NICOLAI HEINSII

DAN. FIL.

POEMATA.

ACCEDUNT

JOANNIS RUTGERSII,

Quae quidem colligi potuerunt.

LUGD. BATAV.

Ex Officinâ ELSEVIRIORUM.
Academ. Typograph.
__________

M D C LIII.

CAROLO SANCTA-MAURAEO
MONTOSERII MARCHIONI,
NATALIUM SPLENDORE
ACRIBUS DOMI MILITIAEQUE GESTIS
ILLUSTRISSIMO VIRO,
REGI CHRISTIANISSIMO
A CONSILIIS,
ENGOLISMENSI, SANTONICAE,
ALSATICAEQUE PROVINCIIS,
NEC NON REGIIS CASTRIS
PRAEFECTO,
POESIOS TAM LATINAE QUAM GALLICAE
SINGULARI ORNAMENTO
OPTIME DE SE MERITO
MUSAS SUAS
L.M.Q.D.D.
NICOLAUS HEINSIUS
DAN. FIL.

LECTORI.

[fol. 8r]

NICOLAI HEINSII DAN. FIL. ELEGIARUM LIBER. Accedunt varia diversi argumenti olim in Galliis edita.

---

[fol. *8v: blanco]

[fol. π1r]

ILLUSTRISSIMO VIRO CAROLO SANCTAMAURAEO, MONTOSERII MARCHIONI, Regi Christianissimo à Consiliis, Engolismensis, Santonicae, Alsaticaeque Provinciarum ac Castrorum Regiorum Praefecto, NICOLAUS HEINSIUS, DAN. F.

NOn opinor reddendam mihi fore rationem, aut apud te, Montoseri Illustrissime, aut alios in hoc regno viros praeclaros, qui te norunt, cur tuo potissimum nomine libellum hunc exornari passus sim. Audacter quidem factum non nego: sive privatas tamen causas spectes, convênit me quotidie molesta illa flagitatrix, beneficiorum tuorum conscientia, ac grati aliquod animi testimonium tantum non expressit: sive ad publicas etiam rationes convertare; quis, quaso, [fol. π1v] inter Galliae tuae tot proceres nunc vivit, qui exactâ vera poësios cognitione praeferri tibi possit? Negarem & conferendum quenquam, nisi modestiae magis tuae quam veritati hoc loco litandum arbitrarer. Si more ac exemplo saeculi nostri Patronum Musis meis oportebat quaeri; tu certe is eras, qui & natalium splendore, & summâ, qua polles, auctoritate, provinciam abunde hanc tueri posses. Verum enimvero eam tibi laudem cum aliis quibusdam communem non ignoras. Ego autem cum de tali potissimum Patrono cogitarem, cujus judicio non minus quam auctoritati foetus hic noster crederetur, unus tu occurrebas, qui votis meis non tantum par esses, sed & longissime ea superares. Adeo quidem, ut maximus mihi metus esse coeperit, ne, quae aliis modica Poësios peritia instructis forte non improbabuntur, tibi harum literarum acerrimo censori prorsus sordeant. Nescio mehercules, an fidem apud illos inventurus sim, qui dotes tuas ignorant, si dixero, Musas tam Latinas quam vernaculas adeo benignas te experiri, quamvis à prima juventute castris innutritum, & aliud plane agentem, ut praecipuum earum ornamentum esse posses, [fol. π2r] nisi à virtute tuâ ad majora rapereris. Metuendum mihi certe non est, ne adulationis suspicionem apud eos incursurus sim, qui aut vividum illud ac sublime ingenium tuum, aut mores meos perspexere: quos ut ad candorem & libertatem, (in qua me natum nosti) quantum quidem fieri posset, fingerem componeremque ab ipsis incunabulis contendisse sedulo me non diffiteor. Praelegisti haud ita nuper, Vir Illustrissime, partem mihi Epigrammatum, quae in carcere Bavarico triennium jam paene est cum à te facta sunt. Nam quod Fortuna Marti tuo non semper se benignam praebuit, vel hoc ipso (mihi crede) magnum te probat: cum temerarios ut plurimum ac incautos foveat, circumspectos & prudentes aversetur. Praelegisti, inquam, mihi partem Epigrammatum, quae, nisi tua esse & à te scripta asseverasses, pro antiqui auctoris, & quidem Romani, genuino foetu probare se mihi poterant. Tam castigatam verborum rotunditatem, tam argutos sensus ac acumina, tam nativum denique in iis deprehendi leporem, ut me mei ac sui alios pudere jure debeat, qui totâ vitâ vix aliud egêre, & tamen ab hac felicitate multum absunt. [fol. π2v] Tum vel hoc praecipuâ admiratione dignum puto, cum carcere, cum angore animi, cum mille taediis molestiisque conflictantem tam eleganter potuisse scribere. Inter aves canoras principatum deferunt luscinia: caveae tamen inclusa vix est ut cantet. De Fortunâ praeclarius profecto triumphari non poterat. At enim tam exquisita dotes cum nec laterent Heroinarum sapientissimam Uxorem tuam, vitae caelibi, cui se destinarat, totque praeclaris, queis inhaerebat tota, Sapientiae praeceptis bonâ tandem fide (nec unquam magis se probavit sapere) renuntiavit. Unus tu nimirum, Vir Illustrissime, tot inter Magnates, tot culta ac polita ingenia, quo certamine tota Galliae tuae Europa lubens meritoque palmam defert, inventus es, qui ingentem animam ac supra sexum suum late evectam vi blanda efficacis Suadae tuae frangeres ac delinires. Sciebas quippe, nihili eam esse sapientiam, qua in privatos usus converteretur. Acceptum ergo tibi refertur, quod publico bono posthac consulet, datura brevi natos Patri Matrique simillimos. Ita multorum futura sunt virtutes, quae duorum hactenus fuêre. Quam quidem victoriam non mi- [fol. π3r] nus gratulandam tibi censeo; ac fide hoste pertinacissimo, veteranis illis, inquam, Bavarorum copiis ad internecionem deletis, triumphasses. Triumphaturum autem aliquando dubitare vix possunt, qui dextra non minus promtum quam ingenio, noverunt. Accipe interim libellum hunc, non tanquam te dignum, sed observantia ne mea testem ac sponsorem; cujus patrocinium vel eo magis commendandum tibi reor, quod oppidò paucis lectorum fore approbandum augurer. A fucato enim scribendi genere, saeculi hujus lenocinio ac deliciis, semper abhorrui. Quod in iis, quae maturiori aetate ac judicio à me scripta sunt, maxime deprehendes. Nam adeo non severe cum Musis meis actum videbis, ut nonnulla etiam, ante annos totos septem conscripta, prodire passus sim. In quibus. simplicitatem minus mihi curae fuisse non nego. Incidisse scis in ea nos tempora, quibus à naturali decôre frustra commendare te studeas. Utcunque pulcher, alieno vultu appareas necesse est, non tuo, si placere velis. Poësis praesertim ac Eloquentia tantum non personata obambulant: cumque. formis mille novis ac diversis, instar Protei cujusdam, adumbrentur quotidie; in [fol. π3v] unum tamen cavent, ne eâ facie conspiciantur, quâ meo quidem judicio maxime probandae forent. Sed de Eloquentiâ minus mirum videri debet, quae, cum in aulis potissimum nunc colatur, quidni fucatam se praestet? Fuerunt & alia satis multa, praeter haec, in Poësi à me tentata, quae domo discedens inter chartas meas magnam partem reliqui. Norunt enim amici, nihil minus mihi cogitatum, cum è Bataviâ abirem, quam de lucubrationibus poëticis, quod tanti vix viderentur, praelo externo committendis. Nonnulla etiam ex iis quae ad manum erant, in hostem communem scripta, premenda duxi. Ratus id amori Pacis dandum, cujus spem tandem affulsisse boni mecum omnes laetantur plurimum. Sed nec te, Montoseri Illustrissime, totum in patria commoda mente nunc conversum, operosae multorum versuum lectioni damnare volui. Ut, quia pretio sui ac bonitate non possunt, brevitate saltem tibi probentur. Proxime enim ad sapientiam hoc saeculo accedit, qui nimius non est ineptiarum. Invidiosum prorsus fore sat scio, si applausum à te sperem. Quod restat ergo, habebit cur benigne secum actum arbi- [fol. π4r] tretur invenilis hic foetus, hic, inquam, Musarum tyro, si eâ dextrâ juguletur, quam ipsi quoque veterani fatalem sibi in bello jam experti sunt. Vale, & affectum illum, quo me hactenus dignaris, si mereor, fac perennare. Lutetia Paris. M.DC.XLVI. Kal. Martiis.

---

[fol. π4v]

AD LECTOREM.

CArmina, quae tenero juvenilia lusimus aevo,
    Pone supercilium, quisquis ad ista venis.
Obfuit incultae lux festinata Thaliae,
    Elimaturam destituitque manum.
(5) Alter amet rigidâ plausum meruisse liturâ:
    Spe veniae tutum me juvat esse tuae.

