Continue

[CH1619:001]
(AAN DOROTHEA VAN DORP)
Is’t quelling sonder vreucht, is’t claghen sonder endt,
Ist suchten sonder rust daermen de liefde aen kent,
Soo hebbe ick uwen naem, o liefde, noyt geweten,
Was hy my oyt bekent ick hebb’ hem schoon vergeten.
(5) Ist in vreucht sonder sorgh, in blyschap sonder pyn,
In genucht sonder rouw daer ghy gekent wilt zyn,
Comt wel beminde min. Ick derv’ my uwes roemen,
Ick derv’ my naer u’ naem een minnend’ minnaer noemen.
Laet clagen die ’t behaecht, laet suchten die het lust,
(10) Myn Doris myn geluck, myn vreucht, myn vre, myn rust,
Ick houw’ my aen u gunst, laet my die noyt ontbreken,
Noyt zalmen my van clacht oft suchten hooren spreken.
Wat zien ick ydelheyts ter werelt omme gaen,
Hoe menigh sot geschrey, hoe menich mallen traen
(15) Sie ick hier om een leur daer om een vryster storten,
D’een is syn leven moed’ al zoud’ hy ’t selver corten,
De tweede wil in ’t vier al staet hy self in brant
De derde roept om hulp aen water, lucht, en landt,
De vierde leyt en loopt met velen en met luyten
(20) Voorby een doove deur die niet en hoort syn fluyten,
Daer staet hy in de koud’, de meyt leyt wel en warm
Menichmael (wat een spyt!) een liever inden arm.
De vyfde sal syn pack tot in ’t graff droevich dragen,
(Dit ’s noch de grootste geck) eer hy ’t haer derve vragen,
(25) De Seste clapt het all, maeckt alle man syn raedt,
Van alle man bespot, bevinghert en bepraet.
De leste stelt syn hoop’ in giften en in gaven,
Al off der vrouwen dorst met drincken waer te laven,
Verschenckt syn gelt, verteert syn bloet, verslyt syn tydt,
(30) Soo raeckt hy goet en bloet, tydt en hop tsamen quyt.
Als ick dit apenspel met sorgeloose oogen,
Met een verborgen vreucht, met een gemaect medoogen
Stae somwyl aen en kyck, zoo comt my inden sin,
Hoe wonderlyck verscheelt de vruntschap vande min;
(35) Hier gae ick myn geluck by ’thaere overdencken,
Sy zyn haer leven moed’, ick soeck ’tmyn niet te crencken,
Zy roepen om genaed’ aen land, locht, water, vier,
Ick maeck die van myn vreucht getuyghen alle vier.
Zy leggen voor de deur en bommen end’ en fluyten,
(40) Dickmaels ben ick in ’thuys dat zy besien van buyten.
Zy draghen haer ellend’ verdrietich in het graff
Myn dagelycx geluck hout my daer verder aff.
Zy clappen ’thaer, ick ’t myn. Zy worden sot gewesen
By luyden van verstandt, ick benyt, maer gepresen.
(45) Zy schencken ’thare wech, ick spare geern het myn’,
Oock hoeft myn vruntschap zoo niet ondersteunt te zyn,
Ick hebbe noyt gelooft dat den knoop vast cost houwen
Die daer gebonden wordt met goud’ oft silvre touwen.
Dit ’s dan een groot verschil: Maer, segg’ ick wederom,
(50) Is ’t zoo, dat ’s niet genouch, daer hoort oick by waerom.
Wat reden isser dan van ’t onghelyck verdragen,
In twee die beyd’ den naem van minnend’ minnaer dragen?
Myn Oordeel is onryp, myn sinnen dom en groen,
Myn uytspraeck onbequaem om langh verhael te doen,
(55) In ’t corte derf ick ’t all op desen reghel keeren,
Ick vind’ my alder ryckxt in weynich te begheeren.
’Tvervolgh is ongelyck: Zy trachten naer een vreucht
Die selden wordt bepaelt met reden, eer of deucht.
Een vreucht (het echte bedd’ wil ick hier buyten houwen)
(60) Diens moeder is den Lust, diens dochter is ’tberouwen.
Een vreucht zoo verr’ en vreemt van reden en van geest
Alsmense siet gemeen den mensche met het beest.
Myn hert, myn lust, myn wensch wordt derwaerts niet gedragen,
Het goet dat ick bejaech besit ick in ’t bejagen,
(65) Een vruntschap sonder sorgh, een liefde sonder smert,
Twee herten in een siel, twee sielen in een hert,
Een twee-gemeynen wil, een eendracht van gepeynsen,
Een onbeduchte trouw, een vrede sonder veynsen,
Dat’s all dat ick besit, dats al dat ick bejaegh,
(70) Dats myn rust, dats myn lust, myn ooghmerck, myn behaegh.
Hier cont ghy, Doris, selfs getuychenisse gheven,
Dat ick noyt verder tradt, noyt hoogher vloogh myn leven.
Dit is den lieven knoop, den aengenamen bandt
Daer ghy U eerst aen my vrywillich met verbandt,
(75) (O soet-geheuchden tydt) als my myn jonghe jaren
Tot drymael ses bynaer niet aengetelt en waren,
Dit ’s d’aengename min, d’onbreeckelycke trouw
Daer ick om U den naem van minnaer noch af houw,
Dit’s de vreucht van myn Jeucht, daer by ick zal doen blycken
(80) Gheen blyschap, gheen genucht en is te vergelycken.
Dit’s ’tgeluck daer ick van zoo dickmael heb gedocht,
Wat waer ’t een groote saeck als ’t eewich dueren mocht!
Maer Doris, hier ’s crackeel, hier gheef ick myn gedachten
Meer vryheyt dan myn woordt, daer ick wel eer om lachten
(85) Dat sprinckt my voor de scheen, als ick gedencken moet
Dat den tydt al verslyt, en al verandren doet,
Als my comt inden sin dat d’ure gaet genaecken
Dat U een naerder min het herte zal geraecken
Dat U een echte trouw sal binden; en verbien
(90) Een out bekenden vriendt vriendelyck aen te sien.
Wat sal ’t van my dan zyn, als ick naer ’smoeders borsten
Twee kinderen oft drye zal moeyelyck sien dorsten,
Wat zal ’t zyn als mij hier den Vader, daer het kint
In twyffel stellen zal wien dat ghy meer bemindt?
(95) Och soete kindertgiens (dus zal ick ’t dan verdraeyen,)
Treckt ghy uw’s moeders melck, ick ben met ’thert te paeyen.
Maer dit’s wint, en niet meer, ’tis al te vroech gesucht
Voor ’tonbekent verdriet; keert weder myn genucht
En ghy myn oude vreucht; ghy hoeft gheen plaets te maecken
(100) Zoo lang ghy meerder man niet anders siet genaecken.
Zal ’t emmers eens in ’tlest nootsaeckelyck geschien
Dat ghy mij Doris als een vreemdlingh aen zult zien,
Noch sal U eygen mondt myn droefheyt connen helpen
Noch sult ghy met een woordt myn tranen connen stelpen;
(105) Wilt ghy my zien gepaeyt, zeght my niet meer als dat,
’Tis waer, en ick bekent ick heb u lief gehadt.
28 Januar.



[CH1619:002]
AENDE EERENTFESTE Sr. MARCUS DE VOGELAER
ENDE JOFFre. GEERTRUYT VAN KEULEN
TEGHENS HAERLUYDER AENSTAENDE BRUYLOFT FEEST

    ’Ten is noch hert, noch sin, noch lust, noch wil, noch jonst,
Die my, Heer Bruydegom, op deser uer ontbreecken
Om U een Bruyloft-liedt in ’t langh en ’t breet te spreken
    Vervolgens t’oudt gebruyck: ’Tis wetenschap en const.

    (5) ’Ten is noch luyheyt sloff, noch ledicheyt vermuft
Die my voor U, Vrouw Bruyt, beletten te verschynen
Met handen vol papiers, met verssen by dozynen,
    Met Liedtgens sonder endt: ’Tis faute van vernuft.

    Hoe zoud’ ick connen zyn zoo buyten-schreefvich stout
(10) Dat ick aen d’Amstel-stroom te voorschyn zoude treden
Met myn onrymich rym, myn onbeschofte reden,
    Myn ydel-windich Dicht, myn Haechsche-hoofsche cout?

    Aen d’Amstel-cant daer ick lest metter daet bevondt
Dat noyt (den ouderdom can myn gelooff niet binden)
(15) De rechte Helicon in Griecken was te vinden,
    Noyt voetstap Pegasi, noyt Hippocrene stondt.

    Aen d’Amstelstroom daer my een wyt-beroemde Zy,
Een Anna Rymers roem doet vastelick gelooven
Dat hy myn Vaderlandt syn eyghen eer gaet rooven
    (20) Die Pieri geslacht besluyt in dry mael dry.

    Neen, daer en coom ick niet: my is wel eer vertelt
Hoe eens een jonghe guyt, die syn vlucht niet en cortte
Op de maet van syn wieck van boven neder stortte
    By Samos in het meer dat synen naem noch stelt.

    (25) Een oudt wyff seyd’ my eens hoe dat het kint van Sol
(Wat vreemder naem! docht ick) syn Vaertgiens wagen mende,
En juyst om dat den bloet de paerden niet en kende
    Quam tuymlen uyt de locht over hol over bol.

    Dat was een kinder-spronck. Ick seyd’ de knecht was mal,
(30) My dunckt dat ick het sie hoe de luy met hem lachten.
Neen, hola, ’twas te bout, dat sal ick my wel wachten
    Hy past voor eerst syn pols die seker springen sal.

    Vergeeft ’tmy Bruydegom, nu vryer, merghen man,
Vergeeft het my Vrouw Bruyt, nu vryster, merghen vrouwe,
(35) Zoo ick voorsichtelyck van vreese dat ’tmy rouwe,
    Van gronde niet en wil die ’tswemmen niet en can.

    God gev’ u veel genuchts veel winter-langhe nachten,
Een wil, een siel, een hert, een sinnen, een gedachten
Godt gev’ u veel geluckx veel Jaren in en uyt
    (40) Bekende Bruydegom, en onbekende Bruyt.
Ludebam quam ocyssime Proprid. Cal. Febr. (30 Jan.)



[CH1619:003]
AEN ANNA R.[OEMERS]
    Myn ongeluck doet my myn ongelyck verstaen,
Ick come my van selfs voor U te rechte stellen,
Hebb’ ick een onwaerdt Rym u’ waerde naem doen spellen
    De wel-verdiende straff behoor’ ick niet t’ontgaen.
    (5) Ick zie waer ’t henen wil; de wraecke staet u aen,
Om uwen niewen vriendt al lachende te quellen
Ghy weygert hem u mondt met u pen te versellen,
    Ghy laet hem t’halver vreucht, ter halver weldaet staen.
Doch, Anna, hoort myn raedt, geeft my u soete seggen
(10) In schrifte, dat ick mach met sinnen over-leggen
    ’Toneyndelyck verschil van u geest byde myn’,
Ghy sult my t’uwer eer, tot myner schandt doen smaecken
Wat Son myn wasche wieck getracht heeft te genaecken
    Verdubbelt zal u wraeck, myn vreucht verdubbelt zyn.
14 Feb.



