Pieter Baardt: Nebulo nebulonum. Leeuwarden, 1634.
Via het Latijn, Nebulo nebulonum, hoc est, jocoseria nequitiae censura (1620, herdr. Leeuwarden 1634) door Joannes Flitnerus uit het Duits, Der Schelmen Zunft (1512) door Thomas Murner vertaald.
Uitgegeven door Ilse Dewitte.
Red. dr. A.J.E. Harmsen, Universiteit Leiden.
Facsimile bij Ursicula — google.books
In deze uitgave zijn evidente zetfouten gecorrigeerd en gemarkeerd met een asterisk.
Continue
[p. 1]

NEBULO NEBULONUM
dat is
der VIELTEN affgerichten VIELT
ofte
BOERTIG ERNST

overgeset uyt den Latynschen
in onse Nederduytsche Tale
door
Petrum Baardt Med.
et Poetam Laur. Caes.
Tot
LEUWARDEN
by Hans Willems Coopman
1634.


[p. 2: blanco]
[p. 3]

Voor-Reden

Tot den Berisper over de verdedinghe

vanden

Tytel deses Boecks.

DOor-naeyde Vielt; ick weet dat ghy voor langhe daghen,
Een al te bitsen hert tot my-waert hebt ghedraghen,
    Ick can u vuyle tongh, en al u Vieltery,
    U afgunst, en u spijt veel beter dan ick my,
(5) Wat schreef doch yemant so van alleman gepresen,
Wat conder oyt ter tijt so wel bearbeyt wesen?
    Ghy duytet alles slincks, vant goede maeckt ghy quaet,
    En in u oogh het wit als peck veel swarter staet
Gheen Schilder niettemin can so u swart afmalen
(10) Of hy sal in sijn werck noch oneer connen halen,
    U leden wysen uyt, dat in u Moeders Nust,
    Noyt eenich vogel heeft van goeder aert gherust.
Wat monster heeft of Hel of Hemel connen geven
Ghebult, en scheef ghebeckt root-hayrich, daer beneven
    (15) Gheborstelt als een Sogh, van aensicht als een Stier.
    Van Neus so plat en wijt ghelijck een Tygerdier?
[p. 4]
Wiens schouwers op u heup heel achter over hanghen,
Leep-oogich en betraent met nimmer droghe wanghen,
    En als ghy aende gangh van yemant wert geport,
    (20) So valt u lincker Been een hande-breet te cort.
En of ghy als een Vielt mijn Versen comt berispen,
Dit weet ick can doch niet geschieden sonder lispen,
    Ick ken hier in mijn schult, en oftse niet bestaen,
    Laet die na mijn verstant onconstigh henen gaen.
(25) Doch wilt ghy op de zin en op de Tytel spreken,
Besiet u selver eerst, en voorders u ghebreken,
    So meen ick suldy u bedroeven om u self,
    Vermidts u leven boos, u lichaem scheuyn en schelf,
Waer aen noch deucht, noch eer, noch eenigh goede zeden,
(30) U gantsche leven langh den Hemel cond besteden,
    Verblijt u Mome dan, ick soecke slechts een Naem,
    Te gheven aen een Vielt, de Vieltery bequaem.
Dat ick Diana woud voor Sogh of Varcken schelden,
Of noemd een witte Duyf een Padde, ’tsou niet gelden,
    (35) ’tWas herseloos gheseyt, hier is ghelijcke stof:
    Wanneer ic tot een Vielt bracht onbequame lof.
[p. 5]
Wie soude niet mijn Pen op ’thooghste connen vloecken?
Wanneer ick aende deucht u Vieltery wou soecken,
    En wederom een Guyt quam eeren met de deught?
    (40) Of met der deughden naem een Deugheniet verheught?
’tWas al verr’ ghedoolt: ick sal dan alle vromen,
Ghelijckerwijs ’tbehoort, oock vrome Luyden nomen,
    Ick heet een Vielt een Vielt, en ’tVarcken of de Sogh,
    Met Momus en sijn gunst, die laet ick aende Trogh,
(45) Doch sal ick dyne naem oock deughdelijck vereeren,
Wanneer dijn Vieltery in deughde sal verkeeren,
    Daerom doornaeyde Vielt bekeert u tot het goet,
    So niet, so blijft en heet een Vielt, ghelijck ghy doet.


[p. 6]

Waerschouwinge voor den Leser.

GHy die des werelts pracht en Eer,
Alleenich soeckt tot u begeer,
Siet hoe de Bol waer op ghy woont,
Sich meer verergert dan verschoont,
(5) En denckt ghy niet dat tijt op tijt?
Een stuckjen van u wellust slijt?
Siet waer ghy toe gheboren bent,
T’begin des Levens en het Endt.
Wat meent ghy dat de schrale doot,
(10) Meer spaert een cleen, of meer een groot?
Off meent ghy dat een Jonghman sal,
Syn Ouders overleven al?
Ontsterfflick is der Heeren, Heer
En buyten hem niet anders meer,
(15) Waerom bemint ghy dan de pracht,
Des Werelts? en des Werelts macht?
Vliet doch ey vliet en achtet niet,
Den Schepter die de werelt biet,
En denckt de sotte werelt beeft,
(20) Voor hem die staeg onstrafbaer leeft.
Continue
[p. 7]

Nebulo Nebulonum,
dat is,
der Vielten afgherichten Vielt,
ofte
Boertigh-Eernst:

Begrypende den gantschen handel van
alle syne brodeloose Consten,

Op den Regel,

Ghelooft een yeder in sijn konst
So hebdy aller Basen gonst.

EEn Constenaer int gheen hy can,
(Al had hy schoon gheen cleeren an)
Behoort met rechte te zijn vertrout
Want hy verdientet dubbel-vout:
(5) Dat dit sijn groote reden heeft,
Ghelooft vry yeder een die leeft.
Gheen jorden noch gheen Boeren Knecht,
Maer d’Advocaten gaen te recht,
En of een olde Klicker-bil,
(10) Een Boerde Mijgh bekijcken wil
Sal hierom dan Hippocrates
Verwerpen sijn ghewoone Les?
Wie oordeelt beter vande sangh
[p. 8]
(15) Als die de Voys bracht aen de gangh?
Iae t’alderminste nootje vals,
Breeckt ’teenemael ’taccoord den hals,
Vertrout dan yeder in het sijn;
De Keldermeester goede Wijn,
(20) Een Kruydenier sijn Pepersack,
De Camer-maeghden best gherack,
Een snyder-Baes sijn Ellen stock,
Het Alderleckerste de Cock
Den Hoeren waert het twee voor een,
(25) Singjeur laet Dunck het trippen-treen.


    Dat niemant voor mijn stoel,
Verschyne met ghedachten,
Off andere ghevoel,
Dan hem te willen achten,
(5) Voor uyt een lichte stam,
Becleet met weynich Eer,
Want so het anders quam,
Was buyten mijn begeer.


[p. 9]


{Afbeelding}
SO ick den Hemel eerst besach
En naulijcks aen de borsten lach,
Doen werde niet dan vieltery
Ghesticht int innerste van my,
(5) (En soo ick dan een vielt en guyt,
Ben in mijn hart en in mijn huyt,
[p. 10]
En so ick het van kints been af,
Een deugheniet te raden gaf,
Wie kan dan beter dese maets,
(10) Soo binnen duyn als buyten gaets,
Wie kanse beter als ick doe?
Haer voeten passen in mijn schoe,
Apelles is een wacker gheest
Een Maler nae de Kunst gheweest;
(15) Tis niet met al, t’en set gheen merck
Ick ben soo vaerdich in mijn werck,
Wanneer ick yemants ooghen sie,
So weet ick hoe en wat en wie;
Ick can de gheen die niet en doogh,
(20) En oock een vroom man aen sijn oogh,
Ick can de voghels aen haer sangh
Ick can de Vielten aen haer gangh,
Ick can de Hoeren aen haer tret,
Al gaens’ ghelijck zint Lysebet.
    (25) Gheduldet dan al waert u leed,
Dat ick het Schryver-ampt becleed,
Besiet hem die hier voor my staet
Is niet dan enckel onverlaet
Schijnheylicheyt bedriegery,
(30) Jae t’vuylste van een vuyle Pry.
De staet-sucht selfs, en ydel eer,
Die nerghens hanght dan in sijn cleer,
Een lecke-baert, een veghe-pan,
Een ooghendienst voor alle man.
[p. 11]
(35) Een die met oopen deuren steelt,
En noch sijn dieveryen heelt,
En die by nacht en die by daegh,
Is alle tijt al even graegh,
Een die veel liever by de Meyt
(40) Als by sijn eyghen Egae leyt.
Een die veel liever hoort de Trom
Als Heer-ooms alderluyst-ghebrom,
Een die wel als het comt te pas,
De Canne werpen can doort glas,
(45) Een die het op een schroeven stelt,
Wanneer de Waert begheert sijn ghelt,
Een die om groote maten loopt
En by de kleyne weer vercoopt,
Dit acht hy noch met allen niet,
(50) Ick meen soo ghy hem wel besiet.
Hanght hy de mantel om sijn hals,
Hy is Mennist en Geus en als.
Het is een gheest die inde Mis,
De Meester van sijn Biechvaer is,
(55) Het is een gheest die in de Kerck
Van suchten maeckt alleen sijn werck
Seer deftigh is hy by ’tAltaer,
Want Heer-oom was sijn Beste-vaer,
En waerom soud hy anders zijn?
(60) Sijn eyghen Moeder was Baghijn.
Doch wacht een weynich want sijn Vrou,
Die meend ick oock dat comen sou,
[p. 12]
Maer Vollickjen! dat is een vlonck,
Soo trots, soo deftigh en soo jonck,
(65) Dat al de treffelijckste lien,
Haer op de straet ghenavent bien,
En slingeren den hoet ter aerd,
En achtens’ aller eeren waerd,
Den eenen groet ter venster uyt,
(70) En datelijck wert hem beduyt,
Of met een lonck of met een winck,
Of met draeyen van den Rinck,
Wanneer Monsieur is inde raet,
Wanneer Monsieur ter kercken gaet,
(75) Wanneer de Maeghden gaen om vis,
Wanneer de knecht om Oly is,
Wanneer men voor een Etmael schelt,
En achter ’tpoortjen open stelt,
Hoe linderlijcken datse treet,
(80) Hoe meer sy dese voncken weet,
Ontmoet haer dan een ander vrient
Die voor sijn buyck de Mis bedient,
(Godt weet dat ick der vromen Rot
In gheenderleye wys-bespot)
(85) Sy neycht, en met een aerdicheyt
Terstont sy haren groet beleyt,
Heer Pastor dat de Heer u spaer,
En langh in synen dienst bewaer,
Wat is de werelt over dwaels,
(90) Wat is de werelt doch vol praels
[p. 13]
Och wist ghy hoe mijn hertebloet,
Wanneer ick elders wesen moet?
Hoe seer ick met afgrysen haet,
Des werelts wulpsen overdaet?
(95) Wel canmen dus ten Hemel gaen?
Wat costet my vaeck menich traen,
Wanneer ick met bedroeven sie,
Ons Susters en ick weet niet wie,
Tsal volckjen inden Heere zijn,
(100) Doch uyterlijck en met een schijn,
Dit segghende so perstse licht,
Een traen oft wee uyt haer ghesicht,
En laetse langhs de wanghen gaen,
En blijft als half betovert staen.
    (105) Doch ick diet ’tvolckjen beter kan,
Ick siese niet van buyten an
Al heeft haer rockjen niet een koort,
Haer Cap haer Bef noch cant noch boort
Al zijnt gheen schoentjes Poke wijs,
(110) Noch ’thayr van poer de Cypres grijs,
En oft-me schoon de tepels niet,
Doort fijn-ghewrachte Lampher siet,
En ofter Roos noch Amber-bal,
Noch Piramiden van Cristal,
(115) Noch strickjes hanghen van faveur
Int midden vande Borsjes deur,
Nochtans sy leeren van Natuyr,
Te kiesen aenghenaem voor suyr,
[p. 14]
Men had my eertijts met ghewelt
(120) Jae teghens danck en zin ghestelt
Dat ick van Pinxter tot den Oest,
Dit Schryver-ampt bedienen moest,
Hoe beesigh en met wat een vlijt,
Besteden ick dees mynen tijt,
(125) Jae ymmer ’tgaf my sulcken werck,
Niet eenmael quam ick inde Kerck,
Nau eenmael quam ick uyt mijn huys,
Door dit ghedrangh door dit gedruys,
’tZy avonts laet of morghens vroech,
(130) Ick moeste stedich aende ploegh,
Ick had de Maegd’ ick had de Knecht,
Opt schellen wacker afgherecht,
Want dese waren alle beyd,
Van dit ghevoghelt oock gheleyd,
(135) Doch stonder yemant aen de Poort
Men hielp hem datelijcken voort.


[p. 15]

Monsieur Paep.
    Och liever Paep ’tis wel gheseyt
    Was ’thert niet by de Keucken-meyt.

{Afbeelding}
DAn wast mijn Heer daer is een Man,
Die heeft een groote Tabbaert an,
[p. 16]
Sijn baert dat is soo langh soo breet,
Dat ick daer Eg noch eynd’ aen weet,
(5) En oftje ’tlooft of niet en looft,
Hy heeft een viercant muts op’t hooft,
En achter hem daer staet een dier,
So grijs, soo grau, soo vael, so schier,
En hoe ick kijck, oft hoe ick stae
(10) Ick weter gheen ghelijcken nae,
Mijn Heer het heeft noch hoos noch schoen,
Laet ick ’teen paer van d’uwe doen,
Oock dunckt mijn haddet om sijn keel,
Een stercke strop een hayren Zeel,
(15) Voorwaer het mach met dese lijn,
Wel vande galgh ghevallen zijn,
Oft dit sijn knecht oock wesen sou?
Och neen! ick denck het vaeght sijn schou.
    Dit volckjen was op haer versoeck,
(20) Maer opgheteckent in mijn boeck
Oft datelijck soo comt de Maeght,
Mijn Heer daer wert nae u ghevraecht,
Daer staet een Mensch hy can gheen duyts
En prevelt nochtans overluyts
(25) Dan Hah schas pihshon or odsijkt
Ick weet niet waer nae dattet lijckt,
Dan steeckt hy eens de vinghers op
Dan schudt hy wederom de Kop
Ick sach onlanghs een tovenaer,
(30) Dit is sijn oom oft ’tis sijn vaer,
[p. 17]
Nu schijntet is hy weder stil,
En oft hy int register wil?
Ey teeckent hem wat haestigh aen,
Ick sieder ander volckjen staen,
(35) En ’tzeghen ons voor sulck een Mens!
Wat drommel heeft de Keerl een Pens,
Soo groot ghelijck een Bisschops Os,
En tschijnt nochtans een erge Vos,
Hy heeft een trony van credijt,
(40) En al sijn Baert dat is hy quijt,
Wel sie ick scheel of sie ick schuyn
My dunckt hy heeft een kale kruyn,
Wat deert hem hy is wel ghecleet,
Dat hy sijn Mutsjen ’thuys vergeet?
(45) Mijn Heer ick heb wel eer ghehoort
Dat oock wel Vrouluy dedent woort,
Voorwaer hy is beschrimpt beschrompt,
Wanneer hy in u kamer kompt,
Ey set hem nakent op ju stoel,
(50) Ick hoor men wetet by ’tghevoel,
Mijn Heer my dunckt dat icket swoer,
’Tghelijckt een olde Pekel-Hoer.
Doch ’tMeysjen was noch jonck en slecht,
En kond dit volckjen niet te recht.
(55)     Dewijl ick steeds te schryven sat,
Soo quam uyt d’een end’ ander Stat,
Te scheep te waghen en te voet
Het volck in sulcken overvloet,
[p. 18]
Soo dat ick nauwelijcks met vree,
(60) Somwylen eens mijn maeltijt dee,
Dan quammer een: by neen by jae,
Mijn Heer siet hoe precijs ick gae,
Dit eyghen selfde cleyne boeck
Soud laden op mijn hals den vloeck,
(65) Indien ick niet ter goeder trou,
Mijn naem aenschryven laten wou,
Och och hoeverr’ is doch van my,
Of loghen, of bedriegery,
Ick ben niet van des weerelts volck,
(70) Mijn woorden hoeven ghenen tolck,
Doch segh ick jae of seg ick neen,
Hier blijf ick by ghelijck een steen.
Wat dee ick my doch al te cort,
Wanneer ick mijn beloften schort.
    (75) Een ander in sijn beste cleer
Verselschapt met wat volckjen meer,
Met volckjen dien hy door den dach,
Wat goets te voor te segghen plach,
Een volck dat ondert langhe cleet,
(80) Wat seltsaems te verberghen weet,
Een volck seer vroom en cuysch op straet,
Godt weet hoet in haer kamer gaet,
Een volck dat inder eeuwicheyt,
Gheneghen is tot nieuwicheyt,
(85) Een volckjen dat in slecht habijt,
Van nederighen hovaert splijt,
[p. 19]
Van desen had hy aen sijn zy,
Een langhend’ onghewone ry,
Jae wel tot vijftien, sestien toe,
(90) Al word’ ick mat al word’ ick moe,
Ick moeste niettemin mijn pen,
Tot synen dienst ontledighen,
Dit was een volckjen teer en vijs,
En sochten my te maken wijs,
(95) Sy waren nimmermeer van zin,
Haer naem te laten schryven in,
Indien ick niet een suyver blad,
Tot haer ghepuyrde namen had,
Dat aer was volckjen van de Kroeg,
(100) Daer Ghees aleer de Huyck van droegh,
Dat ander volckjen speelde baes,
Doent met de Prins quam over Maes,
’Twas al ’tonredelijcken dingh,
Indien mens’ hier by stellen-gingh,
(105) Dees’ seyden, (doen icks’ had bedient)
Het kan ju wel gaen goede vrient,
Terstont een ander binnen tradt,
Die ’tvel nau om de boncken sat,
So langh en magher als een schim,
(110) En uyt sijn oogh quam niet een glim,
En soo ick met hem was bekent,
Soo dacht my waer ick onghewent,
Dees onghewone magerheyt,
En al te deftighen beleyt,
[p. 20]
(115) Dies schoot ick uyt en seyd hoe ist?
‘Kgheloof niet ghy u jeugd verquist
In ‘deensaem letter vretery?
Dit tuych is klaer Melancoly,
Ey laet dat varen lieve man,
(120) Of meent ghy datmen u niet kan,
Oft schoon daer een wat heenen seyt,
En sware Glossen overleyt.
Dat duyrt wel voor een uyr of twee,
En is wel stichtelijcken mee.
(125) Doch lieve man wat baet ju dit?
Wanneer ghy savonts weder sit,
En suypt (gelijck wy laesten d’een,)
Tot aen den lichten morghen heen,
Dan moet Taback en Brandewijn,
(130) Noch eyndelijck by ’tscheyden zijn,
Maer jemeny wat soete praet,
Had ick met dees mijn olde maet,
Van Bouwens Trijn van lichte Neel,
Van Foberts Grietje, schoon maer scheel,
(135) Maer principael de Kuypery,
Verhaeld hy levendich aen my,
Jae met so soeten aerdicheyt,
Soo trotsen Troni van bescheyt,
My docht de man had met sijn hooft,
(140) Machiavel heel doorgheslooft,
Wy weten seyd hy vande Raet,
En van ons Landen al den staet,
[p. 21]
Wy weten wel dat niemant sal,
Eens komen sonder ons te val,
(145) Ghelooft mijn vrient dat niemant rijst,
Die ons gheen eer en deucht bewijst,
Wat meent ghy dat een Heer oft Prins,
Ghenieten sou sijn herten wins?
Die teghen onse Wetten doet,
(150) Weet ick wat wedervaren moet,
Ons corte Lub ons langhe Baert,
Ghedenckt is meerder eere waert,
Soo langh de weerelt heeft ghestaen,
Ist meest werck door ons ghegaen,
(155) Neemt al de Pausen op een rijgh,
Dat ick van Prins en Coningh swygh,
Neemt inde weerelt al ’tghewelt,
Ist niet by onse wil herstelt?
Al ons Synoden tot soo veel,
(160) Behielden vast het hooghste deel,
Heeft niet de Spaensche gheestlijkheyt
Gansch Duytslant inden Ban gheleyt,
Sy stelden ‘tvast nae haren zin,
En voerden nieuwe Wetten in.
(165) Oft ick oock een Tabackjen stoock,
En nu wat stinck en nu wat roock,
Wat meent ghy doe ick buytens huys?
Daer houd ick my heel wijs en kuys.
Van een Mey ben ick niet soo jongh,
(170) Ick legh een Naghel op mijn tongh,
[p. 22]
Gheen Mensch hoe deftigh dat hy siet,
Die voeltet oft hy ruycktet niet.
En oft hy ’tschoon al roock of sach
Ick woud hy ’tmy te laste lach,
(175) Al leefdhy euwich in sijn schoen,
Ick soud het hem ghedencken doen,
Al waert by my te weghe quam,
Ick wed hy ’tnimmermeer vernam,
Het is een Schoute sonder macht,
(180) Die niet met lust sijn boete wacht,
Wy sweeren dat geen salicheyt,
Als onder onse Bybel leyt,
En soo dan alle menschen graegh,
Sich wachten voor des’ Hemels plaegh,
(185) Wat mensche soud dan soo ghy mient,
Met recht niet houden ons te vrient,
Dewijl haer staet en oock haer Ziel,
Alleenich hanght aen ons verniel,
Dus moetmen wesen op sijn hoed,
(190) Al doetmen ’tlichaem wat te goed,
Ons Susjes praetmen inde Kerck,
Van God en Godes Heylich werck,
En gaetme tot haer in visijt,
Men eynt met vryery sijn tijt
(195) En brengs’ het dan int openbaer,
Ons Susje liechtet allegaer,
Doch niettemin hier is noch plaets,
Voor u en oock voor ander Maets,
[p. 23]
Dewijl ick het voorseker weet,
(200) Waert anders Heer het was my leet.
Nu salt my wonder dencken wie,
Van allenick begeerigh sie,
Te trachten met een preuts ghewoel,
Nae ’tvoosit vanden hooghsten stoel?
(205) Justinianus stelt sijn doen,
In trotsicheyt so vry wat groen,
En meent dat lijf en leven staet,
Aent ’tgheen hy uyt sijn Corpus praet,
Jae sweert dat welvaert gelt en goet,
(210) Uyt synen comen moet,
Hippocrates met sijn Galeen,
Die snorcken op haer const alleen,
En segghen dat eens Coninghs Pis,
Ghesonder als een Gaudiefs is,
(215) Waerom? misschien het een kantoor,
Gaet achter open, ’tander voor,
Doch so my dunckt ick mach de leer,
Van Keyser Kaerl soecken weer,
Dees streeck de Vonnis over beyd,
(220) En gaf seer aerdich dit bescheyd,
Laet doch de Dief voor heenen gaen,
Den Beudel volght wel achter aen.


