Hugo de Groot: Vraghe en antwoordt over den doop voor zijn dochter Cornelia. Zonder plaats, 1618. Uitgegeven door dr. A.J.E. Harmsen, Universiteit Leiden. Facsimile bij Ursicula In deze uitgave zijn evidente zetfouten gecorrigeerd en gemarkeerd met een asterisk.

[fol. A1r]

HUGONIS GROTII VRAGHE en ANTWOORDT: over den Doop. Ghestelt in zijn ghevanckenisse voor zijn Dochter CORNELIA de GROOT. Int Iaer onses Heeren 1618.

---

[fol. A1v: blanco]
[fol. A2r]

VRAGHE en ANTWOORDT: over den Doop, voor CORNELIA de GROOT.

V. MIjn kindt, ghy zijt zeer jonck gedoopt, weet ghy dat niet?
A. Ia Vader, ick versta dat zulcx zoud’ zijn gheschiet.
V. Wat is te segghen doop, verstaet ghy dat met reden?
A. Met zuyver water zijn begoten myne leden.
V. En wie heeft dat ghedaen? verhaelt my dat nu voort.
A. Een die ghestelt was om te leeren Godes woort.
V. In wat plaets ist ghebeurt, weet ghy dat oock te deghen?
A. Daer Godes volck by een den Godsdienst comen pleghen.
V. En doe ghy zijt ghedoopt, in wat naem ist gheweest?
A. Des Vaders end’ des Soons, end’ van den heyl’gen Gheest.
V. Wat hoor ick, zijn daer dan drie Goden by malkander?
A. Daer is maer eenen God, end’ nevens hem geen ander.
V. Zijn daer oock tekenen waer door hy wert bemerckt?
A. De Werelt end’ zijn woort, want hy spreeckt end’ hy werckt.
V: Wat is dan desen Godt? segt my dat oock mits-desen.
A. Een enckel eewich goedt, wijs onverandert wesen.
V. Waerom ist dat ghy hem dan driemael onderscheyt?
A. Om dat zijn heylich woordt de zaeck alsoo uytleyt.
V. Maer hoe, is drie dan een? waer is dat meer ghebleecken?
A. ’t Oneynd’lijck wil niet wel by ’t eynd’lijck zijn geleecken.
V. Heeft Godt dan niet gemaeckt, daer ooc yet sulcx in scheen?
A. De Zon, zijn licht, zijn brandt, zijn drie, en nochtans een.
[fol. A2v]
