In deze uitgave zijn evidente zetfouten gecorrigeerd en gemarkeerd met een asterisk.
[p. 1]
BRIEVEN
EN
BESPIEGELINGEN
DOOR
MR. WILLEM HENDRIK SELS
TE AMSTERDAM,
By FREDERIK DE KRUYFF, 1763.
[p. 2: blanco]
[p. 3]
BRIEVEN.
DAVID AAN BATHESBA.
Ontfang ô schoone vrouw, en lees met gunstige oogen,
Die ’t minnelyk gelaad versieren, deeze groet:
Verdubbel haar gezag door een gewenscht meêdogen!
De grootste koning valt de schoonste vrouw te voet;
(5) Te voet met eene drift van onbepaald beminnen;
Hy biedt haar hulde en smeekt om minnelyk bescheid.
Toon, dat een vrouwe ziel door ootmoed is te winnen,
En bied een’ koning troost, daar hy, als minnaar, schreit.
Uw hofvliet, de eerste bron van myne tederheden,
(10) Blyve een gedenkmerk voor myne eindelooze trouw:
Daar zag ik ’t aller eerste uw’ lelyblanke leden:
ô Neen: volmaaktheid zelve in u, volmaakte vrouw.
Ach Bathseba, — hoe sloeg — hoe hygde ’s konings harte,
Toen hy uw schoonheid zag in dat bevallig licht!
(15) Een zaamenweefsel van verheuging, liefde en smerte,
Regeerde een ziel, alleen tot uwen dienst gericht.
[p. 4]
Denk niet gevierde, dat ik uwe min wil hoonen,
Die niemant, dan alleen Uria, toebehoort:
ô Neen: ik pooge uw hoofd met myne kroon te kroonen,
(20) Zo dra Uria sterft, op ’t vorstelyke woord.
Myn hoofdpronk zal op ’t hoofd van ’t Hoofd der vrouwen passen.
Aan Bathseba behoort de naam van koningin.
Haar luister, roem en eer moet met haar schoonheid wassen,
Wen zy in schaduw’ rust’ van vorstelyke min.
(25) Urias dood zal u op mijne zetel zetten,
Daar leidt myn liefde u reeds, langs marm’ren trappen, heen.
Geen magt, hoe groot ze ook zy, zal mynen wil beletten,
Dit loon te schenken aan uw’ liefde en tederheên.
Klinkt myne min, op zulk een’ eed, u vreemd in de ooren?
(30) Luidt tans de klank van myne oprechte liefde wreed?
Kan dus een koning u niet streelen en bekooren?
Die schoonheid heeft geen’ glans, die van geene eerzucht weet.
Gy denkt misschien, ,,zal ik, onzeker of het leeven
,,Van my of mynen held het eerst’ gebluscht zal zijn,
(35) ,,Zal ik, dus blindelings, my, schroomloos, overgeeven?
,,Neen: dat ik eerbaar zy, — de vorst van min verkwyn’’’;
[p. 5]
Doch denk niet, dat u oit een toeval sta te vreezen,
Waar uit u ramp of leed of smert bejeg’nen zou.
In ’t sterven zal uw held, geloofme, de eerste wezen,
(40) En ik u, na zyn dood, doen kroonen als myn vrouw.
Bemin me Bathseba! laat my niet vruchtloos zweeren:
Gun my ’t genieten van de schoonheid uwer jeugd;
Gy zult den heerscher van gants Israël regeeren
Door wetten van uw min, gegrond op trouwe en deugd.
(45) Ik laat, om u, myn’ arm de schoonste maagd ontglippen.
Gun my de gloênde roos te plukken van uw wang,
Den purpren dageraad van ambroosyne lippen
Te drukken, by ’t geluid van hoflyk maatgezang!
Laat my de albasten’ leên, verrukt van liefde, omärmen,
(50) U minlyk vleiën op het koninglyke bed.
ô Bathseba! laat zich uw harte om ’t myne erbermen.
Ach! dat den Koning niet uw liefde word’ belet.
Oprechte trouw zal staag myn zuivre min bestuuren,
En medegezellin in onzen omgang zyn,
(55) Zo lange ik adem haal’ zal myne liefde duuren.
Verplicht een’ koning! Kom... heel Davids minnepyn.
Ik bloos...! kan Bathseba een konings oog bekooren!
Myn teêr gelaad ô vorst, zwicht voor het hoofsche schoon:
Wel voor een’ held geteeld, noit voor een’ vorst geboren,
Is ’t hoofd van Bathseba te zwak voor uwe kroon.
(5) Haar’ broze aanvalligheên zyn vonken by de starren
Van zo veel’ vrouwen, als u minnen in het hof.
Zy doen elks oogen door haar’ flikkering verwarren,
En myn gewaande glans valt voor haar’ glans in ’t stof.
’k Word schaamrood, als ik denk’, hoe uw’ doordringende oogen
(10) My hebben aangezien in mynen watervliet.
Toon een beschaamde vrouwe uw vorstlyk mededogen
En nodig Bathseba tot uwen rykstroon niet!
Haare oogen durven U van verr’ zelfs niet aanschouwen,
Veel minder van naby aan uw’ geduchten disch:
(15) Ook pastte ’t nimmermeer aan kuissche en eerbre vrouwen,
Een’ man te minnen, die haar echte man niet is;
[p. 7]
Schoon hy een’ scepter draage en volken moog’ regeeren,
Schoon hy, in rykdom, geen’ uitheemschen koning wykk’,
Schoon alles hem gelukk’, naar wenschen en begeeren,
(20) Schoon hy, gelyk de bloem der schoonste mannen, prykk’:
Ja schoon zyn vreië wil noch grenzen kenn’ noch paalen.