[p. 24]

Rechts-gheleerde.
    Wanneer ickt Corpus vlytigh lees,
    So draey ick het als warme Kees.

{Afbeelding}
MAer hola knecht du looser guyt,
Blijft noch der Heeren Doctor uyt,
[p. 25]
Laet hem doch in gheen reghen staen,
Oft du maghst dyner straten gaen,
(5) Weetstu niet dat een Rechts-gheleerd
Ghedient, gheviert wert end’ gheert?
Een Man die Vranckrijck Engelant
En al de Schoolen zijn bekant,
Want als hy open doet sijn mont,
(10) Soo staet een Boer en gaept terstont,
Niet anders of den heylghen gheest,
Van Kints-been in hem had gheweest,
Niet anders of mijn Heer Doctoor,
Bracht al de Patriarchen voor,
(15) Niet anders of sijn hersen waer,
Der Wetten eyghen Lessenaer,
Jae offer in sijn braghen stond,
Wat Bartolus en Baldus kond,
Oft yder Haerke van sijn Baerd,
(20) Elck met een Leges was beswaerd,
En oft aen sijn gheleerde tongh,
Alleen des Werelts wijsheyt hongh,
Het derde woort dat is Latijn,
Fransoys of Griecx of alsoo fijn,
(25) Waer van een yder weeght soo veel,
Als Coridon in sijn gheheel,
Hoor Boer verstaet mijn verba wel,
Sunt Leges wat ick segghe sel,
U Buermans Kalf liep in de Weyt,
(30) Soo Lex si quadrupes dan seyt
[p. 26]
Cum Glossis magni Bartoli,
Mijn lieve Kaerl soo rechtmen dy,
Maer want voor mijn versmitste breyn,
Gheen dingh soo groot of oock soo kleyn,
(35) Verholen is of blyven can,
Soo gheeft my maer dijn saken an,
Ist recht soo veel te beter ist,
Soo niet, soo kan ick door mijn list,
Hoe crom het is noch maken goet,
(40) Als ghy de Buydel open doet,
Siet daer mijn stomme Meysters staen,
Daer can ick mette rade gaen,
Dat groote dat is Bartolus,
Dat Baldus dat Cujacius,
(45) Dat Jason ’tander is Durant,
En dat verguld, dat is een quant,
Die eens t’gheleerd Lovanium,
Met syne Leges maeckte stom,
En dat is onse Wiglius,
(50) Wiens letters ick met reden kus,
Siet hier is Natta, daer is Geyl,
En dat Connanus, neen ick feyl,
Voorwaer het is Menochius,
En ’tvolgend is Rostochius,
(55) Het volckjen dat daer boven staet,
Die weten oock gheen weynich raet,
En dese leer ick alle daegh,
En ’snachts altijt al effe graegh,
[p. 27]
En waerlijck dat een Huysman wist,
(60) Wat boecken in des’ groote Kist,
Wat schat daer in begraven zy,
Hy quam al brandende tot my,
Hier in sijn Decretalia,
Digesta, Matricalia,
(65) Noch twee Glossata Corpora,
Ebeu quam cara pignora!
Osascus en Gomezius,
Capicius, Calcaneus,
Zuccardus en Giphanius,
(70) Donellus ende Busius,
Pagninus ende Clusius,
Cepolla Farinacius,
Corrasius Costalius,
Barbasculus Eulalius,
(75) Met Fabri Disputatien,
En oock sijn Annotatien,
Wat dunckt u Boer hoe soud een Mensch,
Niet weten al sijns herten wensch?
Die onder sijn gheleerden Hoet,
(80) Soo veel Auctoren draghen moet,
En dit is noch de thiende-deel,
Niet eens vant gheen ick mede speel,
Of meent ghy dat men soo sijn tijt,
Ghelijck een ander weet-niet slijt?
(85) Hola de Tabbaert noch de Ringh,
Noch golden klau noch quick, een dingh,
[p. 28]
Die maken de Doctoren niet,
Hoe wel mense met hopen siet,
Ick liep soo langh mijn Meesters nae,
(90) Tot Leyden en tot Padua
Tot Heydelbergh en Loven oock,
Men wort gheen Doctors vande roock,
Wat heb ick al gheleden Heer!
Eer ick vercreegh mijn Doctors eer.
(95) Hoe dickwils heb ick, inder nacht,
Met groot verlangh den dach ghewach,
Ick meende meenichmael mijn Hooft
Wierd op-ghesneden of ghelooft,
Wanneer ick gansche nachten door*
(100) In studiis mijn tijt verloor,
En waerlijck die een recht Libel,
Secundum Leges stellen sel,
Dat regent ons niet inde Schoen,
Men heefter vry wat me te doen,
(105) Een ander brenght een vuyl replijck
En ’tselve stof is ons duplijck,
Hier waer het alles op de loop,
Indien ons eenigh dingh ontsloop,
Hier moetet alles op de been.
(110) Hier haeltmen alles al by een,
Hier krijchtmen dan een Autor of,
Die siet een vingher dick van stof,
En salmen hem terecht verstaen,
Soo moeter Calepinus aen,
[p. 29]
(115) En alsmen al de Leges siet
Soo raecktmen noch te rechte niet,
t’Glossatum Corpus moet dan op,
Daer sit mijn lieve Kermis-pop,
En vult met letters sijn Papier,
(120) Terwijl de Boer hem vult met Bier,
En wat noch meer dan wonder is,
Dat’s offet vande Donder is,
Want ’tgheen hem hier Marenta Raet,
Seyt daer Maranta weer is quaet,
(125) Sint Velten speelter seecker mee,
Al zijnder maerJuristen twee,
Soo isser een een Loghenaer,
En niettemin sijn woort is waer.
    Ick kant niet laten dat ick eens,
(130) U mededeel wat onghemeens,
En ’tgheen ick u vertel ick meen,
Is oock niet altelangh gheleen:
Een rijcker Boer die deed sijn Soon,
Ter Schoolen gaen, en gaf goet loon,
(135) Dit Knechjen dede groote vlijt,
En leerde wel in corten tijt,
Dees’ quam also met aller eer,
Den beyden Rechten Doctor weer,
En somen den gheheelen dach,
(140) In leedicheyt niet corten mach,
(Misschien oft hy een dach of thien
Sijn vrienden komen was besien)
[p. 30]
Die hadde sijn Digesta mee,
En lach sijn Corpus oock gheree,
(145) En dachte soo met neersticheyt,
Sijn tijt te hebben aengheleyt,
De Vader als hy elders sach,
Dat daer soo grooten Bybel lach,
Verschrickte van dit groote Boeck,
(150) En neemtet tot hem uyt den hoeck,
En vraecht sijn Soon en roept sijn Vrou,
Wat sulck een boeck beduyden sou,
Een boeck soo groot mijn lieve vent,
Dat lees je nimmermeer ten endt.
(155) Waer op dat wederom de Soon,
Ghelijckerwijs hy was ghewoon,
Eerbiedich tot sijn Vader seyd,
Dees’ Boecken Vader alle beyd,
Zijn ‘tghene dat ick heb gheleerd,
(160) En waer door ick nu werd gheerd,
Uyt dat Boeck met die grove prent,
Zijn al de Rechten my bekent,
En ’tander dat daer by u lecht,
Zijn Glossen overt gantsche Recht,
(165) Hier uyt soo maeckt het stomste gelt,
Het cromste recht van al de welt,
Hier uyt soo leeren wy het volck,
De Bedel-tale sonder tolck,
En oft schoon yemant waerheyt sprack,
(170) Soo is dit Boeck ons Loghen-sack,
[p. 31]
De Vader stack dees’ woorden op
Tot midden in sijn olde crop,
En soo sijn Soon des avonts laet,
Gaen wandelen was achter straet,
(175) De Vader stelt hem oock te gangh,
En neemt een heete vuyle tangh,
En refuteert op syne tael,
De lieve Glossen altemael,
En scheurde soo van blat tot blat,
(180) Al watter inde Glossen sat,
En werpt van achteren tot veur,
De stucken al de Kamers deur,
Soo haest mijn lieve Doctor sach,
‘tGhescheurde Corpus datter lach,
(185) Soo haest hy by sijn Glossen quam,
En soo ghereten die vernam,
En vant de stuckjes langhs de deel,
Soo speetet hem niet dan te veel .
En riep wel wat is hier ghebeurt,
(190) Soo Kostelijcken Boeck ghescheurt?
Wel Vader sydy dul of mal,
Wel wat of dese doorheyt sal?
    Waer op deVader half ghestoort:
In cortheyt antwoort met een woort,
(195) Hoort Sone laet u snuyven staen,
Dees guytery staet my niet aen,
En hebdy anders niet gheleert,
Soo waerdy beter by mijn heert,
[p. 32]
Ick heb dees Glossen soo gheproeft,
(200) Dat Ghy dees Glossen niet behoeft,
Een heeft my laesten soo gheglost,
Dat ’tmy een gansche Sate kost,
Voorwaer ick ben dit Glossen sat,
En schuwer om de gantsche Stat,
(205) Men noot malcander daer te gast,
Ob Glossen dattet niet en past,
En daerom scheurd ick al de bras,
Dat in u Boeck te vinden was,
Dus brengdy my meer Glossen kindt,
(210) Ick jager u met inde wint,
Mijn schoone Saet mijn Huys en Hof,
Dat namen my de Glossen of,
U Glossen souden ’tselve doen,
Ick hield int eynde niet een hoen,
    (215) Ghy alle dan wie dat ghy zijt,
Schuwt dese Ravens eens met vlijt,
Al zijnse olt al zijnse jongh,
Sy breken Zegels met haer tongh,
En soo ick eens ghelesen heb,
(220) Haer wetten zijn alst Spinne-web,
Waer in een Mugh ghevanghen blijft,
Waer doormen licht een Osse drijft,
Vertrout niet licht een Jongher hoer,
Of Advocaet u Buydel-snoer,
(225) Gheen Valcken-oogh dat siet soo nau,
Gheen Vos was ymmermeer soo gau,
[p. 33]
Noch Briareus den grooten Dief,
Had ander luyden geldt soo lief,
Gheen Jood is hier op half soo wis,
(230) Als dit doornaeyde volckjen is,
Een stinckend dood en snode Pry,
Zijn nimmer soo veel Ravens by,
Als by een half ghesouten Boer,
Al socht hy ’tleven van sijn Moer,
(235) En soo de Boer maer Rebus heeft,
Ghy siet dat Hel en Hemel beeft,
Men leyt den Rechter ’tKerck-hof
En maeckt hem wijs dat recht is krom,
Men draeyt de Wetten nae sijn zin,
(240) Jae stelt wel nieuwe Wetten in,
Men roept, men raest, men tiert en krijt,
Dat schier van bulcken ’tRaed-huys splijt,
En die dan vaerdigst lieghen kan,
En die dan best bedrieghen kan,
(245) Al loogh hy deuren uyt de haeck,
Verdedicht best partyen saeck,
Waer raedje dat ick dese stel,
Ten minsten op het tweede fel,
Want niemant heeftet bet verdient,
(250) Dat ick hem heb en houd te vrient.


[p. 34]

Medicus.
    Ey siet my aen, ick ben die gheen,
    Die doode Luy helpt op de been.

{Afbeelding}
DOch siet daer ginder comt van veer,
Noch een dat is soo goeden Heer,
[p. 35]
Voorwaer ick deed hem veel te cort,
Indien ick hem hier buyten schort,
(5) Hy kan Latijn en Griecx en Wals,
Fransoys en Duyts en alles als,
Dees bint gheen Procureur sijn schoe,
Of gheeft hem in het minste toe,
Als d’Advocaet van Glossen preeckt,
(10) Hy van sijn Medecynen spreeckt,
Wie sal van haer de voorste zijn?
Dat oordeel hold ick noch by my,
Is Bartolus een groot Jurist,
Wie seyt Galenus minder wist,
(15) Maeckt Baldus ’taldercromste recht,
Hippocrates was oock niet slecht,
Roept Jason van sijn Decretael,
Sy swetsen uyt haer,
En weten dickwils niet een Fijg,
(20) Oft ’tBoeren is of Meere-mijg,
    Basta! mijn Pen loopt niet te hoogh,
Signoor Doctoor heeft schalcker oogh,
Gheen Medicus is half soo slecht,
Jae gheen Lant-vaerder heeft een knecht,
(25) Al sach hy scheuyn, al was hy scheel,
Of hier toe weet hy al te veel,
Wat soud dan soo een kloeck Monsieur,
Die siet de menschen deur en deur,
Hy siet al vraecht hy niet een mijt,
(30) Wat uyr dat ghy gheboren zijt,
[p. 36]
Hy siiet de Boeren uyt de Pis,
Hoe ver de Rijp van Troyen is,
En waerje woont en watje deert,
En waerje slaept, en watje geert,
(35) Jae wel ick feghje dat hy weet,
Op ander halve luys-duym-breet,
Hoe groot ju Milt, hoe groot ju maegh,
Hoe groot ju longh, hoe groot ju craegh,
Hoe groot ju hart hoe groot u blaes,
(40) Hoe groot ju breyn al waerdy dwaes,
Wanneer ghy quaemt aent ongheval,
Hoe langh u sieckte duyren sal,
En oftje swaer met ’tkinde gaet,
En oftje oock veel winden laet,
(45) En oft ’teen Soon of Dochter is,
En oft ju man te Slochter is,
Of elders by den Indiaen,
Dat kan hy uyt u Pis verstaen,
Dit alles weet hy soo perfeckt,
(50) Als die een hant-vol vlojen deckt,
En treckt hy dan sijn Mantel aen,
Om by sijn Krancken om te gaen,
Ten eerften (ist een groot Cadet)
Hem wert een groote stoel gheset,
(55) Bon jour Monsieur hoe gaetet u?
En isset oock wat beter nu?
My dunckt u Pols is ordinaet,
Neen neen ’tis nerghens nae soo quaet,
[p. 37]
Ghelijckt wel gister avont was,
(60) Dienaer! waer is het water glas,
Langht hier een weynich en Choffoor,
En warmt d’Vryne door en door
Laet sien of dees’ Febriliteyt,
Sich noch niet vande Jecur scheyt,
(65) Mijn Heer ’tghelijckt aen u Urijn,
Dat u niet wel en voecht de wijn
Ten waer daer eenich Syncope,
Oft Ectasis u schade dee,
En want ick hier voor heb ghevreest,
(70) Ben ick aen d’Officijn gheweest,
Daer heb ick u tot u gherijf,
Ghepraescribeert een lenitijf,
Alleen uyt louter Cassia,
En Acuierdet wat daer nae,
(75) Met weynich Diagridio,
Bequaem tot uwen Stomacho,
Ten eynd de Bilieuse vocht,
En Phlegma van u scheyden mocht,
U Vires Heer die wysen aen,
(80) Dat ick niet Electijf can gaen,
Want uyt een swaer Purgation,
Hypercatharsis volghen con,
Te meer Galenus ons beval,
Datmen gheen Cruda dryven sal,
(85) Doch Heer soo haest u sieckte daelt,
Of t’punt van Declinati haelt,
[p. 38]
Soo sal ick doen al mijn deboyr,
En al den onheyl comen voor,
En reynighen u Viscera,
(90) Op datmen steeds Methodisch gae,
Nu dan mijn Heer ick segh Bonjour,
Ick weet men wacht my a la Cour,
Gentil houm un Conte grand,
Creegh gister een sneed in sijn hand,
(95) En soo mijn Heer wel selver weet,
Dit volckjen holt doch gheen diaet,
Hier waer ick dan oock gaern eens by,
Op dat hy d’heete Wynen my,
Want lichtelijck een Coortsken rijst,
(100) Indien men haer niet onderwijst,
Oock noch een Juffrous Camenier,
Een seer jongh Schaep een nobel Dier,
Hier buyten vast een uyrken gaens,
Is met de scheurbuyck seer belaen,
(105) Een plaegh ons landen heel ghemeen,
Jae naulijcks onder twintich een,
Sy hebben hier een treckjen van,
t’Zy kint of maeghd of Vrou of Man,
En hier in ben ick soo expert,
(110) Dat ick al ons Doctoren tert,
Dees’ beesten sien (ick werd soo beus)
Niet verder dan haer eyghen neus,
Ons olde Leeraers menden meest,
Daer is noyt eenigh sieckte gheweest,
[p. 39]
(115) Die sonder Coorts den mensche trof,
Daer stae ick by ghelijck een Mof,
Dees’ woonden aen de Griecksche kant,
Wy in dit koude Noortsche lant,
Was haer de coorts Familiaer,
(120) Wy hanghen vande scheur-buyck gaer,
Mijn Heer hoort wel dat Argument,
Comt seker uyt gheen Boere-vent,
Nu dan ick weet mijn Aegri zijn,
Voorseker in gheen cleyne pijn,
(125) En dencken dat ick haer verdriet,
Of heel versuym of achte niet,
Vaert wel mijn Heer tot avont toe,
En weest toch weynich op u hoe,
(Vant leven hebdy doch gheen noot) .
(130) Dat sich de sieckte niet vergroot,
Of door een quaet Governement,
Of door wat aers my onbekent.
    Och die maer daer de duym op had,
Dan gingh Heer Doctor Koe-beest glat,
(135) Gheen vierendel jaertje waer soo goet,
Mijn lieve krancke legghen moet,
Den Meester wurgde van gheen dorst,
De Vysel clonck wel dat hy borst,
De Knecht die liep wel dat hy scheet,
(140) Eer hy de drancken creegh ghereet,
Der Krancken Beurs al wasteen Tas,
Soo vol als fortunati was,
[p. 40]
Ick wed by ymmer in een Jaer,
Wel vry wat veel ghemindert waer.
(145) Hola! mijn pen ghy praet wat heen,
Tis Monsieur Koe-beest niet alleen,
Maer die van Caan in Galilee,
Als Pilgrom brenght sijn Bulle mee,
Dat sijn Doctoren uyt een sack,
(150) Die vol Doctoors recepten stack,
Wilt eene niet het ander moet,
Sy sijn doch altesamen goet,
Steeckt yemant dan de voeten uyt,
Soo weet hy stracks wat dat beduyt,
(155) En hier voor waerschout hy sijn Maet,
Die over yemant anders gaet,
En seyt hola! daer leyter een,
Dees’ Medicijn was ghemeen,
Jae Godt vergheeftet my oock wel,
(160) Ghelijck een ander goet Ghesel.


[p. 41]

Chirurgus.
    Of snijd of brand,
    Of helpt aen cant.

{Afbeelding}
OCh neen dit spreeck-woort is niet waer,
Jae ymmer ’tis soo ver van daer,
[p. 42]
Dat dese Man gheluckich is,
Die met sijn onbekeken Pis,
(5) Die met een half verrotte scheen,
Loopt nae een goe Chirurgus heen,
Stracx moeter heyte plaester op
En Affaers Bry mot bye kop,
Wilt dan niet gaen mijn vrient dit moet,
(10) Het Morbum zijn, siet wat ghy doet,
Ick weet een goe ghelegentheyt,
Hier achter by ons oude Meyt,
Die is nu kortelijck ghetrout,
My dunckt wel datse slapers hout,
(15) Vergheet u hier een weeck of meer,
Soo crijghdy u ghesontheyt weer,
Voorwaer ghy zijt een jongher Helt,
My deert dat ghy dus zijt ghestelt,
Jae wel ghy bent een rijcker Man,
(20) Hoe pestelenty quaemder an,
’Kgaf liever wel een blanckje meer,
En hielde waerdich mijn gheweer,
Wel segh eens zydy des ghesint,
Soo wil ick sien men yemant vint,
(25) Die u een kamer maeck gheree,
En u een goe gherack aen dee,
Wat my, aengaet, ick om mijn kunst,
Heb door het gantsche Lant de gunst,
Het comt my op gheen Boer of thien,
(30) Daer hoef daer niet naer om te sien,
[p. 43]
Doch wat gheseyt wert segh ick al,
Mijn goede vrient u te gheval,
Want u sonder Decoctien,
Te helpen ick gheen menschen ken,
(35) Hout my maer vand’ Apteker vry,
De rest, siet daer, die schenck ick dy,
Mijn Wijf een schapen kees of vier,
Op datment dies te eer bestier,
En oft u volckjen vraghen quam,
(40) Soo dunckt my benje ’tAmsterdam,
En hieldje nae de Cuer wat bleecks,
Soo seght jae wel ick ben wat queecks,
Misschien of my d’Holltansche traen,
Niet altewel wil hanghen aen.
(45)     En raeckt mijn Oom-kool dan int bed,
Zint-velten eens mijn Boer ick wed,
Du raeckster met gheen praten af,
Men soeckt dijn koorn maer niet dijn kaf,
Drinckt dan en sweet soo langh ghy moocht,
(50) En flijbt en quijlt soo langh ghy droocht,
Jae ymmer soo langh dat u huyt,
Soo naukens om de boucken sluyt,
Ghelijck de vellen van een Ael,
Ghetrocken om een houten pael,
    (55) Wech Meester Leenaert, Meester Geert,
Wech Kamper Beudel met u sweert,
Die ’tvolckjen eerst de leden reckt,
En alles uyt malçander treckt,
[p. 44]
Die raebraeckt, brant, die snijt en vilt,
(60) Die kopt en geesselt soo ghy wilt,
En dan den armen Gaudief weer,
Steeckt ficx en vaerdich in sijn kleer,
En jaecht hem stracx ter poorten uyt,
En meent dat dit wat groots beduyt,
(65) Jae dat u hierom al de Lien,
Behooren runtschap aen te bien,
Hierom soudt ghy Schirurgen zijn,
Dat comt oock nimmermeer in mijn,
Hier buyten was nu laest een Weert,
(70) Die had sijn schouder Disloceert,
En oock Ghefractureert sijn been,
Dat ’tOssis stack doort Cutis heen,
Daer waren twee Schirurgus by,
Met elck een Doctor aen haer sy,
(75) Wat holpet doch, aleer ick quam,
Men hulp noch baet noch niet vernam,
Alleenich blijft sijn arm wat slap,
Dats niet met al, dat help ick knap,
En ’tbeen dat staet een weynich scheef,
(80) Wat schaet dat oftet oock soo bleef,
Ick woud ick eens een Hencker von,
Die my dit werckjen nae doen con,
Ons konst is van een ander aert,
En oock veel meerder eere waert,
(85) Hippocrates is selfs gheweest,
Een Surf jus somen by hem leest
[p. 45]
Galenus, Celsus en veel aer,
Doent Olim in die tyden waer,
Oft schoon haer benen zijn int graf,
(90) Nochtans zijn wyder spruyten af,
En oft het Gangreneuse quaet,
Eens jemant Neus en Oor af aet,
En oft het vlieghend Aquila,
Eens ruckte schielijck yemant nae,
(95) En oft hen het Turbith minerael,
Een Zondaer bracht int Hemels Zael,
En oft men eens een latingh dee,
Die ondert werck nam yemant mee,
Wat eerlijck mensche van verstant,
(100) Woont hier oft in een ander lant,
Wie vond doch soo gheleerden Man,
Die alle sieckt ghenesen kan,
Men weet wel die een harden Oest,
Met stompe beytels kerven moest,
(105) Soo yemant u dit lach te voor,
Ghy riept voorwaer de Man is door,
Een sware sieckte scheyt oock niet,
Voor datmen stercke cruyden biet.


