Contantijn Huygens: Tryntje Cornelis. Eerste druk — Ceneton03891
Gepubliceerd op 10 februari 1998 door C. Harmsen.
Redactie dr. A.J.E. Harmsen, Opleiding Nederlands, Universiteit Leiden.
Voor deze editie is gebruik gemaakt van het exemplaar KBH 504 B 265.
In deze uitgave zijn evidente zetfouten gecorrigeerd en gemarkeerd met een asterisk.


Continue
[CH1653:039]

TRYNTJE CORNELIS.

KLUCHT.

DOOR

CONSTANTIN HUYGENS,

Heere van Zuylichem.

[Vignet: Ex morte immortalitas].

In ’s GRAVEN-HAGE.
_______________________

By ADRIAN VLACK. 1657.

Met previlegie.


Aen den Leser.

HIer heb ick my nu ernstelick ende oprechtelick te ontschuldigen van de menighvuldige aenporringen die my al te goede vrienden hebben blyven doen, ten einde ick oock dese vodderye met de reste aen den dagh soude laten komen. Vele, mijns bedunckens, goede en wichtige bedenckingen heb ick daer tegens aengewent, daer ick oock noch op stae: maer niemant en heeft willen gehoor geven. Soo geraeckt het verwerpen jongh uyt het nest, Leser, daer in ick hope ghy gedencken sult beteren slagh van Schepselen uyt-ghebroeyt te zijn. Is u het werck een paer uren lesens en lacchens waert, weet, tot mijn naerder onschult, dat het my altoos geene dry volle dagen tijts en heeft gekost, uytgesondert de Byschriften, die ick lange naderhant, ende met stade, tot mijn vermaeck, ende moghelick niet sonder eenighe nuttigheit van Geletterde Lief-hebbers, daer by hebbe gevoeght, doch alles met die meeninge, dat het moghte een CAMER-SPEL onder de vrienden, ende in hare Cameren blyven, ende geensins om het op Thoneelen viese en wyse, rekelicke ende onbescheidene menschen allerhande slagh van vonnissen te doen uytwerpen, sulx een yeders recht is, maer daer aen sich niet elck een en heeft te onderwerpen. Hoe icker toe kome, Leser, heb ick sonder geveinstheit verklaert.



[De Griekse citaten uit Isocrates en Aristoteles zijn hier niet getranscribeerd.
In de Korenbloemen zijn twee citaten uit Horatius en Strabo toegevoegd; zie de illustratie bij Tryntje Cornelis 1672].

        ___________ Poëta tabulas cum cepit sibi,
        Quaerit quod nusquam est gentium, reperit tamen.
        Facit illud verisimile quod mendacium est. Plaut. Pseud. I. 4.

Ut in vita, sic in studiis pulcherrimum & humanissimum existimo, severitatem co-
    comitatemque miscere, ne illa in tristitiam, haec in petulantiam procedat. quâ ra-
    tione ductus graviora opera lusibus jocisque distinguo. Plin. Sec. Ep. lib. 8.



        INHOUT

TRijn, aenghehaelt en uytgheplondert by de Kan,
Wreeckt sich met vuysten, en bedrieght haer eyghen Man.

        PERSONAEDJEN.

CLAES GERRITSZ. Schipper.

TRYNTJE CORNELIS. Schippers Vrouw.

KEES, Schippers knecht.

MARIE, Snol.

FRANCISCO
PASCHIER         } Pollen van Marie.

HANNEKEN UYT. Klapperman.

Thooneel
T’ANTWERPEN.


PRO PARAGRAPHIS.

VErba volui Batavos Romana docerent,
    Plurima quae dixi dicta fuisse prius.
Si quid enim scitè, quod idem me scitior alter
    Dixerit, exemplo gloria major erit.
Si quid ego insulsè, quod idem me salsior alter,
    Ilicet, huic veniam qui dat, utrique dedit.
Istuc summa redit, cum magnis saepe stetisse,
    Nec nisi cum magnis me cecidisse viris.


VOORBERICHT,
Aen ’t Volck.

DE Vrede was in ’t landt, den uytslagh van Westphalen,
Dien ’t vre-loos Engelandt in d’asschen socht te maelen.
De Seven Volckeren bejegenden de Thien,
Als Vrienden, emmers als twee swarmen noeste Bien,
(5) Verscheidentlick beheert, maer vrienden; als Gebueren,
Die d’een den anderen sijn’ welvaert noch betrueren,
Noch overgunstigh zijn, als Bueren door de banck;
Die slagh van Vrede sagh soet Nederlandt in swanck;
En winst of wilde Vreugh dê d’een en d’ander lusten
(10) Van hier naer Brabantsche, van daer naer onse Kusten.
Claes Gertze van Saerdam ley op een vrachtje toe,
Daer winst op vallen moght; Trijn Knelis Kint, sijn’ koe,
Sijn weeld’righ’ hónigh-bie, sijn Wijf, om kort te spreken,
Had’t op de vreught gemunt, de vreught van hooren preken
(15) In Kap en Keuvel, vreught van Monick en Bagijn
En Klooster-goet te sien; van t’ Antwerpen te zijn.
Claes gunden haer ’t vermaeck, en packtes’ in ’t Voor-onder:
Sy waeren nieuw getrouwt; hy docht, ’t en waer geen wonder,
Of ’t Wijf wat schorten moght dat Jonghe Vrouwen schort,
(20) Als ’t goedje gémelick en vies en lustigh wordt,
En dient voldaen te zijn, all souder ’t land om wagen:
Oock koste ’t hem geen’ vracht van Schip, of Peert of Wagen,
En beter hadt hij Moer ontrent hem binnens boorts,
Dan of sy t’huys alleen moght vallen in een koorts,
(25) Een’ Koorts van ritsigh bloed, daer kluchtighe Doctoren,
Gehaelt of ongehaelt, wat haest naer moghten hooren,
En meesterense soo, of sy ’t verschoonen wouw,
Dat Moers Buyck draghen moght, dat Vaers Hooft kroonen souw.
Soo raeckte Trijn mé t’scheep, en ’tschip door Kil en Keeten
(30) T’ Antwerpen aen de Kaey: daer Claes begon te sweeten
In ’t venten van de vracht, in ’t lossen met sijn maet,
In ’t rollen over ’t Hooft, in ’t slepen langs de straet.
Trijn trock ’t haer weinigh aen; sy docht, het goed sal komen
Al slapende; men seght, soo sent het Godt den vromen,
(35) En Claes soud ’t redderen: sy was daerom niet daer;
Maer om een kijckjen uyt: soo schicktse muts en haer,
Als of t’huys Kermis waer: ’t Bruyts pack wort aengetrocken,
Het beste Boven-lijf, en bei de beste Rocken;
De Trouw-ringh aen de handt, met noch een Suf daer by,
(40) Van Claesens Petemeu; de Sleutelraex op zy,
De Beurs, de Kussebuijl, de Sonnendaeghsche Messen,
De Beurs, verstaet, versien; Ducaetjens met haer sessen
En Ducatontjes toe, en Schellinckjes daer op,
Om hier en daer wat tuyghs te koopen voor een’ Pop,
(45) Die dood of levendigh, dat jaer haer kind moght vallen:
De zyde Koussens (want soo kost’lick derft men mallen
In’t weeldrigh Waterland) en hadse niet vermist;
Sy ginghen aen ’tgebeent, en, of men ’t niet en wist,
Het korte Keursje kon ’t tot bij de Knie toe melden:
(50) In ’tend quam de Cabas, of, als ick ’t wel vertelden,
’T bruijn-houten Emmertje met spyckertjes vergult;
Daer mé was onse Moers toe taeckeling vervult.
Op trockse voorde wint: Claes liets’ haer buyck vol wandelen,
En sey, Kint, siet wat om na moye suyck’r’ Amandelen
(55) Voor onse Besje t’huys, ’t sel hier niet qualick gaen,
Capittel-stocken toe, het magh’er al op staen.
Past voort wat op je stick; daer komt een ding by tye
Met belle langs de straet, dat moetje machtigh mye;
Daer loope kaersen om by klaere Sonne-schijn,
(60) En ’t volckje knielter voor, dat moet je laete, Trijn,
As ’t onse Domené t’ Saerdam quam te verneme,
’k Mien dat hy Claes en Tryn% een poosje voor sou neme.
    Pas was sij ’t hoeckjen om, haer quam een’ Bel te moet,
Hier hebb ick ’t, docht sy strack, daer voor ick wycken moet,
(65) En snapten in een steegh, tot dat het ding voorby was:
Als s’om sagh, was ’t een Karr die niet voll rystenbry was,
Daer voor sy hadt geschrickt, door ’t bellen van het Paert:
’k Hadd, seyse lachende, die moeyte wel espaert,
En stapte Stewaert in; daers’ aen de ruyme straeten,
(70) Aen blauwe Balien, aen blauw’ ronde deuregaten,
Aen Vensters sonder hout, aen Traelien sonder end,
(Als ys’re sneppen touw) wel vatten kost ontrent,
Dat Saerdam op sijn best en op de Kermis-maelen
’T Antwerpsche werckendaghs niet heel wel op kan haelen:
(75) Sy sagh ’t oock aen ’t Stadthuys; sy sagh ’t oock aen ’t gerots
Van Joffers, galge vol, de straet langs in de Crots:
De Kercken spraken ’t oock met all haer’ moye borden:
Daer meende de goe Vrouw schier aers als aers te worden,
Van hooren en van sien aen Orgel-pijp en Vaen.
(80) Juyst vonds’ een Paep op stoel in witte doecken staen,
Als of m’ hem scheeren souw, en mit se recht op ’t punt quam
Soo wouws’ eens hooren schier wat gelt daer uyt die munt quam:
’t En was niet eers genoegh te seggen, dat Godts Woort
Vergalt wort bij dit volck, en doemen ’t ongehoort,
(85) Al souse Domené t’ Saerdam noch eens bekijven.
Soo kroopse dichtjes aen by de devootste wijven:
Maer s’ hadder niet veel duers: het Paepje brack veel wints
Met mond en handen; maer sy sat als doof of kints,
En kost geen enckel woort beseffen of besinnen,
(90) Soo wardens’ inde Tael, al spandes’ all’ haer’ sinnen;
Soo verr was ’t Antwerps bot van ’tgeestige Saerdams,
Of van haer hoofsche spraeck, het suyver Amsterdams.
In ’t end vlooghs’ over end, en, om haer spijt te decken,
Deeds’ ofse swijmen sou; maer morden in ’tvertrecken,
(95) Ja, ja, watje toch seght! ’k verstae je niet een woort;
Ick schick, je staet en lieght, dat heb ick dick ehoort
Van onse Domené; die ken ten minste spreke*
Voor Vrouwe van verstant: maer dit en lijckt gien preke.
Daermé de Kerckdeur uijt, en met den neus op straet,
(100) Daer boven ’t hoogh portael de spitse Toren staet:
Daer saghs’ eens opwaert aen, en ’t moght haer wel gelusten
Dat steil eens op te treen, om soo de Vlaemsche Kusten
Van boven t’oversien: maer, docht sy, ’k ben een Vrouw,
Een Jonge Vrouw allien, en als ick ’t wagen souw,
(105) Wat weet ick hoe’ck het met den Tore-wachter klaerde;
’k En trouw dit volckje niet, se lijcke licht van aerde;
Hy mochtme met gewelt doen voorgaen, en wat raet?
Het is een smalle trap: neen, neen, ’k houdt met de straet;
En, waer Claes Gertsen hier, hy soudt me selver prijse:
(110) Nou ben ick oud enoegh men selve t’onderwyse.
    Soo trock sy op de reys, en raeckte, voor ’t begin,
Haer eenighe verlangh, een Nonnen-Clooster in:
Daer kreegh sy bier aen boort, en praetsters bij dozijnen,
Volck van geheilight vleesch, of die soo wilden schynen:
(115) Veel hadden sy te sien aen Trynens vreemt gewaet,
Veel Tryn te hooren van haer Maeghdelicken staet,
Van haer contentement, van haer mortificatie;
All ’t poppegoed quam voor, en al wat tot de statie
Van nieuwe Nonnen hoort; om of sy luyst’ren mocht,
(120) En ’t Ketters zieltje van de Hel t’ontkluyst’ren socht.
Maer Trijn viel op haer platt, en seij, ’twas all moij’ dingen,
Dan sulcken veugel was in sulck nett niet te singen.
Sy hadd een man etrouwt, en hadt noch ghien berouw,
En, haddens’ hier gien mans, soo was ’t niet as het souw.
(125) De mater gafs’ een’ wenck, als of sij wilde seggen,
Dat stond een yegelick soo nauw niet uijt te leggen.
Trijn merckte ’twuijven wel, maer ’tstondt haer heel niet aen.
Haer docht, dat souw soo naer den Toren-wachter gaen.
Soo scheidens’ uyt den koop en liet de Nonnen drijven.
(130) Doe wouwse naer ’tCasteel (wat quellen ons de wijven!
Sij willen ’t all besien, beloopen en verstaen)
Soo most sij voor het naest door ’tLepelstraetje gaen,
De noble Lepelstraet, het steeghje vander minnen,
Daer niet als vreughd en woont en vriend’licke Goddinnen.
(135) Een vande snedigste kreegh Trijn-moer in ’tversier,
En ranstes’ an, en riep: Moôr Siaesis! Dan, siet hier,
Ick scheider beter uijt; hier hebt ghij bey de vrouwen,
Verstaet het uijt haer’ mond, soo sult ghij ’tbest onthouwen;
Ick heb wel ander werck: sitt slechts still daer ghij sitt,
(140) De klucht is hoorens waerd.

Continue

I. Bedryf. I. Uytkomst.

Marie. Tryn.
                                          M.    Moôr Sjaesis, wat is dit!
Moôr, Nichtje, zayde gaijt? Heer, wat e suet resconter!
T.    Dit dingh spreeckt as te Paep: me docht half ick verstont’er,
En ick verstaese niet: hoe zeyse dat in ’tlest?
M.    Moôr zaydet?    T.    Wie sou’ck zijn? wie’ck ben dat weet ick best.
(145) M.    Wie dachge zaijt, me lief, en sou’ck ick da nie wete?
Da mochte sotten en ondanckbaer Lie vergete,
Moôr maijns gelaijcke niet.    T.    Wat schortje?    M.    Niemendal.
(By haer selven.)
E ratteken as ghaij, da schêurtmen in men vall.
Kom, siem’ ieens ôn te deegh: en hedde niet onthouwe
(150) Hoe dat ieens, over lang en menigh joôr, twee vrouwe,
Hoe dat ieens vriendekens va vaer in Wôterland
T.    Iae, ’kweun in Waeterlant.    M.    hoe dat ick en ma Tant
Au mompeer en mameer eens hebbe gaen besuecke?
Tr.    Ye stinckt na moskeljaet; ick magh dat goet niet ruecke.
(155) M.    Foey! ’tzijn men handschoenen. en dawe dagelayx
(Sy steeckt haere handschoenen wegh.)
Uyt spelen voeren? maer wat hoef ick ick meer blaijx?
(Francisco komt uyt en gaet inden hoeck staen luysteren.)
Auw oogskens, auwe neus, auw mondeken soudt klappe:
Me dunckt ick sie ou noch me nockte beentjens stappe
Langs ’twôter, lot eens sien, nie verr van Amsterdam,
(160) Die groote groote Stadt.    Tr.    Wel jae, ’kweun te Saerdam.
M.    Saerdam, me lief, daer was ’t. ’T is wonder, eens memori
Weurdt all keurt metter taijd. maer ’ksou een heel histori
Vertelle van die raijs, soo lustigh, soo plesant,
Soo suet, soo nettekens was ’t in da Wôterland.
(165) Maer ghaij zaij jong geweest, ghen kunnes nie gedencke
All watter toens passeerd: ’kmach icker wel ôn dencke,
’Khebb icker wel geweest, en ’tlacker tractement
He wel gemeriteert, all zaij wet wach gewent,
Dat icker noch af kout. moôr au suet converseren
(170) En gô noot uijt men hoot; ick wil’t men kinders leeren,
En seght heur alle doôgh ôn Tôfel en bay’t vier,
Hoe da lief maedeke, da Nichtje, kom eens hier,
Hoe hiet’ oock?    T.    Ick hiet Trijn Kernelis.    M.    Iôge trauwe,
Me lieveke, das woôr, soo had ick ’toock onthauwe.
(175) Tr.    En Mortje hiet Anne Ians.    M.    Goeij vrauw, wat all vermôcks
Wat deys’ ons courtoisij, wat haddewer all sprôcks
En discourerens ôn! Maer salme sus stae kaute
In wind en slaijck op stroôt! kom, loôt ick me verstaute,
Ge zaijt in maij geweld, ghen sultme niet ontgoôn.


l. Bedryf. II. Uytkomst.

