[CH1661:001]
OP MAERSSEVEEN
Hebt ghij niewsgierighe gepeisen
Naer heele Buerten van Paleisen,
Hoort, goede Vrienden, spaert uw treen;
Daer isser inde Wereld geen.
(5) Ick liegh, ghij mooghter wel om reisen,
Daer isser inde Wereld een,
(Nu lieg ick niet) tot Maersseveen.
1. Ian.
[CH1661:002]
NOCH
Ick vond mij langs de Vecht alleen,
En socht het dorp van Maersseveen:
Hier is t, seid een; Ick hiet hem liegen:
Vriend, sprack ick, helpt ons niet bedriegen,
(5) Dit is geen dorp, wij zijn van tpad,
Het is een kleine steene Stadt.
eod.
[CH1661:003]
NOCH
Wat lett de Vecht, hoe is haer Stroom
Voor Maersseveen soo luij, soo loom?
Ick meen sy moet haer selfs vergapen,
Soo schoon is Maersseveen geschapen,
(5) Sij will, sij kander, en slacht mij,
Niet sonder ongenucht verbij.
eod.
[CH1661:004]
NIEW JAER
Ick soeck het hier, ick soeck het daer,
Ick vind niet niews aen t Niewe jaer,
Dan datmen t niew heeft willen noemen.
Waer t niewe tijd met niewe bloemen,
(5) Waer t niewe Maen, waer t niewe Sonn,
Die ons het niewe jaer begonn;
T waer een niew jaer bij mij te achten:
Maer t Iaer is oud en uijt syn krachten.
t Gras is in tslaep, het Hout is dood,
(10) t Gevogelt stomm, de Boomen bloot,
t Is inden middernacht der daghen,
Die ons, en die wij voor ons jaghen.
Waerom is tjaer dan niew, en waer?
Is t mergen soo niet weer niew jaer,
(15) En overmerghen soo, en weder
Met allen wind en alle weder,
En allesins, en alle dagh?
t Iaer is een Ketingh, die ick magh
Van alle schakelen beginnen.
(20) T en is geen slang, naer toud versinnen,
Die met den steert light inden mond;
Het is een toe, oneindigh Rond,
Oud bij tbeginn, niew op het ende
Daer wederom dat oud belende,
(25) Maer oud en niew, waer yeder will,
Gegrondt alleen op menschen grill.
Dat schaedt niet; moghtmen maer die Menschen
Een beter oud en niew toewenschen,
Toe wenschen, soo dat inder daed
(30) Het niew sat op den neck van tquaed,
En gaev den naem aen niewe jaeren,
Die niew genoemt oock niewe waeren,
Boetveerdigh niew, onsondight oud.
Maer kindren zyn, en blijven stout,
(35) Is kindren werck, en in Gods kindren
Sien ick die kindsheit niet vermindren;
Wij kootten gistren, en van daegh
Is t knickren, of een ander vlaegh;
Ick sie niet een paer niewe schoenen,
(40) Ick sie niet een paer oude boenen,
Al tslyck van gistren hangter aen,
K sie niet een witt hemd aengedaen,
Verr van een bruijloft-kleed ter eeren:
Iae laet ick mijn gedachten keeren
(45) Door eew en eewen lang voorbij,
All die gedachten seggen mij,
Het was als tis, ons Niewe jaeren
Zijn even als haer oude waeren.
Ksie, deughd en ondeughd gaen door een
(50) Gevloghten even als voorheen.
De Son en siet niet niews; en onder
Die Sonn en wacht ick na dat wonder,
Dat wonder niet van trecht niew jaer,
Maer daer het tyd waer dat ick waer.
[CH1661:005]
AEN IOFF.W ADR. LE THOR
Is t Niewejaer, Le Thór? en moet ick tdaer voor keuren,
Daer ghij tmij tseffens soo doet keuren, en verbiedt?
Waer t Iaer volkomen niew, daer most wat niews gebeuren,
En tis heel averechts dat tuschen ons geschiet.
(5) Ghij zijt van ouds beleeft, en blijft het altyd wesen,
En ick, ondanckbaer ick, in tnemen even stout.
Wat Niewe-jaericheit kan yemand daer uijt lesen?
t Iaer heet soo niew als twill; naer onsen stijl is,toud.
Eij helpt ons aen een niew, in plaets van toude leven;
(10) En schaft mij, sonder ijet te schaffen, niewe waer;
Eij, om de niewicheit, maeckt eens een eind van geven,
T sal mij de niewste zijn en liefste niewe jaer.
5. Ian.
[CH1661:006]
LANGLEVENS KUNST
Hoe raeckte Ian tot inde tachtich jaer?
Hy trouwde laet, en wierd vroegh wewenaer.
6. Ian.
[CH1661:007]
MISDAED
Hoort toe, Misleidde; schoon en schoen
Scheelt meer als Mis doen en misdoen.
8. Ian.
[CH1661:008]
VERSOENDE BUREN
Claes had krackeel van over lang
Met Pier sy.n buerman om een gang.
In tende maeckten hij goe kenniss
Met Pier syn wijf, en door elie schennis
(5) Koeld hij sijn wraecksucht tegens Pier
Voor eene Gang met drij of vier.
Doe liet hij sich te vreden stellen,
En wouw syn Buerman niet meer quellen.
Elck magh dat noemen soo,t hem lust,
(10) t Scheel was versoent, of twas verkust.
Hofwijck. 8. Ian.
[CH1661:009]
ANDRIA. ACT. 1. SC. 1
Sini- Wegh, jyluij, met dat goet, en brenght het me daer binne.
Hoor, Soos, blij jij by mijn, ick heb wat in men sinne
Dat ickje segge moet. So. Geefje die moeijte niet,
Kverste ije wnijve wel, eer je me wat gebiedt:
(5) e mient, ick moetme soo wat spoeijen, en al tgoetje
Bestelle metter vaert. Si. Neen, tis wat aers; dat moetje
Met stae begrijpe. So. Kom; wat zijn tvoor kunste weer
Die jij me verghe wilt? Si. Ick hoef gien kunste meer
Daer ick now henen wil, as Trouw, en wel te swijge,
(10) Twie kunste die ck van jouw altoos heb kenne krijge.
So. Wel toch, laet hoore dan, wat is van je bevel?