[p. 46]

Crijghsman.
    Wy wenschen u de vree,
    Want Crijgh is onheyl mee.

{Afbeelding}
EY Narren-schifter sit wat stil,
En hoort eens wat ick vraghen wil.
[p. 47]
Wat wasser eerst het Hoen oft Ey,
Oft in een omsien alle bey,
(5) Wie van dees’ twee sach eerst het velt,
Hans Schuttand, den Manhaften helt,
Oft Monsieur Joncker Cortebroeck?
Bericht my des ick acht u cloeck,
Was Cain niet een Crijsgman groot,
(10) Doen hy sijn Broeder bracht ter doot?
Was Cain niet een Edelman,
Doen hy met ’tsweert sijn vryheyt wan,
En soo ’tvan eenen Mensch gheschach,
Gheschiedent oock op eenen dach,
(15) Op eenen dach en ooghenblijck,
Soo wies haer Eer dan te ghelijck,
En soo ick my hierin versprack,
Ick soeck van beyd een ander tack,
Doen Janus d’oude gryse Godt,
(20) Noch op der aerden hield sijn slot,
Doen hoeden hier Saturnus ’tVee,
Beyd Goden, Crijghsluy, Boeren mee,
Dit meen ick sal wat beter staen,
Als soo ver uyt den haeck te gaen,
(25) Hola! wel hoe? verspreeck ick mijn?
Jae seecker dit moet loghen zijn,
Poëten fabuleren wat,
En meenen ’tis een groote schat,
Want eer ick dat ghelooven wou,
(30) Dat Wolven, Schapen zijn ghetrou,
[p. 48]
En die my vanden Havick seyt,
Dat die van Duyven is gheleyt,
En oft my wie te vooren praet,
Dat Romen in Oostindien staet,
(35) En oft my daer een ander swoer,
Soo dat een Crijchsman en een Boer,
Den een in Stadt, en d’aer opt Lant,
Van een gheboomte zijn gheplant,
Gheloof ick ymmer soo ghewis,
(40) Als dat in Zee gheen water is.
Maer dat een Crijghsman is een spuyt,
Van d’Adel loof ick op en uyt,
Een Crijghsman grijnst ghelijck een Beer,
Soo haest hy siet een naeckt gheweer,
(45) (Maer dat ick seyd een naeckte Meyd,
Dat was te grooten onbescheyd)
En tradt hem yemant op sijn toon,
Soo vloeckt hy stracx by al de goon,
Dan ist pots marter, Velten, blet,
(50) Pots Elementen, en noch bet,
Hy vloeckt bijt lyden van dien Godt,
Die nimmer met sijn vloecken spot,
By Godesthroon, jae by den Hel,
By Lucifer en sijn ghesel,
(55) By Blixem, Donder, by de straf,
Die Godt met recht een vloecker gaf,
Jae by thien ton-vol Duyvelen,
En gheen men nau beschryven ken,
[p. 49]
Dit is een teecken van een Helt,
(60) Die nae sijn kop het Oorlogh stelt,
Jae dese Man die kan alleen,
De Vyant jaghen op de been,
Alleenich kan hy met een woort,
Den Legher holden uyt de Poort,
(65) Daer hoeft oock niemant anders by,
Daer hoeft gheen volckjen aen sijn zy,
Dese snorckers al effen goet,
Wanneer ment Oorlogh volghen moet,
Oft hy de Goden dient om Soldt,
(70) Oft hy den Duyvel trout om Goldt,
Hier staet hy by ghelijck een staeck,
En dit is alle sijn vermaeck.
Doch maeckt hy somwijl oock sijn werck
Te rooven ’tAltaer vande Kerck,
(75) ’tZy Crucifix of Kelck of Beelt,
Of Cap, Casuffel wat haer scheelt,
Gheen plaetse can soo heylich zijn,
Een snorcker seyt hy is voor mijn,
Een Borgher moet ten huysen uyt,
(80) Men maeckt sijn gelt en goet te buyt,
Men schent sijn Dochter en sijn Vrou,
Men brant, men blaeckt, al watmen wou,
Men doet aen u Vee en Haef ghewelt,
Men ruckt de vruchten van het velt,
(85) Men steelt de kussens van het kint,
En schudt de pluymen inde wint,
[p. 50]
Men neemt een uytghestropen Non.
En steeck in een gheteerde Ton,
Men jaechtse dan 100 swert vanTeer,
(90) Doort midden van een bed-vol Veer,
Dan comt het arm onnosel wicht,
Ghelijck de Duyvel weet voort licht
Dan heeft Monsieur hem wel gheweert,
Een ongheklede Non verheert,
(95) Misschien soo weet den hanghebast,
Dat aen het Peck blijft alles vast,
Al begdise schoon met een lerp,
Jae noch soo wacker en soo scherp,
Al joegdy wat ghy jaghen mocht,
(100) Daer vliecht wat met haer inde locht,
Al gloeyd u selver als een vier,
En ’t Goldt als glende colen schier,
Al stond u Huys-raet inde brant,
Haer blijft wat hanghen aende hant,
(105) Ontmoet haer yemant aen een oort,
Al spreeckt hy niet een enckel woort,
Al waer de goetste vande Stadt,
Hy moet haer ruymen t’gantsche Padt,
Al seyt schoon ghenavont Broer,
(110) ‘Tis Honsvot bruy dijn eyghen Moer.
    Dit zijn ons treftighe Soldaets,
Dit zijn ons soo Man-hafte Maets
Dit zijnse die ghelijck de Pest,
Den arbeyt haten al haer best,
[p. 51]
(115) Jae knooptemen haer aende Galgh,
Sy roerden meer haer leuyen balgh,
Sy dienen wel een Prins een Heer,
Niet om sijn lant te cryghen weer,
Maer om in alle rovery,
(120) Haer onder dienst te holden vry,
Vermidts haer leden aende Ploegh,
Zijn meer dan al te luy ghenoech.
    Doch als Monsieur int Garnisoen,
Heeft met een swaren dronck te doen,
(125) Of als hy aent Verkeer-bert sit,
En brenght sijn Rot-ghesel int wit,
Of met Labeesten synen tijt,
Of met een Gelders troefjen slijt,
Of als hy een Paldysyen hout,
(130) En ’tWijf het laetste gelt af tout,
Of als hy elders in een Baen,
Dosynen Bals weet wech te slaen,
Noch Hectors noch Ulissis faem,
Can overtreffen synen naem,
(135) Dat Alexander met sijn Heyr,
Verschrickten Hemel Aerd en Meyr,
Was niet dan ymmer kinder-spel,
Dees’ Pronckert weettet altewel,
De golden koorden op sijn kleer,
(140) De glans van sijn vergult gheweer,
Een Bed-vol veders op sijn hoet,
De gulden Sporen aen sijn voet,
[p. 52]
Sijn spits en spytich knevel-baert,
Het gantsche Leger maeckt vervaert,
(145) Men pocht int voor-hout in den Haegh,
Men snorckt tot Leuwaerd by de waegh,
Men coopt tot Uytrecht aende merck,
Men blaest tot Groeninghen soo sterck,
Men schreut tot Cowerd inde Poort,
(150) Soo stijf dat Spangien ’tmacklijck hoort.
Dan beeft Madrijl en Lissebon,
Ghelijck de Heydelbersche Ton,
En wie soud ymmer Zidren niet,
Die soo een Caesar voor hem siet,
(155) Sijn Clingh is tot de cruys beroest,
Van tbloet dat hy vergieten moest,
Jae naulijcks sijn de wonden sacht,
Verovert inde Troysche wacht,
Hy heeft alleen door sijn ghewelt,
(160) De Bay in Princenhant ghestelt,
Hy schoot eens op een Hinder-tocht,
Een gantsche vleughel inde Locht,
Hy bidt en slaet sijn handen gaer,
En roept aen Godt sijn hooghste Vaer,
(165) Dat hy de Zielen vande gheen,
Hy laestmael heeft vernielt alleen,
Hem nimmermeer doch toe en telt,
‘tWas ymmer sijn Vyant int velt.
    O Nar ô loghenaer ô droch,
(170) Swijgh blode Loer dat bid ick noch,
[p. 53]
Hier leyt de snorckaert int ghemack,
En vult met loghens synen Sack,
Hier zijn gheen Cogels gheen Canon,
Ghelijck men voor sijn Vyant von,
(175) Wanneer den bloden Onverlaet,
Met vrome Kaerls te velde gaet,
Wanneer ’tghebriesch van Paerd en Trom,
Maeckt al het Leger doof en stom,
Dan loert mijn Oom-kool in het riet,
(180) Dat vrient noch Vyant beyd siet,
En verft sijn hembd’ en verft sijn broeck,
Met dun en ghele pannekoeck,
Dan sinckt hem al dat groote hart,
Van uyt sijn borst tot aende start,
(185) Daer loeckt den armen broeder veegh,
’Tontsluypen een of ander weegh,
Die dan sach hoe mosjeurke stond,
En beefden als een kamer-hond?
Men werpt de wapens inde sloot,
(190) En is van vrese stijf en doot,
Men laet sijn mackers tot een pant,
En wert een Dief vant Vaderlant,
Men loopt als schellems inde vlucht,
En maeckt van Moort en Brant gherucht,
(195) Waer blijft mijn lieve snorcker dan,
Die seven Ermen van twee Man,
Die selfs de Droes de hersen kloofd,
Ghelijck hy voormaels had gheloofd?
[p. 54]
Jae waer het in het velt te doen,
(200) Met gulden Sporen aende schoen,
Met afghelaeghde broecken aen,
Of met de sworen wacht te slaen,
Of by een Romer Wijn of Bier,
Te snorcken datmen barste schier,
(205) Of met doornaeyde Venoysoen,
Of met een boutje van een Hoen,
Waer aen Monsieur sijn vingers brant,
Dan sach ick onsen staet ghemant,
Soo langh de Boer van Rijcksen heeft,
(210) En vlytich Pistoletten gheeft,
Sal alle dese snorckery,
Dees Lammegansen blyven by,
Doch wat hy roept of wat hy raest,
En hoe hy pocht en hoe hy blaest,
(215) Het beste dat hy dan bedrijft,
Ist datter niemant doot af blijft,
Maer ofter jemant gaf de gheest,
Beluydt hem met een groote feest.


[p. 55]

Pluymstrijckers.
    Als u een Vlickefloyer prijst,
    Denckt dat hy u den guych aenwijst.

{Afbeelding}
DIe Honich draghen in de mont,
En louter gal in shertsen gront,
[p. 56]
Dit volckjen vindy straet op straet,
Of waer ghy keert of waer ghy gaet,
(5) Gheen ambacht heeft soo vasten stoel,
Als konstenaers van dit ghevoel,
Dit vollickjen woont inde Kerck,
Vant Raet-huys makens’ oock haer werck,
Haer meeste roem haer meeste lof,
(10) Hanght stedich aender Princen Hof,
Mijn Heer is wijs al waer hy sot,
En niet dan enckel vielte spot.
Mijn Vrou is schoon mijn Vrou is Eel,
Al was Saffraen niet half soo geel,
(15) Mijn Camenier passeert te veer,
De CloosterJufferen in eer,
Och jae sy is soo reynen Maecht,
Als Jordens Koe die jonghen draecht,
Summa waer ick my wenden sal,
(20) Sijn Vlickefloyers over al,
Och dat maer yemant Rebus heeft,
Die is de wijste die daer leeft,
‘tZy Burgher, Boer of Edelman,
Jae Prins of Graef hy crijchter van,
(25) Indien het u niet en verveelt,
Siet dese Guyts eens afghebeelt,
Niet dan van water roept men schier,
En ’tHert is vol met gloeyich vier,
En dit begheertmen met de mont,
(30) Doch anders meentmen dan terstont,
[p. 57]
Van alle snootheyt weet ick gheen,
Nu inde werelt soo ghemeen.
Men troost de Luyden met het oogh,
Daer t’hert met allen niet en doogh,
(35) Men seyt Godt gheef u goeden dach,
Dat Godt u voordeel spoeden mach,
En niettemin soo dencktmen weer,
De Duyvel vaer in u ghebeer,
Men moet malcander aen het merck,
(40) Van buyghen maeckt men staegh sijn werck,
Men treet niet wel drie treden weeghs,
Men schelt en lastert even steeghs,
Dus om van elcks te zijn bemint,
Men hanght de Mantel nae de wint
(45) Men wert door haar medogentheyt,
Recht op sijn Crocodijls beschreyt,
Staet dees Neuswyse Vieltery,
Der Vielten Vielt dan deftigh by,
Dit is een Man seer politijck,
(50) In deucht en in beleeftheyt rijck,
Hy weet te swyghen daert betaemt,
Hy laet qijn naeqten ongheblaemt,
Hy sweert by Godt en sijn Altaer,
Al waert schoon loghen, noch ist waer,
(55) Dat Peck enSneu is even wit,
Al staet hy daer: jae dat hy sit.
Sal yemant loon nae werck ontfaen,
Voorseecker suldy niet ontgaen,
[p. 58]
Veranderlijcke wispeltuyrs,
(60) Noch kolt noch warm by u ghebuyrs
Wiens tongh ghespleten en ghescheurt,
Tweemondich niet dan valschen speurt,
Ick wensch dat u twee-woorde Mont,
Was uytgheloutert met een stront,
(65) Och dat ick eens ghelijck een Mensch,
Moet hebben mijn begheert en wensch,
Jae moet ick eens van ‘shertsengront,
Vercryghen dat te wenschen stont?
Hoort eens wat dat ick wenschen wou,
(70) Het waer dan Man het waer dan Vrou,
Wat schadet warenst alle beyd,
Die laster hoord of laster seyd,
Ick wenschte dat haer beyder kop,
Hingh in een stercke hempen strop,
(75) Ter Werelt kan naer oordeel mijn,
Niet vuylder dan de laster zijn,
Nochtans ter Werelt isser niet,
Dat yemant onghelastert siet,
Doet langhsaem alles doetter haest,
(80) De laster volcht u in het laest,
Bemint den armen soo ghy mooght,
De laster heeftet noyt ghedooght,
Weest nederigh soo veel ghy koont,
De laster heeftet noyt verschoont,
(85) Jae dient den Heere soo ghy wilt,
Noch is de laster niet ghestilt
[p. 59]
Gheen Predicant gheen Medicijn,
Gheen Rechtsgheleerd gheen Chirurgijn,
De laster spuwt haer inde schoen,
(90) Al salt haer eyghen Macker doen,
‘tZy Keyser, Prins of Edelman,
’tZy Rijck of arm hy moetter an,
‘tZy Burgher, Boer, of Man of Wijf,
De laster hanght haer op het lijf,
(95) Jae selfs de deucht en Godes Woort,
Wert vande laster wel ghestoort,
Al hadt ghy Conincklijcke Eer,
Al kreecht ghy Sampsons crachten weer,
Of Socrates sijn wijf heyt heel,
(100) Al viel u Cicero ten deel,
Met alle sijn welsprekentheyt,
Of Plato met sijn groot beleyt,
De laster soude niet te min,
Met u gaen dryven sijn ghewin,
(105) Het was voorlangh: Jaren dus,
Homerum lastert Zoylus,
Timecreas Simonidem,
En Pindarus Ampsimenem.
    Waer toe of ick nae Griecken loop,
(110) En hael de Griecken over hoop,
Ick weet wel dat Demosthenes,
Sijn jongers gaf een brave Les,
Isocrates was Mans ghenoech,
Plutarchus waeckte morghens vroech,
[p. 60]
(115) Wat batet haer wat hielpet noch,
De laster volgd’ haer ymmer doch,
Dat doch ons lieve Nederlant,
Ontslaghen was van dese brant,
Ick moet niet segghen van Calvijn
(120) Van Beza, Luther, of Armijn,
Van Uytenbogaert of Gomaer,
Bedienaers van des Heeren schaer,
Van Bogerman of ander meer,
Oft yemant die is by den Heer,
(125) Ick raeck noch Hof noch Staten aen,
Maer laetse al in vreden gaen,
Doch niettemin de laster wil,
Onmoghelijck niet sitten stil,
Al zijnt maer logens en venijn,
(130) Die midden in de laster zijn,
Waer over een gherust ghemoet,
Int minste gheen bedencken doet,
Het spreeck-woort is nochtans seer out,
Dat staegh de laster by hem hout,
(135) Al sijn mijn loghens gheen verraed,
Misschien doen eenighe noch schaed.


[p. 61]

Verraders.
    Hy die ’tonnosel bloet verraet,
    Is wel een rechten onverlaet.

{Afbeelding}
TIs waer dat Judas synen Eed,
Ghelijck een vuyl Verrader deed,
[p. 62]
Doen hy ’tonnosel Christi bloet,
Verradelijck tradt onder voet,
(5) Doen hy des Werelts lieve Lam,
Opoffert aen der Cruycen stam,
Doch overmidts hy sulcks bestelt,
Neemt hy te loon een seecker gelt,
En levert aen de Phariseen,
(10) Daer voor den Heere Christum heen.
    Maer dees’ Verraders van ons tijt,
Zijn alle schaemt en eere quijt,
Zijn thienmael grooter onverlaets,
Verrichten onghelijck meer quaets,
(15) Want alles wat by haer gheschiet,
Is sonder loon en heel om niet,
De vleesbanck wert van haer versien,
Met eerbaer en onnosel lien,
Met vollickjen die sonder schult,
(20) Ter vleesbanck volghen met ghedult,
Men suygt, men swelght het gulle bloet,
Der ghener die trou-hertich doet,
En doettet dan den armen wee,
Men staetter by en lachter mee,
(25) En al dees’ spijt en al dees’ hoon,
Gheschiet seer vlytich sonder loon.
    Dat Judas noch eens opsien mocht,
En wandlen onder dit ghedrocht,
En mocht eens levend by haer staen,
(30) En sach haer schellem stucken aen,
[p. 63]
Ick wed hy hem alsoo bevon,
Dat hy gheen plaets begrypen con,
Want Judas was te wulps en bloot,
Ghelijck het blijckt aen synen doot,
(35) Dit volckjen weetter anders van,
’tZijn Moordenaers van yeder Man,
Het zijn Verraders vande gheen,
Die niemant eenich leet aen deen
En als het werckjen is verricht,
(40) Soo truyrtmen met het aenghesicht,
Doch ’therte lacht en speelt int lijf,
En schatert overt vuyl bedrijf.
    O schellems die heel vaerdich zijt,
Verraders, vleesschers van u tijt,
(45) Bloethonden, die den Crocodijl,
Sijn wreetheyt lee det vande Aijl,
Sijn wreetheyt en sijn valsche const,
Die schreyende betoont u jonst,
En onder een medogend hert,
(50) Soo vuylen valschen Vyant wert,
Wat is der Princen hert verdwaelt,
Die u niet nae verdienst betaelt,
Ghy crijght van Princen roem en Eer
En ghy Verraet haer dubbeld weer,
(55) En nochtans somen ’tsegghen dorst,
Ghy leyt een leven als een Vorst.
    Doen Judas sijn vileyne schuld,
Int eynd bekende met gheduld,
[p. 64]
Wierd soo verbaest en desperaet,
(60) Dat hy met groot berou en haet,
Hem selver opknoopt aen een staeck,
Tot aller Phariseen vermaeck,
Daer barst de Pens van dese Loer,
En t’inghewant valt op de vloer.
(65)     Maer dese Vielten lacchen steedts,
En hebben efter wat ghereets,
Tot alle Menschen haer verdriet,
En achtent altesamen niet,
Jae dencken noch om Galgh of Sweert,
(70) En blyven aller eeren weert,
Judisten trots en al te veel,
Waer van ons Neerlant heeft een deel,
Wanneer dien Godt, dien grooten Godt,
Die al u Vieltery bespot,
(75) Wanneer dien Godt sijn trommel slaet,
Aen d’alderjonghste dagheraet,
En als hy roepen sal comt hier,
Vileynich beest catyvich dier,
Gheeft reden vant ontschuldich bloet,
(80) Door u Verradery verwoet,
Hier coomdy met u huyt te merck,
Gheeft reden van u Godloos werck,
Hier comt u doen dan aen den dach,
Hier eyndicht dan al u ghelach,
(85) Hier suldy loon nae werck ontvaen,
En met u macker Pluto gaen,
[p. 65]
Hy sal u dan nae mijn gheloof,
Gaen brenghen in so warmen Stoof,
Daer u door-naeyde Ziel voor al,
(90) De minste coude lyden sal,
Daer mocht ghy dan met Juda staen
En schouwen al u wercken aen
Daer cont ghy weten al u doen
De treden van u kintsche Schoen
(95) En hoe in alle vuylicheyt
U leven hier is aengheleyt
Hoe meenich vroom en Edel kint
Sijn olders woorden acht voor wint
Denckt dan eens in u eyghen Hert
(100) Wat datter mee ghewonnen wert
Wanneer een Huychelaer sijn Tongh
Den vromen Valicheyt voren songh
Wanneer ghy om een vet Teljoor
Den Duyvel neycht, u vuyl ghehoor.