Francisco. Marie. Tryn.
(180) Fr.    (In haer oor). Da maijn ick ook wel, Maeij, heb ick ou wel verstoôn,
En ken ick auwe sang, dif vogeltjen is binne.
M.    (Over haer schouder) Hauch gaij au backes toe. Hoe kanset oock versinne,
Die nobele Fortuijn! Cosayn Francisco, vrient,
Hoe kondeme te pas. heb ick ou oot gedient
(185) Mé maijn presentie, d’auw kamme seer obligere.
Kom gôwe sômen in, en helpme Nicht tractere,
Men vleesselaijke nicht, men lieve Nicht Cotlain.
We moeten dese nacht en wa meer vrolayck zain.
Tr.    Maer Nichje, ’twordt wat laet, en ick hebb varr te loope,
(190) Eer ick men slaepste vin.    M.    Ghe sult hier blaijve slôpe,
Das sweir ick op men ziel: wel, wa gesegh is dat,
Sauw’ck ick ou lôte goôn? ’ksat liever oppen rad:
Om eens dat ick men nicht uijt Holland sie verschaijne,
Sau ick me da geluck sien in de wiegh verdwaijne
(195) Met ast geboren is? Fr.    Ten woôr niet relaijck.    M.    Neen,
Cosaijn Francisco, sie, soo waij het met ons tween
Alleen nie machtigh zaijn, ick saller meer toe hôle,
De feest moet nobel zaijn, ick kans genogh betôle.
(By haer selven.)
Tr.    Daer slae’ck gien twijffel an (en evewel, beget,
(200) ’T siet hier wat slordighjes, en ’truijcter wat na ’tslett)
Maer, Nichje, dat je ’t weet, men slaepste die ick zayde
Is ’tbedde van men man, daer ick te nacht in laijde.
M.    Was seghde doôr? wa man?    Tr.    Mijn man.    M.    Heddene mann
En zayde ghaij getrouwt?    Tr.    Iaeck seper.    M.    Baij S.t Ann,
(205) Ge doeme lacche, nicht. ken kan da nie gepaijse;
Ghe prueft eens of gh’ons kunt uyt straijke met ou vaijse.
’Kmaijn dat ick wa verstands van moôghdom heb, en van
De teeckene doôraf, het zaij in vrouw of mann,
Moôr uwerlieden ist, of Krôij en is gee vogel.
(210) T.    Maer mijn mann isser ien, en van sen ierste vlogel,
Te wete fris en fix; dat weet ick bij de proef,
En schicket noch te nacht te weten, heit hij troef.
M.    En woôr is dese mann: tis niet t’imaginere
Dach ghij getrouwt sout zayn, hoe ick ’tconsiderere:
(215) Woôr is hay evewel, indiender eenen is.
T.    lck segje datter ien flux op sen beenen is,
Die mijn me maeghdom nam doe ’tpas gaf, vijftien weke
Na Wormer Biestemart, nouw twie jaer overstreke.
M.    Woôr is hay dan noch eens? ké helpt ons uijtten droom.
(220) T.    All is hij niew etrouwt, hij brutst niet naer sen oom,
As aere gecke doen: hij houtje voet bij steck, moer,
En ’tvrouwe goed op zij. Als elck op dat besteck voer,
Men souw wat min verloops in schippers huijse sien,
Daer ’tnou wat kluchtigh gaet, as ’twijf te lang allien,
(225) Gelyck de niewe Nonn in ’t Clooster na drij daghe
Van ’tdack af mans wou sien, na mans beghint te vraghe.
M.    En ick en vroôgh ou moôr noôr eene mann, me kind:
Ke, brenghtem veurden dagh: is ’touwen besten vrint,
Het sal de maijne zaijn: da sweir ick baij men eer, Nicht,
(230) En das me lieste pand.    Tr.    Een man die hier op ’tveer light,
Niet wyd van ’thoofd voll Biers.    Fr.    Het Bierhoot wilse segge.
T.    Van ’t Bierhoofd; (noemjet soo? ick ken hier kaey noch bregge:)
Dat ’s mijn Mann.    M.    Ouwe mann, en hier, en aen de kôy,
En weet ick icks niet eens? Fr.    Moôr dit wil hôp’re, Moij?
(235) Wat duvel, heure man hier in stadt!    M.    Swayght toch, Hanne.
T.    Iae, dat ’s Claes Gerritse, mijn mann, en mann der manne.
(Tegens malkanderen alleen.)
F.    Per dio ’tsal honde, Môij, en waij zaijn van ons stuck.
M.    Och, erme kreupelen, hoe roôctij oôn een kruck?
Woôr bleef ick oot veur stoôn, woôr hedde da vernome?
(240) En in wa qualitaijt is Cosaijn Cloôs gekome?
T.    Hoe hietje dat, quae tyd? ’k hoop dattet goe tyd is:
Maer dat hij qualick tyd om t’eten heit, dat ’s wiss,
Soo besigh liet ick hem van ochtent mit sen macker.
Dan dat gaet sommes soo, as ’t Core van den acker,
(245) De ladingh ’t schip uyt moet: en dit’s nou onsen Oest,
En, denck ick, miest edaen, wangt ’twasser dapper noest.
M.    Ick vroôghde nô Signor Cosaijn Niclôs vocôcij.
Nou dunckme, Nichteke, behouwens ou goey grôcij,
’T sal ene schipper zaijn.    Tr.    Wat dochje dat hij was,
(250) Een velleblooter of ijet vande vuijlen brass?
Neen trouwe, kindertjes, ’ten leiter t’ongsent soo niet:
We gaen voor Burgers uijt, en vande beste, soo siet.
M.    Khoor mé contentement d’eer van maijn nôste bloed:
Moôr, Nicht, nou isser yet dat ick noch vrôge moet;
(255) As ouwe lieve Mann in Stadt komt te vernachten,
Ick hoop haij doeget doôr lie van condicij plachten:
Woôr is die herbergh nou, op dat hem S.r Cosaijn
Francisco veur maij eens ten dienste mach gae zaijn,
En kussen hem de hand.    T.    Wat souw hy daeran kusse?
(260) Se benne bey bepeeckt. Ey lieve soete susse,
Breeckt daer je hoofd niet mé: we staen niet op die snof:
En soockje sen lodjijs, dat’s in sen eigen Hof:
Sen eighen hout, verstaet, sen eighe stijve scheepje:
Daer is hij Baes, ick vrouw, daer in bestaet all ’tsleepje.
(265) M.    En sou S.r Nicolo Gerardi, ons Cozain,
T’scheep slôpe, daer’ck ick woon? ’T en sal veurwoôr nies sain,
Het zay ou lief of leed, ick sal hem sende noijen,
All ist wa verr van hier, me salt hôst over schoijen.
Te minste sal hy nô se vrouwke kome sien;
(270) En dan, soo ’tspreeckwoord seet, in ’tloven en in ’tbien
Vergaeijeren de Lien; dan sal hij meughe kiese,
Wat dat hy in mayn huijs sou winnen of verliese,
Bij ’tscheepse logement. Da stoôn ick ou bekent,
We wôren eertaijds wel wat heerlicker gewent,
(275) Moôr mette quôyen tayd goôt elcken een ten achter,
Soo wel den aighener as senen erme pachter:
En, offer wach gebrack oôn ons miseri, Nicht,
Dees’ erme geestlijckhaijt môckt eerst ons beursen licht,
En dan sendt ons ’tCastieel saijn Señores Soldados,
(280) Die wille zaijn gekent voor hidalgos honrados,
En bedelen ons vast de leste stuijver uijt;
Soo weurdt den Beûrger hier geplundert tot de huijt.
Noch schietter evewel wat over, sou’k ick hope,
Om een goey schotel veur goeij vriendekens te koope,
(285) En dan noch e sôcht bett.    Tr.    (Bij haer selven.) Dat magh wel wese, maer
Ick ben van me compas of ’tsieter hier niet naer.
Ia wel, je meught men mann doen keume, maer doen blyve,
Daer sieckje niet voor an, all waerje mit je vijve.
Hij is t’iensinnigh, waere nichjen, en t’ienkent.
(290) M.    Onkennis môckt onmin, seegh ’t spreeckwoord hier ontrent.
Ghe sult hôst anders sien. me jongwaijf goôter hene,
Die kan wa klappen en is frôij dispost van beene.
T.    Wat, wouw j’ hem en jong wijf toe sturen? soetjes, moer,
Speult mit dat kunsje niet. Claes Gerrtse soôckt gien Hoer,
(295) lck ben hum wijfs genoôgh, en jong genoôgh van lende.
M.    Nicht, excuseerme, ’kmaijn ick sal me Maijsse sende,
Men Moôrt, hoe nuemde gaijt? men dienstmoôght. Hoe gentiel
Valt oulie sproôck bay d’ons! das sweir ick bay men ziel.
’Kwill noch eens nô da Land gae wand’le menen buijck voll,
(300) En leerense correct.    F.    (Bij syn selven.) Soo, vultse kapp en huijck voll.
Saij neemt all veur contant, goey moeyer, wammer seet.
Flus en verstond ick ’s niet, nou dunckme dat ick ’tweet,
Wat dasse veur heet, Môy, die looste praij der praije.
Se sal de mann as kax all sukende doen maye,
(305) Soo dammem niet en vindt, en ondertussen hier
Her nôyke nôije deur gewelt va waijn of bier.
Moôr ick sal me doen, tjan, en nôyen oock me nôijke
Op maij fatsoen. per Dios, dit Hollans popegôyke
Sou ene Cavolier noch al beschieet doen. vell
(310) Is vell, en vlees is vlees, moôr Hollans, pays ick wel,
En Brôbans schilt all wat. me moet van als eens pruve.
M.    Was sitt en fanteseert? ghe moet ou nie bedruve,
Men Uffrouw nicht, Cosaijn sal cito baij ou zaijn.
Kom, ondertussen eens en teugske spoinsse waijn:
(315) Ghe zaijt licht mu gegoôn, das sal ou waf ferfrôye.
’Khebb ick ons hoot veur hoot e kiexke loten brôye,
En dan ene Capuijn met Oesters gestoffeert,
En dan ene Calckoen met weurste gelardeert,
En dan wa Snippekens, twee Koppeltjens Potraijse,
(320) En dan wa klaij gebeents, en, om ou eens te waijse
Hoe ’t Brôbants tractement te werck goôt, wa Cardons,
Wa Celeris met Sout, en Olij, da baij ons
Was seer is in estiem. en, om ou te vermôke
Me waf vorietaijts va spaijsen en va smôke,
(325) Heb ick met eenen oick gesonden om waf viss,
E sneke Salms of twie, e neuske, sooter is,
E Kerperken, om droigh innen servett te winde,
Wa Spierings en wa Posts, en, soomet kan gevinde,
Waf versse Cabeliau, wa Schelvis, wa Plôdaijs,
(330) Wa Bott, wa Tongeskens, diem’ elders het Pôtraijs
Gedoopt hé vande zee: en soo voirt.    F.    (Apart.) Is da blose!
Môy, schayder noch niet uijt?    M.    Wa meughde gaij stoôn rose!
’Kweet ick wel wad ick segg. ’ksient oôn ou oogskens licht,
Ghe sitt all vast en paijst, ’t siet hier wa droogskens, nicht,
(335) Om soo veul pottekens van ôvend te doen koke:
Moôr stelt dat uyt ou hoot. da brôyen en da smoke
En houwe waij nief van, ’tis ene vuijlen brass,
En môckt ons huijse sleghs tot Roick en Smaer en Ass:
Soo vindew’ ons gerief in hondert brôyeraije:
(340) Nicht, das de suetste vond van ouw’ en niewe taije;
Gen spreeckt moôr, en ghe siet ou schotels werm en nett
(Tgoôt as en Toiveraij) gebrocht en opgesett,
En all met order, frôy, en met respect.    T.    Met speck, moer?
’Kmocht lije dat hem Speck as Koestront in sen beck voer
(345) Die ’teerste speck bestong te snippre tot en riem,
En naijdet quansuijs deur ’tgeveugelt met en priem;
(Tusschen haer beiden.)
’Kmagh toch gien speck.    F.    Dat isser een die goet is,
Mari, verstondet wel?    M.    ’K segg datter geenen bloet is
As ghaij en zaijt. stô still, e lôt heur all begoôn
(350) Se sitt en pittereert, da stômer best af oôn,
Baij sleurpkes sal de waijn in ’thoot gerôke. Liefke,
Of ou wat over quam, hier baij stôghet Geriefke,
Ge weet wel.    T.    ’K hebb gien noot; ’ksout selver seggen aers,
We benne t’ongsent al wat miester van de Naers,
(355) En van die angdere gelegentheit.    F.    Iô trouwe,
As ons volck, paijs ick, en as mieestendeel de vrouwe.
M.    Wat hebb ick groit abus! ken hebb ick niet en Aij
Op Tôfel g’ordonneert, niet en sute pastaij,
Niet en Amandel-toert en sulcke liefflayckhaijkens.
(360) F.    All weer ôn?    M.    Moôr embayt, doôr hoire noch pastaykens
Va mergh, va sweserkens en hônekammen toe.
T.    Ye doet all te veul kosts: ’kwort schier het ete moe
Eer ’t opte tafel komt.    M.    Is ’t nie woôr, ma Cousine,
’T is wa Signeurioôl, moôr woôr toe kans gediene,
(365) Soo veulderlay gerecht. dan ’tis hier de manier,
All en tracteerde moôr ene mens draij of vier.
T.    Hoe brill sel onse Claes staen kyken op all ’tete!
’Kwouw om en stooter dat ick ’thum kon late wete
Hoe ’thier estelt is: Nicht, sel ’tnoch lang lijen eer
(370) Men alderlieste keumt, en keumt ije meit niet weer?
M.    All propelaijck, me lief. we kunne noch wel prôten
En urken, eer hay komt: ’tzaijn all wa langher strôten
As d’ouliens te Leirdam -- ’kwill segge, te Noordam,
F.    (In haar oor.) Wa magh den bottekroes stoôn rôse, seght Saerdam,
(375) Of ge vergalt den Bot.    M.    Te Saerdam will ick segge:
’Kwas doôr wa besigh memmen schotels t’overlegge
Die ’ck ou me Kaes en broit moech geve, veur dessert,
Veur ’tlest, veur lackerding. moôr drinckt eens uijt ou hert,
Eer dad ick doôr af spreeck: de waijn en sou nie smôken
(380) Op suticheit; en sou dip potteken uijt rôken
Eer da Cosayn Nicloôs ons fluskens overkomt,
Soo moster anders oôn. Nicht, hedde wel gesomt
In oulie Land, of op e sommeke gedroncke?
Dag goôt hier soo gaglioôrd. Sie S.r François ieens loncke,
(385) Haij wouw ou wel te laijv: en haij kan’s pertinent.
Kom, lackren dief, sit neer, ghe saijghes wel gewent.
Dach geld ou memme nicht, en een, twee, draij, vier kuskens.
Sie, nicht, soo doeme hier; waij leerent van de muskens:
Nou doe bescheet, Cozaijn, ick en ben oick nief vies;
(390) ’Kwaghs van uliede weer, en bieme gee verlies.
Ba soo, da klapt. ist uijt? keer om dan opde nôgel.
F.    Wa quelme ’t hollands waijf, se kust soo dicht as hôgel
M.    T sal hier hôst hooger goôn, se bloost all, siede wel?
De spoinse waijn beghint te blincke deur er vell.
(395) T.    Nou mocht ick wel iens gaen, ije weet wel; ’tken niet misse,
Die veul drinckt moet --    M.    Iô, Iô, segh uijt, die moet veul pisse.
Elck op sen vraijichaijt, ’tis kermis: gôde gaij
Dat hoexken om, me lief; hoigh wôter, goech getaij.
(Tryn gaet achter.)