Sim. Ick heb je van kinds bien ekocht, dat weetje wel,
En altyd reelick en sachtmoedichjes ehandelt.
Ie waertet trouwens waerd, en j hebt je dienst bewandelt,
(15) Iat moet ick seggen, openhartigh, trouw en braef;
Des heb ickj oock emaeckt een Vrijman van een slaef.
t Was t kostelixte loon dat ickje wist te schencke.
So. Kheb t niet vergete, Baes: ick sel t altyt gedencke.
Si.,T en is m, oock noch niet leet. So. Dat s me van harte lief.
(20) En ded ickj oijt of oyt wat dienst o wat gerief,
Of beurtet sommes noch, dat schat ick boven alle,
Dattet je now en dan wat gunstich heit bevalle,
En soo bedanck ick je: dan tmoeytme niettemin,
Dat je me soo, quansuijs, je weldaet in men sin
(25) En op men broodje brengt, als had ickse vergete.
Maer dat,s tot daerentoe. Kom an, laet ick iens wete
Wat je men hebbe wilt. Si. Daer mÉ selt locke: hoor;
Dit brullofte, voor eerst, al houw jy ter licht voor,
Is gien recht brullofte; tis maer een deun om tjockjes.
(30) So. Hoe sus? Si. nouw sel ick je bij stickjes en by brockjes
De saeck van voren an omstandelick verslaen,
Soo selje dan met ien begrijpen en verstaen
Men seun sen leventje, en tslot van mijn gedachte,
En wat ick gaere sagh dat jijder by betrachte.
(35) Kijck, Soosje, met hij uyt syn kindse jaertjes quam,
Schickt ick et dat hij soo den toom wat ruijmer nam,
En op sen wiecke dreef. Hoe wouwj oock jonge luyties
Den aert van haer verstant met allerhande buijtjes
Doorgronden, daerse soo, noch onder vaertjes dack,
(40) Of in een Avontschool de Roe dwinght en de Plack!
So. t Is soo. Sim. Nouw weetj, hoe meest het jong volck sen gedachten
A n,tien of,tander hangt, an Honden en an Iachten,
A n Paerden en Pickeurs, en soo voort: oock te met
En ander die sen sin op t Reterijcke set,
(45) Of sulck tuijch. van elcks wat sagh ick dat mijn Cabouter
Sen werckje maecke kost, van gien van al te louter,
Maer middelmatighjes en by de kanten heen;
Dat was te bijster na men sin. So- Met groote reen.
Want kijck, Baes, met verlof van luij die tbeter wete,
(50) Me moetem aen gien kost ter werrelt overete.
Si. Dus gingh het Knechjen an: van groot Hans en van klein
Verdroegh hy watme wouw; hij voegd hem in tgemein
Na elck sijn sinlickheit in allerley gelaghe,
Sprack nimment teghe, noijt van al sen leve daghe,
(55) Socht nergens baes te zijn of tkattje vande baen.
En, as je,t wel versint, dat,s wijsselick edaen
Voor soo een hockeling, die vrienden soeckt te make,
En sonder haet of nijt an eer en danck te raecke.
So. Wis isset wijsselick edaen; want huydens daegs,
(60) Spreeckje de waerheit, Baes, van dnijsent raeckje slaeghs,
Ten minsten inden haet van die twaer segge seer doet:
Maer, wilje swichten, vriend an vrienden, hoeje tmeer doet.
i. Nouw isset goelickjes drij jaer of soo eleen,
Dat hier en vrouwtje quam van over land en zeen
(65) Ter woon in onse buert: tlyckt ofse byder vrinde,
Beroyt en poverties, gien troost en wist te vinde,
Maer moij van backhuijs, en in tfleurtje vander tijt.
So. Ie maeckme bang, jij vreemd, moij prijtje daer je zijt.
Si. it dingetje begon in teerste stil te leve,
(70) En suijnichjes en deun: met spinnen en met weve
Verdiend et moij sen kost in tucht en eerberheit.
Soo dra en heiter niet en Reu op toe eleit,
En noch ien, en noch ien, met redentjes die klincke,
(Ie weet hoe lichtelick de deugt raeckt an het hincke,
(75) In tvrouw-volck sonderling, daer gelt vlieght, en hoe licht
De lussjes boven en den arbeit onder light)
Sy slaet het koopje toe, en valt aen t traffiquere,
En, soo t dan toegaet, met die fyne jonge Heere
Geraeckt men seun in tspul, sij voeren hem in tlagh.
(80) Wat duijcker, seid ick by men selven, hij s in tslagh,
Hij heitet speck al wegh: met as tbegon te daghe,
Nam ick heur jongens waer, en pasten op met vrage,
. Kom hier iens, jongetje, wie heiter deuse nacht
Met Griet van Overzee (soo hietse) deur ebracht?
(85) So-,Kverstaet. Si. Dan noemdese den iene, dan den andre,
En s had doe eigentlick drij vrijers met malkandre,
Elck, schick ick, op sen beurt. wel, seid ick, mijn Monseur,
Wat doeter die toe? Hij? hij eet en drinckter veur,
En leit wat toe in,tlagh. die bly was, dat was ick.
(90) En andren elagh weer an: soo past ick op men stick
Met vrage: maer ick vond dat het men kint niet angingh.
Ioe hiel ick me gerust; en daer tsoo ande man gingh,
Met vier en vlas by ien, daer, docht ick, is de proef
Van Lievens eerbaerheit soo klaer als ick behoef.
(95) Want die met sulcken slagh van volck is in espanne,
En laet syn jonge hart vermalle, noch vermanne,
Kversekerje, die heit en waterpassie wegh,
Daer hij syn leve mÉ ken raken over wegh.
Doe ck nou dus vrolick was, daer quamen duysent mensse
(100) En liepe thuijs schier plat, om me geluck te wensse
Mit sulcken wijsen seun: iae Rycke Rochelaer
Was een van duijsenden en boo me voor men snaer
Sen ienigh Meissjen an, met puijck van hijlickgoetje.
Wat souder teuge staen? twas na men sin, ick doetje,
(105) We sluijte thijlick, en dits nouw de Brulloft-dagh.
So. at staeter teuge dan? as ick et wete magh.