[CH1619:004]
CONSTANTIN HUYGENS WENSCHT DEN AMSTEL-STROOM GELUCK
WELVAERT EN VEEL-VAERT

    Oudt-Vader Amstelstroom, eerwaerde gryse hooft,
    Zoo u een coude corst het oore niet en dooft,
Zoo u de Vriesche vorst in u huys laet met vreden
Zoo uwen ouden ruggh’ beseylt wordt, niet betreden,
    (5) Gheeft my verloff en tydt om clagen mynen noot
    Die ick gedwonghen stort in uwen blauwen schoot.
’Tbeleefde Wellecom, dat my voor weynich weken
Een Werelts-wonder mont uyt uwen naem quam spreken,
    Dat suycker-soete rym, dat honich-dauwich Dicht
    (10) Wordt my versaeckt, ontkent, verloochent in ’t gesicht.
Zoo haest en hadd’ ick niet u crystallyne stroomen
Verloren uyt het oogh: hadd’ niet zoo haest vernomen
    De dorre schorre hey, het hooghe drooghe sandt
    Daer my den hemel gaff myn aerdtsche vaderlandt,
(15) Onnoosel, onbedacht beghin ick my te stellen
U minnelyck onthael een yeder te vertellen:
    De reden leerde my, cost ick niet metter daet
    Ten minsten danckbaer zyn met woorden en gelaet.
Wat comt my hier te voor’? Een pronckaert hooch vermeten,
(20) (Sy noemen ’t Courtizaen die beter niet en weten)
    Een van dat licht gespuys des werelts ydel caff
    Dat allesins van spreeckt, en weet doch nerghens aff.
Arm, slecht goet-dunckend’ knecht (dus gaet de vent beghinnen)
Wat meynt ghy dat wy zyn, off menschen sonder sinnen
    (25) Oft kieckens zonder hooft? dat wy van stonden aen
    Gelooven, recht oft crom wat ghy ons voor comt slaen?
Ey lieve wane-waer! men can wel haest bedencken
Wat welle-comen u den Amstel lust te schencken,
    Den Amstel hier en daer, die dit cost, die dat mocht
    (30) (Ick weet niet wat hy daer niet over hoop en brocht)
Den Amstel, in een woordt, die spyt syn stroom-geburen
Schoon Hollandts schoonste Stadt syn eyghen naem doet vueren.
    Neen maeckt ons dat niet wys: te hooff en looft men niet
    (Dat weet ghy emmers wel) dan datmen tast en siet.
(35) Ten minsten hadt ghy ons, tot styven van u seggen,
Wat schriftelyck bescheets voor den neus connen leggen
    Dat waer wat meer geseyt; wy mochten ons beraen
    Hoe verre men daerop sou moghen achte slaen.
Dat trapten op myn seer: daer stondt ick zonder spreken
(40) Niet wetende myn leedt, noch hoe, noch waer te wreken.
    O vingerbreedt pampier (seyd’ ick [in] myn gemoet)
    Is’t dan om uwentwil dat ick dit lyden moet?
Zal ick om uwent wil des’ spytighe gesellen
Te schimpe staen, en my ter weer niet derven stellen?
    (45) ’Ten baette gheen suer sien, daer was gheen helpen aen;
    Den licht-hooft lachten eens, ginck deur, en liet my staen.
Out-Vader Amstelstroom hier doen ick U een bede.
Ghy cont hier in versien, doet zoo veel, wilt het mede:
    ’Ten is niet onverwachts het ghene my geschiet,
    (50) ’Ten is van gisteren noch daer te voren niet
Dat ick myn beste doe om sulcx te mogen wycken,
U Anna uwen roem zal lichtelyck doen blycken
    Wat moeyte, wat versoeck ick niet en hebb’ gedaen
    Om eenen reghel schrifts uyt uwen naem t’ ontfaen.
(55) T’was al verloren praet: de redelycxte reden,
Het minnelyxte woordt, d’ootmoedelyckxte beden
    En hadden gheen gewicht om haer hartneckicheyt
    Sy gaft den naem van Trouw) te brenghen tot bescheyt.
Wat ick songh, wat ick peep, zy hadd’ uyt last gesproken
(60) (Stracx hadd’ sy my het woordt met desen slach gebroken)
    Zoo wilde zy dan oick uyt laste schryven noch,
    Cost ick haer desen last vercrygen ’twas genoch.
Dit’s haer’, ja mynen last die my belast en pranghet,
Oudt-Vader Amstel stroom ghy siet nu waer ’t aenhanghet.
    (65) Zoo zy u groote naem de werelt door bekent
    Zoo moet ghy altydt vlien, en nemmer sien u endt,
Zoo moet ghy dagelycx menich beseylde waghen
Naer uwen rycken Dam hoochmoedich helpen draghen,
    Zoo moete noyt by u te vergelycken zyn
    (70) Noch Ty’, noch Leck, noch Scheld, noch Maes, noch Wael, noch Ryn.
Ghunt my een gunstich woordt, helpt my myn schande myden
Stopt den mondt aen die ghen’ die my u gunst benyden:
    Stelt U ontsach te werck: geeft u beroemde maecht,
    Daer Hollandt moet op schept, daer Nederlandt van waecht,
(75) Den voorgewenden last: gebruyckt de schoone handen
(Hebt ghy den mondt gebruyckt) die haers gelyck noyt vanden,
    ’Tverschil is cleyn off gheen, haer pen is waert haer tael,
    Haer tongh is waert haer handt: Wat maeck ik langh verhael?
Hebt ghy haer voor u Tolck uyt duysenden gelesen,
(80) Waerom en sou sy niet U Secretaris wesen?
19°. Feb. Hag.



[CH1619:005]
ACROSTIQUE A DAMle. AGNES DE KETELER
Après les doux essaix d’un plus docte pinceau,
Gaillarde Keteler, qui vous ont dechiffrée,
Ne prenez à desdain si selon ma portée
Envers vous je m’avance en ce rude escriteau.
(5) Sous ce bel oeil charmeur, des astres le plus beau,
Dont le Ciel estoilé vous rendit estoilée,
Est il ame d’humain si froide, si mal née
Qui ne se mette en feu, fust elle toute d’eau?
Enviez moy Destin l’honneur de sa presence,
(10) Tu ne m’empecheras sa chere souvenance;
Enviez moy la voix, le gracieux parler,
La delicate main, le fredon de Parnasse,
Et l’air et le maintien et le port et la grace,
Rien ne m’empechera de n’aimer QUE TEL AIR.



[CH1619:006]
MONSEIGNr. LE PRINCE HENRIJ DE NASSAU M’AYANT FAICT L’HONNEUR
DE LIRE QUELQUES MIENS ESCRITS

I.
Momes de la vertu, fils aisnez de la haine,
Envieux de mon bien, je vous mets hors de peine;
Ie brave vos fureurs; espargnez vos despits
Vos blasmes, vos desdains et ce qu’avez de pis,
(5) I’ay de quoy rembarrer les coups de calomnie,
Ie me trouve meshuy au de là l’envie:
Ie ne me souci plus du bruit de l’Univers;
        Un Prince a veu mes vers.

II.
Volumes animez, peres-grands des sciences,
(10) Pedantes de Papier, magasins de sentences,
Ne vous presumez plus de faire des sçavants
A peser mes escrits: s’il a esté un temps
Qu’innocence me fit trembler à la censure,
Le bon-heur m’a rendu la cervelle plus dure;
(15) Ie n’apprehende plus les yeulx de l’ univers;
        Un prince a veu mes vers.

III.
Aiguillons de vertu, fils de la bien-vueillance,
Trompettes de mon loz, Amiz, je vous dispense.
Mon esprit n’a besoing d’esperon ni resueil.
(20) Espargnez vos flambeaux, je m’esclaire au soleil,
Espargnez vos faveurs pour qui en sçait que faire,
Ce sera m’obliger desormais de vous taire.
Qu’ay ie à me soucier du bruit de l’ Univers?
        Un prince a veu mes vers.

IV.
(25) Idoles de nos yeulx, Sorcieres de nos ames,
Fiebures de nos esprits, boute-feux de nos flames,
Dames, nos doux tourments, ne vous chatouïllez pas
De me veoir employé à suivre vos esbats.
Si mon Luth a serui à chanter vos trophées,
(30) Ie ne m’amuse plus à l’ombre des idées.
Doy-ie me soucier du vent de l’univers?
        Un prince a veu mes vers.

V.
Prince, grand heritier des vertus d’un grand Pere,
Prince, le doux pourtrait d’une prudente Mere,
(35) Prince, l’unique espoir d’un Frere sans pareil,
Prince, de son païs moins astre que soleil.
Prince, l’effroy nouveau des Rodomonts Iberes,
Prince, né pour dompter plus de deux hemispheres,
Prince, le soing du Ciel, l’amour de l’Univers,
        (40) Ce prince a veu mes vers.

VI.
Grand Prince, s’il est vray qu’une arrogance vaine
Ne m’esblouït les yeux, que tu as pris la peine
De baisser ton regard sur l’indigne papier,
Sur les jeunes efforts d’un lourdault escolier;
(45) Permets moy de surplus que, pour braver le monde,
L’enuie, le mespris, terre, feu, Ciel et onde,
Ie puisse me vanter autour de l’Univers
Qu’un Prince a veu mes vers.

VII.
Quand mes haineux diront, poure teste estourdie,
(50) Tu ne t’es pas acquis les faveurs de Thalie,
Quand les Doctes viendront censurer mon escrit,
Quand mes amis diront ta rime a de l’esprit,
Quand les Dames diront, blasonneur de nos charmes,
Pourquoy nous ostes tu le plairsir de tes carmes?
(55) Ie diray, en fermant la bouche à l’Univers,
Un Prince a leu mes vers.
Propr. Cal. Mart. (27 Febr.)



SONNET. AEN DE SANG-GODDINNEN
Helaes! voochdinnen van myn eerbaer zoete lusten
    Ick moet, ayme! ick moet gedwongen vanden noot
    U selschap laten, ach! door dien de leyde Doot
Myn schielyck heeft ontruckt daer hert en sin op rusten.

(5) U aengenaem gequeel, dat my zoo lieflyck susten
    In goet-vernoegens slaep daervoor wert in myn schoot
    De Huys-sorch nu gestort, die swaerder weecht als loot,
Wie had doch dat gedacht doe ick u laestmael custen?
    Maer zoo u goedicheyt melyen heeft met myn,

    (10) Beveelt dan ernstelyck u brave Constantyn
U liefste Voetster-kindt dat hy myn tyng laet weten
    Ten minsten eens ter maent wat deuntgens dat ghy neurt,
    En wat op Helicon al soets en nieuws gebeurt
Soo zal ick dencken dat ick noch niet ben vergeten.
Anna Roemers.




