Maerten Snouckaert van Schauwenburg: Ajax. Leiden, 1621.
Naar de Metamorphoses van Ovidius
In: Procris en Aiax. Treur-spelen. Door M Snouckaert van Schauwenburg.
Uitgegeven door drs. G.C. van Uitert
Red. dr. A.J.E. Harmsen, Universiteit Leiden.
Ceneton085240 — Ursicula
In deze uitgave zijn evidente zetfouten gecorrigeerd en gemarkeerd met een asterisk.

[fol. E1r]

AIAX Treur-spel. DOOR M. SNOUCKAERT.

    Fortior est, qui se, quam qui fortissima vincit
    Moenia ———

    Veel stercker is hy, die zijn ongetoomde sinnen,
    Dan die de stercste wal en vestingh can verwinnen.

CORT INHOUT.

NA dat Achilles den stercksten der Griecken in de Belegerïng van Troien negen Jaeren lang grooten afbreuck de Troianen ghedaen hadde, is ten [fol. E1v] lesten in het tiende Iaer alleen by Polyxene wesende, van Paris, Polixenae broeder, door het beleyt ende hulpe van Apollo, vermoort geworden. Wiens wapenen daer nae ten prijse ghestelt zijnde, (voor, die gheduerende den Oorloogh, de meeste verdiensten bevonden soude werden, ghedaen te hebben,) heeft niemandt daer nae derven staen als Aiax en Ulysses; Welckers beyde redenen gehoort wesende, zijn de wapenen Ulyssi toegewesen, het welcke Aiax soo onverduldich gemaeckt heeft, dat hy sigh selven door spijt het leven heeft benomen. Van wien dit Treur-spel beyde den Inhoud ende Naem krijght. Siet Ovidium in het eynde des 12. ende beginsel des 13. Boecks Metamorph.

PERSONEN.

	Apollo.	Agamemnon.
	Neptunus.	Ulysses.
	Priamus.	Nestor.
	Paris.	Aiax.
	Hecuba.	Teucer.
	Andromache.	Rey van Griecken.
	Rey van Trojaensche vrouwen.

[fol. E2r]

EERSTE BEDRIIF. APOLLO.

          AChilles die mijn volck soo dickmael heeft doen vreesen,
          Die onverwinnelick de menschen scheen te weesen,
              Achilles die de hoop en muer der Griecken was,
              Sal nu tot stof verbrandt zijn maer een handt vol as.
          (5) Ey onversaeghden Heldt waer blijven nu de machten,
          Daer mede ghy de Hel en Hemel woudt vercrachten?
              Waer is ’thoogh-moedigh hert, het welck u heeft verstouwt,
              Een Stadt te tasten aen van Goden selfs gebouwt?
          Wist ghy niet dat den Godt, door wiens const-rijcke handen
          (10) U wapen was ghesmeedt, oock macht hadt om te branden?
              Wist ghy niet dat den mensch die sich verheft te seer
              Vaeck in een oogenblick gestooten wert ter neer?
          Hoe comt dat Icarus verlooren heeft zijn leven?
          Ist niet om dat hy sich lichtveerdigh heeft begeven,
              (15) Om boven zijn natuer en menschelick verstant
              Te vlieghen al te hoogh in’t onbekende landt?
          Of dacht ghy dat u cracht vercrachten soud’ de Goden
          Die u ghewisse doodt hier hadden aengeboden?
              Hoe? soudt ghy meer zijn als soo menich moedich helt
              (20) Die u bloetgierigh’ handt soo dickwils heeft gevelt?
          Ha, trots vermeten mensch, wat ginght ghy doch beginnen,
          Dat ghy ghewaerschuwt eerst, u derfde onderwinnen
              Te breecken dat ick heb gemaeckt, ick met den Godt
              Die d’ongestuyme Zee houdt onder zijn ghebodt:
          (25) Ick, die dat gloeyende gespan alleen can mennen,
          En deelen ’tlange jaer voor mijn gestadigh rennen:
              Ick die het al door-sie, wiens glinstrend’ aengesicht
              Het gansche ront des aerdts (als sweerelts oogh) door-licht.
          My Claros, Tenedos, en menigh’ andre Landen
          (30) Aenbidden als haer Godt en slachten offeranden:
              My, seg ick, sonder wien in t’minst niet can bestaen,
              Maer Hemel, Zee en Aerdt gelijcklick soud’ vergaen.
          Of meynden ghy dat ick soud’ sonder mededoghen
          ’Tverderf van mijne stadt aensien met goede ooghen?
              (35) Dat ick soo hardt, soo wreedt, soo onbermhertigh sy,
              Dat ick mijn volck niet soud’ in haren noodt staen by?
          Dat Hector, die ghy hebt verraedlick overvallen,
          En driemael schandelick gesleept rontom zijn wallen,
              En menigh ander Heldt, beschermend’ mijn ghebouw,
              (40) Gedoodt van u, my niet tot wraeck bewegen souw?
[fol. E2v]
          Neen, neen, Achille, neen: het roeckeloos vertrouwen
          ’Twelck ghy hebt op de sterckt’ uws lichaems derven bouwen,
              Heeft u soo seer verblindt, dat ghy noch mijne macht,
              Spijt, en verdiende wraeck in’t minsten hebt gheacht.
          (45) Wat segh ick niet geacht? jae selfs met schampre woorden,
          Waer ’tmogelick geweest, gedreyght my te vermoorden,
              En onbeschaemt ’tverderf van al de Goon genaemt,
              Meynt ghy dat sulcx een mensch, een sterflic mensch betaemt?
          Wel heb ick dan te recht my over u gewroocken,
          (50) En het baldadich hert nae mijnen wensch gebroocken
              Wel heb ick dan te recht mijn macht aen u betoont,
              En voor u goe verdienst eens in het eynd geloont.
          Maer siet, mijn Oom comt oock blymoedigh aengetreden,
          Dees’ tijdingh stelt hem weer wat om zijn soon te vreden.
              (55) Ick meyn dat hy my soeckt. Nu, Troja, nu wel aen,
              Wy sullen sien wat meer voor u moet zijn gedaen.

---

NEPTUNUS,     APOLLO.

          DEn langh-gewenschten tijdt ten lesten is gecomen,
          Dat ick volcomen wraeck heb van den Grieck genomen,
              Den Grieck, wiens hoog-moedt was alreed’ tot in de locht
              (60) Gestegen, soo dat hem geen dingh onmoglick docht.
          O Troja, desen dagh mooght ghy geluckigh achten,
          Stelt droefheyt aen een zijd, verbant uyt u gedachten
              Den dagh van Hectors doot, want desen brenght u aen
              Meer overwinningh als die schade heeft ghedaen.
          (65) Dit is den dagh die u bevrijdt heeft en ontslagen
          Van het gewelt, ’twelck ghy soo langh hebt moeten dragen:
              Den ouden Priamus met recht op desen tijdt
              Magh nae zijns Hectors doodt noch eenmael zijn verblijdt.
          Richt u dan weder op, grijpt eenen moed Trojanen.
          (70) Laet blasen u trompet, laet vlieghen uwe vanen,
              Toont dat ghy oock hebt hulp van Goden, die niet zijn
              De minste, maer den soon en broeder van Iupijn.
          Ghy hebt niet meer t’ontsien, ghy hebt niet meer te schromen
          Den bloedigen Tyran, die dickmael pleegh te comen
              (75) Braveren voor u stadt, al dat hem quam te moet
              Verslindende, gelijck den fellen arendt doet
          Als hy d’onnosel duyf can in zijn claeuwen crijgen,
          Of als de wolven graegh nae d’arme schapen hijgen:
              Sijn crachten zijn te niet, hy heeft gegeven boet
              (80) Voor al zijn moorden en ’tgestort Trojaensche bloedt.
          Com Cygne, com siet aen, die u (ach korte) leven
          Tyranniglicken heeft na Acheron gedreven
              Is op de selfde reys: com siet mijn waerde soon
              Hoe ick mijn liefd’ tot u noch nae u doodt betoon.
[fol. E3r]
          (85) Ick hadt u lichaem vrygemaeckt van alle wonden,
          Geen schicht, geen sweerdt soo scherp, die u oyt quetsen conden,
              Maer ’thielp (eylaes) al niet, want den bestemden dagh
              Ws doodts ghecomen was, daer niemandt tegen magh.
Apol. Houdt op, mijn Oom, houdt op u Cygnum te beclagen,
          (90) ’Tbetaemt geen Godt te zijn soo om een mensch verslagen:
              ’Tis tijdt dat wy in ons begonnen werck gaen voort,
              ’Tis tijdt, seg ick, dat wy de Griecken gaen aen boort.
          Het eerst is wel geluckt, de sterckste van haer allen
          Achilles , door mijn handt ter aerden is ghevallen
              (95) Sijn seven-voudigh schildt en wapen van Vulcaen
              En heeft de cracht mijns pijls niet connen tegen-staen.
          Trots Iuno, Pallas trots, trots alle die ’tbenijden,
          Die Trojen vyandt zijn en met de Griecken strijden:
              Wat helpt haer sorgh, wat helpt al haer becommernis,
              (100) Hoe comt dat hy daer door my niet ontcomen is.
          Nu, Aiax, nu moet ghy den selven wegh betreden;
          Een Goddelicke pijl sal ick aen u besteden;
              Ghy, die in dapperheyt, in d’aldergrootste noodt
              Achillem hebt gevolght, volght hem oock in de doodt.
Nept. (105) Apollo, spaert u pijl, ghy hebt genough bewesen
          Hoe dat den mensch voortaen u toorn behoort te vresen:
              Laet my aen Aiax nu betoonen mijne macht,
              Ick heb een ander vondt en beter raedt bedacht:
          Geen crachten, geen geweldt, geen Goddelicke schichten,
          (110) Maer selfs Achilles doodt sal my dit werck verrichten:
              Die in zijn leven was den roem van Grieckenlandt
              Sal nae de doodt zijn volck selfs helpen aen een kant.
          Want als zijn wapen nu sal werden opgehangen,
          Dat Aiax meynen sal tot loon zijns deuchts t’ontfangen,
              (115) Dan sal Ulysses tongh door haer welspreeckenheyt
              Beweghen meer het volck als zijn manhafticheyt.
          ’Twelck zijn wraeck-gierigh hert soo dapper sal ontsteecken
          Dat hy’t door onverduld, sal aen sich selven wreecken,
              En dat het selve sweerdt, dat menigh cloeck Trojaen
              (120) Ghebracht heeft om den hals, zijn meester sal verslaen.
          Soo dan den ondergangh van Trojen is beslooten
          Door ’teeuwige besluyt, ’twelck niemant om can stooten,
              Soo is niet beter dan te lijden met geduldt,
              Op dat der Parcen wet behoorlick werd’ vervult.
          (125) Maer ’k sweere by mijn macht, ick sweere by de baren
          Die niemandt sonder my can schadeloos doorvaren:
              Als nu het Griecksche heyr sal hebben d’overhandt
              En meynen wederom te reysen nae haer lant,
          Dat sy dan sullen eerst tot haer groot leet bevinden,
          (130) Wat dat Neptun vermach door hulpe van de winden,
[fol. E3v]
              Wanneer sy troosteloos in ’tmidden van de Zee
              Haer sullen sien berooft van haven ende ree:
          Wanneer haer schepen tot den Hemel sullen stijghen,
          En wederom een val tot in den afgrondt crijgen;
              (135) En ’twater niet als schuym sal zijn door mijn bevel,
              En flugs weer swarter als de poelen van de hel.
          En ghy, Ulysse, die met u door-trapte lagen
          De oorsaeck zijt alleen van dees’ aenstaende plagen,
              Die om u dievery in ’tdoncker van de nacht
              (140) Zijt menigmael gegaen door de Trojaensche wacht:
          Ghy die Minervae beeldt, het welck was een verholen
          Behoudenis der stadt, uyt Trojen hebt gestolen:
              Die Rhesum in zijn slaep, door Dolon eerst bekent
              Met Diomedis hulp vermoordt hebt in zijn tent.
          (145) Vervloucken sult ghy noch u selven en verfoeyen
          Dat ghy Neptuni* werck ghesocht hebt uyt te roeyen:
              Want alsoo langh als ghy mijn Trojen hebt ghequelt
              Soo lange sult ghy oock zijn onder mijn ghewelt.
Apol. Waer toe, mijn Oom, waer toe dient al dit ydle spreecken?
          (150) Waer dienen toe verhaelt Ulyssis valsche treecken?
              Com stelt u raedt int ’twerck, op dat in corten tijdt
              Van Aiax tyrannij ons volck magh zijn bevrijdt.