I. Bedryf. III. Uytkomst.

Marie. Francisco.
M.    Was seghde nou va maij? ghen hadt flus gieen courôsi,
(400) Hedde nou beter moet?    F.    Bayloij doôrs avantôsi,
Gay het den duvel in: ken sachs me laeve noot:
Hoe suetjens valts’ in ’tnett! wel, das ieerst en malloot.
We sullense, per dios, heel in ons klauwe kraijge,
(Soo wel en kanset niet) en opper hem ontraijge,
(405) En môkens’ achter ieen all die frôy noppe quaijt,
En plundre schip en goet.    M.    Swaijgt botmuijl as ge zaijt.
Doôr komse; en let toch ieens, om Goeds will, opper beene,
Hoe dasse knicke.


I. Bedryf. IV. Uytkomst.

Marie. Tryn. Francisco.
M.    Nicht, wacht ou waf veur die Steene,
De vloer is ongelaijck; ’kwacht nô de metselaer,
(410) Die sallem helpe.    T.    Wel Claes Gerrtse, ben je daer,
(Sij vatt Francisco bij het hoofd.)
Kom, Keuning, gemen soen. je doetme wel verlanghe,
Maer ’k seltje lustich weer verhalen op ye wanghe. --
(Sij kust Francisco over syn schouder.)
Wel hey, ’ten issem niet. ick docht all bij men zool,
Hoe komt hij an en pluijm deuse besuckte jool!
(415) Of is ’tsen Corebloem?    F.    Ho! s’is all inde Blomme,
’T gô nôde Boinen toe.    M.    Hay’n is noch niech gekomme,
Moôr ’k hebber taijing af, we sullen em hôst sien:
E glôsken op ’tsucces van sen goey raijs.    T.    Wel tien,
Beghett, dat is goe tijng, en ’kmeughse nong wel laete,
(420) ’K hebb wat ruijm baen emaeckt. en willjer wat bij praete,
En somme mé, monsseur, kedaer, men backes honck,
(Sy kust hem weer.)
Hoe’ck mier an Claese denck, hoe dattick mier ontfonck.
Keraedje, Nicht niet dicht, dat geldje noch en tooghje
Op sijn gesondicheit. kom, spannew’ iens et booghje
(425) All wattet lije magh: Ick weet niet hoe’ck et hepp,
Men keel beklaeghter van dit Brabantse gelepp.
We sitten oock, beghett, en pluijsen ofwe luijsde,
’T lijckt of ye gaere saeght dat Trijntje nicht verhuijsde,
Suck slagh van bekertjes douwjese voorder neus.
(430) Hebjer ghien wijer in ije troor? vijve le geux.
Dat geldj’ en Troijtje, Frans, of is ’t Françoijs, of Fransje,
Of S.t Franciscus? hier, wat ben je voor een hanssje?
F.    Ick ben all wacchge wilt, me lieveke, mon coeur,
Ick hieet, hoe hieet ick oock? ’khieet ouwe Serviteur.
(435) En willew’ eens van deêgh? wegh metta Layster baxke,
Doeme da dingh van hier, en hanghet oôn en taxke
Veur vogeltjes in ’tboss.    T.    Dat hebje wel, kesijn,
En je spreeckt as en man: hoe kenme lustigh zijn
En keume Wijn te kort?    M.    Hadoôr, ’ken wils niet hoire
(440) Dame nicht segge sou da’ck ick de feest will stoire.
(Sy geeft Trijn geeft een’ groote fluijt vol.)
Fluyt op da fluytien ieens e Lieken op de kunst,
Cosaijntje, ’tschenck ou Glas en waijn, uijt goeijer gunst.
T.    En liedje? ’tis edaen. ick hepper ien onthouwe
Dat nobel gaet. wicheij! (Sij singt.) Wilhelmes van Nassouwe.--
(445) Maer ’tfluytje moet eerst uijt, niewaer Gemanne. E. Iae.
M.    Das buijten twaijffel.    T.    Daer, dat gaet voor, volghme nae,
(Singt wederom.)
En volghme nae, nae, nae, soo spraken all de veugele:
Wat denckje, nichje, heit en schellevissje vleugele?
Y gurcke, ’kweet daer sulcken Lietjen of. maer, hou,
(450) ’Kmost wat min singen, als ick wat meer fluijte sou.
O fluijtie vander jeughd, je selt by mijn vernachte,
Gaet in. Maer ien is ghien: wie wild’r en paertje wachte?
F.    De duvel hoôl de praij, is da begut gefluijt! --
Moôr ’tsal hôst anders goôn, ick sie wel daddet stuijt.
(Hij geeft haer de tweede fluijt.)
(455) Ick wachse, Nicht.    T.    Dats uijt: en aere. F. Sie waf veur ou,
(sy wilder wat uijt gieten.)
Ten is nie meugelaijck (houw, nichtjen, ick bekeur ou,
Heus spel, me kint) ’ten is nie meugelaijck: ten halve
Sal ’t hôpre. wacht ou vat; dees volle Koeij moet kalve. --
(Trijn braeckt en valt opde vloer.)
Doôr leet den bras. doôr leet de Beest in ’tkinderbet,
(460) Wie will gevôyer zaijn?    M.    Hoe ist, sloir, hoe ist slet?
Hoe ist, nicht Kôtelaijn? was zayde doit? of laefde
Is da nie meer genuchs dan yemand oit belaefde
F.    Victori, Môij: de stad is in, ’tCasteel is ons,
Se slôpt soo vast, als loôghse midden in den dons.
(465) M.    Tsô, nouw ôn ’tplundere, de poirte zaijn gespronghe,
De Sinternellen doit. Ick berst schier uyt men longhe
Va lacche.    F.    Still, se ruert.    M.    Was souwse rure?    F.    Sist!
lck hoir wat as en sluijs.    M.    Da denck ick wel; se pist.
F.    Moôr hoir, se spreeckt.    T.    Kelaes. Kela. Kela, Kelaesje.
(470) M.    Se droomt van heure Kloôs.    T.    Noch--noch--noch ien gelaesje.
F.    Wa ploôg!    M.    Ten is gee noit, das sal strax over goôn,
De Kiaers die flickert soo wat inde paijp: de Moôn
Goôt innen swerte wolck, en sal nie licht weer schaijne
Veur daddet mergen is.    F.    O spoinsse waijn der waijne
(475) Wa komd’ ons wel te pas! wa wast e nobel man,
Die ou ieerst euyt de dreuijf in ’tvat, en in de kan,
En in se kaeltje goôt! was sayde suet en krachtigh!
Was sayd’ e nobel nat!    M.    Sie doôr, se slôpt wôrachtigh,
Ofs’ inde Roise laegh.    F.    Soi doesse toch: moôr, Môy,
(480) In wadden Roise! foeij!    M.    Da’n sloôn ick niet ieens gôij,
Das goet te kuijsse. Kom, kom lôt ons ’tspel beghinne:
Ieerst dese sulvren riem: doôr sou’ck ick lang veur spinne
Eer ickem over wonn. -- nouw dese gouwe knopp: --
Wa droes, het ding is swoôr! -- nouw de muts vande kopp: --
(485) ’T is all faijn laijnwayke: da weet ick wat te leere
Da maij wel vughe sal: ’ksal ick ’t accommodere
All woôrt veur en Princers: nouw ’tLaijfken uijt: houw vast: --
Hoe stôde soi? treck staijf. -- ’tsloôplaijfke van damast?
Neen, ’tis moor filosell. all goech genoech veur dachgeld.
(490) As ick ’t niew môke souw, het koste mennigh dachgeld.
F.    Sie wadden Beurstjens, Môy, waddenen Boesem, sie,
Me sous’ op ete.    M.    Sott, wa maijnde dat de die
Wa meer zaijn as de maijn? Tis all vell as en ander.
F.    Moôr sie, se stoôn soo staijf, soo frôykens van malkander.
(495) M.    Nouw gô foirt, leurefoôs, wen hebbe geenen taijt
Om soo te futsele. Hier, Hannen as ghe zaijt,
Licht dese plagg wat op, ’ken kan de knoip niet vinde
Van heure veurschoot. -- still, ick moetem wat ontwinde,
Het is hier wa verwert. -- doôr is ’tloss. nouw den rock:
(500) Den rock loss. woôr’s de spleet? -- Ba ’tis en ronde klock:
Francisco, woôrs de spleet?    F.    Da meughde gaijlie wete,
Verstoôn ick may da stuck, of ben ick ick gesplete?
M.    Hier isse, recht veur in. wie sou dat rôye? wel,
Dit Boere kleet is ee mirôkeleus gestell.
(505) Moôr, Frans, das enen rock, das lôke, das zaijn koirde!
En wadde voeijer! sie, waddenen bôy. ken hoirde
Van all men laeve noit van sulcken properhaijt.
Nou ’tzieltje, baij men ziel. woôr is dat ope? baijt: --
Woôr is dis scheurke; veur, of achter, of ter saije?
(510) All mé veur. Das en klucht. hoe wetenset te snaije,
Die botte Hollanders!    F.    Stoôn d’ouwlie doôr nie mé?
M.    Ou lust te koute. treck.    F.    Wacht, daddick niet en tré
In desen hutspott hier.    M.    Kom, lôt s’ ons waf verschuijve.
F.    Wa ploôgh, hoe stincket hier no vers geperste druijve!
(515) M.    Hoe vieskens saijde, Frans! Doôr is et zieltjen uijt,
En, par ma foij, dat is bekans den besten buijt.
Sie wad en dertel goet; voll koordekens as braynoôt,
Sess of acht inde schoit. as diffolck in de way goôt
Ist dan sus opgeschickt? treet das soo deurden dauw?
(520) Lôt sien, is ’tlang genogh? -- jôt, moôr ’tis wat te nauw.
Ick ben wa corpelent baij heur. wa magh ick segge?
’T is ruijm genogh gefronst, me salt wat uyt doen legge.
Nouw Coussebande los.    F.    Das maij werck.    M.    Iust, Monseur,
Ghe wilt wa snuffele. Doôr, goôter dan mé deur,
(525) Ick schencks’ou.    F.    Is dat all dacheme maijnt te gheve
Veur men getrouwichait? ’Ken kom hier nie chedreve
Op ene stroijwiss, Môy, ’khebb oock e woord in ’tvat
As recht sal recht zaijn, wel, was seggen is me dat?
M.    All propelaijck. ’ken will memmene vrint nie kaijve.
(530) Treckt bay her Coussen uijt, ick sals’ u lôten blaijve,
Ick ben ick wel gekoust, en raijckelaijck versien
Va sulcken koomenschapp.    F.    Das woôr: maer lôt eens sien,
Door zayde broôf geboirt deur ene jongen bôse.
Dat isser ieen, das twiee, en ’tzaijn goey Saijen hôse.
(535) Ha, ha!    M.    Ghe lieget, Frans.    F.    Ick lieghet? ’tis seer wel.
Ick sals’ op oventuer gô trecken over ’tvell
Van baij men beentjens. Tian, hoe sal ick ick braghere!
Nou magh ick ommers baij de groote comparere.
Men liaersen zaijn soo out en soo dickwils verlapt
(540) Dat icks me selver schoôm.    M.    Wa stôde gaij en klapt,
Hoe kan en vrouwe kous oôn e mans bieen gepasse?
F.    Iô, jô, ’kweet ick da wel; me sal’r e stuck ôn lasse
Va plets, of Ermezaijn: de Broecke zaijn nouw lang,
Me sal de vrouwlickhayt nie sien ôn maijne gang.
(545) ’K ben ommers wel gepôyt. en seurgde gaij soo verr niet.
Lôt maij men gouste vray.    M.    Moôr siede ghaij die sterr niet?
Flus stonds’ ons over ’thoot, nou stôsse nues: ’tweurdt loôt;
Me dunckt Hanneken euijt is soo lang op de stroôt,
Datte nacht slaijte goôt. we moete stoôt go môke,
(550) Hoe dawe dees figuer met ieere quaijt gerôke.
F.    Das toch woôr evewel. of die fiel, heure mann,
Heur spoorden op de locht, as wel gebeure kan,
Was souwe môke? ’tzaijn besuckte stercke schelme
Da Wôterlands gespeuijs, se souwen ieen verdwelme
(555) Medden soufflet of twee: heur veuijste zaijn te hert,
Men lust nie van die kost, ’ken sueck geen hôpermert.
M.    Wel hedde gee rapier, en zayde niet e kraijsman?
F.    Ten sé niet, e rapier: all winnet all de praijs van
Meest all de wôpene: die dieve zaijn te snoo,
(560) Se trecken ou e mess twee spanne lang of soo,
En vallen deur ’tgeweir en snaijen een te schande.
M.    Iô wel ken weet nief, vrint, me dunckt me heêt oick hande.
En daddet maij veur quam, va wie ’t oick woôr, ick swaert,
’K sou: -- ick en ben ick toch van ee mes niet vervaert,
(565) Da weette wel.    F.    Tian, Môy, ’tmess mochter oick nô wese.
Moôr dis all weer gekout as woôrder niet te vreese,
As sôte waij baij ’tvier, en gôve vraijers euijt
En vraysters mette Tang. en ick vrees datte Guijt,
Die nou se waijf all mist, indien hi niet heel satt is,
(570) Heur gangen nô vörst, en met alle man op ’tpat is
Om s’ uyt te vinden.    M.    Toch: en me waffrôgens, Frans,
All woude va Paraijs nô Roome, doôr is kans.
Moôr zayde ghaij gerust: ’khen hebb ick sulcke puntie
Van doôgh niet onderleet, ’ken hebb icks in maij muntie
(575) Wel draijmoôl overmunt en om en tom gewent.
’K sal ick ’t ons klaere, man: en vrieest nie veurde vent.
F.    ’Ken vriees noot: moôr ick maij ’tperaykel as ’tgezaijn kan.
M.    Iô, ghe wilt segge, Most en vindm’ in geen Azaijn-kan,
En gh’ hout veul vannen heuijt die heel en onverlett
(580) Gerustekens en wel gô leggen in heur bet,
En gh’het gelaijck.    F.    Nouw voirt; spreeckt toch eens euijt te leste,
Hoe suldet môke, Môij?    M.    ’Khebb, ick den alder beste
En de subtielste vont die oot euijt vrouwen hoot
Te veurschaijn is gebrocht.    F.    Ghe helptme euijt men doot:
(585) Ke me lief Moeyerke, wat ist veuren inventie?
Het is e wonder dingh van en quoy conscientie,
Me dunckt, woôr ick me keer, ’ksie may dien Bedelaer,
Dien Bogger, dije fiel, die Schipper achter haer
Medde mess as e vliem.    M.    ’Ksal ick tem wel ontlegge.
(590) F.    Ké segt dan. (Hij beeft.)    M.    Bloijen euijl, ’ken wils ou noch nies segge,
Ghe sullet sien. Kom hier, lôt ons dit doye layf
Gô slaepen uytte vloer, om offer man of waijf
Quam kloppen aen men deur, dat hier veul ’snachs te doen is.
F.    Van dusent tegen een dat did ding heure schoen is;
(595) Besie, wad e fatsoen!    M.    Neen, ’tzaijn heur toffele;
Doôr sleurpen se soo mé, dach goô soo schoffele,
As quômens’ euijten bet. ’T past wel bay saije kousse,
Nie woor? hoe schickt daf volck de schotels nô de sausse!
Kom oôn, hef op: ick hier; neemp ghaijse bay her hoot.
(600) F.    Wat ramp, hoe weegt die Treuij!    M.    Nie woôr? all woôrse doot,
S’en mocht nie swoôrder zaijn.    F.    En souset wel niet wese?
M.    Ge say geck.    F.    Sonder geck, loôt sien, hoe stoôter wese?
Niee, Niee, s en heech gieen noit: sie doôr, se bloôst, de praij,
Als soôtse voor en komm met hieeten Raystenbraij.
(605) Iô, Iô, se ronckter baij; se sal strax wel wa mieer doen,
Me dunckt ick rieckt all.    M.    Suet, me moetens’ oick nie sieer doen,
S heet ons giee lieet gedoôn, goey sloir.
(Sy draegense naer achteren.)