[CH1619:007]
SONNET. DE SANG-GODDINNEN AEN ANNA ROEMERS
Neen, Anna, dat ’s gheen deegh; het most u beter lusten,
    Wy smaecken u verdriet, wy kennen uwen noot,
    Maer daer en is’t niet al: een Moeders rype doot
Laet stracx gheen dochter toe in leecheyt luy te rusten.
(5) Noyt wasser druck die tydt en reden niet en susten.
    Zoudt ghy u soo terstondt uyt onsen Voester-schoot
    Vervoeren onder schyn van Huys-sorghs wichtich loot?
Dat was de meeningh niet doen wy u laestmael custen.
    Wy gheven U een maent maer langher gheen termyn,
    (10) Dan roepen wy u thuys: Wat aengaet Constantyn,
Die was hier noyt bekent; veel min dat hy zou weten
    Wat men op Helicon speelt, veelt, springt, singt of neurt:
    Comt en besiet het self wat datter nieuws gebeurt,
Die selden wordt gesien, wordt lichtelijck vergeten.
Constanter. 7° Mart.



[CH1619:008]
CONST: HUYGENS
AENDE BREDAESCHE CAMER VAN VREUCHDENDAL

    My docht ick stondt op ’t hoochst, ick hoorde gheen gewach
    Van Heuvel oft geberght daer ick niet over sach:
Wel, seyd’ ick by myn selfs, zoo ben ick dan ten ende,
Off ick my Oost, off West, oft Zuyd oft Noorden wende,
    (5) Daer is noch Locht, noch Zee, noch Landt, noch Stadt, noch Vleck,
    Daer myn gedichten galm niet over henen streck.
Den grooten Grotius, den noyt genoch gepresen,
(Och! had hy groot, noyt groots, noyt grootste willen wesen,)
    Heeft mynen Rym gesien. Den Vlaminck hooch vermaert,
    (10) Den wonderlycken Heins, die alles heeft vergaert
Waer Roomen oyt van sprack Athenen oyt van waechde
Heeft meer dan eens bekent dat hem myn pen behaechde.
    De cloecke Visschers meyt, ’tberoemde Roemers kint
    Heeft mynen dicht gesien, gepresen en bemint.
(15) Der Nederlanden Heyl, den ouden schrick van Spaengien,
Een Weduw’, eenen Zoon, een Broeder van Oraengien
    Dry t’samen hebben my gelesen en verstaen;
    Is Hollandt niet genoch, noch can ick verder gaen,
Laet Amphitrite self getuychenisse geven,
(20) Off niet myn Muse laest haer over ’thooft ginck sweven,
    Off niet myn jonghen naem noch heden staet geplant
    Tot by den wysen Vorst van ’tgroote Britten-landt.
En wat gebreeckter meer? ’Twoordt was my nauw ontvlogen,
Ick peynsde achterwaerts. Och! seyd ick, noch is’t loghen,
    (25) Noch isser ander werck, en noch en ist niet al
    En noch gebreeckter meer; Const-rycke Vreuchden-dal,
Dal die my wenschen doet dat yemandt my betoonde
Oft Phoebus Pindi top, oft Pindi dal bewoonde,
    Ghy schoot my inden sin, en, als ick ’t wel bedocht,
    (30) Noyt hadd’ ick U van bydts, van verre noyt besocht.
Wat stouter botticheyt! de Werelt om te loopen,
Om eer, om naem, om faem, om loff, om windt te coopen,
    Te draven op en neer, te water en te landt,
    En comen maer op ’tlest aen ’sVaders Vaderlandt.
(35) Breda, beminde naem, Breda die eerst saeght leven
Die my door Godes handt het leven heeft gegeven,
    Ist mogelyck Breda dat ick U niet en ken,
    U, oorsaeck dat ick leeff, U, oorsaeck dat ick ben?
Cloeck-geestich Vreuchden-dal, daer ick behoor te leeren
(40) Hoe een bedochten Sin op Maet en Rijm te keeren,
    Ist doenlyck Vreuchdendal dat ick U niet en ken,
    U, Moeder vande Const, U, voetster vande pen?
Ten minsten ken ick schult: en, mach ’t berouwen gellen,
Ick coom myn eyghen handt voor U te rechte stellen,
    (45) Die heeft de wraeck verdient; neemt uwen slach gewis
    En straft haer zoo u dunckt haer meester weerdich is.
Doch zoo ghy liever wilt uyt enckel medelyden
Een schuldich schuldenaer beleefdelyck verblyden,
    Doet gracie en geen recht; dat tusschen U en my
    (50) Myn misdaet d’eerste grondt van meerder vruntschap zy.
Ick eysche maer een bladt, een veers, een woordt geschreven,
Om my van Uwe gunst versekeringh te geven:
    Ist emmer mogelyck dat eenen halven dach
    U Princelyck onthael ontstolen wesen mach,
(55) Laet leggen ’tbercken-rys, laet rusten de laurieren,
Die ghy hecht, die ghy vlecht om uwen Princ’ te cieren,
    Tot dat my in u smiss’, eer dat het yemandt weet,
    Een woordeken gedichts voor antwoordt zy gesmeet.
My zal, spyt nydt, en al die tegens my oyt mordden,
(60) Eer, vruntschap en geluck, deucht vreuch-end-al geworden.
Prid. Id. (14) Mart.



[CH1619:009]
AU LECTEUR DES VOYAGES DU SR. DE VILLAMONT
Sans faire le chemin que Villamont a fait,
Tu vois tout ce qu’il dit, tu dis tout ce qu’il sçait.
Sans courrir tant d’hazards, sans perdre tant d’années,
Tu ne depends qu’un jour a suivre ses brisées.
(5) Qui ne prefereroit le dedans au dehors,
Les chemins de l’esprit aux voyages du corps?
Faudroit il plus de luy que de toy faire feste
S’il a porté le pied ou tu portes la teste?
Qui voudra l’un et l’autre honorer du laurier,
(10) Couronne ton chapeau, couronne son soulier
20. Mart.



[CH1619:010]
A MONSr. DE BEAUSTE AU IOUR DE SES NOPCES
De Beauste que les feux d’une chaste Cipris,
D’une pudique ardeur pudiquement enflame;
Qui d’une saincte amour, d’une brigue sans blasme,
D’un trauail assidu uas moisonner le prix.
(5) De Beauste sur le point d’assouvir tes esprits,
De Beauste sur le point de doubler corps et ame,
De Beauste sur le point d’enseuelir ta flame,
Reçoy les bons souhaits de tes meilleurs amis.
Le Ciel d’enfans si beaus te vueille faire Pere
(10) Que, lisant dans leur front les doux traits de la Mere,
Si iamais (triste iour, sois longtemps à venir! )
A ta chere moitié faille que tu survives:
Tu puisses à toute heure en ces images viues
Ta ioye redoubler d’un double souvenir.
18°. Cal. May (14 April).



[CH1619:011]
PS. 114
Doe Israël vry uyt Egypten trock,
De kinderen van Iacob ’tsware jock
Des vreemden Volckx verlieten,
Godt stelde sich in Iuda prys en eer,
(5) Werdt selver Vorst, werdt selver Prins en Heer
Van syn’ Israëliten.
De zee sagh’t aen, en vloot van stonden aen
Te ruggewaert, de loopende Jordaen
Werdt ruggeling gedreven.
(10) Daer werdt gesien den Rotsteen springen op
Gelijck een ram. Daer saghmen bergh en top
Als lammeren staen beven.
Hoe quam het Zee dat ghy van stonden aen
Te rugge vloot, ghy loopende Iordaen
(15) Werdt ruggeling gedreven?
Wat saghmen U rotsteenen springen op
Gelijck een ram, Wat hadt ghy bergh en top
Als lammeren te beven?
Voor ’t aengesicht des Heeren die daer leeft,
(20) Godt Israëls, die alles doet en geeft,
Moet heel de werelt schroomen,
Voor’t aengesicht des wonderlycken Godts,
Die uyt een steen, die uyt een drooghe rots
Rivieren dede stroomen.
12°. Cal. May (20 April).



[CH1619:012]
VIRG. AENEID. 2
Wy vloden al verbaest. Het schrickelyck paer slangen
Toogh naer Laocoon en heeft vooreerst omvangen
Syns kindren arme lyff en jammerlyck gecnaecht.
Den Vader diese sach en geeren had verjaecht
(5) Werdt datelyck gevat met lang geschubde ringhen
Die twee mael om het lyff, om den hals tweemael ginghen
Noch staken evenwel haer hoofden over ’tsyn:
Hy tot den haer-bandt toe vol etter en fenyn
Spant bey syn handen cracht om sich den cnoop t’onbreken,
(10) Doet een verschrickt geschrey door locht en wolcken breken,
Als een gequetsten stier, die de byl met gerucht
Vanden hals heeft geschudt, en vanden autaer vlucht.
Cal. (1) Mays.



[CH1619:013]
(IN LAOCOONTEM GHEYNII)
Cernimus Hesperiis gemina cum prole ruinis
Eductum Batavâ Laocoonta manu.
Quae non Geiniaco debetur gratia caelo?
Quod Proavûm fuerat, posteritatis erit.



[CH1619:014]
PARAPHR.
Den ouden Laocoon uyt syn verwoeste Romen
Door een Bataefsche handt gedolven en genomen
    Comt weder aenden dach: Seght alle die dit ziet,
    Wat moeten wy de Gheyn voor sulcken gifte niet?
(5) ’Tgeen ons Grootvaderen wel eer plach toe te hooren,
Is voor kindts kinderen dees tweedemael geboren.
6°. Non. (2) Maj.



[CH1619:015]
OP HET DIAMANTSTIFT VAN JOFFw. ANNA ROEMERS
    Ghy die den snellen treck op het gelasen bladt
Van ’t Visscher meysgens handt siet slingeren en wenden,
En qualyck mercken kont waer ’tende zal belenden
En van zoo vremden werck de reden niet en vat,
    (5) Hoort watter onder schuylt, de penne die zy hadd
En over ’sroemers ys soo wonderbaerlyck menden
(Dits een veranderingh die Naso noyt en kenden)
Was een bevrosen dropp van Hippocrenes nat.
    Gaet, Vreemdelingh, veracht ons coude noorder landen,
(10) By ’t heete vruchtbaer sand van u versenghde stranden,
Beschuldicht onse vorst van weynich vrucht off gheen:
    Heeft China, heeft Peru, heeft Indien vernomen
Uyt synen warmen schoot te wesen voortgecomen
Oyt costelycker nat, oyt constelycker steen?
5°. Non. (3) Maj.



