[CH1644:001]
AEN IOFF.W LUCRETIA VAN TRELLO. 1. IAN. 1644.
Maeghd, onversleten, onverslytelicke Maeghd,
Die frisch en frischer werdt hoe ’tlang en langer daeght,
Geluck in ’tniewe Iaer. En houdt hem voor geen vleijen
Den Roem die ick u geef: het hooghe school te Leijen
(5) En spreeckt op geen bewijs dat vaster staet als ’tmijn.
Wat quelt ons ’tjaer-getal? ’ten kan niet anders zijn;
Ons pelsjen werdt voor niew, hoe wij meer jaeren tellen,
Hoe ’t niew en niewer werdt. Voor seker, wij vervellen,
Of d’Almanack is valsch. Is ’tjaer niet niew van daegh?
(10) Was ’tleste me niet soo? en zijnse laegh op laegh
Niet stadigh niew geweest? en zijn ’tniet onse jaeren?
En is dan (’t) niew niet ons? en soo wij lang vergaren
Het niew op ’tniewer jaer, verniewen wij niet me?
All hebben wyd’ er nu wat veeltjens op ons schee,
(15) Wat seghj’er toe, Delfs Puijck der onversleten vrouwen,
Kan yemand zeffens wel verniewen en verouwen?
1. Ian.
[CH1644:002]
EPITAPHIUM IACOBI VALLENSIS MED. ET MICH: MIREVELDII
PICTORIS UTRIUSQUE PRAESTANTISSIMI
Vallensi comes hic dormit Mireveldius: horre
Belga, minus fati sic procul hora tui est.
Ambigitur Delphis, fas sit mortalibus istos
Addere, an indigetes inter habere deos.
(5) Nescio quid fuerint: homines fecisse recordor
Hunc immortales, hunc vetuisse mori.
30. Ian. noctu.
[CH1644:003]
IN NATALEM PRINCIPIS LXum QUI FUIT XXIX. IAN.1644. AD IPSUM
Ipsa salus Patriae, Pater unice, cuius ab ipso
Natali toties nascier ipsa solet,
Fas sit ad haec solus sileam cunabula: non est
Dictio quae sensus impleat ulla meos.
(5) Qui sexagenos ita quod numeraveris annos
Gaudeo, ut hos potius non numerasse velim.
Quid facias vati ambiguo, qui dispare voto
Quem cupiat fieri non velit esse senem?
31. Ian.
[CH1644:004]
PRO SARTORE SUBITO DIVITE
Ditior est Croeso sartor, quem vidimus Irum.
Miramur si rem fecit? acu tetigit.
31. Ian.
[CH1644:005]
(BELLUM DANICUM)
Holsatiam inuadit retrograda Suecia: solo
Divisum imperium cum Iove Caesar habet.
1. Feb.
[CH1644:006]
DE TORF-VENEN
Addimus hoc etiam ad patriae miracula Terrae.
Est ubi corrodi patiens sua viscera nobis
Vulnus alit Venis et coeco carpitur igni.
2. Feb.
[CH1644:007]
IN INCENDIUM, QUO HAGAE TEMPLI AULICI TECTUM CONFLAGRAVIT,
CAL. FEBR. 1644, TRIDUO POST NATALEM PRINCIPIS MEI
Auriacis iterum natalibus assecla, caro,
Dicimus, an charo, fulgurat igne dies.
Excipit illustrem cum plausu Patria casum,
Et fabricae tanti tantula damna putat:
(5) Nec sic damna quidem. Quid enim? Laquearia templo
Coelitus immissae diripuere faces?
Ergo, quod injungit Pietas, jam vertice nudo
Stamus: id officij novimus esse sacri.
Et sacra sub dio facientum libera Coelo
(10) Vota suus fervor, lumen et aura vehent.
Audiet Auriacis longos natalibus annos
Poscentes demptâ sic quasi nube Deus.
O ego sim vates; o ut, sine crimine nostro,
Impediant Patriae sidera sola preces!
2. Feb. noctu.
[CH1644:008]
PRO LAUDE PROPRIA
Quos genui laudare licet sine crimine natos.
Quod genui, contra, non licet, inquis, opus.
Quidquid id est; quod non genui laudare licebit.
Ergo vetas laudem me quoque? me genui.
5. Feb. noctu.
[CH1644:009]
IN CLEPSYDRAM
Verto vitrum; versae redeunt ad munia stillae:
Quisquis heri liquor hac transijt, hic hodie est.
Dicite, queis summo jam descendentibus aeui
Colle parit primas ultima bruma nives,
(5) Vespillo non esuriat, si fata senectae
Clepsydram dederint vertere cuique suae?
5. Feb. noctu.
[CH1644:010]
AD FILIOS PALIMPSESTO UTENTES
Discite et hinc aliquid, dociles, mea cura, puelli:
Sicca palimpsesti est pagina, non sterilis.
Scribendi studio assiduis incumbere curis
Vos nec tota quidem vox monet: ecce, pavlin.
7. Feb. nocte.
[CH1644:011]
(IN CENSOREM NIMIS ACREM)
Flammeus in coecum, zelo feruente, papistam
Irruis: at lachrimis dignior ille fuit.
O bone, non servat, perdit praepostera fratrem
Cura; quod induras igne, liquetur aquâ.
7. Feb. nocte.
[CH1644:012]
(IN CENSOREM PARUM CANDIDUM)
Acris amicorum censor, non curo quod irâ
Candescas, modo si candidus esse potes.
7. Feb. nocte.
[CH1644:013]
TERRA, MARE, INSULAE
Plana superficies Terrae, Mons; Aequora, vallis.
Insula quid? Terrae gibbus in Oceano est.
Tum et ibidem.
[CH1644:014]
OP DE BOECK-CAMER VAN EENEN ONGELEERDEN
’T is hier voll in alle hoecken:
’Ksie all Boecken waer ick sie,
Maer niet over twee of drie
Goede en uijtgelesen Boecken.
7. Feb. in lectulo.
[CH1644:015]
(IANS UYTNEMENTHEYT)
Ian neemt waer hij nemen kan,
Uyt de Borsen, uyt de sacken,
Uyt de kisten, uyt de packen,
Uyt den ketel, uyt de pan:
(5) Ian is een uytnemend man.
Tum ibidem.
[CH1644:016]
IN EFFIGIEM NOBILIS HEROÏNAE UTRICIAE OGLE, [Grieks-]tês melikôtatês[-Grieks]
Hos oculos, illam coelesti fornice frontem,
Hoc nasi decus, hoc oris, et hasce genas
Aspicis, hoc ebur eximij tornatile colli,
Has Veneris, niveum tuber utrumque, pilas?
(5) Ne pete de tacito diuinum gutture carmen:
Omne quod intuitu percipis, harmonia est.
Tanta simul sumptis regnat concordia membris,
Nullus ut accedat Musicus hisce tonis.
Nec te falle tamen; nil vulgo dicimus: illud
(10) Non omni temere personat aure melos.
Is modo, qui Coeli harmonicos per inane rotatus,
Vel tacitam in terris audiet Utriciam.
Iam spectatores oculos ubicumque exerce;
Auscultatores hic quoque, lector, habe.
8. Feb. in lectulo.
[CH1644:017]
IN NATALEM IACOBI VAN CAMPEN QUI EST 2. FEB.
AD I. ALB. BANNIUM
Campius oppressi vindex sub nube Vitruvj
Inter, ain, Februas extulit ora faces?
Nil magis appositum est. edendus luce coruscâ,
Qui lucem terris redderet, ille fuit.
(5) Adde quod expurgaturo tot sordibus aevum
Lustrica decreta est et februata dies.
Tum et ibidem.
[CH1644:018]
IN EFFIGIEM MEAM, FILIAM UNICAM MANU DUCENTIS
Procul venustae: ne viduis quidem vaco,
Nedum puellis; occupata dextera est.
9. Feb.
[CH1644:019]
IN IDEM (INCENDIUM TEMPLI AULICI), AD PONTIFICIOS EXULTANTES.
Roma, quid exusti laetaris fornice Templi?
Tam tu saeua tui non memor esse potes,
Quamque tuas toties experta Ecclesia flammas
Pulchrior e flammis exijt usque tuis?
10. Feb.
[CH1644:020]
IN NUPTIAS CUJUSDAM CONSTANTIAE
Tandem, cui Constantiae constantia
Tot constitit laboribus constantibus,
Constare constat mente, constantem sibi,
Ex quo, sibi constantiam Constantiae
(5) Constare certus, possidetur, possidet,
Amat atque amatur par pari constantiâ.
Superest, amici, in gratiam Constantis, et
Constantiae vovere, sponso id optime
Quod credimus constare, stare
Constanter. 10. Feb.
[CH1644:021]
CALAMUS
Penna, characterum genitrix, multumque diuque
Tinnula dum durat saepia, sicca silet.
Quid fugis hoc tu quod nescis nescire videri?
Garrule, si non est unde loquare, tace.
10. Feb.
[CH1644:022]
ATRAMENTUM
Pro genio scribentis habet se litera: nigrum,
Quidquid homo nequam vel nive scribat, erit.
Mutetur persona: stilo scriptoris honesti,
Quantumvis nigra sit sepia, candor inest.
10. Feb.
[CH1644:023]
IDEM
Non latet in nucleis tantum sapientia: rerum
Crede quod erudiat voce putamen habet.
Est, atramento quod saeclis tradat? ab atra
Mente memor sibi sit docta cavere manus.
11. Feb.
[CH1644:024]
SCALPELLUM
Cultelli nimium esse potest et mentis acumen.
Ecce leui nimius labe retusus apex.
Subtili prope sunt stupor ac dementia. magno
Tutius ingenium, cui mediocre, datum est.
11. Feb.
[CH1644:025]
PULVIS SCRIPTORIUS
Vane vir, aeterni si quam tibi nominis umbram
Literulas credis conciliasse tuas;
Altera dum sicco manus est in pulvere, quondam
Sic mea, sic et me, dic tibi, terra teget.
11. Feb.
[CH1644:026]
CHARTA
Virgine quid primum scribas adverte papijro:
Ut tua delêris menda, litura manet.
Vel senio purgante malae peccata juuentae
Rellinquunt aliquam prima venena notam.
12. Feb.
[CH1644:027]
PULPITUM
Non satis est oculis acclives pulpita libros
Admoveant: proni luminis usus ope est.
Nil agitur doctore bono facilique, labori
Ni simul incumbat prona juuenta suo.
12. Feb.
[CH1644:028]
MENSAE STRAGULUM
Excute quas animi minimum sordescere partes
Suspectas; vitio pervia quaeque suo est.
Nempe foris auroque gravem bijssoque tapetem
Excute, jam gravior pulvere subtus erit.
12. Feb.
[CH1644:029]
PATINA ARGENTEA
Purpura sis totus, nisi sis virtute modestâ,
Artibus, eloquio splendidior, nihili es.
Aurea sit patina, aut quidvis; mihi plumbea massa est,
Ni non quod videam det modo, sed quod edam.
12. Feb.
[CH1644:030]
SCUTELLA
Convivae, laus est epuli et mensura, cupido.
Quidquid agas, sapiet hoc prout ille sapit.
Si quis avaritiam sequitur scutulae sunt, lances;
Si quod naturae sufficit, haec epulum est.
13. Feb.
[CH1644:031]
ORBIS MENSARIUS
Hasce gulas, haec monstra vides ad fercula? pleno
Ventre, fatigato dente, vorant oculis.
Hos honor aut virtus tangat, quibus omnia mensae,
Omnia sunt lances, Orbis in orbiculo est?
13. Feb.
[CH1644:032]
MENSA
Elige, mille premant fumantem fercula mensam,
An totidem malis ut gemat illa libris.
Hoc refert. cibus hic leuis, hic aeternus habetur,
Hic animae loculos, hic ajfedrw’na replet.
13. Feb.
[CH1644:033]
SCAMNUM
Utilis es domui qnadrupesque tripesque supellex,
Quae plus quam geminas non capis una nates.
Utilis et felix quâ (si quâ) fata dedernnt
Concordes hodie sede sedere duos.
13. Feb.
[CH1644:034]
IN POLLAM
Ne mirare tribns Pollam nupsisse maritis.
Pollae in delicijs hoc opus, hic labor est.
13. Feb.
[CH1644:035]
EPITAPHIUM N. NUTIAE, MATRONAE DITISSIMAE
ET ERGA PAUPERES MUNIFICENTISSIMAE
Nutia in hoc tumulo est; cui, si quid mortua sentit,
Non dando vetulas credo dolere manus.