I. Bedryf. V. Uytkomst.

Marie. Franc. Paschier.
(Komen weer uijt).
M.    Wel, dat is doôr,
Den doyen is ter kerck gebrocht all sonder Boôr.
Se leet doôr wel en werm beschutt van alle winde,
(610) De schipper, paijs ick ick, en sals’ altoos nie finde.
F.    ’Ken weet’s nie; vindt hay ’theuijs, haij treed wel lichtelaijck
In da klay kômerken en valt doôr over ’tlaijck.
M.    Tut, tut.    F.    Doôr wördt geklopt. wa dusent slappemente,
Wa komd ons over!    M.    Still. -- was doôr te redjemente?
(Paschier, roept van bujten.)
(615) Wie klopt doôr?    P.    Vrint.    M.    Wa frind?    P.    Goe frind, doet ope moôr.
Doet ope. ’kwouw die praij van ee gesplete woôr!
F.    Is ’t Hollands?    M.    Dese sott, en kund ou moeyers sproôck niet?
P.    Doet op, Uffrouw.    M.    Señor, en stoirm’ immene voôck niet,
’T en sau van doôgh nie zaijn, om rede: d’ander weeck,
(620) Dan sulde wilkom zayn; ghe weet wel. -- F.    Das en streeck,
O gay deurtrapte vaegh! wie was ’t? Haij goôt all hene.
F.    Wie wast?    M.    Paschier.    F.    Paschier! haij magh sen blauwe schene
Gô smaere met was salf va patientie. -- Môy,
Ick beefden, ick bekent; moôr nou ben ick weer frôij.
(625) M.    Wel, wel, past op de deur, ick vall ick oôn men cure,
En will menen Apteeck ieens lustigh om gô rure,
En brengender ou van de beste drogen euijt
Veur ons gebreck; dat is ’tgebergh van desen beuijt.
F.    Goôt heen, en spoed ou wat. want, weette wel? om reden:
(630) ’K hebb wel e kraijsmans hert noôr ôvenant men leden,
Moôr ’tsal wat ieenigh zaijn. --


I. Bedryf. VI. Uytkomst.

Francisco.
F.    K souw hier stae schildre, jô!
En dan, wie klopt doôr, veur, wie klopt doôr achter nô;
Ick souw ick ick oôn ’tspits stô proncken en stô wachte
De schipper en se mess! nieen, hoere-poirt, goeyn nacht en
(635) Goeyn ôvont: ’k heb wa feur da beter klincke sal.
Nou paysde ghaij, goey liens, da’ck eens gôn drincke sal:
Niee, ’k hebb soo wel gepoijt mettat diefs Hollands Treuijke,
Damme nie mieer en lust: men heet toch gieen twiee beuijke.
Hout ouwe mont, ick will gô sien hoe dasse leet,
(640) En ofse slôpt, en ofs’ oick noch gevulen heet.


I. Bedryf. VII. Uytkomst.

Marie.
M.    ’Ken baij nie lang, François, omt ou nie bang te môke:
Sie doôr ieens. -- woôrs de vent? heeti nie dörve wôke?
De schipper lagh den euijl te grauwelaijck in ’thoit;
Hadd ick et nie gedoôn, haij woôr all hallef doit.
(645) Moor evewel, lôt sien, woôr is den honsklinck hene?
Van dusend is hi deur. -- Amaij ick vuel men beene
Staen trillen as en riet. was souw’k ick dan bestoôn?
’K hebb em te sieer van noij. -- Hay’n is nie deur gegoôn.
’K danck ick de moeijer Gods, de deur is op het nacht-slot. --


I. Bedryf. VIII. Uytkomst.

Marie. Francisco.
(Hij komt half lacchende uijt.)
(650) M.    Doôr is de Schaytebroeck. wat hed in ou gedacht, sott
Woôr loipte? kacken? he! van bangichaijt!    F.    Nieen trouwe,
’K ben gieenen bloyerick, all wildemer veur houwe:
’Kwas onsen doijen goôn besuken inde kist,
Euijt curieusitayt. ghe weet wel.    M.    Dat ick ’twist,
(655) Francisco! seght rond euijt, wat heede doôr bedreve?
Kom hier, bekennet strax. jck sal ick ’tou vergeve,
Soo ghe recht biechte wilt. wat hedde doôr gedoôn?
F.    Ick hebse wach gedeckt; wa schelmstuck is doôroôn?
Se lagh soi kouwelaijck, ten is niet te verdrôghe
(660) Veur sulcken tieere laijf. en ofse kint mocht drôghe?
M.    Wie sou de vôyer zaijn? ghaij? paijs ick.    F.    Segg ick dat?
S’heet ommers ene man: ge leghme soo en vatt
In all men woordekens: men moet soo veul nie vrôghe.
M.    Is ’t niet e wonder dingh? das sien ick alle dôghe,
(665) En mef verwondering, watte Natuer all kan:
En nôckte vrouw! belôij, ge souter ene man
Deur ’tvier om draijve: dan de vrouwe zaijn oik menskens,
Waij hangen oick all oôn ons lustjens en ons wenskens,
En elck hoôckt mieestendeel nô dat hi niet en heet.
(670) De werld sou anders oick nie duren daddick weet.
F.    Iô soi, beghinde ghaij weer te filosofere,
Soo rôckt ons werck in d’as. de Moôn bestoôt te keere,
En ’tsal goôn doôghe. Moij, woor is ou medeçaijn
Die ons genese moet? ké! brengm’ eens uijtte paijn.
(675) M.    Doôr zaijn men droghen, droogh en deurdroogh as de Noten
Te vastelôvont.    F.    Bat! ick had bekans verschoten;
’Ken wist nie wad ick sagh. wad ist oick all? en Broeck --
E wambes -- enen hoet. woôr komt dit euijtten hoeck,
Of vande leuijsemert? is ’t van de galg gedrope?
(680) M.    ’K had ieens ene lackaij; de lacker is m’ontloope
(F.    Van honger, paijs ick.    M.    Iô, ten schilt de helfd all niet:
Soi gôghet hier somtayts.) en ’tklieecke dach ghe siet
Was soi ter halver sleet. ’k had e niew moete môke;
Das stelden ick toens euijt, op hoôp van beter sôke,
(685) Die noch te kome zaijn; en d’ouwers vande knecht
Ontlasten heur gemoet, en ’tgoeyke quam te recht.
F.    ’T was wel de paijne weerd die keustlaycke livraije
Weerom te sende!    M.    Sie, ’kwill icker af gô schaije.
We sullense dit wayf gô trecken oôn heur gat,
(690) En settens’ yevers neer (F.    Iô, doôr de breuyt op sat.)
M.    En stroôt vayf sess van hier. da moette gay bestelle.
F.    Ick moeyerlaijck allieen?    M.    Hoe vrieesde veur ou velle!
Wie sal ou baijte, Bloet?    F.    Dien duvel va Serdam.
Was soude segge damme die ieens teghe quam?
(695) M.    wel neemt eens kantekant dat hem dat offreceerde,
Was soude doen?    F.    Woôr ’t vremt dad ick me retireerde
Wattaddick scherdlen moght?    M.    Iô’t, Bieest, da woôr ou doot,
Wa ploôgh en hedde dan geen herssens in ou hoot?
En woude ou selve deur ou selve gô verrôye?
(700) Das en galanterj! Ick will me lôten brôye
Soo ghe moôr propelaijck met desen droncke man
Gô wandle langs de Stroôt, indiener yemant kan
Vermoeye wat hay is. O lieve knecht, doôr goôter
Soi mennigh baij de wegh in mans habijt, en ’tstoôter
(705) Soi slecht as in maijn broeck. Iô ’tgoeijke sitt te piaert,
En deurft in d’eurlogh goôn: en ’tis ons all wa wiaert:
Te minste sieme da we moôr va noôm en schille,
En da we mans zaijn, as we ’t meughe zaijn of wille.
De dees nouw moetet zaijn, dat roôckt ons interest.
(710) Wacht enen oigenblick, ick sal ick s’ all men best
De vodden oôn goôn doen. moôr lôt me wa meffreje,
All woôrder gaeren baij, ma foy, ten is gieen reje.
’K moet icker ’them euijt doen, en ’tis noch natt bekans:
En dan en nôckte vrouw: ’ten is soo nie veur mans.
(715) F.    Ey siet toch wat en seurgh! ghaij meught’er wel af spreke,
De duvel will somtaijts de passi oick ieens preke.
Nou goôt ou gangen dan, ast ommers wese moet.
(Sy gaet in.)


I. Bedryf. IX. Uytkomst.

Francisco.
O vercken, ick begraijp ick, woôrom dachet doet.
Die proij! se loert op ’them van onsen half-gevanghe,
(720) Is dat d’occôsi niet, ick wil me lôten hanghe.
’T is e faijn hemmeke, me braijnoôt oônden hals,
En opde hande. Siou! was zaijn de hoere vals!
Se vrieesde dat ick oick e stuck gepretendeert had:
’T Woôr frôij veur snuttoecken as ick ’t geconquesteert had:
(725) Moôr dach geluck is quaijt; flus stondet tussen twieen,
En ick as ene sott, nouw hé saij ’t veld allieen.
Adieu men Hemmeke. -- Hoe magse sus lang brodde?
Isser soi veul fatsoens oôn sulck en handvoll vodde?
Twördt, baij S.t Ian, te loôt. Hedde noch niech gedoôn?
(730) Hedde gieen hulp van doen, magh ick nie binne goôn?


I. Bedryf. X. Uytkomst.

Marie. Francisco. Tryn.
Ten is van geene noij. Hier kome we gewandelt;
Was seghde van da kleet, is ’t quôlaijcke verhandelt
Veur daf va gistere?    F.    Nieen trouwens: noch ’tHem oick.
Hees s’oick een oôn? ’k quedd nieen. -- Zaijck’et nie wel? Gaij spoick,
(735) Woor hedder Hem gebrocht?    M.    Was sulde gay me plôge
Gedenckt ieens oôn te nacht: ghe moet soi veul nief vrôge. --
Stôf vast Serdammeke, stoôt op ou beentjens, man.
F.    Sen heegh gieen bieentjens: sie, sen kan nie goôn.    M.    Se kan,
Se salt wel lieere.    F.    Wacht, loôt ick ick ’t ieens bepruve. --
(740) Doôr lees s al weer. Iô wel, het kamme noch bedruve,
As ick om gistren denck, en sien ’tspectôkel oôn.
Iô lieven Hieer, hoe kant mes waerelds dinge goôn!
Hoe kan een raycke vrouw en bedelerster wôrden,
Iô enen Bedelaer!    M.    Ick wou dacchou wa pörde,
(745) Men Hieer de Fiel, ick maijn men hieer de Filosoof.
Veur seker ’twôrdt te loôt: hebb ick non giee geloof?
(Trijn wil vallen.)
Flus hadde sulcken hôst. Hollà stô vast, me joncker. --
(Tegen Francisco.)
Was sufte?    F.    ’K stoon en paijs; ’k goôn ick door inden doncker
In dad afgraijsselaijck peraijkel van me laijf,
(750) En vamme laeve toe, en medden anders waijf:
Was salt te leste zaijn? sal icker saij baij spinne?
Men rôckt ou nied ieens oôn, ghen wilter geld veur winne,
En veur de hand betôlt. Ben ick ou sloôf om niet?
M.    Iô, Iô, is dat de lôz? ick sie wel woôrg’ op siet.
(755) Komt as ghe kome wilt, me sal ou courtoisaij doen
En Reuijterlaijck, te geef. ’kmoet icker ee woord bay doen.
En komt moôr nie van doôgh: ’kben elders waf verseet
En merghe komter volck die’ck selver niet en weet
Hoe das s all hiete: ’tis va Leuven of van Berghe,
(760) ’K dool icker in.    F.    Gaij wilt dan seggen, overmerghe
Dan hedde goe quartier: sal ’tsoo zaijn?    M.    Doôrs men hant.
Treckt op slechs, en ontlast men hoot van dese quant.
F.    Haij doessen oighen op! licht ieens en kiaers.    M.    Iô seker.
Hay will was seggen oick: sies sene mond.    T.    En beker --
(765) En beker Claes -- en be be bekertje klein bier.
M.    Nou sal hi lieere goôn, sie doôr, hi kant all schier:
Nou is dwerck half gedoôn. Hay sal soo wach goôn dreutele
Baij halve woordekens, en mompelen, en preutele,
In kieert ou doôr niet oôn: das dronckemans gebaer,
(770) Gôch gaij all ouwe gangh: en as ghe dan soo vaer
Van hier zayt, damme maij nie meer en kan vermoeije,
Soo plantem yevers neer, doôr piaerden of doôr koeije
Gegete voeijer leet.    F.    Oppene Mishoop.    M.    Iô,
En gôme soo naer heuijs en denckter niet mieer nô
(775) En houd ou waijsselaijck of yemant quoôm te kouten
Van dees oubollichaijt.    F.    Men backhuijs is van hout, en
Me veurhoot va metoôl, as imant soo was seêt
Dat ick vuel da maij op men conscienci leêt.
En dich gô nô genogh, ’tsal me wel lieere vaijse.
(780) Adios, Uffrau Marij, sie doôrme gôwe raijse.
(Sij slaet een kruys en sietse lacchende nae.)
M.    Goôt heen in nomine.    T.    Bier Claes.    F.    Voirt malle Jan,
Gô, foirt, of, wilde niet, ’ck sal ick ’t ou lieere, man.
(Hy sleurt en schoptse.)


