Aan de zeer aanzienlijke en zeer wijze Staten van Holland

Deze verantwoordelijkheid is in de heldere bewoordingen van een document de rector, de assessoren en de curatoren opgelegd, om op schrift te stellen wat betrekking heeft op de inrichting van de examens, de riten van de academische ceremoniën en de soorten eerbewijzen waarmee professoren zowel als toegewijde promovendi onderscheiden moeten worden, de vakantieperiodes, waarin de professoren zelf moeten uitrusten van hun werkzaamheden en tenslotte ook het ontwerp van de stempels.

Daarom hebben de rector, de assessoren en professoren zekere Leidse burgemeesters geraadpleegd inzake de precieze onderwerpen. En zij hebben dit eens en voor al bepaald volgens het inzicht van de curatoren, na navraag en toezegging van de instemming van de Leidse burgemeesters over al die onderwerpen, volgens de wensen van allen gemeenschappelijk. Zij adviseren de zeer gewaardeerde Staten dit met de bijbehorende toelichting te lezen en goed te keuren, als het zo bij hen in de smaak valt. En omdat de Leidse burgemeesters het inzake enige hoofdstukken oneens zijn met het oordeel van de senaat van de Academie, belooft de senaat van de Academie hierin een beslissing te nemen overeenkomstig het inzicht in deze van de zeer voorname Prins van Oranje en van de zeer geachte Staten, zoals bij andere academische zaken.

Alleen dit ene verzoek heeft de Senaat: dat net zoals hij in deze aangelegenheid voor de republiek moeite zal doen, de zeer geachte Staten even zo goed overleggen en het de moeite waard zullen vinden om te luisteren naar de redenen waarmee de Senaat van de Academie argumenteert, als dat enigszins belangrijk lijkt.

Die onderscheidingen, die wij overeenkomstig het document beschreven, worden nu toegezegd aan de professoren die al iets voor de publiciteit bedenken om de faam van de Academie te vergroten. Die onderscheidingen zullen aan dat effect heel veel bijdragen. Zij vragen eerbiedig die eerbewijzen te verstrekken bij de eerste gunstige gelegenheid voor de zeer aanzienlijke Staten. Als zij dit doen, zullen de zeer gewaardeerde Staten door deze toevoeging van weldaden de gehele Academie meer en meer vervolmaken.

De inrichting van het examen, waardoor een doctor in de theologie zijn titel zal krijgen en in het college van academici opgenomen zal worden

De toekomstige theoloog moet toch niet alleen onderricht en als het ware gevormd worden door het lezen en overdenken van de bijbel en van zeer geleerde exegeten van dezelfde bijbel, maar veel meer nog door een voortdurend beluisteren van geleerde en toegewijde professoren. Zij komen naar ons toe voor hun opleiding en voor een curriculum van minimaal drie jaar om zich in de theologie te bekwamen, omdat ze daar dan nog geheel onwetend in zijn. In die hele periode zullen zij zich verlaten op onze hoogleraren naar wie zij moeten luisteren. Met talrijke preken over het Woord van God en maandelijkse debatten zullen zij een proeve van hun talent en voortgang ten tonele voeren. En dit in combinatie met gesprekken onderling, soms met een langdurig soms met een beknopt betoog, en met discussies, met een beoordeling en een opdracht, georganiseerd door alternerende hoogleraren, die deze taak afwisselend op zich nemen. En dit zal als het ware het eerste oefenterrein zijn voor onze theoloog.

Wanneer nu het tijdstip van de bevordering daar is, zullen zij individueel examen doen. Bij deze gelegenheid zullen zij naar aanleiding van de belangrijkste onderwerpen van ons geloof de examinatoren tevreden stellen. Daarna zullen zij twee of drie keer in een openbare vergadering van de Academie preken. Zij zullen een door de examinatoren voorgelegde these in het openbaar verdedigen en tenslotte om te bewijzen dat ze niet alleen vanaf de preekstoel met het gezag van een pastor Christus' kudde kunnen leiden, maar ook, als de situatie er zo om vraagt, vanaf een katheder tamelijk accuraat theologisch onderricht kunnen geven, zullen ze het incidenteel op zich nemen om op het podium van een openbare school een passage uit de Schrift te verklaren.