Ingentes habuit, sed quas, se judice de se,
Si non donasset non habuisset opes.
(5) Omnia sic danti, cui se dedit illa, daturum
Omnia ne credas, crede dedisse Deum.
13. Feb.
[CH1644:036]
PRIMUS HORROR INCENDII
Nunciat immanis nocturna incendia clamor,
Et metus incerti est major ubique loci.
Felicem, qui cui metuat non novit, egenum,
Quasque vorent flammae non habet, inquis, opes.
(5) O scelus, o miserum contra, qui, pravus inopsque,
Nec se, nec sine se quem miseretur habet!
14. Feb.
[CH1644:037]
CLAVICYMBALUM
Hos ego cum video servos ex ordine fratres
Vi toties, non vi saepe salire suâ,
Aulice, te celsum subito, subitoque cadentem
Ad nutum video, saepe furentis, heri.
14. Feb.
[CH1644:038]
IDEM
Tolle; loqui sentis animantes cymbala spinas,
Tolle manum, lapsi nempe, repente tacent.
Vix aliquis simul esse valet miser atque disertus,
Vix fato quis non garrulus esse bono.
14. Feb.
[CH1644:039]
IDEM
Candida sunt plenis aptata manubria phthongis,
Atra minus latos nata movere tonos.
Ut sibi nostrarum constet symphonia rerum,
Blanda malis Fatum temperat, alba nigris.
14. Feb.
[CH1644:040]
FORCEPS
Delectat splendore foci praesentia: tentas
Tangere neglectâ forcipe? noxa prope est.
Attendant juuenes. urunt pulcherrima. virtus
Armet amatoris ferrea utramque manum.
17. Feb.
[CH1644:041]
FULCRA FOCARIA
Non satis hoc, uri, est: adhibes quae comptius usta
Non incomposite ligna perire sinant.
Est modus, est ordo, est moriendi gratia: cura,
Cuius in exitium est ire, decenter eas.
18. Feb.
[CH1644:042]
COLUMNAE FOCARIAE
Est genus in terris hominum, quod quale vocari
Fas sit, hypocritico de Telamone cape.
Ardorem simulant, suggesto proximi: at illis
Intima, ut ut caleant exteriora, tepent.
19. Feb.
[CH1644:043]
CINERES
Pende quod exustum est; non est grave scire quid usto
Exierit; vapor hic relliquus, ille cinis.
Acta viri si vis expendere, pende cadaver;
Hoc cinis est: si quid caetera, fumus erant.
19. Feb.
[CH1644:044]
PRUNA E CESPITE
Aspicis ut, splendore nouo mutatus et idem,
Ardeat exutâ deside cespes humo.
Sic mortalis homo, indutus coelestia, totus
Fulgor erit, totus gloria, totus amor.
20. Feb. in lectulo.
[CH1644:045]
PRUNA LIGNEA. ADVERSUS SECUNDAS NUPTIAS
Arsimns. addendum est, ex-arsimus. Ite secundae;
Non capiunt flammas ligna perusta nouas.
Proxima erunt Mors et Cineres. servabitis ergo
Quaeque suas, Titio, Prunas, Favilla, vices.
20. Feb. ib.
[CH1644:046]
IN MALOS ET CLAMOSOS MUSICOS
Ipsâ Alphabeti parte nobilissimâ,
Te, turba cantrix, laudo; et, omnis, inquio,
Vocalis ista Musica est, non Consonans:
At nec Liquida est. quid ergo? quaeso Muta sit.
20. Feb.
[CH1644:047]
FURTUM E NAUFRAGIO
Lembus ut in Batavo periit modo littore, quidam
Dimidium fracti, qui bene cepit, habet.
21. Feb.
[CH1644:048]
TAPETES
Aspice quam fuco simulandi nobilis Aula
Aulicum in Aulaeis exhibet ingenium.
Quae vix ejicitur vestitur Aranea: quemque
Desperet laterem posse lavare, tegit.
21. Feb. In lectulo.
[CH1644:049]
[Grieks-]Aphedrôn[-Grieks]
Turpia sunt quae clam facimus, nec turpia; turpe,
Quo duce naturâ cogimur, esse nequit.
Gens peruersa! palam facimus quae turpia sunt, quae
Nec duce naturâ cogimur; omne malum.
21. Feb. Ib.
[CH1644:050]
OP EEN VERMAERT PREDIKER SIECK AENDE LOOP
Maeckt geen verdriet in . . . loop;
De sieckte en is niet buijten hoôp.
Nature sald’er aen gewennen:
Sij is niet verr van ’toude pad.
(5) Hy heeft, soo langhe wij hem kennen,
Den stoelgangh en den loop gehadt.
22. Feb. in lect.
[CH1644:051]
IN IDEM (INCENDIUM TEMPLI AULICI)
Creditur hoc Templum focus incendisse culinae.
Noxia spiritui sic solet esse Caro.
22. Feb.
[CH1644:052]
PORTA
Porta, quod os, domui est: imum superumque labellum
Limen utrumque. Vide, quisque, quid introeat.
Est quae per Portam venit, est quae prodit ab ore
Spurcities: dominum haec polluit, ista domum.
22. Feb. ib.
[CH1644:053]
AD ILLUSTREM BREDERODIUM, IN NUPTIJS FILIAE NATU MAXIMAE
CUM BARONE CHRISTIANO A DONA
Ingenium, ingentes animi, splendoris aviti
Stemma, viro dignae et Borusso milite voces,
Factus ad imperium vultus, captura Dionem
Lumina, trux lepor, acre decus ridentis ocelli,
(5) Majestas et amor, calor et prudentia, virtus
Melle joci, sale conditus sine crimine sermo;
Omnia concurrunt et in uno singula ephebo.
Illustris Batavûm sanguis, Brederode, Deorum
Indigetum praeclare nepos, agnosce benigna
(10) Fata tuae, non hoc donum, dare D o n a Sophiae.
23. Feb.
[CH1644:054]
IN FUNUS MALI MEDICI.
Ingratos homines! obyt Medicaster agijrta:
Quanta viro funus, quantula turba facit?
Hem, legio. Nihil est: acies immensa veniret,
Si tot humo miserum, quot dedit ipse, darent.
24. Feb. in lect.
[CH1644:055]
MALUM CITREUM DONO MISSUM MEDICO IMPERITO.
Non male collati videor mihi muneris autor:
Medicum ego malum mitto malo Medico.
24. Feb.
[CH1644:056]
IN STATUAM VENERIS IN HORTO MEO TEMPESTATE SUBVERSAM
Rideo ad excussam, solio constante, Dionem;
Haec animi, haec, si quae est, sortis imago meae.
Nil mihi cum Venere est: alibi fera regnat Erynnis:
Hic multo rerum turbine strata jacet.
25. Feb.
[CH1644:057]
IN EANDEM
Prona Venus cecidit? ajo cecidisse supinam.
Crede mihi, magis est prona, supina Venus.
25. Feb.
[CH1644:058]
AD IULIAM E CANCRO AEGRAM
Haec est illa ferae tandem vindicta juuentae:
Quâ me laesisti, tn quoque tacta lue es.
Disce age quid per te, quid non, retrograda, sensi,
Quae tum tota meus, Iulia, cancer eras.
25. Feb.
[CH1644:059]
DE EADEM
Qui leporem nequeat Cancer, capit esse leporem:
Nempe quod est uno tardior iste pede.
25. Feb.
[CH1644:060]
SPECULUM
Perspicua, ut vitrum, Ratio est, Prudentia per quam
Transpicit. argenti lamina pone vitrum est?
Nil nisi te spectas. Rationi oppone metallum,
Te tua et oppositi turbat imago lucri.
25. Feb. in lect.
[CH1644:061]
IDEM
Nobile commentum, glacies compacta calore,
Hoc in praecipuis utilitatis habes;
Si nec homo testis, nec te Deus, improbe, terret,
Ut sit ubi possit te puduisse tui.
25. Feb.
[CH1644:062]
LECTUS
Quamlibet hoc avium volupe est incumbere plumis,
Mollior est animo lectus et utilior.
Se sibi substernat sapiens: pulvinar, amici,
Quique sua faciat de levitate sibi.
26. Feb. in lect.
[CH1644:063]
HOROLOGIUM
Indicat horarum patulus momenta character.
Vana, quid aetatem dissimulare studes?
Non quaero, quota sit. cani rugaeque loquuntur:
Fronte horologia est quaeque puella sui.
26. Feb. ib.
[CH1644:064]
(PRO COTTA, NATURA FURE)
Innitis dominis res contrectare alienas
Cogitur invitus Cotta, fugâ vacui.
27. Feb. in lect.
[CH1644:065]
FORFEX
Saepe magis quid, ubi, quis, quando, in rebus agendis,
Saepe minus refert quam, quibus auxilijs.
Omnia si quadrent, non quadrant omnibus: herbam
Falce seca, telam forfice, fuste nucem.
27. Feb. in lect.
[CH1644:066]
MALLEUS
Huius durities nihili est, nisi duplicet ictum
Impigra et intensis viribus acta manus.
Ingenij frustra vigor est, nisi duplicat illum
Improbus et natus ferra domare labor.
27. Feb.
[CH1644:067]
IN SPANHEMIJ FACUNDIAM EXTEMPORANEAM
En quis ab ore viri torrens, quam Tibridis instar,
Quam de Romano fonte Latinus eat.
Non ex tempore, ne fallas; in tempus, in aevum
Dic, et in aeternum dicere Spanhemium.
1. Mart. in lect.
[CH1644:068]
LOGOGRYPHUS
Aufer acum Austriaco, superabit filius Austri.
Tolle caput Bavaro fiet avarus homo.
Tolle caput Dano non est formosior ano.
Tolle caput Batavo, jam pater est abavi.
2. Mart.
[CH1644:069]
CLAVUS
Tutius impacto longâ vi fidere clauo est.
Effluit e muro laxus, ut introiit.
Utilis ingenij tardus rigor: haeret, inhaeret,
Quidquid in hoc longâ fixerit arte labor.
3. Mart. in lect.
[CH1644:070]
CLAVIS
Vincimus ingenijs omnes, non omnibus, artes.
Non omni est omnes clave movere seras.
Quin, si quis penetrare vagus cupis omnia lector,
Aspice ut unius vix sit inire duas.
5. Mart. in lect.
[CH1644:071]
(OP EEN TRAEGH BONTE PEERD)
Ghij seght uw Paerd een Luijpaerd is,
Om dat het snel en bont van haer is.
Ick twyffel seer of beide waer is:
My dunckt uw Paerd een luij paerd is.
5. Mart.
[CH1644:072]
LYCHNUS IN CANDELABRO ARGENTEO
Flammula pars coeli est, pars terrae laeve metallum:
Splendet et hoc radijs et micat illa suis.
O qui coecus es ad coelestia, respice quantum
Terrenus distet fulgor ab aethereo.
6. Mart.
[CH1644:073]
IN AULUM SECUNDO NUPTUM
Miramur Aulum, fronte porrectâ diu
Laeuique, vultu nunc obire tetrico?
Habere se dolet miser quod non habet:
Habet secundas non secundas nuptias.
6. Mart. in lect.
[CH1644:074]
CIROTHECA
Pellibus inductis digiti quam ferre vicissim
Naturae placuit ferre vetantur opem.
Sic fit; ubi curant sociorum propria quisque
Commoda, res Patriae, publica causa perit.
8. Mart. in lect.
[CH1644:075]
HYPOCAUSTUM MULIEBRE
Quid sequimur quas supplet opes industria? praestat
Unica de parvo cespite pruna focum.
Si sapiat, facile est inopi non assis egere;
Et, si non sapiat, dives egere potest.
8. Mart. ib.
[CH1644:076]
PRO BARONE COUVRELLO CAPTIVO INSONTI
Quisquis ut immemorem patriae et virtutis avitae
Couurellum sceleris credis habere reum;
Falleris adspersi prauâ spe criminis: omni
Fortius hoc pectus robore robur habet.
(5) Murus aheneus est qui, ne pallescere culpâ
Inclusum faciat turris ahena, facit.
8. Mart. ib.
[CH1644:077]
DIGITALE MULIEBRE
Virgo, cui virgo dedit hanc velut aegida Pallas,
Est ubi quid peius pungere possit acu.
