Klucht van Tryn van Hamborg

Klucht van Tryn van Hamborg, (anoniem). Ghespeelt op de oude Kamer in Liefde Bloeyende 1617. Amsterdam, 1627.
Uitgegeven door Marti Roos
Red. dr. A.J.E. Harmsen, Universiteit Leiden.
Ceneton118370 — Ursicula
In deze uitgave zijn evidente zetfouten gecorrigeerd en gemarkeerd met een asterisk.

[fol A1r]

Klucht

van

TRYN van HAMBORG

Ghespeelt op de oude Kamer in Liefde
Bloeyende 1617.

[Vignet: wapen van Amsterdam]

AMSTERDAM,
By Willem*Iansz. Wyngaerts, Boeckverkooper woonende
in de Gasthuys steech by’t Stadthuys. 1627.

[fol A1v]

PERSOONEN.

1 Tryn van Hamborgh.
2 Goutsmit.
3 Syn Vrou.
4 Kees een Boer.
5 Lijs, syn Wyf.
6 Barbier.
7 Giertje Waerdin.

[fol A2r]

Eerste uytkomste.

Tryn van Hamborgh.

BEroyt te wesen, en niet te hebben valt groot verdriet,
En om wat te verkrijghen moetmen wacker zijn, en slapen niet.
Wat middel best om aen een goede buyt te raken:
Laet sien: ’kweet raet, hier ben ick by’t huys daermen Silverwerck, maken.
(5) Daer sal ick gaen seggen dat ick vry wat van doen ben,
En sien of ick ondertusschen tot mijn voornemen spoen ken.
Als ick nu een deel goet gekoft heb, sal ick het seggen te comen halen.
Ende als dan het ghekoghte goet voort te betalen;
Ondertusschen sonder dralen, sal ick gaen by een Barbier
(10) En seggen; Meester ick sal u flus een Vroutje brenghen hier
Die een verholen accident draeght onder haer kleeren,
Ey lieve besietse eens, ofjer moet toe hebt om te Curere,
De Vrou daer brengende, sal ick segghen Meester hier is de vrou,
Ey lieve sootje belieft soo helptse nou
(15) Dese Silversmits Vrou (sonder yets te vermoede)
Sal geen argh kennen dencken, en ick sal mijn voort spoede,
Niemant sal bevroede, dat ick valscheyt heb int sin:
Elck moet gau op sijn neeringh zijn, en passen op een goet gewin,
Want het gaet huydens daeghs so, die niet en heeft is niet geacht,
(20) Men past nu op gheen eer, noch eerelijck gheslacht,
Die ghelt heeft, die heeft vrienden, die’t niet heeft is verlegen,
Men vraecht nu huydens daechs niet hoe’t goet is verkreghen,
Alsment maer hebben dat is ghenoech, al soument steelen,
Dat doen de rijckste wel, daerom sijnder soo veele,
(25) Dies ghebruyck ick list daerme te raecken aen,*
Want het goet helpt meenigh Meysjen aen de Man,
Daer hou ick oock veel van, nu sal ick schicken wat te taecken,
Wat hebbende, weet ick raet om aen een Vryer te raecken,
Maer voor alle saken, moet ick schicken dat ick dit wel belegh,
[fol A2v]
(30) En passen dat icker niemant ter werelt een woort of segh,
Sie daer dats gangh, dat gater na toe sey ’t Meysje,
Hups sey de Lants-knecht comt soo vry noch een reysje.

Sy klopt
aen de
deur.

De Goutsmit.

Wie klopt daer,
Tryn. Al vrient doet open,
Hier krijgje klanten op den ouwen avont om wat te koopen,
goutsmit (35) Goeden avont Vroutje, wat sou jey halen,
Tryn. Maer ick had garen ses Bekers, met twaelf schalen,
En eenige andere rariteyen dieje mijn sout moghen laten sien:
goutsmit Ick hebt van alles soo wel Vroutjen als een*
Die in Amsterdam winckel hout van alles uytghenomen,
Tryn. (40) Daerom sel ick jou voor een ander by komen:
goutsmit Sootje belieft treedt in, ’khebt gheen daerje na vraecht,
Siet al mijn kassen deur, wat werck dat jou behaecht,
Tryn. Met verlof,
goutsmit Verlofs ghenoech treedt binnen,
Ick twijffel niet ghy sult in als u gaingh wel vinnen.

De tweede uytkomste.

Tryn met de Goutsmit weer uyt.