[CH1619:016]
(AEN ANNA ROEMERS)
Als ick emmers moet gelooven
Dat de penne can verdooven,
    Diens gelycken noyt en wierdt
    Door een Vrouwen handt gestiert,
(5) Dat het roesten can versuffen,
Dat den schimmel can vermuffen
    Dat verstandt end’ dat papier,
    Die onsterffelycke lier,
Anna, (dat’s genoch gepresen)
(10) Noch can ick daeruyt niet lesen
    Wat de reden wesen mach
    Van u weelderigh beclach.
Zoo de mugghen en de motten
Comen U papier verrotten,
    (15) Is het anders als het was,
    Op een Cristallynen glas
Op de Rynsche Roemer vaten
Weet ghy u verlies te baten:
    Daer laveert ghy over heen
    (20) Met veel wonderlycker schreên,
Met veel wonderlycker slagen
Dan oyt Amstel heeft gedragen,
    Als hy vanden Winter Vorst
    Was besloten en vercorst.
(25) Wil U pen niet langher schryven,
Wil sy schroocken off verstyven,
    Dat verachtert U niet zeer;
    Alsser pen, noch schacht, noch veer
In Europa waer te vinden,
(30) Noch zal dat u handt niet binden
    Noch zal U den Indiaen
    Met syn Steenen gade slaen,
Zal U inde vinghers planten
Louter’ Ooster Diamanten;
    (35) Is den ruyler niet beleeft
    Die voor veeren Steenen geeft?
Maer t’en can noch al niet helpen
Om U vreemde lust te stelpen;
    ’Tschynt den ouden swarten Int
    (40) Hebt ghy alderbest besint,
Die is blyven staen verschroeyen,
Wil niet loopen, wil niet vloeyen,
    ’Kweet niet wat hem niet en schort,
    Water comt hy veel te cort.
(45) Water, water loopt ghy roepen
Over straten, over stoepen,
    ’Tschynt daer groote droochte zy,
    Juyst gevalt u oogh op my
Als off ghy my waerdich kenden
(50) Om ick weet niet waer te senden
    Naer een hoogen heuvel top,
    Daermen seyt dat boven op
Neghen Susters, neghen Singsters,
Neghen Dansters, negen Springsters,
    (55) Negen Meysjes sonder vaer,
    Negen Vrysters sonder paer,
Heele daghen sonder rusten
Met een soet geluyt verlusten
    Haren ongetrouden Heer
    (60) Haren meester hooft en eer,
Haren leyder haren herder,
Haren Vryer en niet verder.
    ’Tmoeter fraey zyn, ick bekent,
    Dan ick diender niet omtrent.
(65) Wilt ghy my om water sturen
Daermen staech hoort tureluren?
    ’Kquam myn leven niet beneen,
    Sulcken sang-sot ben ick een.
’Ksou daer even eens staen kycken
(70) (Waer zal ick het by gelycken?)
    Als het uytgesonden kindt,
    Dat de moeder gapen vindt,
Hier op ’t Hoff naer schilderyen,
Daer op straet naer loteryen,
    (75) Sorgeloos en onbedacht
    Wie het sendt, en wie het wacht.
Maer het gaeter noch al grover,
Anna, helpt my hier eens over
    Die my dese bootschap verght,
    (80) Hoe geraeck ick op ’t geberght?
’Kheb my somtydts laten seggen
Datter diepe steylten leggen,
    Daerder dickmaels meer dan een
    Heeft gebroken hals en been.
(85) Dat syn schrickelycke dinghen,
Daer ick lichtelyck het singen
    Van dat maechdelyck gedrocht
    Uyt den hoofd’ om stellen mocht.
Sou niet al de werelt seggen
(90) Die my in het sandt sach leggen,
    En gerolt van boven neer,
    Noch verdient syn sotheyt meer?
Seker, Anna, sonder mallen,
Laet ons daar niet meer af kallen,
    (95) Alles inde redlijcheyt,
    Stopt U water-giericheyt,
Mooght ghy op papier niet schryven,
Laet u handt in glasen dryven,
    Is ’t niet swert zoo is het wit,
    (100) Soeckt niet meer dan ghy besit.
Waerom wilt ghy my.beladen
Met Ws hertten overvloet?
    Ghy cont missen sonder schaden
    Dat my schande costen moet.
5°. Id. (11) May. Hag. Com.



[CH1619:017]
SYMBOLUM APOSTOLORUM, PARAPHRASTICE
            I.
Ick geloove in Godt den Vader almachtich schepper
des Hemels ende der aerden.


Ick stelle myn gelooff in eenen Godt almachtich
Van altydt, voor altydt, alleen in alles crachtich,
Die alles wat daer is, Die alles wat daer leeft
Aerdt, Hemel, Mensch en Beest uyt niet geschapen heeft.

(5) Dien d’oirsaeck van al ’tgheen ter Werelt wordt bedreven
Met laster wordt ontseyt, met reden toegeschreven,
Die wys in goedicheyt, goet in gerechticheyt,
Het goede selver doet, het quade selver leydt.

Diens woordt den Rotsteen is daerop wy moeten bouwen,
(10) Diens werck den spieghel is daerin wy hem aenschouwen,
Diens wonderlycke macht blyckt in het minste zier,
Diens wil de reden is van alle syn bestier.

            II.
Ende in J. Christum, synen eengeboren Zone, onsen Heere.

Ick stelle myn gelooff in ’t Lam voor onse Sonden
Voor allen tydt geschickt, tot syner tydt gesonden,
(15) Des Vaders eenich Soon, Daer van der wolcken stem
Ghetuychenisse gaff, Dit is Hy, Hoort naer Hem.

Het vleesch geworden woordt, ons Heylandt, ons Behoeder,
Ons Priester, ons Propheet, ons Coninck, en ons Broeder,
Den Christus lang belooft, den Jesus langh verwacht
(20) Den Hoecksteen Israëls van ’tmeerendeel veracht.

’Tvoorseyde Vrouwen saet, De Wysheyt vanden Vader,
Den Mensch geworden Godt, den Godt en Mensch te gader,
Godt, om des Vaders toorn te boeten met gedult,
Mensch, om der menschen straff te draghen sonder schult.

            III.
Die ontfangen is vanden Heyligen Geest, geboren uyt
de Maghet Maria.


(25) Die uyt den Gheest ontfaen, die uyt een Maecht geboren
Het ghene Hy hadd’ gemaeckt niet wilde zien verloren,
Die sonder Moeder, Godt, Die zonder Vader, Mensch
Vervulde ’s moeders buycke, voldede ’s Vaders wensch.

            IV.
Die geleden heeft onder Pontio Pilato, is gecruyst gestorven
ende begraven, nedergevaren ter Hellen.


Die om ons voor te gaen in ’tstryden tegen ’tlyden
(30) Heeft vande Wiegh in ’tgraff in ’tlyden willen stryden:
Die om ons vanden bandt der Duyvelen t’ontslaen
Als moordenaer als Dieff in banden wilde gaen.

Die om alleen te zyn den grondt van ons Herleven
Van alle syn gevolgh in ’t bangste wierdt begheven:
(35) Die om de eerst’ zond’ in eenen Hoff begaen,
Wierdt met een valschen kus in eenen hoff veraen.

Die om ons voor ’tgericht syns Vaders te verschoonen
Voor ’s werelts rechterstoel sich selven ginck verthoonen,
Die als een lam ter banck stilswygens is gegaen,
(40) Doe selff den rechter sprack, Wat heeft den man misdaen?

Die om ons voor te doen de Cruycingh onser Leden
Des Cruys vervloeckte straff gewilligh heeft geleden.
Die voor het soete sap van een verboden Vrucht
Een aengeboden gal verdrietich heeft besucht.

(45) Die ons om d’oude mensch steets aff te leeren sterven
Voor syn dierbaere doot het leven heeft doen erven:
Die om der sonden vleck syn’s Volcx te wasschen aff
Uyt syn doorsteken zyd’ bloet ende water gaff.

Die om de Sabbath rust syns Vader naer te comen,
(50) Dry daghen in het graff tot rusten heeft genomen:
Die om ons rekeningh in als te zien betaelt
In ’tuysterste gevaer der Hellen is gedaelt.

            V.
Ten derden daghe wederom opgestaen vande Dooden.

Die om ons voor den Doot te leeren niet te vreesen
Is uyt der aerden schoot den derden Dagh verresen.
(55) Die d’allgemeene schrick van alle datter leeft
Doot, Duyvel Hell, veracht, verplet verwonnen heeft.

            VI.
Opgevaren ten Hemel sitt ter rechterhandt Godts des
almachtighen Vaders.


Die om des Hemels wegh den synen te bereyden
In lichaem en in Ziel ten Hemel is verscheyden,
Ten Hemel opgevoert, daer den verheven standt
(60) Syns Heerlyckheyts beduyt des Vaders rechter handt.

Van daer Hy, als een Prins die naer ’tgeluckigh stryden
Met giften allerhandt den Volcke doet verblyden,
Dien hy van eewicheyt voor Syne heeft gekendt
Syn gaven dagelycx genadich over sendt.

            VII.
Van daer hy comen zal om te oordeelen de levende ende de dooden.

(65) Van daer Hy op den Dagh die niemandt zal ontloopen,
Daer voor den boosen vreest, Godts kinderen naer hoopen,
En beyd’ te wachten staet, van al dit groote All
Van levendigh’ en dood’ als Rechter comen zal.

Als Water, locht en aerdt sal sitteren en beven,
(70) Als beyde Zon en Maen haer claerheyt zal begeven,
Als Hemel zonder licht, als sterren sonder schyn
Des levendighen Godts Voorboden zullen zyn.

Als een verscheyden Handt het caff van ’tcoorn zal scheyden
Als een verscheyden stem ’tschaep vanden bock zal leyden,
(75) Comt myn vercoren Volck, besit uw’s Vaders erff,
Gaet heen vervloeckten hoop in ’t eewighe verderff.

            VIII.
Ick geloove inden Heyligen Geest.

Ick stelle myn gelooff in ’sGheestes Heyligh wesen
Met-Godt, met-onbepaelt, met-eewigh, met-gepresen,
Des Zoons, des Vaders Gheest, Zoon, Vader, beyd’ ghemeen,
(80) De derde vande dry, met Zoon en Vader een.

Den Gheest die in ’tverdriet ons’ Ziele doet verblyden,
Den Gheest die ons vertroost in’s salighmaeckers lyden,
Den Gheest die in ons woont, in ons werckt in ons leeft,
Den Gheest die ons herbaert en nieuwe hertten geeft.

            IX.
Ick geloove een Heylige algemeene Christelycke Kercke, De
gemeenschap der Heyligen.


(85) Ick stelle myn gelooff in eenen hoop vercoren,
Een Bruyt den Bruydegom voor eewich toe te hooren,
Een algemeene kerck, de Werelt door verspreyt
Zoo verr’ sich Oost en West der Hemelen verbreyt.

Veel Leden van een Hooft, veel kindren van een Vader,
(90) Verscheyden en verdeelt, en evenwel te gader,
Te gader inden geest en Christen’ Heylicheyt,
Te gader in gelooff en waerheyts eenicheyt.

            X.
De vergevinghe der sonden.

Ick stelle myn gelooff in ’t Goddelyck erbarmen
Daer door den Vader ons ontfanghet in syn armen
(95) En ons der Sonden schult genadelyck vergeeft
Ter liefde vanden Soon die ons verbeden heeft.

            XI.
Opstandighe deses vleeschs.

Ick stelle myn gelooff in ’t opstaen deser leden,
’Tverrysen deses Vleeschs, naer dat het hier beneden
Des Heeren grooten Dach zal hebben in gewacht,
(100) En weder met syn ziel te samen zyn gebracht.

            XII.
Ende een eewich leven. Amen.

Ick stelle myn gelooff in een onsterfflyck leven
Een rust een Heerlicheyt ten hoochsten top verheven,
Een onbepaelde vreucht, een eewich lichten dach
Die oore noyt en hoord’, die ooghe noyt en sach.

(105) Voor sieckte, voor verdriet, voor swaricheyt, voor plaghen
Een welvaert sonder endt, een stadich welbehagen;
Dit gunne en gheve ons en alle die hem vreest
Dien prys en eere zy Godt, Vader, Zoon en Geest.
17°. Juny.



