Hendrick Bruno - Mengel-moes

Hendrik Bruno, ca. 1620 - 1664

Gebruikt ex.: UBL 1200 F 10; UB Gent Her 1387 bij books.google

[p. 1]

HENR. BRUNÔS

MENGEL-MOES,

Van verscheyde

GEDICHTEN,

op allerhande voor-vallende
saecken.

Begreepen in

TWEE DEELEN.

[Vignet: Fac et spera]

TOT LEYDEN,
By SALOMON WAGENAER. 1666.

[p. 2: blanco]
[p. 3]

HENRICI BRUNONIS

Varia

Diversi generis & argumenti

POËMATA

OF

MENGEL-MOES

van verscheyde

GEDICHTEN,

op allerhande voor-vallende
saecken.

’t Eerste Deel.

[Vignet]

VERTAELINGH

VAN

Horatii Epodôn boecks tweede Epod.
Beatus ille, qui procul negotiis, &c.

Aen de Heeren van Zulichem, Brandwijck,
en Hofferus, Heer in Bommenede.

GEluckigh is hy, die verr’ van bekommernissen
(Gelijckerwijs het volck van d’eerste weerelt was)
Met eygen’ ossen ploeght, op vaederlicke landen,
En die vry van de schult en alle woecker leeft;
(5) Noch door de moordt trompet, als de soldaet geweckt wert,
Die oock geen schrick en heeft voor de verstoorde zee,*
Die ’t op-geblasen hof, en die het vier-schaers twisten,
En d’hooghe poorten van de rijcke Fockers schuwdt,
Die daerom dan, of aen vol-wasse* wijn-gaerdts rancken
(10) De hooghe populier huwt en te saemen hecht,
En rancken, die onnut sijn, met sijn mes af-snoeyend’,
Vruchtbaerder enten in der selfder plaetse steldt,
Of leggend’ in een langh en bochtighe valleye,
Sijn loeyend’ koeyen-vee van verre dwalen ziet:
(15) Of in een zuyvre kruyck* giet hoonigh uyt de korven,
Of scheert de schaepjes, die swack en die teder syn,
Of als de herfst sijn hooft, gekroont met rijpe vruchten
Heeft op het cierlickst’ langhs den acker op-gebeurt,
Hoe blijd’ is hy door sijn geënte peeren plucken!
(20) Door’t plucken van de druyf, die selfs het purper tart
Waer mede hy u, ô Priaep, en u, ô Vaeder
Sylvaen, beschermer van sijn huys en hoef, beschenckt.*
[p. 39]
Nu lust ’t hem onder d’oud’ galnooten boom te leggen,
En dan eens in het tay aen d’aerde klevend’ gras,
(25) De waet’ren onderwijl gaen van de bergen schieten,
En van de vogels werdt in ’t bosch getiereliert,
En daer is brons-geruysch, door ’t vlieten van de beecken,
Op dat hy daer door in ’t gemack’lijck slaepen vall’.