Dum digiti servantur, opus tutricibus armis
Hinc oculis, illinc auribus esse pnta.
9. Mart.
[CH1644:078]
CALCEUS
Ecquis erit finis nugarum? Calceus iste
Cornua nunc, lnnam cras vel acumen habet.
Finem quaeris? ama veri vestigia. vis nec
Fallere, nec falli posse? Deum sequere.
10. Mart. in lect.
[CH1644:079]
PRUNA E CESPITE
Ignibus exustâ turpi nigredine, ridens,
Nobile et illustre est terrea massa lutum.
Crede, quod accenso candens in cespite splendor,
Ipse sub humano pectore candor agit.
10. Mart.
[CH1644:080]
TELESCOPIUM
Quod procul est prope fit: mirabilis iste, sed alter
Est usu potior nobiliore tubus:
Tu Telescopium mentis, Prudentia, tu quae
Sunt procul et nondum nata propinqua facis.
10. Mart.
[CH1644:081]
PERSPICILLUM
Ampliat objectum glacies pellucida. splendor
Aulicus hoc rebus, quod facit illa, facit.
Libera ab hoc oculos transpectu; deme tumultum
Rebus, habes grandes exiguasque pares.
11. Mart. in lect.
[CH1644:082]
IDEM
Concordis radij, quanto per densa refractus
Pressior, e denso fortior exit apex.
Unanimis Patriae virtus per opaca malorum
Robore refracto septuplicata fuit.
11. Mart. ib.
[CH1644:083]
ACUS
Destruis hanc telam quâ consuis arte, puella,
Ni bona ducentem fila sequantur acum.
Sicut acus, vitium res est subtilis, acuto
Introitu; a tergo noxia fila trahit.
11. Mart. ib.
[CH1644:084]
FOLLIS
Sic solet; intendunt rerum contraria vires
Oppositae, venti frigore flamma micat.
Quae rerum Zephyris Pietas algere secundis,
Fortunae Boreâ flante calere solet.
11. Mart.
[CH1644:085]
PALLIUM
Pegase, non pluit; et sudum est. quid onustus amictu es?
Hunc gravitas, inquis, publica ferre jubet.
Quam leuis es, qui, quo gravior videaris, oportet
Tute tibi adscitâ sis gravitate gravis!
11. Mart.
[CH1644:086]
PERISCELIS
Prime periscelidis dignus sis laude repertor:
Quisquis es, id nostrâ liber es inuidiâ.
Si formando nouo detur mihi fascia ritu,
Illa periglottis vel pericheiron erit.
11. Mart.
[CH1644:087]
AD GROTIUM CUM LIBRO
Grotiadae, summo Batavorum Belga Batavûm
Infimus haec dono dat, dicat Hugenius.
11. Mart.
[CH1644:088]
(IN MAEVIUM)
Maevius ut versum voluit vi claudere, verbum
Apposuit quod non congruit. Apposite.
11. Mart. in lect.
[CH1644:089]
AD LECTOREM
Qui mala plura bonis legis hic Epigrammata, plus hic
Mole liber, dices, quam bonitate valet.
Pauca, nec inficior, bona do, mala plurima: paucos
Quippe bonos, multos novimus esse malos.
(5) Si sequitur fatum scriptor lectoris, ubique,
Omnibus ut placeam, non licet esse bono.
11. Mart.
[CH1644:090]
ENSIS
Sit Sapiens vagina sibi quâ supprimat iram:
Nec tamen huic tuto cinxeris ense latus.
Ambigis? ecce, Deo pacis praesente, nec ipsa,
Ipsa satis Petri dextera cauta fuit.
12. Mart in lect.
[CH1644:091]
IDEM
Agricolae norunt falcem deponere factâ
Messe: quid a pugna cingier ense libet?
Non illis risum moveat, quod plebis, et imae
Plebis erat, ferri bajula nobilitas?
12. Mart. ibid.
[CH1644:092]
IDEM AURATUS
Sic sunt saecla; scelus capulo tenus abdimus. intus
Ferrea sunt, quae sunt aurea ferra foris.
Splendeat haec aetas, non est simul aurea: Ferrum
Tota sapit; nisi quid durius esse potest.
12. Mart.
[CH1644:093]
PUGIO
Verbere vel verbo vexasti forte Poetam?
Armamentarj tela nec una time.
Ode est quod gladius, Carmen quod longior ensis,
Pugio Epigramma est: elige quo pereas.
12. Mart.
[CH1644:094]
MATULA
Prave puer Bacchi, qui te non posse bibendi,
Quem querimur nos non velle tenere modum;
Sicci te calices nequeant aut pocula? certe
Admoneat toties plena matella tui.
12. Mart.
[CH1644:095]
DE ANNA AEGRA
Vivit, et affirmant Medici non vivere posse.
Quod facit Anna, nequit; quod nequit Anna, facit.
12. Mart.
[CH1644:096]
SENEX
Non amo praesenti senio maturus: Amabam.
Ille imperfecti temporis error erat.
12. Mart.
[CH1644:097]
OVUM
Nescio num numeris: formâ Deus impare gaudet.
Non placuit vultum vultibus esse parem:
Ouo dissimile est ovum. Magis illud ab ovo
Sic potuisse stupes an voluisse Deum?
13. Mart. in lect.
[CH1644:098]
MALUM MEDICUM
Desine nugarum: modus est et meta sciendi:
Est sine quo Coelum salvus adire potes.
Nescio an hoc primi Malo cecidere parentes:
Omne quod est vetitum sufficit esse malum.
13. Mart. ibid.
[CH1644:099]
IN RENATI CARTESII PRINCIPIA PHILOSOPHIAE
Nullus erat toto Naturae vultus in Orbe:
Improba formosam larva tegebat anum.
Nativi pigmenta vicem, fraudesque disertae
Implebant; unus gratia fucus erat:
(5) Ut sub nocte diem frustra, sub nube nefanda
Quaereret Ixion-Orbis ubique Deam.
Personam capiti sacrae generosa parentis
Abstulit herois dextera Cartesii.
Iamque, Dionaeos partus agitante Renato,
(10) Prodit ab errorum Diva renata mari,
Osque humerosque Deae similis stat nuda, novique
Floris et intactae virginis instar habet.
Sic meruit veri vindex audire novator,
Mome? novatorem fecit Aristotelem.
14. Mart. in lect.
[CH1644:100]
MULIERES APOLOGAE
En ubi sunt, ubi sunt, infami crimine qui nos
Accusare solent de levitate viri.
Quam superent levitate leves, elementa loquentur.
Si levis est Mulier, pende, vir est levior.
14. Mart. ibid.
[CH1644:101]
(TIJT)
Tyd is als tyd plagh te wesen.
Waerom docht die meer als desen?
’T is een ongerijmt verwijt;
TIIT is voor en achter TIIT.
15. Mart.
[CH1644:102]
PULVIS PYRIUS
Quae fuit angusto Vehemens in puluere virtus
Diffluit et sparsus languet in aethre vapor.
Crede paraphrastas magnis autoribus illud
Esse quod incluso laxior aura foco.
15. Mart.
[CH1644:103]
CHELYS
Quae circumstantes implet concentibus aures
Surda sibi est, aliis tinnula, tacta chelys.
Improbe corrector, quâ tandem fronte disertus
Es mihi, si me, non te tua verba monent?
16. Mart.
[CH1644:104]
FIDES
Cuncta ferunt, Coeli, Tellus, Animalia (si quâ
Convenit attendas aure) quid harmonici.
Harmonia est quidquid voluit Natura videri et
Noluit: ecce fidem fecerit una fides.
17. Mart.
[CH1644:105]
EADEM
Si liget aequalis Nervi concordia partes,
Non sit quo frangi debeat ille loco.
Si quod dissolui potuit, conclude fuisse
Non bene connexae foedus amicitiae.
18. Mart.
[CH1644:106]
PYXIS
Semper aperta facit vanescere Cinnama Pyxis,
Semper clausa situ cinnama surda facit.
Docte vir et sapiens, nimium virtutis avarus
Esse potes, nimium prodigus esse tui.
18. Mart.
[CH1644:107]
OCREA
Si mihi cum bruto res importuna domando est,
Inductas bruti pellibus abdo meas.
Vix cum barbarie est pacato vivere, ut haec sunt
Saecula, ni mores induis ipse feros.
18. Mart.
[CH1644:108]
CALCAR ARGENTEUM
Quisquis eques, rerum prudens, rudiore metallo
Exuit armandos nobiliore pedes,
Ille palam factum, non ut fulgore, sed ut vi
Argento ferrum cederet, hoc voluit.
19. Mart. in lect.
[CH1644:109]
LUPATUM DEAURATUM
Rusticus aureoli capiens emblema lupati,
Quale meos casu mandere vidit equos,
Est, ait, in nostris Libertas aurea villis,
Auree tu splendes Aulice qua miser es.
19. Mart.
[CH1644:110]
STAPES
Hanc adhibe sapienter opem: moderatus ephippjs
Insidet, immodicus transilit ardor equum.
Quos nimium properando vides non crescere, crede
Fortunam stolidos transilijsse suam.
19. Mart.
[CH1644:111]
EPHIPPIA
Stragula quadrupedem dirimunt dominumque sedentem;
Dura premit nudi tergora servus Equi.
Quam procul a bruto distat, tam dignus honore
Fit mihi, ni solo corpore distet homo.
19. Mart.
[CH1644:112]
SOLEAE FERRATAE
Si, quod in hac solea est, id quo calcare paramus
Calcando par est durius esse solo:
Dic opus esse tibi, quos haec in saecula figas,
Aut chalijbe armatos aut adamante pedes.
19. Mart.
[CH1644:113]
LECTICA AULICA
Quod docuere rotae pueros, (incedere) grandes,
Si pote, conamur dedidicisse rotis.
Quid properare juuat? properat rota temporis; illa
Hoc nescire senes, illa docebit anus.
20. Mart.
[CH1644:114]
LYCHNUS PENSILIS
Quae micat in terram diffuso lumine, summa
De trabe rem summam pendula flamma refert.
Quae micat in terris sanctorum lampas ab alto
Pendula et in Coeli fornice fixa micat.
21. Mart. in lect.
[CH1644:115]
FISTULA
Qui procul audiri et nullo retinente vocatos
Sibila vis famnlos jussa ciere tuos;
Tu quoqne disce sequi, mox ac tibi coelica dicet,
Nec suprema quidem buccina, serve veni.
21. Mart.
[CH1644:116]
TINTINNABULUM
Vult non esse domi Dominus, vult esse, prout vult.
Obvius his vero fraudibus ire potes.
Aera moves? veniet: Argentum? promptius: Aurum?
Ocijus, et jam jam non nequit esse domi.
21. Mart.
[CH1644:117]
HOROLOGIUM PENSILE
Nil contemne: quibus pariles regis arbiter horas,
Ad mores aliquod pondera pondus habent.
Sic affectatâ potis est gravitate labores,
Sic potis est nimiâ sis levitate nocens.
22. Mart. in lect.
[CH1644:118]
SPECULUM SPHAERICUM
Aspicis in parvo Terram, non Aethera vitro:
Omnia gibboso in corpore curva vides?
Omnia sic implent curui, sic omnia pravi:
Rectis atque bonis desijt esse locus.
22. Mart. ibid.
[CH1644:119]
MANUS LYCHNOPHOROS
Refert quos habitus (docet hoc te mortua vivum)
Induat a teneris larga vel arcta manus.
Si dudum conclusa plicis assuêrit avaris,
Nec vi nec precibus mota patere volet.
22. Mart.
[CH1644:120]
FOCULUS
Disce, senex incaute, quibus consederis arvis,
Quem calido gestat blanda puella sinu.
Quod frigescenti subito focus iste patellae
Praestat, idem tepidis carnibus illa caro.
24. Mart.
[CH1644:121]
COCHLEAR
Non nihili est, quod, quae sugunt animalia longis
Haustibus, excerpens saepe regustet homo.
Hoc veteres voluisse puta: mediocribus estor
Mensurâ, numero, pondere sume cibos.
25. Mart.
[CH1644:122]
FURCILLA
Ni, quibus obtigerant digiti, cibus, oris hiatus,
Fama sit agricolas interiisse fame,
Ecce supervacuas acies et inutile ferrum.
Sufficiat longas Regibus esse manus.
27. Mart.
[CH1644:123]
PEGASUS
Quisquis es, injecto qui te metiris amictu,
Et simulas partem, quod geris, esse tui;
His ego te falli phaleris an fallere dicam?