Hier in moet hem een vrouw steeds ongehoorzaam zyn.
Oprechte liefde is echt, en de Echt gehengt geen faalen,
Maar roept ,,bewaar de trouw, schoon de overspeeler kwyn’,’’
(25) Ontschuldig my, dat ik u moet uw’ eisch ontzeggen!
Vergeef het myner min, dat ze uwe min ontvlucht!
Poog haar geen lokäes van verleiding voor te leggen.
Verleiding strikt geen ziel, die voor verleiding ducht.
Hoe zou myn trouw’loosheid Urias hart doorsnyden,
(30) Dat hart, dat my bemint, en zynen koning vreest,
Indien hy Bathseba zag’, naar uw’ troon geleiden,
En de overspeelster blyde onthaalen op uw feest!
Hoe zou de waarde held, te snood, te wreed bedroogen,
Eliams Dochter, met groot recht, vervloeken, vorst.
(35) (Gegronde minnenydt heeft een geducht vermogen)
Indien hy ’t echte bed zo schand’lyk vondt bemorst:
[p. 8]
Bemorst, en dat door hem, die de echtbreuk streng moest straffen,
Ach! ’t opzet van uw liefde is voor uw zelv’ te wreed;
’t Zou een’ gewetens worm u, na het feit, verschaffen,
(40) Die niet te dooden waar’ door staf of vorstelyk kleed,
Gy zegt ,,Uria zal het eerst’ ten grave daalen.’’
ô koning! wie ontdekte aan u dit treurgeval?
Uw min?... genaê! genaê! Stel uwen wellust paalen,
Die, schoon Uria sterv’, my noit verstrikken zal.
(45) Zoude ik aan uwe min een’ egaê op zien offren,
Als weduw van dien man uw’ troon beklimmen? neen:
Zoek eerzucht in het hart van alle uw’ hoofsche joffren;
De onnosle Bathseba kent of erkent ’er geen.
Al wat ik wensche, is om myn’ held te zien herkeeren,
(50) En dat hy my, op nieuws, drukke aan zyn manlyk hart.
Uw liefde strekt alleen om zyne trouw te ontëeren,
En zulke eene onëer waar’ myne eindelooze smert.
Roep, roep myn’ held te rugge! Ik zal uw min verzwygen:
Niets reppen van uw liefde, al minne ik mynen held.
(55) Leer uw verheven ziel een’ slaafschen lust ontstygen,
En verg myn kuisheid niets door vleiïng of geweld.
O Held! ô Joäb, bloem van all’ myn’ strydgenooten,
Handhaaver van myn recht, beschermer van myn ryk,
Onbreekb’re band, waar aan myn ryksmagt is geslooten,
Geef my van uwe trouw tans een doorluchtig blyk!
(5) Die koningen verplicht, kan koningen regeeren.
Voldoe een’ konings eisch en zyn bevel met een;
Om deeze daad zal elk u huldigen en eeren,
Op ’t wenken van myn’ wil, by Grieken en Hebreên.
Ik zelf zal uwen kruin met schooner lauwren sieren,
(10) Dan die ge in stryd op stryd behaald hebt, moedig held.
’t Geschenk eens konings zwicht voor oorlogs bloedlauwrieren,
Noch voor den luister, dien ge oit vondt op ’t oorlogs veld.
Dit is myn eisch. Wanneer men zal den stryd beginnen,
En gy de krygslui, elk op zyne standplaats, stelt,
(15) Zorg dan, dat de eerste speer Uria moog’ verwinnen.
De dood geeft my meêr heils dan ’t leeven van den held.
[p. 10]
Gy peinst, en denkt misschien, ,,wat maakt den vorst verbolgen?
,,Geeft hy den braafsten held zo ligt ten proie der dood?
,,Wat blinde raserny, moet held Uria volgen,
(20) ,,En ziddert David niet voor dit bevel? geboodt
,,Oit koning zulk een daad meêdog’loos uit te voeren?
,,Is ’t haat of vyandschap, die ’t vorstlyk hart bemant?’’
ô Neen, ’k bemin den held; de liefde kan me ontroeren;
De liefde, die de kroon in ’t hart des konings spandt.
(25) Die liefde zal altyd myn ziel, door drift gedreeven,
Bezwalken, en myn kroon bezoedelen met smaad,
Zoo lang Uria, de eer der helden, blyve in ’t leeven.
De nood eischt dit bevel: de nood gaf my dien raad.
Vraag niet wie ’t zy, door wie die schandvlek my zou schenden
(30) Volvoer myn’ eisch alleen, dan is myn wil voldaan.
Gy moogt me een’ bode, met een heuglyk antwoord zenden.
Dat u de stryd gelukke en alles wel moog’ gaan!
’t Is naar uw’ wensch gelukt. De fakkel uwer helden,
De kroon der dapperheid, Uria leeft niet meer.
Zyn bloed stroomt over ’t puin van Rabba’s oorlgsvelden;
Uw wet verschaft zyn’ naam eene onverderflyke eer:
(5) Uw wet, die hem de borst met spietsen deedt doorrygen,
Tot dat de strydb’re ziel uit haaren kerker vloodt;
Uw wet, die nimmermeer den naneef zal doen zwygen,
Dat held Uria, om uw liefde, ging ter dood.
Eén uur voldoenings aan uw’ brozen lust gegeeven,
(10) Doet u veel’ Jaaren heils verliezen in deez’ held
Die, op uw hoog bevel, om uwe min moest sneeven,
En wel in bloejendst’ van zyn leeven werdt geveld.