[p. 1]

ELEGIA PRIMA. AENEAE EPISTOLA RESPONSORIA AD OVIDIANAM DIDO.

SI licet infando veniam sperare dolori,
    (Ah pudet!) invito littera ducta mihi.
Triste, loqui miseris. Quid vulnera cogis amantem
    Non tempestiva tangere cruda manu?
(5) Exigis afflatum rapido Iovis igne moveri.
    Cura levis queritur; maxima cura stupet.
Vela parant comites, ventisque fugacia pandunt.
    Scilicet hoc, Superi, restat? Elisa vale!
Anchora subducta est: retinacula sola supersunt,
    (10) (Dii melius!) ferro non resecanda meo.
Nam quid ab hoc dubios festinem littore cursus,
    (Hei mihi!) quod miseri pignus amantis habet?
Nec leve pignus habet Materna per aequora juro,
    Per profugae comites Troïa sacra viae,
[p. 2]
(15) Per patrios manes, germanaque tela pharetram,
    (Ah nimis experto tela cruenta mihi!)
Invitus, Regina, tuis divellor ab oris.
    Invitus, certè. testor, Elisa, Deos.
Si mihi sponte mea licuisset ducere vitam,
    (20) Nec miserum premerent fata maligna caput;
Filaque nevissent faciles mihi mollia Parcae,
    Non interrupta mollia fila colo;
Una fores, cum qua thalamos sociare jugales,
    Et cuperem vitae condere lustra meae.
(25) Tu desiderium raptae lenire Creüsae,
    Tu patriam poteras sola referre mihi.
Digna Deae nato, pharetrati mater Amoris
    Non adspernetur quam Venus ipsa nurum.
Hinc Asia, hinc teretes tibi quaereret Africa baccas,
    (30) Aequore quas legit haec, quas legit illa suo.
Vela laborarent Phrygiae tibi splendida matres,
    Textaque Sidoniis bis repetita cadis.
Quales induerunt Asia florente paratus
    Priamides gnatae Priamidesque nurus.
(35) Irrita sed voveo. fatis prohibemur iniquis.
    Cur miser averso molior ista Deo?
Humida cum lucent taciturnis sidera rebus,
    Omina me vigilem turbida semper agunt.
Me patris in somnis Anchisae tristis imago
    (40) Terret, & ante oculos statque gemitque meos.
Jamque subirato similis, nec amica minanti,
    Usque retentandum nutibus urget iter.
Pleïonesque nepos & coeliferi Atlantis
    Ah quoties medio visus adesse toro!
(45) Nocte vel hac aderat. Vidi, Regina, monentem.
    Ecce, repentino fulgurat igne domus.
Virga manu, geminis inerant talaria plantis:
    Ora galeritus flava premebat apex.
[p. 3]
Nec mora: Quid Tyriis uxorius arcibus haeres?
    (50) Nulla adeo Italiae cura relicta tibi?
Hic sceptra Ascanius quondam imperiosa tenebit,
    Eque tua longus posteritate nepos.
Ilion Aenea per te recidiva resurgat.
    Nescio quid majus jam cinis ille dabit.
(55) Vela para. rata jussa feram: Iovis ista voluntas.
    Hactenus; & cessit noxque Deusque simul.
At mihi diriguit nec opino frigore pectus:
    Horror in attonito decolor ore sedet.
Laomedonteae nunc ô, nunc parcite genti,
    (60) Cladibus ô fracti, Dii, precor, este meis!
Credere cur vobis mea se Fortuna veretur?
    Cur ea (me miserum!) tam bene nota sibi est?
Quid Phrygium Aenean mala fata tenaciter urgent?
    Parcite: post patriam sera ruina mea est.
(65) At Diomedêae potuissem pervius hastae
    Sternere Sigaeam pulverulentus humum.
Tu quoque, Diva parens, (quid enim mihi pectora versas?)
    Debueras soboli consuluisse tuae.
Nunc plenus plenusque tui mea vota relinquam.
    (70) Heu! ubi materni pectoris illa fides?
Dardana cur Tyrios tetigerunt lintea portus?
    Post Troiam decuit dedoluisse semel.
Atque utinam Italiam monuisses esse petendam
    Tunc cum è Rhoetêo litore coepta fuga est.
(75) Aut inimica Iovem flexisses fata rogando.
    Haud pater immitis difficilisve tibi.
Aut saltem arsissem felicius. omnia ferrem.
    Nunc tua sunt gnato dona pudenda tuo.
Tu quoque lenisses tibi vulnera facta, Cupido!
    (80) Perditis afflictum proxima quaeque caput.
Hac Tyrios mihi lege thoros, Germane, parabas?
    Ille bonus fausti sponsor amoris ubi est?
[p. 4]
Dira quid exerces in fratrem spicula frater?
    Verte tuas alio sanguinolente manus.
(85) Hectora felicem, felicem morte Crëusam,
    Ilion arsurae cui rogus alta fuit!
Me quoque nunc utinam premeret cinis ille sepultum!
    Non poteram busto nobiliore tegi.
Nec tamen obluctor, Superisve vocantibus obsto.
    (90) Dii, precor, exsiliis sit modus ille meis.
Obsequio tumidos eludit navita fluctus,
    Obsequio durum non male fertur onus.
Obsequio melius placantur numina, quàm si
    Fata reluctando flectere saeva pares.
(95) Ibimus, ô Superi, mandataque regna sequemur.
    Sors mala sic vitae tota sit acta meae.
Tu quoque da veniam justo, Regina, timori;
    Et coelo domitas tradere disce manus.
Dii facerent, madidasque genas flentemque videres;
    (100) Oraque per curas attenuata suas.
Haud magis indolui, tunc cum nocturna Pelasgi
    Pergama fulminea diripuere manu.
At tua nunc altos geminavit epistola luctus,
    Vulneribusque novis ingeniosa fuit.
(105) Desine lamentis lacerum divellere pectus.
    Parce tuas lacrymas addere, parce, meis.
Neu mihi succense coelestia jussa sequenti;
    Invidia Superos exoneraque sua.
Non tibi verba damus. testor pia Numina, testor.
    (110) Iuranti dubiam parce movere fidem.
Ipse mihi visus Cyllenius. ipse per auras*
    Detulit attonito jussa paterna mihi.
Ut dare verba velim, prohibet male sana volentem,
    Et monet admissi me mea Troja sui.
[p. 5]
(115) Felices, quos non delicta domestica terrent!
    Alterius noxa qui sapit, ille sapit.
Ilion ô utinam numquam perjura fuisset,
    Nec Superis pactas stulta negasset opes!
Staret Apollinei moles Priamêa laboris;
    (120) Et tibi jam de me nulla querela foret.
Ipsa vides instare Deos. conjurat & unda,
    Nec patitur lentas imperiosa moras.
Aeolus emittit zephyros in vela ferentes,
    Signaque mandatae dat manifesta fugae.
(125) Ut mea Massylo tamen haereat anchora portu,
    Numina contemni num sua jussa sinant?
Saeva redundabit Iovis in nos ira nocentes.
    Iamque aderit trepidis ultor ubique Deus.
Quid quod & imperium, quid quod Lavina sequenti
    (130) Littora Dii praestant, Ausoniosque lares?
Quae, precor, invidia est, si me fortuna meorum,
    Ascanioque movet debita terra meo?
Si Tyrias arces, si regna precaria sperno,
    Conjugis auspicio regna tenenda meae?
(135) Nec tamen haud sperno, si quid modo credis amanti,
    Haec mihi vel patria charior ora mea.
Quid mihi cum regnis, si te, Regina, carerem?
    Me miserum! tanti Troja nec ipsa fuit.
Non ego Sidonias arces, non celsa videbo
    (140) Moenia, & aëriis tecta superba minis.
Felicem te sorte tua! me barbara tellus,
    Me manet inculti forsan arena soli.
Me sudor, me bella manent. tibi regia parta est,
    Regia divitiis invidiosa suis.
(145) Ut mihi contingant tamen omnia, nostraque quamvis
    Vota suos habeant ambitiosa Deos.
[p. 6]
Vix tam felicis sperarim commoda terrae.
    Non ita sunt fati candida fila mei.
Nunc te per thalamum, sociataque gaudia lecti,
    (150) Perque Deos patrios, hospitiique Deos,
Per merita obtestor, per tot benefacta; dolori
    Contrahe vela tuo, contrahe vela meo.
Sic bene defuncti requiescant ossa Sychaei,
    Lugeat & raptas Frater inultus opes.
(155) Sic nova Carthago Neptunia Pergama vincat.
    Sic tibi det famulas fractus Iarba manus.
Sic tecum, Regina, diu soror Anna supersit.
    Quae, nisi te, nulla digna sorore fuit.
Nil non fata regunt. Fatorum certa voluntas.
    (160) Parce, precor, duros sollicitare Deos.
Ergo ego sim tanti, Superis ut, Elisa, repugnes?
    Impia, si nescis, ah pietate tua es!
Cur tibi vota mori crudelia? desine coepti,
    Desine. plus justo dat sibi frena dolor.
(165) Quo, miseranda, ruis? mora desperantibus apta est.
    Utilius, quam tu, consulet illa tibi.
Quod si me tecum salvum cupis, excute luctus;
    Ne trahat immeritos una ruina duos.
Interea prorae retinacula demit Achates,
    (170) Et jubet invisae pandere vela fugae.
Hoc tamen, hoc iterum nunc te, Regina, rogabo:
    Sis memor Aeneae, sed magis ipsa tui.