[p. 66]

Groot-spreeckers.
    Wacht u voor die, die los en stout,
    U veel belooft, maer liever hout.

{Afbeelding}
BEroemde Snorckers, met verloff
Ick keer my oock eens tot het Hoff,
[p. 66a, tussenblad recto]
Het Hoff dat Saïs heeft beplant
Met schoone Tulpen vol verstant
(5) Met Angelieren vol van roock
En Rinckend overdwaelsche loock
Hier sult gh’ in d’een of d’ander hoeck
Misschien noch vinden wat ick soeck,
Daer soeck ick hoemen veel belooft,
(10) En met een praetjen t’volck verdooft,
Wie staet doch minder by sijn woort,
Alst volckjen dat hier aen behoort?
Gheheele Berghen van sijn Golt,
Jae Wassen Boomen hoogh en stolt,
(15) Die deeltmen daer by woorden om,
Niemant is in beloften stom,
Maer als het op een gheven gaet,
Dan Joncker by sijn woorden staet,
Ghelijckerwijs een olde Haes,
(20) Vergeet sich by des Troms gheraes,
Dan zijn de golden Berghen zant,
Gheleghen gins in Moren-lant,
Dan zijn de Wassen Boomen smeer,
Dan is haer Muscus niet dan Teer,
(25) Een ander looft u opt gherenghst,
By Leersen, Spooren oock een Henghst,
Wanneer ghy maer wat vlytich dient,
Maer liever doch wat ist mijn vrient,
Voor dees’ ghetrouwe diensten dijn,
(30) Cant ester noch gheen Ezel zijn.
[p. 66b, tussenblad verso]
Soo gantschlijck is de werelt doof,
Van trou, van vroomheyt en ghelooof,
De waerheyt, reden en bescheyt,
Zijn heel vermoort en neer-gheleyt,
(35) Siet hoe de gast sijn Waert bedriecht,
En duysent leughens voor hem liecht,
Een Copman is nau half soo swaer,
Als al de leughens op sijn waer,
De Knecht, bedriecht sijn eyghen Heer,
(40) Sijn Meester doet vant selfde weer.
    Jae siet met Argus ooghen toe,
En maeckt u mat en maeckt u moe,
Soo sal u de Schijn-vroomste noch
Bewentelen in sijn bedroch,
(45) Dit is des Werelts ommegangh,
Niet heden maer al over langh,
Noch Indien noch Africa,
Noch Spangien noch America,
Noch Griecken noch ons Nederlant,
(50) Zijn dese streecken onbekant,
De langhste Mantels met haer bont,
En twee paer tonghen in haer mont,
My dunckt zijn oock de beste niet,
Ghelijckmen alle daghen siet,
(55) Dit volckjen maeckt u nae wins,
By morghen avondt wel een Prins,
En eerje comt ter halver tijt,
Soo benje vaeck ju Prinsdom quijt,
[p. 67]
Dan ist, dat had ick niet ghedacht,
(60) Voorwaer nu isset uyt mijn macht,
Doch hebt een weynichjen ghedult,
Op datmen u de schae vervult,
Daer sitje dan en looftet niet
Dat ’tleughens zijn, voor datjet siet,
(65) Doch liecht dan Joost, en liecht dan Karst,
Liecht Vielten, liecht so langhg hy barst,
Ick weet wel datter trou noch eer,
Noch waerheyt is ter Werelt meer,
Of dat te minst u Vieltery,
(70) Bedeckt is met bedriegery.
    Daerom soo raed ick u en my,
Indien wy elders willen by,
Steeckt vry een Kerf-stock in u sack,
Want daer op sprekend’ met ghemack,
(75) Die inder daedt bedrieghers zijn,
En heylich leven inden schijn,
Die lecker ruym en weelich sit,
Haer spreeckwoort is ghemeenlijck dit,
Beloven houdt der Menschen gunst,
(80) Woort houden is een Boere kunst.


[p. 68]

Studenten.
    Noch kleet, noch pluym maect geen student
    Maer konst en Boecken lieve Vent.

{Afbeelding}
SIt op en maeckt bequame plaets
Voor dees ons aenghename Maets,
[p. 69]
Dit schuym dit alderleuyste tuych
Dat met de werelt steeckt de guych,
(5) Moet ymmer opt Register staen,
Of ’twas onredelijck ghedaen,
Haer schroeven en haer vieltery,
Ghewisselijck dat moeter by.
    Jae waer ick thienmael die ick ben,
(10) En yeder Vingher waer een Pen,
Dat hondert tonghen in mijn mondt,
Elck spraecken een verscheyden grondt,
Al kreet ick wat ick kryten mocht,
Jae al wat al de weerelt docht,
(15) Al schreef ick tot den jonghsten dach,
My dunckt ick gheen voleynden sach,
Haer Vieltery en haer ghetier,
Te brenghen half op mijn Papier.
Dat Argus noch int leven waer,
(20) Met al sijn ooghen allegaer,
Hy soud de thienden-deel misschien
Niet van haer vielteryen sien,
Ick sal nochtans so veel ick kan
Haer nucken brenghen aende Man.
(25)     Mijn lieve Knaep weet nauwelijcks
Een woort Latijn, een letter Grijcks,
Sijn regulen Syntaxeos
Die zijn hem los en al te los,
Van vuysten gloeyt sijn Kinneback,
(30) Sijn vinghers gloeyen vande plack,
[p. 70]
Tghedenckt hem noch van gister hoe,
Sijn Billen schrickten voor de Roe,
Dus werpt hy ginder in een hoeck,
Seer vlytich sijn Penale Broeck,
(35) En treckt een ander om de been,
Opt Engels, Spaens of Frans ghesneen,
Dan maeckt hem dese fixe Gast,
Noch aent Rapier so dapper vast,
Men ruckten eer de Kaeck om veer,
(40) Eer dese Pochaen vant gheweer,
Maer doch hy weetter voordeel aen,
En seyt, hy can veel vaster gaen,
Het holt hem seyt hy int ghewicht,
By bijster weer en dubbel-licht,
(45) Hy vloogh wel anders langhs de straet,
Ghelijckt een busje Pluymen gaet,
Dats niet ghenoech: den Vedder moet
Bewapperen der Schroeven Hoet,
Dan ist ’tsa jonghen wappert mir
(50) Der Fedder auch das vraegh ich dir,
Den jonghen flucx met antwoort ree,
Ghevalt sijn Meesters doorheyt mee,
En seyt jae Meester roert den Kop,
Dan wappert hy vast dael en op,
(55) Jae niemant is so fraey so moy,
Als dese nieuwe Papegoy,
Twee Quispels dunckt my dat ick sie,
Die hanghen onder aende knie,
[p. 71]
Dit goetjen sit hem so ter snee,
(60) Daer swaeyt hy so vervaerlijck mee,
’tIs oft hy in Batalie staet,
Met al de Mugghen achter straet,
Dit cant hem noch alleen niet doen,
Daer moeten Roosen op de Schoen,
(65) Of rood, of geel, of blau, of bont,
So groot ghelijck een Kalve stront,
Dus op sijn Covels opghetoyt,
Met losse schroef en half beroyt,
Verlaet hy dan sijn Vaderlant,
(70) En gheeft hem aen een ander kant,
Een plaets bequamer nae sijn zin,
Tot wulpsicheyt en geyle Min,
Hy soeckt een Academi aen,
Daert meest sal op een schroeven gaen,
(75) In summa dees’ versmitste gheest,
Dit Venus Kint, dit Bachus Beest,
Neemt selfs met vlijt de Kroegh te wacht,
Beveelt de Muysen thuys by nacht,
De Boecken freten sich heel grof,
(80) Aen Roet, aen Spinraegh en aen stof,
Als dan de Waert niet borghen mach,
En roept en tiert om sijn ghelach,
Dan sietme waer het Corpus staet,
Dat willigh inde borghe gaet,
(85) O du ghetrouwe Corpus mijn,
Hoe danckbaer wil ick hier voor zijn,
[p. 72]
So haest ick dy nu weder los,
Ick sal noch Legem nochte Glos,
Jae niet een tytel soecken op,
(90) Al stond mijn Vader op de Cop,
Du salste vredich sloten staen,
So langh thien Maenden ’teynde gaen,
Dit lieve leven duyrt so langh,
Tot dat de Buydel wert te bangh,
(95) Tot al de Boecken zijn om Seep,
Dan sien de Maeghden scheel en leep,
Dan siet de Weerd als yemandt gaet,
Die harde Keutels valle laet,
Dan ist gheloof gheen Veter weert,
(100) Dus Jonckeroom naer huys toe keert,
Vaeck met een Soontjen aen sijn zy,
Ghehackelt en ghescheurt daer by,
Blijft dan mijn lieve Pochaen uyt,
Wat langher alst de Weert beduyt,
(105) Men stuyrt een Bod’ en Peert ghesaelt,
Die ’tgelt by Proceduren haelt,
Daer sit Monfieur met beyde Schoe,
In d’Assche tot de kuyten toe,
En weet veel min van dit of dat,
(110) Als doen hy uyt de Roe-school trat,
Hier van gheen proeven over straet,
Waer datje sit of waer je staet.
Dees’ tuyghent u veel beter an,
Als ickt u eenmael segghen can,
[p. 73]
(115) Doch moet ick brenghen aen den dach,
Een soete clucht, die laest gheschach,
Een Huysman die sijn eyghen Lant
Beploeghd, beboud, bezaeyd, beplant,
Die bracht sijn Soon, sijn jonghste Vool,
(120) Eerst op de Triviale School,
Daer leerden hy van boeck tot boeck,
En viel sijn Mackers veel te cloeck,
De Vader dacht gaet dit so voort,
So wert hy Doctor eert behoort,
(125) Doen dit een tijt lanck had gheduyrt,
Doen wiert hy van een kant ghestuyrt,
Men vulden hem voor eerst den sack,
Met so een speci-daelder pack,
De Moeder roept hem achter af,
(130) Daer sy hem welcke roode gaf,
De Suster gheeft hem oock een winck,
Vereert hem met een Vingherlinck,
Voor eerst hy treckt nae Marpurgh heen,
Daer waer hy vry wat onghemeen,
(135) Hy storst sich wacker aen den dach,
Dat yeder een dees Pochaen sach,
Daer gaet hy so een Maent of thien,
De Kroeghen op en neer besien,
De speci-dalers nemen toe,
(140) Ghelijck opt strant een magher Koe,
De Wissels vlieghen heen en weer,
Ghelijck de Luysen op het Teer,
[p. 74]
Doch niettemin hy gaet van daer,
Naer Heydelbergh voort ander Iaer,
(145) Daer sachter so vol schroeven uyt,
Die merckten hem terstont de snuyt,
So haest de Vader dit vernam,
Een snelle Bode derwaerts quam,
Met Brieven dat mijn lieve Quant,
(150) Moest comen in sijn Vaderlant,
Men gheeft met recht sijn Vaer ghehoor,
Men gheeft hem datelijck opt spoor,
Den Olden dacht eens aen sijn gelt,
So nu so dan daer heen ghetelt,
(155) Of oock daer voor wat was gheleert,
Dan oftet was om sonst verteert,
Dus dacht hy dat ick hem eens nam,
Wanneer ick aen het Misten quam,
En setten dees gheleerde Geck,
(160) Eens op de Waghen by den dreck,
Daer mocht ick hem eens by de Mist,
Examineeren wat hy wist,
En onder-tasten op mijn Boers,
Wat wipsen leeren dese Loers,
(165) Hy vult een heele Waghen ront,
Met seven-jaersche Koeye-stront,
Dit laet hy sijn gheleerde Quant
Gaen brenghen aen ’tverdorde Lant,
Hy leyter alles op-gheree,
(170) Waer met men desen arbeyt dee,
[p. 75]
Doen sy nu quamen alle bey,
Aen d’uyt-gheboude schrale wey,
Denckt wat dees oude Boer begint,
Hoort, seyt hy datelijck, mijn Kint:
(175) Ghy cont nu Griecx, ghy cont Latijn,
Of ymmers hoortet so te zijn,
Hoe heet ghy op u vreemde spraeck,
Of opt Latijn een Waghen-spaeck,
Wel Vader seyt hy wel hoe dus,
(180) Dat heetmen daer een Spakibus,
Den olden dachten in sijn zin,
Dit stelt hem al wat seltsaem in,
En nu de Gavel daer de Mis,
Met op en afgheladen is,
(185) Noemt die eens op sijn Griecks of so,
Dat heetmen Mestgabelio,
Neen neen voorwaer ghy bent heel gaeu,
Hoe heetmen dan die cromme Claeu,
Die noemen wy Crabbatios,
(190) En makender de Mist met los.
    De Vader neemt een groote stock,
En meet hem sijn Studenten rock,
Comt seyt hy onbeschaemder guyt,
Sond ick u om Crabbaten uyt,
(195) Comt hier ick sal met Spakibus,
U rugh so wacker smeeren vlus,
En met den Mestgabelio,
Sal ick u dorschen als het stroo,
[p. 76]
Dat u het Rugh-been over al,
(200) So sacht als grutte wesen sal,
Hier mede gheeft hy dese Gast,
Den dreck, en waghen tot sijn last,
En dien hy meende dat een gheest,
In wetenschap soud’ zijn gheweest,
(205) Dien set hy weder aende Ploegh,
En is nauw voor een Boer ghenoegh.


[p. 77]

Vlickevloyers.
    Ey wacht u doch voor dese Man,
    Die niet dan vlickevloyen kan.

{Afbeelding}
EN ghy die al u zeylen hanght,
Waer heen sich wint en Weer-haen langht,
[p. 78]
Die in een omsien uyt u mont,
Bey koud’ en hetten blasen cont,
(5) Ick meen indien ick niet en spot,
Ghy hoort voorseker in mijn Rot,
Soo haest als dan een eerlijck Man,
Roept een van dees’ ghesellen an,
’tZy op de straet, of inde Kroegh,
(10) Ghy hebt voor al aen een ghenoegh,
Hy weet sijn tongh, hy weet sijn tael,
Hy weet sijn gesten altemael,
Hy weet opt spoedichst sijn ghebeer,
Te voeghen juyst naer u begeer,
(15) En nochtans onder dese Kap,
Schuylt niet dan spijt en achterclap,
Hy denckt u in een Romer wijn,
Niet dan een doodelijck venijn,
Wie lacht hy schatert, so ghy schreyt,
(20) Sijn ooghen tranen allebeydt,
En soo u tsweet uyt dryft van hit,
Hy smelt schier daer hy by u sit,
En seghdy ’thert vriest in mijn lijff,
Mijn leden seyt hy zijn al stijff,
(25) Bevanght de sluymer u, hy droomt
En snorckt al, eer ghy half weegh coomt,
Jae benje rasend mal of dol,
Hy raest, calt al de straten vol,
En benje beus of benje quaet,
(30) Sijn thoren heeft gheen eynd of maet,
[p. 79]
En hebje reys wat deftighs voor,
Dan roept hy volckjen gheeft ghehoor,
En bent ghy elders in verheughd,
Hy singht, hy springht, en danst van vreughd,
(35)     Hanght elders aen u cleeren jet,
Een eenich haerken dat hy siet,
Hy strijckt sijn baert en neemtet af,
Als oftet u groot oneer gaf,
Summa summarum al sijn werck,
(40) Dat voecht hy naer u ooghemerck .
Waneer hy lieght sijn verve bleeckt
En als hy weer de waerheyt spreeckt
Dan wert hy root en bont en fael
Ghelijck de gaudiefs al temael.
(45)     Heeft yemant van sijn Cameraets
Beganghen talderminste quaets,
Tis wonder met wat deftigheyt,
Hy ’tselvigh aen sijn Meester seyt,
En hoehy ’top te proncken weet,
(50) En by Additi overmeet,
Daer hy misschien gheen uyr gheleen,
Veel schellem-hafter heeft ghedeen:
Jae mooghlijck t’gheen men achten sou,
Wel waerd te zijn een Dieve-tou.
(55)     Derhalven doet hy wonder quaet,
Die hem sijn ooren smeeren laet:
En die hem wisschen laet de neus,
Van dese Vielten ergh en beus,
[p. 80]
Voorwaer sy zijn wel dubbeld sot,
(60) Die sich dus gheven tot een spot,
En dese schrapers vandeTongh,
Al schynens oldt, al zijnse jongh,
’tZijn Schellems eerse zijn ghespeent,
En Dieven onder de ghemeent.
(65) Wie sou de schae, wie sou ’tghevaer
Verhalen connen allegaer,
Dat alle Menschen overcoomt,
Van dese Vielten onghetoomt.
Doch ’tschijnt het is nu de manier,
(70) Dat waerheyt stinckt tot walghen schier.
Schijnheyligheyt bedriegery
Die sitten aen den Opperzy,
En dit is nu de beste Man,
Die sachtst de Pluymen strijcken can,
(75) En weet ghy waer nu al te langh;
Dees Vielteryen gaen in swangh,
Vervoeght u eenmael so ghy coont,
Aent Hoff daer Prins of Coningh woont,
Ghy vinter Zael, noch hoeck, noch hol,
(80) Of ’tis van dese Honden vol,
‘tFenijn ghemenght met Honighraet,
Dat van haer diefsche Lippen gaet,
Bewasemt alles watter is,
Jae selfs de Schotels op den Dis,
(85) Sy draeyen als het teere Was,
Haer leughens so het comt te pas,
[p. 81]
Ter tijdt toe dat de waerheydt moet,
Verhuylen waerse noch so goet,
En t’is gheen wonder somen recht
(90) De saken by zin overlecht,
t’Hoff is een Cabinet, waer in
Een yeder leeft xijn eyghen zin:
Ghy vinter van een seker stoff,
Gheneghen tot haer eyghen loff,
(95) Die staegh t’ghehoor te bloote leydt,
Op t’gheen een Ooghen-dienaer seydt,
Wanneer een Ooren-blaser relt,
Wat goedts men doch van hem vertelt,
Al warent loghens door en door,
(100) Hy gheeftse niettemin ghehoor,
Dan weertmen deuren uyt de haeck,
Al lieght hy by de Galgh en Kaeck,
De waerheyt moet ter Tempel uyt,
De loghen werter in-gheluyt.
(105)     En bleeff dees Pest daer noch alleen,
Maer seker sy wert te ghemeen,
t’Ghemeene volckjen langhs de straet,
Die meenen dattet çierlijck staet,
Heeft yemant juyst een duyt te veel,
(110) Die t’effens niet can door de keel:
Een huyskens oft een Honde-pol,
(Een varcken scheetet effens vol,)
Daer wast de moet, daer swelt de krop,
Men gaet ghelijck een kermis Pop,
[p. 82]
(115) Men smijt de tepels inde locht,
Al hadme ’tRoomsche Rijck vercocht,
Spreeckt yemant van haer boden dan,
Yet dat niet door den beughel can,
’tIs datelijck ju Meer off guyt,
(120) Daer is ju ghelt en gaeter uyt,
Weet ghy niet onbesuysde leeck,
Wiens brood ick eet, wiens woord ick spreeck
Men haelter flucx een ander in,
Een ooghen-dienaer naer sijn zin.
(125) En dese comt niet uyt de Kerck,
Off vande straet off vande Merck,
Ick meense vijftigh tonghen heeft,
Daer yeder een wat nieus van gheeft,
Hoe dat den een is banckeroet,
(130) En d’ander het verlopen moet:
Hoe dat een Juffrou aen haer knecht,
Beganghen heeft een schandlijck echt,
Wat datmen al te segghen weet,
Hoe Juffrou d’arme menschen kleet,
(135) Dat niemant voor haer venster staet,
Die sonder Aelmoes weder gaet:
Dees Ooghen-diensters int ghemeen,
Dees vlickevloysters groot en cleen,
Bewoonen met haer selfs profijt,
(140) Der grooten huysen langhe tijt.
    Doch dat ick u eens raden mocht,
En ghy u eyghen voordeel socht,
[p. 83]
Dees Ooghen-dienaers altemael,
Ick bondse liever aen een pael,
(145) En streeckse wel te deghen scherp,
Of met een rottingh, of een lerp,
Al kretens en al schreudens schoon,
Ick meen dit waer haer rechte loon.


[p. 84]

Monicken, Bagynen, Clopjes, &c..
    Al sat gh’een Ethmael inde Kerck,
    En maeckt van bidden al u werck.
    Al siet u Godt, hy hoortet niet,
    Soot uyt geen oprecht hert gheschiet.