Wie daarentegen al geleerd naar ons toe zullen komen, niet om onderwijs te genieten, maar om met een getuigenis van geleerdheid vereerd te worden, zullen dezelfde prestatie leveren die wij van de gevorderden vragen, vanaf de eerste presentatie van hun voortgang. Dat wil zeggen: zij zullen individueel geëxamineerd worden, zij zullen twee maal preken, zij zullen een keer een these publiekelijk verdedigen en zij zullen doceren vanaf de katheder. Vanuit beide vertrekpunten zullen zij zo geëxamineerd en geslaagd als geleerden de inauguratie ondergaan met de ceremoniën, die bij al onze drie faculteiten gemeenschappelijk zullen zijn.

De inrichting van het examen waarmee een rechtsgeleerde gecreëerd zal worden en zich bij het college van academici zal voegen

Wie aan deze Academie naar een doctoraatstitel streeft, moet enkele theses, afgeleid van enigerlei wet presenteren voor een college van rechtsgeleerden en bij hen moet hij persoonlijk verschijnen om zich door hen te laten examineren. Vervolgens moet hij toestemming vragen om deze theses publiekelijk te herhalen. Wanneer hij dit voor elkaar heeft, moet hij individueel een algemeen examen ondergaan, waarbij hij vragen zal krijgen over alle onderdelen van het recht, zo dat geen onderwerp onaangeroerd blijft, ongeveer in die vorm, die Justinianus in zijn Praefatio behandelt. Uiteindelijk zal hij overeenkomstig de gewoonte van andere academies de dag en de aangewezen voorzitter van zijn openbaar examen vernemen en in het openbaar verschijnen.

De inrichting van het examen, waardoor iemand die recht heeft op de titel, doctor in de geneeskunde zal worden en zich in het college van academici zal voegen

Wie aan onze Academie opgeleid zijn en vragen om een bewijs van hun prestatie, zullen een proeve van hun kennis geven met twee openbare debatten, gehouden vóór hun bevordering. Wanneer zij daaraan voldaan hebben, zullen zij tenslotte individueel een aforisme van Hippocrates ter verklaring voorgelegd krijgen, opdat helder wordt welke methode zij in het algemeen hanteren. Daarna zullen zij of van Hippocrates of van Galenus een remedie voor een of andere ziekte ter verklaring voorschrijven, om te verhelderen welke aanpak zij in afzonderlijke gevallen hanteren. Eerst moeten zij een betoog houden, aangepast aan het opgestelde plan.

Na de verklaring zullen de examinatoren hun enige vragen ter beantwoording voorleggen. Als ze dat tot tevredenheid gedaan zullen hebben, zullen zij een these kiezen om in het openbaar te verdedigen. Zij benaderen dat als geleerden. Eerst moeten zij zich bewijzen met de interpretatie van een aforisme en met de uitleg van een specifieke ziekte op de manier die we net besproken hebben, daarna treden zij op in een openbaar dispuut over een uitverkozen thema.

De inrichting van het examen, waardoor de meesters in de kunsten tot aanzijn zullen komen

Nadat de kandidaten voor de graad van meester in de schone kunsten hun voortgang aan de professoren getoond hebben door hun trouwe aanwezigheid bij hoorcolleges en hun veelvuldig bezoek van openbare disputen en voordrachtsoefeningen, zullen zij voor het tijdstip van hun bevordering individueel examen doen ten overstaan van het college van professoren over belangrijke onderwerpen van de vrije kunsten en talen, waarover zij op de Academie uitleg vernomen. Zij zullen ook een bewijs van hun vaardigheid in het spreken en schrijven leveren aan de hand van een thema dat hun ter vertaling voorgelegd is of naar hun eigen keuze een ontwerp van een kleine voordrachtsoefening om te reciteren. Na het examen, wanneer het kennisniveau van een ieder bekend is, moet iedereen het eigen niveau en de graad toebedeeld krijgen volgens een zuiver en onbeïnvloed oordeel.