ô Vorst! hadt gy den man in sieren moed zien blaaken,
Toen ik hem in het spits des heirs zyn’ hoefslag gaf,
(15) Op dat des vyandt spiets’ hem, ’t eerst’, het hart mogt’ raaken,
Gy hadt uw hoog bevel herroepen, als te straf;
[p. 12]
Ja door geen dwaaze drift liet ge u de wysheid rooven,
Min vatbaar waare uw hart voor vlugge drift geweest.
De liefde tot den held ging vrouwe min te booven,
(20) En wysheid klom ten troon in uw’ verdoolden geest.
Gy zoudt geen bedgenoote eens wakkren helds begeeren,
Die ’t leeven veil heeft voor zyn’ koning, vroeg en laat:
Die geenen krygsstorm schuwt van pylen, zwaerden, speeren,
Zo ras de stem van ’t ryk haar’ wee een noodtoon slaat.
(25) Die, moedig als een leeuw, krygsleeuwen aan durft randen:
Hoe nader by den nood hoe blyder is van zin;
Min schichtig voor het land, daar oorlogs vuuren branden,
Dan voor de flikkering van onüitdoofb’re min:
De stille huisrust wraakt voor ’t nimmer zorgloos stryden,
(30) En die den arm des krygs voor d’ arm der vrouwe keurt,
Om vorst en land en stad voor onraad te bevryden,
Reeds zwoegende van rouwe, en bykans uitgetreurd.
Gy waart..., maar ’t is te spaê die stelling uit te rekken;
De held, de held is dood. Zyn dood heeft u voldaan.
(35) De rook van ’t stroomend bloed komt Bathseba bevlekken,
En zal, het zy ik ’t zegge of zwyge, u niet ontgaan.
[p. 13]
Gy zult dien veegen walm in uw geweten voelen;
Die bloedsmaak proeven in ’t genieten van uw’ lust,
Veelëer die bloedvlek, door geen bloedbad af te spoelen.
(40) Hoe wreed is wellust die in d’ arm van wroeging rust!
Ik heb geen deel aan ’t feit, schoon ik het feit volvoerde,
Door kwaad te doen volbragt uw Joäb zynen plicht.
Verwacht dan ook alleen op min, die u ontroerde,
De vryspraake of de straff’ van ’t allerhoogst’ gericht.
Eén bede ô vorst laat u de gryze Joäb hooren,
De glans van ’t kroonegoud praalt door meêdogenheid.
Laat geene wraak de stem van liefde en goedheid smooren,
Neen; dat uw ziele treur’, nu gryze Joäb schreit!
(5) ’k Beken, ’k heb menigwerf me aan euvelen vergreepen.
’k Heb Abner omgebracht, ’k heb Amasa ontzield,
’k Heb, zinloos, ’t oorlogs zwaerd, in vrede en rust, gesleepen,
En steden omgekeerd, en ’t krygsvolk wreed vernield.
’k Deedt Abzalom de spiets door ’t hygend lighaam stooten:
(10) ’k Verhoogde en schondt natuur, onweetende, op één’ dag.
Ik heb (maar ach! genae!) my by ’s ryks vloekgenooten
Vervoegd, en snood onteerd uw koninglyk gezag.
Dit alles, ik beken ’t, heb ik helaas! bedreeven,
’k Verdien de dood wel; maar ook tevens uw genaê.
(15) Myn misdaên eisschen straf; maar ’t zorgen voor uw leeven
Roept om verschooning... of is reeds die stem te spaê?
[p. 15]
Kan dienst en zuivre trouw geen konings hart verzachten;
Zo scheur my, door de magt der beulen, van ’t altaar.
Zeg, dat held Joäb sneeve. Ik sneef dan, zonder klagten:
(20) Die voor het auter staat, ontziet geen doodsgevaar.
Voldoe uw’ lust. Bevlek met stremmend bloed uw’ zetel.
Ontsluit uw’ zaalen voor de bloedstem van myn dood.
Ik sterf, gelyk een held, grootmoedig en vermetel:
Maar zidder, rood van bloed, voor uwen bloedgenoot!
Eudocia, te wreed verbannen en verstooten,
Getroost zich wel ô vorst haare onverdiende straf:
Het grilziek noodlot speelt met het geluk der Grooten,
En sleept hem, die straks juichde en vrolyk was, in ’t graf:
(35) Zy troost zich wel ’t gevoel van uwe trouw’loosheden;
Maar ach! haare onschuld troost zich vlek en laster niet;
Haar trouw, te snood mistrouwd, ligt in het stof vertreeden,
En grieft haar hart, wanneer ’t zich troost, met nieuw verdriet.
ô Lagchende appel, my van myn’ gemaal gegeeven!
(40) ô appel, uwe gift stiet my van ’s keizers troon;
Ontnam Paulinus ’t meer dan ’t waard en waerdig leeven,
En gaf my ’t ballingschap, by ’t missen van de kroon.
Geduchte keizer! mag Eudocia, verlaaten,
En uit uw harte en hof gebannen voor altyd,
(45) Mag zy, gemoedigd by de wisseling van staaten,
U blyken geeven van haar waare onnozelheid;
[p. 17]
Mag zy, by u verdacht, u haare trouw doen leezen,
En zult gy van haar daad getuigen naar ’t bewys,
Zo zal haar ziel voortaan steeds onbekommerd wezen,
(50) Zelfs onverschillig, of ’t geval haar laake of prys’.