{Afbeelding}

[p. 85]
TIs by de werelt niet alleen,
Daer dese plaghen zijn ghemeen.
Ick meen wel datter Clooster oock,
Ghequelt is met de selve roock.
(5) De leeckjes liepen allegaer,
Wel nae den Paus haer heylghe Vaer,
Met al de Clopjes op haer zy,
En claeghden deerlijck over my,
Hoe dat ick haer niet had gheacht,
(10) En niet op mijn register bracht,
Wy heten, segghens, met bescheyt,
De broeders van onwetenheyt,
Vermidts dat ons verstant so diep,
Niet als der Cardinalen liep,
(15) Daerom soo werden wy verschoont,
En vulter naer de oughewoont:
De bancken vande kercken mee,
t’Verciert terstont een leghe stee,
Wy prevelen wat binnen monts,
(20) Van hier van daer goet zeus goet ronts,
En t’gheen wy selver niet verstaen,
Latijn en Griecx dat hanghter aen,
Hier toe heeft dan t’ghemeene Volck,
Van nooden wel een ander Tolck,
(25) Sy brenghen veel ghebeden voort,
Op dat een yeder een het hoort,
En nochtans is haer Hert en Ziel,
Int Hoere cot oft int Bordiel,
[p. 86]
Of elders in een warme stooff,
(30) By susje Clops, die goede slooff:
Wat gaet hier dan een bidden toe,
Sy mommelen en werden moe,
Vermidts sy selver niet verstaen,
Waer toe haer bidden is ghedaen,
(35) Met wat een cracht of dit ghebet,
Wert inden Hemel aenghelet,
Can yeder van gheringhe stoff,
Ghevoechelijcken nemen off,
Die sonder reden of verstant,
(40) Opoffert so een vuyl Bachant,
Wiens hert niet is dan vuylicheyt,
Wiens Tongh verstaet niet wat hy seyt.
Het blaffen, en des Honts ghebeer
Is aenghenamer voor den Heer,
(45) Het bulcken van een olde Koe,
Maeckt nimmermeer den Heer soo moe,
Het gnorren uyt een varckens Kot,
Verveelde noyt dien grooten Godt
Doch brant sijn Thoren als een Vier,
(50) Op dees gheschoren hoops ghetier,
    Noch isser meer van dese soort,
Die oock aen dees banier behoort,
Die voor een Ziel-mis soo veel gheldt,
Stil-swyghende wert toe ghetelt,
(55) En die door groenigheyt, Het haer
Om gelt uyt-plucken allegaer
[p. 87]
Quansuys siet dus kastijd ick my,
En snachts leyt Clopje by sijn zy,
En die wanneer der yemandt sterft,
(60) By Huyl-loon blyde blijdtschap erft.
En die sijn graghe dienst aenbiet,
Eer dat hem yemant roepen liet,
Dit volckjen dunckt my hooren al,
Noch onder eenderley ghetal.
(65) Te weten: segh ick niet ghenoech,
Daer langhe Gees de Heuyck van droech.


[p. 88]

Dreck-sifters.
    Die oud en langh vergeten dreck,
    Wil siften, is voorwaer wel geck.

(70)
{Afbeelding}
T’Ghetal der Vielten wort niet vol,
Wanneer ick hem vergeten wol,
[p. 89]
Die ginder uyt een oude gront,
Vergadert een verdorde stront,
(75) En die hem op een sifte set,
En siften buylt hem wel en bet,
En rolt en knoest hem heen en weer,
Tot dat hy stinckt ses mylen veer,
Dat niemant vanden gantschen dach,
(80) Daer by zijn of gheduyren mach.
    Al wat den schralen olderdom,
Naest langhe jaren dooff en stom,
Al wat de gor’ghe vraetse Tijt,
Door traghe langhsaemheyt verslijt,
(85) Ist maer wat quaets, hy relter aff,
En haeltet elders uyt een graff,
Van olde-vaders Vaders Lent,
Zijn al de daden hem bekent,
Hy weet al watter is gheschiet,
(90) Als oft hy t’voor sijn ooghen siet,
Hy droocht, hy roert, hy sift dit quaet,
Tot dattet op een stincken gaet,
Dan blaest hy voort het stoff daer van,
Tot inde keel van yeder man:
(95) Wanneer hy dan met groot ghewelt,
Den stanck ghedreven heeft doort velt,
Dan treckt hy als een looser guyt,
Hem selver aerdichjes daer uyt:
Als oft hy niemant had ghehoort,
(100) Die hier van wist het minste woort,
[p. 90]
Hy heeft het water noyt gheraeckt,
Veel minder had hy ’tvuyl ghemaeckt.
Hy brenght niet anders voor den dach,
Als ’tgheen dat hem ontschulden mach,
(105) En niettemin so vondjer gheen,
Soo vol van Vielteryen een,
Al staeckt ghy seven Toortsen aen.
En liettet op een soecken gaen,
Door twintigh Rijcken op en neer,
(110) Door al de werelt heen en weer.
    Maer seght eens door-ghenaeyde Vielt,
Wiens hert vol Vielteryen krielt,
Waer toe der menschen dreck gheroert,
En door de landen omghevoert.
(115) Fy olde, lepe Hoeren zoon,
Is u dan anders niet ghewoon,
Dan ‘taldervuylste dat ghy weet,
Verhalen tot een anders leet,
Laet rusten wat dat rusten mach,
(120) Daer comt soo veel nieus voor den dach,
Verhaelt u vielteryen eens,
Ick meen die zijn wat onghemeens,
Ghy doolt so ghy het rechte stoff,
Comt halen uyt der Dooden Hoff.
(125)     Denckt niet dat dese werelt sal,
Gaen richten ons mildaden al,
Neen neen daer is een ander stoel,
Daer salmen schiften ons ghewoel,
[p. 91]
Daer sal wat anders zijn te doen,
(130) Als in u daghelijcks Sermoen,
Daer sal u diefse galghery,
Noch eyndelijck u woonen by:
Gheen vielteryen zijn soo groot,
Daer zijnse naeckt, daer zijnse bloot,
(135) Daer suldy sien hoe veel’t beduyt,
Of vroom te wesen of een guyt,


[p. 92]

Lasteraers en Rug-sprekers.
    Bewaert u goede Naem en Eer,
    Die eens gherooft comt nimmer weer.

{Afbeelding}
WIe schade lijdt in ghelt of Vee,
Dat doet hem in sijn herte wee,
[p. 93]
En die sijn leven laten moet,
En dat bezegelen met bloet:
(5) Denckt wel een yeder in sijn hert,
Is noch veel onghewooner smert,
Maer soo een onbesmette naem,
Bevrijt van alle roest en blaem,
By t’vorighe ghestelt ten toon,
(10) Uyt-muntet boven allen schoon,
Ghy siet hy t’alles over-strijckt,
En dattet niet by d’Eer ghelijckt,
Jae selfs de rechten achten d’Eer,
De deucht en goeden naem veel meer,
(15) Alst leven dat met ons vergaet,
En nae de doodt bedolven staet.
    En off schoon dit by yeder een,
Is wel bekent en heel ghemeen,
De vieltery van onse tijt,
(20) Steeckt niettemin soo breet en wijt.
En d’onghebonden achterclap,
Vult allenthalven synen Cap:
En schutse langhs de straten uyt,
Op yeder een sijn bloten huyt:
(25) Soo oprecht of so onbespraeckt,
Heeft ghenich mensch sijn huys ghemaeckt,
Soo vroom van leven is gheen Man,
Een Vielt hem achter lieghen can,
Haer Vielten Tongh door valsch beleyt,
(30) Heeft noyt van goeden goedt gheseyt:
[p. 94]
‘tGhevoghelte van haer gheveert,
Alleenich door haer wert gheeert,
Dit volckjen oft schoon niet en doogh.
(35) Verheft men tot den Hemel hoogh.
O tijt! ô Goddeloose tijt,
O tijt die te beweenen zijt!
O tyden diemen dach op dach,
Ghedenckens waert aenschryven mach,
(40) Waer in men om een Haverstroo,
Of om de schadu van een vloo,
Een eerlijck man een vromer Heer,
De leughenen werpt inde Cleer,
Jae die wel dickwils aen u dis,
(45) U alderschoonst voor ooghen is,
Soo haest hy uyt u Camer gaet,
So houthy in gheen laster maet,
Dan ist te magher, dan te vet,
Dan cander niemant van te bet,
(50) Dan ist te vuyl, dan ist te schoon,
Dan crijcht de maecht te weynich loon
    O vuyl en al te vuyl ghedroocht;
Van Tyghers moeders opghebrocht.
Die waerdich zijt, om aende Kaeck,
(55) Tot u verdienst en ons vermaeck,
Een uyr twee drie te pronck te staen,
Dan met bepiste Ro’en te slaen.
En op dat yeder weten mach,
Wie dat hy daer soo proncken sach.
[p. 95]
(60) Soo diendmen op u voorhooft wel,
Te schroeyen vry wat diep u fel,
Op datment vooreen jaer of thien,
Mocht ymmer wat bescheylijck sien.
    Ghy dan die voor u ruchtbaer eer,
(65) Strijt allenthalven effen seer,
Hout d’eer en hout u goede naem,
Doch sonder vleck en sonder blaem,
Of schoon ghy alles al verloort:
Of ghelt, en huys en landt moet voort.
(70) Bedaert doch goede vrient bedaert,
En siet dat ghy u Eer bewaert.
Hier let doch op met alle vlijt,
Want wort ghy desen eenmael quijt,
Al zijn u goeden noch so groot,
(75) In corten tyden zijt ghy bloot.
En niemant die ter werelt leeft,
Sal comen diet u weder gheeft.


[p. 96]
Amptman.
    Maer hier comt noch een ander soort,
    Dat mede tot haer Roth behoort.

{Afbeelding}
DIt is een gheest al is hy jongh,
Die heeft een opghespouden tongh,
[p. 97]
Liet ick dit volckjen van’t Toneel,
Wel soo misdeed ick al te veel,
(5) Daerom ist noodigh dat ick woel,
En soeck voor haer een sachte stoel,
En set hem by de Rechters neer,
Die t’Recht ghelijck als Was of Teer
Verdraeyen naer haer eyghen zin,
(10) En doender haer ghelieven in.
Of by de Coopluy loos en vals,
Wiens hert is vol bedroch en gals.
Doch by den Ampt-man dient hy best,
    Daer woonden een in ons ghevest,
(15) Of by Delf-zijl of by den Dam.
Die alle weeck te Rechte quam,
Dees nam een waghen op de hant
Van een heel slechte Boerequant,
Dat hy doch in de Boer sijn pleyt,
(20) Soud doen bequame neersticheyt,
Op dat hy triumpheren mocht,
Het welck hy by de waghen socht:
Den Amptman had wat anders voor,
Hy had een ander luys int Oor,
(25) Hy roept des Boers party voor hem,
En seyt u pleyten heeft gheen clem,
Ten zy ghy een vereeringh doet,
Treckt eens te Buydel met de voet,
Heer Amptman sey de Boer ick weet,
(30) U waghen was gheern op de gleet,
[p. 98]
Siet daer heb ick twee Cleppers staen,
Neemt die tot een vereeringh aen.
Den Amptman was terstont gheree,
En streeck sentensy oock daer mee,
(35) De waghen-man die haddet slecht,
De Henghste man behield het Recht.
Den armen jorden d’arme Boer,
Die slechjes van sijn Waghen voer.
Ontmoet den Amptman op het landt,
(40) En sey mijn Heer is wel bekant,
Wanneer ick u den waghen bracht,
Mijn Heer heeft aen mijn saeck ghedacht.
Wel Boer, wel Rekel sey mijn Heer,
Spreeckt ghy nu vande waghen weer,
(45) Die vloogh met Peerden en met al,
Voor neghen Duyvels uyt mijn stal.
Ick weet niet waer de waghen is,
En al u saecken gaen oock mis.
    Dees Amptmans woonen niet alleen,
(50) Omtrent den Dam of elders heen,
Men gheeftse hier een ander naem,
En zijn tot alle dinck bequaem,
Int midden van haer breyn-cop staet,
Recht op en dael een stalen plaet,
(55) Aent een Oor wetens nimmer niet,
Wat aen het ander is gheschiet,
Parthyen zijn aen yeder oort,
Ghecondemneert, ontheft, en voort
[p. 99]
Seer wel onthaelt, en meenen dan
(60) Haer saeck niet beter worden kan,
En middewijl so leydt de Boer,
Met al sijn pleyten langhs de vloer,
Sijn Keeskes sijn Kapoentjes vet,
En al wat hy had by ghelet:
(65) Den Amptman sleepten in sijn pens,
En leefter op nae syne wens.
    De Heuckers ende Koopluy zijn,
Vast allegaer in eene schijn,
Y get! hoe steltmen’t op de loop,
(70) Om groote maet, om goede koop:
Waneer een Koopman hier of daer,
Sal coopen eenigh graen of waer.
Ghy weet wel dit ist ouwe liet,
De Waren zijn ghelijck ghy siet,
(75)     Verpetert en verleghen vrient,
Tis goetjen dat my weynich dient,
Dan doejet mijn voor dese prijs,
Die ick ju bied so benje wijs.
Voorwaer men isser voor beschroomt,
(80) Wanneerm’ aen sulcke Waren coomt,
Nu hebje een gragaert tis u tijt,
Maeckt u t’versufte goetjen quijt:
Dit liecht hy alles tot hy swiecht,
En weet dat hy met voordacht liecht,
(85) Tot dat hy heeft sijn koopmanschap,
En vult den anderen sijn Kap,
[p. 100]
Van stonden aen haelt hy sijn goet,
Waer meed hy voorts sijn winningh doet,
En prentet listigh aende man,
(90) Soo dier hy ymmer mach of kan,
Al wint hy op de penningh vier,
Noch acht hy isset niet te dier,
Maer nu t’zijn eyghen waren zijn,
Treckt hy terstont een ander lijn,
(95) Het gheen te voor was muff en out,
Is helder claer, en blenckt als gout,
En dat tevoren niet en docht,
Is nu uyt duysent stucken socht,
Siet daer, mijn vrient, is dan t’verhael,
(100) Besiettet door en door te mael,
Al liep ick Leeuwerd op en neer,
Soo vond ickt niet nae mijn begeer,
En voor die prijs daer ickt u laet,
Ghy t’seker nerghens halen gaet,
(105) Daer staet den beuswicht lieght en foeyt,
Dat hem sijn Hert en hersen gloeyt,
Die soo een dubbel tongh besit,
Heeft waerlijck wel een Duyvels lit:
Ick wenschte datmens aen een Kaeck,
(110) Of elders gheesseld aen een staeck!
Beyd Amptmans, Rechters, Coopluy mee,
Die sulcke valsche dinghen dee,
Doch soo de gantsche werelt gaet,
Beswanghert met dit vuyle quaet,
[p. 101]
(115) Soo moestme, dunckt my met de brant
Dit ontuych helpen van een kant,
Maer ’sConinghs rijck-staff, weetje wel?
Is aenghedaen met Vossen vel.


[p. 102]
Tafel-vrienden.
    t’Is uyt een ander man sijn Leer,
    Goet riemen snyden nae begeer.

{Afbeelding}
SIet daer! daer comt so vromen Man,
Die flickt so gheern een vette Pan,
[p. 103]
En gorghelt Joucke-Bier en Wijn,
Daer weethy can gheen schae by zijn:
(5) Al zijnse broets, al zijnse Sot,
Het zijn Propheten vande Pot,
Sy onderkennen vleesch voor vis,
En weten watter gaet ten dis,
Men proeft eens hier, men slickt eens daer,
(10) Tot datment ester wert ghewaer,
t’Gherammel van een los Teljoor,
Dat clinckt haer als Musijck int Oor:
En t’Hande-water eermen eet,
Dat dunckt haer is een schoon secreet;
(15) Dan wetens’ datmen voort den tijt,
Met eeten aen den Tafel slijt.
De locht van haer versmitste neus,
Is so subtijl, soo ergh so beus,
Sy ruycken elleff mylen weegh,
(20) Een stuck van een ghebraden Seegh.
Ha Weert u keucken ruyckt so fris,
Wanneer oft twaelff uyren is.
Men freet alleen voor drie vier man,
Soo veel de Pens-sack lyden can,
(25) Wanneermen dan ghelijck een Beest,
Sijn darmen rucket op een leest.
Wanneermen sit en spuyght van Wijn,
Ghelijck een vol gheloopen Swijn,
Dan comt de Waert om sijn ghelach,
(30) Die gheen de reeckeningh belach.
[p. 104]
Niemant weet minder dan van ghelt,
Als Lecke-pan dien vromen helt.
Men sit ghelijck als oftmen droomt,
Als oftmen uyt Oost-Indien coomt,
(35) Of siet men slaept so dapper diep,
Dat niemant u te waecken riep,
Men ronckt de gantsche camer vol,
En tiert sich vast al waermen dol,
Ghy creeghtse niet uyt dese vaeck,
(40) Noch met gheen stock, noch met gheen staeck.
    Maer spreeckt de weert een woort drie vier,
Wat schaet een Faene Wijn of Bier,
Loopt droncke Swijn, loopt droncke vat,
Gaet slapen met ju droncken gat,
(45)     Y ghet hoe zijn die Schoen ghesmeert
Gheen heller isser voor de weert,
Men loopt ghelijck een jongher Haes,
Wie is dan Lecke-pan sijn Baes.
Waerom sou ick dit volckjen dan,
(50) Niet mede brenghen aen de Man?


[p. 105]
Gelt-soeckers.
    Een die voor Gelt en gaven liecht,
    En so voorts alle man bedriecht.


{Afbeelding}
HIer heb ick noch al een int snoer
Voorwaar dat is gheen slechte Boer:
[p. 106]
Dit knechtjen heeft de gheele sucht,
Daerom ben ick met hem beducht,
(5) En t’witte water in sijn Maegh,
Dat staet hem boven aen sijn craegh.
Beneffens desen heeft hy meer,
Soo grooten Honger en begheer,
Al vult hy uyr op uyr sijn Buyck,
(10) Sijn Pens hanght nochtans even sluyck,
De cost daer hy meest nae verlanght,
En daer hy alder-graeghst nae janckt,
Sijn roode Vosjes diemen sackt,
En inder Munten oven backt,
(15) Of Spaensche Matten vry wat groot,
Die smaecken oock in tijt van noot,
De Vosjes seydt hy diemen braedt,
Zijn voor de gheele sijckt niet quaet,
En t’pulver vande Matten doet,
(20) Voort witte water vry wat goet,
    Nu om aen dese Medecijn,
Te raecken sonder moeyt off pijn;
Daer toe moet een versmitsten cop,
Een huychel-hoet een nedrich crop,
(25) Hier moetmen lieghen onbeschroomt
Dat Jeud en Christen t’samen coomt,
Hier heeft de Vielt, te coop om gelt,
Al wat de Werelt u bestelt,
T’Zy Deucht, of eer, of roem, of loff,
(30) Om ghelt ist veyl in synen Hoff,
[p. 107]
t’Zy Ampten hoogh of leegh van staet,
Wanneer het op een Cuypen gaet,
Steeckt dese Vielt wat Vosjes toe,
Van achteren, of dus of hoe,
(35) Of druckt hem elders aen een kant,
Een sackjen Ryders inde hant,
Ghy weet niet wat so vromen Man,
U in u saecken helpen can:
Alst hem belieft of als hy wil,
(40) Soo staet ju pleyt ten Hove stil.
Daer is oock volck die ghelt begheert,
Al zijnse vry wat wijs ghebeert,
Al hanght haer Mantel op de schoen,
t’Is oock al mee om ghelt te doen.
(45) Alst hem belieft ju Procureur
Ju requestant, ju lap, ju leur,
Elck loopt met sackjes op de zy,
En daer zijn al ju stucken by,
Alst hem belieft hy gaet sijn gangh.
(50) En maeckten u noch al te bangh,
Hy steelt u ghelt en guycht u aen,
En laet u soo bedroghen staen,
Ghy siet sijn vielteryen wel,
En nochtans ist een vroom ghesel,
(55) t’Gheen niemant in het gantsche lant,
Of durff bestaen of is bekant,
Al wast sijn Vader te verraen,
Dat sal hy wel om ghelt bestaen,
[p. 108]
Jae wilt ghy stichten brant of moort,
(60) Om ghelt sal hy u helpen voort.
En wilt ghy dat de schrale nijt,
Of laster yemant schent of bijt,
Niemant so veerdich of so gaeu,
Verricht de saeck als dees rabbau,
(65) En doense wat dat menschen sien.
Sy buyghen t’hooft en beyde knien,
Soo t’maer tot yemants voordeel is,
Voorwaer dat is wat groots ghewis.
Al eyscht de saeck dan dubbel loon,
(70) Men acht dees arbeyt niet een boon,
Quansuys die man en ben ick niet,
Die of op ghelt of gaven siet,
Mijn eyghen doen, mijn eyghen saeck,
Versuym ick meenichmael en vaeck,
(75) Naer steeckel-penningh, of naer ghelt,
Heb ick my nimmer meer ghestelt:
Maer als ick yemant helpen ken,
Dan toon ick wel wat Man ick ben.
Dat waer wel onbeleeft ghedaen,
(80) Voor yemant te gheval te gaen,
Een strate weeghs drie vier ter zy,
Of daedtlijck moester loon daer by,
Soo aerdich is haer Vielte-const,
Sy steelen t’ghelt en dat met gonst,
(85) Men siet haer Hooft in fronsen staen,
Men sietter niet een glimpjen aen,
[p. 109]
t’Is op end op met deftigheyt,
En met een heusch ghelaet beleyt.
    Maer langher niet dees heusheyt duert,
(90) Tot dat ghy uwen Buydel snuert,
Tot dat ghy dese Ravens schort,
En haer de gulden aes vercort,
Dan is haer laster thienmael meer,
Als al haer deftigheyt wel eer,
(95) Haer bitsche laster is dan schier,
Ghelijck de clauwen van een gier.
    Men seyt wel dat voor onse tijdt,
Dees plaegh bekent was breet en wijdt,
En datse somwijl haren ganck,
(100) wel voeghden inde rechter banck,
En met der Advocaten Tongh,
Somwijl een valsche b. mi songh:
Sy lasen op het over-leer,
De Wetten juyst nae haer begeer,
(105) Daer uyt soud dan een Rechter vroet,
Gaen oordeelen het quaet voor goet,
En roepen valsche vonnis aff,
En brenghen so sijn ziel’ int graff.
    t’Is so het wil of so het staet,
(110) Men siet wel watter omme gaet,
Gelt is de leus aen alle cant,
Diet niet en heeft is heel ontmant.
Gheen Slot of gheen Casteel so vast,
Het lijdt van ghelt meest overlast
[p. 110]
(115) De Crijghsman met een golden Pieck,
Die maeckt het volck van binnen sieck,
Dan is men aldermeest in noot,
Men gheeftet op wat voor de doot,
Soo blijft een yeder in sijn eer,
(120) Soo valter gheen bedenckens meer.