---

Rey van Trojaensche Vrouwen.

                      UYt een roots’ is hy ghesneden,
                      Off stael zijn gheweest zijn leden,
                          (155) Die eerst sweerden heeft bedacht
                          En den oorlogh voort-ghebracht.
                      Met recht mogen d’oude roemen,
                      En haer tijdt een gouden noemen:
                          Om dat yeder was in vree
                          (160) En elc-ander niet misdee.
                      Doen en waren van de bergen,
                      (Om de woeste Zee te tergen,
                          Van haer moeder afghehaelt.)
                          Noch geen masten neergedaelt,
                      (165) Yeder had’ zijn eyge stranden,
                      Niemandt kende vreemde landen,
                          Niemant eens op sterckten dacht
                          Niemandt wist van wal of gracht.
                      Daer en waren noch helmetten,
                      (170) Spiessen, trommels noch trompetten
                          Elck een nae zijn eygen lust
                          Leefde sonder crijgh in rust.
[fol. E4r]
                      D’aerde sonder haer te ploegen
                      Gaf de menschen vol ghenoegen;
                          (175) Daer nu water-bornen zijn,
                          Vloeyden doen melck ende wijn
                      Doen was ’teene menschen leven
                      Boven ’tander niet verheven:
                          Maer soo haest als hovaerdy
                          (180) Quam met sucht van heerschappy,
                      Socht den mensch sich groot te maecken
                      En tot veel besits te raecken:
                          Men bepaelde stracs het landt,
                          Iae men socht een ander strandt:
                      (185) Doen werd’ eerst de Zee bereden,
                      En met kielen door gesneden,
                          ’Tseyl wierd’ nae den windt gewent,
                          Die noch naeuwlicks was bekent.
                      Men begon het landt te saeyen,
                      (190) En de vruchten af te maeyen,
                          Want het aerd’rijck daedlick sloot
                          Heel vergramt haer milden schoot:
                      Maer de mensch gingh haer als dwingen,
                      En tot in haer diepten dringen
                          (195) Eerst quam t’harde yser voort
                          Tot dat dieper is geboort
                      En op ’tlest* soo verr’ gecomen
                      Datmen haer gout heeft benomen,
                          Gouwt fonteyn van alle quaet,
                          (200) Daer door stracs den crijgh opstaet.
                      Iiser was tot wapens smeden,
                      Gout wast daerom wierd ghestreden.
                          Soo dat yser ende gout
                          Sijn alleen crijghs onderhoudt,
                      (205) Daer na gingmen stelen, rooven,
                      Vrind en magh gheen vrind ghelooven,
                          ’Tkindt van alle liefd’ ontbloot
                          Vraeght en wenscht zijns vaders doodt.
                      Broeder vreest zijn eygen broeder,
                      (210) En d’afgrijsende stijf moeder
                          Onder eenen goeden schijn
                          Menght een doodelick venijn,
                      Dese zijn de soete vruchten
                      Die uyt oorlogh staen te duchten:
                          (215) Och wat grooten segen heeft
                          Een landt dat in vrede leeft.
                      Als ick denck hoe dat wy waren
                      Voor dees’ bloedighe thien jaren,
[fol. E4v]
                          Merck ick wat dat is den strijdt,
                          (220) En den gouden vreedes tiidt.
                      Elck een leefden doen in rusten,
                      Elck een had’ ziins herten lusten,
                          Straten waren vol geloop
                          Vanden soeten kinder-hoop.
                      (225) Och doe sachmen Trojen bloeyen,
                      En van volck meer en meer groeyen!
                          Maer, helaes, het groot getal,
                          Heeft nu eenen grooten val,
                      Smergens als met bitter kermen
                      (230) Man en soon scheydt uyt ons ermen,
                          Wordt weer dickwils voor de nacht
                          Een doodt lichaem t’huys ghebracht.
                      Goden hebt eens mededoogen,
                      Aen-schouwt Trojen met goed’ oogen.
                          (235) Ijsren Mars gaet aen een sy,
                          Goude Vrede comt ons by.
         

TWEEDE BEDRIIF PRIAMUS. PARIS.

          GEpresen moeten zijn d’onsterffelicke Goden
          Die my ramsaligh mensch selfs hebben aengheboden
              Haer goedertieren hulp, en of sy schoon zijn hoogh,
              (240) Nochtans mijn droefheyt sien met een genadig oogh.
          Die mijn grijs-hayrigh hooft door het ghestadigh smeecken
          Ten lesten heeft beweeght mijns Hectors doodt te wreecken,
              Die was alleen mijn hoop en troost in mijn verdriet,
              Op wien alleen ick my en gansch mijn rijck verliet.
          (245) O Hector, moght ghy eens die eewigh duystre nachten
          Verlaten voor een tijdt, om met ons te betrachten
              Den Godtsdienst, die van my en yegelick Trojaen
              Voor Phoebi hoogh autaer van daegh moet zijn gedaen.
          Wiens onbepaelde macht, wiens Goddelick erbermen,
          (250) En onverdrooten sorgh om Trojen te beschermen
              Alleen een oorsaeck is dat door u broeders handt
              Der Griecken aldersterckst Achilles is vermant.
          Maer te vergeefs, helaes, en ydel is mijn wenschen,
          Want als de bleecke doodt gevoert heeft eens de menschen
              (255) Nae ’thelsche rijck, daer is geen weder-keeren aen,
              Dewijl die wegh niet meer als eens can sijn gegaen.
[fol. F1r]
          Daerom mijn schuldigh plicht is in u plaets te treden,
          Ghy sult begrepen zijn in Priami gebeden:
              Want dat selfs door de wil der Goden niet geschiedt,
              (260) Dat en vereyschen sy oock van de menschen niet.
          Com, Paris, ghy die zijt van Phoebo uytgelesen
          Om onses vyands roed’ en straffinge te wesen
              Valt met gebogen knien demoedigh hem te voet,
              Bedanckt hem voor de hulp die hy dus daeglicks doet.
          (265) Tis niet genough de gunst der Goden te genieten,
          Tis niet genough dat sy ons vyands bloet vergieten,
              Ten sy wy danckbaerlick met een eenvoudigh hert
              Bekennen dat sy zijn verlossers van ons smert.
          Ick schrick als ick bedenck d’ellend’ die in de jaren
          (270) Van dees belegeringh is Troien wedervaren:
              Ick schrick als ick bedenck hoe menigh edel heldt
              Selfs voor mijn ooghen is verslagen in het veldt.
          Roept dan Apollo aen, dat hy zijn ondersaten
          En ’twerck van zijne handt wil nimmermeer verlaten:
              (275) Hy heeft alree mijn clacht en suchten eens verhoort,
              Ick hoop hy sal in zijn barmherticheyt gaen voort
          Apollo, eeuwigh licht, wiens glinsterende wagen
          Door-snijdende de locht, is oorsaeck van de dagen,
              Is oorsaeck van den glans, wiens wijt-beroemde macht
              (280) De duysternis verdrijft en droefheyt van de nacht.
          Wat offerhand’ sal ick voor u autaer bereyden?
          Waer meed’ sal ick u lof en eer genough verbreyden?
              Hoewel de wil is goet, mijn tongh is niet bequaem
              Te prijsen, na verdienst u Goddelicken naem:
          (285) Want de getrouwe hulp die ghy hebt in het strijden
          Ons onverdient betoont uyt louter medelijden,
              ’Tgetal te boven gaet der sanden aen het strandt,
              En onbegrijpelick is voor ’t menschelick verstandt.
          Dat wy niet door ’tgewelt der Griecken zijn verdreven,
          (290) Moet u barmherticheyt alleen zijn toegeschreven:
              Ghy maeckt haer crachteloos, ghy breeckt haer boosen raet,
              En u belegert volck sorghvuldigh gade slaet.
          Achilles niet van my maer van u is verslagen,
          Ghy moet alleen de croon van overwinningh dragen:
              (295) Ghy hebt mijn handt gesterckt, ghy hebt mijn pijl gestiert
              Waer voor u naem by ons sal eeuwigh sijn geviert.
          Ons welvaerd, lijf, en goedt hebt ghy alleen behouden,
          Om dat wy ons op u stantvastelick betrouden:
              Want had ghy als een onvermorwelijcken steen
              (300) Ons suchten niet verhoort en jammerlick geween,
          Als corts Actorides met een afgrijslick brommen
          Niet anders als een leeuw ons mueren had beclommen,
[fol. F1v]
              En met den valschen naem en wapen van Achill
              By na vercregen had zijn goddelosen wil:
          (305) Waert ghy u troost-loos volck doe niet te hulp gecomen,
          En had ghy niet voor haer den strijdt selfs aenghenoemen,
              Gansch Trojen waer vernielt, u Goddelicke wal
              Geslecht, en ’tarme* volck verdreven over al.
          Gaet in u goetheyt voort, ontreckt ons niet u segen,
          (310) Laet ’ternstige gebedt uws dienaers u bewegen:
              Gebiedt hem wat ghy wilt als een trouw onderdaen
              Sult ghy hem sien bereydt u dienst te nemen aen.
Pria.   Nu, Paris, ’tis genough: de Goden zijn te vreden
          Met een oprecht gemoedt, niet met een lange reden:
              (315) Laet niet verloren gaen den costelicken tijdt,
              Bedenckt eens in wat staet en swaericheyt ghy zijt.
          Gaet heen laet al het volck wel op haer wachten passen,
          Dat ons den vyandt niet bedrieglick comt verrassen;
              Ghy kent zijn valsche list, ghy kent zijn snooden aerdt
              (320) Daer med’ hy menigmael ons Troien heeft beswaerdt.
          Laet met een nieuwen moet den oorlogh weer beginnen,
          Laet alle weerstant doen van buyten en van binnen:
              Laet toonen dat wy voor haer macht niet zijn bevreest,
              Dewijl de Goden selfs zijn in ons strijdt geweest.
          (325) Haer steunsel, hare muer en hoop is nu verwonnen,
          Laet sien waer sy weer een Achillem crijgen connen,
              Die ons meer heeft geplaeght, die meer alleen vermocht
              Als al* de Griecken aen malcanderen geknocht:
          Laet sien of haer den moedt hier door niet is benomen,
          (330) Of haer hoog-dravend’ hert geen schrick is aengecomen.
              Gaet heen vervolght dan u verwinningh metter haest
              Derwijl de wond’ is versch en sy noch sijn verbaest.
          Doch laet Apollini een offerand’ eerst slachten,
          Om wederom sijn hulp en bystant te verwachten:
              (335) Terwijl sal ick voor my en voor mijns volcks ontset
              Gaen voor zijn hoogh autaer en storten* mijn gebedt.