Si. Hoor toe, en letter op. t en liep niet als te lang aen,
Of weinigh dagen eer dit brullofte sou an gaen,
Valt Gretjebuer te bedd en sterft. So. wat dÉ se wel!
(110) Daer s en stien van men hart; ick grouwel voor dat vel.
Si. Daer wast an twoele, daer an t rennen en an t drave,
En elcke Pol in twerck, om t hartje te begrave,
En mijne quant niet min; ja kmerckte sommes mÉ
Dattem dit rouwe wel en traentje late d@e.
(115) K saght gaeren; en ick docht, Ken hij hem soo beweghe
Om een klein kennisje dat hij daer heit ekrghe,
Hoe soudt gaen waer hij van de vrijers as de rest,
Hoe selt gaen as hij mijn iens diene sal voor tlest
En helpe me ter aerd! Soo nam ick tal voor 1nercke
(120) Van goe genegentheit tot vriendelicke wercke.
In t end (om langer niet te praete dan ick hoef)
Kging self om synent wi en volgde tlijck te groef,
En docht noch an gien arg. So. Arg? wat arg souder wese?
Sim. Wacht wat, je seltet sien. Het volck wordt op-elese,
(125) De doo raeckt op te Baer, we trecke na de Kerck;
Iuijst onder tvrouw-volck sie,ck en meissie byde werck
Van troni. So. Moijties, h@e? Si. Ia soo besneen, soo goelick,
(130) Soo trad ick soetjes na de Camenieren heen,
En vraegde wie se was? sij zeide, Grietjes suster.
Dat sloeghmen om men hart, en maeckte t ongeruster
Dan,t van men leve was. Ia, Suster? seid ick, ja!
Hier quam de deernis uijt, en daer dit schreijen na.
(135) So. Hoe schrick ick, Syme-vaer, waer dat je selt beende.
Si. T Lyck gaet vast voorwaert uyt, wij volgen, en, in tende,
We raecken inde Kerck, de Kist de kelder in;
Daer was,t an t suchte, daer an t uijle, elck na sen sin.
Dit Susje, soo het leek, en kon her niet bedwinge,
(140) Se wouw van rouw in tGraf en miender in te springe,
Daer schoot mijn Lecker uijt, soo hij tperijckel sagh,
Daer quam de liefd en al het veinsen anden dagh.
Hy was self half in swijm, noch vatt hijs en, mijn Soetje,
Mijn Soetje, seid, hij, Kint, wat wilje doen? je moetje
(145) Bedaere, liestentje, verdoet je selve niet.
Sij (en soo merckten ick, het was wel meer eschiet)
Sy is hem schreyende om lijf en hals gaen legge,
Soo vryties as twel diend. So. Oh Baes, wat meughje segge
Si. Denckt dat iens. Ick van daer, wel grimmigh en ontstelt.
(150) Noch, dochtmen evenwel, en wasser niet bestelt
Daer ick om kijve moght. Wel, vaertje, sou hij segge,
Waer heb ick in misdaen? Sij wouw in tgraf gaen legge,
Dat heb ick haer belet, en deur mijn leeftse noch.
Me dunckt het redelick esproke waer. So. Iae t toch.
(155) Want houj hem straffens waerd die ien sen doot wil keere,
Die scha of schennis doet, wat wouw je die dan leere?
Si. Daer had ick Rochelaer van s anderdaegs aen boort;
Die schreewde dat het schier de buert langs wierd ehoort,
Hy had en boevestick van Symens Kint vernomen,
(160) Die had dat diertie voor sijn echte wijf enome,
Dat vreemdelingetje. Daer tege zeid ick, neen,
Hij jae, met groot geweld. Soo scheide we van een,
Hij wonw sen Meisjen an myn knechje niet bestede.
So. Wat leerdeje je Seun? Si. Noch vond ick al gien rede
(165) Van kijven op de knecht. So. Niet, seker? Si. neen ick wi.
Kost hij niet segge, wel, hoe, vaertie, je tast mis,
De pale van dit werck heb jy me vooreschreve,
De tyt is voorde deur dat ick sel moete leve
Nae heel en ander hooft as tmijne: laetme toch
(170) Mijn eige sinnetje soo lang wat volge 11och.
So. Wel, selder dan noijt tijt van kijve zijn? Si. Iae t trouwe,
Mit as ick maer iens voel dat hij soeckt niet te trouwe,
Ter liefde van dat dier, soo sel t an tkijve gaen.
Die schimp moet ick hem eerst te deghe doen verstaen.
(175) Soo soeck ick inder daet de rechte kans van kijve,
Komt hij te weigere dat hij sen vaer siet drijve.
En daerom heb ick al dit jock-mael an estelt.
En dan syn schelmsche Dou, dieme soo leit en quelt,
Sijn streke sel ick soo met iene m@e ondecke,
(180) En doens hem spille nouw se nergens toe en strecke.
Ick weet toch dat die fielt syn vinnigste geweer
Sel trachte tegens mijn te wette, niet soo seer
Om Lieve dienst te doen as om mijn wat te plaghe.
So. Waerom toch? Si. Vraeghje dat? qua sinne, booe vlaghe.
(185) Maer krijgh ick iens en lucht van niewe fielterij,
Ick sel hem bij men ziel. maer laetewet daerbij.
Nouw, Soosje, mick ereijs: kneem Lieven al te vreen waer,
Dan blijfter Rochelaer; as die niet overstreen waer,
Soo souw tspul hapere. Ick hoop het sel wel tiere.
(190) Iij moet de brulloft slechs met een wijs backhuijs viere,
En make Douw wat bang, en letten op men Seun,
En waer heur wijsheit heen wil. So. Ick begrijp den deun,
En sel t wel klare, Baes, laet ons maer binne stappe.
Si. Gaet voor, ick volghje. k vrees, die knecht selmen ontsnappe,
(195) En wille niet an twijf. Ick merckte t wel an Douw,
De Brulloft was sijn schrick. Kijck, juijst, daer komt hij now.
Hofwyck 9. Ian.