---

[p. 7]

ELEGIA II. AD PHOEBUM. DE KASPARE KINSCHOTIO ex Academia Leidensi Hagam migrante.

HAganas mea cura erit Kinschotius umbras.
    Phoebe, quid in sola nunc, precor, urbe manes?
Ferreus hinc teneras secum trahit ille Camoenas.
    Dividuus docto non potes esse choro.
(5) Te quoque cum teneres quin jam trahet ille Camoenis:
    At mihi vix posthac conveniendus erit.
Sors melior tua sorte mea. fac, sancte Deorum,
    Semper ab afflatu sit novus ille tuo.
Illius ô lateri non divellendus adhaere.
    (10) Utque velit, nequeat dememinisse tui.
Ex aequo surgat amor, fac surgat utrimque.
    Curaque sis illi, cure sit ille tibi.
Tu quamvis media Iuvenem complectere in aula.
    Huc, pater, ignotam non potes ire viam.
(15) Intret Arausiacos, sed te praeeunte, penates:
    Ah quoties tritum jam penetrale tibi!
Huc duce Clarias Zulichemius intulit artes,
    Tempora Daphnaeae cinctus honore comae.
Ille, Palatino cui pectus Apolline plenum
    (20) Carmina Pierio digna furore facit.
[p. 8]
Quem circumvolitant certatim mille Lepôres
    Possidet injecta quem Cytherea manu.
Sit longum patriis haec aula domestica Musis.
    Non alia poterant dignius aede coli.
(25) His adytis responsa, pater, certissima mittis.
    Cirrha, pater, nusquam tam bene nota tibi.
Ipse Parens Patriae, quo Belgica sospite tua est,
    Victor it auspiciis per fera bella tuis.
At tu fulminei Mavortia Principis arma
    (30) Rite, pater, foveas, terrificamque manum.
Pro causa vigilet meliore sagittifer arcus.
    Si Ducis invictum, Phoebe, tuere caput.
Qualis in Actiaci bellabas gurgite ponti
    Cum tremuit pharetram Memphis adusta tuam.
(35) Tu ratis Augustae columen, pater, arma Canopi
    Irrita ridebas, foemineamque Pharon.
Ridebas trepida Latios sub pellice fasces,
    Inque Pataetonia Martia pila manu.
Ipsa caput belli meritis innexa catenis
    (40) Finiit incestos aspide laesa dies.
Dux quoque sed propriis uxorius occidit armis,
    Victus Leucadio praeda pudenda mari.
Nunc quoque, Phoebe, rates in Iberas verte pharetram.
    Non minus haec Clariae gens inimica lyrae.
(45) Musa tibi victos Kinschotia debeat hostes.
    Sola triumphali par manus ista Duci.
Hanc voveo tibi, Phoebe, manum. nil cultius illa.
    Huic modo fac aliquem, fac, pater, esse locum.
Quodve precor, omne ratum est. Deus, en Deus annuit omen!
    (50) Ille suum vatem conspiciendus agit.
Tune, ô, quae placuere mihi prius, Haga, tenebis
    Nobilis Haga armis, nobilis Haga toga?
[p. 9]
Tun’ mihi causa mali? sed enim. formosa, caveto.
    Ne tantis nimium luxuriere bonis.
(55) Ah metuo blandas, quarum tibi copia, Nymphas!
    Commodior Veneri nullus in orbe locus.
O nemus! ô saltus, habitandaque vatibus arva!
    O juga, Piëriis vel potiora jugis!
Invideo vobis certe, juga. non mihi posthac
    (60) Flexanimo lusus praeleget ore suos.
Non comiti comes haerebit; viridemque per herbam
    Illius alloquio pascar, & ille meo.
Quicquid id est, patiar; dum, quod fuit ante, manebit,
    Phoebe, memorque mei, Phoebe, memorque tui.

---

ELEGIA III. AD J. FRED. GRONOVIUM, Ut Observationes Antiquarias edat.

INclyte Gronovi, cui tot veneranda Vetustas
    Hactenus abstrusas larga reclusit opes;
Cui sua, luminibus non inspicienda profanis,
    Pectora nudavit tota, Latina Venus;
(5) Qualis Acidalia vehitur super aequora conchâ,
    Ah Thetidi quantus Nereïsinque dolor!
Aut cum Gargareis Troianae vallibus Idae
    Laomedonteum constitit ante Parin,
Lenibus errantes Zephyris agitata capillos;
    (10) In viridi strophium ponte jacebat humo.
At te curarum felicem, vindice quo nunc
    Roma renascentes Martia jactat avos!
Cingere laurifera frontem, Tiberine, corona;
    Tuque maritales, Ilia, pecte comas.
[p. 10]
(15) Detergant dominâ squalorem Naïdes urnâ;
    Urna, pater, vitreas tersa ministret aquas.
Cur lateas nihil est. venerandos exere vultus.
    Exere ïo flavum, jam redivive, caput.
Cernis, ut amissos Gronovius addat honores,
    (20) Donet, & aeterno, ceu prius, ire tibi?
Sic juvenes socero revocavit Phasias annos.
    Illo non levius munere munus habes.
Iamque animas Latia tot majestate verendas
    Cerno ruinosis ora levate rogis.
(25) Fallor? an ipsa mihi modo visa resurgete?Roma est,
    Et Dea ruderibus celsior ire suis?
Altaque siderea Capitolia mole renasci,
    Saxaque septeno relligiosa jugo?
Praecipue delubra Dei, quem colle Palatî
    (30) Proxima Caesareis vindicat ara tholis.
Tot mystas stupet ille suos, tot sacra Camoenis
    Nomina Gronovia convaluisse manu:
Dextra salutiferis quos non Epidauria succis
    Non pater ipse sacra restituisset ope.
(35) O anima, ô vatum certissima vita piorum!
    Mystioca fax Cirrhae, Pieridumque salus!
Quas tibi posteritas cumulabit candida grates?
    Laudis ïo quantum tam pia facta manet!
At tu ne dubita vigilatas promere curas,
    (40) Neu tenebris noctes abdere perge tuas.
Suggessit medicas jam quaelibet ora papyros,
    Nullaque inexcussa est bibliotheca tibi.
Non Vaticana cariosa volumina rupe;
    Scrinia non quicquid Parthenopaea premunt.
(45) Non quae dispositae Medicêa per atria chartae;
    Aut Antenorea si quid in urbe latet.
Obtulit & veteres regalia munera libros,
    Et quos praeterea Gallia dives habet.
[p. 11]
Publica quid differs etiamnum vota morando?
    (50) Quid premis immiti scripta polita manu?
Iam tibi, victuri specimen juvenile laboris,
    Statius in famam grande praeivit iter.
Auspiciis cessas cur tam felicibus uti?
    Scena rudimentis contigit ampla tuis.
(55) Num valet, ut cupiat, plausum tibi Fama negare,
    Prodiga larga quem dedit ante manu.
Ecce, Palatina mihi Cynthius annuit arce.
    Augurio certam jam dedit ille fidem.
Tu modo Piërios in lucem mitte libellos.
    (60) Hoc Deus, hoc mecum postera turba rogant.

---

ELEGIA IV. AD CONST. HUGENIUM ZULICHEMIUM, CONST. FIL.