V. Vint ghy niet in den mensch, dat ons daer toe can leyden?
A. De ziel, ’t verstandt, de wil, zijn een end’ onderscheyden.
V. De Vader, Zoon, end’ Geest, zijn drie, dan heel ghelijck?
A. Zy hebben eene macht, een eeuwicheyt, een rijck.
V. Maer wat werdt eygentlijck den Vader toegheschreven?
A. Dat hy al wat daer is, ’tbeginsel heeft ghegeven.
V. Eer Godt de wereldt schiep, wat was doe zijn bedrijf?
A. Godt heeft niet buyten hem van doen tot zijn gherijf.
V. Waer uyt zijn doch ontstaen, zoo veel gheschapen zaken?
A. De Aerd’ end’ ’s hemels ront, wist Godt uyt niet te maken.
V. End’ als hy’t had’ ghemaeckt, waer med’ heeft hy’t verciert?
A. Met licht , landt, water, boom, kruydt, sterren, end’ gediert.
V. Waer uyt wast dat de mensch hem eerstmael openbaerde?
A. De geest die quam van Godt, het lichaem uyt der aerde.
V. Maer waer toe ist, dat Godt gheschapen heeft den mench?
A. Om Godt te dienen, end’ te krijghen al zijn wensch.
V. Kond’ oock de mensch heel wel nae Gods geboden leven?
A. In ’t scheppen nae Gods beeldt, was hem die macht gegeven.
V. Hoe comt dat wy daer nae met boosheyt zijn vervult?
A. Door Adams eerste val, end’ door ons eyghen schult.
V. Laet Godt voorts by gheval in’t wilt zijn schepsel drijven?
A. Neen, zonder zijn beleyt, kan niet ontstaen noch blijven.
V. Waerom laet hy ’t quaet toe, indien hy ’t al regiert?
A. Om dat hy wijs end’ goet, het quaet ten besten stiert.
V. Can Godt oock alles doen, end’ is hy wel zoo crachtich?
A. Al wat hem eerlick is, daerom heet hy almachtich.
V. Wanneer is Godes Zoon gheboren, geeft bescheyt?
A. Als mensch tot zijner tijt, als Godt van eeuwicheyt.
V. Wat was dan Godes Zoon van aller eeuwicheden?
A. Des Vaders evenbeeldt, zijn raet, zijn woort, zijn reden.
V. Maer is daer oock door hem yet sonderlingh gheschiet?
A. Door hem ist al ghemaeckt, end’ sonder hem gansch niet.
[fol. A3r]
V. Maer hoe wert Godes Zoon, met ziel end’ vleesch omhangen?
A. Een maecht heeft hem gebaert, zijnd’ uyt Gods geest ontfangen.
V. Hoe was die maecht genaemt, die hem heeft voortgebracht?
A. Maria, Davids zaet, uyt Abrahams gheslacht.
V. Zijn Godt en mensch dan twee, die by malkander quamen?
A. Neen, ’t was maer een persoon, Godt ende mensch te samen.
V. Was dan ’t onsterffelijck end’ ’t sterffelijck vermengt?
A. Neen, ’t was een voegingh, die geen mengingh mede brengt.
V. Hoe zoud’men yemant dat, door yet ghelijcx doen smaken?
A. Ghelijck de ziel en ’t lijf maer eenen mensch en maken.
V. Hoe comt dat desen Heer, den naem van Iesus draecht?
A. Om dat hy ons verlost, end’ al ons quaet verjaecht.
V. Hoe comt oock dat wy hem den naem van Christus geven?
A. Om dat hem Godt gesalft end’ seer hooch heeft verheven.
V. Waer door heeft onzen Heer, ’s verlossers ampt volbracht?
A. Door leven end’ door doot, end’ door opstandinghs cracht.
V. Wat vruchten zullen u doch ’t leven Christi schencken?
A. Ick moet altijts zijns leers, end’ zijns voorbeelds gedencken.
V. Zeght cortelijck, wat is by hem gheleert gheweest?
A. Godt wel te kennen, end’ te dienen in den geest.
V. Wat zijn in desen dienst, voor deelen aen te mercken?
A. Boetveerdicheyt, ghelooff, end’ geestelijcke wercken.
V. Weet ghy waer in dat dees boetveerdicheyt bestaet?
A. Iae, datmen crijght berouw, end’ ’t booze leven haet.
V. Wel, wat is het ghelooff, daer door men wert behouwen?
A. De waerheyt Goodts toestaen, end’ vastelijck vertrouwen.
V. Wat waerheyt is het meest, daer ons ghelooff op ziet?
A. Dat Godt de salicheyt ons geven wil om niet.
V. Wat zijn de wercken dan, nae ’s liefdes aert bedreven?
A. ’T zijn vruchten van’t gelooff, end’ een wech tot het leven.
V. Wie moeten wy dan al beminnen nae den geest?
A. Ons naesten als ons selfs, maer Godt noch aldermeest.
[fol. A3v]
V. Wil Godt ghebeden zijn, byzonder of te gader?
A. Beyd’, als zijnd’ in ’t gemeen, end’ yeder een zijn Vader.
V. Wat wil Godt datmen bidt, als wy hem roepen aen?
A. Al waer uyt dat hem eer, of ons nut can ontstaen.
V. Wat kanmen bidden dan, om Godt daer door te achten?
A. ’s Naems eer, Rijcx meerderingh, end’ zijnes wils betrachten.
V. Wat machmen bidden, dat ons eyghen nut aengaet?
A. Nootdruft, vergiffenis, bewaringh teghens ’t quaet.
V. In wat manier wil Godt van ons zijn aenghebeden?
A . Ootmoedich, ongheveynst, vol hoops, met korte reden.