Maer als het winter-jaer van Jupiter met dond’ren
(30) Plas-regen neder-stort, en ’t velt met sneeuw bedeckt,
Dan jaeght hy hier en daer de felle wilde swijnen,
Met veele honden, met het uyt-gespannen net,
Of hanght aen stockjes hier en daer de vogel-stricken,
Opdat hy lijsters, die verhongert syn bedriegh.
(35) Of vanght een blooden haes, of over-zeesche kranen
In stricken, ’t welck hem is genoeglijck arbeyts loon.
Wie isser doch, die hier niet in en soud’ vergeten
De boose sorge, die de Min in sich begrijpt?
Soo dan een kuysche vrouw ten deel te hulpe kome
(40) Aen ’t huys, aen ’t zoete kroost van kind’ren gaede slae,
(Gelijck als een Sabijnsch, of van de sonn’ verbrande
Vrouw van de Apulier, die wacker is ter been)
En den gewijden-haert bestoockt met oude houten
Een weynigh voor de komst van haer vermoeyde man,
(45) En sluytend’ ’t vroolijck vee met saem-gevlochte horden
De uyers uyt-melckt die van melck gespannen staen,
En tappende de most van ’t jaer uyt soete vaeten,
De spijsen toebereydt, die niet en zijn gecocht,
Soo souden wy niet meer Lucrijnsche oesters smaecken,
(50) Noch oock de tarrbot, noch de kostelijcke scharr,
Soo ’t onweêr, donderend’* op d’Oosterlantsche baeren,
Die by geval van daer op dese zee verdreef.
Geen Africaens Phasant en soudt soo wel my monden.
Noch ick hebb’ meer smaecks in d’Jönische patrijs,
(55) Dan in d’olijven, van de tacken uytgelesen
Die aen de boomen van de aldervetste zijn
Of lieflijck men’wel-cruydt, dat geern groeyt inde beemden,
En maluwe, die is gesont voor ’t siecklijck lijf.
[p. 40]
Of ’t lam, ’t welck is op ’t feest des Acker-godts geslagen,
(60) Of ’t bockje, ’t welck de wolf is uyt sijn keel ont-jaegt,
O hoe genoeghlijck is ’t in dese leckernijen
Te zien hoe ’t satte schap zich spoeden gaet nae huys,
Te zien, hoe d’ossen, die vermoeyt syn, d’omgekeerde
Ploeg sleepen, met haer moê end’ afgesloofden hals:
(65) En slaeven, als een swerm, in rijckerluyden huysen,
Te zien rontom het vier en wel-gestoockten haert.
Als Alphius dit hadd’, die woeckeraer, gesproocken,
Die ’t scheen, als of hy strackx een lantman wilde zijn,
Heeft hy ter halver maent sijn gelt heel ingetrocken,
(70) Om ’t uyt te setten op d’eerst’ van de nieuwe maend.