Hic sit homo, an tu sis Pegasus ambigitur.
27. Mart.
[CH1644:124]
CALIX VITREUS RHENANUS
In calice est quo se correxerit ebrius, et vim
Ipsa quibus peccat Vitra docentis habent.
O fuge Rhenanos nimium siccare trientes:
Plurimus in fundo nodus, id est, chiragra, est.
27. Mart.
[CH1644:125]
MANTILE
Candida tergendae terimus mantilia carni,
Et minimae maculam sordis adesse pudet.
Quanto deterior tanto neglectior illa est
Quam tu sanguineâ Sindone, Christe, lavas.
27. Mart.
[CH1644:126]
AD POSTHUMUM METICULOSUM
Posthume, si, rem cum causis cognoscere, scire est,
Nescio te fortem vulgus habere virum.
27. Mart.
[CH1644:127]
IN DICTIONARIUM LATINO-GALLICUM
Ecce simul corpus veniunt et corporis umbra;
Phoebaeae partes lampadis autor agit.
Corpus inoppressae est virgo facundia Romae,
Umbra Latinorum Gallica barbaries.
(5) Ergo vide, Lector, quid poma recentia distent
Putribus, e ramo pendula deciduis.
28. Mart.
[CH1644:128]
AD BALZACUM CUM POEMATUM LIBRIS
Ille ego qui numeris soleo gravis esse solutis,
Ecce traho duris verba ligata modis.
Vir facunde, vir ipsa tuae facundia gentis,
Excipe non duro supplicis ora genu.
(5) Quem Batava toties in libertate tulisti,
Iam satis est vincti si miserere mei.
29. Mart. in lectulo.
[CH1644:129]
AD POSTHUMUM
Mirus homo dici poscis, quia nempe poeta es.
Si non insanis, Posthume, mirus homo es.
29. Mart. ibid.
[CH1644:130]
AD DEDELIUM SENATOREM, PRAECEPTOREM OLIM MEUM,
CUM POEMATUM LIBRIS
Accipe, vir venerande, meus de Rhetore Consul,
Quae veteri titulo dixeris, Haec mea sunt.
Non ego cuique suum tribuam te Iudice, ni te
Culturae faciam carpere poma tuae.
29. Mart. ibid.
[CH1644:131]
IN GALLAM GARRULAM
Unum immobile compensans ignobile membrum,
Mobile plus unum nobile Galla facit.
29. Mart. ibid.
[CH1644:132]
FONTICULUS PENSILIS
Fonticuli fortasse situs vitianerit undam:
Hoc potis in primo Fonte fuisse nego.
[CH1644:133]
Ite sacro doctis hausti de flumine riui,
Si mihi me primo Fonte lavare datur.
29. Mart. in lectulo.
[CH1644:134]
PULVINAR
Quo ferimur? quid non mortalia pectora luxus
Cogis et e luxu prodiga mollities!
Corrigitur Natura. homini sua fabrica fabro
Displicet: Illa duas, tres facit iste nates.
Tum et ibidem.
[CH1644:135]
RADULA. TIJROCNESTIS
Rade nucem: nisi sicca situ est, spirabit odorem
Indica, quem coelo non nisi rasa daret.
Ecqua viri lateat virtus in pectore, sola
Sors mala, sors radens, aspera, scabra docet.
Tum et ibidem.
[CH1644:136]
CRATICULA
Quantula vis flammae, quanto flagrantior illâ es,
Quae torres plus quam viscera, viua Fides!
Plurimus hoc plumas ferrum candente favillâ,
Plurimus hoc martijr credidit esse rosas.
30. Mart. in lect.
[CH1644:137]
MORTARIUM
Disce mori: referunt justi mortaria mortem:
Pistillo fractum vivere aroma vides?
Proximus ad vitam gradus est e pulvere. speras
Vivere qui fieri puluis, inepte, fugis?
ult. (31) Mart. ibid.
[CH1644:138]
SAL
Ut sapiat niger et possit mordere palatum,
Bis bonus est si sal candidus et bonus est.
Si libeat mordere, mei conuina salini,
Prode simul sapidos candidulosqne sales.
Tum et ibid.
[CH1644:139]
SALINUM
Discite, praecones vitae; quae argentea tantum
Affulget, melior de sale massa siet.
Non satis est praebere salem: plus poscitur. ipse
Sal terrae dixit ipsa salina Deus.
Tum et ibid.
[CH1644:140]
AD CONSTANTINUM HUGENIUM MAXIMUM NATU FILIUM
Trade manum, bene nate Puer, quem passibus aequis
Nolo sequi, fateor posse praeire Patrem.
In noua fert animus tecum spatiarier arva,
In steriles haec te dextera ducet agros,
(5) De facie steriles: sed quos in viscera eunti
Praegnantes variâ fertilitate dabo.
Testa, nuces, apinae, Tricae moralia dicent
Verba. Cave parui dona paterna putes.
Hoc doceo, quidquid calcaveris ut rosa fiat,
(10) Ut seges e lolio prodeat, ampla seges.
Hoc doceo, dilecte, velut facundia surdis
Muta sit, attentis omnia muta loqui.
ult. Mart.
[CH1644:141]
ANGLIA
Britanniam lasciuiae
Culparier juste negas?
Tamen fateri cogeris
Quod Insula est, non continens.
ult. Mart. in lect.
[CH1644:142]
ACETUM
Corrigitur languens acido lactuca liquore,
Et sapit. exemplo, ni sapis, ipse sape.
Vita bonis et vita malis, sine nubis aceto
Adversae, justo mollior esse potest.
Ibid. 1 Apr.
[CH1644:143]
OLEUM
Nobilis e plaga sudor morientis oliuae,
Cuius honor, pretium, laus inodorus odor.
Quam bene fucatas oculis et naribus Aulas
Nativa decus in simplicitate doces!
2. Apr.
[CH1644:144]
AD AULUM
Audire vis de nobili prosapia
Non Civis, Aule; et nullus est qui disputet.
Quid Civis autem? ne quidem civilis es.
3. Apr.
[CH1644:145]
SACCHARUM
Mellea fel faciunt, nisi parcius utimur: Inda,
Si nimia est, nimium fistula dulce canit.
Cautio sit; si quid nimium est, nec pharmaca prosunt:
Si modice sumas, ipsa venena juuant.
4. Apr.
[CH1644:146]
MOLITOR IN HYDROMIJLA
Cogor aquam bibere; illud aquae me cogit egestas;
Et, si dentur aquae, vina repente bibam.
5. Apr.
[CH1644:147]
SERRA
Destruit et secat et mordet quasi serra secando.
Si componis, idem subdola lingua facit.
Si bene componis, nec idem: sine crimine mordet
Serra palam, tacitis morsibus illa nocet.
6. Apr. in lect.
[CH1644:148]
TEREBELLUM
Sunt quae praecipiti penetramus acumine, sunt quae
Solus perrumpas ingeniose labor.
Non est ingenij quod semper acumine fidas;
Subula non semper quod terebella facit.
7. Apr. ib.
[CH1644:149]
DOLABRA
Parcius emineant currentis ferra dolabrae,
Proficient; paulo largius, officient.
Pluris in augendis modica est industria rebus,
Quam nimiae coecus fervor avaritiae.
7. Apr.
[CH1644:150]
PASTILLI
Incidat ardenti ferro pastillus, aroma est:
Incidat algenti, mortua massa jacet.
Dic bona lectori calido, recreatur odore;
Optima non calido dic, inodora Rosa est.
10. Apr.
[CH1644:151]
CHIROTHECA HISPANICA
Conjugium est thecae atque manus, et servat odorem
Pellis ab inducta conjuge pellicea.
Dispice ducenda multum de Conjuge, quae Tu
Fiat, id est eadem pellis et una caro.
12. Apr.
[CH1644:152]
EADEM
Mixta malis bona sunt: pensarunt Fata probandis
Improba. sic animum diuide ubique tuum.
Prauus homo es, si qua nequeas ignoscere pravis.
Sit quod ab Hispanis oderis, istud ama.
12. Apr. in curru Bodegraviam versus.
[CH1644:153]
HOROLOGIUM PORTABILE
Saepe suis horam coenandi perdidit horis,
Cui sua prae vulgi machina tensa placet.
Tutior in rebus modicis est publicus error.
Est ubi desipiens cum populo sapias.
12. Apr. inter Bodegr. et Woerdam.
[CH1644:154]
PECTEN
Est quod rapta per implexos violenta capillos,
Est quod laeve leuis dextera ducit ebur.
Non nihili est, rerum nodos quo pectine pectas;
Explicat iste graves, implicat iste leves.
13. Apr. inter Amersfortam et Voorthuijsen.
[CH1644:155]
OVUM
Non ovum simile est ovo; ne fallere: nec fit
Arte quidem, quo nil planius esse putas.
Ecce leuis quid homulle tumes? augetur ab ipsa
Naturae noster simplicitate pudor.
Tum et ibid.
[CH1644:156]
MALUM
A Malo quod origo mali est, post saecula nomen
Credimus id quod nos angit habere mali.
Apposite; nisi quod praepostera syllaba fecit
Hoc breve quod longum debuit esse malum.
Tum inter Voorthuijsen et Beeckbergen.
[CH1644:157]
ACUS
Non lacerat nisi quo sanet pertusa, docetque
Quod nisi despicias discere prosit Acus.
Perfer ut irati, sed amantis, vulnera coeli:
Pungit, at ut punctum sarciat illa manus.
Tum ibid.
[CH1644:158]
DENTISCALPIA
Eruis impactas multâ testudine sordes
Dentibus. at linguam negligis. illa nitet?
En, quid agis? livet nigro sale cordis amari;
Nec nisi saepe sacris lota nitebit aquis.
14. Apr. inter Beeckberghen et Zutphaniam.
[CH1644:159]
ANNULUS
Aureus es? magis aureus es, quod saepe supremi
Sic memorem facias, annule pure, Boni.
Sola aeternorum series immensa dierum
(Annulus est id quod viuimns) annus erit.
Tum ibid.
[CH1644:160]
AD FILIUM EPILOGUS
Desino. Centuria est; et votum soluimus. adde,
Constantine, parem tu quoque Centuriam.
His armis vitium oppugna. formamque modumque
Patris ab exemplo Centurionis habes.
(5) Bis, ter Centurio stragem si feceris, euge,
Non dubie victor, cum Chiliarchus, eris.
Zutphaniae 16. Apr.
[CH1644:161]
AD GODEFRIDUM WENDELINUM
Si vacabis, Wendeline, (sed vacare non potes)
Si tamen voles vacare (quando tu quod vis potes)
Ne gravare lector esse, lector aeui maxime,
Vilium decem librorum Carminum nugacium.
(5) Nolo spiritu tenaci, nolo longis haustibus
Haurias quod hic propino. Sufficit carptim legas
Si quid inter ambulandum, nempe per zizania,
Commatis non inficeti displicere non potest.
Nolo vel diem, vel horam, vel quadrantem des mihi.
(10) Saeculo debetur omne saeculo quod imputas.
Ne vel hic morer loquendo, scis quid a te postulem?
Postulo quod offero, momenta desultoria.
Zutphan. 20. Apr.
[CH1644:162]
AD ERYCIUM PUTEANUM
Excipe me, Puteane, hostem non hostis amicum.
Non venio quâ me fronte placere neges.
Quas trepidae quondam claudebas Palladis arces,
Hasce meo quodam jure patere volo.
(5) Pone metum. si tum Batavis Gallisque, Latinis
Sed non armatis irruo Centuriis.
Ib. 20. Apr.
[CH1644:163]
IN AMPLISSIMI DOCTISSIMIQUE VIRI LAMBERTI GORIS I. C. SYNDICI
NOVIOMAGENSIS, AD CONSUETUDINES VELAVIAE COMMENTARIOS
Has chartas reverenter adi: plus ipse modestâ
Fronte, mihi, Lector, crede, recessus habet.
Gorisides Patriae non soli jura clienti
Asserit : augusto grandius urget opus.
(5) Tota parum patula est satagenti Geldria: Geldra
Confines populos et sua scita docet.
Nimirum cum Sole docet quam praestet inerti,
Terrenae virtus coelica, larga sui.
Nemo suis vero temere diffidat agellis,
(10) Cui Natura negat, germinat arte solum.
En steriles caussata diu Velavia glebas
Quantâ et vicinos fertilitate beat!