O Quem Piërius stupefactum misit in orbem,
    Tot monumenta inter non moritura, pater;
Cuique animos finxit quaevis ad summa capaces,
    Ut magis assimilem se neget ipse tibi;
(5) Quid juvat Heinsiacas te tollere carmine Divas?
    Quid pretium curae ponis, Amice, meae?
Deprecor invidiam, satis est placuisse, nec ultra.
    Saecula quam non sint candida nostra vides.
Saecula praeclaris conatibus invida, queisque
    (10) Grande nefas Paean, grande Thalia nefas.
Omnia Livori sunt pervia. Pythia Livor
    Templa quoque irrumpit, Piëriosque choros.
Qui mihi cum Musis dos, Constantine, paterna est,
    Venit ad haeredem tota caterva suum.
[p. 12]
(15) Finge tamen meruisse (at non metuere) probari
    Carmina nostra, lyrae molle sonantis opus.
Parce, precor, tenera dum luxuriamus in herba.
    Uberior tanto mox tibi messis erit.
Non bene conveniunt oneri nova colla ferendo:
    (20) Nec facit ad palmam, ni sit adultus, equus.
Iam ventura mihi (vivam modo) firmior aetas.
    Hactenus ardori frena neganda meo.
Scilicet Invidiam tunc irritabimus ultro,
    Inque quiescentem quamlibet arma feram.
(25) Pax mihi non tanti est ingloria. Pax mihi tanti.
    Nulla, sine Invidia vivere ut ipse velim.
Hinc animos metire meos. petit ardua rerum,
    Nec nisi victuras obsidet illa domos.
Livor iners, rumpare. licet fera tela minentur.
    (30) Fortis ïo, qui te provocet, hostis adest.
At nunc innocuos Elegeïa ventilet ignes,
    Quodque legat, tenerum Lux mea dictet opus.
Quae vultum ingenio, vultum licet optima, vincit.
    Hoc colit, huic totos datque dicatque dies.
(35) Phoebe, tuam Leidam. patriam, pater, inspice nostram.
    Ut mea Lux sancti numine plena loci!
Neglegit, Hugeni, formam quoque. forma pudori est.
    Nec de se speculo credit iniqua suo.
At tua, queis capiare, tibi ferat Haga puellas.
    (40) Hanc Amor, hanc legit mater Amoris humum.
Sed comptas pictasque feret, minimeque Batavas.
    Exulat haud ullâ factus ab arte decor.
Simplicitas etiam vetus exulat. elige quamvis.
    Rara venustatis dote probanda suae.
(45) Conciliatrici sine pyxide rara placebit.
    Ah pereat fuci, Iupiter, omne genus!
[p. 13]
Scilicet Eoos hac lege subegimus Indos,
    Solis in occiduam misimus arma domum?
Hoc fuit, ignotas penetrasse, Batavia, gentes?
    (50) Hoc, tibi tot domito parta tropaea mari?
Spernite, quae sapitis, peregrina merce probari.
    Si qua sibi pulchra est, haec quoque pulchra mihi est.
Sordida dum ne sit, veteresve imitata Sabinas.
    Ingenuo facilis rideat ore nitor.
(55) Addere nunc varios, nunc demere, turpe colores.
    Quale tibi, Proteu, conveniebat opus.
Barbara tam foedo capiatur Iberia ritu,
    Et pudor in Mauras transeat ille nurus.
Quiae studet, & non est, populo formosa videri,
    (60) Se lenocinio venditat ipsa suo.
Adde, quod enervant animos hac fraude viriles.
    Pulchra coli modico corpora fine sat est.
Luxus iners vitium miseros male perdit amantes,
    Corporeis tantum dum favet usque bonis.
(65) Quis Parin, aut Helenen Paridis, Menelaë, probarit,
    Qui probet Andromachen Andromachesque virum?
Et tibi, quicquid habes famae, sine conjuge partum.
    Mole tibi tanta vix repetenda fuit.
Quid facis, Atride? Pelopea inglorius aula
    (70) Non bene sedisses. ni bene rapta foret.
Tyndaris Hectoreo jaceat, Menelae, cubili;
    Crede mihi, ponant Dorica castra metum.
Hic quoque, qui nimium tibi conjuge gestit ademta,
    Martia belligeras movit in arma manus.
(75) Movit, inornatae dum pendet ab ore maritae,
    Ilia non comtos dum tenet Ida duos.
[p. 14]
Et tamen Oenonen vatum Deus ipse petebat.
    Nulla Helene tanti, Phoebe, futura tibi.
Fama quid indomito tulit Hercule majus, & illo
    (80) Spumeus Aetolam qui terit amnis humum?
In Parthaonia capti tamen Evenine,
    Iste accessurus Dîs licet, ille Deus.
Comta quidem (sed enim parce quoque comta) fuisti,
    Rapta per Herculeas Deïanira manus.
(85) Ausa animis in bella viro comes ire paternis,
    Sive tuis Tydeu, seu Meleagre tuis.
Conjugis è gremio perituros ibat in hostes:
    Quaeque manu clavam traderet, uxor erat.
Perfidus ut deflexit ab hac Amor heroïna,
    (90) Lydaque Dircaeo Nympha recepta sinu,
Desidis amplexum dominae tulit; ille ferenti
    Sarcina cui coelum, sarcina terra fuit.
Magna Iovis gratare tibi soror, Hercula fracto.
    Pellicis ignava comitur ecce manu.
(95) Heu, ubi pax rerum est, ubi nunc tremor ille ferrarum?
    Iupiter agnoscat vir genus ipse suum.
Amphytrioniade, sceleratas excute flammas;
    En tibi vaticinor jam periture necem.
Ingenium comtis, Hugeni, vile puellis.
    (100) Ne placeat, solo corpore si qua placet.
Dii bene, lasciva mea Vita quod exulat Haga!
    Fallor? an ad talem jam facit illa locum?
Delicias nuper quales mihi callida fecit!
    Quam patriae ritus non male docta suae!
(105) Oscula sive alio, seu me dedit illa magistro,
    Ah data quam cuperem tam bona nulla mihi!
Profectum nimis ô mea Lux, tibi! parce doceri.
    Vae mihi! discipula sum minor ipse mea.
Tu quoque, si sapias (at enim sapis) optime vatum,
    (110) Incipe nativa simplicitate capi.

---

[p. 15]

ELEGIA V. IN JOHAN ERPENIUM, THOMAE FIL. Cum de Romuli Principatu politice disputaret.

SAcra facit Musis Erpenius, ausa secundent
    Omnibus Paean Piêtridesque suis.
Tuque puerperio capitis prognata paterni,
    Huc, Dea, spectatum, si sapis, ipsa veni.
(5) Res tua nunc agitur: coelo rescende relicto.
    Gloria, si nescis, non levis ille tibi.
Cernis ut egregio genitorem praeferat ore?
    Hoc, Dea, cognitius vix tibi nomen erat.
Nempe, pererratis spoliis Orientis optimus,
    (10) Qui patriae ignotas tot reseravit opes.
Quicquid palmifera Solyme meditata sub umbra;
    Quicquid odorata messe beatus Arabs;
Sacraque devexit Nabathaeo primus ab orbe,
    Osque Palaestinae gurgite lavat aquae.
(15) Adde, quod in gnatum ne mortuus esse putetur)
    Virtutis meritum transtulit omne suae.
Scilicet aeternae qui nunc cunabula gentis,
    Et Capitolini detegit orsa Iovis,
Moeniaque evolvit trabeato structa Quirino,
    (20) Fataque consortis sanguinolenta Remi.
Curque novos Tatius, sed non impune, Quirites
    Noluerit socii gaudia ferre thori.
Quid prohibere paras thalamos, odiose, jugales?
    Strage, miser, quanta facta profana lues!
[p. 16]
(25) Rusticitas in Rege scelus. procul exeat aula,
    Si quis inaccensum Cypride pectus habet.
Romule, nil metuas, ne sit tibi praeda rubori.
    Si sapis, utendum nunc tibi jure tuo.
Iusta negat Tatius: fas cogi justa negantem.
    (30) Quam tibi concessas mox velit ille nurus!
Quod rapis invitas, nimium sapienter agebas.
    Crede mihi, tanti foeda repulsa fuit.
Nunc etiam Erpenio tua judice causa probatur:
    Audiat Oebalius quamlibet ipse Titus.
(35) Magne pater, laudes admitte benigniter illas.
    Haec pietas cura digna, Quirine, tua.
Sic, precor, assidue coelo manifesta sereno
    Caesaries castae fulgeat Hersiliae.
Sic, precor, invictos Genitor tuus ille Batavos,
    (40) Ut facit, Hesperio semper in hoste juvet.

---

ELEGIA VI. AD HENR. BRUNONEM, De lusu Virginum Batavarum in glacie.

