U.F. Swartsen - Adallas coninck van Thracien, ofte de stantvastige Olympie - 1728

U.F. Swartsen: Adallas coninck van Thracien, ofte de stantvastige Olympie. Amsterdam, Mechelen, 1728.
Uitgegeven door drs. G.C. van Uitert
Red. dr. A.J.E. Harmsen, Universiteit Leiden.
Ceneton087480 — BooksGoogle
In deze uitgave zijn evidente zetfouten gecorrigeerd en gemarkeerd met een asterisk.

ADALLAS

CONINCK

VAN

THRACIEN

OFTE

DE STANTVASTIGE

OLYMPIE

BLEY-EYNDEND’

TREURSPEL.

Door U. F. SWARTSEN.

[Vignet: fleuron]

TOT MECHELEN,

By LAURENTIUS VANDER ELST* 1728.
_________________________________

Met Approbatie.

VERTHOONDERS.
ADALLAS Koninck van Thracien.
OLYMPIE Princesse van Thracien Suster van Adallas.
ARIOBARZANE Prince van Armenien minnaer van Olympie onder den naam van Ariamene.
NICOCLES LIMARDES URMANDES TELEMACHUS SOSIAS IRISMENE	} } } }	Raeden ende Edel-lieden.
EURILAS Voester-heer van Olympie.
Gesanten.
Borghers van Byzance.

AEN DE
RYM-KONST-MINNENDE
OVERHEYDT
Der Reden-rycke Gilde van S. JAN geseyt de PEOEN binnen MECHELEN
DE SEER EDELE
WEL-ACHTBAERE
HEEREN.

M’her JAN ô DONNOGHUE Heere van Niel, Geldorp, &c. Raedt in Syne Keyser- en Konincklycke Majesteyts Grooten Raede &c. Hooftman.
Jon^r. JOSEPH HENDRICK VAN KERRENBROECK &c. Overdeken.
Jon^r. KAREL RUDOLPH MICHIEL VAN ERP, Heere van Mingelfruyt, Raestingh &c. Overdeken.
Jon^r. THEODOOR DE JONGHE, Heere van Duwaerde &c. Raedt in Syne Majesteyts Provincialen Raede in Vlaenderen, Overdeken.
Jon^r. KAREL FRANCIS DE PARTZ, Heere van Grisperre &c. Overdeken.

Seer Edele Heeren.

HEt is U. EE. bekent dat ick dit Treurspel op U. EE. yverige aenwackeringe ter vlught op het papier gestelt ende gemaeckt hebbe naer de bequaemheydt der tegenwoordighe Gilde Broeders om [fol. *2v] van hun lieden verthoont te worden sonder meyninge van het door den druck gemeyn te maecken, ende dat het alsdus goedt gekeurt synde syne vyanden gevonden heeft die het sonder reden getracht hebben te beletten, waerom ick genoodtsaeckt ben geweest het selve alsoo ongeschaeft op de pers te brengen, op dat, den druck met het goedt gekeurt geschrift over-een-komende, aen een yder soude blycken dat wy noyt het voornemen gehad en hebben van iedt onbehoorlycks op het Thoneel te brengen. Dese aenmerkinge doet my de vreypostigheydt gebruycken van dit myn gedicht tusschen myne daegelycksche besigheydt op weynige dagen gemaeckt U. EE. op te draegen, te meer om dat myn ooghwit is U. EE. te gehoorsaemen, geenen lof van dit myn werck verwachtende als de eer van U. EE. het selve opgeoffert te hebben, en my te mogen schryven.

Seer Edele ende Wel-achtbaere Heeren

U. EE. Ootmoedigen Dienaer

U. F. SWARTSEN.

CORT BEGRYP.

ADallas Koninck van Thracien met eene rampzaelige genegentheydt verlieft op syne Suster Olympie wilt de selve ten Houwelyck dwingen: waerom sy des nachts met een Schip in zee de vlught nemt, met voornemen sigh te begeven in ’t Hof van den Koninck van Lybien haeren Oom, maer Schip-braeck lydende wort met haer gevolgh aen een kleyn Eylant aengespoelt, daer sy Ariobarzane Sone van den Koninck van Armenien bynaer verdroncken te hulpe komt, ende met den selven eene eerbaere vrindschap aengaet. Naer wynige daegen in dese eensaeme plaetse by gebreck van noot-druft eene sekere doodt verwachtende, komt Adallas (die om Olympie te vervolgen met weynigh volck in Zee gesteken was ende syn Ryck verlaeten hadde) met een vyandlyck Schip strydende op ’t selve eylandt gevlught, ende wort van Ariobarzane schoon onbekent, tegen syne vyanden beschermt, ende van de doodt verlost. Voor dit weldaet wort hy onder den naem van Ariamene met de Princesse Olympie, ende haer gevolgh in het Konincklyck Schip ontfangen maer den minne-neydigen Koninck syne Suster gekent hebbende wort met dusdaenigen haet ontsteken op Ariobarzane dat hy hem aen ’t Eylant Cyprus uyt syn Schip dryft, ende op levens straffe syn Landt ende het gesicht van Olympie verbiedt: den verliefden Prince niet tegenstaende dit ver- [fol. *3v] bodt treckt recht naer ’t Koninck-ryck van Thracien, het welcke hy overrompelt vindende door de Wapenen van Merodate Koninck van Taurica vervoeght sigh met de Bevel-hebbers van de Thraciers, ende door syne groote kloeckmoedigheyt, en wys beleyt tot Opper-velt-heer vercoren synde bevreydt het Ryck van den geheelen onderganck. Adallas ondertusschen door onpasselyckheyt op de zee soo lange opgehauden synde keert met Olympie weder in syn Ryck, ende doet Ariobarzane om dat hy tegen syn verbodt in syn Landt gekomen was (schoon hy hem syn leven en syn Croon bewaert had) in den Kercker werpen met voornemen van hem te doen sterven naer dat hy Merodate saude overwonnen hebben, treckt tegen den selven te velt, maer wort self overwonnen, ende gevangen genomen. De Thraciers door dit verlies ontstelt, verlossen op het aenmaenen van Olympie Ariobarzane uyt den Kercker, en geven hem weder het opperste bevel, hy treckt op het versoeck van Olympie Merodate tegen, windt den slagh, doodt Merodate met syn eygen handt, verlost den Kominck uyt de Gevangenisse ende verkryght door voorsichtige voorwaerde de Princesse Olympie tot syne Bruyt.
De dry eeste Bedryven syn binnen Byzance Hooftstadt van Thracien, ende het vierde Bedryf ontrent ende in het Stedeken Tenese.

Continue

ADALLAS

CONINK VAN THRACIEN

OFTE

De stantvastige Olympie

BLEY-EYNDEND’ TREURSPEL.
____________________________

EERSTE BEDRYF

EERSTE UYTCOMSTE.

Adallas, Raeden, Hovelingen, en Borghers van Byzance.
DAt onsen Coninck lev’ tot spyt van Merodate,
Lanck leve Adallas voor syn trauwe ondersaten.

Cloeck aen, myn Byzantiers, volhert in uwen moedt:
Ick sal u bystaen tot myn laetste druppel bloedt.
(5) ’k Herken gelyck ick moet dees uw’ genegentheden,
Ick sal u voorgaen en den vyandt tegentreden:
Ick stell’ myn hoop op U. Byzances Borgery,
Gy hebt alleen gestutt des vyandts raserny
Ick sweir by ’t Godendom dat ick uw’ trauw sal loonen,
(10) En dat ick in de straf van d’ontrauw sal bethoonen
Wat dat een Stadt verdient die haeren Heer verraedt
En die uyt smaet oft vrees den vyandt binnen laet.
HURMANDES.
Veel Steden syn door vrees en onmacht ’t saem verloren
Dies sal den Vorst sich aen d’ onnoosele niet stooren.
(15) Is hier en daer een slot gegeven by verdragh
’t Moet seker volgen dat men niet behouden magh.
[p. 2]
Will’ u meer tot genaed’ als tot den straf bereyden.

’k Sal weten ’t schuldigh van’t onnoosel t’ onderscheyden.
Myn Vrienden, volgh my, dat sich ieder nedersett’
(20) Op dat uw’ onderwys myn doeve sinnen wett’.
Nicocles, maeckt my condt den staet van myne saecken.