I. Bedryf. XI. Uytkomst.

Marie.
M.    Das schip is onder zaijl, en ’tgoôt all frôy deur ’dwôter.
Belôy, ’tis wel gepast: woôr’t iee klaijn urke lôter
(785) Ken haddes nie begost. ’tgô, mef Francisco voirt
All soo ’t Gods haylige believe sal. maijn poirt
Gôt doar me weer in ’tslot, emme licht euijt. Moôr baij wat,
(Sy treckt Tijnens Bors uyt haeren sack.)
’K en heb ick niech gedoôn. doôr steeckt in dees Pastaij wat,
Een beettje venesoens, da smôke sal, ick swaert. --
(790) Wel dijen botte Frans was soo blint, dat me daert.
Hay’n docht niet eens ônt gelt, het princepoôl van alle,
Soo bleef de sott met Traijn her Beurste legge malle.
Ick docht ick, vuel dij all, ’kvuel oick wat; en, och hieer,
De Beurs was uytte weegh medenen halve kieer.
(795) Gemanne, goeye nacht, kgoôn ick was sitten telle:
Die ’t kunstjen ôn stoôt, maght sen vrindekens vertelle.


I. Bedryf. XII. Uytkomst.

Francisco. Tryn.
F.    Nou voirt dan, droncke slet. -- Amaij! wa ben ick matt
En mue va slaepe van dit overloopend vat!
Haij is me twintich moôl ontfallen of ontschote,
(800) Stoit tegen elcke stieen, en rolt in alle gote:
Woôr ’t nie feur Môij, die hoer, die’ck nie vergete kan,
Wat dad ick Camfers eet, ’khadd ick den hoy der van.
Dan trouwens, ’tis nou euijt. -- hier hebb ick rechs gevonde
De mishoip die’k ick socht. en hier langs goôt de Ronde,
(805) En Sieur Hanneken-euijt; hier magh ick ick me pack
Gô losen! -- hier, Ian gat, sitt neer op ou gemack: --
Sit vast. haij valt in sloôp; da docht ick wel    T.    Claes, -- deckme,
Men voe--te benne kout. (Sy slaept weer in.)    F.    Haij droim’ of haij begeckme,
’T is maij allevelieens. Goeijn ôvont, veuijl fatsoen,
(810) ’K goôn ick doôr ’tvaijler is. hier’n hebb ick niet te doen.
Continue

II. Bedryf. I. Uytkomst.


II. Bedryf. I. Uytkomst.
Claes. Kees.
(De Schipper tegen sijnen knecht.)
C.    Wel, Keessje maet, wat raed? ick ben soo moe eslooft, vaer,
Van sockle langs de Stadt, dat je ’tniet en gelooft. Maer
Wat selt in ’tende zijn, waer magh dat arme wyf
Belent zijn?    K.    Wat, se heit der sinnen alle vijf,
(815) En noch wel ien der toe van meer as vrouwe loosheit,
Se selt wel klare.    C.    Maer ick grouw voor meerder boosheit
Dan t’onsent is bekent: Tis hier en kluchtigh volck,
Licht, vals, wals en onduijts; men hoefde wel en tolck
Van ’tien in ’tander huijs, as mer hum deur sou redde.
(820) Hoe magh Trijn daerbij op? onnoos’le sloof!    K.    ’Kwill wedde
Dat Tryn in ’t schoonst en ’tbest je sitt en quinkeleert.
S is goelickjes van muijl, en s’ heit soo wat eleert
Met stee-volck om te gaen, in ’t bookje der Maniere,
Sulck goed is wellekom in alderley kertiere;
(825) En s’ is moij in den dos, dat staet de luij wel an.
Ho, ho, Baes, Moer die sitt by ’tglaesjen en de kan;
Dat gaet soo seker as de Paep sen Evanjeli,
Die gustre stong en preeckt’, o Sinte Pieterceli.
Wat schommelde die vent en hoop goeds onder ien!
(830) Noch hebb ik oyt of oijt sulck preke niet esien:
Sen backes ging all tick en ticketack, as ’t Touwtje
Van ’tswaerd, as ’tmoyties koelt.    C.    Maer Kees, waer is men vrouwtje?
Men vrouwtje, Kees, men wijf, men lieste -- Kees.    K.    Wel heij,
Sou je wel huijle, Baes?    C.    Is ’tniet waerd dattick schreij
(835) Om sulcken lieven pand?    K.    Ia wel toch, wat kent baten
Of je veul krijte wilt? ’ksou segge gaewe straten
En steghe deur en deur, maer ’tis lang doncker nacht,
En w’hebbent nong soo veul epleeght met all ons macht,
Dat daer op niet en is te bouwe. Wilck je segge?
(840) Kom laete we onse hoofd gerust in ’tkusse legge;
En neemj’en soopje met en pypje smoocks voor uijt.
Daer is gien ding dat ien sen ooghjes dichter sluijt.
’Kversekerje Trijn tuijs eer datten dagh sel op gaen.
Cl.    Ick weet niet ofse mijn te nacht sel uyt men kop gaen.
(845) K.    ’K hoop jae, Baes. wat en blaes! daer benne wijfs enoogh:
Of Trijn verdroncke waer, kheb ij’ all en aer in ’toogh.
(Tot het volck.)
Te minste krijgh ick mé en tooghje van ter zije.
Hoe seit de wijse man? In alle dingh is lije,
Maer in wel eten en wel drincken, droogh en natt,
(850) Daer is gien accij. Kl. Kom, kom an, Kees, troost me wat.

Continue

III. Bedryf. I. Uytkomst.

Tryn.
(Sy roert haer, begint op te sitten, dickmaels geewende en reckende
met haer ooghen toe.)
Tr.    Soeck -- soeck! -- me luste wel -- en poosje -- noch te legge,
Maer -- ’kben te dunn edeckt. -- Soeck! -- Claes -- kmoetje wat segge. --
(Sy tast naer hem.)
Benj’ all op, vaer? soo vroogh? -- Hoe is tit bet verhoijt! --
Soeck! -- all ’tstroo boven -- en de lakes hiel verstroijt. --
(855) De tijcke natt. -- wel hey! heitet te nacht eregent?
Is ’top me kliere niet, soo ben ick wel esegent. --
(Sy doet haer’ oogen half open.)
’T Luijck op? Claes, ben je geck? Kees, -- Kees, doet dit luijck wat toe.
Kees -- waer is deusen uijl? Kees -- ’k ben dit schreewe moe:
(Sy sitt op haer knien en tast om hoog naer ’tluyck.)
K moet self op, sien ick wel -- yeês Kristes! -- foey! wat donder,
(860) Hoe ist hier dus estelt! bae -- ’tstinckt hier in ’tvooronder
As oft en mishoop waer. -- Wel hey! ick droomde strack,
(Sy vrijft haer ooghen.)
Maer now en droom ick niet. -- die veynsters, en dad dack,
Dat sien ick. -- Iae’ck, ick sie ’t. we leggen an de pale
Of an de Kaey, dats wiss. ’tgesicht en ken niet fale.
(865) Ksie daer de selfde Poort van gustere, dat ’s waer,
De selfde winckels -- jae ’ck. -- men ooghe benne klaer.
Wel Ieses kindere, hoe droomden ick te nacht! Heer,
Me docht ick wier op ’tland etrocke by de nacht-meer.
Hoe tornde mijn die prij, die Toovenaerster, die --
(870) Wel hey! ’ten is ghien droom; ’tis waer ebeurt, nae’ck sie. --
Dat varcke! ’tlegg beghet en wentel inde modder.
O domene t’Saerdam, ye bent en rechten brodder,
Ie had me soo belooft, ije sout die Ugnerij
Belese met ye kunst, en bidde me gat vrij.
(875) Nou ’st ijtem weer het selfd, en argher as te vore.
’T is waer, de vroemoer seyt, ’kben met en helm ebore:
Maer gaet de spokerij de menssen ander leên?
Soo sinw’er oolick an. O heilighe gebeên
(Sy begint haer selven te besien.)
Van alle Kristene! ’kben deur espoockt, en weer deur;
(880) ’Ken lyck me selve niet -- Claes Gerrtse, j’hadd en Meer veur,
Nong krijg j’ en hengst op stall, of en Ruijn; ’kweet noch niet.
Wel, watte mislickheit! ’kben as en knecht: wel siet,
Dat benne Boxe -- dits en wambes mit sen knoope. --
Hoe magh men backhuijs staen? -- ’T en is noch niet beloope:
(885) ’K voel noch gien baert: dat’s goet. maer hij magh komme. toch;
’Kben en jong mans parsoon, en eerst ebore noch.
Maer, k hebb en hoet op, doe’ck? wel, wat het ’t te beduije,
’T is bij men ziel kernijck! me sou de klocke luije
Om sucken Tooverij. En vrouw in iene nacht
(890) E man eworde! Claes, Claes Gerrtse, ’kwouw je ’tsaght. --
Maer as hij ’t sien sel, Heer, wat wild’r en huysje legge!
Hoe bluts will arme Claes staen kijke. maer ’tkmagh segge,
Besiet ije selve. licht selt selve Tooverwijf
’T spull hebben uyt espeult, en hebben Claes mijn lijf,
(895) Myn Claesens an edaen. dat sou all moyties koele.
lck weet niet wat ick liest sou wesen, om ’tgevoele,
’T wijf of de man. men heught, dat tuske mans en wijfs
Ereis dat spul ontstong, en ’tmaeckte veul gekijfs
T’Saerdam in ’t Aevent-lagh; elck wouw de wijste wese;
(900) D’ien heyt de manne ’tlock, d’aer de wijfs toe ewese;
lck hiel ’t doe voorde man, en wensten om en vaen
Dat ick men leve mocht in Broeck en Wammes gaen:
En ’tloopter hier op uijt: we leggen all en wensse,
En ongse lieven Heer verhoort somtijds de mensse
(905) Eers’ om sien. wel, ick mocht wel wete by de ghiss,
Of onse Claes noch Claes, of all Clasijntjen is.
Ick houwmen an de koop, ’tspoock magh an mijn beklijve,
lndient me saligh is, ’kwill wel Claes Gerrtse blijve. --
Maer sou’ck’et zijn, beghett, en blijven, alle ding
(910) Most wese na den eijs, eer icker t’zeil op ghingh:
Wat drommel, laet eens sien -- of oock men deel men deel is: --
(Sy ondersoeckt haer).
Wel hey! En evewel ben ick Tryntie Kernelis.
-- En wind-eij! -- bij men keêl, en wind-eij! -- Trijn is Trijn.
-- Maer soetjes, sout niet wel Kernelis Trijnsse zijn?
(915) -- Wel neen werentigh. -- Trijn staet voor, en ’tisser even
As ’t gistren ochtent was -- Ken ick ’tme niet ontgeven?
-- ’T seit niet: daer niet en is verliest den Heer sen recht.
Spill, spull en balle quijt. -- Neen; ’tis waer, ’tstaeter slecht,
Daer is geen kijcke nae. O sakerelemente!
(920) (Vergeeftme, Lieven Heer, Ick segget van gewente)
Is ongse Klaes nou noch Clasijntje, lijck as flus,
Soo staenewe mekaer niet leâlicke ter Kuss;
Dat will en hijlick zijn! (Met gevouwen handen.) men lieste Toovervrouwtje,
’Kvergeeftje voor mijn deel, helpt Klaes slech van sen vouwtje,
(925) ’T en dientme seper niet. -- Sommier sommarum dan,
De niewe Broock moet uijt en d’ouwe Rocken an,
Hoed of, Muts op: Ick magh van bovene beghinne:
Voor eerst de tuijte los. -- Wat maghte Geck versinne!
Waer is me muts? -- waer is men Lijfje? -- waer men klet? --
(930) Waer zyn men rocke? -- soet, as icker wel op lett,
Waer is men Borsrock? -- waer men hemde? -- waer men hose? --
Men Toffele begett? Hebb ick ’tall moete lose?
Denckt an men sleutelraex, men kussebuijl, men Beurs!
O spoockster, wie je bent, wat vond je daer all keurs
(935) Van goud en sulver geld, as ick ’twel overreken,
Men sulvre vingeroed most icker me in steken,
Moer soffels as ick ben. Ia wel, ’thiet Tooverij,
’T volk wilt soo hebbe; maer all seyme Rooverij,
Het lijckents’ op een deuijt: Hoe ’tonse Claes sel vatte,
(940) Daer slae’ck veul twijffels an. As me vertelt dat Katte
Dan katte zyn, dan wijfs, en wolve dan iens mans,
Dan wolve, dat dat goed, kweet nie waer, an den dans
Mekander vrolick maeckt, en in plaijsiertjes leve,
En datter oppet lest en hoope van die Teve
(945) Elck oppen Beusemstock en mette bille bloot
De schoorstien uijt laveert, en helpt d’ien an sen doot,
Den aeren an en wipp, den dorden an en vrijster,
Dan sitti staegh en lacht, en seidt all, ’T is te byster!
Wat maeckme ’tvolck all diets! het is en deel licht goed,
(950) En hoope Galgen-aes voor ’thels vier op evoedt,
Met brandmercke vergult van allerhande Heere,
Hoerwaerde, Koppelaers, en dieder by verkeere,
Besteedsters, Heelsters, Huijckefaexe, Dobbelaers,
Quacksalvers, Heijens met der kindren opper naers
(955) In dekens en swart haer ewentelt en ewonde,
Dat volck ken toovere, en toovre by gans wonde
Ye ghelletje uyt je Beurs, ye kliere van ye lijf
Oft okes bokes waer. O Klaes saeghje ije wijf,
You arme Trijntje, Claes, in dustennighe lure,
(960) Sou je niet segge Claes, de duijvel of sen Bure
Zijn ’twijf an boord eweest, de Hoere van de Stadt
Die hebben ’t veer voor veer etrocken uijtter gat?
Wel mochje ’t segge, vaer; ick moetet selver segge,
All weet ick selver niet wien dat ick ’top sel legge.
(965) O schelme, wie je bent, o varckens, waer je woont,
I’ hebt en verraeders hart an Knelis kind etoont,
(Sy schreijt.)
Iae j’, en verraeders hart, dat segg ick. vriende, Bure,
Goey luij, kijck je niet uyt!