(45) Nu heb ick mijn gherief ick salt flus komen halen,
En dan sal ickje Vroutje ter plaets brengen daermense sal betalen,
Vaert wel, tot soo langh toe beveel ick jou den Heer.
goutsmit Voor u beleefde gunst danck ick u hartelijck seer, binnen.
Tryn. Dat is begonnen was het na mij wensch ten enden,
(50) Ick blijf wat uyt de luy, light dat mijn yemant kenden,
Soo raeckten ick moey vast, t’is best dat ick mijn spoe,
En gae soo datelijck eens na de meester toe. binnen.

[fol A3r]

De derde uytkomste.

Boer Singhende.

Het bottertje dat ghelt wel,
En dat kaesjen en slaet niet of,
(55) Nu gaet dat Boertje, dat loose loertje,
Nu gaet dat Boertje alsoo grof.

Hier ben ick by’t Hof, hier woont maghere Giertje,
Dit is mijn ouwe Herreberg hier moet ick gaen drincken een biertje
Of een paertjen dat ist hooghst, drie Bier, dat waer te grof,
(60) Want als dat onse Lijs wist, se streeckmen verseker de broeck of,
O bloet t’is sulcken vel, se is de droes teghen een Man,
Ja wel reght uyt eseyt ick hebber langh Wijfs ghenoegh aen,*
De Duyvel is een quaet dingh soo ick wel heb ghelesen,
Maer gheen Duyvel macher soo quaet, als mijn Wijf wesen,
(65) T’is sulcken helle veegh, o bloet t’is sulcken pant,
Heurs ghelijcken leefter niet in’t hiele lant,
Hy magh wel blijt wesen die der onse lieven Heer voor bewaerde,
Want een quaet Wijf is een hel opter aerde,
Nu ick magh gaen, ick sie Giertje daer veur,
(70) Ick wil gaen nemen een Biertjen op, en loopen dan al mijn best weer deur
Goeden avond ouwe kennis, hoe vaerje Giertje,
Ick sou wel eens drincken sootje belieft taptmen een Biertje
Giert. Komt binnen,
Boer. Al ree Man
Giert. Krelis Josten loopt after, daer leyt een moey vier aen.* binnen.

De vierde uytkomste.

Tryn met de Barbier.

(75) Meester wat ickje vraghen sou,
[fol A3v]
Barbier. Maer Vroutje dat en weet ick niet
Tryn. Alsoo jy alle daghe onder de menschen veel ghebreken siet,
En in die wetenschap, seer kunstigh sijt ervaren,
Moeyten noch kosten en selmen hier toe sparen
Ist dat ghy raet weet, voor een verholen secreet,
(80) Dat een Vroutjen heymelijck draeght onder haer kleet.
So sal ickse hier brenghen, op dat ghy’t eens besiet
Ofjer moet toe hebt te helpen of niet:
En ist dat jy hoop hebt haer gesontheyt te bekomen
Men sal u (na u wil, en wens) eerelijck loonen
Barbier. (85) Soo langh ick de persoon niet selfs heb ghesien,
Ist my niet moghelijck te oordeelen van dien,
Ist datter hoop is van ghenesingh sal ick u dat wel segghen,
Op dat ghy daer vergeefs, geen kosten aen sout legghen,
Want my in gheender wijs, gevalt, of wel behaeght,
(90) Datmen de luy bedrieght en haer op kosten jaeght,
Brenght de persoon flus hier ick sal na mijn vermoen,
Wel segghen, watter tot die saeck sal staen te doen
Tryn. Wel aen ick sal mijn spoen, en sonder langh te dralen,
Soo gaen ick al mijn best om dese vrou te halen.
(95) Mijn dunckt ick sie nou kans, en heb oock goede moet,
De saeck die staet heel schoon en op een goede voet,
Ick meen met listicheyt het looselijck te maecken,
Dat aen een goede buyt ick goet koop hier sel raecken:
Want het is tegenwoordigh een kostelijcke tijt, alle dinck is duer,
(100) En die van’t wercken niet en hout moet het aenlegghen op een goet avontuer,
Want ick ga garen wat moeytjes, en magh wel dat wel smaeckt,
Ick slaep garen s’morgens, dat het mijn aent hart raeckt.
De Burghers te dienen dat ken mijn niet behaghen,
Want alle nuwe snoffjes van kleeren, sou ic oock garen dragen:
(105) En yemant die dient, sulcx niet ghebeuren kan,
Maer ick prijs dese wijs, al comtmer vaeck met treuren aen,*
Och hoe lecker is weer een gestolen beetje, dat wetender veele.
Trouwen, ick geneer mijn met een kleyntje, inde kunst van steele;
[fol A4r]
Maer der zijnder dieder rijck by worden, grootelijcx ghe-eert.
(110) En ick speul soo ghewonnen soo verteert:
Loopter al te met een avontasie op, dat moet weer springhen.
Al soumen daerna een reys het galghe lietje singhen.
Nu om mijn dinghen te bestellen, moet ick na de Silversmit gaen
En schicken dat dees saeck, op’t spoedighst wert gedaen.