V. Maer machmen niemandt meer aenbidden nevens Godt?
A . Neen, hy is yverich, end’ neemt dat als een spot,
V. En machmen door geen beelt Godt eeren ende vreesen?
A. Dat strijdt met Godes eer, end’ zijn onschoubaer wesen,
V. Is die meyneedich sweert, niet schuldich aen de doot?
A . Niet die alleen, maer die oock yet sweert buyten noot.
V. Waerom ist dat Godts volck vergadert t’eener stede?
A. Tot Nachtmael, Doop, gehoor, aelmis, ghesangh, gebede.
V. Wat moetmen hooren daer, uyt eenes Leeraers mondt?
A. Het woordt van d’oude wet, end’ van het nieuw’ verbondt.
V. Hoe verre moetmen hem aen ’s Leeraers segghen binden?
A. Zoo verre, alsmen grondt in Godes woordt kan vinden.
V. Wat is het ampt van een die totten volcke preeckt?
A. Te swijghen daer Godt swijcht, te spreken daer hy spreeckt.
V. Wat wert daer meer vereyscht om’t leerampt te betreden?
A. Een onberispten naem, van handel end’ van zeden.
V. Wat moet nu de Gemeent’ aen haren Herder doen?
A. Hem geven liefd’ end’ eer, end’ buyten kommer voen.
V. Wat is der kind’ren plicht, die Godt meest wil beloonen?
A. Liefd’, eer, ghehoorsaemheyt, haer ouders te bethoonen.
V, Wat zullen d’Ouders dan bewijzen aen haer bloet?
A. Bezorghen haer de kost, maer voor al t’hemelsch goet.
[fol. A4r]
V. Waerom is d’Overheyt zoo hooch van Godt verheven?
A. Om tot der goeden rust, de quaden te doen beven.
V. Wat is een Onderzaet dan schuldich aen zijn Heer?
A. Tol, schattingh, lof, ontsich, ghehoorsaemheyt end’ eer.
V. Wat sal de man dan doen, om Godt wel te behaghen?
A. Bearbeyden de kost, zijn vrouw in liefde draghen.
V. Wat is voor een Ionckvrouw het eerlijckste cieraet?
A. Een ongheveynsde liefd’, met een eerbaer ghelaet.
V. Wat wert de Vrouw belast, om christelijck te leven?
A. Haer kind’ren op te voen, haer man ’t ghebiedt te geven.
V. Wat zal een Weduw’ doen, om een goe wech te gaen?
A. Veel bidden, mijden weeld’, end’ d’armen gade slaen.
V. Wat moeten die doen, die een Huysghesin regieren?
A. Ghebieden hare Boon, met billijcke manieren.
V. Hoe moeten dienen, die haer in een dienst besteen?
A. Ghetrouw’lijck, vlytelijck, niet nae het oogh alleen.
V. Hoe leyt ons Christus uyt, ’t ghebodt van niet te doden?
A. Dat daer door alle nijt end’ haet oock wert verboden.
V. Oock alsmen jegens ons yets quaets bedreven heeft?
A. Vergeven moeten wy, ghelijck ons Godt vergheeft.
V. Zal niemandt nemen wraeck van weghen schimp oft slagen?
A. Veel liever andermael het onghelijck te draghen.
V. En ist niet redelijck te doen goet aen den gôen?
A. Iae, doch niet dien alleen, maer oock die ons misdoen.
V. Wie leert ons doch het goet den quaden te bewysen?
A. Die over goên en quâen zijn klare Zon laet rysen.
V. Wat is dat Christus ons met overspel verbiet?
A. Wat menghingh datter is, die buyten echt gheschiet.
V. End’ alsmen mijt de daet, is hy daer med’ te vreden?
A. Neen, hy eyscht eerbaerheyt, in woorden end’ in zeden.
V. Ist beter dan ghetrouwt, oft onghetrouwt te zijn?
A. De maechdelijcke standt dient Godt met minder pijn.
[fol. A4v]