HEinsiadae nisi forte tui te cura reliquit,
    Parsque sodalitii nulla putare mei;
Flebile dilecti fatum misereris amici,
    Languida, si dicam, nunc quoque membra traho.
(5) Quodque mihi languore malum praesentius ipso,
    Piëris ad solitam non venit ulla chelyn.
Obtudit ingenium torpentis inertia venae,
    Corporis & vitio mens hebet aegra sui;
[p. 17]
At tibi semper adest in vota vocantia Phoebus,
    (10) Et bibit assiduas aure favente preces.
Te domus Aonidum Zulichemia, candide Bruno,
    Numinis expertem non sinit esse sui.
Ut Paean jam desit, habes vel in hospite Phoebum.
    Nil valet, hoc salvo, Cirrha negare tibi.
(15) Quod nisi degeneras tam claris incola tectis,
    Laudis inexpletus te quoque torret amor.
Nec male tentatae jam successere Camoenae.
    Iam populo plausus dante tulere suos.
Perge, decus Iuvenum, Famae nova cura Batavae,
    (20) Altius humana pectora ferre via.
Perge, precor. sic sacra tuis domus annuat ausis;
    Annuat & sacrae sic pater ipse domus.
Ille animus vasti, quaqua patet, aetheris hospes
    Scilicet ignotum nil dabit esse tibi.
(25) Seu juvat Auriaco concussas fulmine moles,
    Martiaque invicti condere gesta Ducis;
Nempe comes domino bellanti semper adhaesit,
    Sanguineam quoties stravit Iberus humum.
Seu libet Idalios memorare Cupidinis arcus;
    (30) Hic quoque, si nescis, non rude pectus habet.
Quicquid ages, quocunque vagam moderabere pinum,
    Diriget afflatu vela secunda suo.
Felices, quibus ire datum per inhospita Pindi,
    Inque parum trito figere calle gradum.
(35) At mihi vel primo caligant lumina clivo,
    Succidui lassum deficiuntque pedes.
Nunc quoque torpentem geminat rigidissima morbum,
    Quoque minus vigeant pectora, praestat hyems.
Et tamen invitum capiunt fera frigora vatem,
    (40) Atque aliqua saltem se mihi parte probant.
Aspice constrictum brumali compede Rhenum,
    Languidus ignavis hic ubi repit aquis.
[p. 18]
Ecce viri, mistaeque viris simul ecce puellae,
    Mobile duratas ut terat agmen aquas.
(45) Lubrica crispantur rapido talaria cursu,
    Ceu Gortyniaca spicula torta manu.
Palma tamen meritis donetur prima puellis,
    Praetereunt illae, cum voluere, viros.
Ecce procul, procul ecce, volatilis alite motu
    (50) Ludat ut instantem virgo superba procum.
Stulte, sequi frustra dominam conare relictus.
    Stulte, nimis tardo non adeunda tibi.
Vota quid affectas fugitivam vana puellam,
    Pomaque Tantalea non capienda manu.
(55) Irritus admissam sic te, Penêi, premebat,
    Qui Deus Aonium pollice vertit ebur.
Talem credibile est Schoeneida Nonacrinen
    Fulmineo juvenes praeteriisse pede.
Delia venantem sic torruit Oariona,
    (60) Concita Partheniam dum Dea lustrat humum.
Si tua, Procri, soror Boreae sic visa fuisset,
    Vix erat Odrysio praeda futura Deo.
Ah miseri! ignosco vobis, quicunque caletis.
    Ipsa Venus saevis edita fertur aquis.
(65) Quod nisi numen iners, rigida nisi lentior unda est,
    Rhenus in hibernis aestuat ipse vadis.
Et modo praecipitesque pedes, tunicasque fluentes,
    Pectoraque audaci pene retecta Noto,
Et modo sub tunica miratur crura reducta.
    (70) Hinc quoque correptum Melaniona ferunt.
Parce, pater, teneras, ah laedere parce puellas!
    Praedaque de tanto sit grege nulla tibi.
Sicelis Elêis sic capta Arethusa sub antris;
    Ilia sic crimen Martia, Tibri, tuum.
(75) Corniger & Tyriam rapuisse Numicius Annam
    Dicitur; ut tectis cessit, Iule, tuis.
[p. 19]
Vix Cyrenaei regalia limina Batti
    Liquerat, & profugae mitia regna rati;
Excipit ejectam Latia dux Dardanus ora,
    (80) Et lare navifragam muneribusque fovet.
Quam freta servarant, crudelior abstulit amnis.
    Scilicet hoc miserae bis periisse fuit.
Ah quid Pygmalion, ah quid Gaetulus Iarbas
    Saevius ausuri, si caperetur, erant?
(85) At tu, Rhene, fave popularibus, ô bone, Nymphis,
    Hoc, pater, aeternum sic capiare joco.

---

ELEGIA VII. AD LISAM AEGROTANS.

INdue funerea feralia limina taxo,
    Membraque pullata squallida veste tege,
Delicia, mea Lisa, tuae, tuus Heinsius ille,
    Ille tuus vates, ah, mea Vita, fuit!
(5) Nil pia Minôum tetigerunt vota tribunal.
    Non exorandos parce rogare Deos.
Cur doleas, nihil est, noli, charissima, noli
    Funeris invidia fata gravare mei.
Siste pios gemitus. alia tentabimus arte,
    (10) Ferrea quod nobis, vivere, Parca negat.
Est aliquid, doctum monumentis ire per orbem,
    Hac mea pensentur funera dote tibi.
Sic melius juncti feros numerabimus annos.
    Iuris in hoc Lachesis par habitura nihil.
(15) Securum quid vana tui Proserpina terres?
    Praecipitata licet nil mihi fila queror.
Ocius umbriferam jam, Navita, solve carinam.
    Non ego Taenarios deprecor ire lacus.
[p. 20]
Tempora qui tacitae transegit inertia vitae,
    (20) Horreat extremum devoveatque diem.
Quod satis est, vixi. non me mea nesciet aetas,
    Nec vehet ignotum Styx taciturna caput.
Scilicet obtinui, quicquid sperare modestae
    A Iove tam facili sustinuere preces.
(25) Indolis exhibui mundo documenta paternae,
    Pignoraque Heinsiacae non dubitanda domus.
Testor Hyantaeas mihi praesentissima Divas,
    Et cytharae vatis numina prona sui.
Irrita votorum, Superi, pars nulla meorum.
    (30) Sic premat extinctum ne mihi terra caput.
Adde quod & lacrymae solamina magna relinquunt,
    Affectio mea Lux quas dedit usque mihi.
Tum quas credibile est oculo uberiore daturam,
    Cum premet abruptam jam mihi Parca colum.
(35) Ipse ego vix aliter rapta, quod abominor, illa
    Funere tam charo condoliturus eram.
Quin fomenta dedit, quin consolata jacentem est;
    Finxit & admota languida membra manu.
Ergo ego sustineam Domina plorante subire
    (40) Elysios campos Elysiumque nemus?
Stamina crudeles properata retexite Parcae.
    Lisa parentatrix invidiosa mihi.
Ne, precor, hac noxâ cineres onerate quietos.
    Hei mihi! tun’ de me sic, mea Vita, doles?
(45) Ah! sat erat nimiumque, semel vidisse gementem.
    Hei mihi quod voto tristior illa meo est!
Tu quoque cognatis, Genitor miserande, verendos
    Exequiis gemitus qui pia justa dabis,
Parce, precor, sobolique parens gratare peremtae.
    (50) Non trahar ad Stygium degener umbra forum.
Dii, bene, quod tantae foedatum crimine labis
    Gnosias intrantem non aget urna reum!
[p. 21]
Obvius ipse sui Rutgersius ora nepotis
    Induet assuetâ charaque colla manu.
(55) Sic te tabescat malesana superstite longum
    Invidia, & titulos ploret inulta tuos.
Causaque sis illi multum renovanda doloris;
    Adjicient annos dum tibi Fata meos.
Famaque continuet solita tibi plaudere pennâ;
    (60) Laudibus intersis & diuturne tuis.

---

ELEGIA VIII. AD FONTES SPADANOS.

SPadanae rupes, & rupibus insita quercus,
    Umbra fatigato quercus amata mihi,
Quaeque salebrosis trepidantes undique silvis
    Noxia perspicua fata domatis aquae,
(5) Vosne relicturus placidae sua gaudia sedes
    Heinsius in patriam jussus abibit humum?
At certe rediturus abit. torquebitur absens,*
    Et desiderium sentiet usque loci.
Vos oculis animoque atque altis sensibus ille,
    (10) Pectore vos memori nocte dieque feret.
Donec ad innocuas dent Fata recurrere sedes,
    Et tangam reduci limina nota pede.
Hunc propera mihi, Phoebe, diem. sic ne tibi posthac
    Evius intonsae certet honore comae.
(15) O ego Taenarii quoties penetrale tyranni,
    Et Phlegethonteos dictus adisse lacus!
Respexere loci miserum pia Numina vatem.
    Iam conclamato reddita vita mihi.
Currite ïo posthac, mea stamina, parciùs, oro;*
    (20) Supprime sacrilegam, Parca profana, manum;
[p. 22]
Molliaque è niveo mihi vellere texite fila,
    Dii, precor, & vitae fusa novate meae.
Ah satis, invalido miseram periisse juventam!
    Nunc colus auspicio candidiore fluat.
(25) Ergo ea lux speranda, Dei; qua debita vobis
    Dona reus voti rite dicanda feram?
Lux aderit. niveam jam nunc mihi pascite vaccam
    Cui premat intextum frondea vitta caput.
Illa securifero terrae collapsa sub ictu
    (30) Tinget odoratos multa cruore focos.
Iamque aderit mea Vita, piae pars maxima pompae;
    Raptaque sollicita consulet exta manu.
Vili anima pro nostra anima tibi, Parca, litamus
    Dignior haec Stygio cedere praeda Iovi.
(35) Quid cum barbarico cultis Acheronte poëtis?
    Indociles cytharae sustinet ille Deos.
Quos nec Apollineus sidibus deliniit Orpheus.
    Nil facit ad surdas barbitos ulla fores.
Quid mihi cum tenebris? inimicae vatibus umbrae,
    (40) Sidereum Phoebi gens amat illa jubar.
Phoebus inaspectum, quamvis sibi cuncta tuenti,
    Taenariae Lethes non negat ipse chaos.
Haud tamen Elysium quondam nemus ire recusem,
    Sed mora, dum valeam corpore, parva sat est.
(45) Hanc quoque cur voveam, mea Lux facit. obstat ituro,
    Fataque tardantes injicit usque manus.
Certa mori misero quoties mihi vota fuerunt!
    Excutit haec lacrymis fortia vota piis.
Nec mora, jam lacrymis superaddit amabile murmur:
    (50) Ferree, me salvâ sunt tibi vota mori?
Parcite, Dii Stygii, precibus dare pondera nostris.
    Vix ego, cum peterem talia, sanus eram.
Ah melius, bona Fata, simul vivamus uterque!
    Ipse legam canos illius, illa meos.
[p. 23]
(55) At vos, sulphureo rorantes gurgite sylvae,
    Vestrone Heinsiades munere sospes erit?
Dilecta ô salvete mihi loca! vos ego certe,
    Pectore vos fixi non abitura meo.
Sive iterum optatis admittar sedibus hospes:
    (60) Seu lustrata sat est vos semel esse mihi.