[CH1661:010]
SLAPEN
Soo dickmael als ick liggen gae
Van waer ick niet weer op en stae
Voor datter vier en wel drij uren
Aen overdampte sotte curen
(5) Van droomen zijn te loor gegaen;
Soo spreeck ick dus mijn selven aen:
(Ten minsten hoor ick tmij te seggen)
T is waer, daer gae ick weer verleggen
En spillen s11lcken langen deel
(10) Van s Levens halvervoetsche deel:
Moght ick, of kond ick het verwaken,
Wat soud ick maken en niet maken;
Wat son mijn lichaem, op de been,
Mijn Reden haer sien wel besteen,
(15) Wat soud ick rijpe vruchten geven
Van soo lang uytgereckten leven!
Maer, als dat deel verslapen is,
Soo denck ick, Gisteren was t mis;
Wat magh ick Gods beschick verklagen,
(20) Om t ruijm gespill van enge dagen
Aen tleeghe, luije tijdverdrijf
Ten luste van dit logge lijf.
Ten minsten is het, sonder kenniss,
Soo lang geaemtooght sonder schenniss,
(25) Ten minsten soo veel levenstyd
Onnoosel en onsondigh quijt.
Wat souder boosheit konnen beure11,
Soo die drij sorgelicke deuren
Van Ooren, Oogen, Tong en Mond,
(30) Iiet ijeder eene voor haer sond
Eens nu en dan gesloten bleven:
Wel wierdt het vonniss eens gegeven,
T is beter leegh zyn als Niet doen.
lck steeck syn voet in desen schoen;
(35) Gheen, yemand bet, geen yemand nader;
Hij past ons even alle gader;
Mijn Buermans voet soo wel als mijn.
Maer eerst, wat dingh is, ledigh zijn?
T is slapen, of soo tyd besteden,
(40) Als sliepen alle broose leden.
Schoon sich de heele reden hing
Aen dallerslechtste seutering,
Mits dat geseuter sonder sonden
Voor God en Menschen werdt gevonden,
(45) En streckt het God noch Mensch tot goed,
Ten minsten geen te kort en doet.
Met, Niet doen, is tsoo niet gelegen:
Niet doen, en zijn tot quaed genegen,
Zijn Broers en Susteren gelijck.
(50) Begeertmen dat ick tvonniss strijck?
Dat noemde doude wijsheit, niet doen,
Dat ziel of lichaem kan te niet doen.
10. Ian.
[CH1661:011]
KOELE GODS-DIENST
All heet wil opwaert: waerder vier,
Ons hert waer hoogh en verr van hier.
12. Ian.
[CH1661:012]
(AEN SOMMIGH VROUW VOLCK)
Al soudt ghij mij bepruijlen,
Moy Meissies van tVoorhout,
Ick sie veel verckens muijlen
Met ringen van fyn Goud.
12. Ian.
[CH1661:013]
AD WESTERBANIUM
Exiguum ad festum si non piget ire comestum,
Honshollerdici cras conueniemns amici;
Huc ego lignatum cum venero, tu mercatum,
Postridie villâ tecum prandebimus illâ
(5) Quam tibi pro strena mediâ legauit arenâ
Quae de dilecto rapta est Brantuicia lecto.
Si placet oblatum, famulo, quem mitto rogatum,
Quod referat manda dextrâ mihi semper amandâ
Ian. Constanter.
[CH1661:014]
AENDE BEDRUCKTE MoEIER vAN IOFE. ANNA MARGARETA
KIEN. 1661
Gods toren is in brand, en tgeldt de Nooreler Landen
En tZuyden gaet niet vrij; jae Oost en Westerstranden
Vermengen haer geschreij met Nederlands geween,
Het klaeghter all om t seerst van Winden en van Zeen;
(5) t Geberghte braeckt meer nats dan machtige Rivieren
Haer bedden binnen boords zijn machtigh te vertieren:
De Rhijn en kent sich niet, syn oevers zijn vermist,
De Stiermann op de Wael, verbystert en vergist,
En siet geen onderscheit van Wael en Maes te maken,
(10) Hij slaet syn gaerde schier op willigen en daecken:
De ee, die swelgen sou all wat van boven neer
Naer haeren boesem rolt, stelt all haer sout te weer,
En druijster tegen aen, en weigert, met haer Bergen
Den dronck bescheit t doen die dandere haer vergen.
(15) Is niet de Toren heet die tot in t water brandt?
it lydt ghy, droeve Vrouw, met heel uw vaderlandt;
Maer heel uw Vaderlandt sien ick wat mt u lijden,
Dat ghij van binnen lijdt, en andre van ter zijden.
Daer gaet een silter vloet van tranen door uw huijs,
(20) Soo swaer als uw verlies, soo bitter als uw kruijs:
t Komt op geen kanten aen; tgaet boven brugg en vlonder:
Tgebeurt u als Gods Mann, uw bedde.spond gaet onder.
Wat souder tegen staen, waer s tijsere gemoed,
Dat, oo gemartelt, niet en dede soo ghij doet?
(25) Een Bloem is u ontruckt, in tbeste van haer groeyen,
De waerdigste gelijck die noch in Holland bloeijen;
Een Peerel is uw hand ontfutselt, een Kleinood
Ontstolen midden uijt den Moederlicken Schoot:
De Dood is als een Wolf uw Stalling ingedrongen,
(30) En met het liefste Lamm van tjonge Vee ontsprongen @.
Ghij hebt soo soeten Sonn sien dalen met den dagh,
Als Haeghsche Sonn in lang den Haegh verschijnen sagh;
En tisser duijster, sints dat vriendelick paer lichten
Ter aerden is gegaen. Waer voeren mij mijn Dichten?
(35) k Wouw seggen, sints haer glans ten hemel is gebracht,
Ten Hemel, droeve Weew, ten Hemel, daers u wacht.
Mishaet dat verhuijs; kont gh in u herte vinden
t Benijden van die gnnst aen uwer beste vrinden,
Uy.tnemenste vrindinn; Kont ghij soo Moeder zijn,
(40) Dat ghijse weder wenscht in dafgeleden pijn,
Om weer uw troeteling in desen poel te wesen?
Vreest God; sij heeft het u soo tuchtigh aengepresen:
Looft God; sij heeft het u soo troostelick geeert,
Soo mannelick de Dood haer prickelen verheert,
(45) Dat soo ghij t niet en kost, naer soo getrouwe lessen,
En soo s u schreijen sagh, haer Oogen wierden flessen,
En drenckten weer nW huijs met noch een stercker vloed
Dan die n (lijdt dit woord) Gods wrake tergen doet.