[p. 67]

Over-geset uyt Horatii Epodôn lib. Od. 16.
Altera jam teritur, &c.

Met burger-krijgh gaet men den tweeden eeuw verteeren,
En Roomen valt nu door sijn’ eygen macht in ’t sandt,
’t Welck noch ’t nae-buurigh volck der Marssen kon verheeren,
Noch ’t dreygen van Porseen met sijn Toskaensche handt.
(5) Het welck noch Capua, noch Spartacus kon dwinghen,
Noch den Savoyaerdt, door nieuws-gierigheydt niet trouw.
[p. 68]
Noch ’t wreede Duyts-landt, met blaeuw-ooghde Jongelingen,
Noch Annibal wel eer vervloeckt van man en vrouw,
Wy boose sullen’t, als ter doodt geswoor’n, verslinden,
(10) En ’t wildt sal weder hier in sijn besittingh gaen.
Ah! die Barbaer sal staen op d’ass; zich meester vinden.
Den ruyter sal de stadt dor het hoef-yser slaen.
En sal (ô schandts-gezicht) Quirijns ass doen verdwijnen,
(Die windt noch son en heeft) heel buyten sijn’ gewoont.
(15) Magschien soeckt gy, best deel, of all’, die komt verschijnen,
Een eynde van d’ellend’, die burger-krijgh betoondt.
Geen beter raedt dan dees’. gelijck het puyck der Steden
Marseille, met een vloeck wegh-vluchtende, liet zijn
Haer landt, haer eygen huys, en ’t huys der Godtlickheden
(20) Voor ’t grijpen van de wolf, en voor het wilde swijn.
Al daer ’t pad wijst, te gaen, al waer ons door de baeren
Den een of and’ren windt van hier dan voeren sal.
Is het soo wel, of kan men beter raedt verklaren?
Wat wachten wy te scheep te gaen op ’t goedt geval?
(25) Maer laet ons sweeren, dat, als steenen uyt zees gronden
Zijn sullen op-gelicht, men weder keeren magh,
En wenden ’t zeyl nae huys; wanneer sal zijn bevonden,
Dat oyt de Po Matijns top spoeldt door waeter-slagh.
Of dat den Apennin sy in de zee gedreven,
(30) En on-gehoorde min de monsters t’saemen voeghdt;
Soo dat den tyger sich wil onder ’t hert begeven,
En ’t duyfje, paerend’ met de meeuw, is ver-genoeght.
Noch dat het groove vee sal voor de leeuwen vreesen,
En dat de gladde bock de zee beminnen sal.
(35) Dit, en al ’s geen kan tot weêr-keers af-snijdingh wesen,
Eerst hebbende geswoor’n, laet ons gaen heel en al.
Of gaet, die beter zijt, dan ’t bot volck; die wan-trouwen,
Wensch ick altijdt te zijn op ’t on-spoedts ledekant.
Gy, dappere, leght af de rouw-klacht van de vrouwen;
(40) Set ’t zeyl op, en gaet vlieght langhs het Toscaensche strandt.
[p. 69]
Zee-kruyssen moeten wy. laet ons nae ’t landt vol zegen,
En eylanden, vol van geluck eens heenen gaen,
Daer jaerlicks sonder ploegh het kooren werdt gekregen
Daer men de wijngaert ziet groen sonder snoeyen staen.
(45) En daer d’olijf-tack groeydt, die noyt sal schuldigh bhjven,
En daer de rijpe vijgh verçierdt sijn landt-aerdts boom;
Daer booms-vloedt hoonigh geeft; daer uyt de bergen drijven
De waet’ren met geruys van lieffelijcke stroom.
De geytjes koomen daer van selfs om melck te geven;
(50) De lieve cudde brenght gespannen uyers t’huys,
Daer zijn geen beeren, die de schaepen staen nae ’t leven,
Noch d’aerde sweldt daer op, door ’t adderen gespuys.
Meer wonders salmen zien, hoe dat met ooste-winden
’t Landt tot af-spoelingh niet door regen-plassen raeckt.
(55) Noch dat daer brandt sal kluyt en ’t drooge zaet verslinden,
Om de gemaetigtheyt, van Jupiter gemaeckt.
Het Argonauten schip is dit niet heen gekoomen,
Medea, Colchis hoer en quam hier noyt ontrent,
En Cadmus wende noyt sijn schip nae dese stroomen,
(60) Noch oock Ulysses, met sijn suckelende bend’,
’t Vee werdt hier niet besmet, en geen gesterntes schooten
Verzenghen hier de cudd’, door felle warmtes kracht.
Voor vroome heeft Jupijn die stranden afgeslooten,
Toen hy dien gulden eeuw ten koopren heeft gebracht.
(65) Eerst gaf hy koop’ren tijdt; toen tijdt van ys’re lieden.
Elck vroome man kan die door mijne raedt ont-vlieden.

Uyt Horatii Ode 17. lib. 2.
Ad Moecenatem.
Cur me querelis, &c.

By gelegentheyt van d’Heer R. HOFFERS
sieckte.