Helddadigh Vorst, ick sal u alles kenbaer maecken:
Naer dat syn Majestyt vertrock van dese Stadt
En dat hy het bestier syns Rycks verlaeten had
(25) Wiert dit terstondt bekent door alle syne Staeten,
En stracx geweten van den Coninck Merodate;
Die dacht op syne vraeck met die gelegentheyt:
Hy trock syn Heyr by een met d’aldergrootste vleyt
En wirp sich onverwacht in syn verloren Landen
(30) Wiens volckeren seer licht ons cleyn besettingh banden,
Oft doodt-sloegen, soo dat hy weder meester bleef
Van al het Landt daer hen syn Majestyt uytdreef.
Hier mede niet vernoeght, voert voorder syne vraecke
En treckt uw’ Landen in met branden en met blaeken
(35) Neer-slaende alles dat hy in de wapens siet
En streelende all’ die herkennen syn gebiedt,
Dees staetcund’ wint hem stracx veel Steden ende vlecken
Eer ’t Eurumede weet, oft hem can tegen trecken.
Dien Velt-Heer die gy liet ’t gebiet van uwen Staet,
(40) Doet alles wat hy can met vleyt en wysen raedt
En ruckt een Heyr by een van twintigh duysent mannen:
En op dat Merodaet niet voorder aen sou spannen
Biedt hem den slagh aen, doch te licht, en onbedacht:
Ons Leger wordt vernielt, en g’heel te niet gebraght.
(45) Den strydt is vreedt en langh, maer naer ’t herneckigh stryden
Kan Eurumede sich nauw door de vlucht bevreyden
Met duysent Ruyters; al het voet-volck wort gevelt,
En all’ ons steden voor den Vyandt bloot gestelt
Den Vorst van Taurica naer desen grooten zegen
(50) Wint Stadt voor Stadt, en al die syne macht staen tegen
Doet hy op ’t aldervreetst door ’t scherp van ’t sweerdt vergaen
Soo dat noch slot, noch Stadt hem meer dert tegenstaen.
[p. 3]
Hy treckt hooghmoedigh voorts, en laet sich Coninck roemen
Van ’t Ryck van Thracien, men hoort syn Vrienden roemen
(55) Dat hy is afgedaelt van ’t aude Coninckx bloedt:
Dat, mits den Coninck ons in’t minst geen bystandt doet
Maer heeft syn Ryck om syne geyle min verlaeten
Die hem vernietight en van ieder een doet haeten,
Het meer als dolheyt is sich doodt te laeten slaen
(60) Voor eenen Coninck die ons niet meer by wil staen,
Dat Merodate ons voor altydt can beschermen.
Op desen roep werpt sich een ieder in syn ermen:
Daer synder weynige die blyven in hun plicht;
Maer onder dies dat Eurumede Mannen licht
(65) En sigh versterckt ontrent de mueren van Byzance
Die hy voorsien doet, en van alle cant beschanssen,
Vloeyt hem van’t g’heele Ryck veel volck van aensien by
Bereyd te sterven voor Adallas heerschappy.
Syn Leger groeyt en wort soo sterck in corte daegen
(70) Dat hy in staet is om de cans noch eens te waegen
Maer gantsch den Cryghsraedt met eenpaerelyck verdragh
Besluyt dat men niet licht moet comen tot den slagh;
Nochtans alsoo men moet des vyandts winst beletten
Comt Eurumede sich voor synen doortocht setten
(75) En wort eer hy het weet gewickelt in den strydt,
Die hy verliest, en wort met een syn leven quyt.
Den slagh scheen tweemael voor ons zyd’ geheel gewonnen
Wanneer de Tauriciers met nieuwen moet begonnen
Geleydt door hunnen Vorst, die door ons benden drongh
(80) En ’t rodt van Eurumeed’ soo onverwacht besprongh
Dat hy hem, schoon omringht van die hy ’t meest betraude,
Syn overwinnend stael dweers door het lichaem dauwde.
Den romp zeegh in het zandt van synen geest onbloot
En al den moet sonck op’t gerucht van dese doodt.
(85) Daer was geen Velt-heer meer die syne plaets bekleede
En mits sy sonder Hooft alleen uyt wanhoop streden
Begaf het grootsten deel sich aenstonts op de vlucht.
[p. 4]
Dien droeven slagh maeckt ons voor het verlies beducht
Van uwen g’heelen Staet, niet heeft den vyandt tegen
(90) Als dese Stadt, en ’t Landt in dit beworp gelegen.
En seker, Heer, het was met uwe Croon gedaen
Ten waer een jongen Heldt ons hadde by gestaen.

Hoe kan den wapen Godt sigh met myn vyandt voegen
Verliefden Mavors, die vrouw Venus waut vernoegen
(95) Verlaet gy eenen Prins die uwe gangen gaet
Als hy om syn Vrindin ’t bestier syns Ryckx verlaet?
Liet gy den Oorlog niet om Venus te behaegen?
En straft gy my die was gedwongen naer te jaegen
’t Vernoegen van myn ziel die myne min ontvlucht?
(100) Ick ded’ uyt noot ’t gen’ gy gedaen hebt uyt genucht
’t Gen’ Mavors deed sal al de Goden niet behagen
De Min die ’t al bestiert sal sig van hem beklagen
En sal Jupyn die Juno mint syn tegen my?
Vertel my voorts den staet van myne Eerschappy.

(105) Een vremdeling die nam belangh in uwe saecken
Als hy ons volck sich tot den Crygh bereyt sagh maecken.
Hy trock met ons te Velt, eerst sonder eenigh Ampt,
Maer had in corten tydt soo menighmael gecampt
In d’een en ’t ander Rot daer hy sich by vervoeghde
(110) Dat hy de Overheydt des Legers vergenoeghde,
En deed verwondert staen door syn beleydt en raedt,
Waerom hem Eurumeed eerst de bestieringh laet
Van duysent Ruyters: met dit volck aen hem bevolen
Deed’ hy ter vlucht, oft somtyts in een cant verholen
(115) Den Vyandt soo veel quaet dat hy noynt weder quam
Ten sy belâen met roof die hy voor cryghs-buyt nam
Hy doode somtyts, namp gevangen, en deed’ vlieden
Veel grooter benden als den hoop die hy gebiede.
In cort hy wiert soo seer vermaert door ieders stem,
(120) Dat Eurimmeed hem gaf de eerste plaets naer hem.
Dit was ten tyde van ons laetste droevigh stryden.
Hy was door ’s Velt-heers last een doortocht gaen bevryden
Daer hy de Vyanden soo gansschelyck versloegh,
Dat hy acht duysent Mans soo doode als verjoegh,
[p. 5]
(125) Soo dat, waer’t niet gemist van Eurimedes zyde,
Daer hoop was van ons Ryck geheelyck te bevryden
En Merodates Heyr te dryven uyt het Velt.
Maer op dees tydingh weeck dien cloecken voor ’t gewelt
Ontrent een stondt van hier, om dese Stadt te decken
(130) En om in tydt van noodt daer voorraet uyt te trecken.
Hy lockt den overschot van den verloren slagh
Begraeft sich en ontfanght het opperste gesagh,
En schoon daer waeren die met meerder schyn van reden
Staen kosten naer dees Eer, een ieder is te vreden
(135) En geeft gewillighlyck sigh onder syn gebiedt.
De staetsucht haut sich stil daer sy geen voordeel siet.
Des vyandts moedigh heyr komt onder dies getogen
Voor ons begravingh, doch kan met syn groot vermogen
Den stauten vremdelinck niet deiren in syn gracht
(140) Die hem by nachten quelt en ’t groot getal veracht.
Hy stut syn Zegen-prael, maer dit en kan niet dueren
Dus sluyt hy wysselyck sich binnen dese mueren,
Voorsiet de Stadt van all’s, en waght den Vyandt af:
Die niet en draelde maer sich voor ons Vest begaf.
(145) Hier heeftmen konnen sien wat dat een Man kan winnen
Die niet ter handt treckt als met wel beraede sinnen
Daer gingh geen dagh voor by dat hy niet iet bedreef;
Dan door een uytval daer hy overwinnaer bleef
En doode duysende, dan met seer wynigh kielen
(150) Des vyandts oorloghs Vloot te krencken, te vernielen:
Dêes daedt die is’t alleen die u de Croon behaudt,
Hier door is vyandts moet en oock syn macht verflauwt.
Want mits ons het belet ter Zee was wegh-genomen
Syn langhs den Bosphorus ons benden afgekomen
(155) Door Eurimedes last in Tinien gelicht
En in Colonien, de Vlôot in het gesicht
Van Merodaet verbrant doet hem syn Leger lichten.
Ons hooft die oordeelt oock dat hem syn eer verplichte
Te trecken uyt de Stadt; hy haut met wynigh volck
(160) Den Vyandt in de oogh, die als een swanger wolck
De plaetsen dryght die sich van onse zeyd noch hauwen,
Maer weet seer wysselyck het open Velt te schauwen
Te swack om tegen soo een machtigh heyr te slaen;
[p. 6]
En haudt den vyandt soo een gansche maendt langh gaen.
(165) Op welcken tydt het machtigh heyr van Merodate
Wel twintigh duysent mans heeft in het Velt gelaeten:
Soo dat hy seer verslapt, vol wanhoop, en vol speyt
Syn hoop verliest door het verliesen van den tydt.
Soo staen uw’ saecken, Heer, ’t is heden soo gelegen,
(170) Uw’ Velt-heer had geen macht tot een volkomen Zegen:
Hy kon geen talryck heyr verdryven uyt het Veldt,
Maer heeft uw’ staet gered’ den moet uws volck herstelt
Soo dat gy door de macht die ons stracx by sal wesen
Lanckxt de bevryde Zee, niet meer en hebt te vreesen.
(175) Soo eenen heldt verdient een ongemeynen loon
Aen wie gy schuldigh syt ’t behaudt van Uwe Croon.

Gy seght my van dien man seer wonderlycke dingen
Die myn herkennend’ hert tot in den gront doordringen:
Maer ’k ben verwondert dat men synen naem verswygt
(180) ’T ghen’ myn vermoeden met een vreede uytkomst dryght:
Daer is my heden eene maer door d’oor gevlogen
En ’k bid’ de Goden dat het doch mach syn gelogen.
Dus melt my synen naem

Soo lanck hy geen gebiedt
Van groot belangh en hadt wist niemant hoe hy hiet
(185) Maer ’t sedert hoort men hem Ariamene noemen.

Ariamene! Die ick tot de doodt moet doemen!
Ariamene! My is eens een man ontmoet
Van dien naem, die soo ’t den selven wesen moet,
Die voor my het gebiedt myns Legers heeft genomen
(190) Kan my geen ongeluck ter weirelt overkomen
Soo groot als dit. Ah! wat een overvreet geval!
Maer ben ick seker dat ’t den selven wesen sal?
Bedaer u myn gemoet. Dat ieder sich vertrecke
Nicocles volgh my dat ick u myn wil ontdecke
(195) O straffe Olympie wat baert u min my smert!
Wat stoockt gy onrust in dit ongeneesbaer hert.
Binnen

TWEEDE UYTCOMST.

OLYMPIE, EURILAS.

SAud’t waer syn, Eurilas, dat Ariobarzane
Ons nieuwe oorsaeck brenght van suchten en van tranen?
Den Velt-heer die den staet myns Broeders heeft geredt,
(200) En Merodate een volcomen winst beledt
Is, soo men ons verhaelt genaemt Ariamene.
Ach waer hy liever noynt voor myn gesicht verschenen,
Als dat hy om myn min sich in den dienst begeef
Van die niet als de doodt tot syn vergeldingh heeft.

(205) Ick heb dien Velt-heer als Mevrauw soo hooren noemen.
Maer schoon hy ’t selve was, sal hem den Coninck doemen
Ter slagh-banck, daer hy ons bewaert heeft in den noodt?