V. Mishaghen die dan Godt die echtlijck zijn ghebonden?
A. Het bedd’ is onbevleckt, de standt van Godt ghevonden.
V. Die ons ghebonden is, heeft die tot scheyden recht?
A. Wie buyten overspel hem scheydt, die breeckt den echt.
V. Zoo waer het beter dan noch onghetrouwt ghebleven?
A. Iae, maer een yeder is die gave niet ghegheven.
V. Ist eveneens hoe dat een mensch aen’t goet gheraeckt.
A. Die zulcx met onrecht doet, wert als een dief ghelaeckt.
V. Ist dan genoech, hem wel van onghelijck te wachten?
A. Tot overvloet behoort een mensch oock niet te trachten.
V. Zoud’ niet den rijcken oock den hemel open staen?
A. ’t Ghebeurt beswaerlijck dat zy daer heenen gaen.
V. Wat moet een rijck mensch doen nae onses Heers bevelen?
A. Niet trots zijn op zijn goet, end’ mild’lijck mede delen.
V. Hoedanich aelmis dan, is welcom by den Heer?
A. Die blydelijck gheschiet, en niet om danck noch eer.
V. Maer of die mildheyt bracht ghebreck in d’oude daghen?
A. Die kost end’ kleeren heeft, end’ woonplaets, heeft geen clagen.
V. Maer zegt, wie is, die ons daer van verzek’ringh doet?
A. Hy die de bloeme cleet, end die de Musschen voet.
V. Zal dan voorts tydelijck de mensch niet moghen zorghen?*
A. Niet al te veel, maer hy voor huyden, Godt voor morgen.
V. Moet hem een Christen mensch van leughen houden vry?
A. Niet dat alleen, maer oock van twist en clapperny.
V. Wel, moetmen alle jock end’ boerticheyt dan vlieden?
A. Van elck ontuchtich woort zal rekeningh gheschieden.
V. Wel waer in zal een mensch dan scheppen zijne vreucht?
A. In Lofzang, in Godts woordt, end’ in vermaen tot deucht.
V. Can yemant hem oock wel bezondighen met zwijghen?
A. Als Gods eer, of een mensch daer letsel deur zoud’ crijghen.
V. Begeerten van het hert, zijn die tolvry voor Godt?
A. Wie dat yet quaets begeert, doet tegens zijn ghebodt.
[fol. B1r]