Zutphaniae 24. Apr.
[CH1644:164]
AD DIODORUM TULDENUM
Tuldenum saluere jnbet constantis amici
Laeta gravi virgo Musa puerperio.
Suscipe quod peperit. Si tendis brachia, magno
Iudice nec monstri quid, nec abortus erit.
Ib. 24. Apr.
[CH1644:165]
AD IACOBUM VANDERBURGH
Amoenitatum plena pyxis et penu,
Festive Burghi, qui duobus de Sophis
Deflentis Orbem respuis vesaniam,
Ridentis Orbem scis et exemplum sequi,
(5) Et ipsus exemplo fores superstiti;
Est qui in Batavis, ecce, tecum sentiat
Constans amicus, saeculi irrisor, tamen
Non immodestus; qui salire quae legas,
Non inquinare felle, non absynthio
(10) Proferre gaudet. Fallor? et facetijs
Sacer libellus languet inficetijs?
Ne sic quidem te fallo. si quo rideas
Caret libellus, proximum est me rideas.
Ibid. 24. Apr. in lectulo.
[CH1644:166]
AD DANIELEM HEINSIUM
Primitijs insana meis audacia magno
Luminis usuram sumpsit ab Heinsiade.
Nunc puduit Coelo nugari teste; placetque
Priuatus, modo qui publicus error erat.
(5) Si causam quis quaerat; eo nos novimus aeuo
Scribere, quo, qui clam desipit, ille sapit.
Ibid. 24. Apr.
[CH1644:167]
AD PETRUM SCRIVERIUM
Scriptor erudite veri, clara lampas temporum
Seu vetusti seu recentis Scriveri nostrum decus,
Digne Woeleuici rector, plene possessor tui,
Si poetae non poetae, si dicacis aulici
(5) Non gravaris esse lector; ecce quo bonas male
Collocâris lector horas, et relector pessime.
Altero cum Martiali crede certamen fore;
Cum pudendo Martiali, cum lituris horrido,
Cum liturâ Martiali quantus est aut quantulus,
(10) Cum nec umbra Martialis, cum nec ima Bilbili,
Cum nec infimae ruinis, cum nec umbra dirutae.
Si times ne forte fauces inquinent sordes meae;
Ne fer aegre quod ferendum: prona consolatio est.
Abluemus hoc liquore qui nihil non eluit,
(15) Abluemus eleganti, claro, odoro, spumeo,
RJenikwtavtw/’ Lyaei saltitantis haustulo.
Cum Poetae tam Poetae quam bibacis Aulici
[Proximo de Woelevico proximo in Vitaulio]
Non negabis hospes esse literato prandio.
(20) Cum vocabimus madulsae dura desultoria
Molliore verbulo momenta desuctoria.
26. Apr. Inter Zutphaniam et Doresweerdam.
[CH1644:168]
POETAE EXAMEN AD TRIA IURIS PRAECEPTA
Pungere qui satyrâ cupis et vir honestus haberi,
Nulla quod evites Regula Iuris habet.
Crede, licet statuas alium non laedere, magnâ
Libertate dari posse cuique suum.
Zutphan. 26. Apr.
[CH1644:169]
AD CLAUDIUM SALMASIUM
Maxime Salmasi quem nil nescire negare
Non licet, est quod te scire negare velim.
Scilicet Hugenium satis insanire poetam
Ut quid te dignum crederet esse sui.
(5) Credidit hic tamen, et magnis non magna placere,
Quo magis emineant, munera posse viris.
Hac mercede mali tolera fastidia Libri:
Quod solum poteras discere, ego docui.
Intra Ultrajectum et Camericum pagum
28. Apr. Scripsi Nieucoopiae.
[CH1644:170]
AD SPANHEMIUM
Fax veritatis eruditae, vir Dei,
Facunde Rhetor, magne Spanhemi, cui
De fonte viuo, an sponte viua dixerim,
Romana pronum flumen elocutio est.
(5) Qui, quod labore moliuntur maximi,
Nullo labore fundis ante maximos;
Quod verba duris implicata vinculis,
Ambage multâ, compedum ferro gravi
Onusta profero tibi, tanto tibi,
(10) Tanto tibi (quid addimus?) Demostheni,
Causam fatebor, et fatenti proxime
Veniam precabor. Unica est; Pudor. Viden’?
Quicum loqni non audeam, singultio.
Inter Schouw et Hagam. 28. Apr.
[CH1644:171]
AD ANNAM MARIAM A SCHURMAN
Ille ego qui raris sudata Poemata stillis
Saepe dedi, toto nunc simul imbre pluo.
Anna meus stupor, Anna tui flos unice saecli,
Porrige non aegras ad mea dona manus.
(5) Si crambe repetita potest mors cocta vocari,
Hanc ego non aliquid mortis olere nego.
Sed si spem facio (facio illustrissima rerum)
Taedia non alias haec habitura vices,
Da mihi te testem tabulis adscita supremis,
(10) Nec grave sit, quae sunt ultima, ferre semel.
Non modo, quod breuis est et momentanea, mortem,
Sed, quia postremam, novimus esse levem.
28. Apr. Inter Nieu Coopium et Rheni
trajectum, het Schouw.
[CH1644:172]
(VAN EEN OUD STADHUYS)
Uw Raedhuijs en deught niet met allen
En weester vrij wat in begaen,
Tis moe gewaeckt en moe gestaen,
Waer ’t wonder als ’t in slaep sou vallen.
Inter Goud. et Haestrecht. 20. May.
[CH1644:173]
All zijn ’t bloessemen, niet bloemen,
Die daer bloeijen op dit bedd,
’t Konstje daerse sich af roemen
Is geen kinderwerck te noemen.
(5) ’T is toch: alsm’er wel op lett,
Want wij hopen en wij vreesen
Dat het kinderwerck sal wesen.
20. Maij.
[CH1644:174]
AD M. ZUERIUM BOXHORNIUM
Boxhorni facunde, viden’ facundus Atlantis
Quâ gravis inclamet compita merce nepos?
Excute quadrantem loculis. eme commoda spleni
Pharmaca: nec fuco subdola dona time.
(5) Sunt fatui, sunt innocui, sunt pharmaca fixi,
Non sublimati toxica Mercurii.
Assened. in castris 14. Iuny.
[CH1644:175]
AD CARDINALEM MAZARINUM
Despice in has valles summo de culmine rerum,
Hesperias Francis inter oborte faces
Sol Patriae, Sol non Patriae, illustrissima Terris
Lampas ab occiduo tradita Richelio:
(5) Despice. nec dubita, laudes augere Deorum
Dignari radijs infima quaeque suis.
Aspicis hunc Coeli Solem? quacumque movetur
Despicit; at certe despicit ille nihil.
Assenedae 18. Iuny.
[CH1644:176]
AD ALEXANDRUM HUMIUM EQU. INSCRIPTUM POEMATIS
Nobilis Hume, meâ per stillas humide venâ,
Da veniam toto si modo fonte mades.
Naturam sequimur. vidistin’ ut assecla paucis
De Coelo guttis proximus imber eat?
Maldeghem in castris ult. (30) Iunij.
[CH1644:177]
AD IUNIUM COLLEGAM
Collegae Iunio junior Collega vetustae
Dedicat exiguum pignus amicitiae.
Tum ibid.
[CH1644:178]
AD CHRISTIANUM ROMPHIUM
Fallitur haec si tanta dari sibi munera gratis
Credit ab insano Romphius Hugenio.
Poscit ab Archiatro, quasi pro mercede, doceri
Quâ propiore viâ naviget Anticijras.
Tum ibid.
[CH1644:179]
AD ABRAHAMUM DE MORI ECCLES. GALL. CASTRENSIS PASTOREM
Mori, qui to;, Mori memento, vitâ,
Castis moribus, allocutione,
Ipso nomine me soles docere;
Tandem reddo vicem nouo libello;
(5) Quo te, nec lepido, nec eleganti,
Sed supra illepidos ineleganti,
Hoc audire puta vel haec legentem,
Vel, quod credere malo, non legentem,
Mori, chare Mori, memento mori.
Maldeghem in castris 4. Iul.
[CH1644:180]
AD IOANNEM LUDOVICUM CALANDRINUM
Si potis est Batavas non aspernere paludes,
Cui Lemanna lavat purior unda pedes;
Optime vir, doctissime vir, virtutis avitae
Plene vir, ipse Patris candor et ipse Pater;
(5) Ecce quid ad Borean crassoque sub aere nati,
Ecce novum priscae pignus amicitiae.
Mille pedes mitto. Scis quae mijsteria signent
Missi multiplici carmine mille pedes?
Mille pedes mitto quo, si per Fata liceret,
(10) Hei mihi quam solis saepe duobus eam!
Maldegh. in Castris 6. Iul.
[CH1644:181]
AD I. BEVEROVICIUM, URBIS DORDRACENAE RECTOREM
ET ARCHIATRUM
Unde fit hoc, Beverovici, quod Epistola multi
Nominis, et tantum spe mea, nulla venit?
Unde, quod infami pensas quasi damna Libello,
Qui, facie intortâ, desijt esse meus?
(5) Non quo sub praelo sudaret Epistola, sed quod
Quis per Epistolium quaereret, illud erat.
Maldegh. in Castris 6. Iul.
[CH1644:182]
AD BARONEM COUVRELLIUM
Magne vir, indigno nuper de carcere luci
Reddite, cui splendor defuit absque tuo;
Fare, fatere, quod invitum fari atque fateri
Ipse tui sensus coget et ipse mei:
(5) Non mea me rides, in libertate loquendi,
Compede, non propriis verba ligare modis?
Hic furor est, haec Anticyris insania vatum
Digna, quod est licitum nolle, negata sequi.
Excipe quod, si te liceat constanter amare,
(10) Hoc ego de licitis et sine fine volo.
Maldegh. 12. Iul.
[CH1644:183]
VALERIO ANDREAE DESSELIO I. C. BIBLIOTHECAE BELGICAE AUTORI
Prodeo, Desseli, qualem de matre rubentem
Dixeris: en fuci nescia prima caro.
Disce quid a ficto distem, quem gratia, vaecors
Gratia amicorum pinxerat, Hugenio:
(5) Nec dubita infamen pulchro de corpore naeuum
Tollere, quo solo Bibliotheca rubet.
Ejice de numero magnorum vile virorum
Nomen, et huic de me, non mihi, crede libro.
Cernis ab opposito tenebris candore nigella
(10) Quam bene virgineo pectore musca sedet?
Si summae lucem potis est accedere luci,
Ista tuae lucem, crede, litura dabit.
Mald. in Castris 14. Iul.
[CH1644:184]
AD ELIZABETHAM BOHEMIAE PRINCIPEM
Diva, tribus nuper sociis excepta Poetis
Quali te decuit pascier ambrosiâ;
Non ego, ne dubita, tantis bellaria mensis,
Non ego, me de me judice, digna fero.
(5) Si quidquam, bene pasta, mei, post fercula magni
Nominis, exiguâ sumere lance voles,
Post apros grandesque datos in prandia rhombos
Quo constet levior coena minutal habes.
Maldegh. 19. Iul.
[CH1644:185]
INSCRIPTUM POEMATIS AD MARINUM MERSENNUM,
ORDINIS MINIMORUM
Maxime de Minimis, magnum cui litera nomen
Lecta, cui majus plurima scripta dedit;
Offero, quod, si tu nolis, non offero; quo ne
Vel sua cordylis penula desit habes.
(5) Offero, quod nec ut inspicias urgebo volumen.
Sufficit aspectu si capis, esse librum.
Sic, si multa gravi percellit pagina mole,
Grata sit autoris cautio, nolle legi.
Mentior; et cupit ille legi, vovet, optat et ardet:
(10) Sed quâ non temere de ratione putes.
Scilicet ut quem nunc modice, lectum atque relectum
Depereas totis viribus Hugenium.
Ambigis? inuenies lectum vestri Ordinis esse;
Inuenies hominem, maxime, de minimis.
Maldegh. 20. Iul.
[CH1644:186]
DANS LE BEAU LIVRE D’AIRS DE MAD.le OGLE, ESCRIT
ET PEINT À LA MAIN
Que de traicts superflus, que de vain artifice,
Pour embellir un liure et le faire parler!
Veux tu veoir ces fueillets animez d’un bel Air?
N’ij pein rien, docte main, au lieu de ce caprice,
(5) Que l’air et le maintien (si tu peux l’esgaler)
Et la masle beauté de la parfaicte Utrice.