Denk niet, dat ik weêr zoeke uw’ zetel te beklimmen;
Uw hart is al myn schat: den troon wraake ik met vreugd:
De glanssen van het hof zyn schaduwen en schimmen,
En echter klippen voor de beste en reinste deugd,
(55) Ik zoek geen gouden kroon op mynen kruin te drukken,
Die hoofdpronk wondt het hoofd, al schyntze schoon en teêr;
ô Neen: ik ben vernoegd in treffende ongelukken,
En zoek niets dan uw hart, ’t geen ik bezat welëer.
Dien appel dan, myn vorst, my door uw hand geschonken,
(60) Gaf ik Paulinus, niet uit zucht voor dwaaze min,
Een meêrverhev’ner drift kost myne ziel ontvonken;
’t Verstand des Jong’lings nam myn zweevend zintuig in.
Zyn welbespraakte mond, zyn geest, zyn’ stille zeden,
Die hadden de achting in myn hart voor hem gekweekt
(65) Ik roemde niets in hem, dan zielsbevalligheden;
De glans van ’t lichaam slaapt, wanneer de zielstem spreekt.
[p. 18]
Bedenk eens ed’le vorst, hadde ik die gift gezonden
Uit eene dwaaze drift voor liefde tot uw’ vrind,
Hadde ik dien appel, die myn’ echtknoop heeft ontbonden,
(70) En tot op deze dag al myne vreugd verslindt,
Aan uw Paulinus tot een liefdepand doen strekken,
Zou hy u immermeer weêr aangebooden zyn?
ô Neen: gy zoudt geen daad, door ’s minnaars gifte, ontdekken,
Een daad, die de achterdocht bezwalkte met fenyn.
(75) ’k Beken, dat ik, toen my uw mond bestondt te vraagen,
Wat ik met deze gift gedaan had, groote vorst!
Dat ik, in steê van u de waarheid voor te draagen,
Dezelve, voor uw oog, te snood bedekken dorst.
Dit moeste ook in uw harte een’ sterken argwaan teelen:
(80) Maar ach hadt gy ’t geval slechts van naby gezien,
Gy zoudt my ’t waerdig hart van geen’ gemaal ontsteelen,
En nu niet voor ’t geweld van uwen toorn doen vliên.
Hadde ik voorheen een blyk van snoode minneryën
Gegeeven, en uw min, door trouwloosheid, verbeurd,
(85) Gy hadt met recht myne eer altans doen schipbreuk lyën.
En my onwaerdig aan uw liefde en ryk gekeurd.
[p. 19]
Maar spreek. Wanneer gaf ik oit stof tot achterdenken?
Wanneer werdt myne trouw verbroken door een daad,
Die, uwe trouw, uw min, uw’ naam of eer kan krenken?
(90) Myn hart verschrikte zelfs op ’t noemen van zulk kwaad.
Ik heb, (dit durf ik, voor het oog van de almacht zweeren)
Zelfs niet de minste zucht hier toe in ’t hart gevoeld.
Noit zag myn nedrig oog op ’t schoon van hoofsche heeren;
Noit werdt myn min voor u, door zulke een drift, verkoeld.
(95) Gelyk de kuische duif haar’ ega blyft beminnen,
Zo werdt de keizer van Eudocia gevierd;
Zy kleefde u aan; gy waart gebieder haarer zinnen;
Geen uur vloog wech, waar in haar min niet grooter wierdt.
U in haar’ arm te zien, op ’t zachte dons der zwaanen:
(100) Of u te vleiën aan den koninglyken disch,
Verwekte staag een’ vloed van duizend vreugdetraanen,
Die nu in eene zee van rouw veranderd is.
Ach! hadt Pulcheria, uw goddelyke zuster,
My niet voor u vertoond, toen ik om hulpe bad.
(105) Uw gemaalin ô vorst, die leefde tans geruster,
Schoon ze eertyds op geen’ troon van brommend marmer zat:
[p. 20]
Schoon ze op haar hoofd geen kroon, geen gouden kroon mogt draagen,
Schoon zy geen’ koning kuste op ’t koninglyke bed:
Schoon zy geen’ jaaren sleet in hoofsche vreugde dagen.
(110) Want hoe gering ze ook waar, haar naam bleef onbesmet.
Maar nu... doch dat geen traan myn kracht’loos ooge ontrolle;
Geen traan om het verlies van aanzien, eer of staat.
Dat myne hartstocht, vol van rouw, niet deerelyk holle
Om ’t missen van een’ schat, dien ik met vreugd verlaat.
(115) Dit echter zal ô vorst, my, leevens lang, doen weenen.
Ik schrei om dat ik u, en dus myn’ wellust derf;
En deeze traanen moet ik myner trouw’ verleenen;
’k Moet schreiën, tot ik, door myn rouw gemarteld, sterf.
Doch, kan myne onschuld u in eerste min doen blaaken,
(120) Zoo vlucht myn droefheid voor de streeling myner trouw,
Kom dan de droefheid zelv’, reeds afgepynd, genaaken
En noem Eudocia, op nieuws, uw lust, uw vrouw.
Maar roep my nimmer weêr ten hove! neen myn waarde!
Onthaal me als echtgenoot, maar niet als koningin!
(125) Zoo vinde ik d’ eelsten schat, waar op myn oog oit staarde,
Zoo vinde ik ’t voorwerp weêr van myn getrouwe min.
[p. 21]
Doch kan myn liefde u van geene onschuld overtuigen,
Verlaat my dan ô vorst; blyf doof voor myne stem.
’k Zal honing trachten uit, uwe alsem gift te zuigen,
(130) Tot dat de dood myn ramp slaake in Jeruzalem.*
* Eudocia, uit het ryk gebannen zynde, hieldt zich te Jeruzalem
op, en eindigde daar den treurenden tyd haares leevens.