---

HECUBA. ANDROMACHE.

          SUlt ghy, Andromache, sult ghy dan al de daghen
          Ws levens brenghen door met schreyen, suchten, claghen?
              Can u swaer-moedigh hert dan door gheen vrienden troost
              (340) Een weynigh zijn beweeght, een weynigh zijn verpoost?
          Of heeft de droefheydt u alree soo inghenomen,
          Dat u bedruckt gemoedt geen rust en can becomen?
              Ghy zijt de oorsaeck selfs, het is u eyghen schuld
              Om dat ghy niet en weet te te lijden met gheduld:
          (345) Om dat ghy niet en weet u selven te bedwinghen,
          Als de Fortuyn u comt met ongheval bespringhen;
[fol. F2r]
              Om dat ghy niet en weet in als ’tsy quaet of goedt
              Na dat de Goon behaeght te voeghen u ghemoet.
          Meynt ghy door dit geschrey meynt ghy door al dit kermen,
          (350) Dat hem den helschen Godt sal over u ontfarmen,
              Om teghen des natuers onbreeckelicke wet,
              De siel die Charon eens hem over heeft gheset,
          Te stellen wederom in haer voorgaende leven?
          En weder als te voor, haer vleysch en bloet te gheven?
              (355) Meynt ghy alsoo weerom te crijghen uyt de schoot
              Ons lieven Hector van de noyt versaede doodt.
          Ist daerom dat ghy hebt heel daghen ende nachten
          Ghestortet op zijn graf veel onbehoorde clachten?
              Seer ver zijt ghy verdoolt: com leert dan nu van my
              (360) Wat dat de doodt des mensch, en ’trechte sterven sy.
          Wy sien den Sonnen-schijn des avonds wel verdwijnen,
          En ’smorghens wederom ghelijck te vooren schijnen;
              Maer anders gaet het met den mensche, wiens ghesicht
              Maer eenmael werdt berooft van ’thaest vergaende licht.
          (365) Waer ’tmoghelick daer med’ zijn leven te bewaren,
          Meynt ghy dat ick voor hem mijn tranen soude sparen?
              Meynt ghy dat ick de liefd’ en de ghenegentheydt
              Des moeders tot haer kindt alree heb afgheleyt?
          Hy is mijn soon gheweest, dees’ borst heeft hy gesogen,
          (370) Van jonghs aen heb ick hem, als moeder, opghetoghen:
              Geen kinders van mijn bloed, jae niemant op der aerd
              Heb ick ghehouden oyt, als hem, in grooter waerd.
          En dat met groote reden: want hy was ons vertrouwen,
          Op hem alleen wy ons gans Trojen mochten bouwen:
              (375) Hy hiel voor ons de wacht, hy drough voor ons de sorgh
              ’Sdaeghs was hy onsen troost, ’snachts was hy onsen borgh.
          Soo menighmael als ick zijn naem maer hoor vermanen,
          Ontspringht uyt mijn ghesicht een vloet van bittre tranen:
              Jae mijn benauwde borst door schrick soo seer ontset,
              (380) Dat mijne tongh by nae te spreecken werdt belet.
          Wist ick met al mijn macht zijn leven weer te koopen,
          Ick sou my niet ontsien door bergh en bosch te loopen:
              Ick sou my niet ontsien, hoewel ick ben een wijf,
              Te stellen in ghevaer mijn oud’-bejaerde lijf.
          (385) Ick sou niet schromen voor ’thard, ruyschen der rivieren,
          Ick sou niet schromen voor ’tverscheuren vande dieren,
              Ick sou niet schromen voor mijns vyands bloed’gen haet,
              Als ick hem vinden mocht, daer al mijn hoop op staet.
          Maer ’tis al te vergeefs, die eenmael heeft verlooren
          (390) Sijn leven, wert niet weer ten tweedemael ghebooren:
              Door geen goet, door geen macht, door loopen noch gewelt
              En wert hy weer in zijn voorgaende staet gestelt.
[fol. F2v]
          Daerom, Andromache, laet de gegronde eden
          Plaets nemen in u hert, en stelt u wat te vreden.
              (395) Vergeet dijn Hector doch allengsken door den tijdt,
              Die alle dingh verteert, die alle dingh verslijt,
          Want soo ghy in ’tbegin u niet en wilt verhoeden,
          Maer selfs het groeyend’ quaet hartneckelicken voeden,
              Soo wortelt het soo diep dat alle hulp en raedt
              (400) Als ghy daer nae verlanght, sal comen veel te laet.
          Denckt om Achillis doodt, denckt om Achillis lijden,
          Schept hier uyt uwen troost, schept hier uyt u verblijden:
              Denckt wat een af-breuck dit de Griecken heeft gedaen,
              En wat een vreught hier door ons is gecomen aen
And.   (405) Soud’ ick mijn Hector dan soo stellen uyt mijn sinnen?
          Die my meer als sich selfs pleegh altijts te beminnen.
              Soud’ ick mijn dieren eedt en eens gesworen trouw
              Alsoo slaen in den wint als een lichtveerd’ge vrouw?
          Eer sal gaen weyden t’schaep in vrede met de wolven,
          (410) Eer sal de woeste Zee berooft zijn van haer golven,
              Eer salmen met de ploegh door-snijden gansch de locht,
              En al de sterren op het aerd-rijck zijn gebrocht.
          Hoe soud’ ick mae zijn doodt noch connen vreughd’ betoonen,
          En zijne trouwe liefd’ soo schandelick beloonen?
              (415) Neen, Hector, hebt ghy recht Andromache gekent,
              Betrouwt hun dit niet toe, maer droefheydt en ellendt.
          Gelooft niet dat ick oyt sal zijn soo licht bevonden.
          Dat ick vergeten sou d’ontelbaer bittre wonden,
              Die ghy vrywilligh voor mijn welvaert hebt geleen,
              (420) Tot dat den harden doodt u lichaem hadt bestreen.
          Gelooft niet dat ick oyt heb lust of rust genooten
          Na dat ’twreed’ nood-lot u van my heeft wegh gestooten.
              Maer al-sins waer ick gae of stae, ’tsy dagh of nacht,
              Ghy zijt al mijn gepeyns, ghy zijt al mijn gedacht.
          (425) ’Sdaeghs can my geenen troost noch vrolickheyt vermaecken,
          Veel minder can ick ’snachts tot een’ghe rust gheraecken:
              Want als ick dan alleen vervul het bed geheel
              Van ’twelcke ghy behoort te hebben ’thalve deel,
          Dan dunckt my dat ick u sie comen voor mijn oogen;
          (430) Niet moedigh als ghy pleeght u selven te vertogen:
              Niet als ghy waert gestelt, doen ghy de griecksche vloot
              Verjagend’ al het volck, met vyer en vlam beschoot:
          Niet als ghy uyt den strijdt verwinner pleeght te comen,
          Doen ghy het waepen van Achilles had genomen:
              (435) Niet als ghy schricken deed’ den vyande door ’tgeluyt,
              Daermee ghy van haer al den stercsten daeghden uyt.
          Maer crachteloos bebloedt van boven tot beneden,
          Geprickelt in u lijf, gewondt in al u leden:
[fol. F3r]
              Soo dat ick, die nochtans u eygen huysvrouw ben
              (440) Door de veranderingh u nauwelicks en ken.
          O wreede Goon, hoe langh sult ghy dit noch aenschouwen,
          Hoe langh sult ghy mijn hert in dees benaewtheyt houwen?
              Wat helpt Achilles doodt, als ick daer door niet kan
              Vercrijghen wederom mijn wegh geruckten man?
Hec.   (445) Andromache, en wilt de Goden niet verstooren,
          Ten sy ghy ons wilt sien met al ons volck verlooren:
              Ghy weet toch wel dat dit haer wil is en begeert
              Dat geen als sy alleen d’onsterflickheydt sy weert.
          De menschen moeten al de doodt zijn onderworpen,
          (450) Soo wel de Princen als de slechte van de dorpen:
              De doodt en siet niet aen, noch macht, noch goet, noch staet,
              Maer doet een yegelick op een gelijcke maet.
          Den een besouckt sy jongh, den ander oudt van jaren,
          Den eenen in zijn bed’, den ander in de baren
              (455) De visschen tot een aes, den derden in den strijdt,
              So datter niemant is van haer gewelt bevrijdt.
          Wat wilt ghy u soo seer becommeren met sorghen?
          Dewijl ghy doch niet weet, of u den dagh van morghen
              Gebeuren sal te sien, dewijl ghy niet en weet,
              (460) Of nu alree de doodt om u niet staet gereet?
And.   Geen aengenaemer woordt can comen in mijn ooren,
          Niet is mijn lieflick meer dan van de doodt te hooren:
              Mocht ick verlaeten vrouw maer soo geluckigh zijn
              Dat sy my quam terstont verlossen van dees pijn.
          (465) Mocht ick alleen van haer soo veel genaed’ verwerven.
          Dat sy soo willigh was, als ick bereydt te sterven.
              Dan soud’ ick in de plaets van knagen en gequel
              Met Hector mijnen man zijn vrolick in de hel.
          Wat hebben wy arm volck doch anders te verwachten,
          (470) Als roven, plunderen, jae moorden en vercrachten?
              Wie isser die ’tghewelt des vyandts nu voortaen
              Nae mijnen Hectors doodt sal tegen connen staen?
Hec.   Vraeght ghy, Andromache wie dat ons sal beschermen?
          En siet ghy niet dat haer de Goden selfs erbermen?
              (475) Wie meynt ghy dat de doodt uws mans gewroken heeft?
              Tis Paris niet, noch geen die op der aerden leeft:
          Apollini alleen moet dit zijn toegeschreven,
          Hem moet den prijs daer van en eere zijn gegeven,
              Want sonder hem (helaes) en was’t geen menschen werck,
              (480) Dewijl voor Hector selfs Achilles was te sterck.
          Daerom laet ons de hoop op zijn genaede stellen,
              Hy sal voor ons de macht des vyands neder-vellen;
          Com, laet gansch Troien hem een-stemmigh roepen aen,
          Dat hy zijn volck niet wil verlooren laeten gaen.

---

[fol. F3v]

Rey van Trojaensche Vrouwen.