Hy swoer ’t hem als hy hem bevreydt had van de doodt,
Nu hy syn Landt beschermt sal hy hem willen spaeren?

(210) Laet geen gesochte vrees u buyten tydt vervaeren,
Het is onmogelyck dat hy het wesen can,

De groote dapperheyt geeft my daer condschap van.
Wie can het anders syn die met syn eygen Degen
Op soo een machtigh Heyr den segen heeft verkregen
(215) Als mynen weirden Prins? waer isser eenigh Man
Die sonder min gesteyft soo groote daden can?
g’ Hebt hem op d’eylandt voor myn liefde weten stryden
Als syn cloeckmoedigheyt den Coninck quam bevreyden
Van d’uytterste gevaer, schoon flauw, moed, ongedaen
(220) Kon hy een grooten hoop van Krygers tegenstaen.
O Goden! daer en is geen twyffel aen te stellen
Geen ander Kryghsman kan den Vyandt nedervellen
De Stadt beschermen, en met ridderlyck beleydt
Den staet bewaeren die om eer oft loon maer strydt.
[p. 8]
(225) Getrauwen Voester-heer ’k heb uwen raedt van noode
Daer dient met alle vlydt aen mynen Prins ontboden
Dat hy sigh geensints aen myn Broeders gunst betrauw,
Dat hy op myn versoeck sigh uyt syn handen hauw.
Maeck, wat ick bidden magh, dat hy sigh niet verthoone,
(230) Want mits hy my bemint kan hem geen daedt verschoonen.
Sorg dat in stilte dees myn meyningh word bestelt.

Mevrouw dit is te laet, den Coninck treckt te velt
Met negen duysend Mans gaet hy den Velt-heer tegen
Op een bestemde plaets een uur van hier gelegen
(235) Mits hy dry mylen van dees Stadt gelegert light.
Ick wort bespiedt, en magh niet wycken van myn plicht.
Hy gaet ons Leger met dees versche hulp verstercken
Om met gelycke macht op s’ vyants macht te wercken
Bann’ dese bange vrees, syn daden syn te schoon.
(240) Soo niet, hy seght syn naem, men doodt geen Coninckx Soon.

Ach vley my niet, ick weet Adallas volght geen reden:
Al dat hem hindert om met my in echt te treden
Sal hy niet spaeren, soo hy voor de Goden swôor.
Hart nootlot, wat brenght gy my vreede tochten voor!
(245) Vervloeckte liefde, van den Coninck, van myn Broeder,
Die my altyt moest syn voor voorstant en tot hoeder,
Is tot myn oneer uyt, en verght my tot een saeck
Die s’ menschen haet verweckt en aller Goden vraeck.
Sal ick met bloedtschand myn doorluchtigh huys besmetten?
(250) Sal ick gedoodt sien die dit eenmael kon beletten
Moet ick een deughtsaem Prins myn wederliefde weirt
Om dat hy my bemint sien vreesen Broeders sweirt?
Waer sal ick eyndelyck myn suchten henen wenden?
Eer dat myn vrey gemoet ’t gebiet der liefde kende,
(255) Eer dat myn trauwen Prins myn hert door liefde wonn
Had ick maer eene zyd’ lancx waer ick vreesen kon’
Maer nu ick door de min noodtwendigh ben verbonden
Heb ick van alle kant gevaer en vrees gevonden?
Ick vrees hem die ick haet, ick vrees voor die my mint
[p. 9]
(260) Ick ben myn vyants slaef, ick derve mynen Vriendt.
Maer: ’k hoor des Coninckx stem, hy komt dees plaets te naederen.

DERDE UYTCOMST.

OLympie, ons Troupen die vergaderen
Ick treck naer desen dagh den Vyant te gemoet
Versekert van myn winst soo gy my hopen doedt.
(265) Dat myn getrauwe min uw’ weermin sal verwerven.
Hebt gy een Susters hert gy weet dat ick moet sterven
Soo gy hertneckigh blyft gy syt myn deel, gy siet
Dat ick om uwen’t wil myn Ryck myn Staet verliet
’T geen door uw’ vreede vlucht ten deele is verloren.

(270) Leert hier uyt dat uw’ min de Goden kan verstooren,
En dat uw’ geylen brandt doet vreesen grooter straf,

Gy hebt myn hert bekoort, ick min u tot in ’t graf.

’K min u als Suster, wilt my als een Broeder minnen.
Het is een laster-stuck keert elders uwe sinnen.

(275) Mevrauw, ’k heb u verstaen, ’t is om dat uwen sin
Is ingenomen door een nieuw’ gequeeckte min.
’T beletsel moet van kant. Ick ben in groot verlangen
Oft dat u minnaer, die soo licht u wist te vangen
In ’t klyne Eylandt daer hy my het leven gaf
(280) Soo dwaes sal syn van niet te vreesen myne straf.
Myn Veltheer die men roemt, noemt-men Ariamene
Hy wacht my met syn heyr ’k treck morgen derwaerts henen
En soo ’t den selven is die ick myn Landt verboodt
Syn vonnis is gevelt, ick sweir hem syne doodt.

(285) ’T is niet geloovelyck, dat, die gy ’t onrecht bande
Op soo een korten tydt berycken kan uw’ Landen,
Uw’ vyandt tegenstaen, bevreyden uwen staet.
[p. 10]
Maer, schoon ’t soo was, verdient hy straf voor soo een daedt.

Ick hoor gy pleyt voor hem ’t gemoet en kan niet liegen.

(290) Ick sorgh voor uwe eer, en laet u niet bedriegen.
Een Vorst die ’t goet doen straft wort over al gehaet,

Wat goet dat hy my doet, die u mint, doet my quaet.

Een ander buyten u kan my met eer beminnen.
Gy, gy alleen doet quaet.

Gy, die met dwanck myn sinnen
(295) Getrocken hebt tot u, die my beminnen doet
Die door u schoonheydt myn oprechte liefde voed
Syt daer de oorsaeck van mits gy my hebt gedwongen.
Sien ick u gaven niet? Hoor ick niet alle tongen
Verkonden uwen lof? Die u kent, hoort, en siet
(300) En die u niet en mint verdient het leven niet:
’t Is geensints wonder dat uw’ wonderlycke zeden
’t Gemoet eens jongelinghs op u vervallen deden
Maer ’t is een smaet voor my, dat daer gy my veracht
Dien onbekenden sonder afkomst, staet, oft macht
(305) Voor my stelt, liefkoest, en met wedermin wilt loonen.

Waer mede, Heer, kont gy die wedermin betoonen?
Zelfs dat hy my bemint, en heeft in ’t minst geen schyn.

Mits ick u min kan ick niet licht bedrogen syn:
Soo uw’ hertneckigh hert niet elders waer verbonden
(310) Ick had van overlanck baet voor myn quaet gevonden:
Daer is geen reden dat gy myne trauw’ veracht,
Als dat uw’ minsieck hert een ander trauw verwacht.

Ah soeckt geen nieuwe stof om my te blyven quellen;
Daer is geen man op d’aerd die ’k niet voor u sau stellen
(315) Indien ’t geen schelmstuk waer, daer gy my toe versoeckt
Uw’ voorstel wort van my en ieder een vervloeckt.
Laet ons der Goden vraeck, en s’menschen vloeck niet wenschen.
[p. 11]

En stoort u geensints aen het seggen van de menschen,
Gy syt van opspraeck vrey, ick dwingh u tot de trauw.
(320) En heeft Jupyn niet zelf syn Suster tot syn Vrauw?
Die vrey geboren is, is vrey van alle wetten

Die zelfs de wetten geeft mach sigh het minst besmetten
In ’t overtreden van het alderkleynste deel.

Een wettigh Opperheer die blyft in syn geheel
(325) Om als ’t hem lust een wet te maecken oft te breken.

Een dwingelandt die van de Goden is geweken
Maeckt licht naer synen lust een wet die ider laeckt.
Ontaert niet van uw’ stam, eer u de straf genaeckt,

Gy seght my wonder veel, uw’ tongh geeft scherpe slaegen
(330) Maer d’eynde, soo men seght, dat sal den last eens draegen.
Het is een staele wet ick staen u nimmer af:
Alsoo ick sonder u moet daelen in het graf.
Wilt in der Goden naem u tot myn gunst beraeden.
’K sal u noch korten tydt met diensten overlaeden
(335) U dienen als een slaef en nederigen knecht
Doch soo ick niet en winn’, ick dien my van myn recht.
Olympie vaert wel, sy laet weer traenen leken
O wanhoop! ick vertreck sy doet my ’t herte breken.
Binnen

Daer is dan geenen troost voor my als in de doodt?
(340) Sterf, Sterf, Olympie van alle hulp ontbloot
Eer u de schand genaeckt.

Mevrauw wil u bedaeren
Gy syt noch grooter ramp en onwêer doorgevaeren:
Uw’ droefhyt, uw’ geween heeft ’sKoninckx hert onstelt,
Hy vreest uw’ wanhôop, dus en vrees voor geen gewelt.

(345) ’K vrees seker het gewelt, daer het gewelt soo naer is,
Mits ’t leven van den Prins die my mint, in gevaer is:
[p. 12]
Ariamene sterft, soo gy geen hulp en wyst
Treed met my in den tuyn daer dient met ernst bepeyst
Een aenslagh uytgesocht om desen slagh te meyden
(350) Te bergen desen heldt die onsen staet bevreyden.
Soud’ daer geen middel syn om hem bericht te doen
Van s’ Coninckx vreet besluyt? Ah helpt my wilt u spoen
Den noodt lydt geen verdragh.

Vermits gy syt gevangen
En ick geen macht heb om iet wichtighs aen te vangen
(355) Soo wel bespied als gy, wat kander syn gedaen?
Alsoo ick geenen voet uyt dit uw’ Hof magh gaen.
Want onder scheyn van eer syn wy van alle kanten
Versekert en bewaert met hoopen van trawanten.
Al waer wy syn in wacht, gy laet niet eenen sucht
(360) Ten sy in desen hof, in dese open lucht
Oft gy wort afgehoort. Wilt gy dat ick my waege
En dat ick in persoon uw’ Prins de tydingh draege
Myn af syn wort gemerckt.