Assened. 1. Aug.
[CH1644:187]
AD GULIELMUM BORELLUM IN ANGLIA LEGATUM
Ite meum mea conventum Momenta Borellum.
In pretio, si vos spreverit, illud erit:
Hugenium implentem partes constantis amici
Non mare, non vinctos impediisse pedes.
Assened. ad Saxam Gadau. 8. Aug.
[CH1644:188]
AD FLANDRIAM
Flandria, flos Belgj, socijs hinc inde petita
Viribus, hinc precibus sollicitata, veni.
Offerimus, quam, si capias, das ipsa salutem;
Quam, si non capias, eripis ipsa tibi.
(5) Quaeritur, an sociata velis et libera dici,
An te strata nouo prodere servitio:
An dominos mutare, an majestatis avitae
Cum Batavis toto splendida jure frui.
Trade manum propere non victa, nec elige vinci:
(10) Tutius est, si te vincere prima potes.
Fratres et amici Pop. Rom. Batavi.
Assened. in castr. ad Sax. Gandau. 14. Aug.
[CH1644:189]
IN OBITUM IOANNIS ALB. BANNY I. C. MUSICI
Bannius, humanos moderatus lege magistrâ,
Correctum superos ivit ad astra tonos.
Posthac, Astronomi, Coelis confidite. tandem
Vestra soloecismum sidera non facient.
Ad Sax. Gand. Assen. 16. Aug.
[CH1644:190]
EPITAPHIUM
Bannius hic silet. o tristes epicedia Musae
Dicite, nec Charitum de tribus ulla sile.
Quid vero? tacet illa cohors, nec, praefica magnis
Funeribus, magno in funere plectra monet.
(5) Haesitat; haec ratio est, post Bannj fata choraulae
Nescia quâ lessum lege modoque canat.
Ib. 17. Aug.
[CH1644:191]
DE GRAVELINGA CAPTA
Quae cessat grave lingua melos, captâ Gravelingâ,
Dicere, grande nefas et grave lingua facit.
Ib. 21. Aug.
[CH1644:192]
IN MORTEM URBANI IIX. PONTIFICIS
Papa poeta diem clausit. Commota laborat
Roma, quis haec digne clauserit ossa locus.
Parcite, qua jaceat, proscindere viscera septem
Collibus: in bifido Colle locandus erit.
Ib. 23. Aug.
[CH1644:193]
MADRIGALE
Già ti chiesi un sospir, ma me ne pento
Che su’l vento fatale
Amor battendo l’ale,
Crescerebbe col fuoco il mal che sento.
(5) Hor dell’ acqua ti chiedo à tanto ardore.
Deh! se ti muove il core
Del grave incendio mio troppo tormento,
Una lagrima, Filli, e sara spento.
Assen. 27. Aug.
[CH1644:194]
VERSION
Ie ne te demandoij qu’un souspir seulement;
Mais mon coeur s’en repent:
De peur que sur ce vent amour battant de l’aisle
N’agite ma chaleur et mon tourment en elle.
(5) Ie te demande donq de l’eau sur tant de flame
Qui embrase mon ame.
Ha! si de mon grand feu tu as le coeur atteint,
Une larme, Philis, et tu l’auras esteint.
Ib. 30. Aug.
[CH1644:195]
(IAN GEWROKEN)
Ian hadd een’ Ioffrouw Hoer gescholden inde buert,
En wierd daer degelick met Roeijen voor geschuert.
In ’tscheiden vraeghden Ian, waerom hij was gesmeten?
Omdat gh’ hebt, seij de Schouth, dees Ioffrouw Hoer geheeten.
(5) Maer ofm’een Hoer, sey Ian, wel Ioffrouw heeten magh?
Iae, sey de Schouth; en Ian, wel Ioffrouw goeden dagh.
Assen : 3. 7b. (Sept.)
[CH1644:196]
CHANSON Á BOIRE SUR LA PRISE DU SASS
A Boire, Amis,
Car tout est pris.
C’est la saison de prendre:
Prenons peine à l’apprendre.
(5) Si les Estats
Ont pris le Sass
Prenons du vin sans cesse
A la santé de son Altesse.
Prenons plaisir
(10) A nous saisir
De pots et de bouteilles,
A prendre l’air aux treilles.
Si les Estats etc.
Prenons du goust
A boire tout.
Prenons parmi ces braves.
(20) Le beau chemin des caves.
Si les Estats etc.
(25) Ha! que nos gens
Prenent leur temps.
Prenons garde à la porte
Que personne n’en sorte.
Si les Estats etc.
[CH1644:197]
Messieurs de Gant,
Comme on s’y prend,
(35) Vous nous devez attendre
Dans six mois à tout prendre,
Car les Estats
Ont pris le Sass etc.
Fin. Assened. 6. Sept.
[CH1644:198]
ANTWOORD OP EENEN BRIEF TOT MUIJDEN AEN MIJ GESCHREVEN
30. AUG. 1644. DOOR DEN DROST HOOFT, DEN PROFESSOR BARLAEUS,
DEN FISCAL GRASWINCKEL, DEN GLAESMAKER IAN VOS,
DE DROSTINNE VAN MUIJDEN ENDE TESSELSCHADE
Twee vrouwen warm geseten,
Vier drinckende Poeten,
Een weduw, een’ Gemael,
Een Drost en een Fiscael,
(5) Zijn tsamen tien bespringers,
Tien hoofden, hondert vingers.
Wie sou mij derven ra’en
Daer tegen aen te gaen?
Of miss ick in mijn tellen,
(10) En zijn ’tmaer zess gesellen,
Twee vrouwen en vier mans?
Noch is ’t te wreede’n kans.
Het spreeckter all van dondren,
Van blixemen, van Wondren
(15) Voorheen in of ontrent
Geen’ schepselen bekent;
Van ’t Ydel in Nature.
O ghij die de natt’ ure
Soo wijsselick besteedt,
(20) Ghij die het Ydel weet
Te gronden in de dolheid
Van uw’ geleerde volheid,
Doctoren by den wijn,
Laet mij het ijdel zijn.
(25) Ick geef, ick geef ’t gewonnen:
Ick hebb mij ’tleed gesponnen
Daer ick den schimp af draegh.
’T ontviel mij inden Haegh,
Met kostelicker vrinden,
(30) Mijn’ trouwe te verbinden,
Myn’ ongehouden trouw.
Wat wilt ghij meer? berouw,
Berouw, berouw, scharlaken
En cochenille kaken
(35) Zijn all de beterniss
Die van mij krijghbaer is.
En emmers, Tesselschade,
By u is noch genade:
En emmers, Leonor’,
(40) Bij u is noch gehoor:
En emmers heer Professor
Ghij treckter noch geen mess voor.
En emmers, Muijder Drost,
Bij u is eeck en most.
(45) En emmers, Haeghsche Buerman,
Ghij sieter niet soo suer van
Of achter storm van wijn
Schuylt wel een sonneschijn.
En emmers, Ruijtemaker,
(50) Ghij zyt geen vriend-versaker
Om schuldeloose schuld:
En emmers uw geduld,
Vier mannen en twee vrouwen,
Vernoeght sich in ’tberouwen
(55) Van die niet meer en kan.
Wat eischt ghij van den man?
Hy streckt u voor een speeltje
Bij ’tfluijtjen en bij ’t veeltje,
Bij ’tRoomertje voll nats.
(60) Ick hoor ’t u seggen: dat’s
Den Hovelings gesondheid
Die’t soo sterck inden mond heit,
En alle breuck en boet
Met ydelheid voldoet,
(65) Iae derft het tweede trouwen
Sijn’ ontrouw niet betrouwen.
Is ’t noch geen deegh in ’tlagh?
Verneem ick geen gewagh
Van vriendelick vergeven?
(70) Kom, Tessel, berght mijn leven,
Sij maken ’t mij te bang.
Oh, helpt mij uyt den drang
Van vijanden als vrinden:
Wij sullen wel wat vinden
(75) Verr vande Muyder zael,
Dat Drossart, noch Fiscael,
Noch Vossen, noch Doctoren
Niet naer en sullen sporen,
In ’t donckerste van ’tgroen
(80) Daer Doris sonder schoen,
En Joris sonder jackje
En Cloris sonder packje
En Floris sonder list
Den dagelixen twist
(85) Soo weten neer te leggen,
Dats, elck in ’tscheijden seggen,
Daer is geen liever lust
Als kijven af gekust.
uno spiritu Assenedae 12. 7b. (Sept.)
[CH1644:199]
Annuit, an tacet, et sic consentire videtur?
Nescio. signa tamen prospera prospicio.
Inuida riuali bilis commota poetae est.
De Vidua quiddam virginitate timet.
(5) Et rubet, et pallet, et frendet, et ardet et alget,
Et faciem diri quid meditantis habet.
Parcite, Mudiadae saturi: satis ardua solo
Sic mihi cum Viduo res, quin cum Vidua, est.
Ibid. postrid. (13. Sept.)
[CH1644:200]
Tessela febricitat? praesto est medicina. calorem
Praeter naturam discutit iste calor.
Ib. tum.
[CH1644:201]
IN MUNITIONEM, REBUS, A GALLIS IN CONFINIO FLANDRIAE
OCCUPATAM
Nec modus in Rebus, nec certi denique fines.
Spes modo quas habuit Gallia Rebus alit.
Assen. 15. 7b. (Sept.)
[CH1644:202]
AD IMPLACABILEM PARENTEM
Dure Pater, quâ fronte negas ignoscere Natae
Humani culpam criminis? ecquid homo es?
Peccati veniam solus, si forte quis exstat,
Qui non peccavit non dare jure potest.
Assen. 17. 7b. (Sept.)
[CH1644:203]
AD RENATUM CARTESIUM, CUIUS HOC AXIOMA,
EGO COGITO, ERGO SUM
Nequit tuus non esse, qui te cogitat,
Quod es, stupendum veritatis vindicem;
Qui verba damnas fraudulenti commatis,
Fucum scholarum, futiles praestigias
(5) Inaniarum, splendidas inscitiae
Laruas, et omnem saeculi histrioniam:
Qui rebus instas, qui, quod est, quod est doces,
Non quod videri possit aut prave solet:
Qui sic per imas intimarum partium
(10) Graderis latebras, ut quod est densissimum
Patere rari retis instar feceris.
Quid retis? angustissimas angustias
Rei creatae feceris tuam Stoam,
Prae qua Stagirae sordet ambulatio.
(15) At sic, Amice, ego cogito, ergo sum
Tuus
C. H.
Assen. Sept.
[CH1644:204]
IN NATALEM MEUM
September idem venit et Septembrium
Quartus dierum, quo novellum saeculi
Civem Batavis Haga me dedit meis.
A lacrymis coeptum est iter quod exigo:
(5) Per lacrymas perrexit, et sic desinet.
Interpolatum gaudio si qua fuit,
Parum perenni, semper infido fuit,
Et quale Solis saepe momentaneum
E nube rorida micat nimium jubar.
(10) De caetero [Grieks-]movcqos fuit, [Grieks-]kovpos, [Grieks-]povnos
Et summa merces livor, aut ingratiae.
Vitâ priore si frui bis vivere est,
Ne cogitando bis quidem vivam libens,
Minus reuivam, vel peractis denuo
(15) Spinas rosasque permeem vestigijs,
Primasque retro fabulae scenas meae.
Si, quod futuri conditum nigrâ specu
Producet in diem dies, vultu venit
Non laetiore, non minus claudo pede;
(20) Volate coeli et siderum volantium
Cum sorte nostra et morte vectrices rotae:
Nec admovete stamini parcas manus,
Parcae sorores, quo peracto desinam
Id esse quod videmur esse, desinam
(25) Spei metusque, gaudij et luctus, mali
Bonique ferre reciproce foedas vices:
Quae summa voti est, desinam summe malus
Summe bonum irritare peccando Patrem.
Properate, Septembres mei, non abnuo
(30) Mutare sedes, et rebelli sarcinâ
Exutus aeternum Deum aeternam diem
Adire per breuissimas vitae vias
Et, quod timere nemo sobrius potest,
Mortalitatis ultimum suspirium.
(35) Audebo magnis parva votis addere?
Non abnuo videre, quandocumque sit,
Quacumque sit, Dei ac diei compotes
Mauritium simul meum et Stellam meam.
Assen. 21. 7b. (Sept.)