[CH1619:018]
CHRISTELYCKE BEDENCKINGEN OVER DE THIEN GEBODEN DES HEEREN.
TOT VERVOLGH OP DE VOORGAENDE VERCLARING VANDE
XIJ. ARTICULEN DES CHRISTELYCKEN GELOOFS

Wel op myn Ziele dan, die die barmherticheyt
Des goedertieren Godts onweerdich hebt verbreyt,
Onweerdich ondersocht de Wonderlycke daden
Van die U Cruys op hem onweerdich heeft geladen,
(5) Keert weder in U selfs, en laet u’ danckbaerheyt
Den wederom-slach zyn van ’sHeeren goedicheyt.
Het schoone woordt is windt, die niemandt can ontbreken
Het Christelycke Hert moet door de Wercken spreken,
Waer liefde, waer Gelooff, gelegen in den mondt,
(10) De boosen deelden met in ’t salighe verbondt.
Den hertten-kenner Godt, diens Goddelycke stralen
Tot in het binnenste van onse nieren dalen,
Die ’t al siet en doorsiet, dien niemandt noyt en sach
Can qualyck zyn vernoeght met ’tuyterlyck gewach.
(15) ’ Tis, Heere, ’tis ’tgemoet, ’tis ’therte ’tzyn de zinnen,
Die ghy proeft, die ghy toetst, die ghy besoeckt van binnen.
De Vruchten hebt Ghy lieff daer Ghy den Wortel ziet;
De Wortel staet U aen doch sonder vruchten niet,
De Wortel is ’tGelooff, de Vruchten syn de Wercken
(20) Doch isser sonder ’teen op ’tander niet te mercken,
Waer beyde t’samen gaen naer ’sHeeren wil en wensch
Daer wordt te recht gevoert den naem van Christen mensch.
Maer hoe? zal yeder een syn eyghen vruchten lesen?
Zal yeder eens vernuft syns levens richtsnoer wesen?
(25) Zal d’eere zal den dienst van een oneyndich Godt
Gebonden connen zyn aan ’tmenschelyck gebodt?
Nu, luystert Vleesch en bloet, den Schepper die U ’tleven
Ter eeren synes Naems gemaeckt heeft en gegeven,
Den levendigen Godt, die ’t selver heeft geseyt
(30) Ick eysche Bock noch Schaep, ick soeck gehoorsaemheyt,
Om syner knechten dienst als meester te bepalen,
Gebiet ons uyt syn handt syn eygen wet te halen,
Sit selver in ’tgerecht, roept Oost en West voor hem,
Hoort Hemel, aerde hoort naer uwes Rechters stem.
(35) Wel op myn Ziele dan, dit zyn des Hemels Wetten
Daer U den man naer ’t hert des Heeren op leert letten,
Die hy sprack die hy songh, die hy nacht ende dach
Off in syn hertte hadd’, off voor syn ooghen sach.
Volght desen voetstap naer, stuert herwaerts u gedachten,
(40) Laet dit u dachwerck zyn, besteet hier in u nachten,
Denckt yeder oogenblick verloren overbrocht
Die ’s Heeren wil en Wet niet hebbe overdocht,
Doorsoeckt de wortel vry, houdt nemmer op van knaghen,
In ’tminste woordeken is wysheyt te bejagen
(45) Den minsten letter spreeckt den slechtsten regel sluyt,
De cleynste stippel heeft syn Goddelyck beduyt.
Wech deessem deser aerd, wech wysheyt van beneden,
Wech menschen-mymering, onredelycke Reden,
Wech doolhoff sonder end’, wech cloecke sotticheyt,
(50) Scherp-sinnighe verdriet, en ydel ydelheyt.
Ick hebb’ U langh genough geleent myn jonge jaren,
Ick hebbe langh genoch getuymelt in u baren,
Ick hebbe langh genoch gewentelt in U slyck,
Myn herte wil om hooch naer ’teewich eewelyck;
(55) Myn penne sal voortaen om ’sHemels Waerheyt sweven,
Stuert haren jonghen loop Ghy Waerheyt, wech, en leven
Beleyt haer domme cracht, zoo zy U altydt, Heer,
Roem, prys en Heerlicheyt, loff, danckbaerheyt en eer.

EXODI XX.

(I. Ende Godt sprack alle dese woorden).

Doen ’tmoeyelyck gevolgh der Israelsche scharen
(60) Door zee, door wildernis, door allerley gevaren,
(Doch onder ’sHeeren handt, Die by haer dach en nacht
Sorchvuldelycken bleeff en stadich hiel de wacht,)
Behouden was geraeckt tot by de schorre sanden
Daer Sinaï gebercht den Hemel schynt te vanden,
(65) De verresiende Godt, die wysselyck verstont
Hoe verre ’smenschen will van zyner wetten grondt
Verscheyden was en vreemt, hoe verr’ het sondich vallen
Van ’teerste Menschen paer, voorouders van ons allen,
Van synen goeden aert syn schepsel hadd’ gebracht,
(70) Hoe erffelyck verblint het menschelyck geslacht.
Om wederom van nieuws syn volck aen hem te wennen
En syn gerechticheyt van nieuws te leeren kennen,
Slaet neder syn gesicht, sendt stemmen en geluyt;
Sendt donder, wolck en vier als boden voor hem uyt.
(75) Daelt schrickelyck om leegh’ op Sinaï coude toppen
Stelt palen voor het Volck, kiest twee beminde koppen
Twee Broeders in geslacht, die Syne Majesteyt
Genaecken sonder schrick: Roept over luyd’ en seyt.

            I.
2. Ick ben de Heer uwe Godt, die u uyt Egyptenlandt, uyt den
diensthuyse gheleyt hebbe.

3. Ghy en sult gheen ander Goden voor mijn aengesicht hebben.

Hoort, Israël, ick spreeck: Ick, Schepper, Heer en Vader
(80) Van alle datter leeft, Godt, Zoon, en Gheest te gader,
De wonderlycke Godt, die ’t Water met het Vier
Die d’Aerde met de Locht vervulle, dwingh en stier,
D’onsterffelycke Godt, ’toneyndelycke Wesen
Voor allen tydt geweest, noyt nerghens uyt geresen.
(85) De verresiende Godt die d’alder leechste hoeck,
Die ’talderdiepste hert doorwandel en doorsoeck,
De levendighe Godt die ’tleven hebb’ gegeven
Aen alle dat men ziet in ziel’ en lichaem leven.
De schrickelycke Godt die d’ongerechticheyt
(90) Besoecke, wreeck’ en straff’ tot inder eewicheyt.
Die solfer, peck en vlam naer mynen wenck doe hooren,
Die Sodoma verbrandt, Gomorrha hebb’ doen smooren.
Hebb’ smettelyck vervuylt Egypti watervloet
Hebb’ alles watter swom doen sterven in het bloet,
(95) Hebb’ luysen uyt het stoff der aerde doen verwecken,
Heb vorschen heel het landt van Pharao doen decken,
Hebb’ menschen in haer huys, hebb’ beesten op het Velt
Met hagel, vier en schorft geslagen en gevelt.
Hebb’ van het overschot sprinckhanen doen versaden,
(100) Hebb’ dicke duysterheyt den lande doen beladen.
Hebb’ d’eerstgeboren vrucht van alle dat ick vondt
In eenen nacht besocht en doodelyck gewondt.
Hebb’ ’tgrouwelycke heyr van heel Egypti crachten
In ’t diepste vander zee doen sincken en versmachten,
(105) En alles, Israel, om u te sien gevryt
Van slaverny, van spot, van schamperheyt en spyt.
De goedertieren Godt, die noyt en ben gebleken
Myn Goddelycke Woordt te hebben overstreken,
Die alles hebb’ gedaen, die alles aengewent
(110) Tot voordering myns Volcx naer ’t lang-gewenschte endt.
Die t’uwer sekerheyt in onbekende landen
By daegh’ een Wolcke dreeff, by nacht een Vier ded’ branden.
Die d’ongetoomde zee, die ’tgrondeloose nat
Gedrooght hebb’ en geschort voor uwer voeten padt.
(115) Die uwen hongersnoot met quackelen versaeyde
De drooghe wilderniss’ met Manna-dauw besaeyde,
Die om in Raphidim te coelen uwen dorst
Claer water hebb’ geperst uyt Horebs steene corst,
Die om u ongemack in alles te verlichten
(120) Hebb’ ’tleger Amalecs voor Josua doen swichten.
Hoort Israël myn Volck, die ben ick, die alleen
Voor uwe Vaderen gesorght hebb’ en gestreên.
Dies sult ghy my alleen voor uwen Vader houwen,
Voor uwen Heer en Godt; op my alleen betrouwen
(125) Beminnen my alleen, van ganscher herten kracht,
Myn eer, myn Heerlyckheyt, myn Goddelycke macht
Gheen Goden neffens my, gheen schepselen toeschryven
In ’t alderminste niet bedencken off bedryven
In vreucht in tegenspoet, in vrolicheyt in pyn,
(130) Daerin myn Majesteyt vercorttet moge zyn.
Der Toovenaren hulp en sult ghy voor myn ooghen
Tot ’swaerheyts ondersoeck beroepen noch gedooghen;
De waerheyt ben ick selfs, die verder gaet off siet
En kenn’ ick voor het schaep van myne Cudde niet.
(135) Is ’t armoed’, is ’t verdriet, is ’t ballingschap, syn’t plagen
Daer onder ghy versucht, my sult ghy ’t comen clagen,
Is’t tydelycke goet daerom gy zyt begaen
Is’t welvaert, weelde of peys, my sult ghy roepen aen.
Ist Liefde, Hoop’ Gelooff, syn ’t geestelycke gaven
(140) Daernaer u siele dorst, bidt my, ick zalse laven,
Syt ghy van hoogher staet gecomen totten val
Seght altydt in u hert, de Heere doet het al.
Syt ghy van uyt het slyck in heerlyckheyt geresen
De Heere neemt en geeft de Heere sy gepresen.
(145) Begeeft u niet tot rust, begint u dachwerck niet
U come inden sin, De heere leeft die ’t ziet.

            II.
4. Ghy en sult u gheen beelden noch gheen ghelijckenisse maecken,
noch van ’tghene dat boven inden Hemel is, noch van ’tghene dat onder
op der aerden is.

5. En buycht u voor die niet, noch en dientse niet, want ick ben de
Heere uwe Godt, sterck ende yverich, die de misdaet der Vaderen
besoecke aen den kinderen, tot in het derde ende vierde lidt, der ghener
die my haten.