---

ELEGIA IX. HYMNUS BACCHI.

ANnua venerunt genialis festa Lyaei.
    Huc ades in laudes, Bacche jocose, tuas.
Nil equidem, quod luce, pater, te dignius ista
    Possit agi video. tu modo, Bacche, fave.
(5) Pocula nunc agili persultant agmine mensam,
    Cordaque luxuriant numine tacta tuo.
Nos quoque, Bacche, tuo nos numine, Bacche, calemus.
    Blande pater vini, blande repertor ades.
Multa mihi occurrunt laudum argumenta tuarum.
    (10) Quod modo principium, quis modo finis erit?
Numquid, ut ereptum Semelaea Iuppiter alvo
    Te pius è medio sustulit igne pater?
At te terribiles cingebant fulminis alae,
    Magne nepos Cadmi, sulphureumque jubar.
(15) Lambebat tibi flamma comam; nec pervius igni
    Verticis innocue luxuriabat apex.
Sarcina mox femori latuisti clausa paterno.
    Unde etiam nomen, Bacche Bimater, habes.
Sancte pater, faveas. neque enim tua gesta canentem
    (20) Numinis expertem me decet esse tui.
Neu mihi sit crimen, per laudes surgere tantas,
    Quas & confessa est saepe noverca prius.
[p. 24]
Ecquis nam se, sancte, tibi componat, & ecquis
    Anteferat Superûm? proximus ille Iovi es.
(25) Te trux Enceladus flammanti subditus Aetnae,
    Enceladus superas ausus inire domos,*
Te pulsata, pater, moribundo Phlegra Typhaeo
    Sensit, & Alcyoneus, terrificusque Gyes.
Porphyrion trux ille tibi, tibi Rhoecus & Otus,
    (30) Oromedonque ingens, succubuitque Mimas.
Macte pater, metuende manu. tibi Iupiter ipse
    Nomina victori vera, Thriambe, dedit.
Vitisator Lenaee, tui servator Olympi,
    Cui Mars fulminea cesserit ipse manu,
(35) Funde Maronêo spumantia pocula rore.
    Pocula funde, pater, sed bene plena tui.
Te quoque terrigenis animosum, Bacche, subactis
    Ter cyathos ternos continuasse ferunt.
Obductae arebant spisso tibi pulvere fauces,
    (40) Decolor hostili sanguine vultus erat.
At tibi potanti genitor procul omina laevo
    Terna favens tonitru, fulmine terna dedit.
Magne Pater Patriae, si quid pia vota valebunt,
    Per servata tibi sidera semper eas.
(45) Victa tuos decorat Gangetica terra triumphos.
    Inde tibi currum nunc quoque lynces agunt.
Deriades te, magne pater, te sensit Orontes,
    Nomina letali cum sua fixit aquae.
Ibat ovans animis & adustos horrida vultus
    (50) India belligerum tota secuta ducem.
Quaeque unguentatos nutribant Bactra capillos;
    Bactra sagittiferâ conspicienda manu.
Undique gemmato radiabant tegmine mitrae;
    Undique & auratis arma superba notis.
(55) Pro te Dictaea ensiferi Corybantes ab Ida
    Turba ferox stabant, Bassaridumque manus.
[p. 25]
Ipse neci victor thyrso metuente domari
    Deriadae generum Deriadenque dabas.
Indicus abiectis exercitus Indicus armis
    (60) Regis ab interitu terga dedere sui.
At tibi de spoliis Nabathaei, Bacche, triumphi
    Thura suis Mystae rite dedere focis.
Ivit in exemplum pietas laudata tuorum.
    Scilicet hic Superis nunc quoque gratus odor.
(65) Regna quid Odrysii memorem concussa Lycurgi,
    Et domitum auspiciis Strymona, Bacche, tuis?
Iuste tui vindex; tibi enim, tibi perfidus ille
    Morte dedit poenas, truncus utrumque genu.
Vix bene pampineas succiderat undique vites,
    (70) Sacrilegae dominum cum petiere manus.
Caede iacet meritâ. te successore superbae
    Non hoc Bistoniae terra vel ipsa neget.
Quid consanguinei dignissima praeda furoris,
    Aonia Pentheus dilaniatus humo?
(75) Et qui Tyrrheno mutatis gurgite nautis
    Ionias delphin nunc quoque sulcat aquas?
Fixa ratis mediis, ceu saxea, fluctibus haesit,
    Numinis ad nutum stare coacta tui.
Pampinus intortos obnubere fronde rudentes
    (80) Ilicet, & mediam cingere visa ratem.
Ipsi autem inductis variati tergora squamis
    Praecipites alto insiliere vadis.
Victor ïo, ter, victor ïo! tibi, corniger Evan,
    Terra parens fracta est, India fracta tibi.
(85) Magne Deûm, salve, neu se tibi misceat unda.
    Nil facit ad vires degener unda tuas.
Tu mentem exhilaras, exsultantemque recludis.
    Tu procul ignava pectora tollis humo.
Tecum Simplicitas, tecum Candorque Salesque,
    (90) Tecum nata Fides innocuusque Lepor.
[p. 26]
Te sine victa fugit facundia, magne Thyoneu.
    Te sine libertas pectoris illa jacet,
Curarum domitor, curarum blande subactor,
    Grata quies animis, candide Liber, ades.
(95) Tu quoque sensisti Venerem, pater: & tibi saepe
    Pectore in intrepido vulnera fecit Amor.
Testis Hymen Hymenaeus erit, tibi charus amanti.
    Unde novis nuptis nunc quoque dexter adest.
Quique tibi crines hedera viridante revinctos
    (100) Cissus adhuc memori, candide Bacche, premit.
Tu quoque, Sangarius Phrygiis quem vidit in arvis
    Mutatum croceas, Ampele, vite comas.
Tum Beroë, jungenda toro tibi, Bacche, jugali;
    Rapta foret patruo ni miseranda tuo.
(105) Sed tamen ante omnes, quae neptis Agenoris alti
    A tibi cognata Gnosias orta domo.
Illam Dictaeis avectam perfidus oris,
    Perfidus in sola liquerat hospes humo.
Liquerat, & profugus nocturnae littore Diae
    (110) Praecipiti dederat vela ratemque Noto.
Illa quidem clamabat, Io! quo, perfide Theseu,
    Perfide, quo properas me sine? siste fugam.
Hactenus; & lacrimae commendavere querentem.
    Pulsabat niveos unda marina pedes.
(115) Ecce, parens Evan superato victor ab hoste,
    Inque triumphali tigride vectus adest,
Pone sequebantur Satyrorum pota juventus,
    Et blaesae nimio Thyades ora Deo.
Non ille invidiam sceleris tulit. utque videbat,
    (120) Desilit. aetherium litora movit onus.
Et, Quonam, miseranda, dolor? quid Thesea clamas?
    Ipse tibi Theseus, ipse maritus ero.
Dixerat: in currus e litore sustulit aureos.
    Verba fides sequitur, Gnosia; nupta deo es.
[p. 27]
(125) Nunc quoque nocturno spectabilis aethere fulges,
    Et regis incertas Cressa Corona rates.
Hic ubi, Cecropiis ah invidiose colonis
    Icare, non meritae praemia mortis habes.
Erigoneque necem nimium dolitura paternam
    (130) Nec procul à domina Maera notanda sua.
Tu coelum meritis, tu terram, Bacche, replesti.
    Illa tibi segetes debet arata suas.
Primus inexpertam docuisti findere terram;
    Primus inexperta spargere semen humo.
(135) Te colit inde suum Mareotica Memphis Osirin,
    Dum quatit attonita tinnula sistra manu.
Tu populis leges, tu primus jura dedisti.
    Debeat officiis hoc quoque terra tuis.
Nec Phoebi invidia, aut Cereris moveare, memento.
    (140) Vindicet haec leges, vindicet ille tuas.
Callida Triptolemo fruges tibi, Bacche, repertas
    Quid quod in Actaeam spargere jussit humum?
Nec tamen ipsa negat. nam cum furialis Eleusin
    Rite colit Cererem, te quoque rite colit.
(145) Nec male cum Phoebo tibi convenit. unus utrique
    Mons sacer, Aonii quem secat humor equi.
Nec Deus aeternis praesentior ille poëtis
    Te, pater; aut populo notior ipse suo.
Quo feror ulterius? quo me, pater, abripis ultra?
    (150) Iam stupet ad laudes ebria lingua tuas.
Da calicem mihi, Bacche, tuum, mitramque virentem,
    Nebridaque, algenti quae mihi membra tegat;
Et, qui sustineat titubantia corpora, thyrsum.
    Sed capiti serva cornua sola tuo.
(155) Deprecor hoc unum. vix sunt tua cornua, vix sunt
    Munera temporibus commoda, Bacche, meis.
[p. 28]
Vota tamen tibi, magne parens, praestanda supersunt.
    Legifer Inôae nate sororis, ades.
Siste merum mihi, siste, puer. quid, lente, moraris?
    (160) Nil mihi cum lympha. tu modo siste merum.
Quid cunctare, puer? quid inania pocula Baccho,
    Lente puer, cessant? arida lingua siti est.
Magne pater Nyseu, seu Liber & Evius esse,
    Sive magis Bromius Nycteliusque cupis;
(165) Quodsi rite, pater, tibi sacra peregimus olim;
    Nunc mihi lenis ïo, nunc facilisque veni.
Membra tremunt, titubantque mihi, nutantque, labantque.
    Bacche, vacillantes, huc age, siste pedem.
Quid fessum ulterius, Lenaee bicorniger, urges?
    (170) Quo rapis ignavum? quid tibi dulce mei?
Evoe! quo properas? pater, evoe, Bacche, quid instas?
    Quid tibi vis, Eleleu, quid, Dionyse, tibi?
Iraphiota, Phanes, Paean, Brysêe, Sabasi,
    Bassare, Lycnita, quid mihi corda quatis?
(175) Quo tendis, Dithyrambe? quid, indetonse Thyoneu,
    Pectoris obstructas concutis usque fores?
Parcius attonitum, pater, ô pater, obrue vatem;
    Neu preme trux toto corda sepulta Deo.
Sic tibi flexipedes obnubant ora corymbi
    (180) Semper, & instabilem fulciat hasta gradum.
Sic tibi purpurea cingatur nebride pectus;
    Mitratusque sacro vertice surgat apex.
Sic perfusa suo titubent tibi membra liquore;
    Muneribus madeas &, pater, usque tuis.
(185) Non ego Deriaden inimica classe secutus
    In te signa ferox impia, Bacche, tuli;
Mysticave irrupi sacraria. non ego favi,
    Sive tibi Pentheu, sive Lycurge tibi.
[p. 29]
Fallor? an insano reboat clangore Cithaeron?
    (190) Cymbala terrifico quis quatit iste sono?
Quis procul ille senex, pando qui nutat asello,
    Et ferula lentos increpat usque gradus?
Hinc agiles Satyri cum nubigenis Centauris,
    Inde leves thyasos ebria Maenas agunt.
(195) Ecce, vacillantes adducunt orgia Mystae.
    (Cedite de media, turba profana, via.)
Cistaque nocturnis & vannus conscia sacris
    Pone jacent terrae, nec procul inde cadi.
Quid loquor? aut ubi sum? quo pectus inhorruit oestro?
    (200) Attonuit mentem quis mihi, Bacche, furor?
Evoe! quo rapimur? viduatam frondibus hastam
    Bassaris indomitâ concutit, ecce, manu.
Evoe! iam sparsis per marcida colla capillis
    Coniciet thyrsos in mea terga suos.
(205) Quo fugiam, Lenaee? tuum, precor, eripe vatem.
    Versibus ô posthac sic celebrere meis!