Beschrijving van de ceremoniën die gepraktiseerd zullen worden bij de inauguratie en benoeming van een doctor in de theologie, in de rechtsgeleerdheid en in de geneeskunde

Wij willen waardige ceremoniën, eenvoudig en vrij van iedere verdenking. Dus is het voor ons in deze toereikend als de promovendus gekleed in een lang gewaad zich nederig opstelt bij de voorzitter, die vanaf het spreekgestoelte het woord voert. Daar moet hij luisteren naar de voorzitter die ingetogen spreekt over zijn verdiensten en hem instrueert inzake zijn taak.

Na het einde van de toespraak moet hij zich naar het spreekgestoelte begeven, waar hij een boek van zijn faculteit als blijk van zijn eigen verworven vertaalvaardigheid in ontvangst neemt. Dan moet hij als gedenkteken van zijn literair aanzien een ring, natuurlijk van goud om zijn vinger geschoven krijgen. Op zijn hoofd moet bovendien een geheel zijden hoed als teken van onaantastbaarheid geplaatst worden. De voorzitter moet zich van deze taak kwijten, in hetzelfde kleed met dezelfde onderscheidingen getooid als de promovendi.

Wij nemen aan dat wat de functie betreft van voorzitter van alle professoren in hun eigen faculteit, zij elk, als het er twee zijn, die rol afwisselend op zich nemen. Hij zal zijn studenten bevorderen op die manier die hierboven besproken is in een vergadering van de hele Academie, die opgeluisterd zal worden met de aanwezigheid van de rector en de assessoren, die daar samen zullen zitten in een bij de senaat van de Academie passende uitrusting.

Wie de onderscheidingen van een doctor zal verkrijgen, zal dank betuigen met een kleine gedegen redevoering vanaf het spreekgestoelte. Opdat nu met Gods hulp iets van zo groot belang voortgang vindt, zal een theoloog die dan ofwel rector ofwel assessor zal zijn, enige korte gebeden bedenken en reciteren, die bij de inhoud van het gebeuren passen.

Wanneer de plechtigheid voorbij is, zal de rector in een bescheiden maar toch feestelijke optocht al de zijnen in passende volgorde naar de dichtstbijzijnde kerk of naar een andere gedistingeerde locatie leiden. Daar zullen zij met een Psalm, een Latijns of Grieks gedicht God als bron van al het goede publiekelijk dank betuigen. Die dank zal de theoloog wel in een kort gebedje verwoorden. Vanuit de kerk zal de rector in dezelfde optocht en in dezelfde volgorde de gepromoveerde of de gepromoveerden naar hun huis brengen. Daar zal een symposium plaatsvinden voor de hoogleraren en degenen die hun graad verkregen hebben, en dit in matige weelde en wel voor het bedrag van drie carolusguldens, die afzonderlijk een waarde hebben van 20 zogenaamde stuivers.

De examinatoren zullen elk afzonderlijk jaar benoemd worden door het college van de eigen faculteit. Deze uitverkorenen zullen een eed afleggen ten overstaan van de rector en zijn assessoren over het hoog te houden geloof en waar het hun plicht van goede mannen betreft, de taak die ze naar vermogen moeten uitoefenen.

Desalniettemin, terwijl wij ons intussen druk maken over deze kleinigheid, zullen de hoogleraren hun eigen studenten examineren terwijl de rector en de assessoren daarbij aangewend worden als getuigen van hun betrouwbaarheid. Bij elke voortgang en elk academisch samenzijn zal de rector het gezag hebben.

Beschrijving van de aan te wenden ceremonieën voor de promotie van meesters in de kunsten

Tijdens het gebeuren van de promotie zelf zal de voorzitter de vergadering van aanwezigen voor de promotie in een toespraak informeren, ook na de lofprijzing van de ijver en de kennis van de kandidaten. Zij zullen zich in een rij opstellen onder het spreekgestoelte van de voorzitter. Vandaar zullen zij van de voorzitter de opdracht krijgen op volgorde naar het spreekgestoelte op te gaan en daar zullen zij met de uitreiking van een boek de bevoegdheid verkrijgen om in het openbaar te doceren op alle academies. Als bekrachtiging van het behoud van hun fatsoen en integriteit, zal er op hun hoofd een eervolle wollen hoed gezet worden. De promovendi zullen naar voren komen in een lang kleed. De rector van de Academie zal de gepromoveerden gelukwensen met de titel van meester en hij zal hen aansporen om met gelijke toewijding op te gaan voor verdere studies.