                      (485) NIet en werdter meer verheven,
                          Niet en werdter meer geacht
                      In dit menschelicke leven,
                          Als verganckelicke pracht.
                      D’een gaet al zijn hoope bouwen
                      (490) En lichtveerdichlick betrouwen,
                          Op het tijdelicke goet,
                          ’Twelck doch niet als schade doet:
                      D’ander steunt op zijn gheslachten,
                          En zijn afcomst van de Goon:
                      (495) D’een op landen vol van machten,
                          En een koninglicke croon:
                      D’ander door zijn strijdt-baer leden
                      Wil de Goden selfs vertreden,
                          En met crachten en gewelt
                          (500) In den hemel zijn ghestelt.
                      Maer wanneer nu is gecomen
                          Op ’thoogst’ haer verwaent gemoet
                      Wert haer alle troost benomen,
                          En vertreden met de voet.
                      (505) ’Twelck aen ons wel is gebleecken,
                      Want als Hector was door-steecken,
                          Die voor ons de sorge droegh.
                          En ons vyanden versloegh,
                      Flugh had Trojen, dat te vooren,
                          (510) Niemandt vreesde noch ontsagh,
                      Al haer hulp soo seer verlooren,
                          Dat het haest te gronde lagh.
                      Tot dat nu de goede Goden
                      Hebben dese hulp geboden,
                          (515) En des vyandts trotsigh hert
                          Stracks verandert is in smert.
                      Want Achilles is verslaghen
                          Die sy hielden voor haer wal,
                      D’eenigh oorsaeck van ons plaghen,
                          (520) En van Troiens ongeval.
[fol. F4r]
                      O Fortuyn, hoe ongestadigh
                      Sijt ghy! d’eene tijdt ghenadigh,
                          En weer wreeder metter vaert
                          Als ghy oyt te vooren waert!
                      (525) Die ghy siet om hoogh gheresen,
                          Stoot ghy neder in een dal
                      Die ghy siet te laegh te wesen,
                          Die verheft ghy boven al.
                      Hy is dan gheluckigh t’achten
                      (530) Die sich selven weet te wachten,
                          Dat hy niet te veel betrouwt
                          Als ghy lieflick hem aenschouwt.
                      En den moet oock daerentegen
                          Niet verlooren gheeft te licht
                      (535) Als hy van u heeft ghecregen
                          Wederom een stuer ghesicht.
                      Troja kunt ghy u soo dragen,
                      Soo sult ghy de Goon behaghen,
                          En zijn tot uws vyandts spijt
                          (540) Haest van dit belegh bevrijt.
         

DERDE BEDRIIF AGAMEMNON. ULYSSES.

Aga.   ULysse, Wel wat ist, dat ghy soo sijt verslagen?
Ulys.  Ick kom voor uwe tent, (helaes,) ick kom gedragen
              Het doode lichaem van des vyandts grootsten dwang
              Achilles, onse borgt en Trojens ondergang.
Aga.   (545) Achilles doodt!, ach my, ach hemels opper Goden!
          Wie heeft den stercksten held, wie heeft hem connen dooden?
Ulys.      Soo haest na Phoebi kerck den Vorst was uyt-gegaen
              Om met Polyxena alleen tot spraeck te staen,
          Ben ick met mijnen vriend, gelijck ghy had bevolen,
          (550) Terstondt hem naegevolght, en achter ’tbosch gescholen.
              Een weynigh tijts daer nae, sien wy op d’ander sy
              Den schaecker Paris en Diephobus daer by
[fol. F4v]
          Al mompelende met Polyxena uytcomen,
          Maer hebben niet met al van onsen Prins vernomen:
              (555) Dus loopende stracks toe, sien wy hem heel versmoort
              Neer-leggen in zijn bloedt, verradelick vermoort.
Aga.   Apollo. hebt ghy dit sien kunnen met goed’ oogen?
          Hebt ghy dit kunnen oock in uwe kerck gedoogen?
              Hoe seer dat ghy oock sijt u Troja toe-gedaen,
              (560) Ghy en behoorde sulck een moordt niet toe te staen.
          Fy vrouwigh Asia, sijn dit u leste daden?
          Fy overwonnen rijck, vecht ghy nu met verraden?
              Of meynt ghy nu te zijn heel meester van het veldt,
              Nu schendigh is vermoordt alleenlick desen heldt?
          (565) ’Ksweer Troja by mijn Croon ghy sult hem dier bekoopen;
          Ick sal den eenen steen haest op den and’ren hoopen.
              Ick sweer ghy sult niet eer ontkomen onse handt,
              Voor dat ghy teenemael tot assche zijt verbrandt.
          Achille die noch korts heel Phrygia deedt vresen,
          (570) Wiens naem alleen haer als een blicksem placht te wesen,
              Achille daer ons hoop wel meesten-deel op stondt,
              Comt ghy weerom by ons, van Paris soo gewondt?
          Waer zijn de oogen nu daer Mars scheen in te leven,
          En ’tvlammende gesicht, dat Hector selfs deed’ beven?
              (575) Waer is den stercken arm, die ’tsy met spies of sweerdt,
              Al wat hem tegen quam deed’ vallen plat ter eerdt?
          De siel, die Hectors siel ter hellen heeft doen daelen,
          Comt Paridis, bloo handt hier uyt de wereld haelen?
              Dit is o kloucke siel, dit is den meesten spijt
              (580) Die ghy verradelijck van een vrouw-schaecker lijdt.
          Maer ’tsy waer dat ghy zijt, of onder in de velden
          Daer al de zielen zijn van alle cloucke helden,
              Waer ghy als opper-hooft in d’hooghste plaets sult zijn,
              En Hector bergen sich als hy siet uwen schijn:
          (585) Of ’tsy dat ghy alree ten hemel zijt gevaren;
          Of met u moeder ’tsaem bewoont de diepe baren;
              (Want ’kmeen soo Charon eens in zijn schuyt onderstond’
              Te vaeren u alleen, dat hy sou gaen te grond’.)
          Ick sweer ick sal u doodt soo op het hoogste wreecken,
          (590) Dat heel de wereld daer sal weten van te spreecken.
Ulys.      Hoewel, groot Coningh, dat de smert aen ’therte knaeght,
              En desen held niet can genougsaem sijn beclaeght;
          Soo moet ghy evenwel wat op ’tgemeyn best letten,
          En uwe droeffenis wat aen een zijde setten.
              (595) Mijn raed’ is, dat ghy u stracks nae het crijghsvolck haest,
              Het welck door dese doodt is gansch en gaer verbaest:
          Eer dat den vyand eens in dees veranderingen,
          Com het cleyn-moedigh heyr met grooten moedt bespringen.
[fol. G1r]
              Tis nodigh dan dat ghy haer weer geeft eenen moedt,
              (600) Maer siet wel toe dat ghy het seer voorsichtigh doedt.
          Want al te grooten smert voor ’tvolck te laten blijcken,
          Sou de verbaestheyt meer vergrooten als doen wijcken,
              Als met swaermoedicheyt beladen is het hooft,
              Is ’tgantsche lichaem oock van alle lust berooft.
          (605) Achilles is wel doodt, maer door bestem der Goden,
          Die ons voor langen tijdt dit hebben aengeboden:
              Door Thetis grooten soon comt Troja tot den val,
              Maer evenwel hy eerst voor Troja blijven sal.
          Met sulck een troost sult ghy haer droefheyt wat verdrijven,
          (610) En het verslagen hert weer tot den oorlogh stijven:
              Seght dat der Goden eysch op een na is volbracht,
              En Troja nu eer langh sal zijn in onse macht.
          Dat aen ons wensch alleen de schichten maer ontbreecken
          Van Philoctetes, die hoewel hy is versteecken
              (615) In Lemnos, en op my daerom verbittert seer,
              Sal door mijn tongh nochtans vermorwet werden weer
          Aga.* Ulysse, uwen raedt gelijck altijdts voor desen,
          Dunckt my seer dienstelick en noodigh oock te wesen.
              Dat haestigh dan het volck vergadere by een,
              (620) Eer dat den vyand kom’ vol moets hier aengetreen.

---

NESTOR.     AGAMEMNON.

          DAer is niet crachtiger om ’tvolck dat is in roeren
          Te stillen, als een Prins die wel zijn woort can voeren:
              Sijn woord richt weder op een hert van angst beswaerdt,
              Sijn woord snijdt door het lijf veel scherper als een swaerdt.
          (625) Der Griecken moet die stracks verdooft was en gesoncken
          Heeft onsen Coning weer verheft en doen ontfoncken.
              Wat doedt, seg ick noch eens, wat doet niet ’tgoedt beleydt
              Van woorden! wat vermagh niet reden met bescheydt?
Aga.   Het volck is wel gemoedt: nu moet ick voorder dencken,
          (630) En sien wie dat ick sal Achillis wapen schencken.
              Te rechte tijdt sie ick daer Nestor komen aen,
              Ick sal in dese saeck met hem te raede gaen.
          O wijs bejaerde Prins, dewijl dat uyt het leven
          Achilles is gerockt, om een sterck hert te geven
              (635) Weer eenigh ander Prins, soo stae ick in bedenck
              Wie ick zijn wapens best to prijs van cloeckheyt schenck,
Nest.  Dit wapen, wiens gesicht alleen deed’ Troja vresen,
          Sal sonder twijffel wel een grooten prickel wesen
              Tot cloeckheydt hem die ’tcrijght; maer op den selfden voet
              (640) Sal het veel andre weer verminderen den moedt.
          En dat noch niet alleen: ghy soud u oock beladen
          Met veler helden haet, als oft ghy haer versmaden.
[fol. G1v]
              Van een gansch leger dat in menigh heldt bestaet
              Maer een te kiesen uyt, maeckt eenen grooten haet.
          (645) ’K sagh flugs al meer als een op dese rusting’ vlammen,
          Soo ghyse d’eenen geeft den andren sal vergrammen.
              Wilt ghy nae Nestor doen, soo is dit zijnen raedt,
              Dat ghy het gansche heyr by een stracks roopen laet:
          Doer haer slaen eenen ringh, in ’tmidden ’twapen leggen,
          (650) En die daer nae wil staen, elck zijn verdiensten seggen:
              Wie dan van ’tgantsche heyr de meeste stemmen heeft,
              Is reden dat ghy hem tot prijs de wapens geeft.
Aga.   O alderwijste Prins, in alles wy begheeren
          Te volghen uwen raedt; en om noch meer te weeren
              (655) Den haet en toorn van my, begeer ick dat ghy vraeght,
              De stemmen om, wie dat de Griecken meest behaeght.

---

REY VAN GRIECKEN.