De vijfde uytkomste.

Lijs uyt.

(115) Waer of hy nou weer in d’een kuf of d’ander sit,
Ja wel veugel krijgh ick jou, ick beloofje dit
Dat jou Deensche kop, en pumpele wanghen,
Van desen avont lustigh vlieghen sullen vanghen,
En ick sel speulen hout wat en geeft wat, lansje meughje dat wel,
(120) Ick selje Stock-vis t’eten gheven, die jou wel drie daghen op breken sel
Dat jey meent dat jey moey weer selt speulen, en ick sloven,
Soo schoon en praetje mijn niet dat ick dat sel geloven,
Dat paert hinckt al, dit mallen moest of,
Dit beurt schier alle weeck een reys, hy maeckt het te grof.
(125) Holla? ick tre wat after of, mijn dunckt dat hy daer comt aen rellen
Ick moetme wat stil houwen, en laten hem al sijn avontuer vertellen.
Boer. Ick loop lustigh swieren, de kop is hallef dol,
De Beurs is leegh, en de buyck is vol
Een vaentjen aen Bier, een paertje Taback
(130) Een hallef mutsje brande wijn, holla ick krijgh grooten kack
Soo dat ick strack mijn broeck moet losmaken
En sien of ick hier weer een vraght ken quijt raken,
Lijs. Dit beurt schier alle blauwe maendaghen eens, maer ick sal hem soo tracteren
Datmen sal weten te seggen, datter vrouwen sijn die mannen regeeren.
(135) Ick en gever niet om, al seggen de luy ick ben een quaet vel,
Ick en bent allenigh niet, Deensche Giert kent oock wel,
[fol A4v]
Dat is een vel met een gat, die setter heur teghen an.
En daerom heetser een hielen tijt soo veel wil van,
En daer sijn noch wel Vrijsters, dorst ick het seggen,
(140) Die souwent wel maken warense etrout, dat ick en mijns gelijcke
daer* onse Broeck wel mochten by legghen.
Boer. Maer waer doen ick het best, thuys legh ick het inde groep
Al esien nergent beter als inde Barbier sijn stoep,
O bloet hoe sel die Keerel knorren, en parelementen,
Als hy daer soo een Balij in sijn stoep siet met leckere krenten,*
(145) Gans slappermenten, ick laghten mijn sat,
Dat de Barbier sulcken vullisien* in sijn ooghen hadt
wel daerme komter een, daer sal de Meester voor gruwe.
Lijs. En ick selder jou moeytjes met jou neers in duwe,
Dat is voorje vaen, dat voor de Brande-wijn, dat voor de Tabac.
(150) Het willighen hout dat wast wel en t’is een groot ghemack,
Dat is voorje Guyterij, ja ick en pas niet opje krijten,
Ick selje leeren ’tghelt verdrincken, en inde luy heur stoep schijten
Boer. Ey mijn lieve wijfje vergeeft het myn, en hout het my ten goen,
Alsoo waer als ick leef, ick en selt mijn leven niet meer doen
(155) Ey mijn soete goede mijn aldergouste thoont med’ooghen
Ick bid met ghevouwen handen, en schreyende ooghen,
Vergeeft het mijn dese reys ten sel geen meer schien
Ick bidje mijn uytvercoren hartje, wilt niet soo suer sien,
Lijs. Jey weet wel dat ick het jou so dickwils verbie Taback te drincken
(160) Die een hiele nacht deur, int bedt blijft stincken
Dat icker schier van koock, en jey verlebde Guyt
verdrooght door de Taback, al jouwe krachten uyt
[Boer.]* Ey mijn goude Buysje vergeeft het myn dese reys, by myn sole van
myn schoenes
’Ksel jou te nacht driemael weer of soenen,
[Lijs.]* (165) Ja wel wat heb ick te segghen, ic neem jou beloften an
En schickt jou daer na veughel weest een ander man,
Want ick seghje dat ick kan dit niet langher verdraghen
Gaet voort na huys,
Boer. Wat dunckje goe luytjes sou de nicker soo een mens wel plaghen
[fol B1r]
Als ons dit gespuys doet,
Lijs. (170) Wat hebje daer te snappen, ick raedje wel datje jou na huys spoet
Ja wel het is voor mijn, soo te leven, wel een hart gelagh,
Boer. En ick wou dat ick jou int midden vande Noort zee sagh, binnen.