6. Ende doe bermherticheyt aen veel duysenden, der ghener die my
lief hebben ende mijne Gheboden houden.


Myn Cudde kent myn stem: Die hebb’ ick uwe ooren,
Geluckigh Israel verscheyden mael’ doen hooren,
Maer onder ’sHemels rondt daerin ick woon’ en ben
(150) En leeft den Mensche niet die myn gedaente kenn’.
Dies sult ghy mynen naem in geenighe metalen
In gheenerhande stoff besluyten off bepalen.
De Sonn’ en ben ick niet; ick hebse daer geplant;
De Maen gelyck ick niet, ’tis ’tmaecksel van myn hand.
(155) Wt water, vier off locht en ben ick niet te rapen
Hoe zoud’ den Schepper zyn het ghen’ hy heeft geschapen?
Spreeckt Mensche wie heeft U met reden eerst verlicht,
Spreeckt Aerde wie heeft u gehangen in ’t gewicht,
Spreeckt Helle wie heeft u van ’shemels licht gebannen
(160) Spreeckt Hemel sterrenvelt, wie heeft u rondt gespannen
Spreeckt Menschelyck verstand Hell, Hemel, aerd’ en al
Wat cont ghy leveren dat my gelycken zal?
Syn’t steenen sonder ziel, zyn’t blocken sonder leven
Wat voorbeelt sullen die van ’s levens ghever gheven?
(165) Siet, Israel, ick ben u Herder en u Heer,
Groot, machtich en zeloers van mynen dienst en eer,
Zoo wie daer onder u het Goddeloos afgrysen
Des my-ontstolen plichts zal voorderen off prysen,
Zoo wie daer onder U zal vouwen Hals of handt
(170) Voor ’tschoonste dat hy zie in Water, Locht off Landt,
Dien sal ick myne straff gereckelyck doen raecken,
Dien sal ick dadelyck myn sware handt doen smaecken,
Dien zal ick inde ziel doen voelen en verstaen
Hoe swaerlyck mynen toorn can wordden wederstaen.
(175) Ick die der Vaderen te wel verdiende plagen
In ’t vierde boose lidt den Kinderen doe dragen,
Ick die myn goedicheyt aen 1000 stammen bind’
Des ghenen die myn wet om mynen wil bemindt.

            III.
7. Ghy en sult den name des Heeren uwes Godts niet te vergheefs
oft lichtveerdelick gebruycken. Want de Heere en sal hem niet
onschuldich houden noch onghestraft laten, die sijnen name misbruyckt.


Al is het hertte myn, al is’t dat my van binnen
(180) De Reden met den wil bekennen en beminnen,
Zoo eysch ick doch yet meer by d’onbeveynsde grondt
Daeraen myn eere hangt, De Tonghe met den Mondt,
Die sullen mynen naem in alle goede saecken
Haer uytterste behulp en twyffel-scheyder maecken,
(185) Die sulken ’tJae en Neen van haer gerechticheyt
Bevesten op den schrick van myn’ alwetenheyt.
Daer tegen wil ick slaen en grouwelyck besoecken
Die my op loghenen onweerdelyck bevloecken.
Ick dreyghe met den loon van d’Eewigh-leste Doot
(190) Die haer op mynen naem beroepen sonder noot.
Die ’t lasterlycke woordt der spotteren aenhooren
En allenthalven niet beletten en verstooren.
Wil emmers Israel den name synes Godts
Tot myner Vyanden vercleyningh spyt en trots
(195) Grootmaecken in syn Hert, en voor de Werelt spreken,
Stof, oorsaeck, tydt of plaets en can hem niet ontbreken,
Elck dale in sich selfs, bedencke door wiens cracht
D’onsienelycke Ziel in ’tlichaem is gebracht,
D’ontastelycke Gheest, ’tonsterffelyck beweghen,
(200) Aen yeder lidt ghemeen, in gheen van all’ gelegen,
Aenmercke tydt op tydt, beghinne vanden Dach
Die hy sach alder eerst die alder eerst hem sach
Herdenck’ syn groene jeught, besie syn dorre jaren,
Wat nu syn haeren zyn, wat doen syn crachten waeren,
(205) Doorloope ’s Hemels rondt, daer, neffens Son en Maen,
Zoo vele wegen schier als sterrelichten staen,
Aenschouwe ’s werelts cloot; daer twee verscheyden saecken
Het drooghe met het nat een rond te samen maecken,
Daer d’Ebbe, daer den Vloet de stranden op syn maet
(210) Off climmende bespoelt, off sackende verlaet.
En laete dan syn Hert in syne woorden blycken,
En segge, Groote Godt wie isser uw’s gelycken?
En roepe overluydt, Hoort, Goddeloosen, hoort,
Wy vreesen noch u strop, noch u vier, noch u moort,
(215) Dit’s onser aller Godt, dit’s Israels vertrouwen,
Het wit daerop wy zien, den grondt daerop wy bouwen,
Dit is Hy om wiens naem u banden en u pyn
Ons’ feesten, onsen roem, ons eere zullen zyn.
Dus wil ick mynen naem in Israel sien sweeren,
(220) Dus wil ick ’tlasterwoordt in loffsang sien verkeeren,
Dus wil ick myne macht myn wysheyt sonder grondt
Zien prysen in ’tgemoet, sien voeren inden mondt.

            IV.
8. Zijt ghedachtich des Sabbath-daechs dat ghy dien heylighet.
9. Ses dagen sult ghy arbeyden, ende alle uwe wercken doen.
10. Maer den sevensten dach is den Sabbath des Heeren uwes Godts:
Dan sult ghy geenen arbeyt doen, noch u Sone, noch u Dochter, noch u Knecht,
noch u Dienstmaecht, noch u Vee, noch de Vreemdelinch die in uwe
Stadt-poorten is.

11. Want in ses daghen heeft de Heere Hemel ende Aerde ghemaeckt,
ende de zee, ende all datter in is, ende hy rustede den sevensten dach,
daerom seghende de Heere den Sabbath-dach, ende heylichde den selven.


Wilt ghy in ’s levens loop u selven niet verliesen,
Volght myne ganghen naer: Wie sal het schepsel kiesen
(225) Voor stierman, voor beleydt, voor loot, voor waterpas
Dan die hem heeft gemaeckt het ghen’ hy niet en was?
Om uyt een ydel Niet een groot All te verwecken,
Om uyt de duysterheyt het claere Licht te trecken,
Om alles t’overcle’en met een ghemeyne Locht
(230) Die ’t hooghe van het leegh’ voor altydt scheyden mocht.
Om ’tdrooghe van het nat bescheydelyck t’ontcleven
Om d’aerde Vrucht en Zaet gewillich te doen geven.
Om Jaer, maendt, dach en uer, by Sterren, sonn’ en maen,
Een ongefeylde loop gestadich te doen gaen.
(235) Om ’tvlugge cleyn-gebeent de locht te doen doorsnyden,
’Tgeschubde zee-gediert door ’twater te doen glyden.
Om ’tcruypsel voete-loos, om vier-voet allerhandt
Beyd Elephant en mier te brenghen op het landt
Om ’tlaeste meester-stuck, het cort-begrip van allen
(240) De cleyne werelt, Mensch, naer myn goet wel-gevallen
Te schapen, als een Heer die alles heerschen mocht,
Ses daghen hebb’ ick daer vry-willich in verwrocht.
Den sevenden gerust, geseghent en gepresen,
Voor eewich t’myner eer geheylight heeten wesen.
(245) Ses daghen zal den tydt van uwen arbeyt zyn,
Ses daghen hooren U, den sevenden is myn,
Dien zult ghy, Israel, voor mynen Sabbath kennen,
Daer sult ghy uwen Zoon, u Dochter aen gewennen,
U affgesloofde vee, u Dienaer man off meyt,
(250) Den vreemdelingh daerby die t’ uwent binnen leyt.
Dien sult ghy aen myn woordt, aen lofsang en gebeden
In mynen naem vergaert, Godts-dienstelyck besteden,
Ontloopen ’swerelts sorgh, begheerlyckheyt en lust,
Verheffen ’tvlugge hert naer d’onbepaelde rust
(255) Naer ’tSabbath zonder endt, den ghenen toegeschreven
Die ’tSabbath haer’s gemoets myn goedheyt overgeven,
Die van het boose werck in ruste leggen stil
En maken mynen Gheest den Meester van haer wil.

            V.
12. Ghy sult u Vader ende uwe Moeder eeren, op dat ghy langhe leeft opter aerden,
ende dat het u wel gae inden lande dat u de Heere uwe Godt gheven sal.


’Tweerspannigh trots gemoet en wil ick niet verdragen,
(260) In’t sacht, gehoorsaem hert is alle myn behagen,
Gehoorsaem zult ghy zyn den Wille, keur, en wet
Van die ick over U als hoofden hebb’ geset
Den Vader, die U heeft beyd’ lichaem ende leven
Door myn bestuer en macht geschapen en gegeven,
(265) De moeder die U heeft gedraghen en becrocht
In swaricheyt gebaert, in sorghen op gebrocht,
Plicht, eerbiedt en ontsach sult ghy haer beyde toonen,
Hun liefde t’ aller tydt beleefdelyck beloonen,
In band’ en ballingschap, in overlast en pyn,
(270) Sult ghy haer toeverlaet, troost, heyl, en hulpe zyn:
Den avondt haeres tydts, haer sware leste daghen
Zal hun U morgen-son blygeestich helpen draghen.
Swyght nederich en lydt, straff haer geboden niet,
In recht off ongelyck buyght onder haer gebiedt.
(275) Der Landen overheyt, en wereltlycke machten,
Zal uwer yeder een voor myn gesanten achten,
Zy sitten op den Stoel die ick haer hebb’ gestelt,
Haer menschelyck gebiet is Goddelyck gewelt
Des Vaders in syn huys, des Coninckx in syn landen:
(280) De wetten syn myn woordt, de Princen zyn myn handen.
Begheeft U onder haer (doch redelyck) ontsach,
Te loone zult ghy zien een langhe levens-dach,
Te loone vol gelucks de voor-beloofde kusten
Het rycke Chanaan besitten en berusten,
(285) Te loone zult ghy zyn oneyntelyck verheught,
In ’t Hemelsch Chanaan, d’onsprekelycke vreught.

            VI.
13. Ghy en sult niet dooden.

Leeft vredelyck in rust met uwen even naesten,
Verstout U niet syn Doot ontydelyck te haesten.
’Tis myn gelyckenis, myn maecksel en myn beeldt,
(290) Die van U noch in Ziel noch lichaem niet en scheelt.
Schendt myne wercken niet: myn gramschap zal bestortten
Die ’tminste menschen-lidt zal schaden off vercortten.
U Eyghen vleesch en bloedt behoort my eyghen toe,
Staet my u leven aen, wat zyt ghy ’t selver moe?
(295) Ick stell’ U stervens uer, wie zalse niet verbeyden?
Ick voeghe ziel en lyff wie zalse derven scheyden?
Zal eenen druppel bloets ter aerde syn geraeckt
In spyt en weder-wil van die hem heeft gemaeckt?
Wee allen die de handt aen myne rechten steken;
(300) U onschult, Israel, zal ick, off niemandt, wreken,
My comt de wrake toe: Wee, die zyn Broeder slaet,
Off met de tonghe quetst, off metter hertten haet.

            VII.
14. Ghy en sult niet echtbreken.

Elck voughe synen staet naer syn ontfangen crachten,
Die syn genegentheyt can dwinghen en verachten,
(305) In woordt en wercken kuysch, van hertten onbesmet,
Onthoude synen sin van ’thouwelycsche bedt.
Veel beter connen my d’ontbonden vrye sinnen
Dan ’thuys-besorghde hert believen en beminnen.
Die niet en can weerstaen den moeyelycken brandt
(310) Van ’t sondigh lusten-vier, beghev’ hem inden bandt,
Bepale synen lust, verplichte syn begheeren,
Syn ziele te geval, en myn gebodt ter eeren.
Dits d’eewigh echten knoop, ’tonbrekelyck verbondt,
In mynen naem begost, in myne Wet gegrondt.
(315) Vervloecket zy den man die selver syn gedachten
In synes naesten bedt oneerlyck laet vernachten,
Vervloecket zy de Vrouw die haren Camer-raedt
Den minsten ooghen-lonck in overspel ontslaet.