Dit is geen ongevoel; ick preeck voll mededoogen:
(50) Soo nu uw oogen staen, soo stonden eens mijn oogen.
Doe led ick dat ghij lydt; was,tniet een eenigh Kind
Dat mij te lyden gaf, de Vader die wel mint
Heeft niet als eenighe. gelijck ick met u worstel,
Soo worsteld ick met mij, met even harden borstel
(55) Doorschrobden ick mijn hert, als daer ick t uw rn@e boen.
ed ick t maer half te deegh, ick gunn u t beter doen.
Verwint mijn swacke deughd, verbluft er en vermant er,
Ded ick te vrouwelijck, doet ghij tsoo veel.
C o n s t an t e r.
-- - 8. Feb.
[CH1661:015]
GRAFSCHRIFT
ens Ann, eens Margariet light in dit eene Graf:
Wat deedmense te kort doem haer twee namen gaf!
Sy wasser hondert waerd, en die van all de deughden,
Die oijt in een goed Kind goed Ouderen verheugden,
(5) Betaemden haeren doop. Soo ghij die deughden wist,
En hoe volmaeckte leen sij waeren ingekist,
Ghij deedt uw schreijen by de droeve Moeders tranen,
En Broeders teeren rouw: maer hoorden ghij vermanen
Hoe soet, hoe Christelijck, hoe vrolvck sulcken ziel
(10) Uijt sulcken lichaem scheid, hoe mannelijck sij viel,
En in het vallen rees, en haeckte naer het schoonste,
Naer t saligh eewighe, Gods onbegrepen woonstÉ,
En wist ghij hoese tot die arme Moeder sprack,
En Broeders herten sterckt als thaere lagh en brack,
(15) Ghij strafte tsuchten in die Moeder en die erven,
En all die sulcken Kind niet geern soo sagen sterven.
10. Feb.
[CH1661:016]
OP DEN GEBOORT-DAGH vAN EEN IOFFROUW
Vier Cruijssen teeckent ghij, en hebter vier beleeft.
Seght den Gekruijsten danck, dies, u heeft laten leven,
En wenscht ghij om wat meer dan Hij gegeven heeft
K Wensch Hijder u noch vier bij deerste vier will geven.
(5) Maer, sien ick achter om, khebb in die eerste vier
Storm-winden Cruijsweegs door uw Huijs en Hert sien ruijssen:
Des wensch ick, met een schrick van dierelyck getier,
God ghev, u Cruijs by Cruijs, maer niet meer sulcke Cruijssen.
17. Feb.
[CH1661:017]
VAN ALS HET BESTE
God schiep, en keurde goed all wat hij had geschapen:
Maer tbeste schepsel quam sich selven te vergapen
Aen een van dnsenden alleen verboden Fruijt;
Twee gasten saeten wel, en aetender sich uijt;
(5) Soo brack het boose door, en bracht de gall in tgoede;
Soo zijn wij Bastaerden van ouden echten bloede,
En die noch meent den Mensch te vinden soo hij was,
Soeckt Sap-groen in dorr hout, en Vlammen onder dAss:
Daer s Groen in, maer soo bleeck, en Vier, maer soo gedoken,
(10) En Licht, maer soo bedwelmt, en Macht, maer soo gebroken,
Dat all ons poogen swicht, en all ons witt is grauw,
En all ons treden hinckt, en all ons warm is lauw,
All ons, en in ons all. Laet niemant sich vermeten
Van meer dan over schiet; ons weten is half weten,
(15) En, sien wij door een oogh, jae door een dunne schell,
En volck voor Boomen aen, tis all genadigh wel.
Wij sitten, onder een, voll zeeren en gebreken;
Die met de minste sitt, heeft van geluck te spreken.
Ontmoet ick dan een Mensch, als alle Menschen zijn,
(20) Gebreckelick gebroedt van Moeders lust en pijn,
Ick wacht geen Engel in syn menschlickheit te vinden:
Magh hij voor scheel bestaen in t Vaderlandt der blinden,
k Sie hem eerbiedigh aen, jae nauwlyck sonder nijd
Sien ick hem, boven mij, soo verre van verwijt.
(25) Vind ick er pleckiger en schorfter, als de meesten,
Mij dunckt, ick moet op tminst soo wijs zijn als de Beesten,
En keuren, als een Koe, goed groen Gras uijt quaed Kruijd,
En haelen mij dat in, en houden mij dit uijt:
En, is t vol onkruijds in de Tuijntjens van die zielen,
(30) Ick laet dat onkruijd staen, en neem geen moeijt vn knielen,
Als om de Blommekens te kippen uijt den drang.
Vriendinn, ontfangt de less in tgoede, die ck u lang:
Daer steeckt een voordeel in, dat ghij mij danck sult weten
Soo lang ghij mij geheugt: weest op dondeughd gebeten
(35) Soo vinnigh als ghij mooght; dat staet den vromen toe:
Maer, lieve, weest soo wijs, en maeckt uw ziel niet moe
Met ondeughd onder uijt wat Deughds te liggen soecken.
Ontmoett ghij goed en quaed, in Menschen, of in Boecken,
(at doode Menschen zijn die spreken door haer Graf)
(40) Denckt aen tgemeene lot, en dalgemeene straf,
Daer door wij een voor een dus masteluijnigh wierden:
Denckt, dit gebeurt soo wel den derden als den vierden;
De wortel voedt den Stamm, en dese Tack en Blaen:
Soo is het oud vergif van onder op gegaen:
(45) Dus ben ick, dus is hij, dus zijn wij all in,thondert.
En vindt ghij dan in t Boeck een blad dat u verwondert,
Een ander dat u sticht, een derde dat vermaeckt,
Veel andere daeraen, daervan u geen en smaeckt,
En vindt ghij in een mensch een regentje van gaven,
ln blommekens van Deughd, mer hier en daer begraven
In Ondeughds onkruijd; Eij, roert aen dat onkruijd niet;
Daer Kruijd of Bloemen zijn, wat lust u Queeck of Riet?