III. Bedryf. II. Uytkomst.

Hanneken-uyt. Tryn.
H.    T is now bekans draij ure,
Den dôgheroôd goôt op: maijn dinge zaijn gedoôn,
(970) ’K ben hiees en droigh geschrieewt, ’kmagh ick noôr heuijs toe goôn
En slôpen e goech gat in desen dagh. was ditte?
’K docht daddick e gespoôck (God zaeghen ons) sagh sitte.
Wad ist oick? -- ’T is e mens. -- ’T is ene vent die krayt,
Of enen hont die heuijlt. -- datti me niet en baijt. --
(975) Wat en bieest ben ick ick! ’tis ene knecht in speci.
Wat is ou, jongman? spreeckt. -- en hedde gieen discreci?
As enen officier ou aenspreeckt, swaijgde dan?
Kom, kom, geschickt, belaeft. siem’ eens oôn as e man.
Sie doôr ieens, baij men ziel, ’tis ene lieve lacker,
(980) ’T is e suet tronike. Iongman, woôrs ouwe macker,
Hoe sitt’ hier sus allieen? Het schaijnt ene lackaij
Of soo e Pôsike te zaijn, of alle baij,
Van enen kôlen Don. ’ksien ick ’t wel oôn de kleere,
Oôn sulcken liveray kent me licht sulcken Heere.
(985) Wat, is ou gelt verteuijst, en kous en schoenen toe?
T.    Iae, ’ck ben kael en beroyt, maer, vriend, ick weet niet hoe;
Weet jij ’t niet?    H.    Wadden sproôck! was zayde veur en nôci?
Lôt sien; ten was giee Spoins; dat heêt en ander grôci:
Toloins? niee, noch all min. van dusent leuijker wals!
(990) Dat is soo wonderlaijck om hoiren, en soo vals.
Parlez, je parle à vous.    T.    Men lust niet mier t’avoese,
Ick danck je voor je bier.    H.    Haij seêt doôr ijet va kroese,
Nô’ck tussen baije kan begraijpe. ’tgoô bekans
As neerdeuyts, moôr soo noch wat op sen Engelsmans.
(995) Sou’t ene Stiaert zaijn? Ser, kan you not Ingels speke?
T.    Wat segg je?    H.    Das goe Deuyts. en baij gans eleweke,
’T is Hollans, ’kmocht ick ick’s wel paijse. Knechje, dan,
(Soo veul noch kan icks pas) hoe komj’ hier, soete man?
T.    Ick hebb en soete man, Claes Gerritse bij name,
(1000) Maer dat en ben ick niet. die myn men kliere name,
En hongeder me voor dit luijs-nest an me gat,
Betoov’re you gesicht.    H.    Monseur, hoe segde dat?
T.    Ick ben Monseur noch man. Of men broock groen of geel is,
’T seyt niet, en evewel ben ick Trijntje Kernelis.
(1005) H.    Was zayde?    T.    E man, as is ye suster en ye moer.
H.    E vroumens! loôt ieens sien. --    Tr.    Wegh; ick en ben gien hoer.
Y’hebt sucken slagh niet voor. -- ’ksegg je, laet me mit vrede,
Of ick selje, op men doot, onder men voete trede.
Wat selt hier wese?    H.    Iô, zaijde soo bois van oôrt?
(1010) ’K en wistes nief veur nou, dach’e recht vrouwmens woôrt.
Te minste magh me sien was s’ in den Boesem vure,
Das t’Anwerpe gemaijn. Sie, wat en sotte cure,
En soude niet e mens e memmeke lôte sien?
T.    Loop, deuse malle geck; all bennew’ hier allien,
(1015) ’K will niet. en evewel, of ye docht dattick fluijtte,
En maeckteje wat diets, kom anne, voelt van buijte,
(Sij laet hem haer borst op ’twambas voelen.)
Wiens lijckent dit spull best, ye vaers goet of ye moers?
H.    T is soo woôr as ick laef e vrouwke! mes annours,
Me lieveke, me kint, kan ick ou ijevers diene?
(1020) Ick schenck ou men hieel laijf.    T.    ’Ken eis niet as ye biene.
Lientme die voor en poôs en helpmen hier van daen
Eer dat de son op gaet (se beghint op te gaen)
’T volck is hier yverigh, se loope vroôgh te kercke,
En asmen imment sagh, de looste mochtent mercke,
(1025) Dan kreegh ick wel en galgh met jonghens ammen staert.
H.    Segh me, men herteke, woôr dach ghe gaere woôrt,
Ksal ouwe laydsman zaijn, all souw’ck ick immen doit goôn?
Och erme, moette soo met die frôij voettjens bloit goôn
Is ’tverr? woôr moette zaijn?    T.    ’K ken hier de straete niet.
(1030) ’T is eurghens by een Poort, ick weet niet hoese hiet.
H.    Sint Ieuris? Kaijserpoirt? I. Neen.    H.    Kipdeurp?    T.    Gien van alle.
H.    Is ’t oôn de wôterkant?    T.    Wel jaet, wat meughje kalle?
Klaes Gerrits’ hiet me man, en ’tis en schipper, Baes;
Die leyt hier met ongs schip; o vaer, ’tis sucken Claes,
(1035) Dat j’ hem kost!    H.    Soo, soo, soo, nouw sullewet wel vinde.
T.    Ia wel, all ist schoon dagh, ick wangdel aste blinde,
Ick volgh j’ op goet geloof, ’kvertrouw je mient gien arg:
Noch rouwtet me van all de moeyte die ’ck ije varg. --
Hebj’ oock en vrouwtje?    H.    Och jô. en heel galante moeijer,
(1040) Frôy en bizeart geklieet, en meddet hoôr voll poeyer.
T.    Soo Ioffrouw Klappermans!    H.    Das hier soo de manier,
’T is hier all Uffrouw, klaijn en groit.    T.    Wel, waerse hier,
Ick gaffer wel en less. nouw sel ick se you liere.
Isse wat goelickjes, en draeghtse moije kliere,
(1045) Laetse niet licht allien deur vreemde straete gaen.
Houtse wat in ’t versier. wangt hoe ’tmijn is vergaen,
Dat kenjer nouw verslaen. ye sietet voor ye ooge.
O lieve klapperman, ’kben schandelick bedroge.
Hier weunt en boos geslacht van vrouvolck.    H.    Das wel woôr.
(1050) K hadd ick doôghs wa meer rusts, asset niet soo en woôr.
Elck heuysken hees se kreuijske.    T.    Iae, dat ’s ’touwe spreeck-woord.
Maer hoor, soo j’hier oftaer en klucht van dese week hoort,
Of inde Crante leest; en melt toch niet van mijn.
’K sel sien of ’t voor me man bedeckt sel kenne zijn,
(1055) Soo weet jij ’tmaer allien. en ien is gien: niet waer, vaer?
Licht dattick korts van hier vertreck, en oppen aer vaer.
Daer me’st uijt. selje me trouw wese?    H.    Wadden vroôgh!
’K ben ick ick Klapperman baij Nacht, en nie baij doôgh,
Doôr meughde vast op goôn. O lief kint sou’ck ick melden,
(1060) All waddick wel baij nacht sien om goôn, ick vertelden
Van hier to Brussel toe, en quômer noch niet deur:
Moôr ick en kout moôr ’s nachs, doôr treck ick gôsie veur.
T.    ’K krijgh bleinen in men voet, ’ken kent niet langer harde.
H.    Dat hadd ick wel gevrieest: Corôsi.    T.    Ist noch varde?
(1065) H.    Nieent, noch ene scheut weeghs, en hondert passe. siet,
Doôr sied’ alree va verr de maste. weette niet
Hoe dat ou vlagg is?    T.    Iaeck, ick selse strack wel kenne.
Daer leijt ons schip. God danck datw’ iens tot hier toe benne. --
Nou, fijn man, goeden dach, en groote grooten danck.
(1070) H.    T en is gieen danckens waerd. hoe kraygde nou en planck,
Om tscheep te rôken?    T.    Ho dat kenn ick wel bestappe;
De schippers vrouwe doen ’t wel sonder gangh of trappe:
Gedieuw.    H.    ’Kwens ou goeij rust.



III. Bedryf. III. Uytkomst.

Hanneken-uyt.
H.    ’Kwill segge mette man,
’T sal e mirôkel zaijn soo se ’t soo klaere kan.
(1075) Ick bender af verlost, en van en veuijl temtôci;
Wa duvel, ’tvrouwken had me sulcken goeijen grôci:
Ick wirt soo wonderlaijck. moôr ’tis nouw over, ’kmagh
Gô segge sonder sund men Liesbet goeyen dagh.


III. Bedryf. IV. Uytkomst.

Tryn. Kees.
(Sy roept soetjens.)
T.    Kees. -- Kees -- Kees, benje dood. wat duijcker, is dat slaepe!
(1080 Kees, seggick.    K.    Hou! -- wie’staer?    T.    Kyck uijt. -- siet de geck gaepe.
K.    Wat schortje! schaemje niet soo vroôgh en half voor dagh
Te loope bedele? dat ick ’t noch ereijs sagh,
’Kmien dack je mit en honcks lantaren uyt sou lichte.
T.    ’Ken bedel niet.    K.    Wat dan? wat sel je nou verdichte? --
(1085) Ye grinnickter noch om, doej’ honsfot? buyte boord,
Dat rae’ck jou as en vriend, meughje ghien stockvis; voort.
T.    Soet, Kees, siet watje doet: ’ken bedel niet.    K.    Kedaere,
Ye selt, beghet, ’tschip uijt, all sou’cker voor plockhaere.
T.    ’K en eis werentigh niet, ick gaefvje liever wat.
(1090) K.    Ick jou me, en voor eerst daer ’s en voet in je gat.
T.    Mer siet wie datje ’t doet.    K.    Wie sou’ck et doen? jou funne.
T.    Kees, hoor ereijs.    K.    Heruijt; ’kwilje’r gien tyd toe gunne.
T.    Kees Krijnsse.    K.    Iae, dat ’s waer, soo hiet ick, wat roert ’t you
Waer hebje dat ehoort? as rechts, hier kom ick nou
(1095) Met soete wooretjes. Fielt, wil je niet vertrecke,
Den Baes leyt in de koij, en ’k durf hem niet wel wecke,
Hij ’s wat onpasselick: maer, staeje me te stijf,
Ick weet wel beter raed; hy heit beghet en wijf --
Een blancken Duijvel! niet met hangden en met voete,
(1100) Met klauwen, as en valck: maeckjeme langer moete,
Die sel ick j’ an je gat gaen stoke.    T.    Dat ’s gien noot,
De vrouw sel ’t me niet doen: kyck, ick ben naeckt en bloot,
En ’twijfjen is goed arms.    K.    Wat weetje’t?    T.    Sou’ckt niet wete
S’ heit me soo mennigh stick, jae vanner leckerst ete
(1105) Van heur hangd in de mijn, jae, Keesjen, in men mont
Estoke.    K.    In jouw mond?    T.    Yae, dats’ hier selver stont,
Se souwt bekenne.    K.    kom, ick selseje gaen rôpe:
Maer siet toe, leughenaer.    T.    I’hoeft soo varr niet te loope,
(Sy neemt den hoet af.)
Hier isse. -- K. Vrouw! -- Trijn! -- vrouw!    T.    Sus, houdje backes toe.
(1110) K. Maer vrouw! T. Maeckt gien gespoock. K. Maer Trijn, jouw malle koe,
Hoe siejer sus uijt?    T.    Sus: ’k seltje wel iens vertelle
As ’tpas geeft.    K.    ’Kword schier geck, as ickj’ in deuse velle
Sie proncke! ben je ’toock? Vrouw, benjet? benjet, Trijn?
Wat souwje ’twese! neen, ’ten ken niet meuglick zijn.
(1115) T.    Nou stille jij, ’tken wel.    K.    Iae wel wat pestelenci,
Hoe ben j’ hier an eraeckt?    T.    Sus: hebje gien pissienci?
We hebbe nou gien tijd. as ’tquaed weer over is,
Dan sel ickje men storm verrek’ne. Segh bij ghiss,
Of Claes wel so vast slaept, dattickem niet sou wecke,
(1120) Of ick en beetje van sen deke quam te trecke
En krôper by te koij?    K.    Och jae, dat weet iek wel.
Ick preeckt’em gistre soo veel soopjes in sen vell,
En soo veul smoockjes toe, dat hij je sou vergete:
(Wangt vrouw (’k ken quaelick vrouw noch segge) ije moet wete,
(1125) Daer heit en lijdigh spull om jouw in ’tschip eweest)
’Kwill segge datje wel vrijmoedelick en veest
Meught laete, songder seurgh. hij ken niet wacker worde
Voor middigh, dat gaet vast: en of hy soo wat morde,
Houwj’ of je geck waert.    T.    Braef! ’ksel ierst dit vuijle goet
(1130) Gaen schodde van men naers, beneen in ’t Ruijm.    K.    Dat doet.
T.    Maer, Kees, hoe raeck ick an en Hemt? gans selleweke,
Men sleutel is parduij.    K.    ’K sel’t Troortjen op gaen steke.
T.    Daer leijt men werckedaeghse goet oock. brengt all mé.


III. Bedryf. V. Uytkomst.

Tryn.
T.    Dat is en braeve knecht; wel, as ’t Kees niet en dé
(1135) Kweet niet hoe ’tlocke souw. Daer keumt hij.


III. Bedryf. VI. Uytkomst.

Kees. Tryn.
K.    Hier ’s je goetje:
’K hebt Troortje toe edaen.    T.    Ick danck je men goe Bloetje.
’T sel te verdiene staen.    K.    Wat meughje segge, vrouw
Maer je verstong flus wel wat dat ick segge wouw,
Doe’ck die quae woorde sprack: Ye seltse niet gedencke,
(1140) Nie waer, moer?    T.    Malle geck! Ick selje noch beschencke
Voor deuse niewen dienst, en voor den ouwe toe.
Genacht, ick magh niet meer, ick ben beget soo moe
Dat ick men tong uyt steeck, en ’tsangt valt immen ooghe.
Ick slaep schier daer ick stae. Kossje dit hemt wat drooghe,
(1145) Het komt soo vochtigh, Kees, uyt die verbrutste kas.
K.    Wel hoe, vrouw, wordje doll? is ’t arger asset was?
Wel hey! waer sou’ck et vier ontsteken, in ’tvoorongder,
Daer Claes leyt? droomje, vrouw.    T.    Iae’cktoch, en’tis gien wongder.
(Sy gaet beneden.)


III. Bedryf. VII. Uytkomst.

Kees.
K.    Maer ’tsel wel wongder zijn, stell jij die mann te vreen.
(1150) Y gut, moer, kenje sulcke kunsjes? Gae jij heen.
Ye selt me kaer wel haest totten bongtwercker vinde.
Maer wat het ’t te beduije, se worde strack weer vrinde
As ’t Trijn verkurven heijt: Claes is goet, en sy loos.
Schabaet. wat roert’et mijn. kgae legge noch en poos.

Continue

IV. Bedryf. I. Uytkomst.

Kees.
(Hij vrijft syn’ oogen en geewt.)
(1155) K.    Wat drommel, staet de Sonn all Suydoost! dat’s eslaepe! --
Wel, ’tseltem soo wel doen. noch doen ick niet as gaepe. --
Maer niet van vaeck, goe Luij, datje ’tweet: ’tis van dorst,
En lout’ren hongers nood. y gurcke, watten worst
Sou’ck non wel slingere deur twie, drie holle tande,
(1160) Daer’ck sucke pijn in hebb! O mensse van verstande,
Die ’teerst ombyten inde weurrelt hebt ebrocht!
Lang moetje leve, ’twas te lydigh wel bedocht.
(Hij brenght Broot en een pekelharing voorden dagh
en praet all etende.)
Ick had hier onder wat op voorraed wegh estoke.
Suck Beesjen uit het Sout en kost niet veul te koke.
(1165) En, mijnenthalve, ’tkmeught soo wel as Claes en lrijn
Der Speck en der Braenbout, ass’ opper beste zijn. --
Maer, nou’ck an ’tvolckje denck, hoe meughes’et all make,
’K hebb sommes daer beneên het Bedd all hoore krake,
En dan wat mompele en dan wat stommele.
(1170) Nae’ck merckte deur ’tbeschot an pyp en trommele,
Soo voerdes’ oorlogh, en dan maecktese weer vrede.
’T is, trouwens, mier ebeurt; en ’tlyckent oock wel rede.
Dat man en vrouw somtijds iens vallen over hoop,
En grommelen en poos, en geve dan weer koop:
(1175) Ick sie dat alle dingh soo beurt hout: Kijck, dan waeyt’et,
Dan regent’et ereis, dan mistet, dan verdraeytet,
En ’twordt weer hangdigh weer. Daer komtse van beneen,
Ons vrouwmens, onse knecht (’thanghtme noch an men leen.
Soo schrickten ick te nacht, enochtent, will ick segge).