            VIII.
15. Ghy en sult niet stelen.

Laet yeder een de Vrucht van syn besweette Jaren
(320) Besitten ongemoeyt, en vredelyck bewaren:
Den mensche raeckt aen goet noch have by geval,
Van myn ryck-milde handt, van boven comt het al;
Die ’t synen Broeder neemt, heeft my voor eerst bestolen,
Noyt bleve Dievery voor myn gesicht verholen.
(325) Wacht strooper op het velt, wacht roover onder ’triet,
Ontgaet des rechters handt, myn oogh ontloopt ghy niet.
Wacht vrecke woecker-dieff, die op ’t oneerlyck schrapen
By daghe niet en rust, by nacht verlet te slapen,
Wacht schatteren myns Volckx die vander armen bloedt
(330) Onmenschelyck versaet uws hertten overvloet.
Ick houde rekeningh van all’ u boos bedryven,
Dat zal ick t’syner tydt voor myn gericht beschryven,
En myn lanckmoedicheyt, myn uytstel en verdrach
Vergelden met den schrick van zoo veel swaerer slach.

            IX.
16. Ghy en sult gheen valsche ghetuyghenisse spreken teghen uwen naesten.

(335) Onwaerheyt, achterclap, bedrieghelycke woorden
Zyn grouwelen voor my en geestelycke moorden;
En meer als dievery: Wie quetst syn broeder meer
Off die hem neemt syn goedt, off die hem steelt syn eer?
Het snelle Tonghen-bladt en hebb’ ick sonder reden
(340) Veel cortter niet getoomt, dan ’s lichaems ander leden,
Meest alle zyn gepaert, dit staeter maer alleen
Gewortelt in het vleysch, becingelt in het been.
Wel hem die sonder leedt van vrunden en gebueren
Zoo sorghelycken lidt can dwinghen en bestueren,
(345) Die liever ’snaesten schandt stil-swyghende bedeckt,
Dan yemandts goeden naem met loghenen bevleckt.
Dien gave, noch geschenck, noch vrees noch hop’ en buyghen
Om teghen syn gemoet bedrieghelyck te tuyghen.
Schout loghen-tael, myn Volck, ter liefde van U Godt
(350) Die d’achterclapper hoont, den loghenaer bespot.

            X.
17. Ghy en sult niet begheeren uws naesten huys. Ghy en sult niet begheeren
uwes naesten Wijff, noch sijnen Knecht, noch sijn Dienstmaecht, noch sijnen Osse,
noch sijnen Ezel, noch eenich dinch dat uwen naesten heefft.


Geveynsde Heylicheyt en zal my niet bedrieghen,
Voor my en can den mondt het Herte niet belieghen,
Oock ben ick met den tooch van buyten niet gepaeyt
Daer ’therte herwaerts treckt, en ’tooghe derwaerts draeyt.
(355) Laet niemandt op den schyn van syne sonden rusten,
Ick wachte wil noch daet, ick straff de boose lusten.
Wie ’s broeders Huys off goet, uyt giericheyt beweecht,
Bedecktelyck verwenscht, heeft Dievery gepleecht;
Wie syn begheerlyckheyt in ’t minste heeft begeven
(360) Tot ’snaesten wyff off maecht, heeft overspel bedreven,
Wie om syns broeders Doot, onredelyck verstoort,
Tot syner wraecke hoopt, is schuldich aen een moort.
Swicht vleeschelyck vernuft, myn wille sy u reden,
Wie salder tegen staen? wie isser om t’ onvreden?
(365) Wie roepter myn gebodt voor ’tmenschelyck gerecht?
Ick, de Rechtveerdighe, Ick, Israel, Ick segh ’t.

Jae, Heere, ’tis U woordt, ’tsyn U beschreven wetten,
Daer naer wy onsen loop verbonden zyn te setten,
Daer van het minste punt vertreden off gefaelt
(370) D’onsterffelycke Doot rechtvaerdelyck behaelt.
Daer door de swacke ziel in een van all vervallen
Voor U gerechticheyt straff-schuldich is van allen.
En zult ghy hierop dan te rechte met ons gaen,
Waer is hy, Groote Godt, die voor U zal bestaen?
(375) Waer ’t maecksel uwer handt in syn geheel gebleven,
En hadden wy U, Heer, moetwilligh niet begheven,
Wy derfden opwaert zien: De crachten waeren daer
Om U gebodt en Wil in als te comen naer.
Nu leyt dat groote licht, die Goddelycke gaven
(380) Door eenen, in ons all, erff-sondelyck begraven.
Nu isser vanden mensch ter werelt gheen vermaen
Die ’tminste goet can doen, can dencken, off verstaen.
Selff, Heere, daer Ghy werckt; daer ghy het nieuwe leven
In ’t nieuw-herboren hert van nieuws bestaet te geven,
(385) Valt strydt en tegenstandt, door een verscheyden Wet
Die tegens d’ uwe stelt haer moghelyck belet.
Daer zyn ons Vruchten dan, waer zyn ons’ Offeranden?
Wat zal een leghe handt op uw altaren branden?
Wat zal hy brenghen op zyn Schepper te geval
(390) Die alles schuldich is, en niet en heeft met al?
Dus comen wy van U, Genadich Vader, halen,
Het ghen’ ghy van ons eyscht; de middel om betalen
Van die wy schuldich zyn: Siet ons’ ellenden aen
In ’t aengesicht van hem die voor ons heeft voldaen,
(395) Laet syn’ onnooselheyt voor onse schulden spreken,
Laet uwes torens slach op syn verdiensten breken,
Laet syn geleende straff, en onverdiende pyn
Op uwen altaer Heer ons vollen offer zyn.
Zoo zal U goedicheyt op aerd’ en hemel wesen
(400) In eewen eewicheyt geheylight en gepresen,
Zoo u gerechticheyt den Volckeren bekent
D’een’ onuytsprekelyck en d’ander zonder endt.
4°. Cal. Septemb. (29 Aug.)




[CH1619:019]
1. COR. 3. 19.
SAPIENTIA MUNDI HUJUS STULTITIA APUD DEUM

Cedite Terrarum claudae moderamina Leges,
Occidat ad Solem Cynthia vestra meum:
Navigat ad summo defixum sydus Olympo
Scilicet, haec animi quassa carina mei.
(5) Tollor; Ave Tellus, superas libet ire per auras;
Annue Coelorum Rector et affer opem;
Nitimur in vanos, nisi Te praeeunte, labores,
Tende manum, persto; tolle, relabor item.
Erige divino trepidam sufflamine mentem,
(10) Restat in auxilio spes rediviva tuo.
Prid. Id. 7b. (12 Sept.)




[CH1619:020]
GRILL OFF HAECHSCHE HERDER-BOEREN-LUYT-LIEDT OP HET
AMSTERDAMSCHE VISSCHER-FLUYT-RIET VAN ANNA
ROEMERS. ENDE VAN HET BESLUYT AENDE
ED. HEERE MYN HEERE VAN ASPEREN

Roomsch gespan Veneetsche berders,
Tweede Vryster van ons’ Herders,
Haechsche maecksel Fransche crop,
Fransche stellingh Haechsche cop
(5) Haechsch’ Veneetsche-Fransche spanen,
Luyt, getuyghe van myn tranen,
Luyt, getuyghe van myn vreucht,
Van myn onbevleckte jeught:
Luyt, toecomende verblyden
(10) (Emmers wilt den Hemel lyden)
Van myn grijse ouderdom;
Luyt, myn stille Treves-trom,
Luyt myn fluyt en myn Trompetten,
Luyt myn feest en myn bancquetten,
(15) Luyt, myn heusch onnoosel spel,
Myn vermaeckelyck gequell.
Luyt, myn voorspraeck byde meysges,
Die zoo menich duysent reysges
Duysent knechges wel gepaert,
(20) Om een boomptgen hebt vergaert.
Luyt, myn sleutel totte Camers
Daermen sonder gouden hamers
Selden in geraeckt off niet,
Daermen ’t Volckgen niet en siet
(25) Dan gedoken inden doncker,
Daer het Manne-volck heet Joncker,
Daer de Vryster Juffer heet,
Daer men altydt suycker eet;
Daer de deuren en de mueren
(30) Met ferwiele langhe lueren
Syn behanghen en bedeckt;
Daermen mette boere geckt,
Daer het altydt is voll reucken
Minn off meer als in een keucken,
(35) Daer de leren-wanten duym
Steeckt vol muskes en barfuym.
Daer de mantels en de craghen
Zoo veel vreemde cleuren draghen
Dat het in een mensch syn oogh
(40) Flickert als een reghenboogh.
Daermen heele winter-nachten
Met het bloote hooft moet wachten,
Om een handtge vol gewins,
Op een Hartigh off een Prins.
(45) Luyt, myn eerste wech-bereyder
Totten grooten Menschen-weyder
West benoorden ’t Noorder Meer
(Japick, dunckt my, hiet den Heer)
Die syn hooch-geleerde ooren
(50) Om den Herder-tramp te hooren
Die ghy hem te wille sloeght,
Goedertieren heeft gevoeght,
Luyt, by Luyten vergeleken
Die voor Luyten noyt en weken,
(55) Luyt die meesters jonghen naem
Maeckt bekent en aengenaem,
Twee mael seven jaer geluystert,
Meer bevochten dan verduystert,
Luyt, te veel gepresen Luyt,
(60) Stopt u snaren, Anna fluyt.

Wt was den Boeren-deun zoo haest het Herder-wicht
Syn Anna, synen schrick creech naerder in ’t gesicht.
En sach haer ’tfluytgen vast van alle canten claren,
En sach een jonghen rey rontsom haer lyff vergaeren,
(65) En sach het soet geswel van d’een en d’ander koon
Daermede zoo hem docht, Sy peylde nae den toon.
    Ghy die het Visscher-liedt aen uwe croon gehangen,
Geluckigh Heer-Poëet gehoort hebt en ontfangen,
Ghy die verstaet hoe verr’ een Amsterdamsche fluyt
(70) Verdooft en overtreft een’ Haechsche herder luyt,
Spreeckt vonnis tusschen tween, off niet des’ lompe jongen
Syn schraele darm-geschrap voorsichtich heeft bedwonghen
Daer Anna quaem ter baen: Off ’t niet is, zoo hy meent,
Best tydelyck geswicht, eer schandelyck verbeent.
3°. Id. (11) Novemb.



[CH1619:021]
OP ’T CLAECHDICHT VAN ANNA ROEMER VISSCHERS
AEN D’HEERE GROTIUS

Swijcht Rym-beroemde tongh, still over-vrouw verstandt,
Beydt letter-rycke pen, rust ruste-loose handt,
En ghy medooghend oogh, spaert U geleerde tranen,
De rechte schreyens-tydt zal selver syns vermanen;
    (5) Wanneer haer (Och! off noyt) een altydt wrede Doodt
    Zal roemen t’onser spyt den overgrooten Groot
Te hebben doen betreên de veer-schuyt aller zielen.
Wat segh ick, schreyens tydt? Noch zalmen dan de wielen,
    Noch de Victorie-Coetz van ’swerelts Wonder-faem
    (10) Zien voeren d’eere-vracht van synen trotsen naem.
Hoe zouden van nu aff dry wallen en dry grachten
Dien meer als Dedal-geest besluyten en versmachten,
    Daer van bekennen zal d’oyt onverwonnen Doodt
    Op sulcken harden stael is myne Zeyssem loodt.
17° Novemb.



