J.P. Guépin

De drie dichtende broers Grudius, Marius, Secundus
in brieven, reisverslagen en gedichten

STYX Publications Groningen 2000
Deze elektronische uitgave bevat de originele teksten, zoals die zijn
afgedrukt in deel 2 van het bij STYX Publications verschenen boek.
De complete tekst, die ook vertalingen in het Nederlands, een inleiding
en vele afbeeldingen bevat, is verkrijgbaar in de boekhandel of bij de
uitgever:
STYX Publications
Postbus 2659
9704 CR Groningen
Tel. 050-5717502
Het ISBN-nummer van dit boek is 90-5693-022-2.

Bloemlezing: de originele teksten [pp. 443-728]

Hoofdstuk 1
Hoofdstuk 2
Hoofdstuk 3
Hoofdstuk 4
Hoofdstuk 6

Inhoud van de bloemlezing

5.1 Marius
5.1.1 Marius terug in Mechelen aan de Milanezen Marcantonio Caimo en Girolamo Monti in Bourges, 1533
5.1.2 Girolamo Monti in Pavia aan Marius in Mechelen, 31 mei 1535
5.1.3 Marius aan de stad Brugge bij zijn vertrek, ca. 1539
5.1.4 Marius op het huwelijk van Viglius, 25 december 1543


5.1 Marius
5.1.1 Marius terug in Mechelen aan de Milanezen Marcantonio Caimo en Girolamo Monti in Bourges, 1533

Marius, Epist., blz. 71 Marco Antonio Caimo et Hieronymo Montio Mediolanensibus

    Nota meae vobis etiam nunc littera dextrae,
        An mecum excessit sensus amorque mei?
    Dux studii Caime comesque Hieronyme nostri,
        Nunc dolor, ante mei gaudia bina animi,
(5) Quos propter cessi externa tam maestus ab urbe
        Ut neque iam tanti patria terra foret,
    Quamvis ad fratresque meos carasque sorores
        Et serae amplexum matris iturus eram;
    Forsitan et veteres hic inventurus amores,
(10) Non etenim vobis credor amoris egens.
    Ecquid in externis agitis feliciter oris,
        Ecquid et a patriis laeta feruntur agris,
    Dii vobis meliora ferant quam audire coacti
        Frater egoque ista nuper in urbe sumus:
(15) Dii vobis meliorem annum sine pestilitate
        Dent, neque deserta turpiter urbe fugam,
    Ne tamen immutent istos tam prospera mores,
        Aut novus in tanta pace repertus amor:
    Me nulla immensi facient discrimina mundi
(20) Immemorem vestri vivere, nulla mori.
    Non vos, quod magnae delet molimina famae,
        Erodet nostro pectore tempus edax;
    Non quidquid veniet laevum laetumve, nec ipsa
        Mors, nisi post mortem mens quoque nulla manet.

5.1.2 Girolamo Monti in Pavia aan Marius in Mechelen, 31 mei 1535

BPL Vulc. 102, IV; Burmannus, Sylloge, II, 10, blz. 216 e.v.