                      WAt en brenghen loose treeken
                          Van een vrouwe niet te weegh!
                      Een vrouw maeckt en kan weer breecken,
                          (660) Een Vrouw brenght het hooghst om leegh,
                      Huysen, steden ende landen
                          Stelt sy menighmael een wet?
                      Iae sy houtse so in banden
                          Dat sy ’tonderst boven set.
                      (665) Troja, om niet ver te loopen,
                          Ghy weet wat kan doen een vrouw:
                      Maer noch meer sult ghyt bekoopen
                          Met den jammerlicksten rouw.
                      Eersten aenlock zijn haer hooghen
                          (670) Door het lodderlick ghesicht:
                      D’ooghen, segh ick, zijn haer boogen,
                          Elcke lonck is eenen schicht.
                      Comt daer by den vlam der kussen,
                          Straecs leydt neer den stercksten heldt,
                      (675) Tis niet moglick ’tvuyr te blussen,
                          Hy staet in een kuss ghewelt.
                      Maer niet isser te verhaelen
                          By dit uyterste verdriet,
                      Als een oogh door bittre straelen
                          (680) Sijn ghesworen vyandt schiet.
                      Ghy Achille, schrick der aerden
                          Stunsel van heel Grieckenlandt,
                      Die doorspiessen ende swaerden
                          Nimmermeer en sijt vermant,
                      (685) Kond u voor een vrouw niet wachten
[fol. G2r]
                          Maer zijt oock in t’net ghebracht:
                      Die heel Trojens cracht niet achten,
                          Sijt door vrouwe list vercracht.
                      Moet sulck een held onderleggen,
                          (690) Niemand dan een vrouw ontgaet,
                      Soo dat men met recht magh segghen,
                          Een vrouw is een noodigh quaet.
         

VIERDE BEDRIIF AGAMEMNON. AIAX. ULYSSES. NESTOR.

          DEwijl dat ghy alleen o Princen, met u beyden
          Nae dese wapens staet, kan ick niet onderscheyden,
              (695) Of Aiax ghy, of ghy Ulysse kloecker zijt;
              Oock om daer nae den haet te schouwen en ’tverwijt
          Dat ick den eenen had door gunste meest ghepresen,
          Soo laet het gansche heyr daer rechter over wesen.
              Ghy hebt ons alle bey een grooten dienst ghedaen,
              (700) Wie dat nu overtreft, laet yeder hooren aen.
          Den ouden Nestor sal rontom de stemmen vraghen
          En die de meeste heeft, de wapens mede-draghen:
              Aen ’toordeel van ’tgansch volck sal hanghen u gewin.
              Dat yemand dan van twee zijn reden en begin.

Het naevolghende is uyt het 13. Boeck Ovidij Me- tamorph. overgheset.