De seste uytkomste.

Tryn tot de Goutsmit.

Meester hier com ick om mijn ghekofte goetje te halen
Laetje Vroutje mee gaen, men selse voort betalen
goutsmit (175) Seer wel, daer is heel goet doen mee, ick bedanck u seer
En alsje wat van doen hebt soo gunt mijn het gelt weer. binnen.
Tryn.* Dat sal ick wel doen, Vroutje willen wy heen tijen
Vrou. Alst jou belieft, ey maeckt hier geen sermonyen
Tryn. Neen jey bent de outste, liet ick dat toe, ick deed mijn selver schand aen.
(180) Ick segh voorwaer Vroutje dat ick dat niet en doen jey moet aende
hooger hant gaen,
Vrou.* Ia wel ick slacht de Meysjes, die light syn te bepraten,
Ick sel jou wil doen en mijn ghesegghen laten,
Tryn. Wat ist een moeyen avont hoe helder schijnt de Maen
Men behoeft nu geen Lanteren om by de straet te gaen,
(185) Hier sinne wy by’t huys, en sonder langh te dralen
Sel ick aen kloppen, en vraghen of hy jou wil betalen.

Sy klopt.

Barbier. Wie daer,
Tryn. Al vrient,
Barbier. Syt ghy daer met u tween
Tryn. Wel Meester myn dunckt ick had daer schier een doren in myn voet ghetreen
Barbier. Wat te overgeven Guyts, die sulcke dinghen bedryven
Tryn. (190) Maer Meester ick en heb geen tijt langh hier te blyven
[fol B1v]
Soo bid ick dat ghy u beloften na comt en hout u woort
Dit is de vrou daer ickje van geseyt heb, ey lieven helptse dateliick*voort.
Myn tijt verloopt jey selt het samen wel klaren
De Poort-clock luyt ick moet datelijck uyt de stadt varen
Barbier. (195) Vaer jey in Gods naem vroutje comt in, en sit een lutje neer
Ick selje strack helpen,
goutsmits Ick en heb geen haest,
vrou Hadieu Jufvrou, ick bedanckje seer,
Tryn. En ick jou oock en wilje den Heer beveelen
Wat duncktje vrienden, waer saghmen sulck listigh steelen,
Dogh om myn schanden te heelen, ty ick strack voort
(200) Want de clock heeft geluyt men sluyt terstont de Poort.

De seveste uytkomste.

Barbier; Goutsmits Vrou.