Getrauwen Oorloghshelt
Wat wacht gy slechten loon al hebt g’ons saeck herstelt

(365) Haudt uwe klachten in daer roert iet in dees blaederen

Daer recht sigh iemant op.

Wie dert de plaetse naerderen
Daer sigh Mevrauw onthaut?

VIERDE UYTCOMST.

Sacht Eurilas.

Ben ick u niet bekent?

’T is Ariobarzaen.
[p. 13]

Jae jae Princes ick bent.

Ah Prins gy syt verloren
(370) Hoe dert gy dit bestaen? Laet uwe stem niet hooren.
Is ’t droom oft spookery

Mevrauw vreest geen gevaer,
Voor die oprecht bemint is niet ter weirelt swaer,
Gy draeght myn hert te pandt, ’k heb u met dwangh verlaeten
’k Heb tegen uw’ verbodt behouden uwe staeten
(375) ’k Kom’ tegen uw’ verbodt u sien, en bied u aen
Een leven dat altydt tot uwen dienst sal staen.

Uw’ leven is my weirt, jae soo weirt als myn eygen.
Hier om vrees ick met recht de plaegen die u dreygen.
Ick schrick, ick beef van anghst, vlucht Prins oft gy syt doodt

(380) Mevrauw, die sy gestilt, daer is in’t minst geen noodt.
Ick sal een wackere oogh op al dees paden hauwen
Will’ ondertusschen byd’ uw’ opset t’ saem ontvauwen.

Beklaegelycken Heldt, wat is uw voorworp dan?

Te vraegen oft myn sweirdt u voorder dienen kan.

(385) ’t Is onvergeldelyck het gen’ gy hebt bedreven;
Maer gy verwacht voor loon het eynde van uw leven.
Die u voor s’ levens gift den streeck syns landts verboodt
Heeft voor’t behaudt syns landts niet anders als de doodt.
Dies bid ick u ô Prins.

Bid niet maer wilt gebieden,

(390) Dat gy de boosheyt van myn Broeder sult ontvlieden.

En my stell’ in’t gevaer van nimmer u te sien?
[p. 14]

In dien ’t den Hemel will’, soo moet het soo geschien.
ARIAMENE
Neen, neen Olympie all’ myn demoedigheden
Syn niet bequaem dat ick u laet by desen vreeden
(395) Ick vlucht op uw’ gebodt, indien gy vliedt met my.
Gedoogh dat ick u treck uyt uwe slaverny

Ick met u vluchten? Dit waer van myn plicht geweken.

Gy vlucht een dwingelandt, wie sal dit tegenspreken
Gy volght een wettigh Prins die u ter eer versoeckt
(400) Gy vlucht een schelmstuck gansch de weirelt door vervloeckt.

Al dat gy seght is waer, maer schoon ick’t kost gedoogen,
De vlucht wort my belet, ’t is buyten u vermogen
’t Zedert myn laeste vlucht ben ick te seer beklemt.

Daer ’s niet onmogelyck soo gy ’t maer toe en stemt.
(405) Soo gy u dier belangh aen my wilt overgeven,
Wat kan my hinder doen wat kan my tegenstreven!
Bestierster van myn hert ’k besweir u by de min
Die al de krachten van myn ziel heeft in bewin
Laet ons de dwingelandy uws Broders, ’t saem ontloopen.

(410) Rys Ariobarzaen: gy moet dit nimmer hopen
Is’t dat gy my bemint vliet uyt dit vreet gebiet.

Daer gy u eer waeght, geve ick om myn leven niet.

Daer ’s geen gevaer van eer, voor die niet vreest te sterven

En sal ick vlieden daer gy wilt het leven derven?
(415) Neen neen Mevrauw geen vlught, ’k sal volgen myn geval
En sien oft s’ Coninckx luym misschien verkeeren sal.
’k Vertreck met u verlof van daer ick ben gekomen.

Vorstin, den Prins die heeft het besten voorgenomen
Soo ’t my geoorloft is te raeden soo ick moet,
[p. 15]
(420) Gy vreest ontydelyck het quaet, en vlucht het goet
De saeck gelyckse light geeft my meer hoop als vreese:
Den Coninck, soo men vreest, kan wel ondanckbaer wesen,
Maer sal het leven van een Prins noyt randen aen
In wiens vermogen staet en leven heeft gestaen

(425) Laet ons dan op syn woordt, d’eynd van ’t geval verwachten

Alsoo gy niet en wilt verand’ren van gedachten
Stell’ uwe vrees ter zy, en laet my in myn plicht.
’T betaemt niet dat myn moet voor uwen Broeder swicht
Ick ben in schyn van slaef in dit uw Hof gekomen
(430) My dient met omsicht weer den selven wegh genomen
Daer my het Leger wacht, dat my voor hooft erkent
En sich op myn Gebodt naer alle kanten wendt
’K heb door uw’ min versterckt uw staet begonst te rechten
’K gaen tot uw voordere hulp de vyanden bevechten,
(435) En doen Adallas sien hoe dat een Koninkx Soon
Die hem het leven gaf, oock geeft syn Staet en Croon.

Gaet in der Goden naem, maer wilt ons min noyt melden
Gelaet u dat gy noyt uw hert op my en stelde,
’K sal van gelycken doen; tot dat den tydt ons leert
(440) En door des hemels gunst den druck in vreught verkeert.

Heer, soo gy langer wacht men sal u ’t samen mercken.

Vaer wel myn Prins, schep moet, en laet de Goden wercken.

Vaert wel Mevrauw dat uw’ Adallas noyt verwinn’.

Vaert wel, myn Prins, vaert wel, peyst dat ick u bemin.

(445) Nu kan geen droefheyt myne sinnen meer beroeren
Nu ben ick eerst bequaem om alles uyt te voeren
Schoon Merodate sich van all’ syn krachten dient
Hy is onwinbaer die Olympie bemint.

Continue

TWEEDE BEDRYF

EERSTE UYTKOMST.

Adallas, Raeden, Hovelingen.

PIlaren van myn Ryck; beschermers van myn Staten
(450) Die my behauden hebt het gen’ ick had verlaeten
Door myn vreedt noodtlot, die myn vyandt hebt gestut
En ’t gansche Thracien van synen val beschut
Helpt my beschermen dat my over is gebleven
En dat myn vyandt uyt myn Landen zy gedreven
(455) Door uwen trauwen Raedt, gy hebt my met uw’ bloedt
Byzances Wal beschermt en van den val behoedt,
Dat ick den Staf noch swaey, en Koninck ben gebleven
Is my door uwe plicht uw goet en bloedt gegeven.
Volhert in uwen drift en waert gy my getrauw
(460) Als ick u afwas, dat uw’ iever niet verflauw
Nu ick u by ben. Den getrauwen Eurimede
Myn dapp’ren Velt-heer naer kloeckmoedighlyck gestreden
Te hebben, heeft syn doodt gevonden in den strydt

Syn doodt die heeft gedaen dat gy noch Koninck syt,
(465) Geduchten vorst, want was hy heden noch in’t leven
Het kryghs-bestier was noyt aen Ariameen gegeven
Wiens dapperheyt* alleen ons saecken heeft herstelt.

’K beken ben grootelyckx verplicht aen desen heldt
’T is wonder dat hy deed, syn daedt is weirt te roemen
(470) Maer ken kan sonder schrick dien naem niet hooren noemen
Een man aldus genaemt heeft myn geluck bestrêen.

Daer konnen, heer, van dien naem meer syn als een.
Wat deirt den naem, soo den persoon maer is verschyden

Dit is alleen myn hôop: ’k sal van ’t geval verbleyden
(475) Dat my is toegeschickt, ’k nem van den Hemel aen
[p. 17]
Met dankbaerheydt, al ’t gen’ dien Velt-heer heeft gedaen.
En sal hem heden selfs met ons versterkingh vinden,
Om op het spoedighste my van de vrees t’ ontbinden.
Ick hôop een vremt gesicht, dat my noyt was gemeyn
(480) Op dat ick aen de deught niet magh ondanckbaer syn
Wie stoort ons daer?

TWEEDE UYTKOMST.

Een afgesant uyt ’t heyr gesonden
Om syne Majesteyt iet wightighs te verkonden.

Dat hy ons nadere: quyt u van uwen last.

Myn Vorst den Velt-heer heeft uw’ vyanden verrast;
(485) En seven duysend soo gevangen als verslaegen.
T’ SAMEN.
Lanck lev’ den Koninck.

Stil. will voorder ons gewaegen,
En de omstandigheydt des zegens doen verstaen.

Soo haest ons gisteren een trauwe spie brocht aen,
Dat s’vyandts Leger een gedeelte aff deed daelen
(490) Om een geley lancx den Rivier-kant in te haelen,
Begaf ons opperhooft sich aenstonts op den tocht,
Met uytgelesen volck dat hy des avonts brocht
Ontrent een broeck, het welck den vyandt door moest trecken
Hier weet hy sich met al de syne soo te decken,
(495) Dat naer een uur vertoefs den vyandt onbewust
Van desen aenslagh, soetiens naedert dese kust.
Ariamene laet de eerste helft voor by gaen
Doet als een blixem all’ syn voet-volck tusschen byslaen,
En stiert syn Ruytery van achter en van voor:
(500) Eerst leyt hy’t voet-volck aen, dan volght hy op het spoor
Der Ruyters, die de eerste in hunnen tocht beletten,
En weet dusdanighlyck den vyandt te besetten,
Dat hy geen uytkomst siet; sy vechten als verwoedt
[p. 18]
Jae ’t ydel broeck dat wort gevult met s’vyants bloedt:
(505) ’T gevecht duert wel een uur: Diaen begint te lichten
Als onsen Velt-heer hun voor sijnen moed doet swichten
En doet hun eynd’lijck sien by ’t scheynen van de maen
Dat daer niet eenen man van all’ en kan ontgaen.
Men leght de waepens neer, een ieder vraeght syn leven,
(510) En onsen Velt heer spaert die over syn gebleven.
Wy keeren in het heyr met onsen grooten buyt
Eer dat Aurora haer coralen deur ontsluyt.
Door dese winst is ons de grootste vrees ontnomen
En nauw’lyckx was van daegh ons in ’t gesicht gekomen
(515) ’T volck dat op s’Koninkx last sich naer ons heyr begeeft
Oft onsen Velt-heer roept, dat hy gewonnen heeft?
En maeckt sich veerdigh om naer dese Stadt te trecken
Om aen syn Majesteyt syn opset te ontdecken,
Hem te begroeten naer syn plicht, en doet my spoen
(520) Om dat ick tydelyck hem dit bericht sou doen.