Ducht niet Harmodius, dat ik u zal verraaden;
Geen ramp, hoe wreed hy zy, brengt myne trouwe in nood.
Het ysselykste ongeval kan zuiv’re min niet schaaden.
Een liefde, als myne liefde, is sterker dan de dood.
(5) De wreedheid zal zich zelv’, hoe sterk van kracht, vermoeiën,
Eer myne onkwetsb’re trouw, voor haare folt’ring, bukt.
De kerker kwelt my niet: ik guichel met myn’ boeiën
Niets mangelde myn vreugd, waart gy ’t geweld ontrukt.
Uw rampen zyn ’t alleen, die me, op ’t gevoeligst’, treffen
(10) Uw onheil is het leed, waaröm ik traanen stort,
En, kost myn zwygen u van uw gevaar ontheffen,
Ik lachte met elks haat, die zaamen spant en mort.
Myn ziel verkuiste zich met vyand’lyken laster;
De hoon zou voor myn min een vrolyk speeltuig zyn,
(15) (’t Is billyk, dat onze aart, daar deugd ontäart, verbaster’)
Zo slechts uw tegenspoed veranderde in een’ schyn:
[p. 23]
Maar ach! Harmodius, waarde oorzaak van myn lyden,
Bron van myn’ voorspoed en myn’ tegenspoed met een’,
Het onverbidd’lyk lot wil ons, voor eeuwig, scheiden;
(20) De dood naakt u of my alreeds, met vlugge schreên!
Ik zidder...! zal de dolk uw waarde borst doorrygen!
Dat hart doorbooren, daar ik in geschreeven sta!
Zal ’s vyands wraakzucht dus op haar triumphkoets stygen!
Neen: dat uw vyand sterve, of ik alleen verga!
(25) Ik troetel zelfs de dood, kan myne uw dood verhind’ren:
Redde ik u, wen ik sterv’, dan is het graf my waard;
Maar ach! myn dood zal zelfs uw droefheid niet vermind’ren
Gy wordt, of schoon ik sterv’, voor geen verdriet gespaard,
Hoe zou myn sterven dan uw leeven kunnen koopen!
(30) Uw leeven, d’ adem van myn zinkend echtgeluk:
Neen, zulk een heerlyk heil vermag ik noit te hoopen,
Ten zy een vreemde hand u het gevaar ontrukk’.
Vergeefs hebbe ik alreeds met ramp op ramp gestreeden,
Een reeks gevaaren, fier en moedig, doorgestaan;
(35) Op dat ik u een blyk van myne tederheden,
Mogt’ geeven, heb ik ’t al, blymoedig ondergaan.
[p. 24]
Hier dorst de wreede beul myn’ tedere armen knellen,
Die armen, min’lyk van Harmodius gestreeld;
Maar myne oprechte trouw, door nood noch dood te vellen,
(40) Weerstondt een woede, daar geen trek van gunste in speelt.
Hier sleepte men my weêr voor ’t oog eens wreeden rechter,
Op wiens gevloekten mond het bloed der onschuld lag.
Hy dreigde met de dood: ik wederstond hem echter,
En riep, ,,waarom bepaalt gy niet myn’ laatsten dag?
(45) ,,Myn mond zal nimmermeer ’t geheim der ziele ontdekken
,,Een dierbaar vriend is my, gelyk het leeven, waard;
,,Gy kunt, hoe zeer ge ook woedt, geen’ woorden uit my trekken
,,Waar door de ziel wordt van Harmodius bezwaard.
,,Ga voort tyran’’!.. Hier werdt my ’t spreeken ras verbooden,
(50) Een snoode dienaar van nog snooder bragt my heen,
En liet me, wreed gedreigd door duizend wreede dooden,
In mynen kerker, die van angsten zwoegt, alleen.
En eind’lyk dorst de beul met felle geessel slaagen,
Die leden wonden, die gy teder hebt bemind,
(55) Op hoop, dat het gewigt van meer dan draagb’re plaagen
My dwingen zouden tot het schenden van een’ vrind
[p. 25]
Ik kon, ’k beken het nu, ter nauwer nood meer zwygen,
Zo zeer nam angst en pyn en droefheid de overhand.
Door ’t spreeken zocht de ziel, benauwd, weêr lucht te krygen.
(60) Een doodsche nevel hing en rustte op myn verstand.
Het jongst beraad ontboodt den beul: ik sprak, ,,verwoede!
,,Ga breng den dwingeland het offer van myn’ plicht.
Dit zeggende, beet ik myn tong, in koelen moede,
Uit mynen mond, en spoog hem dien in ’t aangezicht.
(65) De beul, met recht ontsteld, ging daad’lyk uit myne oogen,
En nu wacht ik eerlang het vonnis van myn dood;
Doch niets ontstelt my, nu ik u niet heb bedroogen,
En gy, om mynent will’ geen waerdige oogen sloot.
Indien gy nu, na my, ’t gevaar, dat u doet schroomen,
(70) En ’t geen ik moedig heb weêrstaan, tot op dit uur,
ô Myn Harmodius, in ’t einde, mogt ontkomen,
Vraag dan uw ziel, ,,was dit rantzoen niet groot en duur?’’
En sterft gy, ’k sterf met u, ô waerdigste aller mannen!
Die gy bemind hebt, sterft, daar gy den doodsnik geeft;
(75) Weêrstaande ’t groott’ geweld, der wreedste stads tyrannen,
Getroost, om dat zy met den braafsten minnaar sneeft.
Gevangen in den Tour en van uw gunst versteeken,
Uit haat en vyandschap, met snoode schuld beklad,
Voel ik de banden van myne eerste hofvreugd breeken,
En myn gefolterd hart, ter dood toe, afgemat.