[p. 111]

Verdwaesde Olders.
    Siet doch hoe cloeck set Juffer Els,
    De Luysen in haer dochters Pels.

{Afbeelding}
WAt dunckt u oft de jonghe jeucht,
Wierd opghevoet tot alle deucht,
[p. 112]
Of van haer Ouders aengheleyt,
Toe gheyl bejach en onbescheyt.
(5) Voorwaer men heeft so weynich ghelts,
De luys te planten inde Pelts,
De jonckheyt is nu so gheleert,
Soo afghericht en over heert,
Ghy hoeft gheen Baes of Paedagoogh,
(10) Sy leerent uyt haer eyghen oogh.
Ghy hoeft gheen sweep, ghy hoeft gheen lerp,
Haer eyghen spooren zijn so scherp,
Sy loopen fielder als een schim,
En zijn in alle beusheyt slim.
(15)     t’Is waer, en seecker al te waer,
Jae als den hellen dach so claer,
Dat niemant oock wie dat ghy zijt,
De teere jeucht van onse tijt,
So vaerdich onderrichten sal,
(20) Van dus, van so, van alles al:
Sy wetent beter als ghy t’seght,
En gheven u vaeck onder-reght.
Och dat ghy haer wat leeren sult,
Met luys of vloy de cleeren vult:
(25) Dats ymmer sulcken werck begaen,
Als t’water inde Zee ghedaen.
    Ick durff wel segghen dat een kint,
Dat eerst het licht te sien begint.
Ick durff wel segghen dat een maeght,
(30) Die naulijcks twaleff jaren draecht
[p. 113]
Haer woorden van een bed sermoen,
Weet by haer volckjen so te doen,
Dat sy een tandeloose best,
Hier in sou nemen uyt het nest,
(35) Jae dats’ een nieu-ghetroude Vrouw,
In desen wel beschamen souw,
Jae comdy elders by een haert,
Daer jonghe Benghels zijn vergaert,
Die t’Bed, hoe seer men haer oock wacht,
(40) Beseycken somwijl nacht op nacht,
Sy drincken peghels als een Man,
Jae somtijts leeghtmen half de kan,
Men brenght de Sondach vande weeck,
Met troeven toe, of met Room-steeck,
(45) En alsmen dan is dol en vol,
Dan zijn de schroeffjes op de rol,
Dan zijn Pis-bulteis op deren,
Dan hoortme wat een yeder ken,
Gheen Hoere-vooght van veertigh Jaer,
(50) Of schoon hy Hoeren-weyffel waer,
De waerd of knecht uyt een Bordeel,
Die weten beyde, nau so veel,
Als dese guytjes int ghelach,
Wel brenghen souden voor den dach,
(55) Met sulck een yver en ghewelt,
Is onse jeucht ter loop ghestelt,
Met sulck een vaerdicheyt sy haer,
Dus meermael stellen in ghevaer,
[p. 114]
Want daer ondeucht zijn wooningh heeft,
(60) Niet dan des Ziels perijckel leeft.
    Hier van is meenichmael de schult:
Datmen haer cleer met Luysen fult,
En dit sal nae de meeningh mijn,
Doch ghenichsins van nooden zijn,
(65) Van selver comt int cleedt de Luys,
En op de solders meenigh Muys,
My dunckt daer meenich Ouder leeft,
Die hier al vry wat schult aen heeft,
Men gheeft het peert den vollen Toom,
(70) En handelt sonder schaemt of schroom,
Men siet niet aen, of tijdt of stondt,
Men spreeckt alleen sijns herten grondt,
Al staen de Kinders aen de banck,
Men gaet nochtans sijn oude ganck.
(75) Dus gaetmen selff sijn kinders voor,
En gheeft haer cloeckelijck een spoor,
Men Kust, men Leffelt waermen gaet,
De Kinders dunckt het aerdich staet,
Sy nemen oock wel licht een proeff,
(80) Van d’een of d’ander jonghe Boeff:
Dus dunckt eens Ouders wie ghy zijt,
Dat alle dinghen leert den tijt,
Ghy sit en wijst haer vyltigh aen,
Hoe alle saecken moeten gaen,
(85) En daermen daeghlijcks by verkeert,
Daer wertmen ylich in gheleert,
[p. 115]
Of meent ghy dat u Dochter niet,
Aen uuytwendich wesen siet,
Waerom het wijfjen van de Haen,
(90) Haer man te wil sal duycken gaen.
Waerom haer Neck-veer en haer Kam,
Soo bloedich uyt den oorlogh quam.


[p. 116]

Labbeysters.
    Daer Heyntje-vaer hem niet vertroudt,
    Daer stiert hy twee Labbeyen oudt.

{Afbeelding}
HIer hebje twee Labbeyen oudt,
Die beyd de Drommel zijn te stout:
[p. 117]
Haer Lichaem is ghelijck een Sift,
Daer Water, Windt, of niet in blist:
(5) Vertroutse maer een woort drie vier,
Sy barsten eers’ het clappen schier,
Daer comt dan Alijt omberoyt,
Die al de stadt met billen stroyt:
Haer lincker Manghdtjen in den arm,
(10) Dan dunckt haer gaetse recht en warm,
Dan looptse met een nieuw begheer,
De Suypmerck op, de Vismerck neer,
En soeckt vast alle straten deur!
Labbeysters van ghelijcke keur:
(15) Daer vindtse wel eer langh een gheest,
Die over Maes is mee gheweest:
Daer vanghtmen dan een deuntjen aen,
Van Lobrighs Hen, van Steltmans Haen
Van t’Mossel-wijff, en van de Meydt,
(20) En waer des Keysers Troupe leydt,
Wat dat de Paus te Romen doet,
Wat hy de Vorsten leeren moet,
Wat Heer-om vande Preeck-stoel las,
Doen Bely laest ter Kercken was,
(25) Hoe dat elck op de Woecker spreeckt,
En daer sijn Hersen over breeckt,
Wat Snyder dat haer cleeren naeyt,
Wat Goudtsmid dat haer ringhen draeyt,
Hoe veel het hondert Peeren ghelt,
(30) En watmen voor de Karssen telt,
[p. 118]
Van honghers noot, en groot verdriet
Onlanghs in Indien is gheschiet,
En van den over-grooten Slach,
Die voor een Eylant eens gheschach,
(35) Jae wat lupyn in d’Hemel sou
Verrichten met sijn eyghen Vrou:
Dit alles feylt gheen haertjen aen,
Of t’moet vast en voorseker gaen,
En loopt int scheyden vande merck,
(40) Een loghen drie vier ondert werck,
Dat moetmen hooren met ghedult,
En dencken het de reden sult.
Doch nimmermeer raeckt sulcken paer,
Of Geert en Lyse van malcaer,
(45) Daer moeten drie of vier aent snoer:
d’Een is niet vroom, en d’aer een Hoer:
Daer volcht dan weer een langhe draet,
Van laster, leughens, ouden haet:
Daer dencktmen over wat bedroch
(50) Men eyndlijck sal ghebruycken noch,
Sijn even naesten int verdriet,
Te voeren eer hy t’selven siet:
Dus laetmen niemant onbegaept,
Dus laetmen niemant onbetraept,
(55) Gheen Voghel vlijchter van wat stoff,
Sy hebbender een veertjen off,
Sy voeren tonghen als een swaert,
In saecken die doch niet zijn waert,
[p. 119]
En niemant leefter doch so goet,
(60) Die haren schimp niet smaecken moet.
Och dat ick doch eens voor een Jaer,
Deser Labbeyen Tuchter waer,
Hoe soud ick aen het lerpen staen,
Eert Jaer ten eynde was ghegaen.


[p. 120]

.
    Hier sit mijn Joncker wel van pas,
    Tusschen twee stoelen in de As.

{Afbeelding}
DIe Somers in twee hembden gaet,
En twee ghelijck ten dienste staet,
[p. 121]
En die twee Hasen met een Hont,
Wil vanghen beyde t’eender stont,
(5) Die nu sijn Heer ter Ooghen dient,
En niet uyt rechter Herten mient.
Die valt ghemeenlijck als een geck,
By beyd sijn stoelen inden Dreck.
Men seyt ghemeenlijck dat een Man,
(10) Die thienderleye’ Hant-werck kan,
Wel twaeleff onghelucken heeft,
En gheensins noch in voorspoet leeft,
Want of de last valt hem te swaer,
Van dees besognies allegaer,
(15) Soo dat hy in een Jaer of acht,
Hem selven vint in over-macht,
En oft hy noch schoon veel te swack,
Volvoeren cond dit onghemack,
Sal sulcken arbeyt onghewoon,
(20) Nochtans hem gheven weynich loon,
Sy lijcken vast Aesopus Hont,
Die op een smalle vonder stont
En had een been een Vleeschjen been,
Waer vande schaeuw int water scheen
(25) Hier dacht hy zijnder beenen twee
Dus hapt hy toe nae t’ander mee.
Daer sach mijn Hont, mijn liever Hont,
Dat hy hem stracx bedroghen vont,
Hy mist de schadu al te vroegh,
(30) En oock het beentjen dat hy droegh.
[p. 122]
Daerom bedenckt u wie ghy zijt,
En past wat beter op u tijt.
Wert u een setel toegheset,
Bequaem, ghemacklijck, fraey en net;
(35) Soeckt nae gheen ander eer ghy siet
Dat u daer meerder gunst gheschiet,


[p. 123]

Vryers.
    Wie dat ghy zijt ô jonghe jeucht,
    Soect niet het gelt, maer trout de deucht.

{Afbeelding}
VOor desen eer de Werelt noch,
Niet wiste van so veel bedroch,
[p. 124]
En doemen met een ruymen borst,
Een jonghe Maghet vryen dorst,
(5) Soo yemant elders syne trou,
Met rijp beraedt besteden wou,
Men sach so juyst niet op het goet,
Ghelijckmen nu wel eernstigh doet,
Men dongh so om de Bruyt-schat niet,
(10) Ghelijckerwijs het nu gheschiet,
De schoonheyt in een jonghe Maecht,
Die yeder op het meest behaecht.
Wierd wel ghepresen op het feerst,
Doch niettemin men socht voor eerst,
(15) Men vraeghde naer een vroom gheslacht,
Voor datmen eenmael wyder dacht,
Al duerdet soecken vry wat langh,
Men socht naer heuschen omme-gangh,
Men socht een Eegaed onbespraeckt,
(20) Eer datmen aent versoecken raeckt.
Men vraeghde niet nae goet of schat,
Of wie van beyden meest besat.
Naer Os noch Ezel, Lant of Koe,
Men vraeghde niet, of wat, of hoe,
(25) Het wasser alles al te deegh,
Wannerm’ een eerbaer Dochter creegh.
    Dat was by oudts, nu ist so niet,
Ghelijck men alle daghen siet,
Nu ist gheveynstheyt aller weegh,
(30) En nimmermeer so ist te deegh,
[p. 125]
Soeckt yemant nu sijn Bed ghenoot,
Die loopt hem eerst wel hallef doodt,
En soeckt by al de Buyrten langhs,
Waer dat hy vint de vetste Ganghs,
(35) En dees’ behaecht hem alderbest,
Al woondens in een Kraye-nest,
Hier denckt hy leydt het roode Goudt,
Waer voormen wel Castelen boudt:
Als ick het tot een Bruyt-schat crijgh,
(40) My dunckt ick met de Meyd wel swijgh.
Ick can voor eerst een Joncker zijn,
En drincken, t’sa! coel is de Wijn,
Nu weet ghy wel wat dit beduyt,
Met my voorwaer ist vryen uyt,
(45) Wanneer ick niet voor heenen wist,
Van Vaer en Moers Lavender-kist:
Wel heeftse goet, sy is my goedt,
Want sulcken een ick hebben moedt,
Al was de Beul haer Beste vaer,
(50) Een Hondeslagher of een aer,
Een Gaeudief of een Vagabond,
Die onlanghs aen de Galghe stond,
Een Racker, of een Vatters Kindt,
Het Gelt dat maeckt de liefde blindt,
(55) Al was sy Hoer, al was sy Dieff,
Heeftsy maer Gelt, sy is my lieff,
Dan noem ick haer mijn troost, mijn harts,
Mijn troost, mijn lieff, mijn vreughd, mijn scharts,
[p. 126]
Mijn roem, mijn Engel, mijn copy
(60) Van Helena, hoe lieff ick dy.
Wat leyt doch aen een schamel Maecht,
Die dun en magre Kaken draecht:
Die wel een oprecht leven leyt,
Dat can oock doen een rijcke meyt,
(65) Sy suffen voorts, en t’hooft dat hanght,
Als oftet naer het graff verlanght,
Sy comen ’smorghens uyt den slaep,
En sien bevronst ghelijck een Aep.
Eer dat begint haer beste Lent,
(70) Ist alles nae den Herfst ghewent,
Haer Ooghen leep, haer fel gheschrimpt,
Dat al de Werelt met haer schimpt,
En eer dat ick het maeck te lanck,
Sy smooren in haer eyghen stanck.
(75) Maer yemandt die de schyven heeft,
Hoe langhse creunt, hoe langhse leeft,
Die smoort niet in haer eyghen stoff,
De rode Vlieghen wisschent off,
Dat gelt, dat gelt, dat liever gelt,
(80) Dat lijdt niet datme rimpen telt,
Dat maeckt de druypend ooghen heel,
Dan sieje recht al waerje scheel,
Dat Gelt vernieut het geelste fel,
En maecktet wit en claer en wel,
(85) Dat Gelt, al lagh een mensegh en stonck,
Beholt ons nochtans even jonck.


[p. 127]

Grovianen.
    Een die veel wetenschappen leert,
    En gheen, manieren, gaet verkeert.

{Afbeelding}
AEnsiet doch hoe by onse tijt,
t’Ghecroonde Swijn opt Kussen rijt,
[p. 128]
Jae kijckt hoe barstich dattet siet,
Quansuys ick pas op niemant niet,
(5) Het steeckt sijn vuyl bedreckte snuyt,
Omtrent een halleff ellen uyt,
Het crult sijn steert vast heen en weer,
En maeckt een wonderlijck ghebeer.
t’Schijnt dees, beleeftheyt weten sal,
(10) Den Grovianen te gheval,
Dees stellen oock haer leven aer,
Ghelijck het Varckensheeft ghedaen,
Sysblincken, maer t’is meest van stront
En dreck, gheclautert uyt de gront:
(15) Dit roemens noch, en achtent Eer,
De Goot te veghen met de Kleer,
En wentelen de gantsche nacht,
De Straten langhs tot aen de wacht,
Daer hadtmen dan naer langh begheer,
(20) Somtijts een wacker lende smeer,
Dat weet dan ’smorghens yeder Man,
Daer op stotst Grovianus dan,
Dan is den alder-eersten wens,
Te vullen wederom sijn pens,
(25) Een pens so leedich en so wijt,
Daer wel een gantiche Swaen in glijt,
Wanneermen dan sit aen den Dis,
Daer sietmen eerst wie Meester is,
Daer haeltmen sulcke respen voort,
(30) Dat al den Disch t’ghemacklijck hoort,
[p. 129]
Jae dat sijn Tanden allegaer,
Verschudden en beweghen haer,
En daer op volcht dan heel gheswint
Van achteren so stercken wint,
(35) Met een ghedonder so beleeft,
Dat huys en hof-stee daer van beeft.
Dan valtmen daetlijck weder an,
Met volle vuysten in de pan,
Men wacht niet datter yemant sit.
(40) Of yemant Godt van Hemel bit,
Men ruckter uyt dat hem ghevelt,
Met onbeleeftheyt en ghewelt,
Het leckerst en het best van als,
En slinghert het vast door den hals.
(45) En hanghter dan wat in het raeck,
Of in een Tand of in een Kaeck.
Men scheurtet uyt, al sittet veer,
En smeertet yemant op de Kleer,
Wat sit ick hier en let my langh,
(50) Met, foey! een Groviaens ghesangh,
Wiens onbesnoeytheyt groeyt en leeft,
So langh men Grovianen heeft,
En dees ghebreecken nimmer niet,
So langh men Licht aen Hemel sit.


[p. 130]

Veynsers.
    Gheen Tytel noch gheen groote Naem,
    Maer selfs de Deugde maeckt bequaem.

{Afbeelding}
TSchijnt dat de Werelt inde Ban
Gheholden wort by yeder Man,
[p. 131]
En hy die by de waerheyt stast,
Is allent-halven meest ghehaet,
(5) Maer die uyt een ghesmeerde borsft,
Gheveynsde woorden gheven dorst,
Al warent Pylen vol Venijn,
Al soudent scherpe Schichten zijn,
Die man, die linckert is bemint,
(10) En aller-weegh hy Herbergh vint,
Dit is nu d’alderbeste Kunst,
En al de werelt door ghewunst,
SijnTonghte draeyen nae begeer,
Van d’een, tot op een ander Heer,
(15) Sijn Tonghte slypen op een Rad,
Soo effenties, so net, so glad,
Daer wert niet een oneffen woort,
Jae niet een tyteltje ghehoort,
De woorden zijn so suycker soet,
(20) Dat alle-man te prysen moet:
Maer wacht daer schuylt een schalckjen in,
En achter aen daer leyt venijn:
Venijn dat ons in sluymer maeckt,
En als met Toveryen raeckt,
(25) Hier schuylt oock d’aldergrootste Eer,
De Joncker-tytels en veel meer,
Waermede hy de grootste van
Het gantsche Lant betoveren kan,
En dryven haer den Kap so vol,
(30) Dat sy van hovaerd schynen dol,
[p. 132]
Den eenen moet doorluchtigh zijn,
Al heeft hy aen hem glants noch schijn,
Een ander Hogh-gheboren heet,
(Ick denck wel omt Fluwelen cleet)
(35) Al waer hy misschien somen seyt,
Omtrent een Mes-hoop aen gheleyt,
En dit is een voorsichtigh Man,
Die naulijcks dartich tellen can,
Een ander milt en seer beleeft,
(40) Die selfs Neronis wreetheyt heeft,
Een ander is voorsichtich heel,
En siet ghelijck een Mol so veel,
En ander isser wijt beroemt,
Of ymmer wert hy so ghenoemt,
(45) En naulijcks weetmen in sijn Stadt,
Wat Eer of Roem hy oyt besat,
Dan dat hy voor een gierigaert,
Door al de bueren is vermaert.
Maer die so langh eens leven mocht,
(50) Tot datmen sach waer dit ghedrocht,
Noch eyndelijck vervaren sal,
Met haer gheveynsde loghens al.


[p. 133]

Dronckerts.
    Leer dronckers, uyt u Macker-scha,
    De minste straff is Podagra.

{Afbeelding}
NU meen ick dat ick met mijn Pen,
Aent Dronckerts Roth ghecomen ben:
[p. 134]
Die ’smorghens eer de Son op-gaet,
Al droncken loopen over straet,
(5) t’Een Hoerhuys uyt, het ander in,
Versuypen t’schamel dach-ghewin,
Of die wat syner willen zijn,
Die ’smorghens inden Alsen-Wijn,
In Benthem, of int Tontje gaen,
(10) En blyven daer tot middach staen,
Die quansuys met haer Advocaet
Gaen sluyten inden Helm de Raet,
Of elders inde Signory,
Met Rinsche-Wijn daer Oesters by,
(15) Die niet wil hebben datment siet,
Heel buyten inde Hoven vliet,
Die dach op dach, die weeck op weeck,
Gaen smorghens in den Apoteeck,
En parst met Brande wijn het lijff,
(20) Dat hy is als een deur so stijff,
Dit Volckjen, haddens Craesi zoet,
Ick meen wel datment so verdoet,
Jae Patrimoni, Erst en al,
En watter is of comen sal,
(25) Verdientmen metten arbeyt suyr,
Een pennincksken den eenen uyr,
I get! men loopt ghelijck een hert
Eer dattet een ontstolen wert,
Drie stuyvers heb ick in mijn sack,
(30) Twee menghel Wip, en noch Taback
[p. 135]
Alst alles al dan is verteert,
Dan sitmen by den kouden Heert,
En siet sijn Wijff en Kinders aen,
Of Romen door haer was verraen,
(35) En seyt het Wijf een woordt of twee,
Soo comtde Deghen uyt de Schee,
En so sy hem gheen Geldt belooft,
Hy keert sijn Fuysten naer haer Hooft
Dan is het ’smorghens al ghebreck,
(40) t’Zy Botter, Broot, of Vlees, of Speck,
Daer schaemtmen sich dan noch quansuys,
En loopt by nacht van Huys tot Huys.
En sleept wat tot den morghen gaer,
Eer dattet yemant wert ghewaer,
(45) En gaet de saecke verder dan,
Datment niet langher heelen can,
Soo soecktmen inde Dorpen om:
Men veynst sich Lam, men veynst sich Stom,
Men wijnt de Kinders in een sack,
(50) En spreeckt van Creupels onghemack,
Men draecht een Kussen voor het Lijff,
En bindt en woelt den buyck heel stijff,
Dan canmen naulijcks staen of gaen,
Soo heeftmen t’water in-ghelaen:
(55) Jae somwijl ist een suyghelingh,
Waer me sy drie vier Jaren gingh.
Dit menens is den rechten treck,
Voor hongher commer en ghebreck,
[p. 136]
Een ander maeckt sijn lincker been,
(60) Soo crom so stijff ghelijck een steen,
Dan heeft hy al sijn leven langh,
Beladen weest met sulck een gangh,
En comt hy op het ruyme velt,
Adieu dan Kruck, adieu dan Stelt,
(65) Dan can hy loopen als een Haes,
Gheen Princen Pagies zijn sijn Baes,
En watmen dan den gantschen dach,
Gaer Bed’len en beloopen mach,
Moet savonts tot het laetste stip,
(70) Versopen wesen inde Wip,
Maer t’vuylste dat ick heb ghehoort,
Is noch dat Armoed wert becoort,
Met Roven en met Dievery,
En maecken so den Pas onvry,
(75) Met Vrouwen-schenden en ghewelt:
Jae moorden werden aenghestelt,
En t’buydel snyden somen seyt,
Dat dunckt haer maer een gauwicheyt,
Men schrijft de Boeren sterck en stijff,
(80) Somwylen by de brant een Brijf,
En dwinght hem welcke daelder aff,
Die hy veel liever hielt als gaff,
Somwylen comt een Procureur,
En helpt dees Diefsche Vielten deur,
(85) Als hem vant gaer ghetrogghelt gelt,
De meestendeel wert toeghetelt,
[p. 137]
Hy schrijft by jae, hy schijft by neen,
Daer Brieven van credenti heen,
En gheeft haer een ghetuychenis,
(90) Die niet dan ydel leughens is,
Hy doetter tot bevestingh aen,
Een deel vercierde namen staen,
Van Heerom en van Coster Jan,
En noch een Boer die schryven can,
(95) Daer Bedeltmen dan dattet gonst,
Daer liechtmen wacker nae de const,
Men toont de Brieff en is beschroomt,
Men leester uyt hoe dattet coomt,
Dat huys en hoff, dat Peerd, en Sweep,
(100) Dat al s ijn goeden zijn om Seep.
Men sieter uyt, hoe dat de Brant,
Sijn Schuyr en Coren bracht te schant,
O neen mijn Keerl die recht ghevoelt,
Ghy hebtet selver wech ghespoelt,
(105) En oft u Procureur wat liecht,
En ghy daer door wat Rebus criecht
Tis weynich, yeder Man mach veel,
Gheeft maer u Procureur sijn deel.