Aiax.  (705) HOe, mannen, sullen wy hier voor de schepen spreecken?
          En sal Ulysses zijn by Aiax vergheleken?
              (O hoon, o groote spijt!) waer bleeft ghy blooden hond
              Doen ick het gantsche Heyr van Trojen teghen-stond?
          Doen ick noch vuyr, noch vlam, noch Hectors crachten mijden,
          (710) Om hier voor dese vloot tot in de doodt te strijden?
              Het is dan veyligher, en grooter eere weerdt,
              Te vechten met den mondt als met een snijdend sweerdt.
          Soo veel als ick vermagh door sterckte van mijn ermen
          In ’tbloedighe ghecrijgh mijn eere te beschermen,
              (715) Soo veel met yd’len clap my my te boven gaet,
              Want my const-rijcke spraeck, en hem ontbreeckt de daedt,
[fol. G2v]
          Doch ’tis onnodigh door ’tverhael van mijne daden
          U, Griecken, diese selfs ghesien hebt, te beladen:
              Het comt Ulysses toe, laet hem van vooren aen
              (720) Vertellen ’tgeen hy ’snachts heeft sonder tuygh gedaen.
          ’K beken, den prijs is groot daer toe ick soeck te raecken,
          Maer werdt vercleynt, door dien hy oock daer na derft haecken,
              Ten is so heerlick niet dat yemandt wat verwerft,
              Hoe groot het sy, nae ’twelck Ulysses hopen derft.
          (725) Hy heeft zijn loon hier van, al eer hy heeft begonnen,
          Datmen sal segghen hem van my te zijn verwonnen.
              En of schoon mijne deught in twijffel wierd’ gebracht,
              Soo waer alleen ghenough ’toud’adelick gheslacht.
          Mijn Vader Telamon heeft door de woeste baren
          (730) Van d’onghetemde Zee nae Colchos derven varen,
              En onder Hercules dien onverwonnen Heldt
              De hoogh-gebouwde muer van Trojen neer-geveldt,
          Wiens Vader Eacus, van Iupiter ghebooren,
          De zielen in de hel tot Rechter is verkooren;
              (735) Daer Sisyphus den steen nout laet in ruste zijn.
              Soo is dan Aiax maer de derde van Jupijn.
          Laet evenwel mijn recht de afcomst niet vergrooten,
          Soo van de selve niet Achilles is ghesprooten:
              Ons vaders waren broers, ick stae nae broeders goedt:
              (740) Wat wilt ghy menghen u met Eacus eel bloedt?
          Ghy die van Sisyphus moet tellen uwe trappen,
          In steelen en bedrogh recht volghende zijn stappen.
              Of salmen my, om dat ick noyt en heb ghehadt
              Aen wijser, maer van selfs de wapenen ghevat,
          (745) De wapens weygheren? en salse sulck een draghen,
          Die alder-lest zijn handt aen wapens heeft gheslagen?
              Die om te blijven ’thuys den dullen heeft gemaeckt:
              Tot dat te langhe lest zijn blooheydt is ontnaeckt
          Door Palamedes, die vernuftigher als desen,
          (750) (Maer tot zijn schaed’ helaes) ’tbedrogh heeft aengewesen:
              En soo al treckende hem tot den crijgh ghebroght,
              Die hy soo schandelick te vlieden had ghesocht.
          Sal dan, die gheen geweer heeft willen eerst aentasten,
          Nu met het alderbest zijn vrouwigh lijff belasten?
              (755) En ick om dat ick eerst gheboden heb mijn hooft
              In ’tuyterste ghevaer, moet zijn gheheel berooft
          Van alle prijs en eer. Och hadde doch ghebleven
          Sijn dolheydt inder daedt, of wast gheloof ghegeven?
              Of had hy noyt met ons in Phrygien ghegaen
              (760) En soo veel schelmery door zijnen raedt ghedaen!
          Ghy Philoctetes soud’ tot onser groote schanden
          Nu niet verlaten zijn, in Lemnos vreemde landen.
[fol. G3r]
              Die nu (ghelijckmen hoort) leght erghens in een kuyl,
              En d’harde steenen selfs beweeght door u ghehuyl:
          (765) En wenscht Ulysses toe zijn welverdiende vloucken,
          Die (soo daer Goden zijn) hy noch eens sal versoucken.
              Hy evenwel leydt daer ellendighlick ghewondt,
              Een van ons Oversten, en in een crijghs-verbondt:
          Een die Alcides heeft zijn schichten later erven,
          (770) Schijnt daer, segh ick, van pijn en hongers noodt te sterven.
              De schichten, van de Goon tot ander eynd’ bestemt,
              Waer sonder niet can zijn ’t Trojaensche rijck gedempt,
          Die werden nu met het ghevogelt maer versleten,
          ’Tghevogelt, dat hem streckt tot decksel ’tsaem en eten.
              (775) Dat hy als ballingh noch ellendighlicken leeft,
              Is daerom, dat hy niet met hem ghetrocken heeft.
          Och! was Naupliades in Lemnos oock ghelaeten:
          Het soud’ hem moghelick nu noch zijn leven baeten;
              Of hadd’ ten minsten niet ghehadt een schand’lick endt,
              (780) Want desen fijnen heldt diep hebbende gheprent
          Dat hy zijn dolligheyt versierlick voorgheslagen
          Ontdeckt hadt, heeft hem gaen van een verraedt aenklagen,
              En valschlick overtuyght, voorthalende het gouwt,
              Het welck hy heymelick selfs hadd’ in d’aerd’ gedouwt.
          (785) Door sulck een ballingschap krenckt hy der Griecken machten;
          Door sulck een doodt toont hy zijn mannelicke crachten:
              Vreest dan Ulysses als hy sulck ghevecht begint.
              Die of schoon niet zijn tong den trouwen Nestor wint,
          Sal nimmermeer nochtans de groote schand’ af-praeten
          (790) Dat van hem Nestor is soo schelmelick verlaeten;
              Als hy hem riep om hulp, door zijn ghequetste paerdt
              En selver moey en traegh door ouderdom bejaerdt,
          Is hy van zijnen vriendt verraedelick gheweecken.
          Hier van, als niet versiert, can Diomedes spreecken,
              (795) Die hem seer menighmael nae-roepende met naem,
              Verweet zijn snelle vlucht, en schandelicke blaem.
          De groote Goden sien van boven hier op aerden
          Met een rechtveerdigh oogh. Want siet den lichst-vervaerden,
              Die tot een anders hulp gheen handt had derven slaen,
              (800) Heeft selver hulp van doen: men had hem recht ghedaen,
          Soo wy van hem, gelijck als hy van Nestor dede,
          Oock hadden wech ghegaen; hy bracht zijn vonnis mede.
              Hy roept albevend’ hulp: kom by hem in de noodt
              Als hy al had gheset de verwe van de doodt.
          (805) Ick heb hem, stellende ’tghewelt mijns schilts daer tegen
          Neer-leggende bedeckt, beschermt met desen deghen;
              En dees’ oneed’le ziel in’t leven noch ghespaert;
              Van al mijn daden is de minste lof dit waerdt.
[fol. G3v]
          Als ick hem had verlost, het bloedt en sware wonden
          (810) Die eerst het swacke lijf niet staende houden konden,
              En hebben in het minst het loopen niet belet.
              Soo ghy noch langher dan u tegen Aiax set,
          Laet ons weer alle bey tot dese plaets begeven,
          Geeft ons den vyandt weer, u wonden ende beven;
              (815) Schuylt onder mijnen schilt; daer met my twistigh zijt;
              Den grooten Hector comt met Goden selfs in strijdt,
          En waer hy rent, doet niet alleen Ulyssem schroomen,
          Maer oock een moedigh hert; hen heb ick (ingenomen
              Met winst, en trots door ’tbloedt van menigh Grieckschen helt)
              (820) Met eenen swaeren steen van verre neer-gevelt.
          Hem heb* ick, als hy een uyt-daegde van ons allen,
          Hem heb ick, ick alleen manhaftigh aenghevallen:
              Ghy Griecken selver hebt my toegewenscht het lot,
              En bedevaerd’ belooft des donders grootsten Godt;
          (825) Sijt oock geweest verhoort. soo yemandt nu wil hooren,
          Hoe onsen camp verging, ick heb hem niet verlooren.
              Siet, den Trojaen die comt de Griecksche vloot aen boordt
              Met sweerd, vlam, Iupiter; waerom quam doen niet voort
          Ulysses met zijn tong en wel begaefde reden?
          (830) Met dese borst heb ick voor uwe vloot gestreden;
              ’Tis dese borst die heeft bevreden van den brandt
              Ons eenigh’ hoop om weer te sien ’tsoet vaderlant.
          Voor duysent schepen wilt de wapens my toe-leggen:
          En waerlick, soo men magh recht uyt de waerheyt seggen
              (835) De wapens sullen zijn meer als ick selfs vereert*,
              Sy zijn so niet van my, als ick van haer begeert.
          Laet hier Ulysses eens zijn daden by gelijcken,
          Wat manhaft Delon was en Rhesus uyt te strijcken,
              En dooden alle bey. Voorts hoe hy heeft gebracht
              (840) Met Pallas Helenum: ’tis al geschiet by nacht,
          En met Tydidis hulp. So ’tmog’lick waer te dencken,
          Dat ghy soo cleynen dienst eens soud’ de wapens schencken,
              Verdeeltse; meest de helft comt Diomedis toe.
              Wat komen Ithaco de wapens doch te goe?
          (845) Die ongewapent kan verrichten al zijn dingen,
          Die niet dan steelsche wijs den vyand komt bespringen?
              De glinsterende glans van het verguld’ helmet,
              Sal hem verraeden, als hy op zijn loeren let.
          Oock sou dit tedre hooft door swaerte der gewichten
          (850) Beswijcken stracs, en sich niet kunnen eens oprichten:
              Den arm gansch niet gewent het vechten ende slaen
              Sou met de sware spies niet wel om kunnen gaen.
          Hoe souw den schildt die draeght de woeste wereld, dragen
          Een hand geneycht alleen tot dieverij en laegen?
[fol. G4r]
              (855) Verwaende guyt eyscht ghy dat u beswaeren sal?
              Genomen schoon het heyr der Griecken was soo mal,
          Dat sy gaf uwen wensch, meynt ghy dat het sal maecken
          Den vyandt eenen schrick? o neen, ghy sult geraecken
              Veel eerder tot een buyt. Als ghy u maeckt te been
              (860) (Daer ghy ons altemael meed’ overwint alleen)
          Soud’ ghy u naeuwlicks voort met dese wapens slepen,
          En eer ghy ’twiste van den vyand zijn ghegrepen
              Voorts uwen schildt, die niet veel vechtens heeft besocht,
              Is noch geheel, als of hy nieuwlick was gewrocht.
          (865) Mijn, daer soo menigh schicht en spies heeft ingestreecken
          Roept om een nieuwen lang, dewijl hy is aen ’tbreecken.
              Maer waer toe woorden doch? laet ons sien met de daedt,
              Wie in manhafticheyt van ons te boven gaet.
          Laet ons de wapens in het vyandts leger schieten,
          (870) En diese weder haelt, haer tot een loon genieten.
Ulys.  WAs Griecken mijnen wensch met uwen t’saem gheschiet,
              En nae ons wil gegaen, wy en behoufden niet
          Met twijffelige twist ons selven te verhitten,
          Wy souden dy, groot heldt, dijn wapens ghy besitten.
              (875) Maer nu dewijle dat der Goden wreeden raet:
              En nijdige besluyt, ons dat niet toe en laet,
          Wie sal dan beter in Achilles plaetse comen,
          Als hy, die hem selfs heeft ten oorlogh mee genomen?
              Laet altoos desen niet zijn botheyt zijn profijt,
              (880) En mijn verstandt dat op soo veel verscheyden tijdt:
          U voord’lick is geweest, my tot een schade dijen,
          Laet mijn wel-spreeckenheyt bevrijdt zijn van benijen?
              Al is de selve kleyn, en daer veel aen ontbreeckt,
              Nochtans seer vaeck voor u, nu voor haer meester spreeckt.
          (885) Soo yemand heeft een gaef die moet hy niet versmaeden:
          Voor-ouders en geslaght, en dat ons eyghen daeden
              Niet zijn, en moghen niet het onse zijn genoemt:
              Maer evenwel, dewijl sich Aiax heeft beroemt
          Dat selver Iupiter is zijnen oudt-groot-vader,
          (890) Hy is den mijnen oock, hy is in’t minste niet nader.
              Ick ben Laertis, hy Arcesi cloucken soon,
              Arcenius Iupijns, meteen en is verboon
          Van dese twee zijn lant. Oock van mijn moeders wegen
          Heb ick in mijn geslaght Mercurium gecregen.
              (895) Maer nae dees’ wapens, die ten prijs hier zijn geset,
              En wil ick geensins staen, om dat niet is besmet
          Mijn vaders suyvre hand in ’tbloed van zijnen broeder;
          Noch oock om dat ick ben veel eelder door mijn moeder,
[fol. G4v]
              Siet de verdiensten aen: maer slaet dan oock geen acht,
              (900) Dat een is Telamons en Peleus eel geslaght.
          Men moet soo seer niet op den stam van ’tbloede mercken,
          Als op de cloecke deught, en dienstelicke wercken.
              Of soo ghy nemen wilt het naeste maeg-schap aen,
              Soo moeten Peleus en oock Pyrrhus voor hem gaen.
          (905) Laet dan nae Scyron of nae Phtia ’twapen voeren;
          Wat wil doch Aiax zijn gheslaght hier eens aenroeren?
              Jae Teucer is soo nae als hy van eenen stam,
              En comt hier niet nae staen, of hy daer schoon om quam,
          Soud’ hyse crijgen stracs? dewyl men dan moet prijsen
          (910) De daeden maer alleen, en daer nae oordeel wijsen:
              Soo zijn de mijn soo groot, soo veel, dat het getal
              Op eenen stoot by nae onseghbaer wesen sal.
          Mijn reen sal ick nochtans door order kunnen maecken.
          Als Thetis wel bewust, dat haeren soon sou raecken
              (915) By Trojen in zijn doodt, had listigh zijn gewaedt
              Verand’ren doen, en door een maegdelick gelaedt,
          Der Griecken oogh, daer by oock Aiax was, bedrooghen,
          Heb ick het manlick hert tot crijghsgeweer bewoogen,
              Den heldt had naeuwelijcks ghescheurt het vrouwe kleedt,
              (920) Of hy had in zijn handt de spies en schildt gereedt?
          Groot Vorst seyd’ ick, die zijt van een Goddin gebooren,
          Siet Troja wacht nae u, op dat het gae verlooren.
              Wat toeft ghy langer noch te maecken asch en slijck,
              De trots hoovaerdij van ’tPhrygiaensche rijck?
          (925) Terstondt heeft hy niet meer by maeghden willen blijven,
          Maer is met my gegaen. My magh ick dan toe-schrijven
              Al wat hy heeft gedaen: ick hebbe door zijn handt
              Den stercken Telephus met stercker macht vermandt,
          En met deselve spies genesen weer zijn wonden.
          (930) ’Tis mijn werck dat de stadt van Theben leydt verslonden.
              Dat Chryse Lesbos is, met Cylla in ons macht,
              Oock Syros Tenedos, heb ick te weegh-gebraght.
          Denckt vrij dat Lyrna met haer hoogh-gebouwde wallen
          Door mijne hulp alleen te neder is gevallen.
              (935) Door my (op dat ick swijgh veel andere noch meer)
              Leyt, die onwinbaer scheen, den grooten Hector neer,
          De wapens die ick selfs Achilles heb gegeven
          Doen hy in ’tleven was, eysch ick weer nae zijn leven
          In het begin soo haest gecomen was te voor
          (940) Den spijt van een alleen in aller Griecken oor:
          Als Aulis was beset met duysent scherpe kielen,
          En gansch geen winden, of altoos ons tegen vielen?
              Wierd’ ons voorseyt dat dan den windt sou werden goedt,
              Als de Goddin Diaen versoent was met het bloedt
[fol. H1r]
          (945) Van Iphigenia? maer dese wree geboden
          Gedooght haer vader niet, en is quaet op de Goden:
              Des Conings defticheyt een vaders hert noch dreeght;
              Dit heb ick door mijn spraeck en reden-const beweeght
          Tot het gemeyne best. Den Coningh wil’t vergeven,
          (950) Want ick beken’t ick heb een swaere saeck gedreven,