Si rationem aliquam invenirem, qua tibi stomachum et bilem (quod aiunt) in nasum concirem, libentissime id quidem iam fecissem, ut te ad scribendum excitarem, quando, ut ille inquit, facit indignatio versum: ita enim quod sponte recusas ac differs, invitus ageres. Sed nisi fallor viam repperi, et tibi nugas meas obtrudere statui, hoc enim non dubito te commovebit, cum videris me, qui tantum ab illa tua suaviloquentia absim, tam impudenter tamen mea istaec circumferre, intelligasque quanta fama prives scripta tua: excitavi enim nuper apud eos, qui Elegos tuos superiore anno ad me transmissos legerant, expectationem quandam incredibilem tuorum carminum, idque feci lectis tuis ad Renicum litteris, quibus facile ostendebas scire te, quam gravi cum danista res tibi foret, et qui optime Calendas supputaret, cui quantumvis magnas usuras persolveris, nunquam illius desiderium satis expleveris.
    Sed ut tibi fabulae nostrae argumentum explicem, scito solere Romae doctorum hominum celebres quotidie conventus agi, ubi siquid quis legerit, quod aut animum illius praeter modum delectarit, aut aliquid minus intellectum torserit, in medium proponat, et vel amicorum astantium unumquemque sententiam roget, vel iucunda rei perlectae narratione moveat. Horum exemplo quindecim fortasse nummero Scholastici apud matronam quandam quotidie conveniunt, nobilem, et dum iuvenis esset supra modum forma et morum elegantia excellentem, nunc vero senio plane confectam, sed fortasse prurientem, ubi forte ducti a principio fuere, qui duo primi ceteris praelegerent; alter Virgilii Bucolica), alter amatorias latina vulgari Francisci Petrarcae cantiones explicaret, ac mox posito legendi munere carmen proprio Marte compositum proferret, ceterisque clara voce recitaret. Horum ego insaniam ridere volui, qui sciam illorum plerosque vix bonas literas attigisse. Sed quam bene tu videris, omnia tamen ironice scripta existimabis; nam et persona, ad quam scribo, ficta est. Expecto tamen in dies ridiculum magis aliquid, quod ab hisce prodeat, quo acrius possim maledicendi aculeos intendere, quod si fit, habebis tu quoque quamvis longe remotus, quod multum rideas, qui non solum illorum ineptias intelliges, sed et meam hac in re scribendi inanem operam ridebis.
    Vale, et a me, postquam faenum in cornu gerere coepi, caveas, hoc est saepius scribas, alioquin habebis me immodicum cessationis tuae in scribendo ultorem. Vertam enim stilum, ut te velut ab amicitiae officio deficientem arguam, postquam te scio commode per Siprandi nostri patrem posse litteras Antverpiam usque mittere, unde ad nos facillime perferuntur. Ticini pridie Calen. Junii 1535. Vicecomes ac Benedictus se tibi plurimum commendant.
        Tuus Hieronymus
Montius Hieronymi Montii ad Hadrianum Marium Mechliniensem eidyllion

    Tene ego cara meae liqui oblectamina mentis?
        Te potui infelix deserere, Anna, abiens?
    Quae poteras torvis miserum me reddere ocellis,
        Atque eadem placidis sola beare iocis:
(5) Ut patriam peterem dilectaeque otia terrae,
    Hic ubi nulla mihi culta puella placet, ...
Etc.