V. Wat dingen zijn’t, waer door een mensch meest wert bedrogen.
A. De hoochmoet deser werlt, vleeschlust, end’ lust der oogen.
V. Maer door wat trappen comt de ziel in meeste noot?
A. Begeerte baert misdaet, end’ misdaet baert de doodt.
V. Wat is het grootste stuck van Christelijcke daden?
A. Hem zelven af te gaen, end’ kruys op hem te laden.
V. Hoedanich is de mensch, die Christus zalich acht?
A. Droef, zuyver, hong’rich, arm, barmhertich, vreedzaem, zacht.
V. Wat zullen die dan zijn, die om zijns naems wil lijden?
A. Die zullen met de goe Propheten haer verblijden.
V. Wie zal hier namaels staen aen Godts zoons rechterhandt?
A. Die spijst, laeft, ende deckt, herbercht, bezoeckt end’ vandt.
V. Aen wie moet dit gheschien, om Godts wil te belanghen?
A. Die hong’rich, dorstich, naect, vreemt, kranc zijn oft gevangen.
V. Wie isser toch ghetuych van dese leer gheweest?
A. De Vader, Christus self, end’ oock den heyl’ghen Geest.
V. Hoe heeft de Vader toch ghetuychenis ghedraghen?
A. Door dien hy zeyde klaer, in hem is mijn behaghen.
V. Hoe heeft de Zoon betuyght, de waerheyt van zijn leer?
A. Door dien hy niet en zeyd’, of hy deed’ noch veel meer.
V. Hoe kond’ den heyl’gen Geest de waerheyt Christi stercken?
A. Door dien hy in hem wrocht door wonderlijcke wercken.
V. Tot teycken van zijn leer, wat heeft hy doch ghedaen?
A. De dooden opgheweckt, end’ ziecken wech doen gaen.
V. ’T voorbeelt, is dat alleen de vrucht van Christi leven?
A. Neen, zijn gherechticheyt, die wert ons toegheschreven.
V. Hoe is doch onsen Heer aen zijne doodt gheraeckt?
A. Door eenen Roomschen Voocht, by Ioden opghemaeckt.
V. Hoe was diens Rechters naem, die Christum heeft verwezen?
A. Zijn naem was Pontius Pilatus zoo wy lezen.
V. Wat heeft dit booze volck hem al bestaen te doen?
A. Bespoghen end’ bespot, gheslaghen jae met roen.
[fol. B1v]
V. Maer hoe is hy ghedoot nae alle deze schanden?
A. Ghenaghelt aen het kruys, met voeten end’ met handen.
V. Ist zeecker, dat hy oock ghegeven heeft de Gheest?
A. De Zon end’ d’aerde zijn daer van verschrickt gheweest.
V. Maer waer is ’t lichaem doch, nae zijne doodt, ghebleven?
A. ’T is in een graf gheleyt, dat daer toe was ghegeven.
V. Heeft Christi lijden heel in ’s lichaems pijn bestaen?
A. Zijn ziel was oock beangst, bedroeft, end’ seer belaen.
V. Waerom heeft Godt zijn Zoon, ontschuldich dit doen lijden?
A. Om dat hy ons alzoo van schulden zoud’ bevrijden.
V. Maer was daer geen genaed’, dan zoo, door dierbaer bloedt?
A. Neen, Godts gerechticheyt, die wilde zijn gheboet.
V. Is een offrand’ ghenoech voor aller menschen zonden?
A. Iae; dese; want hy is alleen volmaeckt bevonden.
V. Wat is dat door die doodt ons voorgheschreven wert?
A. Liefd’, ootmoet, lijdzaemheyt, end’ een gehoorzaem hert.
V. Is Christus in de doot, end’ in het graf ghebleven?
A. Neen hy, de derde dach sach hem weer in het leven.
V. Christi verrysenis, wat heeft dus die verklaert?
A. Hy is als Zone Godts daer deur gheopenbaert.
V. Vertoefden hy noch hier, dat hem de menschen saghen?
A. Zijn leerlinghen alleen, den tijt van veertich daghen.
V. Als hy van’t aertsche dal vertooch, waer bleef hy doe?
A. Een wolck heeft hem ghevoert, tot in den hemel toe.
V. Wat ist dat wy van hem noch voorder connen weten?
A. Dat hy ter rechterhandt zijns Vaders is ghezeten.
V. Zijn d’Engelen niet meer dan hy (als mensch) gheacht?
A. Neen, over d’Engelen is hem gegeven macht.
V. Maer denckt hy oock om ons, in zijnes Vaders wooningh?
A. Hy is ons Priester daer, hy is oock onze Coningh.
V. Wat ist dat hy aldaer als onze Priester doet?
A. Hy spreeckt voor ons, uyt cracht van zijn vergoten bloet.
[fol. B2r]
V. Wat hebben wy van hem als Coningh te verwachten,
A. Hy staet voor ons, end’ breeckt de vyandtlijcke machten.
V. Blijft Christus dan altijt in’t hemelsche paleys?
A. Tot dat hy in een wolck zal doen zijn tweede reys.
V. Waer toe zal hy hem dan, weer nederwaerts begeven?
A. Om’t oordelen nae recht, die doot zijn end’ die leven.
V. Wat is die Geest, die oock wert inden doop bedacht?
A. Des Vaders end’ des Zoons, een wezentlijcke cracht.
V. Maer heeftmen van dien Geest voor Christi tijt gheweten?
A. Iae; want door desen Geest zoo spraken de Propheten.
V. Wat is dan boven hun, d’Apost’len toegezecht?
A. Een grooter overvloet, end’ mededelens recht.
V. Wat waren van dit vuyr de treffelijcxste stralen?
A. Ghenesingh, Prophecij, besweeringh, vreemde talen.
V. Alzoo dit al ophout, wat doet de Geest nu doch?
A. Zijn werckingh hout niet op, hy leert en troost ons noch.
V. Het woort leert ons nochtans de geestelijcke zaecken.
A. De letter zonder Geest, en can niet levend’ maecken.
V. Is noyt gheloovich mensch door eyghen cracht gheweest?
A.. Niemant noemt Christum Heer, dan door des Heeren geest.