              Dewijl ick selver had’ den rechter tegen my;
              Die nochtans op het lest all’s heeft gestelt aen zy,
          Om ’tbest der Griecksche macht, en Croon van haer genooten;
          En willighlick daer voor zijn dochters bloed vergooten.
              (955)’Kgingh by de Moeder oock, die ick niet onderstondt
              Te porren, maer bedroogh door eenen* schalcken vondt.
          Waer Telamonius tot haer geweest gesonden,
          Ons schepen lagen noch in Aulide gebonden.
              Daerna heb ick weerom de stouticheyt gehadt,
              (960) Te gaen als een Gesant in de Trojaensche stadt.
          Die doe noch was vervult met jonge cloecke helden:
          Daer ick mijn woord voor u heel onbeschroomt aenstelde,
              En voerde mijnen last in alles trouwlick uyt;
              Ick eyschte Helena weerom met al den buyt.
          (965) Antenor had’ ick al heel Priamum bewogen;
          Maer Paris en zijn broers zijn ons stracs toe-ghevlogen.
              Dy Menelae ist genoeghsaem noch bekendt
              Hoe na haer schelmsche hand aen ons bloed was geschendt.
          Dit was den eersten dagh dat ghy u hebt gesteecken
          (970) Met my in een gevaer. Het souw langh zijn te spreecken
              Van ’tgeen dat ick heb tot der Griecken groote baet
              In dese lange tijdt gedaen met raedt en daedt.
          Nae datter in het eerst gevallen zijn wat slagen,
          Heeft sich niet meer op’t veldt den vyand derven wagen,
              (975) Maer in de stadt geschuylt. Nu eerst in’t tiende jaer,
              Sijn wy geworden weer der handen strijdt gewaer.
          Wat hebt ghy midd’ler tijdt yet kunnen goedts uyt-rechten,
          Die anders niet en weet als met het sweerdt te vechten
              Wat heb ick in die tijdt te wege doch gebracht?
              (980) Ick stel mijn list te werck, of ick bewal de gracht:
          Ick troost mijn Cameraedts, dat sy geduldigh lijden
          Het moeyelick verdriet, van sulcke lange tijden:
              Ick leer hoe men moet zijn gewapent en gespijst,
              Ick gae daer my den noodt, en ghy oock Griecken wijst.
          (985) Den Coning wort vermaent van Iupiter in ’tdroomen
          Den strijdt te staecken, die soo lang was aengenomen:
              Dat Aiax (’t welck hy kan) met vechten dit belett’
              Dat hy de wapens vatt’ en sich daer tegen sett’.
          Waerom en gaet hy niet het volck te rugh weer trecken,
          (990) En door zijn sterckte tot cloeckmoedicheyt verwecken?
[fol. H1v]
              ’Twas niet te groot om eens daer voor te zijn verbaest
              Voor hem, die anders niet als groote dingen blaest?
          Wat doet den man? hy laet zijn hielen selver kijcken,
          Ick sagh, en schaemde my, u schand’lick heenen strijcken,
              (995) En maecken ’tseyl gereet. Terstond, wat gaet u aen
              Maets, riep ick, weder uyt de hand te laeten gaen
          Dat al verwonnen is? Wat sult ghy in u landen
          Meer brengen ’tthiende* jaer als on-eer ende schanden?
              Met dees’ en andre reen, die uyt een droeven grondt
              (1000) Des herten vloeyende, my quamen in den mondt,
          Heb ick ’tsaem van ons maets en vloot gestut het loopen.
          Atrides heeft het volck verstroyt by een geroepen:
          Telamoniades dorst kicken niet een woordt.
              Thersites comende daer nae met schelden voort
          (1005) Op onse Princen, is door my gestraft geworden.
          ’K verhieve my terstont by ’tcrijghsvolck, ende porden
              Haer op den vyandt met een constigh spraecks beleydt:
              Waer is, seyd’ ick, waer is de oude dapperheydt?
          Al wat van die tijdt af, sich Aiax magh beroemen
          (1010) In mannelicke daedt, magh ick het mijn wel noemen,
              Die als hy bood’ den rugh, heb ick hem weer gekeert.
              Wie isser, seght my doch, die u prijst of begeert?
          Men siet den stercken held Tydides my betrouwen,
          En in ’tgeen hy begint veel van Ulysses houwen:
              (1015) My neemt hy tot zijn hulp. Het is geen cleyne eer,
              Dat uyt veel duysenden van gansch het Griecksche heyr,
          Ulysses is alleen gekoosen van ons allen:
          Het lot om mee te gaen was op my niet gevallen,
              Maer evenwel heb ick niet slaende eens in acht
              (1020) Het ijsselick gevaer des vyands ende nacht,
          Dolonem die het selfd’, ’twelck wy, had voorgenomen,
          Gedoodt: nochtans niet eer voor dat ick hadt becomen,
              Al ’tgeene tegen ons valsch Trojen had in sin:
              Ick wiste doen, het geen ick wenschte: niet te min
          (1025) Hoe wel ick weder moght nae ’tleger loflick treden,
          Ben ick daer mee noch niet genoegh geweest te vreden,
              En heb my dadelick nae Rhesus toe gewendt
              Die ick met al zijn volck vermoort heb in zijn tent.
          Dus hebbende mijn wensch en wagen oock gecregen,
          (1030) Ben daer op, even als in een triumph’ gestegen.
              Geeft Aiax, weygert my ’tgeweer van Thetis soon,
              Wiens peerden Dolon had geeyscht tot zijnen loon.
          Wat wil ick, Griecken u, wat wil ick gaen gewagen,
          Hoe dat Sarpedons volck door mijn hand is verslagen?
              (1035) Daer ick Iphtides geholpen heb aen sy,
              Met Thoon, Caeranos, en Chromius daer by:
[fol. H2r]
          Daer ick Alastor heb den hals van ’tlijf gehouwen,
          Daer ick Chersidamas de siele deed’ uytspouwen,
              Daer ick Alcander, die met zijn groot tegenspoedt,
              (1040) Hier aengecomen was dee went’len in zijn bloedt.
          Noemon, Pritanis zijn oock aen mijnen degen
          Met Charops Ennomos en Hallius gheregen.
              Ick swijgh noch andre meer door naemen niet vermaerdt,
              Dicht onder Trojens wal gestorven door mijn swaerdt.
          (1045) Mijn lichaem en is oock niet ongequetst gebleven
          Op loffelicke plaets: wilt geen geloove geven
              De woorden, siet mijn borst, siet dese borst eens aen,
              Die tot u dienst altijdt, o Griecken, heeft gestaen.
          Maer Aiax heeft noch niet een druppel bloeds vergooten,
          (1050) Sijn lijf is nergens oock gehouwen of geschooten.
              Doch daer en leyt niet aen, soo hy heeft uyt den noot
              Van Hector en Iupijn verlost de Griecksche vloot.
          Hy heeftse oock verlost, ick kan niet anders seggen,
          Want ’tis Ulyssi geen manier te weder-leggen,
              (1055) Of doen, dat yemands dienst in ’tminst sou zijn vercort:
              ’Ksegh dat hem dit alleen niet toegeschreven word’,
          Op dat een ander mee daer uyt wat eers magh raepen.
          Heeft niet Actorides (beschut door ’tcloecke waepen
              Van den vermoorden Prins) de schepen oock bewaerdt?
              (1060) En van de vlam, Trojaen en Iupiter gespaert?
          Wat meynt den snorker dat hy is alleen te tellen,
          Die tegen Hector sich ten strijd’ heeft derven stellen?
              Hy heeft vergeten heel Achillis stercke handt,
              Hy set den Coningh selfs en my oock aen een kant.
          (1065) Daer waren acht met hem die ’tselfde onderwonden,
          Door ’tlot alleen was hy den eerst’ daer toe verbonden.
              Maer seght my stercken held, wat ghy hebt uytgerecht;
              Siet, Hector ongewondt gaet weder uyt ’tgevecht.
          Helaes! wat diepe smert quam heel Ulyssem perssen,
          (1070) En als ick daer op denck, comt sich de wond ververssen,
              Als ick der Griecken muer ter aerden sagh gevelt:
              Hoe seer ick oock door angst, schrick, traenen was onstelt,
          Gingh evenwel terstont op dese schouders laeden
          Achillis lichaem soo ellendighlick verraeden:
              (1075) Op dese schouderen heb ick het swaer gewicht
              Van lijf en wapens t’saem al dragende gelicht.
          De wapens maer alleen soeck ick te dragen weder:
          Mijn crachten zijn tot sulck een swaerte niet te teder:
              Ick heb een hert daer by van een verstandigh man,
              (1080) ’Twelck d’eer die ghy my doet wel overwegen kan.
          Hierom is Thetis soo voor haer soons cloecke leden
          Sorgvuldichlick geweest; hierom heeft sy doen smeden
[fol. H2v]
              Zijn wapens door een Godt, op dat soo constigh werck
              Een sonder herssen draegh, alleen van handen sterck.
          (1085) Ick weet wel datmen hem niet in sou connen slijpen,
          Om, ’tgeen staet in den schild ghehouwen, te begrijpen,
              De Zee en Aerd’ en met zijn lichten ’shemels cloot,
              De beyren noyt vercoelt in Thetis natte schoot,
          Orion Plejades en Cepheus dochters banden;
          (1090) Op d’aerde wederom veel steden ende landen.
              Wat eyscht Ulysses doch het geen hy niet verstaet?
              Maer hy beschuldight my dat ick ben traegh en laet
          Gecomen tot den crijgh: den stercksten held der helden
          Achilles, gaet hy hier soo wel als my oock schelden.
              (1095) Soo veynsen misdaed is; wy hebben ’tbey gedaen.
              Soo toeven is de schuldt; ick ben voor hem gegaen.
          Hy door zijn moeder, ick ben door mijn vrouw gebleven,
          Den eersten tijdt is haer, den lesten u gegeven.
              Soo dit is schuldt, ick kan die lichtlick maecken reyn,
              (1100) Dewijle datse is met sulck een vorst gemeyn.
          Achilles is ontdeckt door mijne schalcke trecken!
          Maer Aiax conde doen Ulyssem niet ontdecken.
              ’Kverwonder my niet eens, dat hy soo plomp en stout,
              Met zijn boer-groove tong op my zijn schelden spout:
          (1105) U, Griecken, met verwijt schaemt hy niet te beclaegen
          Van tgeene dat hem meest behoort schaemt aen te jagen,
              Dat ghy Naupliadem, die ick had aengebracht,
              Verwijst, sal dat my schand’ en u eer zijn geacht?
          Naupliades en kond’ sich selven niet ontladen
          (1110) Van sulck een schandigh stuck, en merckelick verraeden.
              Ghy hebt zijn misdaed niet gehoort, maer aengeschouwt
              ’Twelck in zijn tente lagh begraven ’svyands gouwt.
          Dat Philoctetes is in Lemno moeten blijven,
          Behoortmen oock in’t minst mijn schuld niet toe te schrijven:
              (1115) Ghy hebt ’tselfs toegestemt, verdedight u misdaedt.
              ’Kbekenne wel dat het geweest is mijnen raedt,
          Op dat hy van de reys en crijgh sich souw bevrijden,
          En poogen door de rust te minderen zijn lijden.
              Hy heeft het toeghestaen, en leeft in Lemno noch:
              (1120) Soo dat mijn raed niet trouw en sonder een bedrogh
          Alleenlick, maer daer by gheluckigh is bevonden,
          Hoewel trouw was genoegh. nu om dat gaen te gronden
              Oock Troja moet door hem, seyndt my nae ’t Eylandt niet,
              ’Tsal zijn veel beter dat door Aiax sulcks geschiedt:
          (1125) Hy sal hem die van toorn en pijn is als beseten,
          Met zijn welspreekenheydt wel te vermorwen weten,
              Of met een loose vond, hem listigh brengen mee.
              Veel eer sal Simois weer loopen uyt de Zee:
[fol. H3r]
          Veel eer sal Ide zijn het hooft berooft van boomen:
          (1130) Veel eer sal Griecken-land tot hulp van Trojen koomen;
              Als u, o Heeren, mijn vernuft begeven sal.
              En Aiax, plompe borst u yet doen te geval.
          Hoewel ghy Philocteet’ u toorn niet wilt vergeeten,
          En zijt op onsen Prins, het volck, en my gebeeten:
              (1135) Hoewel dat ghy mijn hooft ten uyterste vervlouckt,
              En voor den Duyvel wenscht; hoewel dat ghy my soeckt
          Te crijgen in u vuyst, om mijn bloed uyt te suygen:
          ’K sal poogen evenwel u hardicheydt te buygen:
              Ick sal u evenwel noch brengen hier met my,
              (1140) Soo my maer eenigsins Fortuna gunstich sy.
          Ick hoop soo vastelick te crijgen uwe schichten,
          Als ick heb Helenam* uyt Trojen kunnen lichten:
              Als ick der Goden vast besluyt heb uyt-geleydt.
              Als ick den ondergangh van Trojen heb voorseyt
          (1145) Als ick Minervae beeld waer sonder d’hooge mueren
          Van ’ttrotse* Pergamum gestadigh souden dueren,
              Uyt midden heb gebracht, by ons, van ’tvyands rijck.
              Dat by Ulysses sich noch Aiax vergelijck’.
          Waer was doen Aiax met zijn poffen ende raesen?
          (1150) Waer blijft den stercken man met zijn sterck-snorkigh blaesen?
              Waerom is hy bevreest? waerom derft inde nacht
              Ulysses gaan door ’tgroot gevaer en vyands wacht?
          En komen niet alleen tot binnen de stadts mueren,
          Maer diep tot in ’tkasteel zijn leven avont-uyren:
              (1155) En met zijn eygen hand uyt haer gewyde stee
              Door yser ende stael Minervam brengen mee?
          Soo ick ’tniet had ghedaen, de seven dubble huyden
          En souden Aiax niet met al zijn te beduyden.
              Die selfde nacht heb ick gewonnen dese stadt,
              (1160) Om dat ick tot de winst heb opgedaen het padt.
          Laet staen met mompelen en knicken my te wijsen
          Tydides mijnen vriend, hy heeft deel in mijn prijsen.
              Ghy waert oock niet alleen, hoe wierd’ gestut de vlam
              Van onse Vloot, want u veel volcks tot hulpe quam.
          (1165) En my maer een. Soo ’tnu niet claerlick stond te blijcken,
          Dat eenen stercken man moet voor een wijsen wijcken,
              En een hand onbesuyst niet toe comt sulck een eer,
              Hy sou nu oock wel staen nae ’tGoddelick geweer.
          Of Aiax die veel meer gebruyckt, als desen reden:
          (1170) Of oock Eurypilus soo cloeck als hy van leden:
              Niet min Idomeneus, en groot Andremons soon
              Of Menelaus moght begeeren haer tot loon.
          Want sy zijn allegaer by u te vergelijcken,
          En niemand soud’ in t’minst in ’tvechten voor u wijcken;
[fol. H3v]
              (1175) Maer wijcken voor mijn geest. ghy hebt een strijdbaer hand,
              En ick heb om die wel te stieren, een verstand:
          Ghy hebt cracht, geen beleydt: ick gae op d’uytcomst letten
          Ghy vecht, ick met den Prins moet tijdt van vechten setten:
              Ghy zijt met lijf alleen, ick voord’lick met gemoedt:
              (1180) Soo veel een Stierman dan meer als een Roeyer doedt,
          Soo veel een Oversten is meer als zijn Soldaten,
          Soo overtref ick u. wilt my den prijs dan laeten
              O Griecken laet doch zijn mijn diensten soo veel weert,
              Dat uwen schiltwacht met de wapens sy vereert.
          (1185) Ons arbeydt is op ’tlest ick heb gebaent de wegen
          En aen een zij gedaen, dat ons geweest is tegen.
              Tot d’overwinninghe ben ick alreed’ gheraeckt
              Van Trojen, om dat ick het winbaer heb ghemaeckt.
          Door Trojens val, door hoop om in ons landt te komen,
          (1190) En Goden, die ick selfs den vyand heb ontnomen,
              Door, soo daer yet noch moet verstandigh zijn ghedaen,
              Soo ick yet stouts noch moet en vol gevaers bestaen,
          Soo tot dit rijcks verderf ons noch yet schort te weten
          Bid’ ick u en wilt nu Ulysses niet vergheten:
              (1195) Of soo ghy niet met al op mijn verdiensten denckt,
              Soo bid ick dat ghy dees’ Goddin de wapens schenckt.