Ad Amicum

    Et faciem et mores referam tibi quaeris, ut huius
    Urbis, post rigidi tot dura incommoda Martis,
    Atque instauratum, sancto sub principe, tandem
    Gymnasium, caeli mira hic clementia, quam non
(5) Insani potuit Boreae convellere fluctus,
    Externo aut veniens miles recutitus ab orbe,
    Ille licet miseris vacuarit civibus urbem Atque opibus, licet ille domos, licet hospita tecta
    Diruerit, magno et foedaverit omnia luctu;
(10) Hic Themidis qui sancta colunt sacraria, Ripa, Qui matutinus subsellia detinet, hora
    Vespertina habet Alciatum, nam cetera turba
    Haud referam quid agat: quis enim te sanus inepte
    Dicere Alexandrine queat? quis te, Leonarde,
(15) Incomptum multis accentibus? O male cura
    Commissa his iuvenum, cur tandem, sancte senatus
    Barbariem non hanc sentis? Quam vitat et odit,
    Matrona, insignes proceres quae torserat olim
    Atque duces, mediae dum flos stetit ille iuventae:
(20) Nam postquam teneraeque genae, nigrique capilli
    Defluxere, olim et tumidae periere papillae,
    Composuit studiis animum mentemque severis, Atque Academiam erexit, quo lecta iuventus
    Confluit, irati postquam ieiunia ventris
(25) Solvit, et est multo mens exhilarata Lyaeo.
    Hic aliquis, cui ducta cava sors obtigit urna,
    Enarrat flentis Meliboei aut tristia fata,
    Spernentem aut miseri Corydonis munera Alexim;
    Mox alius numeros, vulgaria scripta, Petrarcae
(30) Explicat, utque illo defunctus munere primum est,
    Etruscis carmen numeris Latiave Camena
    Compositum profert, proprios quo cantet amores;
    Quo multa in rigidam faciat convicia amicam,
    Quo se deceptum nimia levitate queratur.
(35) Hunc audit veneranda cohors, hunc suspicit unum,
    Quod bene deducto sint verba sonantia filo,
    Annotat, aut seriem rerum vel voce sonora,
    Cumque suis prolata accentibus omnia laudat,
    Aut probat ingenium, nec docta inventa silentur.
(40) O fortunati coetus, quos ille probavit,
    Quos tam concordi mirabitur ore caterva;
    Non secus Elaeo quam cum sua praemia victor
    In stadio, fortisve manu pugil abstulit: illum
    Circumstat plebs laeta, audit, comitatur euntem,
(45) Virtutem extollit, nec ab uno lumina flectit.
    Nam modo qui docti furatus scripta Secundi est,
    Et velut e propria fluxissent carmina vena,
    Integram multum tumidus recitaverat oden,
    Quam magno plausu exceptus, quantoque frementis
(50) Consessus studio est? madidis dum basia labris
    Poscit, suavicrepo centum sibi murmure iungi,
    Qualia multivolo concessit Lesbia vati!
    His coepta auspiciis Academia crevit, ad hoc tu
    Gymnasium ut properes, multum rogo et hortor, amice:
(55) Ne dum tam longo absentes simus intervallo,
    Fructus amicitiae sic nostrae intercidat omnis.
    Pertaesus limam haec scripsi, nimiumque laborem,
    Vix flueret longa cum desuetudine versus.

5.1.3 Marius aan de stad Brugge bij zijn vertrek, ca 1539

Marius, El. II, 6

Ad civitatem Brugam in discessu

    Vix oculis libata mihi cultissima Bruga
        Vive, vale, invitus, da veniam, abripior.
    Nec penitus te nosse datum, tamen omnia de te
        Quae pridem audieram vera reperta mihi.
(5) Quid si istic paucos potuissem vivere menses,
        Octavo nec te linquere Lucifero,
    Clamassem: `o parcae laudes, et fama maligna,
        Cuicunque haud visa es cognita Bruga parum es.’
    Nunc quoque idem ut dicam facitis, tuque optime Barsi,
(10) Et Laurine meae Carole pars animae,
    Qui lateri haerentes nostro, totamque per urbem,
        Ductantes, fidi perpetuique duces,
    Monstrastis quis Bruga alias supereminet urbes:
        Extructa artifici plurima templa manu,
(15) Publicaque auratis ornata palatia signis,
        Privatas sumptu nec leviore domos.
    Mille, opus immensum, secto de marmore pontes
        Unde urbem hanc quidam nomen habere putant,
    Ingentemque molam extremis in moenibus urbis,
(20) Quae largas haurit atque refundit aquas,
    Compacta artifici quas plurima fistula plumbo
        Excipit, occultas et docet ire vias,
    Unde aqua perpetuum per cunctos didita vicos
        Pullulat, aeternis aemula fonticulis.
(25) Quid memorem merces toto procul orbe petitas,
        Ah Bruga his quanto iam modo maior eras;
    Sed tamen invita Nemesi mercator Iberus
        Urbem dilectam deserere haud potuit.
    An quia formosas nutris tot sola puellas,
(30) Quot reliqua haud possit Belgica tota dare?
    Munere quarum aliquot vestro vidi optime Barsi,
        Et Laurine meae Carole pars anima.
    Hei mihi quos oculos vidi? quam flavior auro
    In nivea sparsus fronte capillus erat?
(35) Qualia divinae audivi modulamina vocis,
        Qualia dat sero in finere canus olor?
    Orabam, memini, nuper tua moenia cernens,
        Ante oculis nunquam moenia visa meis,
    Coniugis ut desiderium non lene relictae
(40) Mollires placido Bruga mihi hospitio,
    Sed magis auxerunt, quas vidi mille, puellae,
        Sopita ut vento surgere flamma solet,
    Nam mihi nulla meos potuit praevertere sensus,
        Quin oculis omnes aspicerem innocuis,
(45) Sed memorem fecere tui, dulcissima coniunx;
        Hinc ima irrepsit notus in ossa calor,
    Et crevit desiderium, curaeque renatae
        Quae cruciant animum nocte dieque meum.
    Hei frustra, namque hinc diversas tendimus oras,
(50) Nec reditus nostri certa stat ulla dies. O saltem peregre quod temporis esse necesse est
       