Hoe? komt hy herwaerts? daer ick self had voorgenomen
Hem te gaen vinden?

Dat hy noch niet is gekomen
Maeckt my verwondert mits ick willens heb gedwaelt
Om van den vyandt niet te worden achterhaelt.
(525) Hy was als ick vertrock alreed te peerdt geschreden
En veertigh mannen van syn wacht hem voorgereden.
Daer sal hy seker syn, het* Hof is vol geschal.

Ick wil dat ieder een hem eer bewysen sal.
Kom gaen w’hem tegemoet, den stut van myne staten
(530) En den bewaerder van myn trauwe ondersaeten.
O Hemel wat is dit! ô ongeval! ô spyt!
Ach waer ick myne Croon, jae selfs myn leven quyt
Als dat my desen man noch weder komt ontmoeten.

DERDE UYTKOMSTE.

Ick kom ô Coninck u oodtmoedelyck begroeten.
(535) Ick heb uw’ Ryck beschermt, uw’ kryghs-volck bygestaen
[p. 19]
Maer mits ick dit heb tegen uw’ verbodt gedaen
Kom ick voor loon van al myn slaeven en myn jaegen
Vergiffeniss’ van dees myn overtredingh vraegen.

Acht gy uw’ leven niet? loopt gy met vreught naer ’t graf?
(540) Wat dwaesheyt dryft u voorts naer uw’ beloofde straf?
O roeckeloose. daet van tegen myn verbieden
Myn landt te naecken, jae myn leger te gebieden,
Jae selfs voor myn gesicht te komen onvervaert
Al oft gy mynen grootsten vyandt niet en waert,
(545) Oft dat gy niet en wist dat ick u van te voren
Uw’ seker doodt by al de Goden had gesworen
Soo gy myn landt betrat.

Quam ick u landt betrêen
’t Kan syn dat het geval heeft met myn wil gestrêen:
Dat ick gebleven ben was om voor u te vechten,
(550) En uw’ gevallen Throon voor u weer op te rechten,
’t Gen’ ick misschien niet sonder roem en heb gedaen,
En dat een Coninckx hert loon-biedend moest ontfaen.

Wacht gy vergeldingh om dat gy myn staet bewaerde.
Daer k’u niet hebt geloont als gy my ’t leven spaerde?
(555) Een Vorst die dwaelt die van syn vyandt dienst verwacht,
Jae ’t aldergrootste goedt dient hem te syn verdacht:
Gy weet dat onder ons geen vriendtschap stant kan grypen,
En dat uw’ ooghwit my naer’t duyster graf moet sleypen
Indien gy dat beryckt, uw’ dienst rieckt naer verraet
(560) En ’t geen gy doet is by Olympis weet oft raet.
g’Hebt niet voor my gedaen als my tot gramschap wecken,

En soeckt geen mantel om uw’ herts-tocht te bedecken,
Die u ’t verstant berooft en doet ondanckbaer syn.
Myn daet is ongeveynst en kenbaer aen ’t gemeyn:
(565) Uw’ Suster die heeft noynt van myn bedryf geweten,
Maer mits g’haer Broeder syt heb ick myn plicht gequeten,
[p. 20]
En ’t is my eers genoegh dat gy hier self beleyt
Dat gy my by uw’ Croon het leven schuldigh syt.

Urmandes, Sosias, ’k beveel u op uw’ leven
(570) Van u met desen man naer ’t bloedt-slot te begeven,
Daer gy hem sluyten sult ten coste van uw lyf.

URMANDES. stil.

Vervloeckte ondanckbaerheyt! ô haetelyck bedryf!

’t Is soo ick had gevreest, de min heeft u doen vechten:
Gy stont naer mynen staet niet om myn staet te rechten.
(575) Gy, soeckt Olympie en ’t samen myne doodt.
Volvoer my Zosias het gen’ ick u gebood.

’t zy, Heer, met uw’ verlof dat ick van s’Konincks wegen
U myn gevangen maeck, en af eysch uwen Degen.

Dit Sweirdt dat heeft te wel gesneden voor uw’ Landt
(580) Als dat het komen sou in een onedel’ handt.
Dit Sweirdt, ’t welck heeft beschut Byzances krancke Muren,
Dit Sweirdt, ’t welck heeft gekeert uw s’vyants orloghs vuren
Dit Sweirdt dat duysende deed daelen in het graf
Dit Sweirdt dat uwen Vorst en Croon en leven gaf,
(585) En ’t gen’ ick niet vergeefs ontydigh en will’ waegen,
Sult gy aen de Princes Olympie gaen draegen:
Om my ’t ontwaepenen is sy alleen bequaem.

Gy hebt uw’ doodt geuyt, met t’uyten van dien naem.
Verwacht in plaets van loon voor alle uwe daeden
(590) De straf eens minnaers die Olympie versmaede
Door uwe tusschen-komst, een minnaer gantsch gehoent
En die gy nimmermeer als met de doodt versoent.
Gy sult een spiegel syn voor andere Hovelingen
Om hun te leeren hunnen staetsucht te bedwingen.
(595) Gy? gy bied de Princes van Thracien uw’ trauw?

Gy? soeckt gy de Princes uw’ Suster tot uw’ Vrouw?
[p. 21]
Dat ick haer min, en soeck, en kan haer geensints krencken:
Maer u? ’t staet u niet toe alleen op haer te dencken.

Houd uw’ gevoelen in, gy loopt in uwe doodt.

(600) Wat houdt my dat ick u niet daedelyck doorstoot.
’k Sal u die stoute tongh uyt uwen mont doen rucken
’k Sal u

Dit sweirdt in’t lichaem drucken
Een onderdaen soo staut?

Uw’ onderdaen? Gy mist.
Weet dat g’ hier met een Prins, maer met geen slaef en twist.

(605) Met eenen Prins?

Een Prins, en Soon van eenen Koningh
Die u op synen tydt kan leeren wat belooningh
Een helden-daet verdient.

Dat men hem van my leydt
’K sal ondersoecken oft het gen’ hy heeft geseyt,
In waerheyt sal bestaen.

Dit sult gy misschien weten
(610) Eer als ’t u Lief sal syn, en hoe g’u moest gequeten
Hebben met eenen Prins die grooter is als gy.
Binnen

Men sal vernemen naer syn groote Heerschappy.
Vergramde Goden! vreeden Hemel! kan’t geschieden?

Wilt syne Majesteyt syn dienaers iet gebieden?

(615) Myn sinnen syn verdooft, myn herssens syn ontstelt.
[p. 22]

En vreest den Vorst voor geen misnoegen in het velt?
Desen gevangen kan in’t Leger oproer wecken.
Hy wist de herten van uw’ volck tot sigh te trecken
En is om syn beleyt van ieder een bemint.

(620) Gaet trauwen Prins naer’t heyr ick geef u syn bewint
Tot dat ick morgen met de nieuw vergaerde benden
U self kom vinden.

’k Sal my aenstonts derwaerts wenden
Hooghmachtigh Vorst. Binnen

Dat sigh een ieder verdigh hauw,
Tot het ontfangen van den last die ’k hem betrauw.

ADALLAS. Alleen.

(625) Wat ramp, wat leet, wat smaet, kan my noch overkomen?
Wat onheyl vrees ick noch, wat staet my noch te schroomen?
Gevaerelycken Godt der liefde, wilt gy meer?
Loont gy soo uwen Vriendt, die uw’ geboden eer?
Hoe? Sult gy straffen die uw’ scherpe schichten vlieden?
(630) Dat ick myn Suster minn’ komt gy ’t my niet gebieden?
Dreef uw’ gevreesde handt dien schicht niet in myn hert?
Waerom en raeckt g’haer borst niet met de selve smert?
Hebt gy met desen brandt, een ander hert onsteken,
Neemt uwe pylen weer, laet my uw’ banden breken,
(635) Oft raeckt haer met een vlam, die myne vlam ontmoet.
Keert uwen schicht, die haer dien vremden minnen doet.
O vreede Olympie, kost gy m’u leeren haeten,
Broerster van myn hert, beroefster van myn staeten
Ontrofster van myn rust, Beulin van myn gemoet
(640) Hoe meer ick om u leyd’, hoe meer ick minnen moet.
Maer die my heeft belet uw’ liefde te verwerven
Die uw’ gemoet besit, die my myn rust doet derven
Is eynd’lyck my bekent, ick heb hem in myn macht
Om wie gy myne min, en myne trouw veracht.
(645) Ariamene, wie gy syt, oft Prins oft geenen,
[p. 23]
Gy syt ter quaeder uur, tot myne hulp verschenen,
Uw’ schoonheyt, uwe deugt, uw’ kloeckheyt, uwe macht,
En uw’ geboorte syn my al te saem verdacht:
Hoe gy meer deughden hebt, hoe ick u meer moet vresen,
(650) Ja om dat gy my helpt, moet ick uw’ vyandt wesen;
Want g’hebt gemaeckt in het beschermen van myn staet
Dat u Olympie meer mint, en my meer haet:
Dus hebt gy my veel meer genomen als gegeven,
Die naer Olympi’ staet, staet t’ saemen naer myn leven.
(655) Beklaegelyck geval, gevaerelycken noodt!
’t Is onvermeydelyck oft ick, oft gy syt doodt.
Daer is geen ander wegh, geen middel tusschen beyden,
Ten zy Olympie ons door haer gunst wilt scheyden,
Ten zy sy door haer trauw, myn trauwe min herkent
(660) Ick sweer u by myn Croon uw’ leven is ten endt.
Binnen.

VIERDE UYTKOMST.

Olympie, Eurillas.