IV. Bedryf. II. Uytkomst.


Kees. Tryn.
(1180) K.    Gemeurghe, vrouw.    T.    Dagh, Kees.    K.    Kon je niet langer legge?
Hoe ister, hommeles? --    T.    In ’talderminste niet. --
(Sy gaet sitten ende neemt een klein boerenspiegeltjen,
en praet all hullende.)
’Kmagh me wat hulle. -- Kijck, hoeder dit hoofd uyt siet,
’t Staet noch schier as en knecht.    K.    En Knecht, vrouw! wel kedaere,
Ye hebme soo ontstelt, ’ken kenme niet bedaere.
(1185) Ye waert soo’n kluchtighe guijt van en Bedelaer,
Alsucke moijen fielt! hoe moelick dat ick waer
Mit men ooghe voll slaeps, ’tbegonme schier te deere,
Dat ickje lastigh vil, en uijtet schip most keere.
Maer hoe ist daer bene’en, hebbe we tijd enoogh
(1190) Om wat te praete?    T.    Iaewe. hij heit noch niet en oogh
Ter deghen op ehadt: ick sochtem iens te kusse,
Toe’ck op stong, en sen hoofd vil eve staegh in ’t kusse.
K.    Eij lieve laet ick dan iens hooren eer hij kom
Wat duijvel you soo kael eplockt had.    T.    Ben je stom
(1195) As ije stom wese wilt, en kenje deftigh swijghe
Watmeje vraeght of niet, soo selje ’t van me krijghe.
Maer sweert dat eerst.    K.    Ick sweert werentigh; dats en woord,
Datmen om ’tjockes niet magh segge. eij seght dan voort.
T.    Wel hoor; je vraeghde strack, wat duijvel mijn eplockt had;
(1200) Had je wat duijvelin evraeght die mijn verlockt had,
Soo hadj’et half eraen.    K.    En duijvelin? en vrouw?
T.    Maer houd je mond toe dan, as ick beghinne souw.
Ey lieve, lett ereis watte besuckte streke
Dit volck versiere ken: ’khadd loopen hoore preke,
(1205) ’K hadd in en vrouwe-kot (K.    En Clooster, denck ick.    T.    Iae.)
En uer of twie verpraet: wel, docht ick achter nae,
Nou’ck toch an ’tkycke bin, laet icket all deur kijcke:
En gae goeds moets nae ’tslot (of nae ’t Kisteel) toe strijcke.
K.    Dat was en manne-kot; wat ley je daer toch an?
(1210) Daer kreeghje, denck ick, soo en streeckjen uytte pann.
T.    T en quamper niet iens toe; ’kverwarden ongderweghe
In ien van deuse, wat zijn ’t, Straeten, of zijn ’t steghe?
Want Steghe bennen hier as Straete te Saerdam.
Daer moette men en ding dat m’eerst te vore quam
(1215) As soo en Iuffer, of en madamme de Parme:
Se stonck nae moskeljaet: se nammen inder arme
En kusteme goed schick, en Nichteme soo deun,
Of w’ achters kind’ren of soo waere.    K.    Dat ’s en deun.
En was ’tje nichje, vrouw?    T.    Dat weet ick op deus’ uer niet.
(1220) Se noemden all ons volck, je saeght noyt sucken tuer niet.
Mit quamper en Monseur, die mé scheen van der volck,
Se hiet em all Kesijn. en vent as drooghe Bolck,
Soo schrepel en soo schrael. Ick sacher niet Monseurs an,
Dan en blauw’ ouwe pluijm, want der was niet veul kleurs an,
(1225) Die haddi om sen hoet; en dan e mes op zij
Van twie drij elle lang. daer sleepten ons die prij;
Iae of ick peep of song, we mosten in her huijsje:
’K magh ’t soo wel noeme; wangt het leken bet en Cluijsje
Dan ’t Kisteel dat ick socht; ick weet niet hoe’t’er sagh,
(1230) Hoe ’twas of niet en was, der quam Wyn voorden dagh,
En ’kmoght’et lije: Kijck.    K.    ’Kschick je waert loof etrede.
T.    Iae’ck toch, en hiel verhitt van wangdele.    K.    Dat ’s rede.
De Stadt is ijs’lick groot.    T.    Soo was ’t wat van men sin
Wat nats te nuttighe, en ’twijntje liep soet in.
(1235) K.    Wat wasset?    T.    Spaensse wijn.    K.    Ia soo, ’tgeefme gien wonder.
All liepet soetjes in, o moer, jij moster onder.
Maer spraeckje niet van gaen?    T.    Somtyds all; maer ’twas wind;
Se wouwt niet hoore, puf! se sond om ete, kint,
Om sucken swijdighen hool etens, ije sout dencke
(1240) ’Twas niet te soper om en Prins by te beschencke.
Se sond om Claese mé, die most metter Kesijn,
Frans, dunckme datti hiet, dien aevent vrolick zijn.
Waer duijcker bleef Claes oock?    K.    Ick heb gien volck vernome
Dat naerem taelde.    T.    Niet?    K.    Dan bennens’ hier ekome,
(1245) Terwijl den Baes en ick jou sochte by de straet,
Soo hebbens’ ons emist. Laet sien ereijs, was ’tlaet?
I. ’K giss dattet goelickjes mocht ontrent achte wese.
K.    Toe waere wij op ’tpad, en me kon nie meer lese,
Soo doncker wast, eer Klaes wouw scheije van ’tbejagh.
(1250) T.    Soo hadme jouluij wel esoght den hielen dagh,
En noch e nacht daer bij.    K.    Hoe voer ’t voort mit je licke?
T.    Iae kijck, ye weet wel, Kees, ras ete doet versticke,
En langsaem nippe kruijpt en vrouwmens in sen hoofd;
Wat ken ick segge? ’kwierd allengsjes soo verdooft
(1255) Van die besuckte wijn, dat ickje niet ken segge,
Neen ick, op men dootziel, of ick ben blijve legge
In ’thuijsje daer ick was, of eurghens heen ebrocht.
Denck jij maer slechs ereis wat ick henochtent docht,
As ick me koud en stijf vond sitte met men broockje
(1260) Op en hoop vuijle mis, an sucken stinckent hoockje
Datticker noch af walgh.    K.    Saetj’ op en mishoop, vrouw?
Wel arme sloof!    T.    Iae’ck toch, en sitterde van kouw.
Soo dat ick schaers en woord kon duwe door me tangde,
Doeme de Klapperman, bij groot gelock, an rangde.
(1265) En eerlick Klapperman, dat mot ick segge, Kees,
Die sprackme troostigh toe, en maeckte dat ick rees,
En brochtme (soo geschickt, ye sout ’et niet geloove!)
Tot hierent op de Kaeij. Hoe ’t nou voort mettet roove
Van men gelegentheit, men kleeren en me goet,
(1270) Egaen is, weet ick niet.    K.    All ben ick maer en bloet,
En hebb noch weinighe perdeeltjes deur ewangdelt,
Dat wasser ientje wiss, en daer ben jy mishangdelt,
Men soete lieve moer: op sucke waetertjes
Daer vanghme sucken viss. maer die twie praetertjes,
(1275) De Snoll mitter Kesijn, zijn se je bij ebleve
Soo lang ye heughe magh?    T.    Wel jae.    K.    Hem! ande Teve
En vind ick gien verlang, niet meer dan of en Meu
Eslempt had mitter Nicht: maer die besuckte Reu,
Die schraele Ioncker, vrouw, die leyt m’ imme gedachte. --
(1280) Waerj’ in dat huijs estroopt, en bleefjer in vernachte,
En laeghj’ uijt je verstangt en uijt je keurs in ’themt? --
Y gurcke, Knelis kind, wat dunckje, waer ’tall vremt
Dat    T.    Houdje backes toe: je moet soo verr niet dencke.
(Hij keert zich om en steeckt twee vingeren op syn hoofd.)
K.    Gut, schipper, soumeje’r soo niet en paertje schencke?
(1285) Wel ick denck soo verr niet: want wat vraegh icker nae?
Maer, hebje deuse feest, met all sen achternae
Ie Lieste dus vertelt?    T.    Wat denckje, dat ick geck ben,
Of inde kindse weurlt, en dat ick niet en treck ken
Om soo en misslagh te verblome?    K.    Neen ick toch,
(1290) ’K sieder je niet voor an, moer Knelis. eij, maer noch,
Hoe hebje ’t flus bij Claes eklaert?    T.    Hoe sou’cket klaere?
Hij voelde men in ’tbedd, en sey soo, wel kedaere,
Moer Knelis, benje daer, en benje ’t in parsoon,
Of spoocktet? ’kgaffem strack en soentje voor sen koon,
(1295) En sey, wat dunckjer of? want dat en doen gien spoke.
Trijn, riep hij, benje ’t self? je meughtet ondersoke,
Seij’ck soo op mijn benier. maer waer komje van daen,
Van waer komje soo laet, is dat all wel edaen?
Hoe laet, sey’ck, ben je geck? ick hebb hier legge kijcke
(1300) Van guster aevent of, om of j’ iens ’tzeil sout strijcke,
En stoppen iens je tij. maer ’tis om niet eweest:
Ye gingt all staegh je coers, ick segg niet as en beest,
Maer as en slaeprigh mens die wat te veul enipt heit:
Daer je je vrouwtje toch soo dickels om belipt heit,
(1305) Waerachtigh, Claes, je meught die ganghe niet veul gaen,
’T is quaed voor lijf en ziel, ey lieve laetet staen,
Doetet om mijnent will.    K.    Iae soo, je vilt an ’tpreke.
Wel, bymen sieternae. dat benne braeve streke,
Daer staender op ’tCompas gien wisser. wat seij Claes?
(1310) T.    O man, hij wierd soo dwee as soete melckxe Caes.
Trijn seyd hij, lieste Trijn, en weest niet onverduldigh.
Werentich, kind, ’ken ben van dese reijs niet schuldigh.
’Kquam soo mis-troostigh tuijs, toe’ck je den halven dagh
Vergeefs hadd nae espoort en noch niet scheep en sagh,
(1315) Dat ick me niet en wist te redd’ren of te stille,
En daerom villewe je weet wel an wat pille,
Daer Kees den docter is: en, goe knecht, evewel
Hy deed ’t om beters will; hy sagh dat ick soo fel
Onstelt was om men hart, en dat ick schier wouw huijlen.
(1320) K.    Dat ’s all waer. Kseij, kom Baes, wat wilje legge pruijle,
Trijn magh met kind zijn, maer s’ is self altoos gien kint,
’T sel doncker wese, daer sij de wecht niet en vint.
En voelje van verlang swaermoedighe gedachte,
Daer is niet beters voor suck volck as lange nachte.
(1325) Eerst wat Orientaels, en daer soo moyties bij
En Brandemorisje, en dan het hoofd op zij,
Eer j’ om siet hebje moer Kernelis in je bedde;
Ick bin en Kaelis, maer ick dorster wel op wedde,
All waer’t en vaen.    T.    Toe wast, en ummers seyd’ hij waer,
(1330) En ummers ben je ’t Trijn! Ick sey, wat denkje, vaer,
Ben ick ’t? en twijffel jij of ’t hallif waer of heel is?
Kedaer, all evewel ben ick Trijntje Kernelis.
K.    En Klaes bekende’t?    T.    Wel, dat haddi goed te doen.
Iae, seyd hij, lieve puijs, je bent’et, geefm’en soen;
(1335) En soo voort. doe wast weer, waer hebje toch esteke,
Hoe bleefje soo laet uijt? daer vill ick weer an ’tpreke;
Laet? seyd ick, ’tkwou dat jij noyt laeter tuijs en quaempt,
En datje me t’Saerdam soo niet te quelle naempt
Met braecke nachte lang, en mit men hoofd vol sörghe.
(1340) As je ’thuijs niet en weet te vinde voor ’tis mörghe.
Hoe lijckt’et mijn daerby? Kedaer, en schoone zoo,
’K heb iens men tij vergist, ick ben en uer of soo
Te laet an boord eweest. je meughter wel of praete.
Was dat soo niewen dingh? ’ken ken hier steegh noch straete,
(1345) ’T is en Stadt as en Boss, den doncker vilder toe,
Ick doolden as en geck en was beget soo moe.
(Claes komt uijt het vooronder all geewende.)
K.    Sie voorje, kijck wat om: daer komt hij.


IV. Bedryf. III. Uytkomst.


Tryn. Claes.
T.    Wel, Ian slaeper,
Ben j’ alrieds in ’thabijt! kijck, dit is inde gaeper. --
Kom hier. de Pinxterbloom, en die is op estaen.
(1350) Cl.    Iae wel, me dunckt se moght wel weer te bedde gaen:
Men kopp staetme soo suf: ’kweet quaelick offet licht is
Off dattet nacht is. -- wat! Kees, jouw besuckte lichtmis,
Ye hebme gustere niet quaelicken etoeft.
T.    Iae, dat is dat ick segh, soo leghje staegh en schroeft.
(1355) Cl.    Nou, moer, wees jij te vreen, ten sel niet licht weer beure;
Ye weet de rede wel, ye moetje nou niet steure,
Of ick soo nou en dan men ribbetjes iens boen:
’K ben slech bly da’ck je sie: kom geefme noch en soen,
(Hij kust haer.)
’T is keurmis op en niew, ick gafj’ all schier verlore.
(1360) T.    Hoe nae begon j’ all nae en aer wijf om te hoore?
Ye bent me soo niet quijt, goed vrient.    Cl.    Dat hoop ick mé. --
En lijckwel, oftme lust of niet, ’kmoet weer in Sté:
’Kmoet hier en daer men volck wat maene: deuse luijtjes
Zijn graeghjes inde koop, maer in ’tbetaele luijtjes.
(1365) T.    Soo wilje weer op ’tpad, doeje vaer?    Cl.    Wel ick moet,
Te minste komt ons toe ons geltje voor ons goet.
T.    Maer snij-je niet en stick, eer j’ op treckt?    Cl.    ’Kmagh niet ete:
Me maegh staet me soo quaps. Moer, ’ksel van avent wete,
Wanneer ’t reys wese sel. we moete vande wall.
(1370) T.    Ick ben ’thier mé all moe.    Cl.    (Hij struijckelt in ’t uijt treden.) Soet, dat ick niet en vall.
Men hooft is duijseligh.    T.    Iae toch, Klaes, siet wat voor je.
C.    Kees, pas jij oppet schip. en moer Kernelis, hoor je,
Terwijl ick uijt ben, vent jij luij dit goedje voort:
Maeckt watje maeke meught, je weet wel hoe dat hoort.
(1375) T.    ’T is wel, kint, gaet jouws weeghs. wij sellen’t hier wel klaere.


IV. Bedryf. IV. Uytkomst.


Tryn. Kees.
T.    Wat seghje nou van Trijn Kernelis.    K.    Wel, kedaere,
Ye bent en kluchtigh goed! o vrouwtjes, vrouwtjes! jae,
Kenje die kunst? soo waer as ’k hier levendigh stae,
Het manvolck leitter toe. ye weetet soo te flangse,
(1380) Altyd heb jij gelijck, de broocke moete dangse
Soo as ’t de keurs belieft.    T.    Wach jy je voor en keurs.
K.    Dat denck ick wel, mijn moer, all had ick vrij wat keurs.
T.    Iae, je selt mé all iens verwarren in dat gaere.
K.    ’K sel niet.    T.    Ye selt.    K.    ’K sel niet.    T.    Iae mick ereis jij, waere,
(1385) Het komt as ’tkacke.    K.    Vrouw, ken je gien Suijer Son
Hoe klaerje ’t? deckje nouw je taefel op en Ton?
Of selje myn der mé en voetjen ongder laete?
’I is hier niet wel estelt van binne, van all ’tpraete:
Daer moet en stickjen in, of ’tscheepje sitt op ’tsangt.
(1390) T.    All weeran! j’ hebt schier noch ’t ombyten in je tangt.
K.    Ho, jonghe maeghen is en goet as jonghe vrouwe.
T.    Kom, kom om laegh; ’ken denck je ’tvoetsel niet t’ onthouwe.