[CH1619:022]
BESLUYT GENOMEN UYT DE RASENDE LIEFDE-COORTS. AEN
’T VROUW-VOLCK IN ’T GEMEEN

Wie hadde Venus doch zoo snellen fellen schicht
Gedreven in de borst? Haer eyghen blinde wicht.
Maer was hy niet haer kindt, en was sy niet syn’ moeder?
De Lecker en verschoont noch bloedt-verwandt noch broeder.
(5) Maer was zy selver niet Vooghdinne van syn’ handt?
Meestersche van het vier, maer slave van den brandt.
Maer was zy niet Goddin om syn gewelt te weeren?
Gheen Goddelycke maegh can dat fenyn verteeren.
Och sterfflyck Vrouw-gediert, Doel-witten van de Min,
(10) Ontstekelycke waer, nu comt my inden Sin,
Cost Venus noch als Moer, noch als Voochdin syn’ banden,
    Noch als Goddin ontgaen syn kinder-pyl-gewelt,
    Wat moet het grouwelick tot uwent zyn gestelt,
Die eens al watter smoockt mocht luchterlaegh zien branden!
17°. Nov.



[CH1619:023]
TEGHEN BESLUYT VOOR ’T VROUW-VOLCK
Was Venus liefde-geck, wie can daeruyt besluyten
Dat Vrouwen in ’tgemeen off niet off weynich stuyten.
    Al was zy haest in brandt dat hadde syn waerom,
    Wien byt de Duyvel eer dan dieder met gaet om?
(5) Waer wordt het lichter nat dan inde vochte plasschen?
Waer maecktmen lichter vier dan inde gloeyend’ asschen?
    Wat zouse zyn als Vonck die heel de werelt braeyt?
    Wat zouse syn als hoer die al de coppels draeyt?
Die quo s. (17 Nov.)



[CH1619:024]
SUR LES FROIDEURS D’ADONIS A DAME A. D. G.
Ie ne m’estonne point du desdaigneux refus
D’Adonis; aussi bien n’estoit ce qu’ à Venus.
    Anne mais s’il n’eust veu de vos yeulx que l’idée,
    Je n’aye point de nez s’il ne vous eust aimée.
Postrid. ( 18 Nov.)



[CH1619:025]
(AEN DOROTHEA VAN DORP)
THE, de soetste van ongs bueren,
Al dit goetjen selje stûeren
Naje groene Groenevelt:
Siet toe datje ’t wel bestelt.
(5) Inden eersten selje’r vinnen
Ien beschreven glas van binnen:
En daer in ien stuck papier,
Met ien veersjen drie off vier,
Van die man sen hooghe tarmen,
(10) Die ongs buer-wyfs blancke narmen
Soo ongdieftelycken net
Op ien rijmpjen heyt eset.
Item isser noch ien stickjen,
Off ien cluchjen, off ien quickjen
(15) Van ien Haeghse boere-jool
Vors ekropen uyt de kool:
Van ien jonghe plompe lecker,
Die soo kies is en soo lecker
Soo hy doen mocht wat hy wou
(20) Dat hy numment prysen sou,
Numment minnen, numment vieren
Numment eeren, numment cieren
Dan de soetste fraeyste meyt
Die oyt aerd’ edregen heyt.
(25) Waer by all’ ongs aare troosjes
Komen lyck verlepte roosjes
Lyck ien knip-slach by ien worp.
Lyck ien huysien by ien DORP.
Doch moer: as je ’t hebt elesen,
(30) Raet wie mach het meysien wesen:
Asje siet op’t schreeven glas
Denckt wie dat het knechje was.



[CH1619:026]
(AEN JOFFR. VAN TRELLO)
Grilligh trilligh Trilloos kindt
’Khad je dapper wel esint
Waerje niet zoo licht van belghen,
Dat en ken ick niet verswelghen
(5) Datje zoo soudt mitter vaert
Raecken op je groote paert,
Om en hoop onnoosel grillen
Die men lestereys ontvillen
Tusse waeck en slaepe schier
(10) ’Savents, schat ick, byde Vier,
Om en onbeschoft versieren
Om en onbedocht vercieren
Datje giste t’ jouwer schandt
In men rympge was eplandt.
(15) Com, ick moetj ’ en kunstge leeren;
’Kwill’t noch al ten quaetste keeren,
’Kneem ick hadd’ van iene meyt
Quaet eschreven, quaet eseyt
Om en aere wat te prysen
(20) Om en aere te bewysen
Datter al wat onderscheyt
Tussen heur en aere leydt.
Jij, die ’t meughelick zoudt lesen,
Zouwje wel zoo schielick wesen
(25) Datje strack ter sprongh ter loop
Zoudt gelooven al den hoop?
Schole, moer, en leert ierst kennen
Wat de mans voor goedtge bennen,
Wat den bouwen en den doeck
(30) Al moet lyen vande broeck.
Zoo veul moetje van me hooren
Noyt en wasser knecht ebooren
Zoo ontydelijck oprecht
Zoo belachelijcke slecht
(35) Die ghien leughens cost versinnen
Om te prysen hooft oft sinnen
Backes, ooghen, mongdt off haer
Van sen Vryster off sen Caer.
Meysges, ’kwilje niet bedrieghen
(40) ’Kmaeck perfessi van te lieghen
Waer ick jouluy raeck an boort,
Daerom as je van men hoort
Dat ick d’ien’ off d’aere Vryster
Segh in ’t singhen ’tis en lyster,
(45) Segh in ’t treën ’tis en paeuw,
Segh in ’tclappen ’tis en Caeuw,
Segh her ooghjes bennen Lichges
Segh her lonckjes bennen schichgies,
Segh her borsges bennen smout,
(50) Segh her tuytges benne gout,
Segh her coontgies benne staeltgies,
Segh her lippgies benne craeltges,
S’ heyt en halsge van yvoor,
Taetges witter as en moor,
(55) Haetges softer as en bontge,
Bientges rapper as en hondtge,
Voetges smaller as en kindt,
Treetges luchter as en windt.
As je sucke malle dinghen
(60) Myn hoort spreken myn hoort singhen
Myn hoort speulen op men luyt,
Seght, de leepe lecker fluyt.
Maer (sel hier en wysert seggen
Die de quinten dworsser leggen)
(65) ’Tliegen is en sondigh stick.
Vaer, al weetje meer as ick,
Laetje zoo in slaep niet wieghen,
Alle Vryen staet op’t lieghen,
Al de Vreucht van broeck en rock
(70) Rust op leughen en op jock.
Niettemin op sucke leughen,
Die al hier off daer toe deughen;
Want gelyck een grooten Heer
Keuninck, Keyser, Paus off meer
(75) Tien mael hoogher wordt epresen
Dan hy oyt mocht waerdich wesen,
Niet om dat hy ’t wesen cost
Maer om dat hy ’t wesen most,
Zoo vergaet het menich reysges
(80) Byde knechges en de meysges
Tgoetge geeft mecander op
Totten hooghen hemel top.
Niet om datte Vryers vinnen
Dat her Vrysters syn Goddinnen,
(85) Off yet hooger as en mensch,
’Tis en louter bloote wensch.
Dat’s te seggen isse moelick
’Kwouw se waer beleeft en goelick,
’Knoem de cleuter alle daegh
(90) Zoo as ickse geere saegh.
    Wel ick mach niet langher praeten,
’Khoop je selttet nouw schier vaten
Waeret rechte grondgat ley
Van al dat ick lestent zey
(95) Om en meysgen te bestieren
Die ick sonder te versieren
(Als ick ’t ommers segghen mach)
Liever sie as alden dach.
Daer ick me in deucht en eeren
(100) Wonder wel ken ackirderen
Dien ick lieff heb met een maer,
Niet as vryster maer as Caer.
Zouwje daerom wille kyven,
Zouwje daerom cribbich blyven,
(105) Dat en denck ick nummermeer.
Trouwe, doet vry dry mael meer
’Klaetje grollen, ’klaetje morren,
’Klaetje grimmen, ’klaetje knorren,
Quelligh krelligh Trellooskindt
(110) ’Khebj ’ al evewel esint.
10. 9b. (Nov.) raptim et ludibundus. vix trib. hor.!



[CH1619:027]
LA BERGERIE DE LA HAYE A MADAME LA PRINCESSE DE CHIMAY,
SUR SA CONVALESCENCE ET SON DEPART.
ENTRÉE DE BALLET

    Te voila donc, bel oeil, au dessus du malheur
Comme l’astre vainqueur
D’un nuage escarté:
Car que pourroijent les dieux sur la Divinité?

    (5) Peusses tu nous laisser à mesure contents
De tes contentements;
Et qu’au bout de tes pleurs
L’envie du Destin n’entamast nos douleurs!

    De veoir ta guarison nos forests et nos champs
(10) En vont retentissants
Bien-venu soit le jour
Qui te rend à ton ame et ton ame à l’Amour.

    Mais de veoir ton depart il n’est bois ni rocher
Qui n’en vienne à pleurer,
(15) Et semble en te perdant
Que nous ne voyons point Midi qu’en Occident.

    Voilà comment le Ciel jaloux de tes clartez
Tient noz coeurs arrestez
De contraires souhaits
(20) Et nous charge à l’envi de joye et de regrets.

    Belle, l’esclair doré, qui nous a esblouïs
Autant que resjouïs,
Aurons nous le pouvoir
D’apprendre en un instant à te perdre et te veoir?

    (25) Adorable Soleil, au moins si tu ne luis
Qu’au point que tu nous fuis,
Promets nous en fuyant
Ton auguste retour au point de l’Orient.
21 Novemb.



[CH1619:028]
PARAPHR. EX ANGLICO BEN. JOHNSON
Wie seyt dat Piet en Trijn niet commen over ien?
De bueren hebben dat der leven niet esien.
Piet maledyt den dach dat hy het Varcke trouwde,
Tryn zeyt het isset stick dat heur oyt meest berouwde,
(5) Mocht Piet doen dat hy wouw hi quam noyt bij sen wyff,
Mocht Tryn doen datse wouw se raeckte noyt sen lyff.
Piet maeckt hem uytten bedd’ voor dach en opter straeten,
Tryn doet ghien liever dingh dan buytens huys te praten,
Piet is bedruckt en stil zoo haest hi is in huys,
(10) Tuys zitten byde man is Tryn her grootste cruys.
Piet wenst hem dickwils blindt om Tryns gesicht te schouwen,
Om Pieter niet te zien zou Tryn haer oogh uyt clouwen.
Piet wouw hi al verrott in ’t kerckhoffs mesten lach,
Tryn roept schier alle daech om ’slevens lesten dach.
(15) Piet zeyt daer’s niet en kindt van him als vaer eboren,
Tryn zeyt daer isser ghien dat hem ken toebehooren,
Moet de vrouw mette man in alles gaen te gaer
In iene wil en wens? Waer vontme liever paer?
27°. 9b. (Nov.)

Continue