[p. 138]

Nieusgierighe.
    Als ghy u eyghen Hofjen hoet,
    Soo denckt vry dat ghy dan voldoet.

{Afbeelding}
DIe sich in alle saecken menght,
En meerder laten op hem brenght,
[p. 139]
Als syne macht uyt voeren can,
Die onnut arbeyt vanghen an,
(5) Die sich in aer luy saecken steeckt,
Dien dunckt my dat verstandt ghebreeckt,
En dat hy sich eer morghen vroegh,
By dit gheselschap oock vervoegh:
Haer is gheleghen aen de Schat,
(10) Die tot Venedien inde Stat,
Uyt verre landen is ghebracht,
Haer is gheleghen aen de vracht:
Sy weten wat ons Heylighe Vaer,
Te Romen doet het gantsche Jaer,
(15) Wat aflaet-brieven, en hoeveel,
t’Ghemeene volckjen valt ten deel:
Wat Volck men by den Keyser werft,
En waer sijn Crijghs-volck henen swerft,
Hoe meenich Turcken dat hy laest,
(20) Versloegh, verjoegh en maeckt verbaest,
Hoe dattet met de Sweed al gaet,
Hoe dattet met de Fransman staet,
Wat Spaengien, Polen, wat de Deen,
Jae ginder inde Moskouw heen,
(25) Wat tot Constantinopolen
Den Turckschen Raet besluyten ken,
Wat saeck opt hooghst nu in den Raet,
Der Princen te bedencken staet,
Hoe veel de Landen zijn beswaert,
(30) Waer toemen Clooster Saten spaert,
[p. 140]
Waer toemen op financy leeft,
Daermen wel ander middel heeft,
En waer de Gelden zijn ghegaen
Die t’Landt-schap te betalen staen,
(35) Sy wetent of sy soeckent soo,
Ghelijck een Luys int Bedde-stroo:
Dees Al-beschiks waert ruym so nut,
Te cruypen in haer eyghen Hut,
En síen oft daer oock noodich was,
(40) Haer Kinder Broot, haer Vroluy Vlas.


[p. 141]

Coop-luyden.
    Nu Coop-luy schrandert u wat op,
    Hier druypt de Reghen op u Kop.

{Afbeelding}
DIe Hedens-daeghs comt tot sijn wensch,
Die moet half Duyvel zijn half mensch,
[p. 142]
Stelt vry al u bedriegery.
U listigheyt u laghen by,
(5) Of anders loopje tot u leet,
Ghelijck een Luys opt Teetigh cleet;
Maer coonje t’volckjen tot gheval,
Den Honingh menghen onder gal,
De Peper onder Muyse-dreck,
(10) Dan staje niet ghelijck een geck:
Pronckt vry u goetjen soot behoort,
Dan gaen ju saecken dapper voort,
Een Kremer is doch niet een beet,
Die dese Vieltery niet weet,
(15) De schoonste waren boven aer,
Dat doet u goet coopsienich staen,
t’Gheen scha-loos is, of weynich doogh,
Stelt dat de Luy wat uyt het Oogh,
Roerdt dat wat onder inde grondt,
(20) Al deugh het niet een Varcken-strondt,
Al ist niet waert, al ist een leur,
Het gaet al met het beste deur:
Ist wat betoeft, ist wat besmod,
Al schijntet maer een oude Vod,
(25) Men schoontet op, men maeckt het claer,
En voeghtet by de beste waer,
Men maecktet met een Cleurken aff
Dat ghene mensch daer acht op gaff,
Dees Vielten weten altoos raet,
(30) En maken’t af met soete praet
[p. 143]
Al haddens heller, munt noch cruys,
So bouwens Jaer op Jaer een huys.
Hoe veel of wel dit ruygh gheteelt,
Van openbare Dieven scheelt.
(35) Wel datm’ eens aen het weghen waer,
Ick meen sy woeghen even swaer.


[p. 144]

Deugnieten.
    Wie Guyts heeft te bekeeren voor,
    Die wascht een swart-geboren Moor.

{Afbeelding}
EEn nobel Henghst, een aerdich Peert,
Van viermael hondert daelder weert,
[p. 145]
Dat vreest de schadu van een Rijs,
En maeckt daer voor een luyd ghecrijs,
(5) Een Slepert of een Karre-guyl,
Een lammen creupel, olt en vuyl,
Die weet van Swepen noch van Spoor,
Past nerghens op, gheeft gheen ghehoor,
Soo gaettet onse Kinder mee,
(10) t’Zy op het Lant of inde Stee,
Die sedichjes zijn ghemaniert,
Wel af-ghericht en soet bestiert,
D’ees canmen met een eenich woort,
Wel dwinghen so als dat behoort,
(15) Maer Guytjes die noch vroegh of laet
Zijn vande Speel-banck of de Straet,
En die nu t’eenemael versteent,
De vieltery sit int ghebeent,
Beroeptse, slaetse wat ghy meucht,
(20) Ghy crijchtse nimmer tot de deucht,
Jae al u arbeyt, al u vlijt,
U neersticheyt helpt niet een mijt,
t’Is niet dan water inde Put,
Of Oly in het Vier gheschut,
(25) Ghy coontse met gheen soet ghestreel,
Noch met vermaningh nut en veel,
Met al wat ghy haer schoons belooft,
Ghy crijchtet haer niet uyt het hooft:
Ten laetsten volchter om end om,
(30) Uyt sulcke Jeucht, sulck Olderdom,
[p. 146]
Soo was het Ey, so ist ghebroet,
Dus isser gheen van beyden goet.
Beginter yemant op de baen,
Van rechte vieltery te gaen,
(35) Hy raeckter leyder! nimmer aff,
Of hy becom sijn rechte straff,
Vermaent, belooft hem veel en vijff,
Jae drout hem, slaet hem hard en stijff,
Het sal doch niet te rechte zijn,
(40) Eer hem de Beul heeft inde lijn,
Voor dat hy elders hanght en droocht,
Daer al sijn doen heeft nae ghepoocht.
Oft eer hy elders wel en bet,
Wert op een Radt te pronck gheset,
(45) Want die zijn Ouders raet belacht,
En die niet op sijn Meester acht,
En vaert altoos in boosheyt voort,
Wat dunckt u dat hem toe behooort.


[p. 147]

Onnutte Verleyders.
    Die t’Aertsche voor den Hemel kiest,
    Het best hy verre wech verliest.

{Afbeelding}
DIe so veel arbeyts nemen aen,
Dat sy daer onder legghen gaen,
[p. 148]
Die hem in sulcke saecken steeckt,
Dattet aen syne macht ghebreeckt,
(5) Of die het Hemelsch varen laet,
En weet met t’Aertsche beter raet,
Het Aertsche goet, het Aertsche slijck,
Die dunckt my is een Mensch ghelijck,
Die door de Sack, en door de schil,
(10) De groene Noten kraecken wil,
En soeckt met arrebeyt het pit,
Al eer hy weet waer dattet sit,
Het ware Pit is Godes dack,
En t’Aertsch’ een vuyle linnen sack,
(15) Men voert de sack vast heen en weer,
En soeckt het Pit met groot begheer,
Men bijt men knauwelt nacht en dach,
Eer dat met Pit erlanghen mach,
Men soeckt de schadu van het licht,
(20) En t’ware Licht dat vintmen nicht,
Men knaut wel gaten in het Been,
En t’Mergh dat werptme ginder heen,
Wel wie verwondert hem dan niet,
Die sulcke sotternyen siet?
(25) Maer yemeni wat ick verzin,
Hier hoorden onse Klopjes in,
Die aenden Heer haer reynicheyt,
Beloofden inder Eeuwicheyt,
En niettemin al zijnse jongh,
(30) Sy doen wel een verkeerde sprongh.
[p. 149]
Hier door een Veynster of een gat,
Sy weten met Aesopus Kat,
Hoe de Natuyr voort leeren gaet,
En dat de Werelt daer by staet.
(35) Ick denck wel dat ick gheen van al,
Dees myne rijm voor-lesen sal:
Mijn loon sou wesen effen juyst,
In plaets van danck een droghe vuyst.


[p. 150]

Godts-Lasteraers.
    Wel isset niet een wonder doen.
    Het Ey is wyser als het Hoen.

EN lietmen noch den goeden Godt,
Den hooghen Schepper onbespodt:
[p. 151]
Och armer Mensch, ô vuyl katijff,
Fy schaemt u wat van u bedrijff,
(5) Climt dijn Baldadich vuyl ghewoel,
Tot inden Hemel aende stoel,
Daer selfs dijn Heer, dijn Opperal,
Schier-morghen dy beroepen sal.
Dees lacht ghy uyt, hier spot ghy mee,
(10) Niet denckend om u laetste wee,
Ghy schent en schelt hem alle daegh,
Wanneert niet is naer u behaegh,
Dan wilt ghy Reghen op sijn pas,
Tot voordeel van u laete Gras,
(15) Dan wilt ghy Drooghte naer u zin,
En lastert hier den Hemel in,
Dan ist stracx wederom te heet,
Wanneer een vuyghen Luyaert sweet,
Dan ist te windich dan te koudt,
(20) Dan ruystet al te seer int Woudt,
En eyndelijck so Godt regheert,
t’Is by de menschen al verkeert,
Een Nappen-draeyer of sijn Soon,
Die wetet beter als de Goon,
(25) Och dat die goede Godt ghetrou,
Eens uyt den Hemel komen wou,
En woonen by ons Menschen hier,
Niet langer als een maent drie vier,
Ick meen men Godt wat leeren kon,
(30) Dat hem hier nae te stade ston
[p. 152]
Maer hoe voorsichtich en hoe wijs,
Met wat een Eer, met wat een Prijs,
Soud dien al-wetend Eeuwicheyt,
Ons saecken doen naer ons beleyt.
(35) O Vielten, Vielten recht ghenaemt,
O Galghe cluppels onbeschaemt.
Fy schaemt u over t’gheen ghy denckt,
En dat ons Godt dit niet ghehenckt,
Den laster die ghy hem toeschiet,
(40) Vergheet hy, noch vergheeft hy niet,
Fy schaemt u Rekels onbesnoeyt,
En met de varckens u bemoeyt,
En snijt wat Plugghen aende Poort,
En brenght daer op u wijsheyt voort:
(45) Wilt ghy dien Godt dien grooten Heer,
Wat onderrichten van u Leer,
Ey loopt en maeckt een holten Nap,
Oft een Leprosen symen Flap.
Dit past u meen ick also wel,
(50) Als t’groot en al te hoogh bestel,
Godt die hier boven voerd t’ghebiet,
Eer dat hy uyt het yetigh niet,
Al watter is, gheschapen heeft,
Voor wien het alles staet en beeft,
(55) Die selver is d’alwetentheyt,
Die selver is d’eervarentheyt.
Sijn Macht blinckt als een Vier-colom,
Sijn Heerlijckheyt licht om end om,
[p. 153]
Hy vest het Aertrijck op sijn maet,
(60) Hy steld’ de sterren op haer graet,
Hy meet deTyden van malcaer,
De Somer hier, de winter daer,
En nae sijn on-door-grondicheyt,
Regheert hy t’alles met bescheyt.


[p. 154]

Hoer-jaeghers.
    Schout niet alleen Baldadicheyt,
    Maer oock daer toe gheleghentheyt.*

{Afbeelding}
NIemandt behoort het quaet bejach,
Alleen te schuwen wat hy mach,
[p. 155]
Ghelijck d’Apostel Paulus seyt,
En van hem langh wert uyt gheleyt,
(5) Maer schuwt het gheen u daer toe lockt
Ghelegentheyt die u vertockt,
Wilt ghy weten datter Wijn,
Sal in u Huys voor gasten zijn.
Soo neemt het Ey-lofs cransjen heen,
(10) Dan blyvens wech, dan comter gheen,
En al de Man die crijcht de weet,
Dat ghy niet langher Hospes heet,
Wilt ghy niet dat men u aensiet,
Of voor een Dieff of anders yet.
(15) Bewijstet dan aen Knecht noch Heer,
Maer holt u Ooghen voor u neer,
En laetse niet rontsomme gaen,
Als vande Dieven wert ghedaen,
Wilt ghy niet zijn een Hoeren-voocht,
(20) Voor eerst met al u wercken poocht,
Dat doch u wesen zijn bequaem,
Soo comdy aen een goede Naem,
Gheeft niemant oorsaeck met ghelaet,
Dat hy u daer voor houden gaet,
(25) Veel Varckens zijnder olt en slim,
Soo grijs en magher als een schim,
Wiens aen licht staet gheschrimpt, gherompt,
Als oftet vanden Hekel comt,
Dees’ als sy noch eens heen en weer,
(30) Ghedencken aenden tijt wel eer,
[p. 156]
So dansens als een Molen-steen,
En t’kittelt haer noch int ghebeen,
Hier doense dan een jonghe wicht,
Van sulcke saken onder-richt,
(35) En legghen daer met groot elent,
Van Hoerery een fondament,
t’Verleyden doet in dese staet,
Voor eerst het aldermeeste quaet,
Dus schude meenich Jongh-ghesel,
(40) Veel zonden inden aenvanck wel,
Indien hem de ghelegentheyt,
Daer toe niet eerst had aengheleyt.


[p. 157]

Leuyaerts.
    Die selfs hem niet te goede doet,
    Is nimmer voor een ander goet.

{Afbeelding}
DIe Voghel is van quae gheveert,
Die selfs sijn eyghen nest onteert,
[p. 158]
En die sijn jongh drijt op de rugh,
Eer dat sijn vederen zijn vlugh.
(5) Also deugh oock dien beuswicht niet,
Die op gheen eyghen Eere siet,
En die vergheet sijn goede naem,
Sijn ommeganck heusch en bequaem,
En rijt also van selven aff,
(10) Het loff dat yeder een hem gaff.
Die hem dan selver niet en spaert,
Noch Naem, noch Faem, noch Eer-bewaert:
Wat soud hy voor een ander doen,
Dien pisten hy wel inde Schoen,
(15) Sijn Olders dien hy voor en naer,
Van Kints-been Eere schuldich waer,
Al zijnse noch so eerentrijck,
Hy valtse vits en lasterlijck,
Hy vleyt de Princen van het lant,
(20) En lastert haer aen alle kant,
Hy sou sijn Vader-lant en haert,
Verraden om een cycer waert,
t’Is ondert man-volck niet alleen,
Maer by de Vrou-luy heel ghemeen,
(25) Hier vrijtme dan soo langh de Maeght,
Tot datse t’lijf vol Beenen draecht,
Daer sit dan om het Jaer de Vrou,
En Dienstmaecht yeder aen een tou,
Valt dan mijn Juffrou oock wat soet,
(30) Soo comense malcaer te moet,
[p. 159]
En want me Vrou, en want mijn Heer,
Zijn beyde van ghelijcke Eer,
Hoort gheen van beyden oock verwijt,
Maer dit vercoockt de langhe tijt.
(35) Wel ist dan niet een vuylen Strijck,
En doet hy gheen groot onghelijck,
Die tweeluy inden arbeyt siet,
Jae sonder letsel en verdriet,
Die vlytich zijn in haer beroep,
(40) Al staet dees booswicht in sijn stoep,
Hy wijstse met de vingher aen,
Hoe cloeck zy inden arbeyt staen,
Hy lastert en hy schimpt haer uyt,
Kenteeckens van een rechte guyt.
(45) My dunckt dat desen nieuwen haen,
Oock by den Voghel hoort te staen,
Vermidts sy ghelijck is gheseyd,
Haer nest beschyten alle beyd.


[p. 160]

Roomsche Biechters.
    Sodanich als je Heerom Biecht,
    Sulck absolucy als je criecht.

{Afbeelding}
DUs hebben wy vast om ghetelt,
En t’volckjen int ghelit ghestelt,
[p. 161]
En yeder beuswicht crycht sijn lot,
En yeder Vielt staet in sijn Roth,
(5) En die niet aen de plaets ghenoecht,
Sie dat hy by de Kaeck sich voecht.
Nu dunckt my dat ick op het laest,
Haer eens doe biechten metter haest,
Hoort doch de Biecht van dese vielt,
(10) Wanneer hy voor sijn Biecht-vaer knielt,
Dus vanght hy aen als ofter niet
By syne weten is gheschiet,
Waer in hy syne Ziel beswaert,
En stelt sijn backhuys heel bedaert.
(15) Heb ick misschien my elders aen
Vergrepen, heb ick wat misdaen,
Dat ick nochtans niet dencken sou,
Verghevet my dat bid ick jou,
En absolveert my vande daet,
(20) En stelt my weer in d’olde staet,
O Viet, o Guyt, ô Droch, ô Boeff.
O Deugeniet, ô loose Schroeff,
U twijfelt doch soo ick verstae,
Dat u de Zonden slepen nae,
(25) Dat u mildaden int gheheel,
Ontelbaer zijn en al te veel,
Ghy twijfelt noch of u misdaed,
U Ziele brenghen mocht in schaed
Dat ghy u zonden over hoop,
(30) Tot Romen veylen soud te coop,
[p. 162]
Wat Merckt, wat Plaets sou zijn soo groot,
Daer ghy u cramery in sloot?
De vroomste in dees Werelts Zael,
Die zondicht daeghlijcks seven mael,
(35) En ghy ô door-ghenaeyde Guyt,
Schandt-vleck vol zonden op en uyt,
Hoe veel bedrieft ghy uyr op uyr,
Dat waerdich is het Helsche vuyr.
Der Sterren is een groot ghetal,
(40) Nochtans men teldese wel al,
Eer datmen conden stellen hier,
U vielteryen op Papier,
Schaemt ghy te Biechten u misdaet?
Waerom bedrijft ghy dan het quaet?
(45) En waerom stelt ghy soo den beest,
Wanneer ghy voor de Stra(90) ffe vreest,
Wilt ghy niet wesen inde roock,
En vreest ghy voor de nare smoock,
Soo wacht u voor den lichten Brant,
(50) Want dit is yeder een bekant,
Dat waermen groote Vieren siet,
Daer isset sonder roocken niet.


[p. 163]

Quade Herbergiers.
    Hier leest ghy wie dat uyt de kan,
    Syn aldermeeste Rijckdom wan.