WAerom ontzieldt en doodt gy my doch, door uw klaeghen
[p. 70]
’t Is noch my lief, noch ’t is der Gooden wel-behaegen;
Dat gy, Moecenas, eer dan ick, de aerd’ verlaet.
O groote luyster en stut van mijn’ saecken staet.
(5) Oh! mijns ziels deel, soo u eer Parquen over-vielen,
Dan my, waer bleef ick dan met ’t tweede deel der zielen?
Ick soud’ mijn selfs niet soo beminnen, en niet heel
Zijn ooverigh; dien dagh sal trecken deel en deel,
Doorlaetste t’saemen reys, (ick hebb’ niet valsch geswooren)
(10) Die sullen, sullen wy gaen, schoon gy gaet te vooren.
Noch ’t vier, geblaesen uyt chimeers drie-dubb’le mondt,
Noch, soo dien honderdt-handt, dien Gyges weêr op stondt,
Sal d’een of d’ander my af-trecken van die zinnen.
Dit is het machtigh rechts wil, en der Schick-goddinnen.
(15) ’ts sy my de weegh-schael, of de scorpioen bestraeldt,
Daer aen ’t geweldigst’ deel van mijn’ geboort’-dag paeldt,
’t Sy dat de steen-bock de Tyran van d’Hespers landen,
My komt met regen en met waeter-plas aenranden;
Soo is’t, dat uw’ sterr’ en mijn’ on-gelovelijck
(20) Eens zijn; beschermingh van Jupijn deed daer van blijck,
Door sijn beschut en glans; toen hy heeft wegh-gedreven
Saturni sterren kracht, die u stondt nae het leven.
’t Snell’ noot-lot hieldt hy op; Hy heeft uw doodt gestuyt,
Toen op de Schou-plaets ’t volck gaf driemael bly geluyt.
(25) My had een boom, op ’t hoofdt gevallen, wegh-genoomen,
Indien dat Faunus my niet waer te hulp gekoomen,
Af-keerende de slagh me sijne rechter-handt;
Die Faunus, die beschut de mannen van verstandt.
Wildt, off’ren en beloft’ van tempels bouwen achten,
(30) Wy sullen, kleyn van Staet, het kleyne Lamtje slachten.

Tekstkritiek:

p. 38, vs. 6 zee, er staat: vree,
p. 38, vs. 9 vol-wasse er staat: vol-wasse
p. 38, vs. 15 kruyck er staat: hoûyck
p. 38, vs. 22 beschenckt. er staat: beschenckt
p. 39, vs. 51 donderend’ er staat: donder, end’

Hendrik Bruno, ca. 1620 - 1664

HENR. BRUNÔSMENGEL-MOES,Van verscheydeGEDICHTEN,op allerhande voor-vallendesaecken.Begreepen inTWEE DEELEN.

TOT LEYDEN,By SALOMON WAGENAER. 1666.

HENRICI BRUNONISVariaDiversi generis & argumentiPOËMATAOFMENGEL-MOESvan verscheydeGEDICHTEN,op allerhande voor-vallendesaecken.’t Eerste Deel.

TOT LEYDEN,By SALOMON WAGENAER. 1666.

Dialogi inter Horatium & LydiamParodia.

Ad Echo.

VERTAELINGHVANHoratii Epodôn boecks tweede Epod.Beatus ille, qui procul negotiis, &c.Aen de Heeren van Zulichem, Brandwijck,en Hofferus, Heer in Bommenede.

Over-geset uyt Horatii Epodôn lib. Od. 16. Altera jam teritur, &c.

Uyt Horatii Ode 17. lib. 2. Ad Moecenatem. Cur me querelis, &c.By gelegentheyt van d’Heer R. HOFFERSsieckte.

Tekstkritiek:

HENR. BRUNÔS

MENGEL-MOES,

Van verscheyde

GEDICHTEN,

op allerhande voor-vallende
saecken.

Begreepen in

TWEE DEELEN.

TOT LEYDEN,
By SALOMON WAGENAER. 1666.

HENRICI BRUNONIS

Varia

Diversi generis & argumenti

POËMATA

OF

MENGEL-MOES

van verscheyde

GEDICHTEN,

op allerhande voor-vallende
saecken.

’t Eerste Deel.

TOT LEYDEN,
By SALOMON WAGENAER. 1666.

Dialogi inter Horatium & Lydiam
Parodia.

VERTAELINGH

VAN

Horatii Epodôn boecks tweede Epod.
Beatus ille, qui procul negotiis, &c.

Aen de Heeren van Zulichem, Brandwijck,
en Hofferus, Heer in Bommenede.

Over-geset uyt Horatii Epodôn lib. Od. 16.
Altera jam teritur, &c.

Uyt Horatii Ode 17. lib. 2.
Ad Moecenatem.
Cur me querelis, &c.

By gelegentheyt van d’Heer R. HOFFERS
sieckte.