Die Bloemen en dat Kruijd zyn uwer aendacht waerdigh,
Die andre ruijcht geenssins. Vind ick een Huijs oor aerdigh,
(55) En achter niet onboent, in tmidden lijdelijck;
Daer is geen twijffel aen, als t o11s en ons gelijck,
Het heeft syn vuyltiens, syn verborgene riolen,
Sijn on-Civetsch geheim, syn Amberlose holen;
Maer wat light ons daeraen? Sal ick de quade lucht
(60) Gaen gaeren bij de goed en breken de genucht
Die mij de goede ga, en anderen beschamen
Om mij wat leeds te doen? Verwisselt maer de namen,
En denckt of tons gebeurd: hoe vriendlick soudt ons zijn,
In tvoordoen onser deughd, een ijeder vande sijn,
(65) Quam ijemand de lantern van Spijt of Nyt t,ontsteken
En socht de holen door van uw of mijn gebreken,
En rucktes aenden dagh. Hoe nam t een schoone vrouw,
Als ick haer leemten wist, en wat sy decken wouw
Ondeckte voor myn oogh, of maer voor mijn gedachten?
(70) En of sij t lyden wild, hoe soud ick mij verkrachten
Met willigh ongenucht, en mengen Eeck en Gall
In t lieve Suycker-soet van teerste welgevall?
Gewisselick, vriendinn, tis averechtsen yever
Sich selfs te pijnigen; en, hebt ghij u niet liever,
(75) Mijn slot is, dat de mensch syn Welvaerd weinigh mint,
Di wel te vreen kan zijn en maeckt sich ongesint,
En wie volmaecktheit soeckt voor dat hij uyt den tyd is,
Dat die genoegen, vred en rust, tot dan toe, quijt is.
24. Feb.
[CH1661:018]
A UNE DAME, EN LUIJ RENVOIJANT LIMITATION DE CHRIST DE
KEMPIS, TRADUITE PAR I. DES MARETS
Un prisonnier que ie deliure
S,en retourne en sa libertÉ.
Ay-ie trop retenu ce liure?
Vous le diriez sans veritÉ:
(5) Et japprehende sur mon ame,
Qu,en me sondant par le menu,
Vons me reprocherez, Madame,
De lauoir trop peu retenu.
25. Feb.
[CH1661:010]
AEN IAN VOS, OP SYN TRAENEN OVER DE DOOD VANDE PRINCESSE
ROIJALE, MIJ TOEGEEIGENT
Uw Traenen-werck, Ian Vos, en is maer half te prijsen:
Dit hebb ick u te wijsen;
Doet eene vleck daer nijt, en die soo groot als ick,
De rest is loffelick.
2 7. Feb.
[CH1661:020]
DANCK IN ERNST AEN IOEE. CASEMBROOT
Veracht Gods gaven niet: het Gastmael was soo goed,
Als Gastmael wesen kan, dat Geest en Lichaem voedt:
Groen Warmoes, Hamle vleesch, Ham, Pannekoeck, en Pensen,
Musijck en Caes-en-broot, wat kostmen beter wenschen?
1. Mart.
[CH1661:021]
AENDEN H. VAN PUTTERSHOECK OP SYN GEBOORTEMAEL. 166
Ses Crnijssen en een half, Thien Sessjes met een, Vijf!
Wel, Heer van Pietershoec, en hebt ghij noch geen Wijf?
Ey lieve, maeckt het kort: die schoone silver haeren
Vermaenen u, met mij, in aller spoed te paeren.
(5) Maer wilt ghij soo veel doen, en trecken naer uw graf,
Eer ick in tmijne raeck, en in dat saligh sterven
Mij, neffens anderen, een Tonnetje doen erven,
Soo speel ick nichje, neefje, en raed het u platt af.
2. Mart.
[CH1661:022]
MAUPAS, DIE MIJ TE GAST NOODENDE VERSOCHT EEN
RYMPJEN OP HET 65. ERJAEREN VAN DEN H. VAN
PUTTERSHOECK TE MAKEN. 4. MART. 1661.
Hoe seghje dat, wat laetje weten?
Sou ck moeten dichten voor mijn eten?
Mijn soete Ioffertje Maupas,
T en komt niet alle daegh te pas
(5) Al wat een vrouw een man kan vergen.
Doch wewenaers zyn licht te tergen
En als ick immers dichten sou,
Kom, liever dese dagh,
Maer op gen Pietershoeck; op jou.
[CH1661:023]
AD P. HUMALDAM LEGATUM AD REGEM HISPANIAE
Ergone post septem Terrae miracula, structor
Octaui, vel te teste, Philippus erat?
Esto, vir excellens; nec enim quod idoneus autor
Asseris ambiguam fas sit habere fidem.
(5) At si quis Batauis pleno candore fauentes
Viderit et raptae Belgidos immemores,
Si quis item persoluentes, vel in aere, Philippos
Auriaco d1Idum debita jure meo,
Plus erit octauo nobis quod Iberia jactet,
(10) Ille puta nonum viderit, hic decimum.
10. Mart.
[CH1661:024]
OP HET BOUCQUET, DAERIN VIER CRUIJSSEN
Let op mijn Sinnebeeldjen vrij:
Ghij derft vier Cruijssen noemen:
Ben ick niet zediger als ghij?
Ick soeckse te verbloemen.
13. Mart.
[CH1661:025]
OP DE SELVE
Vier Cruijssen in uw schilt? God gunner u noch twee na,
En noch twee, so ghij twenscht. maer denckt eens aen den schat
Die ghij alreeds besit, soo ghy t te deghe vatt,
Het machtigh Amsterdam is maer soo rijck op een na.
14. Mart.
[CH1661:026]
Romanus hic Ciuis jacet 2)
De gente si non Iulia
At ipse Iulius tamen,
Et ipse Caesar Iulius:
(5) Si Caesar unquam, et Iulius
Et Pacis et Belli arbiter
Et Galliae oppressor fuit.
Ultraj.1 19. Mart.
[CH1661:027]
Cy gist le faux fameux Romain
Qui nous menoit la bride en main,
Et chargeoit desss ses espaules
Les soins et les thresors des Rois,
(5) Qui fut pour la seconde fois
Qu,un Jules triompha des Gaules.
Inter Cuylemb. et Buren. 2o. Mart.
[CH1661:028]
A (UNE DAME) AVEC UN DE KEMPIS DE GODEAU
Si lImitation que vous mauiez prestÉe
Est tousiours esgarÉe,
Cest de necessitÉ quil faut faire vertu.