Ick wil, ick sal hem sien.

Mevrouw, verbergh uw’ klaghten
En melt uw’ liefde niet, wil van den tydt verwachten
Verlichtingh voor uw’ smert ’k bid u volgh mynen raedt

Daer valt geen wachten, mits het om myn leven gaet
(665) Myn leven wordt gedoodt.

Al is hy in de banden
En vreest syn doodt niet, ’k wil myn leven wel verpanden
Dat hem den Koninck noyt sal straffen aen het lyf.
De Stadt is vol gemorr, en roemt syn kloeck bedryf,
De Cryghs-lien sweiren ’t al, in vlam, en vuer te stellen
(670) Eer dat een Beulen handt syn hooft sal nedervellen.
Op, dat gy uwen vriendt van ’s Konincks vraeck bewaert
Veynst dat gy niet en acht oft hy hem straft oft spaert.
En weent niet oft gy sult de saeck geheel bederven:
’t Geheym van uwe min bevreydt hem van het sterven.
(675) Veyns dat syn ongenaed u geene droefheydt geeft.
[p. 24]

Hoe kan ick loochenen ’t gen’ hy beleden heeft?
O onvoorsichtigheydt, ô all te groote krachten
Van ons getrouwe min die mynen minnaer brachten
In eene sekere doodt, had hy my noyt bemint,
(680) Soo vondt hy eer en roem, daer hy syn doodt nu vindt.
Alsiende Goden! sal ick dan noch langer leyden?
De rampen syn te groot die myne ziel bestreyden.
Ondanckbaer wangedrocht, die ’k voor geen Broeder ken
En die niet weirdt en syt dat ick uw Suster ben!

(685) Princes ’t is meer als tydt u selven in te binden
Op dat den Koninck u magh sonder traenen vinden.
Hy komt u te gemoet, volg myne lessen naer.

Wie styft myn droeve ziel op dat ick my bedaer

VYFDE UYTKOMST.

Olympie hebt gy de tyding al vernomen?
(690) Wat dat my heden om uw min is overkomen
Hoe dat Ariameen

Ick heb met smert verstaen
All’ wat gy heden tot uw schande hebt gedaen,
En ben bedroeft beneffens all’ uw’ ondersaeten
Dat gy en eer, en roem, en schaemte hebt verlaeten,
(695) Dat gy u haeten doet van alles datter leeft,
Als gy in banden stelt die u behauden heeft.

Gy hebt gelyck, Mevrauw, ick kan seer wel gelooven
Dat dese banden u van uwe hoop berooven,
Uw liefde is ontdeckt, het veynsen is ten endt.
(700) Weet dat Ariameen ons alles heeft bekent.

Kan ick beletten dat dien Helt my minsaem vinde?
Hy heeft u noyt bekent dat ick hem oyt beminde.
Maer heeft hy u geseyt dat hy met meerder blyck
My minnen kan als gy, daer in heeft hy gelyck.
[p. 25]

(705) Beminde Olympie, voogdesse van myn* ziel,
Van dat myn brandend hert in uwe banden viel
Is my niet als verdriet, en ongeval bejegent.

Wilt gy dat s’Hemels gunst uw quaede driften segent?

’t En is den Hemel niet, Olympie, ô neen,
(710) ’t Is uw genegentheydt, het is uw hert alleen
Dat van een vremde min behendig ingenomen
My all’ myn lyden en verdriet doet overkomen.
Soeckt geenen uytvlucht meer voor uw bekende min:
Ariamene is uw vrient gy syn Vriendin,
(715) Hy mint u, en gy hem; ’t syn dees verliefde banden
Die myn getrauwe min uyt uwen boesem banden,
’t Is desen Minnaer die uw’ hert gewonnen heeft,
En die my door syn min den vreeden dootsteeck geeft.
Dees kennis is bequaem my in het graf te rucken,
(720) Maer sy is oock bequaem ’t sweirt in de borst te drucken
Van hem die tot myn smaedt uw’ dierbaer liefde won,
En d’oorsaeck is dat ick u noyt bewegen kon,
’k Ben hem verplicht ’t is waer, maer noch meer aen myn selven,
Dus mits dat ick myn graf, oft ’t syn moet laeten delven,
(725) Is hy een Man des doodts: hy moet, hy sal van kant,
Ten sy dat gy hem helpt met onsen echten bant:
Dien middel kan alleen* hem hauden in het leven.
Gy stut syn doodt met my Olympie te geven
Indien gy hem bemindt, beraed u metter spoedt,
(730) Alsoo hy andersints nootwendigh sterven moet.

Indien ick hem bemin, en hy my van gelycken,
Gelyck hy segt dat u nu klaerlyck komt te blycken,
Saud hem de vreetste doodt in verr’ niet syn soo straf,
Als dat ick hem verliet, en u myn liefde gaf.
(735) Soo hy my niet en mint, wat reden kan ick vinden
Van my om syn belang aen een misdaet te binden
Dat ick met all’ myn macht tot nu toe heb gevlucht,
En daer u gantsche Ryck medogende om sucht?
Het leven van dien heldt dat is in uwe handen,
[p. 26]
(740) Maer gy en had geen macht om ’t selve aen te randen,
Soo hy tot uw’ behaudt dit niet en had gewaeght
En niet syn schauderen uw’ Throon had onderschraeght.
Indien een and’ren prys my mogelyck, en billigh
Hem konde bergen, ick beken dat ick gewilligh
(745) Hem bergen sau, maer soo ’t den Hemel heeft bestemt
Dat men voor loon van syne deught hem ’t leven nemt,
’k Heb liever dat hy sterv’ door uw schuldt als de myne.

Nu moet my syne doodt geraemt, en wettig scheynen,
Nu gy die toestemt; hy sal sterreven, Mevrauw,
(750) Maer het is noodig dat ick self syn doodt aenschauw,
En dat ick u uw deel magh in dit schauwspel geven.
Daerom sal hy noch soo veel daegen mogen leven,
Als ick besteden sal tot ’t levren van den streydt,
Daer sig myn Leger van op heden toe bereydt
(755) Ick treck te Velt, Mevrauw, en sal u morgen toonen
Dat in dees armen noch gevreesde krachten woonen,
Dat geen Ariameen moet toonen syn gesagh
Wanneer Adallas syne benden leyden magh.
’k Sweir u den onderganck van Merodate’s machten
(760) Eer Phaebus met syn koets by Thetis sal vernachten.
Dat Lisimardes my com’ spreken: syt gy daer?
Hebt gy myn last volbracht? Ontrent myn orlogs schaer

SESDE UYTKOMST.

LIMARDES.

Myn Vorst, de Borgerye die sal naer uw behaegen
Alleen de sorge van des Stadts besetting draegen
(765) De benden staen bereydt, en alles is bestelt
Om met syn Majesteyt te trecken naer het Veldt.

Dit is myn will’, wel aen, laet all’ de Vaendels swieren,
En toon het teecken van ons trotse Crygsbannieren,
Ick gaen u aenstons voor: Olympie vaer wel,
(770) Soo haest gy hoort dat ick den vyand nedervell’
Maeck u gereet want ’t is uw wil, om te aenschauwen
Hoe dat m’ Ariameen het hooft van’t lyf sal hauwen
Ten sy gy desen slag behoed met onse trauw,
[p. 27]
En dat g’uw Minnaer laet en wordt Adallas Vrauw.
Binnen.

(775) Verblinden Koninck, vrees het vast besluyt der Goden.
Den tydt, kan komen dat g’een Ariameen van noode
Sult hebben. Maer eylaes hy vliet en laet my staen.
Kom’ help my raemen wat ons hier in dient gedaen.

Continue

DERDE BEDRYF.

EERSTE UYTKOMST.

Olympie, Urmandes.

URmandes trauwen Vriendt, ’k heb u by my ontboden
(780) Om uwe goetheyt te besweiren by de Goden
Van ons te helpen in den alderswaersten noodt.
Gy weet den Koninck sweirt Ariameen syn doodt;
Geeft my den middel, dat ick hem magh sien en spreken.

Mevrauw, ’t komt aen myn macht niet aen myn will t’ ontbreken.
(785) Den Koninck heeft my dit op levens straf verboon.

’k Belov’ u by ’t geheym den aldergrootsten loon
Die immer dienaer van syn diensten kan verwachten.

Daer is geen loon die ons het leven doet verachten.

TWEEDE UYTKOMST.

EURILAS.

Princes, den Koninck streyt de Legers syn aen een
(790) De Stadt is vol geroep, het grauw is op de been,
Een ieder is vol schrick om dat aen desen zegen
Den ganschen onderganck, of welvaert is gelegen;
De Tempels syn vol volck, men roept de Goden aen.

En ick blyv’ sonder weet wat dat my dient gedaen.
[p. 28]
(795) Wat will’ ick wenschen? Wat geval kan ick verkiesen?
Indien myn Broeder wint myn Minnaer moet verliesen,
En soo Adallas wort verwonnen in den strydt,
Het Ryck dat lyd gevaer ick word myn vreyheyt quyt.
Vergeef my, groote Gôon, dat ick u niets sal bidden,
(800) Dat uwen will’ geschied’, ick hau my in het midden.
Beminde Vaderland, dat ick u gaen voor by
Is dat Ariameen my liever is als gy.
Maer wat mag dit geroep en crygsgeschal bedieden?

DERDE UYTKOMST.

IRISMENE.

Mevrauw ’k vrees voor gevaer men siet ons crygers vlieden.

(805) Het Leger is gescheurt het is met ons gedaen. van binnen

Daer is Telemachus

Wat doet gy ons verstaen

VIERDE UYTKOMST.

O droeve tyding!

Spreeck, voldoet aen ons verlangen

Ons Leger is gevlucht, den Koninck is gevangen

O Hemel! siet de vrucht van synen hoogen moedt

(810) Mevrauw, maeck geen misbaer, maer laet ons metter spoedt
De Stadt beschermen, en de vluchtende vergaederen,
Eer ’t heyr van Merodaet ons Vesten kom te naederen.

Wat wilt gy dat ick doen?

Princes, schep nieuwen moedt:
Gy syt naer s’Konincks val die ons gebieden moet.