(5) Gy hebt doorluchtig vorst, me een’ afgezand gezonden
Die nydig op myn deugd, zyn oog vest op myn dood;
Die met myn eerbaar bloed wil verwen ’t magtig Londen,
My liever wenscht in ’t graf, dan Henrik in myn’ schoot.
Hem wilde ge eenen last, ter myner schaê, betrouwen,
(10) Geduchte koning! ach! wat grievend oogenblik!
Konde ik myn’ vyand in uw’ afgezand aanschouwen,
En niet volmaaktlyk zien, door welk een’ loozen strik
[p. 27]
Gy eene onkwetsb’re deugd wilt strikken en verdelgen
Genade ô Hemel sta een valsbetichte by:
(15) Leer my met lydzaamheid dien bittren dronk verzwelgen,
En droog de traanen af, die ’k in myn’ kerker schrei!
Gy wilt dat ik door hem de waarheid zal ontdekken;
Zoo ik de waarheid zegg’, zal ik ontkerkerd zyn.
De waarheid zal ô vorst! myn kuisheid niet bevlekken
(20) Want u verlaaten’ vrouw is eerbaar, kuis en rein.
Kan ik myn vryheid van uw majesteit verkrygen,
Indien ik u alleen de bloote waarheid meld,
Ik zal, op uw bevel, de waarheid niet verzwygen,
Of die te kort doen door het aarslen, magtig held.
(25) Edoch verbeel u niet, dat ik door listig vleiën,
Of door de banden, daar ik my in zie gebragt,
Of door het wreedst geweld der wreedste tyranyën,
Een daad bekennen zal die ’k nimmer heb bedacht,
Veel minder uitgevoerd, om eer en deugd te knotten;
(30) Geen hoop van vryheid maakt uw gemalin zo laf,
Geen blank gesleepen dolk: geen’ naare moordschavotten;
Geen wreed vooruitzicht van eene allerwreedste straf.
[p. 28]
Zyn magtig, om, door schroom, myn ziel ten val te brengen.
Neen Henrik; toets my vry, myne onschuld sneuvelt niet.
(35) Noit zal ik my aan ’t vuur van zulk een misdaad zengen,
Die in zyn onschuld lydt, draagt lydzaam zyn verdriet.
Geen prins, hoe wyd vermaard, hoe schoon, hoe welgeboren,
Ontfing meer liefde en trouw van zyne gemalin.
Dan Henrik, op dit uur, in Anna heeft verlooren.
(40) Welëer zyn bedgenoot: maar nu zyn vyandin!
Uw vyandin, ô ja, want gy heb my verstooten,
Ach! hadt uw wufte min my noit ten troon gebeurd,
Noit had ik zooveel’ rouws, na zoo veel vreugds genooten.
Noit waar myn ziel door zo veel leeds van een verscheurd.
(45) ô Wreed herdenken aan uwe eerste tederheden!
Aan uwe liefde, my gestaafd voor ’t echtaltaar!
Hadt gy my noit bemind, ’k had noit zo veel geleeden.
Uw min uw vlugge min stelt my in lyfs gevaar.
Ik heb voor heen gesmaakt de vreugd der koninginnen.
(50) Toen ik, vol vreugde, uw leên omarmde op ’t bruiloftbed;
Toen myn rampzalig schoon uw harte kost verwinnen,
Een hart, dat nu de nydt in vuur van afkeer zet.
[p. 29]
Noit werd ik, schoon de kroon praalde myn blonde hairen,
Hoogmoedig, noit vergat myn ziel haar trouwe of plicht.
(55) Neen gramme koning neen: een rist van ryksgevaaren,
Ontdekte, elk oogenblik, zich voor myn aangezicht.
Ik wist uit welken staat gy my ten rykstroon tilde
’t Vooruitzicht van myn lot voorspelde niet veel goeds.
Ik zag, toen kerk en hof den blyen trouwgalm gilde,
(60) Uw’ bruiloftwynen, reeds gemengeld met veel roeds,
Dat zich in ’t einde ontdekt en my doet hoop’loos kwynen.
Ik zie den moorddolk, slinks gesleepen, reeds gereed.
Ik zie myn’ beul, van verre, op ’t moordtoneel verschynen,
Myn’ staatjongvrouwen, om myn dood, in ’t zwart gekleed.
(65) My dunkt, ’k hoor uwe telg reeds op myn doodkist klaagen.
Om dat zy in het hof een ted’re moeder mist.
My dunkt ik hoor het kind aan uwen hofstoet vraagen.
,,Wie bragt myn moeder om, wie wierp haar in deez kist?’’
Hebt gy me uit laagen staat tot koningin verheven.
(70) Zaagt ge in myn teder schoon zoo veel aanvalligheid,
Dat gy my waerdig dacht, met u te mogen leeven,
Werd ik, u waerdig, door uw min ten troon geleid.
[p. 30]
Laat dan geene achterdocht, myne eer’bre kuisheid krenken.
Verbreek uw trouw niet vorst, my voor ’t altaar beloofd.
(75) Wil eene gemaalin niet in haar trouw verdenken.
Eisch, uit geen blinde drift, den nydt ten zoen, haar hoofd.
Laat geen verraders tong, gedoopt in slangezwadder.
U throonen van het pad der wysheid, trouwe en deugd.
Myn vyand ruit u op, en spuwt, gelyk een adder,
(80) Zyn doodelyk venyn op ’t myne ontlooken’ jeugd.
Hy hitst u aan tot haat, en schopt my van uw’ zetel.
Misschien ook door myn dood een tedre huwlyks vrucht.