Pour veoir de vostre Auteur la perte reparÉe,
(5) Nimitez que le mien, vous naurez rien perdu.
26. Mart.
[CH1661:029]
IN EFFIGIEM ANNAE MARIAE A SCHURMAN
Tanta fides coelo, tanta est fiducia? Diuae
Hoccine Schurmannae vultus in aere micet?
Disce grauis, Sculptor, quae sit vesania coepti:
Haec, ais, haec saecli Sideris umbra tui est?
(5) Tun similem praestes, aetas cui nulla secundam
Edidit, et non est ulla datura parem?
12. Apr.
[CH1661:030]
AEN MIN HEER CONSTANTIJN HUIJGENS HEERE VAN ZUIJLICHEM
ZEELHEM ETC.
at sal c voor ij uijt u eurich versien enren
Aen my de laestemael gesonden op Nieu,-Jaer.
ets niews te schaffen dat en mach mij niet gebeuren,
Vergeft my u-lichem, schaf u eer oude waer.
(5) Ue bescheijdentheijt doet my vrypostich wesen,
-- wierd anders looft het vry jnt schaen niet soo stout:
Uijt uwe gunst, Myn Heer, unt gij myn fauten lesen,
Vert g.een verbetering so lang gu gunstich hout-
Eij, neemt dit bloempjen, niet om t niew maer oude leven,
(10) weet, dat de tijt en t hoff ons verscher bloemen biet.
Die soo een bloem ons geeft, heeft maer een bloem ggeven,
En die haer chijnsel geeft, wt g.eeft die, seg eens: niet?
Amsterdam 16 Junj. Adriana le Thor.
[CH1661:031]
HALVEN DANCK AEN IOFF. ADRIANE LE THO VOOR EEN PRESENT
VAN BLOMMEN IN MINIATURE VAN DE GHEI
De Bloemen die gij schenckt en sullen noijt verleppen;
Noch Uwe Vriendschap oock: soo duijd ick.t Sinnen-beelt.
Duijd ick t naer uwen sin, soo derv ick niet eens reppen
Hoe uw miltdadigheit mijn schamend hert verveelt.
(5) Doch, schenckende le Thor, denckt aenden draet van tleven:
Hij kan lang mede gaen, al is hij dun en fijn;
Blijft ghij, soo lang ghij leeft, aen tschencken en aen tgeven,
Soo sal de teering licht de neerings meester zijn.
Of maeckt uw Rekening, of laet icks overleggen:
(10) Neemt dat de flauwte quam daer niemant af geneest,
Wat soude vriend en maegh van u of mij niet seggen,
Als ghij niet meer en hadt te geven als den Geest?
Eij, saeyt mij geen krackeel met wettigh erfgenamen;
Gunt mij wat min gewins met soo veel meerder rust:
(15) Ick schrick alree voor tvolck, en denck vast, of sy quamen,
Wat had ick meer suer-siens te wachten dan mij lust!
Een woord voor dusenden; ick bied u geen verliesen,
Maer voordeel voorde hand; verstaet mij wel, en siet
Hoe seer ick voor u sorgh. valt het u swaer te kiesen
(20) Of halven danck voor wat, of dobbelen voor niet?
Haghe. 27. Iun.
[CH1661:032]
IN TSTAMBOECK VAN IOFF. CATHARINA QUESTIERS
Daer tsoo vol Roosen staet en was ick niet te noemen.
En daerom spaer ick hier
w kostelick papier.
Wie dat daer tegen spreeck, ghy mooght het niet verdoemen,
(5) Gedenckt u niet, Questier?
Mijn Land en werpt niet op als ijdel Korenbloemen.
Hoe schickte sulcken stof,
Dat buijten onkruijd heet, in tbinnenst van den Hof?
Hag. 11. Iul.
[CH1661:033]
COMEDIEN
Ick haet het Camerspel soo verr het haetbaer is,
Soo verr het sondigh is is t haetbaer, dat s gewis,
En sondigh is t soo verr als t sonde kan verwecken:
Maer doet dat sondigh af, in t lachen en in tgecken
(5) Met het onsondighe vindt sich de sonde niet:
De wijse geckt en lacht met alles wat hij siet.
[CH1661:034]
IN AUSPICATUM NATALEM PRINCIPIS DELPHINI,
QUI INCIDIT IN KAL. NOVEMB. MDCLXL
Nascitur ad claros Fontes clarissimus Infans,
Mas de Marte, die Martis, cum Phoebus in ipso
Culmine non vidit quo celsior orbita lucem
Proveheret, cum Diva Soror, fax altera Coeli,
(5) Crescendo properaret ubi totum impleat orbem.
Absit ab Augusti cunis infamis Aruspex,
Augurii furor et veteris deliria Romae;
Si sapimus, Cives, satis est quod sidera dicunt.
Fontainebleau 3. Non.
cum ipsis Kalendis natus esset Delphinus.
[CH1661:035]
VERSION DE MON LATIN Nascitur ad claros fontes
La Cour aux belles eaux a veu naistre à la fin
Son Illustre Dauphin,
LEnfant masle dun Mars, le jour de ce Dieu mesme,
Lors que celuij des Iours, dans son degré supreme,
(5) Ne trouva plus de routte à monter dans les Cieux,
Lors que sa belle soeur, autre flambeau des Dieux,
Au fort de son croissant achevoit sa carriere
Pour saller couronner de toute sa lumiere.
Arriere le Devin, linfame Prestereau,
(10) De lauguste Berceau,
Arriere les presages,
La folie et les rages
Des augures passez;
Si nos Peuples sont sages,
(15) Le Ciel en dit assez.
Fontainebleau 11. Nov.
[CH1661:036]
AUX S.rs DE BEAUBRUN, PEINTRES,
POUR LE PORTRAICT DE MAD. LA BARRE
Parmi tant de beautez il nen manque plus quune,
Que sans nommer, Messieurs, vous pourez retenir:
Que vos noms seulement vous fassent souvenir,
Quil faut que les Beaux bruns peignent la belle Brune.
Fontainebleau. 16. Nov.
[CH1661:037]
SUR LE PORTRAICT DE MAD. DE LA BARRE
Ce Peintre trop heureux, à qui tu fis la grace
De te considerer, et de nombrer de près
Le destail infini de tes nobles attraits,
Pensa les enfermer dedans ce peu despace.