VYFDE UYTKOMST:

Borgers van Byzance, Hovelingen, en Soldaeten.

(815) Lanck leve Olympie wy volgen haer geboden

Daer is uw’ mannekracht en dapperheyt van nooden

Geeft ons een Opperhooft dat ons gebieden kan

verlos Ariamëen van syne banden dan.
bGeeft ons Ariamëen

Soo hy ons wilt gebieden
(820) Ick sien den vyandt noch voor onse benden vlieden

Wel aen dan trouwe schaar kom volgh my naer het slot.

Al dat Mevrauw behaeght wy volgen haer gebodt

Ariamëen alleen kan onse saecken rechten.

Ariamëen alleen kan Merodaet bevechten.

SESDE UYTKOMST.

BYZANTIERS.

(825) Rampzaeligh Thracien, wat leyd gy ongelyck!
Hoe wordt des Konincks faut geschoven op het Ryck!
Hoe moet den Onderdaen Adallas misslagh boeten!
Wat sal ons noch verdriet, en ongeval ontmoeten,
Wat baet den tegenstant? wat baet ’t vergoten bloedt?
(830) Wanneer men voor ’t gewelt des vyandts wycken moet.

Wat heeft Ariameen voor ons vergeefs gestreden:
Dees trotse Stadt beschermt met kloeckheydt, raedt, en reden!
Hoe wordt d’ondanckbaerheydt rechtveirdighlyck geboet!
[p. 30]
Hy lydt met reden, die d’onnoos’le lyden doet.

(835) Maer ’t is elendigh dat wy alle medelyden
Laet ons ons tot de doodt oft slaverny bereyden.
’t Waer beter nimmermeer getwist met Merodaet
Mits hy moest meester syn van onsen g’heelen staet.

En wil niet teenemael ons saeck verloren achten,
(840) Maer van Ariamëen een sekere hulp verwachten.
Adallas ongelyck bevreydt hem van de doodt.
Hy kan ons hulp noch syn in desen laetsten noodt.
Kom, tred’ met my naer ’t Hof, ’k will’ s’hemels bystant hopen.

Myn hoop die is te niet, ons saecken syn verlopen:
Binnen.

SEVENSTE UYTKOMST.

Ariamene. In den Kercker.

(845) Wat voor geval is ons beschoren?
Adallas heeft myn doodt gesworen,
Hy raest, hy vloeckt van minneneydt,
Hy bindt myn zegen-rycke handen
Met syne onverdiende banden
(850) Daer ick syn Landen heb bevreydt.
Moet ick dit ongelyck verdraeghen?
En blyven lyden sonder klaeghen?
Daer myne deucht geen loon en vindt?
De min alleen kan my verstercken,
(855) Als sy my opentlyck doet mercken,
Dat my Olympie bemint.

Die my ontkomen uyt de baeren
Myn quynend leven deed bewaeren
Heeft my haere trouwe slaef gemaeckt;
(860) Haer schoonheyt die den dagh doet swichten
Heeft door haer wonderbaere lichten
het binnenst’ van myn hert geraeckt.
Myn hert dat wort tot haer gedreven!
Sy is den Zeylsteen van myn leven,
[p. 31]
(865) wiens eygendom ons herten bindt.
Noch smaet, noch hoon, en kan my krencken,
Wanneer ick maer en Kom te dencken
Dat my Olympie bemint.

Die ick behouden heb het leven
(870) wilt my den vreeden dootsteeck geven,
Om dat ick syne min belet;
Myn trouw Princes die staet hem tegen,
Soo seer als sy my is genegen,
Sy hout haer liefde onbesmet:
(875) Dit doet my ongevoelyck wesen
Aen al het gen’ ick heb te vreesen;
Al het gevaer scheynt my maer windt,
All’ myn verdriet, en druck, en lyden
Syn ondermengelt met verbleyden,
(880) Mits my Olympie bemint.

Wat ongemeyn gerucht vervult dit droef gebouw?

ACHSTE UYTKOMST.

Olympie, Edel-lieden Byzantiers.

Ruck dese Grendels af

Wat hoor ick ach Mevrouw?

Met smaedt vervulden heldt!

De vreught belet my ’t spreken.

Olympie die komt uw’ vreede banden breken.

(885) Noemt geene banden vreet die ’k om uw’ liefde ly.

Dees trouwe schaeren van Byzances Borgery:
komen u door myn handt uyt desen Kercker trecken,
Op hoop dat gy hun weer sult tot beschermer strecken.
Den Koninck is gestraft om syn ondanckbaerheydt
[p. 32]
(890) Hy is van Merodaet gevangen in den strydt.
Die hy op heden tot ons onderganck gewaeght heeft.
Haud’ geenen vronck op hem mits ’t noodtlot hem geplaeght heeft.
Maeck uw’ volmaeckte deucht de weirelt door beroemt,
Schoon u door minne nydt den Broeder heeft gedoemt
(895) Laet om des Susters gunst, die sy u komt bethoonen
Geen drift tot wedervraeck uw’ Ed’le borst bewoonen.

Hert-roovende Princes, al heb ick smaet ontfaen
Het scheynt my billigh mits ’t uw’ Broeder heeft gedaen
Ick sal om uw’ belangh voor synen vreydom stryden
(900) En soo ick heb gedaen uw’ trauwe benden leyden,
Uw’ wil is my een weth: ’t is my een roemryck lot
Dat ick ten strydt treck op uw’ aengenaem gebodt.
Al is ons macht geringh, wat sal ons konnen krencken
Als ick in’t vechten op Olympie sal dencken?
(905) ’t Gepeys alleen dat ick uw Ryck bewaeren moet
Sal my een nieuwe cracht verwecken in het bloedt.

Het is dan myne plicht u ’t sweirt om ’t lyf te gorden,
Op dat gy des te meer myns soud indachtigh worden.
Ontfangh den stormhoet: dat uw’ hooft noyt sweirt genaeck.

(910) Nu ben ick eerst te recht gewapent tot de vraeck.
Dit sweirt Princes sal my uw’ Broeder wedergeven
Oft Merodate self berooven van het leven.
Ick acht van nu af aen uw’ Broeder al ontslaeckt
Alsoo my uwe handt onwinbaer heeft gemaeckt.
(915) Vorstin, met uw’ verlof: wel aen myn trouwe vrinden
Laet ons den vyandt in syn Leger plaets gaen vinden.
Syt gy noch eens gesint te volgen myn beleydt

Lanck leef Ariameen hy wint die met hem strydt.

Roemwaerden Oorloghs-helt, wy off’ren goet en leven
(920) Om aen den Koninck syne vreyheyt weer te geven.

Deughdsamen Prins, weet dat ick my op u betrauw
[p. 33]

Syt seker van de winst, mits gy ’t gebiedt Mevrouw.
Ten orloogh Bizantiers, wy hebben versche crachten,
Den vyandt is vermoeyt en sal ons niet verwachten.
(925) Gaet Hopman, en bereyt de Borgers tot den tocht.

Het gen’ den Velt-heer wilt, sal aenstonts syn volbrocht.
Binnen.

Princes ick word gepraemt uw’ schoon gesicht te derven

Gaet weerden Prins, bevreydt myn Broeder van het sterven
Ick treck met Eurilas seer wel gemoet naer ’t Hof
(930) Vecht voor Olympie, en voor uw’ eygen lof.

Wacht my verwinnaer weer

Vaer wel en strydt voorsichtigh
En maekt u met uw’ doodt van myne doodt niet plichtigh.
’k Heb u genoegh geseyt

Mevrauw ick volgh myn plicht.
’t Is noodigh vrinden dat ick worde onderricht
(935) Van ’t gen’ ick niet en weet, laet ons te saem versinnen
Wat datter dient gedaen van buyten en van binnen,
In ’t wachten is gevaer, en will’ van my niet gaen
Voor dat gy altemael myn meyningh hebt verstaen.

NEGENSTE UYTKOMST.

Wat brenght dien man dat syne ooghen syn verbonden?

(940) Hy is met eenen brief uyt vyants heyr gesonden
Die aen den Velt-heer luyt

Doet hem den ooghdoeck af;
Wie is’t die u dien brief aen my te brengen gaf?

Den Vorst van Taurica, den Koninck Merodate;

Den Vorst van Taurica de Koninck Merodate
[p. 34]
(945) Laet ons besien wat dat dit schrift voor tydingh geeft.

Hy leest den Brief

Siet wat gevoelen dat den vyandt van my heeft,
Ick wil u dit geheym seer geerne mede deelen,
Hoort met wat vleyerey dat hy my weet te streelen.

Hy leest den Brief overluydt.

MERODATE.

Koninck van Thracien en van Taurica aen den Veltheer Ariamene.

ALsoo ick niet en twyffele, dat op de tydinge van de Gevangenisse van Adallas, die van Byzance u uyt de ketenen getrocken en voor haer opperhooft verkoren hebben, maeck ick u kennelyck dat sy gedaen hebben, dat ick hebbe gemeynt te doen om u voor vrindt te hebben, alsoo ick uwe kloeckheyt, achte. Waer is uw gevoelen? Waer is uwen moedt Ariamene? en geenen onderdaen van Adallas synde, wat eerlycke beweegreden kont gy hebben, om u in syn dienst te begeven naer het onweerdigh onthael, dat hy u gedaen heeft. Voeg u liever by syne vyanden, om het ongelyck te vreken, de wegen staen voor u open sonder uw’ eer te kort te doen ick geef u myn onschendelyck woort van de Princersse Olympie in uwe handen te stellen met waerdigheden die uwen staetsucht sullen konnen vernoegen, doet my uwe meyning verstaen, eer wy het lot der waepenen beproeven, en aenmerckt dat het niet als aen u en sal hangen sonder uwen naem te quetsen te syn vriendt van Merodate, gevroken van Adallas, en besitter van Olympie.

Gaet seght aen uwen Vorst die u dien brief beval
(950) Dat ick hem met het Sweert selfs antwoordt brengen sal.
Kom dapp’re krygers laet ons geenen tydt verliesen
Men kan geen beter stondt tot ons geluck verkiesen
als nu den vyandt rust door ’t stryden gansch vermoeyt
Wilt raetslaen eer hy ’t vreest, oft eer hy weder groeyt.