Weêrsta een’ vyand, die, ondankbaar en vermetel,
Uw min heeft aangeraên, dat zy myn min ontvlucht.
(85) Doch mag ik nimmermeêr uw eerste min verwerven,
Smoor dan ô vorst, myne eer toch in geen zee van schand,
Maar laat me als de echtgenoot van koning Henrik, sterven,
Zoo stroom’ met vreugd myn bloed voor u, door ’s moorders hand.
Beticht de onnoozelheid met geen’ verdichten loogen,
(90) Ik ben onschuldig ja ik heb een zuiver hart.
Dat, zaagt, gy ’t zelve vorst met uw’ noit sluimerende oogen
Gy schuldeloos zoudt zien gekneld door straffe, en smart.
[p. 31]
Laat my ter vierschaare van een heilig halsrecht komen,
En onderzoek dan, of myn schuld of onschuld blykk’;
(95) Vindt men my schuldig; ik zal noit de doodstraf schroomen,
Maar u zelfs bidden, dat uw mond myn vonnis strykk’.
Ik zal dan voor de byl, als een onkuissche, knielen,
En kussen zelfs de wet die my ter doodstraff’ doemt;
Dan moog’ de ontstelde beul, my zonder schroom, ontzielen,
(100) My, die de gemalin van Henrik werdt genoemd.
Geef my die gunst ô vorst, zoo gy my oit waardeerde.
Zoo oit myn naam aan u waar’ lieffelyk en zoet.
Zoo gy my immermeer, met vreugde, uw min verëerde.
Zoo oit myn beeld een plaats verkreeg in uw gemoed.
(105) Maar ’t is misschien te spaê; gy hebt myn dood bezworen,
En om myn dood te zien, myn trouw met schuld belaên.
Gy hebt een andre maagd misschien ter vrouw’ verkooren.
En om die vrouw moet ik, ô ramp! ter slachtbank gaan.
’t Is wel myn vorst! geniet, geniet uw weelde en lusten.
(110) Bemin en word bemind; ik zal geduldig zyn;
Rust op uw bruiloftbed, in ’t graf zal Anna rusten:
Drink huwlyks wynen, ik zal drinken hemelwyn.
[p. 32]
Verwacht niet, dat myn ziel om wraak by God zal weenen,
Een recht ootmoedig hart een christen wraakt de wraak.
(115) De hemel, hoope ik, zal uw zyn genaê verleenen.
Verschooning voor uw schuld, is ’t wit waar naar ik haak.
Noit worde uw rust gestoord door schorre krygsbazuinen,
Noit blaas’ het oorlog moord in uw geducht gebied!
De wreede burger twist bekruip’ de steile kruinen
(120) Van uw roemdraagend hof, en trotsche tempels niet!
Leef lang, en leef verheugd, bevryd van tegenspoeden,
Zwai uwen scepter met geluk en wakkerheid,
Trap met uw’ voeten op de felle geeszel roeden,
Die ’t noodlot voor den troon van ryks monarchen spreit.
(125) Doch schoon gy wordt omhelst van alle zegeningen,
Houd, als gy recht doet vorst, Gods vierschaar in het oog.
Laat geen verkeerde drift het recht der Rechten dwingen.
De alziende rechter woont en heerst en leeft om hoog.
Daar zult gy eenmaal my, van uw gedoemd, zien praalen
(130) Met eenen lauwertak, gelyk een mart’laares;
Daar zult gy voor de wet, die my ontzielt, betaalen:
Daar zult.... maar ach! verschoon de drift van uw princes!
[p. 33]
Zy bidt den hemel om vergeeving voor uw’ daaden,
Ja smeekt voor u genaê, die haar den doodsteek geeft,
(135) Tot datze onschuldig, met een snoode schuld belaaden,
Op Londens moordtoneel, van de aard’ ten hemel streeft.
Eén beê nog groote vorst, de laatste beê van allen;
Gun uw verstooten’ vrouw deez’ allerjongsten eisch!
Laat Anna slechts alleen, door ’t zwaerd, ter aarde vallen,
(140) Bescherm de zuilen van uw brommend rykspaleis;
Die zuilen, die zoo lang uw’ marm’ren hoftroon schraagden,
En, zonder schuld, alreeds verbeiden ’t nad’rend uur
Van hunne dood, zy, die voor u het leeven waagden,
En, daar de nood het eischte, ontzagen smook nog vuur,
(145) Dat in het oorlog blaakt: zy zyn uw’ lyfstrouwanten,
En doemt gy hen ter dood, zoo staat uw ryk niet vast;
Behoud die paerelen, bewaar die diamanten
Van eene gouden kroon, die op uw’ hairen past.
Vergun die jongste beê! gy kunt ze aan my niet weig’ren,
(150) In ’t uiterste oogenblik.... ô Vorst vaar eeuwig wel!
Vaarwel! en zie met vreugd myn ziel ten hemel steig’ren:
Ach kwaamt gy daar, na my, gelyk myn metgezel!
[p. 34]
Hoe teder zoude ik u in bei myne armen drukken;
Gy geeft my wel de dood; maar door de dood een’ schat,
(155) Dien niemand, wie hy zy, my immer kan ontrukken,
Gy zyt myn liefde moede, ik ben het leeven zat:
Doch evenwel myn vorst, myn liefde is niet te blussen;
Ik heb u trouw bemind, ’k bemin u tot in ’t graf,
In steê van uwen mond zal ik het vonnis kusschen,
(160) ’t Welk uw verdoolde drift my, te onbedachtzaam, gaf;
My die getroost ben om de wreedste dood te lyden,
Schoon noit myn ziel waar’ door oneerb’re drift bemorst.