[CH1644:205]
IN HORTOS TOPARCHAE SPIJCKIJ GRANDI IMPENSA
FACTOS INIQUO SOLO
Addidit hoc decus his aruis illata potenter
Naturae tantum non violenta manus.
Arssenius, praedij gratus possessor aviti,
Ne pereant natis parta labore Patrum,
(5) Res sibi, non sese rebus submittere gnarus
Aere gravi, quod sunt, esse coegit agros.
Queîs alius Vestae spoliavit viscera fossor,
Condit hic in Vestae viscera fossor opes.
Appositum est, quae sunt Terrae committere terrae
(10) Qui cinis in cineres ipse redibit Homo.
Assen. 24. 7b. (Sept.)
[CH1644:206]
AD DITIONEM WASIAM COMITUM HOLLANDIAE OLIM
CASTRENSE PECULIUM
Prisca redit rerum facies: submittere Fatis:
Iure suo Batavis, Wasia, cede meis.
Cede libens quod, si non cesseris, ultima coget
Invitam clades, ultima flamma dare.
(5) Si quid ab angusto speras improvida riuo,
Et Vahalim et Mosae vasta fluenta vide.
Quod Batavi toto nequeunt Tiberique Padoque,
Intima terrarum tu Rubicone tegas?
Crede mihi, quos accensum prodibimus ignes
(10) Pluribus obstandum est, ut reprimantur, aquis.
Assen. 24. 7b. (Sept.)
[CH1644:207]
IN SASSAM GANDAVENSEM, EODEM EX SOLO INSTAURARI ET
MUNIRI COEPTAM QUO EXPUGNATA FUIT
Pro superi, quibus Hispano sunt perdita glebis
Servari Batavis moenia posse meis!
Si, quâ sunt lacerae, coeunt virtute ruinae,
Si modo quae fecit vulnera sanat humus,
(5) Si valet ante alias, et in aevum saxea durat
Heroo multum sanguine terra tepens,
Amissi spem ponat Iber, quocumque Batavos
Victores victrix possit arena sequi.
Tu vero quae, sulphureo nigra fulmine, tota
(10) Vulnus es et lacerâ virginitate sedes,
Sassa, Philippinae tandem soror, exere vultum;
Nec pudeat primi criminis esse ream,
Auriaco compressa, etiam non virgo, pudica es:
Effugit invictum nulla puella procum.
(15) Nec queritur strictam duris amplexibus esse:
Si quid in his culpae est, in retinente fuit.
Nec pellex, neglecta, time, nec adultera dici:
Uxor es et fido nupta marita viro.
His operis docet, hoc tanto munimine conjux
(20) Quam te perpetuo pervelit esse suam.
Mox ubi tot lauros paries quot Flandra quotannis
Oppida, conjugii pignora pulchra novi,
(Ecce puerperii decus et miracula) tandem
Gandavi, pridem filia, mater eris.
Assen(ede) 29. Sept.
[CH1644:208]
IN PRAESIDIUM AGRI AUSTRIACI PROPE SASSAM
Divinate. subimplexa est aenigmate Sassa:
Quae sua sunt, Batavis hostica terra tegit.
Parta sibi servant inimico vindice: praedam
Auriaco custos asserit Austriacus.
Assen. 29. 7b. (Sept.)
[CH1644:209]
SUR LES GRENADES JETTEES DANS LE SASS
C’est un beau passetemps de veoir comme on s’estrille,
Où la Grenade faict la guerre à la Castille.
Assen.1. Octob.
[CH1644:210]
AD PHYLLIDEM
Pulchra places: sed, Phylli, mala es. sic nolo maritam.
Virtus est placitis abstinuisse malis.
Assen. 1. Octob.
[CH1644:211]
IN CONTROVERSIAM DE COMA, IN BATAVIS AGITATAM
Occupat illustres calamos, suggesta, scholasque
Res hodie, quid res? recula, nempe Pilus.
Parcite materiâ dignae meliore papyro:
Decidi verbo lis male mota potest.
(5) Est ubi longa viros vestit coma, lege receptâ?
Est ubi non longo foemina crine nitet?
Est ubi consuetudo vetus non grande marito
Imperat, uxori grande capillitium?
Quidquid in his sexûs turbat discrimina, quidquid
(10) Vim patriis infert moribus, in vitio est.
Dictabam famulo Assenedae in Castris 3. Octob.
[CH1644:212]
OP HET GRAF VAN IOFF.w CHARLOTTE VAN SANTEN,
GESTORVEN TE DELFT. DEN 24. SEPT. 1644
Het minnelicke fier, de grootse nedricheid;
D’eerbare middelmaet van soete en soute zeden;
De welgetempertheid van vrolick bloed en reden;
De teere defticheid van jeughd en wijs beleid;
(5) En all wat seghbaer is bij wat ick hebb geseit,
De Deughd in ’thoogste peil van haer’ bevallickheden
Vertrock ten Hemel op uyt schoon’ Charlottes leden,
Die wierden in dit huijs Van Sant en steen geleit.
O soeckt het droefste lied dat oijt op Moeders schreijen
(10) Of Vaders suchten sloot, ghij die daer weet wat scheijen
Van sulcke panden is. Ick soeck, en vinde geen:
De snaren zijn betraent, ’ten will niet op mijn’ luijt gaen.
All dat ick melden kan, is, door ’tmé-lijden heen,
Hoe doncker werdt de Werld daer sulcke lichten uijt gaen!
Assened. 5. Octob.
[CH1644:213]
ADULTERA
Pollicita est fore perfidam, fit perfida. damnat
Iulia lex vitium. nempe prosodiacum.
Assen. 8. 8b. (Oct.)
[CH1644:214]
CINNA SOLITARIUS
Quarenti, solus cur mallet rure vagari,
Quam sociis vitae Cinna viaeque frui,
Non mihi cum sociis, inquit, libet otia stultis
Perdere: Respondi, Nec mihi, Cinna, vale.
Assen. 10. 8b. (Oct.)
[CH1644:215]
E FLANDRIA RECEPTUS
Quam nos Fata velint Morinis unirier, ipso
Hinc in discessu lucida signa docent.
Obsistunt Euri, subducitur unda carinis,
Sicca tenet Batavas Flandrica gleba rates.
(5) Quo fas et natura vocant et Fata Deorum
Crede nefas homini, Flandria, nolle sequi.
Assen. 10. 8b. (Oct.)
[CH1644:216]
AD CARDINALEM PAMPHILIUM, ELECTUM PAPAM, STATIM A
MORTE CARD. BENTIVOLI
Hic ubi suspectâ sublatus morte, bonorum
Cui potuit nemo non Benevelle, jacet,
Hic te Pontificem clausi fecere Quirites?
Arrige nunc aures, Pamphile; noxa prope est.
(5) Fecit adorandum quae quod manducat adorat
Roma? cave ne mox et quod adorat edat.
Assen. 11. 8b. (Oct.)
[CH1644:217]
IN EANDEM ELECTIONEM
Certavere dies totos tres ac triginta
Quis procerum rubro de grege Papa foret.
Incassum. nulli non affectata Tiarae
Gloria cui posset cedere nemo fuit.
(5) Corporis amphibij qui spiritus hos regit artus
Afflavit vario Numine corda patrum.
Tandem Pamphilio pondus ferale, vieto,
Decrepito imponunt plurima vota seni.
Ne mirare Iovem fabros fecisse Gigantes:
(10) Exstruit ut sit quod destruat illa manus.
Psittacus est summâ quidam quasi ligneus hastâ,
Qui Capitolinâ Iuppiter arce sedet.
Assen. 11. Octob.
[CH1644:218]
(AD MAGISTELLUM SOLOECISMUS EXCUSATUR)
O facinus dirum! petii cum pane butyrum:
Da, dixi, Boteram. num melius poteram?
Zulichemi . . . . . 8b. (Oct.)
[CH1644:219]
IN ELECTIONEM PONTIFICIS INNOCENTII X. SUCCEDENTIS
URBANO IIX
Papam Innocentem coeca sors Romae dedit,
Nec coeca forsan: ecce, Patrum copulâ,
Urbanitati proxima innocentia est.
Hagae 9. 9b. (Nov.).
[CH1644:220]
IN SERENUM AEREM QUO CONSTANTIA BOUDANIA IN INDIAM
ORIENTALEM SOLVIT 7. NOV. 1644
Quid patitur Natura? quid Autumnalibus horis
Rarus in Eoo flammicat aethre rubor?
Scilicet Aurorae thalamos Constantia victrix
Occupat, et victae conscius ora pudor.
9. Novemb.
[CH1644:221]
IN EFFIGIEM MEAM
Ordinis et Veri et Iusti Constanter amantem
Hugenium si quis noscere curat, hic est.
Quid-quid ad has aliunde vides accedere laudes,
Fama, procax, mendax, garrula finxit anus.
Novemb.
[CH1644:222]
EX GALLICO FABRI SCRINIARII ADAMI DE NEVERS.
AD IULIAM QUAM EQUUS LUTO ADSPERSERAT
Desine quadrupedi gravis esse, et, nomine verso,
Quae non est bruti culpa, fatere tuam.
Quam poterant siccare tui duo, Iulia, soles,
Et non siccarunt, terra molesta luto est.
23. Nov.
[CH1644:223]
CESSANTES MOLAE
Deficit aura molis, et, ni succurrit egenti
Aeolus, instantem prospicit Haga famem.
Corporis humani ratio est quae mentis alendae,
Si cessent vento pascier, esuriant.
29. Nou.
[CH1644:224]
AEN DEN Hr. CASPAR BARLAEUS, DOCTR. IN MEDICINE, OP DE
VIERDAEGSCHE CORTSE VANDEN HEER HOOFT,
DROST VAN MUIJDEN
Barlaee, dienstigh vriend in oorboor en vermaken,
Wat lydt ghij aenden Drost? vier dagen, twee om twee
In Storm en handsaem We’er verdeelt? in wel en wee?
Oh, laet u in dat wee ons aller lyden raken,
(5) En heelt het waerde Hoofd, door Woorden, of door Saken;
Door saken van uw’ Konst, of woorden uijt de zee
Van uw’ hooghwoordicheid. Van ’tvetste Goijer vee
Sult ghij u ’t autaer-lamm danck-offerlick sien blaken.
En, dat u beter lust, twee Weêwen, Ick en Ghij,
(10) Wij sullen ’tMuijder huijs ter venster uyt gaen werpen;
En ghy sult Tessels penn, ick Annes keeltjen scherpen.
Soo sullen wij op ’tslot, Wij, lang ontwijfde Wij,
Wij, weer-gepaerde Wij, Wy, dobbeld Room in vieren,
Het vierdaeghs doode vier vier vier-dagen langh vieren.
In ’tHenmeer. 2. Decemb.
[CH1644:225]
AD WENDELINUM CESSANTEM AD POEMATA MEA
RESCRIBERE EPISTOLA
Si placui, si non placui Desultor, utrumvis
Innue: vel nigro Q benignus eris.
3. Dec.
[CH1644:226]
UYT MYN LATYNSCH, BEGINNENDE
Straffordus omni laude celsior
Doe Strafford, allen roem en lofsang overstegen,
Syn heiligh hoofd ’tgeraes van ’tvolckjen uyt de Stegen
Met een’ bedaertheid schonck die Cato hadd betaemt,
En Paetus wel gevoeght, en Seneca beschaemt
(5) En all het Stoïsch volck, sloegh hij met wee en wonder
’Tonstelde Vaderland, en zegelde, niet sonder
Der goeden soeten Nijd, syns levens dagen toe,
En taste ’tsterven aen soo ridderlick te moe,
Dat sterven, ’tsware pack der swacken, licht als leven
(10) In syn wel dragen wierd; en, daer hij mochte beven,
Misdadelijck verdoemt, verwisselde hij de straf,
En dreefse op ’tschreyend volck, en gafse diese hem gaf;
De straf van ’tnaberouw, die haer Gewiss’ ontstelde,
Als of hij Richter waer en selver ’tvonnis velde;
(15) En nam het voor een lot van winst en wellust aen,
Door d’ongerechticheid des Tyds tot God te gaen.
O mannelick gemoeds en onschulds wel-gcpaertheid,
O voor ’t onedel swaerd hoogh-edele onbeswaertheid!
3. Decemb.
[CH1644:227]
AD MERCATOREM EPIGRAMMATIS CUJUSDAM MEI
SALEBROSUM INTERPRETEM
Desine terribili nostras implectere spinâ
Iam satis illepidas, Amstelodame, rosas.