    In gremio liceat vivere Bruga tuo Dilectos inter socios: doctissime nec non
    Laurini tecum Marce decus generis, (55) Cuius amicitiam nobis nitidissima Bruga
    Hoc vel praecipue nomine cara dedit. Haec te eadem Valdaura dedit mihi cernere coram,
        Et tecum sanctam pangere amicitiam;
    Valdaura o nostri proles certissima Phoebi,
(60) Et medicis herbis Aoniaque lyra.
    Hic etiam mihi parta tui iucunde Fageli
        Notitia, aeterna non abolenda die,
    Qui tibi me certantem arcu cum vincere posses,
        Victus es haud aegre proditione tua.
(65) Non te Florenti inventum hic Grebovalle tacebo,
    Phoebi ac Musarum delitiae Aonidum,
    Cuius amicitia felicem me mea vidit
        Maclinia, abscessu nunc quoque moesta tuo.
    Bruga altrix rapuit, doctorum Bruga virorum
(70) Mater, et in gremio nutrit amoena suo. Hei mihi, dum loquor urbs oculis erepta recessit,
        Bruga vale, et vere dulce sodalitium.

5.1.4 Marius op het huwelijk van Viglius, 25 december 1543

Marius, El. II, 7

Epithalamium Viglii Zuichemii Phrisii,

Amor loquitur
    Ite rosae imbelles, murtus materna facesse,
        Non facit ad nostras ista corona comas;
    Surgite victrices circum mea tempora lauri,
        Huc ades, o, longa parte triumphe mora.
(5) En amat, inflexoque recepit vincula collo
        Viglius, et nostrum venit in arbitrium; Nequiquam toties bello temptatus aperto,
        Et toties nostris tutus ab insidiis.
    Illum ego ad Eridanum Rhenumque secutus et Istrum,
(10) Nec potui iaculis, nec violare face;
    Quin semper comitata virum galeata Virago
        Securum objecto contegeret clipeo.
    Inde face absumpta rediens, vacuaque pharetra,
        Iurgia flens quae non matris acerba tuli?
(15) Nunc tamen ille iacet, subitaque oppressus inermis
        Fraude iugum accepit; euge, triumphe veni!
    Lascivas tunica velaram callidus artus,
        Arcumque, atque alas, telaque nota nimis;
    Sic adii, invasi, vici, nec cognitus ante
(20) Quam lateri haesisset missa sagitta, fui;
    Quam deinde educta prima formosa iuventa
        In tenerum accepit virgo Iacoba iecur.
    Nunc certum est belli fortunam urgere secundi,
        Et dulce haud umquam deserere hospitium;
(25) Nec iuvenum posthac cura est mihi, nec mihi Matris;
        Hic requies nobis, haec mihi mater erit. Euge, triumphe, triumphe veni celer, euge triumphe;
        Victo olim Phoebo, vel Iove, qualis eras,
    At vos accipite, o, mea numina pectore toto,
(30) Atque in amore mea vincite matris aves.



Vervolg: teksten bij hoofdstuk zes