{Afbeelding}
DEwijl ick vast een ruyme tijt,
In dese Vielteryen slijt,
[p. 164]
So comt my weder inde zin,
Het merendeel van haer begin,
(5) Ick dede tot mijn groote leyt,
De vromeTappers onbescheyt,
Indien ick niet een blad of twee,
Dit eerlijck volckjen vullen dee,
Een volckjen dat so treflijck van
(10) Het gelt, de menschen scheyden can,
Een volckjen die een droncken Boer,
Veel liever hebben dan haer Moer.
Een volckjen die hen Bestevaer,
Om ’t gelt wel hielpen in ghevaer.
(15) Een volckjen die u Buydel luyst,
En dan noch sacrament en cruyst.
Een volckjen die u cleeren rijt,
Eer datjet eens van meningh zijt.
Een volckjen die niet dan ’tgherapt,
(20) En nachts en daeghs in d’ooren clapt.
Een volckjen die aen Wijn en Bier,
Vast drincken datse barsten schier.
Een volckjen dat haer by de de Wijn,
Ghelijck by Draff sich mest het Swijn,
(25) Een volckjen dat sich inde Cluyn,
Suypt alle daghen dick en duyn.
Een volckjen dat by Wip en Mol,
Vast schrabben Aers en Ooghen vol.
Een volckjen dat by Bocke-bloed,
(30) En Kuytert set haer meeste groed.
[p. 165]
Een volck dat by de Bremer-ton,
Hamburgh en Lubeck over-won.
Een volckjen dat aen Hollants Nat,
Uyt aer-luy Buydel vult haer gat.
(35) Een volck dat met ghestolen gout,
Haer meeste neeringh onderhout.
Een volck dat by ghebedelt gelt,
Gaen proncken pralen met ghewelt.
Een volckjen die met aer-luy cleer,
(40) Gaen wentelen in d’assche neer.
Een volck dat sonder gelt verteert,
Eens anders huysen, hoff en Peert.
Een volckjen die een clock verstant,
Met crijt gaen schryven aende want.
(45) Een volckjen dat een Winckelier,
Met al sijn Doosen stoockt aent vier,
Een volck dat Zyden en Fluweel,
Vande d’arme Cramers valt, ten deel.
Een volckjen die de vingher blinckt,
(50) Wanneer een Coopman heeft gheringht,
Een volckjen dat haer Kinders luyrt,
Int Root-schaer-laecken vande Buyrt.
Een volckjen dat haer Wijm of Deys,
Stoffeert met droncken Boere-vleys,
(55) Een volckjen dat haer Silver-kas,
Verciert met wulpse Goutsmidts glas.
Een volckjen daer den Wever laet,
Sijn Wollen en sijn Lynen draet.
[p. 166]
Een volckjen die een groot Doctoor,
(60) Hanght al sijn wijsheyt op het oor.
Een volck die groote Meysters doen,
Als Kinders glispen in haer Schoen.
Men seyde dat Pantagruel,
Was ruym en mager in sijn vel,
(65) Pantagruel was doen een Kindt,
Ghelijckmen noch veel Kinders vindt,
En wist niet hoe sijn smal ghebient,
Best werden soud met kost ghedient,
En hoe sijn leghe langhe romp,
(70) Ghelijcken soud een vette clomp.
Pantagruel wierd groot en lieff,
En stal nochtans ghelijck een dieff,
Heel Vranckryck stack hy in sijn crop,
Gansch Engelant dat frat hy op,
(75) Italien en Nederlant,
Was oock al spijs voor dese quant,
Summarum dat Pantagruel,
Die worde vet en groeyde wel,
En soud hy niet, die in sijn huyt,
(80) So meenich Coninckrijcken sluyt?
Waer schortet onse Tappers aen,
Dat die oock niet als gecken staen?
Sijn Coninckrijcken doe gheweest,
Het voeder vandit grote beest?
(85) Neemt ghy daer voor een droncken Boer,
Sijn Landt en Sandt en beste-voer,
[p. 167]
Strijckt ghy daer voor een moedich quant,
De ringh en bagghen van sijn handt.
Ick weet doch wel dat Edelman,
(90) Noch Doctor u ontcomen can.
Sy sparen Godt noch sijn ghestoelt,
Al watter is haer blixem voelt,
Gheen Mensch van middel of van macht,
Wanneer hy by een Weert vernacht,
(95) Al wast cen Coningh van sijn bloet;
Van sijn gheveert hy laten moet.
Gheen Prins, gheen Hertogh noch gheen Graeff,
Die reyst, hy is der Weerden Slaeff,
Gheen Heerom, gheen Pastoor so cloeck,
(100) Licht raeckt hy in der Weerden boeck,
Gheen Advocaet hoe schoon hy clapt,
Die licht een Herbergier ontsnapt.
Gheen Medicus, gheen Chirurgijn,
Can licht der Weerden meester zijn.
(105) Gheen Coopman noch gheen Borgers kint,
Die twee voor een van Tappers wint.
Voor eerst is dit een schoone vont,
En van haer Neringh d’eerste gront,
Gheen Guychelaer can half so ras,
(110) Doen openen sijn Guycheltas,
Noch Eacus, noch Rhadamant,
Noch selfs de Duyvel in sijn lant,
Is half so vaerdich met sijn crijt,
Als ghy besuysde Tappers zijt;
[p. 168]
(115) Vaeck schryvens radder drie dan cen,
En ist maer twee dat is ghemeen,
Jae datter staet een Haeck of thien,
Wech zijnse met een ommesien.
Gheen Vogel-net strijckt half so gaeu,
(120) Als t’loose Crijt van dees’ Rabbaeu.
Men steeckt Serwetten inde Kan,
En taptse dan noch hallef wan,
Noch daerenboven lapt de guyt,
Den eersten Romer in sijn huyt.
(125) En crijghje dan een dronck drie vier,
Of van u Wijn of van u Bier.
Met reden is dat al ghenoech,
Flux past de Weerd weer op sijn ploech.
En wederom is met een snap,
(130) De half gheleeghde kan ten Tap.
t’Moet dan met reverency zijn:
Monsieur Godt zegens u de Wijn,
Ons Rondom-lelijck heeft Taback,
Uyt Jop-ooms alderbeste Sack,
(135) Ghelieft mijnheer een loot of wat,
Sodanig’ heeftse noyt ghehat
Daer stincktme voort de Camer vol,
En roockt en smoockt en drinckt hem dol
Denckt dan oft op een schryven gaet,
(140) En oft de Weert betovert staet?
Doch middewijl soo singht de Meyt,
Terwyl het Kint te slapen leyt,
[p. 169]
Wel Hospes wat ick ginder hoor:
Dat singhen klinckt wel in mijn oor,
(145) Flux Bella-bilda voor den dach,
En neycht en buycht so leeghse mach.
Poho! daer ist eerst an het gaen,
Daer comt de Vrou met Oesters aen,
Daer soentme t’Meysje dattet clapt,
(150) Daer schencktme dat de kanne slapt.
Daer singhtme dat de gorgel scheurt,
Daer smoockt, daer roocktme beurt om beurt.
Daer schrijftme dattet brant en blaeckt,
En rekent dattet herte craeckt.
(155) Daer slaeptme tot den lichten dach,
En siet dan eerst nae sijn ghelach.
Hier laetme dickwils tot een pant,
Een Obligacy op sijn lant.
Alst dan de Weerd te laest verdriet,
(160) Soo taptme wel, maer borchter niet,
Dat dit ghebeurde Jaer op Jaer,
Wat meent ghy datter wonder waer.
Dat Drincken-tapper Huys en grond,
Op ander luyde bodem stond.
(165) Men sach wel wat Oom kluyntje deed,
Die onlanghs hadde hoff noch steed,
Jae staeck noch stock dat syne was,
Nu heefthy Koeyen, Lant en gras.
Hoort hoe onlanghs een Turf-man voer
(170) Een slechtaert doch een Rijcke Boer
[p. 170]
Dees goede lieve man had dorst
En veelbenaut-heyt in sijn borst
Dus comthy elders inde stat
Daer goet ghelach en selschap sat
(175) Hy slaet sijn dorst hy drinckt sijn bier
Hy warmt hem by een sober vier
Tot dat de glory hem int hooft.
Van vryery heeft omgheslooft.
Hy quinckeleert hy schreut hy singt
(180) Hy soent hy leffert en hy drinckt
Tot dat hy eyndlijck al sijn gelt
Had aen de Meysjes uytghetelt
Ten langhen laest hy tuylebolt
En is so voort nae bed geholt
(185) Des morghens liet de boer van veer
Een groote schrift een langhe leer
So dat sijn Turff en hout gheheel
Om Wip, Om Kluyntje viel ten deel
Dees’ beyde laten munt noch Kruys
(190) Aent volckjen dat haer comt te huys
Haer kinders in een jaer drie vier
Die proncken als een Bastelier
Haer vrouluy draghen t’silver-werck,
Dat d’arme draghen uyt de kerck.
(195) En datme voor de deuren gheeft
Ist vet dat aen haer ribben cleeft.
Al wast ghestolen hier of daer
Ghebedelt met vijf handen gaer
[p. 171]
Jae oftet van Godts outaer quam
(200) Ick meen een Drincken tapper t’nam
En dat ick de legende sou
Oprekenen van Man en Vrou
Van Meenich kitt en varkens-kot
Of van dit onbesnoeyde Roth
(205) Twee menschen droeghen op een baer,
Dit Boeck niet alst gheschreven waer.
Rijst op mijn Pen, rijst uyt de vaeck
En weet dat ick gheen vrome raeck
Wat soud der menschen omganck zijn
(210) Of sonder bier of sonder wijn
Een herbergier die oprecht leeft
Men op het hoogst te dancken heeft
Wenscht niet de Heer sijn toorn en wee
Den ghenen die gheen Herbergh dee.


[p. 172]

Wan-hoopighe.
    Daer wan-hoop aende Poorte staet,
    Daer comt Bekeeringh veel te laet.

{Afbeelding}
DIe sich terwylen dat hy leeft,
Als Duyvels eyghen over gheeft,
[p. 173]
En die hem als een Slaeff verbint,
Wan-hoopigh tot een Duyvels kint,
(5) Wanneer hem yevers sijn ghewin,
Of anders wat gae teghen zin.
Wat is hy beter als die gheen,
Die voor een Duyvels brock gaet heen?
Hy bint hem recht met Ziel en Lijff,
(10) En hecht hem aen de Droes so stijff,
Dat hy, al waer hy lieff en weert,
Moet Eeuwich sleypen op sijn Steert,
Dit comter van, dit is het endt,
Wie eenmael lichtjes wort gheschendt
(15) Met teghenspoet of ongheval,
Daer leyt de rest, daer leyttet al,
Terstont wanhooptmen desperaet,
En overcijffert alle quaet,
Men lastert Godt men schelt den Heer,
(20) Men steelt hem alleweegh sijn eer,
Men seyt dat hy ons uyt sijn Rijck,
Beschoren heeft dit onghelijck,
Jae datmen noyt verdient en heeft,
De straff en slaghen die hy gheeft,
(25) Dewijl men hem altoos te voet,
Met veel ghebeden heeft ghegroet,
Men leyt een leven soot behoort,
Noch wertmen niet by Godt ghehoort,
Dusdanich laster maeckt te laest,
(30) Een deugheniet gheheel verbaest,
[p. 174]
t’En duyrt niet langh hy comtet voor,
En seyt ick bid gheen meer ghehoor,
Hy crijcht een Lijn, hy crijcht een Strick,
En hanght hem elders aen een mick,
(35) Of steeckt hem selfs den Gorghel aff,
En neemt hem t’gheen dat Godt hem gaff,
Of werpt hem elders in een Put,
Den Hemel was hy doch onnut.
Dees Moorders van haer eyghen Ziel,
(40) Laet swemmen in het Helsche wiel,
Dees zijn niet waerdich dat haer Stam,
By t’vorighe gheselschap quam,
Maer laetse ryden gins en weer,
Met al de Droesen op haer veer,
(45) Maer laetse proncken op de Staert,
Van Belsebub haer beste waert,
Die sal haer in den Helschen Poel,
Van vielteryen doen t’ghevoel,
Daer voor ons Godt den Heer in rust,
(50) Bewaren wil nae synen lust.

FINIS.
Continue
[p. 175]

SATYRA

DE

OMGEKEERDE

WERELT.


WIl emant weten hoe het gaet
Hoe hedensdaechs de Werelt staet,
Gheswollen van begeerlijckheyt
Ghedreven van sijn zinlyckheyt
(5) Ghetolt, ghewerwelt en ghemaelt,
Onrustich tot men achterhaelt
Al wat het hert vervolcht end jaecht
End kryghende noch eet en knaecht,
End ziel-pijnt om een ander dinck,
(10) Dat niet en is in s’Werelts rinck.
Vervolghen wort in d’aerd betracht
Maer wort van d’Hemel aenghebracht,
End ondertusschen saeytmen fast
Daer niet dan Doorn en Distel wast.
(15) De Paus maeckt syne neven hoogh.
De Keyser heeft noch wat int oogh
[p. 176]
Dat moet hy hebben tot het zijn
Oft leeft gheduerich inde pijn.
De Crychsman rooft. De hovelinck
(20) Soeckt eer en staet. De Koninck krinckt
Syn ondersaet, en schent het bont
Ghevest met een besworen mont,
De Priester tracht nae geldt end goet,
En doemt hem die sijn wercken doet:
(25) Al wat hy preeckt en spreeckt van Godt
Daermede houdt hy selfs den spot.
Die opghemeene boefheyt spreeckt.
Vergheefs sijn bert end zinnen breeckt:
Men prijst sijn woorden verder niet,
(30) Om die te volghen niemant siet.
Den Apostaet verdoemt sijn Seckt,
En diet ghelooven hy begeckt.
Een waghen-man raest op sijn Peert,
Een Speeler tiert en vloeckt en weert.
(35) Een Rechter maeckt vacacy gelt,
Een dach meer dan Phoebus telt.
Gheschencken zijn met hem de leus,
Die maecken t’recht een wassen Neus,
Den Advocaet tast nae het Goudt
(40) Waeromme hy gheschellen broudt.
Het is hem leet indient accoort,
Den Pleyter stilt, sijn winst verstoort.
Sophisten inde hooghe School,
Hooft-smoockers, Meesters vande dool,
[p. 177]
(45) Weet-konstenaers en vol van twist,
Die rustighe ghemeenten splist,
En stoort de vrede van Godes Kerck,
Subtyle Sots in narre-werck.
De crancke ryckelyck belooft,
(50) So langh des sieckt sijn leden dooft,
Een gouden beelt een silvre stoel,
Tot loonden meesters dier ghewoel
Dat door sijn beenen henen drijft,
En groote pijn doort lichaem wrijft,
(55) Wil heelen end hem fris end franck
Kan maecken van det quellinghs dwanck,
Maer so de crancke die nu bijcht,
Ghesonde crachten weder crijcht
En aenghesproocken wort om loon,
(60) Die eerst beloofd een Conincx croon,
Wort byster gram, en spreeckt opt mes,
Soud ick een daelder vyf of ses
Betalen, als de Roover mient,
Dit gelt is al te cort verdient.
(65) De Medicijn, die nu so vaert,
Wort nae verdiensten recht beswaert,
Hy wenscht nae pest end’ rooden loop,
Eens anders plaegh end syne hoop.
Hy erghert wonden ende quael:
(70) En stelt te rugh ghesontheyts pael,
En waechter aen sijn patient,
Die ’tleven end’ des levens ent.
[p. 178]
Die quae vergift end’ medecijn
Versachtingh end’ verhef van pijn,
(75) Dat wonden heelt end’ quaeder stelt
Moet coopen voor het selve gelt.
Een Coopman lieght end prijst sijn waer
End’ stoft, end’ snorckt, end streelt. O Vaer
Mijn goedt ist beste datter comt
(80) T’is nieu, ’tis versch, t’is schoon. Verstomt
Staet onsen cooper, wat hy sal.
Want wat hy preeckt? een groot ghetal
Van eeden is terstont gereet,
Die vloecken teghen sijn gheweet.
(85) God doem, Godt straf my isset soo
Mijn Ziel moet zijn een hebbrandt snoo,
De Peerde-tuyschers, kermis-diefs
Siet veel voor alle vraegh-gheliefs.
Besweghen, speert de kribben bijt
(90) End’ achter uyt gheweldich smijt;
Verholen quaedt, van een sieck Meer,
Amechtih! bijts; en wonder teer.
Zijn Koeyen, Swynen, Schaep oft Lam
Bedroch gheleytet door de dam
(95) Met leughens, suyver op de merckt
Wort het, naes koopers vraegh ghesterckt
En moet in als Zijn so hyt’ vraecht
Hoe wel het gheen van allen draecht.
Elck kramer roemt sijn koopmanschap
(100) Met lieghen en verkeert gheklap.
[p. 179]
Maer den groot-spreecker, meester Quack
Van slanghen-smout, Ziwetten-kack,
Van draecken bloet, en swart muny.
Van eenen-hoorn, en Spinne-zy.
(105) Want Katten-dreck end’ peerde-mist
Oft dat een swanger Seughe pist
Is gulden water, crachtich salf.
De kooper dom ghelijck een kalf
Vergaept sijn gelt aen guychely
(110) Aen Sotten kaps, aen drayery
Een wyde Polyphemus beck
Van eenen Italiaenschen geck
Een Tovenaer van ’t duyvels werck
Gheoeffent in een ronde perck
(115) Van cruycen, circkels, vreemde stem
Ghemackte namen so by hem
Als ander menschen noyt verstaen
Daer noyt gheen duydenis was aen.
De Overhe’en in Christenrijck
(120) Tot ergernis van arm en rijck
Die laten dese Satans-maets
In hare Ste’en de beste plaets
Verheven op een hoogh tooneel
Bedryven dit vervloeckt ghespeel.
(125) Wacht-meester dult het lien-ghesanck
En wringht u door de mensche-kranck.
Grijpt Alcobras naer honde-gat
Daer Moontjen peck hem geerne hadt.
[p. 180]
Belsebub houdt sijn kermis-feest
(130) Ghesmeden op de oude leest.
Van Sodom ende Babels volck,
(Ons naeckt een lijm end’ Swavel-colck.)
Siet maeghden hoerlijck opghetoyt
End’ jonghe Mans van hooft beroyt
(135) Aen dolle hengsten haver vol.
En d’maertsche katten, sanger-dol
De Vensters groen van Wijngarts loof
De Fescennina maecken doof.
Met hun gheclanck een eerbaer man
(140) Dat hy de straet niet gaen en kan.
Men dwingt dat Loth daer hooren moeten
Dat wee in’t march end’ herte doet.
Dees kryten uyt hun geyle lust.
End’ hebben alle deucht gheblust.
(145) Doch ginder voor in dese Straet.
Die daer nae ’t Raethuys henen gaet
Woont eenen Hoer voor grooten Hans
In sijd en sampt gaet sy ten dans,*
Doch swijcht en siet hoet volck vergaert.
(150) Hoe vele jonghmans hant-ghepaert
Met jonghe dochters uytghestotst
Gelijckmen nae het Vleesch-huys rotst.
De Meester van Rhetorica
Oncundich in Grammatica.
(155) Ageren blyde oft Tragisch-spel
Vermaeck van’t vleesch en haer ghesel
[p. 181]
Vertooningh, vande ydelheyt
Verdedicht met re’en, toebereyt
Om locken in des Satans net
(160) (Door soet gheluyt) tot vanck gheset.
Verwilderingh van al de jeucht
Verwoestinghe van alle deucht.
t’Samen-comst van’t snoo ghespuys
Der jeuchde lusten, heydensch huys.
(165) O Kerck van Satan, daer hy beert
End’ aen-blaest dat het hert onteert.
De oude leeraers yder geest
Is in dit stuck seer heet gheweest.
Verbiedende de Christen schaer
(170) Om niet te zijn daer dit volck waer.
Maer och becleet met Christi naem
End oorsaeck van des selven blaem
Verheydent Coninck Burger-heer
Vervloeckte Stoorders van Godts eer
(175) Het honde-gelt oft boeren-loon,
(Op Christi hooft een doornen croon)
Hebt ghy voor d’armen anders niet?
Verwacht wat u van Godt gheschiet!
Doch waer ick keer, en waer ick gae
(180) Besiende voor end dat comt nae:
T’is al verkeert en afghedwaelt
En vande Satan achter-haelt.
Een yeder siet op sijn ghewin:
Want elck siet uyt en niemant in.
[p. 182]
(185) Bedroch en lagen zijn gestelt.
Soo wel in Steden als op t’velt,
Om vanghen synes naesten voet,
En meerdere sijn eygen goet.
Van syne neering elck een schalck
(190) De een is Uyl en d’ander Valck,
Gelyck de heer, so is sijn knecht:
De Een een Arent, d’ander Specht.
Gelijck de vrouw, so is de meyt:
Want elck sijn netten listich spreyt:
(195) De Sone comt allencxkens naer,
End’ vint de brieven van sijn vaer.
De dochter wort ghelijck de moer
End’ nae sijn Landt-heer volcht de Boer.
Een backer is een Semel-vraet.
(200) Een kraemer heeft een cleyne maet
En valsche wicht, de Snyder kan
Het laecken stelen, sietet an.
Een Apoteecker quid pro quo
Een brouwer brout het biertjen snoo.
(205) Een Molenaer veel hinnen heeft.
Des Gorters vercken ruymlijck leeft.
Een Goutdsmidt gheft u valsche stof.
Dach-looner steelter uyren of.
De Potteman neemt brose leem.
(210) De Byker nat voor honich-seem.
Een drucker druckt veel hoere-schrift
Eens kuypers werck is licht-ghestift.
[p. 183]
Een Schilder maelt dat niet betaemt.
Schoen-maeckers naedt is swack ghenaemt.
(215) Die vette waeren brenght te coop,
Vult steen tot swaringh van de hoop,
Een Timmer-meester spaenders slaet
Een swarte Smidt oock av’rechts gaet.
Gheen ambacht noch gheen werck soo slecht:
(220) Want niemant gaet sijn weghen recht.
De listen Zijn om ’taerdsche gout.
Dat wel hem selfs op aerden bout.
Maer meenich inde Helle brenght:
Die selfs in sijn verderfnis springht.
(225) Dewijl hy so sijn leven slijt
Dat onherroep’lijck henen glijt.
t’Is alles slincks end’ omghekeert
Verdraeyt, verdorven, dwers gheleert.
Men spaert de voet, men gaet op’t hooft
(230) Wie hadde sulcks doch oyt ghelooft,
Godt schiep den mensch dat hy sijn oogh
Sou op-doen nae den Hemel hoogh.
End treden onder voet de aerdt
Als zijnde minst van beyden waert.
(235) De mensche van verstant bekaeyt
Heeft nu de saecke omghedraeyt.
Hy steeckt sijn voeten inde locht,
Als heel en al aen d’Hel verkocht.
Hy swaeyt sijn hooft door t’aerdsche slijck.
(240) En schynt gheen mensch maer Mol ghelijck.
[p. 184]
De Mol nochtans loopt op sijn voet
t’Welck dese mensch op hoofden doe
Een mensche loopt daer hy niet wou,
Maer yegh’lijck anders dan hy sou?

FINIS.
Continue

Tekstkritiek:

Tussen fol. E1 en E2 is een blad ingevoegd (p. 66a en 66b).
p. 25 vs. 11 anders er staat: andere
p. 28 vs. 99 gansche er staat: ganesche
p. 180 vs. 148 In sijd en sampt volgens het WNT (s.v. Sammet) in sijden sampt (fluweel)
p. 91 vs. 136 guyt. er staat: gyut,