---

Amice Lector, sequentes duas Elegias stylo multum differre à superioribus, facile, ni fallor deprehendes. Quod studio & data opera factum à nobis, ignorare te nolui.

---

[p. 30]

ELEGIA X. AD DANIELEM FANNIUM,Fabula Eurydices & Orphei.

ETsi nunc aliis agitatum pectora curis,
    Atque adeo Aoniae vix memorem cythara
Terra Caledonio me detinet hospita tractu,
    Heu procul à Batavis dissita limitibus!
(5) Limitibus Batavis! ubi caerula Nereïne
    Littora contiguo pulsat amata mari;
Non tamen idcirco, rerum dulcissime Fanni,
    Invia moerori pectora nostra putes.
Qui ferus externata malis tibi corda perêdit,
    (10) Dum miser absumptae fata gemis dominae.
Quamne tuis longe complexibus invida raptam.
    Persephone campos misit ad Elysios?
Non ita Hyperboreis me Caspia cautibus ursa
    Edidit, aut silvis tigris Achaemeniis;
(15) Dirave navifrago ructavit ab ore Charybdis,
    Tristibus ut nequeam comminui lacrymis.
Iamque adeo tua me assidue lugentis imago,
    Et moesti facies pectoris illa subit.
Talis & Ismario Eurydice plorata marito,
    (20) Quoi niveum fixit dente colubra pedem.
At vates vates lugebat compare rapta,
    Luget ut amissum fida columba marem.
Illum flexanimis sociantem carmina nervis
    Portitor ipse Erebi, tergeminusque canis,
(25) Illum Taenario recubantes limine Parcae,
    Atque impexa comas Eumenis obstupuit.
[p. 31]
Ipse parens olli Saturnius assurgebat,
    Ipsa tribus formis conspicienda Hecate.
Ille etiam Rhadamanthum & fas inamabilis Orci
    (30) Carmine pacatum dicitur isse pio.
Plorabant umbrae Phlegethontides. Aeacus ipse,
    Ipse (licet flecti nescius illecebris)
Lumina turbato lacrymantia pollice tersit,
    Et dedit Ismarias pondus habere preces.
(35) At nimium accepta gavisus conjuge vates,
    Legis & infernae non memor, Eurydicen,
Eurydicen respexit amans, & blanda moranti
    Brachia nequicquam pôrxit. at Eurydice
Heu miserum vatem non auditura reliquit,
    (40) Testantem chari foedera conjugii.
Terque prehensabat, terque Eurydicen prensantis
    Lubrica frustrata diffluit umbra manu.
Hinc nemori Elysio & Taenariae convalli
    Redditur heu flexis illa retro pedibus.
(45) Quid tibi nunc prosunt tua carmina? quid, miser Orpheu,
    Illa tuam toties saxa secuta chelyn?
Tres illum Stygio perhibent in margine noctes,
    Noctibus & ternos conseruisse dies.
Irrita dum surdo jactantem carmina Porthmeo
    (50) Taenariis Pluton arcuit ipse adytis.
Tum vero externatus amans, mentemque dolore
    Percitus attonito palluit ora gelu.
Iamque ferit manibus pia pectora, jamque citatus
    Thracia funesto pervolat arva pede.
(55) Ille etiam longis Superos damnare querelis
    Ibat, & injustam dicere Persephonen.
Nec jam aut dilectae cytharae memor aut chordarum,
    Unam inclamabat ah miser Eurydicen.
Ismaros Eurydicen, & Athos late geminabat,
    (60) Eurydicen Hamus, Eurydicen Rhodope.
[p. 32 ]
At non Eurydice misero respondet amanti.
    Una tacet scopulis surdior, una silet.
Eurydicen clamabat adhuc, cum Maenades ecce,
    Maenades Ogygii pectora plena Dei,
(65) Rauca Mimalloneo quatientes cymbala ritu,
    Cum thyasis Satyrûm Bassaridumque choro
Ismara Nysaeo complerunt arva ululatu;
    Fataque plorantem comparis usque suae,
Undique conjectis petierunt Orphea thyrsis,
    (70) Orphea sacrilega diripuere manu.
Tum quoque semianimi caput à cervice revulsum
    Nomine in Eurydices vix tacuisse ferunt.
Illinc Elysiis exceptus sedibus heros
    Nunc charam tuto respicit Eurydicen.
(75) Tu quoque, Fanniade, nimios exclude dolores,
    Ne paria Orphêis sata miser subeas.

---

ELEGIA XI. EADEM FABULA EURYDICES. AD LYGDAMUM.