Hier eyndight de oversettinghe.

Nest.  DE wapens, waerom ghy zijt t’saemen opgeresen,
          Sijn met de meeste stem Ulyssi toeghewesen.
              ’Tis reen dat ghy hier mee te vreden, Aiax, zijt,
              (1200) En wacht u cloecheyts prijs eens op een ander tijdt.

---

[fol. H4r]

REY VAN GRIECKEN.

                      ALs gaven van welspreeckenheden
                      Met rijp verstandt en wyse reden
                          Te saemen zijn aen een gheknoopt,
                      Doen menighmael veel meerder baten
                      (1205) Als sonder wijsheydt veel soldaten
                          Met duysenden op een ghehoopt.

                      De tonghe doet des herts ghedachten
                      Soet vloeyen in haer volle crachten,
                          En geeft de woorden eenen glans:
                      (1210) Maer om niet gins en weer te swieren,
                      Comt wijsheydts toom haer loop bestieren;
                          Dit is haer bolwerck ende schans.

                      Wat wil te kennen anders gheven
                      Den Godt in wijsheydt meest bedreven,
                          (1215) En niet min met de tong gheswindt,
                      Als hy heel clemmigh laet omvangen
                      Sijn Goddelicke roe twee slangen,
                          ’Tvoorsichst gedierte datmen vindt?

                      Dees’ roê kan winden op dien stijghen,
                      (1220) En opghesteegen neer doen sijgen,
                          Nae dat sy maer en werdt gheroert.
                      Stracks can een grooten oproer maecken,
                      En weder een buy haestigh staecken
                          Een tongh door wijsheyt aenghevoert.

                      (1225) Dees’ roe kan in het slaepen trecken,
                      En daed’lick uyt den slaep weer wecken:
                          Een stout en onbeschaemden mensch
                      Bedwinght, en doet in slaep: de loomen
                      Geeft eenen moet, verdrijft haer droomen
                          (1230) Een wijse tong nae haeren wensch.

                      Dees’ roê kan ouderdom verlengen,
                      Den dooden weer in ’tleven brengen.
                          Een wijse tong kan in de noodt
                      Als yemand heeft de doodt voor ooghen,
                      (1235) Iae voor het swaerd zijn hals gheboogen,
                          Hem weer verlossen van de doodt.

[fol. H4v]
                      Gheluckigh zijn dan sulcke landen,
                      Waer Princen zijn met goe verstanden,
                          Daer by oock een wel-spreeckenheydt.
                      (1240) Soo veel de siel ’tlijf gaet te boven,
                      Soo moetmen boven sterckte loven
                          Een tong voorsichtigh aengeleydt.
         

VIIFDE BEDRIIF AIAX. TEUCER. REY.

          NU eenen keffer wordt voor een soldaet verheven,
          Wat doet ghy Aiax noch, wat doet ghy in het leven?
              (1245) Het rechte leven van een vroom en cloeck soldaet
              Alleen in prijs en eer van dapperheydt bestaet.
          Mijn dapperheyt heb ick ghenoegsaem laeten blijcken,
          Maer met mijn eer en prijs gaet eenen snapper strijcken.
              Loopt nu vry, helden, loopt en oeffent u met swaerdt,
              (1250) En vreest noch vuyr noch vlam, weest voor geen stael vervaert,
          Men sal met Lauren-crans u moedigh hooft bekroonen,
          En loffelick daer nae u klockicheyt beloonen.
              Waer zijt ghy, Crijghs-God Mars? die nu wel klappen can,
              Die crijght de eerste plaets, u volck staet achter an
          (1255) Den blooden Ithacus, die niet weet als bedriegen,
          En met een loos verraedt ons hoofden te beliegen,
              Een dief van yders lof, een fraey soldaet by nacht,
              Die niet by schoonen dagh en heeft te weegh ghebracht,
          Heeft nu de wapens van den Aerdschen Mars ghecreghen.
          (1260) ’Tis langh ghenoegh gecrijght, mijn leven staet my tegen.
              Achille moght ghy eens, moght ghy doch eens sien op,
              Wie dat u rustingh crijght, en wie dat crijght een schop!
          Achille, mogelick tot u gheluck gestorven,
          Ghy had den eyghen loon, die ick, daer nae verworven,
              (1265) Om dat ghy altijdts hebt u in een open veldt,
              En niet verradelick met list te weer gestelt.
          Nu grooten held, ick wil met u van d’aerde scheyden:
          Ick wil met mijne siel u cloecke siel geleyden.
              Maer noch voor Aiax doodt, soo bidd’ ick dat mijn woordt,
              (1270) O Goden, van u sy eens voor het lest verhoort.
          Laet Troja niet vergaen, of, soo ’tmoet sijn verwonnen,
          Dat Griecken land vervlouck’ den oorlogh eerst begonnen.
              Neptune laet de vloot verspreyden in u Zee,
              En ghy Hippotades vergunt haer geene ree.
[fol. I1r]
          (1275) Maer Ithacus, soo hem de Duyvel niet comt haelen,
          Bid’ ick dat alderlangst en vriendeloos moet dwaelen.
              Voorts, wensch ick yeder Prins, soo wie comt by zijn vrouw,
              Het quaetste dat ick kan, dat is, in’t bed’ geen trouw.
          Sa, mijn swaerdt, (of sal dit Ulysses oock begeeren?)
          (1280) Daer meed’ ick my in strijd soo cloecklick pleegh te weeren:
              Sa, mijn swaerdt, dat so vaeck geschuymt hebt door het bloet
              Van menigh cloeck Trojaen, nu ghy oock smaecken moet
          U eygen meesters vleesch, op dat sich geen magh roemen,
          En winner over my, als ick my selven noemen.
Teuc. (1285) Mijn broeder is alleen gegaen in zijne tent;
              ’Kmoet sien dat hy niet quaets door wanhoop aen en wendt.
          Een mensch vergramt en is niet goed alleen gelaten,
          Helpt, helpt, mijn broeder! ach! mijn broeder! helpt soldaten
Rey.      Och Aiax: haast u doch, treckt uyt de wond’ ’tgeweer
Teuc.     (1290) Helaes! ’tis al gedaen, daer is geen adem meer.
          O bittre dood voor my! het schijnt dat de geschencken,
          Daer Hector u, en ghy hem dedet mee gedencken,
              Als ghy t’saem ongewondt gescheyden waert uyt ’tveldt,
              Sijn van de Parcen tot u beyder doodt bestelt.
          (1295) Met uwen riem omgort is Hector eerst gevallen,
          Met uwen riem is hy gesleypt rontom sijn wallen:
              Door Hectors swaerdt is nu dijn edel bloed gestort.
              O doodt, wat doet ghy niet heel Griecken-landt te kort,
          De wapens, tot quaed’ uyr Ulysses flugs gegeven,
          (1300) Sijn half soo veel niet waerdt, als vroomen Aiax* leven.
              O doodt, wat smert doet ghy ons grijsen vaders hooft!
              Wiens ouderdom ghy van zijn steunsel hebt berooft.
          Die mogelick vol vreught nu is in het verhaelen,
          Hoe menigen Trojaen ter hel ghy hebt doen dalen,
              (1305) Hoe dat ghy Hector hebt alleen ’thooft derven bien;
              Hoe dat ghy hebt noch vlam noch selfs Iupijn ontsien.
          Die daegelicks voor dijn goe weer comst en welvaeren,
          Beswaerdt met zijn gebedt en offerand’ d’autaeren.
              Maer ach! soo veel als ghy hem nu doedt vrolick sijn,
              (1310) Soo veel sal uwe doodt of meerder wesen pijn.
          Gaet ghy, o Griecken, stracs aen onsen Coningh segghen,
          Hoe deerlick dat ghy hier ghesien hebt Aiax leggen;
              Laet Teucer, bid ick, in zijn treuren en gheween
              De leste uytvaert doen zijn broeder doch alleen.
[fol. I1v]
Rey.   (1315) GEen meer moeyt’ en stercker strijd
            Troja van de Griecken lijdt,
            Dan als mensch en zijnen sin
            Vechten t’samen om gewin.
            Soo den mensch den sin toegeeft.
            (1320) Stracks in haer gewelt hy leeft,
            Geen held is soo cloeck, soo braef
            Of hy is dan eenen slaef.
            Maer als mensch zijn sinnen tempt
            Als hy haer lusten dempt,
            (1325) En gebonden voor hem drijft,
            Eeuwigh winner hy dan blijft.
            Och hadd’ Aiax dit ghedaen,
            En zijn sin niet toegestaen!
            Aiax die soo menigh heldt
            (1330) Heeft voor Trojen neer-gevelt,
            Heeft niet kunnen ’tgram gemoedt
            Brengen onder sijnen voet,
            Uyt den sin comt gramschap voort,
            Sin alleen den mensch verstoort:
            (1335) Hebt ghy gramschap in u macht,
            Sin is onder half ghebracht.
            Stercker is dan sulck een man,
            Die zijn sin verwinnen kan,
            Als die van de sterckste stadt
            (1340) Overwinningh heeft gehadt.

FINIS.

Tekstkritiek:

vs. 146 Neptuni er staat: Neptum
vs. 197 ’tlest er staat: ’lest
vs. 308 ’tarme er staat: ’arme
vs. 328 Als al er staat: Als als
vs. 336 storten er staat: storteu
vóór vs. 617 Aga. De aanduiding van de sprekerwisseling ontbreekt.
vs. 821 Hem heb er staat: Hem hem
vs. 835 vereert er staat: vereeert
vs. 956 eenen er staat: een en
vs. 998 ’tthiende er staat: ’thiende
vs. 1142 Helenam er staat: Helenum
vs. 1146 ’ttrotse er staat: ’trotse
vs. 1300 Aiax er staat: Aaix

• Maerten Snouckaert van Schauwenburg: Procris (1621)
• Ceneton
• Voorkeurenpagina Opleiding Nederlands