Degene op de eerste plaats onder de gepromoveerden zal de voorzitter dank betuigen voor het verworven eerbewijs en evenzo het college van professoren. Door hun trouw en toewijding, namelijk, hebben zij de eervolle bekroning van hun opleiding bereikt. Daarna zal hij dank betuigen aan allen die vanuit hun plichtsbesef samengekomen zijn om de promotie met hun aanwezigheid op te luisteren.

Over de vakantiedagen

Aangezien de rector, de assessoren, de professoren en de curatoren in het document de opdracht krijgen om na raadpleging van en overeenstemming met de Leidse burgemeesters ook het een en ander vast te stellen omtrent vakantiedagen, zal de senaat van de Academie tevreden zijn als de professoren dezelfde jaarlijkse vakantiedagen gegund worden, als ook de gerechtshoven van Holland tot dusver toebedeeld kregen. Alleen worden de dagen tussen het opkomen van de Hondsster tot aan één augustus vanwege de oogst aan die vakantiedagen toegevoegd. Met als doel dat de professoren hun inspanningen hiervoor compenseren, zullen zij graag afzien van vakantiedagen, ook van de vakanties toegekend aan het Hof op die dagen die voorafgaan aan de veertigdagentijd. Evenzo zullen zij met genoegen afzien van alle canonieke feestdagen, waarop dat Hof gewoonlijk vrij heeft. En dit over de jaarlijkse vakantiedagen.

Gedurende de afzonderlijke weekdagen, op woensdagen en zaterdagen zullen ze zeker graag van hun inspanningen uitrusten onder deze voorwaarde toch dat, wanneer de Academie juist op woensdag druk bezocht wordt, de hoogleraren lesgeven zoals in de aanvang.

Over het stempel

Om aan de opdracht van de Staten helemaal naar tevredenheid te voldoen, heeft de senaat van de Academie een ontwerp voor de zegels uitgedacht. Hieronder volgt het, beschreven en uitgetekend.

Op het grotere zegel zal een gewapende Pallas afgebeeld staan met een schild. Dit schild zal vier andere schilden bevatten . Van de twee hoogste schilden hiervan zal de een van de Graaf van Holland zijn en de ander van de Prins van Oranje. Van de onderste twee zal de een van Zeeland zijn en de ander van de stad Leiden.

Het kleinere zegel zal Hercules liggend op de tweesprong voorstellen. Hem naderen de Deugd en de Lust, ieder om hem aan haar kant te krijgen.

Nadat de hogere Staten van Holland deze beschrijving van het ontwerp gelezen en goedgekeurd hadden, is het vrijgegeven om te benutten zowel bij het examineren van de doctores en meesters in de vrije kunsten als bij het verlenen van de titel door de rector, de assessoren en de professoren van de Leidse Academie. Bovendien zijn de overige hoofdstukken die hiermee verband houden, zorgvuldig overdacht en bij ditzelfde geschrift ter beschikking gesteld. Tenslotte is de mening hieromtrent van de Leidse gezagsdrager gehoord en is dit ontwerp net zo aangeboden. De hogere Staten zelf hebben het bevestigd, goedgekeurd en vastgesteld. En in dit passende decreet bevestigen ze het en keuren ze het goed en stellen ze het vast, alleen met deze uitzondering, namelijk, dat de rector in deze beginfase alleen dat ontwerp van de zegel zal gebruiken, dat in de beschrijving van het grotere getekend is.

Zeker zal de decoratie van de kleding ook, en nu en hierna tot in de eeuwigheid in het geel of violet zijn. Hierom vragen de hogere Staten zelf èn van de Leidse magistraat èn successievelijk van alle anderen voor wie het ertoe zal doen, om die academische lieden waardig te keuren dit werk te produceren, dat zij voor de voortgang van de zaak zullen besluiten te doen.

Tot stand gekomen in Delft op de 20e juli in het jaar des Heren 1576 in opdracht van de hogere Staten van Holland.