NUnquam ergo, nunquam raptae, miserande, maritae
    Aspera cessabis, Lygdame, fata queri?
Omnia si facias, semperque doloribus instes,
    Continuesque piam, Lygdame, tristitiem;
(5) Num tamen Ismarium superaveris Orphea flendo?
    Orphea, Taenariae cui patuere fores.
Nonne audita tibi Rhodopaeae gloria gentis,
    Quam pater è niveis Phoebus Hamadryasin
[p. 33]
Selectam thalamis gnati amplexuque dicarat?
    (10) Sed non ulla manent gaudia sirma diu.
Illa Deo geniti thalamis animosa mariti,
    Illa decus ruris, illa decus nemorum,
Occidit icta pedem sceleratae dente colubrae.
    Occidit, & charo conjugis in gremio
(15) Procubuit moribunda, & vultibus illius haerens
    Castam exhalavit desiciens animam.
At miserandus amans, viduatus conjuge chara,
    Intempestivis usque madet lacrymis.
Olli & Taenarii superatum limen Averni,
    (20) Victaque flebilibus Persephonea modis.
Olli etiam superas conjux revocata sub auras.
    Heu felix! si non praevius Eurydicen
Respexisset amans dumoso in calle morantem.
    Respicientis enim protinus ex oculis
(25) Eurydice, nec jam Eurydice, praerepta mariti,
    Umbraque trans Stygios rursus adacta lacus.
At miser, at vates, iam bis viduatus, amicae
    Non expectato comparis interitu,
Mutus & attonita perculsus mente pependit,
    (30) Victima ut aerata tacta bipenne stupet.
Pone chelys, jam pone lyrae sua fila jacebant;
    Nec testudineum dextra movebat ebur.
Ut dolor erupit, furiata mente citatus,
    Eurydice, Eurydice, rupibus Ismariis,
    (35) Eurydice, Rhodopes in cautibus, Eurydice, Haemo,
Omnibus inclamat, Eurydice, scopulis,
    Heu! quis praeripuit mihi te Deus? heu! quis amantum
Gaudia crudelis tam cito dissolüit?
    Eurydice, misera Eurydice, Eurydice heu bis rapta,
(40) Non interruptis sletibus ingeminat.
    Responsabat Athos, responsabatis & Haemi
Culmina. at Eurydice rupibus Ismariis
[p. 34]
    Iam procul, & longe Rhodopaeis cautibus ibat.
Iam procul & charo conjugis à gremio,
    (45) Taenariis forsan convallibus inter opacas
Elysiae sedes ibat amans silüae,
    Saeva nec audibat miseri lamenta mariti.
Ille autem assiduis questibus usque favens,
    Eurydicen poscebat, at Eurydicen poscenti
(50) Dira supervênit Maenas, & Ogygii
    Plena Dei vatem jactatis undique telis
Non exauditum conficit. Ille tamen,
    Ut jacet, heu terrae raptos immurmurat ignes.
Dumque aliquid miserae restat adhuc animae,
    (55) Rursus amans, & rursus amans iteravit amicum
Nomen, & Eurydicen tunc etiam ingeminat,
    Donec luminibus nox caligantibus orta
Intercepit iter vocis, & Eurydices
    Abstulit invito nequicquam nomen ab ore,
(60) Cum vita nomen abstulit Eurydices.
    Sunt quoque, qui cytharam domini post fata peremti
Te, Eurydice, Eurydice, saepe iterasse ferant.
    Tu quoque ab Orphêis edoctus, Lygdame, fatis,
Neu nimium plores, neu nimium doleas.
    (65) Et potius nullos admittas pectore luctus,
Quam miser Orpheo dilaniere modo.

Finis Elegiarum Libri.

[p. 35]

NICOLAI HEINSII, DAN. FIL. VARIA DIVERSI ARGUMENTI POEMATIA.

[p. 36: blanco]
[p. 37]

IN MARCHIONEM PISANUM, Praelio Nordlingano fortiter dimi- cando occumbentem.

CUm consanguineam gemeret Nordlingia cladem,
    Illud opus dextrae, Martie Celta, tuae;
Ibat inauditis in bella Pisanius ausis,
    Perque hostem innumera strage parabat iter.
(5) Iam dextrum urgebant inimici Teutones agmen,
    Coeperat & dextro cedere Gallus eques.
Ille autem: Sta, prone fugae, sta, foeda Iuventus,
    Quis furor, aversos praecipitare gradus?
Me saltem, me bella, viti, spectare gerentem.
    (10) Pro pudor! armatas sic dare terga manus?
At non me dantem Germania terga videbit.
    Hoc velit, hoc magno barbatus hostis emat.
Possum, Fata, mori; si vincere posse negastis.
    Irrita pars voti non erit illa mei.
(15) Sanguine venalis quod si victoria nostro est;
    Dii, precor, hoc diris exagitate caput.
Iam vidi dare terga meos. cur vivere nolim
    (Et quid adhuc vivo?) sat super esse reor.
[p. 38]
Dixerat: adversos jugulandus fertur in enses,
    (20) Telaque consumit pectore mille pio.
Continuo revocati animi, necopinaque virtus
    Asperat ultrices in fera bella manus.
Causa valet melior; patriae gratare, Pisani.
    Sternitur en umbris victima digna tuis.
(25) At pudeat, Fortuna, tui. tibi, perfida, tanti
    Funera, si nescis. invidiosa viri.
Non potes hoc vel mille nefas abolere triumphis.
    Ille tuum per quot saecula crimen erit!
Gallia, da veniam; nimio victoria constat,
    (30) Sanguine tam forti si redimenda fuit.
Salve, invicte necis, Deciisque aequande duobus,
    Quo non Taenariis sanctior umbra jugis;
Prodige magnae animae, pulchrique facillime fati,
    Morte salus patriae cui properata suâ.
(35) Tu nunc Elysias Herôum praemia sedes,
    Et nemora ignavis non habitanda tenes.
At decorat lacrymis praeclarum Gallia funus;
    At sibi devotum luget acerba caput.
Dat lacrymas; quas, ni cecidisses, magne Pisani,
    (40) Ipsa sibi miserae nempe datura fuit.
Quanti est, Posteritas, (cui vix imitanda legentur),
    Cum patriae possis vivere, malle mori!

---

[p. 39]

AD MARCHIONEM MONTOZERIUM.

O Quem gloria duplicis Minervae,
Potentem ingenio, manu potentem,
Dextrae fulmine & oris invidendum,
Vasto, qua patet, approbavit orbi,
(5) Heros maxime, nec minor Dearum,
Quae fontem Aonium colunt, voluptas;
Quod pro carmine prorsus impolito
Tres dono mihi miseris Poëtas,
Priscae lumina principesque Musae,
(10) Quidni gratuler hunc mihi favorem?
Quidni me rear oppido beatum?
Certe exosculor aestimoque munus.
Quantum quis pote munus aestimare.
Non hanc quod meritus benignitatem,
(15) Non quod munere me fuisse dignum
Tam lauto rear atque liberali:
(Novi quam mihi curta sit supellex,
Quam vix Piëris audiat vocantem)
Sed quo te venerer, colam, ac adorem
(20) Hoc in mnemosyno remotus olim,
Musae principibus tribus Latinae;
Quos tu pectine sic refers eburno,
Ut sese referant magis nec ipsi.
Quo te, inquam, venerer colamque posthac
(25) Vates pessimus optimum Poëtam.

---

[p. 40]

AD J. LUDOV. BALZACIUM ruri viventem.

BAlzaci, unica Suada Galliarum,
Quid te surripis invidesque turbae?
Quid dudum cupidis negas amicis?
Urbis cur strepitum fugis beatae,
(5) Dum famae satur es, saturque plausus,
Invitum quoque rure qui sequuntur?
Ruri ferreus ah latere noli!
Quid cum rure tibi, Venus venusta?
Quo nil comtius ac magis politum,
(10) Nil urbanius elegantiusque;
Cui nil denique ruris inficeti est.
Nam quid lucifuga lates latebra,
Balzaci, unica Suada Galliarum?
Duris sat super est datum colonis.
(15) O, tam splendida, ter quater beatos,
Si norint bona, ruris inquilinos!
Verum barbara & imperita turba
Ignorat, mihi crede, se beatam,
Huc huc ocius ociusque vultus
(20) Eia aulae populoque da fruendos.
Quin vultus quoque das mihi fruendos.
Ni te videro, Gallicana Siren,
Quamvis videro quicquid hic venusti,
Cum jam scilicet ad meos revertar,
(25) Quidni jure mihi fuisse visa
Possint Gallica regna pernegare?

---

[p. 41]

AD AEGIDIUM MENAGIUM.

AMoenitatum promiconde Menagi,
Factum iocose est, comiterque & urbane,
Dignumque vate, quod famelica luce,
Luce hac nefasta, munus Heinsio mîsti
(5) Binas lagenas slore musteo vini
Novi repletas; quodque maxime laudo,
Tam delicati, ni quid ipse dissentis,
Iurare ut ausim quolibet sacramento,
Dono haud potesse delicatius mitti.
(10) Aquae vel ipsos nam movere potores
Odore possit ac sapore nativo.
Quidni, ô venuste noster, approbem munus?
Romana si lex esurire jejunis
Hac luce jussit, at sitire non jussit.

---

Tekstkritiek:

p. 4 vs. 111 visus er staat: vises
p. 24 vs. 26 inire er staat: in ire

• Tweede druk van de Poemata van Nicolaas Heinsius
• Heinsiuscollectie, Nederlandse Neolatijnse poëzie
  
• Voorkeurenpagina Opleiding Nederlands