(5) Mais, comme, en luy monstrant lyvoire des beaux rangs
Que cachent les rubis de tes leures vermeilles,
Tu luy fis entreouïr un traict de ces merveilles
Que nous idolatrons; Ha! dit il, je me rends;
Et sache qui voudra pretendre à la louange
(10) De finir ce que jay sottement entrepris,
Quil fault, pour achever limmortelle Cypris,
Le pinceau dun Appelle dans la main dun Ange.
[CH1661:038]
AD ILLUSTRISSIMUM D. DE LIONNE
Si verus est qui me tibi et meas nugas
Non displicere nunciat levis rumor,.
Illustre sidus Patriae, vir antiquâ
Virtute; verte, verte paginam, quaeso,
(5) Nimis benignam: non rogo nisi quod justum est:
Nolo placere, si meam accipis legem:
Quin immerenti deprecor quod offertur.
O pectus omni humanitate conditum,
Odisse te patiar negotiatorem,
(10) Si vis negotio favere, et hoc blando
Mutare, quod sinistrâ et improbâ sorte,
Vah! de Leaena nactus es ferum nomen.
Fontainebl. 23. Nov.
[CH1661:039]
AELMOES ONTLEGT
Ian sagh een arm mann naeckt, maer socht geen Geld te derven.
Ick sterf van kou, sey darme mann.
Soo doen wij allegaer, sprack Ian,
Want wierd een mensch niet koud, een mensch en sou niet sterven.
Fontainebleau. subito. 23. Nov.
[CH1661:040]
IN VLLLAM AMOENISSIMAM D. HESSELINI,
ESSONAE, CUJUS PORTAE INSCULPTUM EST Parva quidem, sed
Parva quidem, sed magna tamen, sed maxima quaeque,
Sive domum videas, sive domus dominum.
Quam bene consilio digestus et ordine luxus,
Quantus ubique et opum splendor et ingenii,
(5) Quanta viri virtus, quantum est in mente modesti
Magnifica, quae tot maxima parva vocat!
Essonae in Campis Elysiis V. Kal, Dec. (27 Nov.)
[CH1661:041]
LA MODE DU ROY
Parce tuos Regnis obtrudere, Roma, Catones;
Charior est Patriae non peregrina salus:
Ipse sui rerum domitor moderatur habenas
Imperii; socio nec regitur, nec eget:
(5) Secum habitat Ludovicus: in illo quanta supellex
Consilii lateat pectore, gesta probant:
Quod geritur, gerit ipse, suo sibi Marte gerendo
Sufficiens, legum norma, caput, columen.
Iamque age, ni Batavo duce dedignaris amico
(10) Erigi et ad laudes, quâ monet, ire tuas,
Regis ad exemplum, Civis, componitor, unus
Quisque suae servus desinat esse domi.
Nemo duos Soles sub eodem surgere tecto,
Nemo duos unâ occumbere nocte ferat.
(15) Ecce, viri fortes, illustria nomina, Galli,
Ecce datur R e g i regibus esse pares.
Si sapere audetis, faxo non ille sequatur
Unicus, at longe clarior alter honos.
Nostis ut a nutu Terrae pars maxima vestro
(20) Pendeat, ut Gallis quidquid ametur amet,
Ut vix una suos agnoscat Patria mores,
Nempe quod in vestra mobilitate latent:
Hactenus insanae furor hic, sine fraude, juventae
Creditur, et, si fas dicere sit, furor est.
(25) Ast ubi vos Ratio et magni prudentia Regis
Rexerit, atque ipsus quâ novitate placet
Induerit populos, jam vos Gens omnis et Aetas,
Omnis pone volet aemulus Ordo sequi;
Nec jam ridiculi Gallos imitabimur; omnis
(30) Qui sapiet, contra, Gallicus Orbis erit.
Lutetiae postrid. Kal. (2) Dec. nocte,
sub-aeger.
[CH1661:042]
Qui super Aerarii vires cum intenderet arcum
Iam super intendens jure vocandus erat,
Cum Regem super intendit ditescere furto,
Hunc super intendens nil nisi furca manet.
Lutet. 7. Dec.
[CH1661:043]
AD REGEM
Ambigis, o Mundi stupor, o dignissime vindex
Foeda diu passae vulnera Iustitiae,
Ambigis, Auriaco, quem si tibi copula Regi
Sanguinis et Patrum jungit avitus amor,
(5) Ambigis an faveas, an, quae sibi jure Paterno
Propria pupillus poscit, habere sinas?
Non rogat hoc supplex; monet ut persuadeat, et Fas
Et Ratio et Lex hoc, et jubet ipsus Honor.
Sufficiat miserae, quae nil peccaverat, Arci
(10) Virgineam foede diripuisse comam:
Sufficiat, quod non metuas, metuisse videri,
Et male quaesitus qui tegat ista color.
Redde libens quae non tua sunt; tua vertitur istic
(Da veniam vero) gloria, sive pudor.
(15) Omnibus, et magis huic Puero, ter Maxime, debes,
Quod minus huic Puero quam, Ludovice, tibi.
Lutet. 24. Dec.
[CH1661:044]
IN EFFIGIEM REGIS CHRISTIANISSIMI LUDOVICI XI
Mitte tot Heroum, quibus es quod es, optima rerum
Gallia, vel vultus vel monumenta sequi:
Quotquot adorarunt magnos bona saecula Reges,
Omnium in hoc uno Rege synopsin habes;
(5) Omnium in hoc uno ut possis confundere laudes,
Unica, dic, omnes implicat; Hic Avus est.
Paris. 25. Dec.
[CH1661:045]
IN EANDEM
Hic sibi norma sui est, hic Atlas, hic mille Catones,
Hic sibi consilii cardo, Senatus hic est.
Quisquis amat Regni et Regum Rex posse vocari,
Hic docet a Regum Regibus ut caveat.
Ibid. 27. Dec.
[CH1661:046]
(A CHAPELAIN)
Fions vostre pacquet à celuy qui gouverne
Dans la Batavia nos Indes aujourdhuy:
Fust ce à deux mille lieuës et plus de chez luy,
Sil ne trouve Bernier, je veux bien quon me berne.
27. Dec.