Nu mooge uw haat in ’t bloed van Anna zich verblyden,
En juichen, daar men ’t hoofd slaat van haar kuische borst.
(165) Zy moog... maar neen: ik zwyge, op dat ik u niet hoone,
Op dat ik, te onbedacht, geen’ vorst kwetze in zyn recht;
Op dat ik, zwygende, u myn’ diepen eerbied toone.
Ach! hadde oprechte deugd, dit ryksgeding beslecht!
ô Gy, welëer met my in eenen schoot gedraagen,
Getrouwe, en aan één borst gevoed en opgekweekt,
Gun eener zuster, dat ze u mooge een pand op draagen,
Waar in het wetboek van genade en liefde spreekt.
(5) Dit pand, schoon met geen goud of eêl gesteente omtoogen,
Dat sierzel voegt geen’ glans, die allen glansch verdooft;
Dit pand is nogtans in myn’ haast gelookene oogen
Het waerdigste geschenk voor hem, die wel gelooft.
Hier in zult gy een’ schat van zaligheid ontdekken,
(10) Een’ schat, dien ons Gods zoon, by zyne ontschepping, liet:
Dit zal u, in uw rouw, tot dubble vreugd verstrekken,
’t Ontzenuwt, kent men ’t slechts, het grievendst’ ziels verdriet:
Ook zal het u den weg naar ’t zalig leeven wyzen,
En hoe gy, na de dood, die elk moet ondergaan;
(15) Eens in ’t ondoofbaar licht zult uit uw grafsteê ryzen,
En aan de rechte hand des bloedverbondsvorst staan.
[p. 36]
Ja ’t zal u, leest gy ’t slechts met vlyt en aandacht, leeren,
Op welk een wys gy een verhev’ner erf’nis vindt,
Dan die gy, by de dood eens vaders, kunt begeeren,
(20) Die treurt om ’t nad’rend lot van zyn haast zalig kind.
Eene erfnis, ’t zelf belang des gierigaards ontnomen,
Der liste onttrokken van een’ dief, die elk verkloekt;
Eene erfnis daar geen mot, of worm oit aan zal komen,
Maar voor hem wordt bewaard, die ’t heil in Christus zoekt.
(25) Bevlytig u met ernst myn zuster, naar te streeven
De les van David, dien gekroonden boetpropheet,
In ’s Heeren wet uw’ lust te zoeken en uw leeven’
Een daad, die vast grenst aan ’t geen Christelyk leeven heet.
Waan niet, dat gy, hoe jong, hoe bloozende in uw’ jaaren,
(30) Nog jaaren leeven zult, eer u de dood genaakt.
De dood ontziet het kind zoo min als gryze hairen
Houd steeds een open oog! gelukkig die steeds waakt!
Wraak ’s waerelds weelde en vreugd, die henen rolt met de uuren.
Dit leven is niets dan een schaduw op het pad
(35) Is de aard vergank’lyk? ja; kan ’t aardsche dan wel duuren?
ô Neen. bedenk, herdenk een stofwolk is haar schat.
[p. 37]
Smeek, uit dit leeven vol verrukkingen te schyden,
Om eindeloos met Hem, die eeuwig leeft, te zyn.
Streef naar een martelkroon, beloofd op ’t moedig stryden,
(40) En pay den ed’len geest met geen’ vergangb’ren schyn.
Laat u, ter middernacht, ’s Kerks bruigom niet verschikken;
Zorg dat ’er oly zy en vloeie in uwe lamp.
Sta naar eens christens hoop; slaap zelfs geene oogenblikken,
Op dat uw hoop, in ’t eind’, niet schyne een rook of damp.
(45) Tors, tors het heilig kruis, niet zwaar maar zacht en teder,
En leg uw’ zonden op ’t voor ons gezegend hout;
Val by het auter van dat merk der liefde neder;
Beproef daar uw geloof, gelyk het fynste goud.
Beween myn’ uitvaart niet ô myn beminde zuster,
(50) Verheug u, als gy my ziet sleepen naar het graf;
’t Gemis van kroon en licht maakt myne ziel geruster;
’k Sta om het hemelsche verheugd van ’t waereldse af:
Verzekerd dat ik na de dood zal zegepraalen
In het geduchte ryk van glans en heerlykheid.
(55) ’t Geloof voert reeds myn ziel ver buiten ’s waerelds paalen,
Myn hoop wordt reeds ten troon van eeuwige eer geleid.
[p. 38]
Daar weete ik, zal ik u, na ’t zeker sterven, vinden,
Indien gy Christus bloed uw hoop ten grondslag’ kiest.
Laat u geen zucht tot staat of rang het oog verblinden,
(60) Op dat gy ’t beste goet niet uit het oog verliest.
Dwaal niet! de dwaaling houdt haar hof in dert’le hoven
Sterf liever, eer men u het waar geloove ontsteel.
Eén vleiënd woord kan ons zomwyle ons zelf’ ontroven.
Kies, met Maria’s keus, het eêlste en ’t zaligst deel.
(65) Zoo blusse een ed’le wensch, een hoop naar ’t eindloos leeven,
Verzeld van waare vreugde, uw leevens dagtoortse uit,
Zoo vaare uw ziel, gewoon van de aarde om hoog te zweeven,
Ter ruime feestzaale in van Jezus Christus bruid.
Vaar wel.. ’k zie d’ avond van myn leeven reeds verschynen;
(70) De dood blaast haar bazuin, op ’t bloedig moordschavot;
De bylslag lonkt my toe: ’k Zie al myn rouw verdwynen.
Myn lichaam wenscht om ’t graf, myn ziel om haaren God.