V. Waerom kan ons ’t vernuft hier niet ghenoech in baten?
A. De natuerlijcke mensch kan ’t geestelijck niet vaten.
V. Zoo zeght ghy , dat door hem ’t verstandt verlichtet wert?
A. Hy doet niet dat alleen, maer maeckt ons een nieuw hert.
V. Als nu een mensch gelooft, moet Godt hem dan noch stercken?
A. Iae, zelfs hy moet de wil, end’ oock ’t volbrengen wercken.
V. Doet dan de mensch oock yet, nae dat Godt eerst begint?
A. Iae; Want die bidt, die crijcht; end’ die wel zoeckt, die vint.
V. Wat raet, als yemandt wordt bevochten end’ bestreden?
A. Godt geeft ons weerstaens kracht, door waken end’ gebeden.
V. Wat troost ist daer den Geest, ons herte door verblijt?
A. Dat Godt ons Vader is, end’ blyven wil altijt.
[fol. B2v]
V. Waer ist dat dezen Geest van ons wil zijn ghevonden?
A. In de ghemeente Godts, door hem aen een ghebonden.
V. Hoe verr’ streckt deez’ gemeent’, end’ wat is haer belendt?
A. Oost, Zuyden, West end’ Noord, al, waermen Christum kent.
V. Maer zijn de Ioden niet, van oudts Godts bondtgenoten?
A. Wel eer, maer Christus heeft het scheydzel omghestoten.
V. Blijft dan de Iootsche wet noch in haer oude kracht?
A. Neen, door het nieuw verbondt is die te niet ghebracht.
V. Waer zijn besnydenis end’ Zabbath dan ghebleven?
A. Van deze schaduwen, is ’t lichaem ons ghegeven.
V. Waer in ist dat Goodts volck ghemeenschap houden moet?
A. In’t geestelijck voor al, maar oock in’t tijdtlijck goet.
V. Zoud’ van dit broederschap wel eenich teycken wezen?
A. Iae, ’t lichaem end’ het bloed van Godts Zoon hooch geprezen.
V. Maer hoe genietmen zulcx, zoo langh nae Christi doot?
A. Wanneermen des gedenct, met danck door wijn end’ broot.
V. Maer wat ghelijckenis staet hier in te bevroeden?
A. Dat dese twee de ziel, die twee het lichaem voeden.
V. En waerom ist een broot, end’waerom ist een wijn?
A. Om dat wy allegaer eens lichaems leden zijn.
V. Zijn onder Godes volck, oock swacken ende slechten?
A. Die moetmen zachtelijck verdraghen end’ berechten.
V. Als dezer yemandt ons verkort in goedt oft eer?
A. Vermaent hem eerst alleen, dan voor twee, dan voor meer.
V. Als een hartneckich is, oft valt in booze wercken?
A. Die moetmen snijden af, als vreemt van Godes kercken.
V. Hoe langh ist, dat hy zoo ghescheyden blijven zal?
A. Ter tijdt toe dat hy toont berouw van zijnen val.
V. Ist crachtich datmen zoo bindt, oft ontbindt de zonden?
A. Godt zelf die houdtze voor ontbonden of ghebonden.
V. Hoe comtmen aldereerst tot deez’ ghemeenschap in?
A. De Christelijcke doop is daer van het begin.
[fol. B3r]