Continue

V. Bedryf. I. Uytkomst.

Marie. Francisco.
M.    En hadde soo veul spels eerghese lose kost?
F.    Spel! ’kzeij wel dusend moôl, hadd ick icks nie begost,
(1395) En haddes nie geweest om d’eer van ouw Commissi,
En ouw schoon oogskes, Môy, en datter noit remissi
Te hope woôr geweest, ick had ick deur gegoôn,
En all ’twerck, op men ziel, ten halve lôte stoôn.
Sulck e spel wasser oôn. nouw dat ’t gesuccedeert is,
(1400) Stoôt ou te dencke, lief, watter gemeriteert is:
Belofte môke schult.    M.    ’Tis woôr; moôr weette wel
Wat datter neffens stond geschreve? maij bevel
Was dachgheme van doôgh niet en sout molestere.
F.    ’T is soo: moôr ick en kost me niech gemoderere,
(1405) ’Kmost ou men ôventuer vertelle: doe nou voirt
All dat ouw herteke sal segge da behoirt.
M.    Kom, kom, ’tis toch schoo weer, lôt ons eerst wach gô wandle,
(Sy doet haer masker aen.)
We meugen onder weegh van ons negoci hand’le.
’K en wacht ick toch daf volck nief veur van ôvend spôij.
(1410) F.    Was zayd’ en keuninghin, wat enen Engel, Moij!


V. Bedryf. II. Uytkomst.

Kees. Tryn.
K.    Dat hachje leiter toe, het macher legge rotte,
’T is beter daer as voor de muijsen of de rotte.
Nou an de neering weer: -- laet sien, hoe staet men keêl.
Hael Cyters, hael Yeranje, hael. Klaer as en veêl.
(1415) Hael, hael Yeranje, hael, moy kloostergoed. -- hael Cijters. --
Hael Cijters, vollickje! deuse besuckte schijters
En geve gien gehoor. ’Tvolck is te wongder praets,
Se gevender gien tijd. Hael Cyters, me goe maets,
Dat bennen Appele! Hael Cijters en Yeranje,
(1420) Hael Yeranje den bruij, uijt Poortegael of Spanje,
(By sich selven.) (Ick weetet selver niet) hael Cijters. -- Soetjes wat:
Wat duijcker, soetjes: ick sie ginder en Ian gat
Bij gunte Iuffer -- Vrouw, -- vrouw, -- vrouw.    T.    Wat wilje hebbe?
K.    Kijck uijt: maer kijck niet uijt, of deckje met en flebbe,
(1425) En blijft wat onder ’tluijk.    T.    Wat isser?    K.    Kom iens hier, --
Sie je daer die monseur wel kuy’re mit dat dier?
T.    Wel jaeck, dat sien ick wel.    K.    En hebb ick niet onthouwe
Dat ye spraeckt van en pluijm die blauw was?    T.    Iae je trouwe.--
Lae kijcke. -- Kees! sit still. ’T is, bymen ziel, de poll
(1430) Van gusteren.    K.    En sy van duijsende de Snoll
Die j’ onder handen hadt.    T.    Laet sien. -- wat duijsend schande,
Had se dat dingh niet voor! Gut, Kees, ick voel men hande,
Ick voel men naegele, men tanden en men bloet
Soo jeucke! sou se ’t zijn? -- [Werentich jae, se moet,
(1435) Se moetet wese. Kees, daer valt gien dispetere,
Sy is ’t, soo wis as ick Trijn Knelis kint met eere:
Ja, ’t is men eigen Hoer.] ’T was soo en langhe prij.
K.    Still, still. Hael Kloostergoed. -- se komme dichter bij;
En ick sitt oppet slagh. ’tis gien speul-goed, ’tsel valle. --
(1440) Hael Cijters, hael, hael, hael. kom, koopje nimmendalle?


V. Bedryf. III. Uytkomst.

Francisco. Marie. Kees. Tryn.
F.    Ghe brengtm’ hier all, ’ken weet nie woôr: en siede niet
Woôrw’ all gedreve zaijn? ’ken weet nie wat ’t bediet,
Men hert en lee nie still: -- ’ken rieck niech gaere schepe.
Ke! goôwe; ’tis genogh nou de Kassaij geslepe.
(1445) M.    Bat! desen bloijen euijl. woôr veur zayde ghaij bangh?
F.    En moetme sus gô treê den heele nônoen lang?
Ke! goôwe.    M.    Wacht, Signor, ghen sultme niet ontloope,
Ge moetm’en Appeltjen en wa Citroentjens koope.
F.    Kom, kom, ick bens te vre’e, doors’er genogh in ’tStat.
(1450) Ick weter oppen plôts.    M.    All weer vald’ op ou plat. --
Niee, niee, dich goet is vers, en ’tander is verleghe.
K.    Hael Apple, volckje, ’kheb noch gien handgift ekreghe.
Se naerdre, Trijn; hou sté.    T.    Hoe da’ckse meer beloer
Hoe’ck meerder lucht krijgh. --Kees, waerachtigh ’tis men hoer.
(1455) K.    Hael Kloostergoetje. hael.    F.    En hôst ou soo nie, Môijke.--
Da schip. -- M.    Iô, Iô, kom hier: ghe maynet met en drôyke
T’ontlegge.    F.    Moôr da schip, dat en geval me niet.--
En hedde gee verstant?    K.    Laet hoore wat je biet,
Dat bennen appele!    F.    Suet, hed wa passienci,
(1460) Ick sal te mert goôn: moor lett eens op men invenci;
Want sie, ’ken viel ick ick niech geeren innen knip.
K.    Hael App’le.    F.    Mene vrint, wat is difveur e schip?
K.    Wel! ’tis en schip van hout, van ijser, en van touwe,
En van pick, en van teer; sel je ’t nou wel onthouwe?
(1465) (Binnens monds.) Kverstae dat wuijve wel: Pas op, vrouw.    F.    Moôr ick vraeg
Va woôr ’tschip is.    K.    Van waer? Iae wel, ’kwouw dat ick saegh
Dattet van hier waer, maet.    F.    (By hem selven.) Da mocht ick oick wel laije.
En komender gieen hier euyt Wôterland baij taije?
K.    Wel jae ’t; der isser ien henochtent t’zeijl egaen,
(1470) Die lagh ons hier op sij: het wijf wouwder van daen,
Se was wat grijnichjes.    F.    (Hij stoot Marie aen.) Courôgie, das gekloncke.
Hoe veul ou Appele?    K.    All waerense m’eschoncke,
Kedaer, het paer en Blanck.    M.    (Tegen Francisco.) ’Tis goeye koop.    F.    ’T is dier.--
E negemanneken het stuck.    K.    Kom ereis hier
(1475) Voor neghe mannetjes? die kennen all wat bijte,
Daer meughjer wel en vijfentwintighje bij slijte.
F.    Ghen hedme nief verstoôn: ’kmayn ick, ieen om en deuijt,
En hallif ortje, soo.    K.    Wel hey! ten is gien beuijt,
Noch roofgoed.    F.    Wilde’t doen?    K.    Kom an, ’kselseje telle.
(1480) En vijfentwintigh?    F.    Iô.    M.    Ké! ’tis veur goey geselle;
Telt ons van ’tbeste wat; het is veur e festien.
K.    Flus waerje neghe man, hoe segh je nou, sestien?
F.    Haij doolt all in de sproôck.    K.    Kom help je selfs berechte.
F.    Dat is den beste knecht van all de schippers knechte!
(1485) Kom, willew’ ieens in ’tschip.    K.    Wel jae, wij gaen recht uijt:--
Hier Ioffer, geefm’ en hangd.    M.    Siaes! wadden grooten schuijt!
K.    Wel jae, en Schuijt; en scheet, en in je neus toe, moolick.
F.    Segd’, e schip; hoorde niet? e schip; -- hay nemet quôlick.
M.    ’Kwill segge, wat e Schip! wad en Galaij!    K.    Geleij?
(1490) I’hebt gien Geley-boef voor. hoe hebbe we’t? wel heij!
M.    Kammer wel me van hier in Engelant gevôre?
Te minste, denck ick wel, in Béme, deur de bôre.
K.    Genoogh. (Binnens monds.) en an en Galgh mé as ’tsoo slaeghe will
En hier wel slaeghe moght. (Aen Trijn om laegh.) Trijn, pas wat op je Till.
(1495) ’T sel locke.    M.    Wad is dat?    K.    De Staertvan’tschip.    M.    De Stiaert, vrint?
K.    Den Toom van ’tschip.    M.    Moôr siet! das anders dan m’e piaert bint;
Den Toom van achtere!    K.    Iae, ’tis ’t Roer.    M.    Is ’t en Roer?
Schietmer de lie me doit?    K.    Hey, deuse malle moer!
M.    Was datte?    K.    Dat ’s den Roef; de Passeniers der Kaemer.
(1500) M.    Sie, wad all meubeltjes, all woôrt tot ene kraemer!
K.    Ho, ho, dat ’s niet en ding, hier volght nou eerst et Slet,
De beste Kaemer, moer, daer is ’twel anders net.
M.    Soume de vraijichaijt wel eenskens deurve neme
Van dat te goôn besien. I. Strack wou je wel na Beme;
(1505) Dit is gien langhe reis. Pas opten haspel, Trijn.
Treedt opte ladder; ’ksel niet en voet van je zijn.
(Binnens monds.) Niet en vuijst, denck ick wel. Kom; nou jy, volgt de Ioffer.
F.    Kom oôn.    K.    Soo krijghewer de duijf in metten doffer.
Maer hoor, legh je geweer soo lang wat uijtte weegh
(1510) In ’tgangbort -- hier, gémyn, ’ten is hier scheep gien deegh
Mit sucke staerte. soo. nou meughje macklick in gaen.
(Hy doet het rapier af en gaet beneden.)
Maer komjer macklick uyt, soo selt niet naemen sin gaen.
Nou, Laddertje, van kant. Pas wat te raeke, vrouw.
(Kees treckt de leer op en springht in ’truym,
ende sij vallen aent ’tslaen.)
T.    You varcke, ben je daer?    F.    Wa wilde seggen? hou!
(1515) K.    Hou jy dat. -- F.    Men rapier!    K.    Ick sel jou wel rapiere. --
(Kees treckt sijn mes.)
Hier ’s en zeemans Rapier, en daermé gaej’ in viere.
F.    Moirt, Moirt!    M.    Stô baij, goey liens, we weurden hier vermoirt.
Brand, moirt!    T.    Het luijck toe, Kees, datmet wat minder hoort.
F.    Moirt!    M.    Moirt!    T.    Soo, Kees.    K.    Soo vrouw.    M.    Help,[help.    F.    Will niemant helpe?
(1520) O -- hallifdoot --    M.    Amaij, men hoot --    F.    Men bloed te stelpe.--
K.    Se benne plat genoogh, ’tkmagh ’t luijck op sette nou,
(Hy stoot het luyck op en spreeckt daerdoor.)
Soo sie we wat we doen. an ’tplundre; lustigh Vrou:
Hier jou fielt!    F.    Oh, Signor, wat is toch ou believe?
K.    Flux, Broock en wammes uijt, om mijn naers te gerieve.
(1525) F.    Oh jô, met all men hert, en door ’s menen hoet toe,
Memmen pleuijm: wilde da’ck dibbroexken oick uijt doe,
Ick sal ’t soo gaeren doen; en spoôr me moôr me laeve!
K.    Houtet slet an je gat, en laeter j’ in begraeve.
Ick schencktje.    F.    Grammercis.    K.    Hoe maeckjet metten buijt,
(Kees springht uyt en spreekt tot Trijn door ’tluijck.)
(1530) Moer Knelis?    T.    Excelent.    M.    Amaij, men hoit, men huijt!
K.    Hebj’ all her lappen uijt?    T.    Iae’ck. siets’ iens sitten kijcke.
K.    Kom boven. -- (Sy komt uyt ende leght het luyck toe.) dits half werck: we moete ’tvolck uijt strijcke
Soo jy bedroghe bent. Knap; treckt heur ’tkleetjen an
Daer jij henochtent vroogh me scheep quaemt: Ksel de man
(1535) Men ouwe mutsjen op sen kinnebackes douwe,
En daer dat pijtje toe, da’ck niet en docht te houwe.
Soo meughese geschickt gaen kuijere nae huijs.
T.    Maer ofse klapte, Kees?    K.    Sij? niet meer as e muijs.
Se krege noch wel all de jongens ander lappe:
(1540) Sulck volck en roept niet luij: se wete datter klappe
Niet veul geloofs en vint.    T.    Kom an dan.    K.    Maeck wat spoeds.
(Sy gaen beneden.)


V. Bedryf. IV. Uytkomst.

Claes.
C.    Genacht, Antwerpentje, ’kdanckje van alles goeds;
Ick hepper wel eweest: dit sackje was soo platjes,
Toe’ck ’t hier streeck voor de Stadt; nouw steecktet half vol mattjes,
(1545) En half vol dicketons en suck goed: dat ’s goe reis,
Klaes Gerrtse van Saerdam, voor ’teerste nae de Peis.
Wel, ’kmagh gaen stappe scheep, khoef gien tyd te verkalle,
Het Ebbetje gaet uijt, het waeter is evalle:
Met dit Tij raekewe voor ’tLand, of inde vloot;
(1550) Das over, metten dagh. -- Hou, volckje, benje doot?
(Hy stampt tweemael.)


V. Bedryf. V. Uytkomst.

Claes. Tryn. Kees.
T.    Klaes Gerrt’se, ben je daer?    Cl.    Iae’ck,Trijntje moer, en klaer mé.
We meughender en zeil by sette.    T.    Soo! wel, daer mé;
Wacht maer en oogenblick.    Cl.    Hoe siej’er sus uyt, moer?
Ie lijckent wat ontstelt.    T.    Ie weet niet hoe’ck daer voer: --
(1555) Ie seltet daetlick sien: -- Kijck, dat zijn twie geselle.
(Kees brenght Marie en Francisco aen land.)
Cl.    Wat volck ist?    T.    Laetse gaen; ick seltje strack vertelle.
K.    Hebje ’thart dat ye kickt, ick breeckje beij den hals.
T.    Isser Biers genoogh scheep, en Broots genoogh?    Cl.    Van als.
T.    Smackt dan het tou of, Kees; de Gang in. ’tsel wel valle;
(1560) All drijvende onder zeil; dat ’s mackelixt van alle.
Hag. 5. Octob.

Naebericht.
Mijn’ Heeren, vindt niet vreemd, datm’ hier een einde maeck:
All wat Trijn hebben will dat Claes weet’ vande saeck
Vertelts’ hem onderweegh van achteren tot vooren,
Maer ’tschip is wat te verr, ghij kont het hier niet hooren.
(1565) Hebt ghij tot nu gehoort dat hoorens waerdigh waer,
Dat ’s voor uw’ milten goed, of ’tlogen is of waer;
En of ’t met onse moer ten halven pluijs, of heel is,
Gedenckt, All evewel is Tryn Tryntie Kernelis.
Dat docht de Schipper oock: en die van ’thijlick weet,
(1570) Kan dencken, quamt eens uijt, hoe ’t met der tyd versleet.
En wat sou Trijn en Claes met kyven leggen malen?
De vrede was in ’tland, den uytslagh van Westphalen.
eod.

Continue