Desine vertendo versos subvertere Versus,
Quodque potes solum vertere, verte solum.
4. Dec.
[CH1644:228]
DE EUCLIONE
Anu maritâ liberatus Euclio,
Cum visus esset, lachrimis sicce madens,
Non serio dolere; juravit deos
Coeli solique uxore dilectissimâ
(5) Nil se prius habuisse, nil antiquius.
5. Dec.
[CH1644:229]
AD AMICUM
Discrimen ingens nos, amice, discernit
Amore conjunctissimos: soleo nempe
Aulae tumultum non amare, tu multum.
5. Dec.
[CH1644:230]
AD NICOLAUM HEINSIUM SPADÂ REDUCEM
Cedite Pegasei Fontes, et fabula fissi
Montis: habent acidae quo rubeatis aquae.
Est in Spadana vestrae vis aemula rupe,
Dignum laude virum posse vetare mori.
X. Dec.
[CH1644:231]
CONSILIUM VIATORI
Si pluat, et, nudis Arabum deprensus arenis,
Non sit quo fugias, nec sit ubi lateas:
Exue et exutas toto tege corpore vestes.
Si totus timeas nempe madere, mades.
10. 10b. (Dec.)
[CH1644:232]
IMPAR CONGRESSUS
Si comitem parvo magnun contemplor amicum
Otia fraternis fallere colloquijs,
Succurrit par non impar, discordia concors
Hexametro misti carmine Pentametri.
10. 10b. (Dec.)
[CH1644:233]
OP DE BRUIJLOFT VAN EEN ARM EDELMAN MET EEN RIJCKE
BURGERS DOCHTER
Dit houwelick van Eel en Rijck
Is recht een bloedbeuling gelijck,
Daer yeder een het sijn toe doet,
De vrouw het vett, de man het Bloed.
10. Dec.
[CH1644:234]
AD BARLAEUM
Ampullatarum vaegrandiloquentia vocum,
Amstellodamum sesquipedale Nimis
Non facit ad nostrum, fateor, Barlaee, palatum.
Est in magnifica voce modus, ratio.
(5) Laudo leves sine felle, graves sine folle loquelas:
Rumpatur quisquis rumpitur eloquio.
12. Dec.
[CH1644:235]
TESSELSCHADES VRAEGH NOPENDE DE KERCK
Een yeder Kerck-kind kent sijn Vader, soo het seit, maer dat sijn
Vader en Moeder kent, en isser niet qualick aen: want een
Moeder en kan geen bastaert maken, nae de gemeene
wett. hier wacht ick uw oordeel af.
Myn’ Weder-vraegh
’Tkind dat sijn’ Moeder kent en is geen zeldsaem dier:
Het mist’er weinighe. Maer ’tkind dat syn Vrouw Moeder
Voll pracht, voll ijdelheid, voll Babijlons gecier,
Voll hoere-pocken kent, en sijn’ gesonden Broeder,
(5) Sijn’ Suster onbevleckt van Bastardij betight,
Om dat sij ’tkuysche pad van Waerheid, Wegh en Leven
Naer ’t eewigh Wesen gaen, dat’s een ellendigh wight
En medelijdens waerd. Wat naem dan moetmen geven
’T onnoosel hoere-kind, dat selver schrijft en zeit,
(10) En opentlick belijdt, en roemt sich sonder schroomen
Het heeft drij Vaderen, een’ inder Eewigheid,
Een’ binnen Amsterdam, een’ derden binnen Roomen?
14. Dec.
[CH1644:236]
AD BARLAEUM
Ad grave quaesitum viduae siluisse videmur
Turpiter et nimium. tandem respondeo quaerens
Quaerenti. meus hic modulus, mea curta supellex
Aulica. Tu si quid potius rescribere, Doctor
(5) Magne, voles, videam: si non, subscribe rogatis.
15. Dec.
[CH1644:237]
AD ADOLPHUM VORSTIUM
Amice Vorsti, qui comes grandis viae
Perambulabas assidens foco, mihi
Et Occidentis arbitro, blande gravi
Et erudite nobili Mauritio,
(5) Ipsum Occidentem, cum stupore saxeis
Oculi dolerent intuendo; quid tibi
Et ipsa res et ipse visus est Herus?
(Heros, volebam: mos Iambo metrice
Fuit gerendus) vis meam sententiam?
(10) Non miror hunc tot monstra, tot miracula
Qui continentem, dissitam vasto Mari
Et insularem adiverit, periverit,
Ornaverit, subegerit Americam.
Hunc miror, hunc amplector, hunc absentibus
(15) Qui grandem Olindam voce praesentem, libris,
Manu ministrâ praestet, hunc Americam,
Hunc Insulam tot monstra, tot miracula
Qui continentem continentem fecerit.
XV. Dec.
[CH1644:238]
AD LIBEROS, CUM EXANTHEMATIS CONTAGE DOMESTICÂ
SUCCESSIVE DECUMBERENT
Quina Patri proles animâ dilectior; audi,
Communis papulae quid sibi plaga velit:
Fraternos animi motus, sociamque ferendi
Quidlibet harmoniam denotat ista lues.
(5) Si mater Natura docet, quaecumque cuique
Acciderint, omnes omnia velle pati.
18. Dec.
[CH1644:239]
Ad signa miles, hinniunt equi, clangunt
Tubae, inducuntur arma, ad arma, quid cessas?
Versare terga est velle tergiversari.
Leidae. 20. 10b. (Dec.).
[CH1644:240]
IN HEINSII LECTULUM, MEDIÂ BIBLIOTHECÂ
COLLOCATUM, MATHEMATICE
Maximus illustri metatus castra Lyceio
Heinsius in mediâ Palladis arce jacet.
Non poterat meliore loco, liber ipse librorum,
Et spirans uno Bibliotheca Tomo.
(5) Quae circumsistit spatiis aequalibus ingens
Ingentem, doctum docta corona virum,
Indicat hoc unum, nullo discrimine, cunctos
Aequali punctum tangere amicitiâ:
Indicat hoc unum, nullo discrimine, quidquid
(10) Omnia sciverunt saecula, scire caput.
Nempe, quod a Centro par est distantia cuique,
Huc simul, huc aequo tramite quisque ruit.
Si facies oblonga tamen pugnare rotundae
Creditur, et non hic circulus esse locus:
(15) Excute sublimem potiori parte Mathesin,
Quae constanter idem forma loquatur habes:
Conus hyperbolico divisus segmine Centro
Fulget, et hi Radii, scilicet, hic focus est:
I nunc et Meccae lapides et pendula vani,
(20) Quae non invenies, somnia vatis adi.
Hic se magnificis medius magnetibus, hic se
Divinus dubio pondere librat homo.
21. Decemb.
[CH1644:241]
A DES ESCOLIERS TROP DESIREUX DE VOYAGER,
AVANT LEURS ESTUDES ACHEVÉES
Attendez, jeusnes gens, ne courrez pas si viste:
Le voyage est perdu s’il est precipité.
Il fault estudier les routtes, la conduitte,
La clef de l’Univers dans l’Université.
23. Dec.
[CH1644:242]
A MONSIEUR CORNEILLE, SUR SA COMEDIE, LE MENTEUR
Et bien, ce beau Menteur, ceste piece fameuse,
Qui estonne le Rhin et faict rougir la Meuse,
Et le Tage, et le Pó, et le Tibre Romain,
De n’avoir rien produict d’esgal à ceste main,
(5) A ce Plaute rené, à ce nouveau Terence,
La trouve-on si loing ou de l’indifference
Ou du juste mespris des sçavants d’aujourdhuy?
Je tiens, tout au rebours, qu’elle a besoing d’appuy,
De grace, de pitié, de faveur affettée,
(10) D’extreme charité, de louange empruntée.
Elle est platte, elle est fade, elle manque de sel,
De pointe, et de vigueur; et n’y a Carouzel
Où la rage et le vin n’enfante des Corneilles
Capables de fournir de plus fortes merveilles.
(15) Qu’ay-je dit? ha! Corneille, ayme mon repentir,
Ton excellent Menteur m’a porté à mentir.
Il m’a rendu le faux si doux et si aymable,
Que sans m’en adviser j’ay veu le veritable
Ruiné de credit, et ay creu constamment
(20) N’y avoir plus d’honneur qu’à mentir vaillamment.
Apres tout, le moyen de s’en pouuoir dedire?
A moins que d’en mentir je n’en pouvoy rien dire.
La plus haute pensée au bas de sa valeur
Devenoit injustice et injure à l’Auteur.
(25) Qu’importe donc qu’on mente, on que d’un foible eloge
A Toy et ton Menteur faussement on deroge?
Qu’importe que les Dieux se trouvent irritez
De mensonges, ou bien de fausses veritez?
25. Dec.
[CH1644:243]
IN PRAESTANTISSIMI POETAE GALLICI CORNELII COMOEDIAM,
QUAE INSCRIBITUR MENDAX
Gravi cothurno torvus, orchestrâ truci
Dudum cruentus, Galliae iustus stupor
Audivit et Vatum decus Cornelius.
Laudem Poetae num mereret Comici
(5) Pari nitore et elegantiâ, fuit
Qui disputaret, et negarunt inscii;
Et mos gerendus insciis semel fuit.
Et, ecce, gessit, mentiendi gratiâ
Facetiisque, quas Terentius, pater
(10) Amoenitatum, quas Menander, quas merum
Nectar deorum Plautus et mortalium,
Si saeculo reddantur, agnoscant suas,
Et quas negare non graventur non suas.
Tandem Poeta est: fraude, fuco, fabulâ,
(15) Mendace scenâ vindicavit se sibi.
Cui Stagirae venit in mentem, cui?
Quis quâ praeivit supputator Algebrâ,
Quis cogitavit illud Euclides prior,
Probare rem verissimam mendacio?
28. 10b. (Dec.)
[CH1644:244]
IN EBRIUM RIVO PUBLICO SUBMERSUM
Gravis Lyaeo et instar amphorae turgens
De ponte praeceps in Dearum amplexibus
Imae paludi praesidentium quidam
Humentis actum fabulae ac diem clausit.
(5) Epitaphium est: Alchymice, timens fumum
Et empyreuma, vase duplici vitam
Decoxit hic, in Balneo Mariano.
28. 10b. (Dec.)
[CH1644:245]
IN EUNDEM
Potus et inflato nondum satis utre natator,
Per Batavam Stygias Aulus adivit aquas.
Tanti est quidque suo curari tempore: paulo
Serius, heu! vino miscuit Aulus aquam.
28. 10b. (Dec.)
[CH1644:246]
IN EUNDEM
Aulus bibendo fessus humidorumque
Satur osculorum nocte, nocte Brumali,
Scyphis datorum cantharisque dilectis,
Lunâ facem negante palpitabundus
(5) Fatum Leandri pertulit natatoris.
Adverte, potor caute, quam breui distent
Spatio salubre et noxium, quid intersit,
Aquamne vino misceas an aquae vinum.
29. 10b. (Dec.)
[CH1644:247][Ook in Heilighe Daghen]
’S HEEREN AVONDMAEL
Is ’t weer dijn’ hooghe Feest, en ick weer van de gasten?
Maer, Heer, het Bruijloftskleed daer in ick lest verscheen
Is over halver sleet, jae ’ten gelijckt’er geen,
En ick sitt moedigh aen als of’t mij puntigh pasten.
(5) Hoe waer de wraeck besteedt, soo Ghij mij nu verrasten,
En uijtter deure dreeft in ’teewighe geween!
Noch borght ghij mij ’tgelagh, en, op Geloof alleen
En wat boetveerdicheids, en laet mijn’ ziel niet vasten.
Dit ’s dan ’tboet-veerdigh Hert. maer ’tveerdigh gaet niet veer:
(10) ’Tis geen begonnen werck. Wanneer wil’t boetigh wesen
Voor nu, voor gisteren, en voor den tyd naer desen,
Eens boetigh voor altoos; en wanneer wilt Ghij ’t, Heer?
Is ’taltijds weer op niews, en altyd weer op ’touwe?
Oh dat mij ’tholl berouw eens endtelick berouwe!
ult°. die Anni (31 Dec.) prid. sacr. commun.
Est et haec nonnulla poenitentiae species, ob hoc ipsum sibi displicere, quod minus paeniteat scelerum. Erasm. Exomolog. in marg.