V. Waerom ist datmen doopt de kind’ren versch ghebooren?
A. Men thoont zoo, dat zy van joncx af Godt toebehooren,
V. ’T schijnt nochtans dat altijt ’t gheloof voor’t water gaet?
A. ’T gheloof van d’ouders comt de kinderen te baet.
V. Beduyt ons dezen doop oock yet van Godes gaven?
A. Vergevingh, weergeboort, opstandingh uyt de graven.
V. Hoe wert den doop dan door vergiffenis vervult?
A. Het water doet vergaen de vlecken, Godt de schult.
V. Verdientmen dit aflaet door menschelijcke daden?
A. Geensins, het wert vergunt uyt loutere ghenaden.
V. Heeft yemant dan voor ons verkreghen zulck een goet?
A. De Heer Iesus alleen, door zijn vergoten bloedt.
V. Wie zijn zy dan de Godt die zonden wil vergeven?
A. Die met een droevich hert beklaghen ’t zondich leven.
V. Is hy dan des ghewis, die zijn misdaet berouwt?
A. Indien hy oock ghelooft, end’ vastelijck vertrouwt?
V. Can die vergiffenis oock meer als eens gheschieden?
A. Zoo dickwils alsmen tracht met ernst het quaet te vlieden.
V. Wat heeft den doop ghemeens doch met de weergeboort?
A. Een Christen mensch die sterft, als die in’t water smoort.
V. Een Christen mensch nochtans wert levendich bevonden.
A. Hy leeft niet meer hem zelfs, hy leeft niet meer de zonden.
V. Wel, hoe dat, gaet hy dan ’t voorgaende leven af?
A. Als met Christo ghekruyst, end’ wech gheleyt in’t graf.
V. Wat leven treckt hy aen, die weder is gheboren?
A. Nae’t voorbeelt van die geen, in wien hy is verkoren.
V. Wel is hy dan voorts aen van alle zorgh bevrijt?
A. Neen, tusschen geest end’ vleesch, daer blijft een sware strijt.
V. Maer door wat wapenen wert toch het vleesch bestreden?
A. Door vasten, vredes lust, Gods woort, gheloof, ghebeden.
V. Is dan een Christen mensch oyt zonder alle vleck?
A. Die zulcx hem voorstaen laet, die heeft een groot gebreck.
[fol. B3v]
V. Heeft dan de nieuwe mensch oock voordeel boven d’ouden?
A. De zond’ en heeft in hem geen heerschappy behouden.
V. Ist mooglijck, dat die feylt Godt evenwel behaecht?
A. Iae’t; want, om Christi wil, zijn swackheyt Godt verdraecht.
V. Segt voort, hoe kan de doop, d’opstandingh ons aenwysen?
A. Als duycker uyt de zee, zoo zullen wy verrijzen.
V. Waer blijft des menschen ziel, als die van’t lichaem scheyt?
A. By Christum, daer zy voort den jongsten dach verbeyt.
V. Wat is die jongsten dach, end’ waer toe zal die strecken?
A. Des Engels luydt gheklanck zal dan de dooden wecken.
V. End’ waer toe zullen doch de dooden dan opstaen?
A. Om, nae haer wercken, elck rechtveerdich loon ’t ontfaen.
V. Waer toe zal onzen Heer verdoemen zijn vyanden?
A. Tot een verterend’ vyer, dat eeuwichlijck zal branden.
V. Wat heeft de goede Godt den zijnen toebereedt?
A. Voor lichaem en voor ziel een vreuchde zonder leet.
V. Maer hoe zal ’t lichaem,’t welck vergaen was, weer vergaeren?
A. Het koren lang verrot, spruyt wederom tot aeren.
V. Ghelijck hier ’t lichaem is, zal ’t oock zoo zijn aldaer?
A. Neen, maer onsterffelijck, volkrachtich, hemelsch, klaer.
V. Maer zullen, die daer zijn, oock trouwen, drincken, eten?
A. Zy zullen van alzulcx, als d’Engelen, niet weten.
V. Zal oock de Zon of Maen verklaren haer ghesicht?
A. Neen; Godes heerlijckheyt zal zijn haer eeuwich licht.
V. Hoedanich zal de vreuchd’ dan zijn, die wy daer wachten?
A. Die noyt in oogh, noch oor en quam, noch in ghedachten.
V. Om daer te comen, ziet dat ghy den doop beleeft.
A. Daer helpe my toe, hy, die zulcx bevolen heeft.

FINIS.

[fol. B4r en Bv: blanco]

• T’samensprake over den doop (’s-Gravenhage, Aert Meuris, 1619)
• Hugo Grotius: Nederlandse gedichten 1670
• Hugo Grotius: Poemata 1670
• Nederlandse biografie van Hugo Grotius (1785)
• Heinsius-collectie: Nederlandse Neolatijnse poëzie
• Voorkeurenpagina opleiding Nederlands