Wel vroutje alstje belieft so meugen wy eens sien hoe dat de saken staen
Vrou. Ick ben gereet alst jou belieft soo meugen wy’t effen maken gaen.
Barbier. Wy behoeven nergens, wy sellent hier wel klaren:
Vrou. ’Tis mijn alevenliens, soo lief hier als of wy binnen waren,
Barbier. (205) Wel sootje belieft soo set jou hier wat neer
Vrou. So goet koop heeftment sitten, alst staen, dies doen ick jou begeer,
Barbier. Nu sult ghy u wel dienen een lutje los te maken,
Vrou. Wel wat sou dat beduyen, wel wat sijn dit voor saken,
Barbier. Wel hoe ist anders meugelijck dat ick daer by com
Vrou. (210) Wel geckje met de botter (hoe heb ick’t hier) of laghjer om,
Barbier. Nou nou vroutje, laetje segghen, jou en sel gheen leet schien,
Vrou. Wel watser wat soud’ ick laten int sekreet sien.
Ten waer niet eers ghenoech, ey laet dit mallen varen,
Barbier. Wel vroutjen als ghy dus wilt, weet ick het niet te claren
Vrou. (215) Wel Meester wat begeerje dan dat ick doe,
Barbier. Jey moestje kleeren los maken of ick en weeter geen raet toe
Vrou. Wel wat soeckje dan mijn in mijn eer te krencken,
[fol B2r]
Barbier. Vroutjen als ick jou helpen sou, moest jey sulcx niet dencken.
Vrou. Alle gecken laet varen, comt voort en geeft mijn gelt,
Barbier. (220) Wel Vroutje mijn dunckt dat jey resschapen de pijpen stelt,
Wat gelt sou ick jou geven, wel waer comt dit van daen
Vrou. Ja wel wat sal dit wesen hoe oft hier noch sel gaen,
Ick ben de Goutsmits vrou, daer u de vrou van seyde
Barbier. Soo ghy die Vrou sijt wel waer na wilt ghy dan beyde,
(225) Als ick u helpen sel waer toe mijn dus ghequelt
Vrou. Wel waer toe queljey myn, ick coom hier om mijn gelt,
Van die ses Beckers en twalef Schalen
Die met noch veel andere dingen de Vrou gister avont quam halen
En seyde, jey sout betalen, al de som van dien
Barbier. (230) Wel waer hebje jou leven sulcke sticken esien,
Die vrou comt by my, en seyt, daer is een vrou, die heeft een accident
onder haer kleeren
Sootje belieft, ick selse hier brengen, wiljese eens visitere.
Om te sien, seytse of jeyt soo maeckt,
Dat dese vrou (door u kunst) aen haer gesontheyt raeckt,
(235) Ey lieve (seytse) wilter jou naerstigheyt aen betoonen
Se selt jou eerlijck, en rijckelijck loonen:
Hier met u comende seytse Meester hier is de vrou,
Ey soo’t jou belieft, soo helptse nou,
Wie plaegh sou dencken: dat de saeck soo was gelegen,
(240) Ick en had mijn leven daghe, geen quaet vermoen ghekregen,
Wel dat comt behendigh, en geestigh op sijn Guyts
6 Bekers,* 12 Schalen, se hed jou wel ehadt voor jou ellef duyts,
Ja wel Vroutje, gaet vry na Huys toe, doet het jou seer
Siet ofter beter toe, dit isje een goe leer,
Vrou. (245) Ja wel hoe sel myn man toehooren, ick weetme gien raet.
Barbier. Klagen ken niet helpen, dat is nou al te laet,
Ick souje raden datter op alle plaetsen moght werden na vernomen.
Om te sien ofje soo niet weder aent jou keunt comen.
Vrou. Dat sou myn wel schicken, maer ick en hebt geloof niet.
(250) Dus raed ick u burghers, dat ghy togh wel toe siet
[fol B2v]
Datje me niet (als ick) meught werden bedrooghen,
Men dient huydens daeghs wel te sien uyt hondert ooghen.
De werelt is te vals, de menschen sijn te snoot.
De Dieverij is tegenwoordigh al te groot,
(255) Die meest dickwils t’minste toe vertrouwen, dat sijn de snootste,
En die de galgh meest ontgaen, dat sijn de grootste,
En ten ken niet baten of ick veel klaegh, schrey, en sucht,
Ick magh het inde beste vou slaen, en vertellent mijn man voor een klught.

FINIS.

Tekstkritiek:

fol. A1r Willem er staat: Willen
vs. 25-26 rijmpaar aen (i.e. an) — man
vs. 37-38 rijmpaar sien — een (i.e. ien)
vs. 61-62 rijmpaar man — aen (i.e. an)
vs. 73-74 rijmpaar man — aen (i.e. an)
vs. 105-106 rijmpaar kan — aen (i.e. an)
vs. 140 is door de zetter over twee regels verdeeld, maar door ons en door de zetter van 1635 als één vers beschouwd
vs. 145 leckere er staat:leekere
vs. 147 vullisien (vuilnisje) er staat: vulli sien
vs. 164 en 166 de sprekers zijn met potlood erbij geschreven
fol. B1r: de sprekers zijn verschoven ten opzichte van de teksten
vs. 194: dateliick er staat Dateliick maar de tekst hoort bij de voorgaande regel
vs. 244 Bekers, er staat: Bebers,

KluchtvanTRYN van HAMBORGGhespeelt op de oude Kamer in LiefdeBloeyende 1617.

AMSTERDAM, By Willem*Iansz. Wyngaerts, Boeckverkooper woonende in de Gasthuys steech by’t Stadthuys. 1627.

PERSOONEN.

Eerste uytkomste.Tryn van Hamborgh.

De Goutsmit.

De tweede uytkomste.Tryn met de Goutsmit weer uyt.

De derde uytkomste.Boer Singhende.

De vierde uytkomste.Tryn met de Barbier.

De seste uytkomste.Tryn tot de Goutsmit.

De seveste uytkomste.Barbier; Goutsmits Vrou.