THIENSTE UYTKOMST.

(955) Hoe wort myn bang gemoedt nu hier, nu daer gedreven,
Den sucht des bloedts doet my voor mynen Broeder beven.
Al is’t dat syne min verteirt myn innig mergh
De deught gebiedt my dat ick hem het leven bergh.
Ick waegh een leven my veel weerder als myn eygen
(960) Om s’Konincks vreydom tot myn schande te verkrygen.
Prins van Armenien, gy treckt met vleyt te velt
Voor die u ’t onrecht in de banden heeft gestelt,
En sult om myn belangh misschien soo deugtsaem wesen
Dat gy de dwingelandy myns Broeders niet sult vreesen,
(965) Maer stellen, soo gy wint, dien vreeden weer in staet
Om ons te quellen my met min, en u met haet
Hierom, myn Vrinden, heb ick seker voorgenomen
Het heyr te volgen om dit onheyl voor te komen,
Te letten wat voor lot ons benden volgen sal,
(970) Op dat ick kiesen magh ’t geringhste ongeval:

Hoe? sal Mevrauw sigh buyten dese Stadt begeven?
Daer onse vyanden van alle kanten sweven;
Wacht van den Hemel of dat u beschoren is.

Soo den aenstaenden slagh voor ons verloren is,
(975) Dient my met alle haest naer Lybien geweken:
Soo hy gewonnen is, sal ick myn Veldt-heer spreken,
Eer hy myn Broeder in syn vreyheyt heeft gestelt,
En raemen hoe men sal ontvlieden syn gewelt.

’t Is een vermeten daedt, Mevrauw, wilt u bepeysen

(980) Het is nootsaeckelyck, gy moet m’uw dienst bewysen
Getrauwen Prins maeck dat myn lyfwacht veerdigh sy.
Gy Eurilas, hau u onschydelyck by my.

Princes, mits ’t u behaeght ’k sal van uw onderdaenen
Twee hondert mannen tot uw vrey geley vermaenen:
(985) Myn Roth van sestig sterck is ’t aller tyt bereyt.
[p. 36]

Dit is myn wil: maer ’t dient in stilte aengeleyt,
Dat myn vertreck niet al te haest en sy geweten.

’k Heb my van uwen last Mevrauw terstont gequeten.
Binnen

Kom, Eurilas, en peyst hoe alles diendt bestelt.

(990) Ick ben tot all’s bereydt, dat my Mevrauw bevelt,
Maer ben bevreest, dat sy haer vreyheyt dus wilt waegen,
Het is een opset dat men kan te beklaegen.

En vrees niet, volgh myn raedt, op dat gy my behoed
Mits ick myn Broeder, of den vyant-vlieden moet.
Binnen

Continue

VIERDE BEDRYF

EERSTE UYTKOMST.

Olympie, Urmandes, Eurilas.

(995) Getrauwe leytsmans moet ick hier geen vyandt vreesen?

Geensints, Mevrauw, hier light het Stedeken Tenese
Daer men den Koninck onsen Heer gevangen haut:
Hier is ons* Leger, dus en syt geensints benaut.
’K heb alles doen bespien, ons heyr is opgetrocken,
(1000) Men soeckt het vyants heyr tot eenen slagh te locken.
Op het geluyt der Kryghs-basuynen.
Onstel u niet Mevrauw sy syn al hantgemeen.

O Hemel! hoort myn stem, myn suchten, myn geween.
Bescherm myn lieven Prins in alle syn gevaeren
En will’ om syne deught ons onderdaenen spaeren
(1005) Ick hoor het Krygs-geluyt het is met ons gedaen

Vreest niet Ariameen die leyd uw benden aen.
Men speurt geen vliedende, den vyant is geslaegen,
Men blaest den aftocht.
[p. 37]

’K sien Limardes herwaerts jaegen.

Gaet treed hem te gemoed op dat hy ons bericht
(1010) Of dat myn lieven Prins voor Merodate swight.

Schep moed Mevrauw uw deught sal ons den zegen jonnen

TWEEDE UYTKOMST.

Geluck, Princers, geluck, den Slagh die is gewonnen,

O Goon! Ariameen is hy gewont, oft niet?
Verhael my metter spoedt, hoe alles is geschiet.

(1015) Den Velt-heer is gesont met s’vyants bloet bestoven.

Genegen oorlogs Godt, ick sal u eeuwig loven.

Wy syn het vyants heyr recht in’t gesicht gegaen.
Maer vonden Merodaet geensints gesint tot slaen.
Hierom heeft onsen helt op heden sig gehauwen,
(1020) Of dat hy ’t Stedeken Tenese wau benauwen,
Om onsen Koninck te verlossen uyt het slot.
Ons benden rysen op, op s’ Veltheers loos gebodt.
Den vyant die dit merckt, en seker wilt beletten
Verlaet syn Legers-plaets, en wilt dit Bosch besetten;
(1025) Maer gansch ons Leger keert, en treckt hem te gemoet,
Waerom sig, Merodaet ten stryt bereyden moet.
Den slag gaet vinnig aen men siet de hooftlien sweven.
Van d’een in d’ander roth, om hun bevel te geven:
Den kloecken Merodaet, geoeffent oorlogs man
(1030) Voert syn geleden aen, soo spoedig als hy kan:
Ons Opperhooft dat stelt sig bloot voor ons bannieren,
En laet syn moedig sweirt voor s’ vyants aensicht swieren:
Hy spreeckt de Byzantiers een moedigh hert in ’t lyf,
En doet hun vechten door syn mannelyck bedryf.
(1035) Wy worden nochtans in ’t begin te rug gedreven,
[p. 38]
Maer onsen Krygs-helt die geen kleyn gerucht doet beven
Leydt met behendigheyt de Borgers selfs ten streyt,
Hy scheurt des vyants heyr; maer de voorsichtigheyt
Van Merodate komt syn Leger weder sluyten,
(1040) En met gelyck gewelt ons hevigheden stuyten.
Daer is een groote moort, daer wort veel bloeds gestort:
Dan wint ons Leger weer, dan schiet het weer te cort:
Tot dat op ’t laetst de Opperhoofden sigh bejegenen,
Die, schoon van alle kant de felle pylen regenen,
(1045) Elckanderen soecken, en beroepen tot den streydt.
Ariamene met verwoede dapperheydt
Dringht door de leden, daer den Koninck is besloten,
En roept: kom Merodaet, ’t is bloets genoegh vergoten,
Laet onse Sweerden syn de scheyders van den streydt.
(1050) Op dese woorden is den Coninck stracks bereydt,
En doet op syn bevel all’ syne krygers scheyden.
Men siet hem gansch vol torn sig tot den streydt bereyden
’T is eene wonder saeck, want als by s’hemels wil
Is het gewoel ten eynd, en beyd’ de legers stil.
(1055) Den twee-strydt die begint op-hoop van sig te vreken:
Men siet de spisien op hunne Schilden breken.
Terstont is’t vreeslyck Sweert geheven in de locht.
Daer wort van weder-zeyd soo men’gen slagh gebroght
Soo men’gen Slagh geweert, dat men geen kant kan kisen
(1060) Wie van dees helden wint, oft wie’er sal verliesen.
Tot dat Ariameen des Konincks zeyd’ dorreyght
waer door hy van syn Peirt ontzielt ter aerde zygt.
Den moedt der Tauriciers is door dien val geweken.
Sy nemen ’t meest de vlught en peysen op geen vreken.
(1065) Den overwinnaer haut ons krygers van de moort
En komt hier aenstonds te Tenese voor de Poort,
Om onsen Koninck op het spoedigste ’t ontsetten

O Goden! wat gy segt! dit moeten wy beletten.
Laet ons niet toeven, leyd my naer myn Broeders slot
(1070) Op dat Ariameen magh volgen myn Gebodt.
Binnen

DERDE UYTKOMST.

Edel-lieden.

Hauw’ stant, hier is de plaets van uw’ gevangen Koningh.
Dit is nu syn Paleys, en vorstelycke wooningh
Hoor, Heeren, myn besluyt: al is uw’ staet herstelt
En Merodate door dit sweirt te neer gevelt,
(1075) Daer is noch ongemack, en arebeydt te lyden
Ick gaen met uwen Vorst voor myn belangh nu streyden.
Gy weet hoe tot nu toe myn daden syn beloont,
En wat een danckbaer hert in uwen Koninck woont:
Dies wil ick seker gaen, en myn geluck niet waegen,
(1080) Maer als met een verdragh hem myn belooningh vraegen.
Hier om heb ick gesorght dat hy is onbewust
Dat ick het oorloghs vuer geheel heb uytgeblust.
Hem is noch onbekent dat wy den vyandt sloegen,
Maer wacht een seker Doodt met ’t uytterste misnoegen.
(1085) ’k Sal veynsen dat den Brief, die Merodat my sond
My noch in twyffel haud, oft dat ick syn verbond
Wil aengaen. Staet my by, soo gy my syt genegen.

Wy trecken voor uw heyl selfs onsen Koninck tegen,
Ick staen u altydt by ten coste van myn hooft.

(1090) Laet sien wat voor een loon den Koninck my belooft.

VIERDE UYTKOMST.

Prins van Armenen, gy sult u niet vertoonen
Aen eenen dwingelandt die u geensints sal loonen
Die niet dan ’t slot en’t sweirt voor u bereyt en maeckt.

O groote Gôon! Princes, hoe syt gy hier geraeckt?

(1095) Soo haest Adallas van syn banden is ontslagen,
Sal ick weer als van voor syn vreede banden draegen.
Ick val weer in ’t vervolgh van syn onkuysche min.
[p. 40]
Dit is de oorsaeck dat ick my by u bevin.
Eer gy myn Broeder van syn banden mooght bevreyden,
(1100) Sult gy my in het Hof van mynen Oom doen leyden
Den Vorst van Lybien: de vrees die maeckt my staut
Ick ben voor myne eer, ick ben voor u benaut.
Ick ben het heyr gevolgt om u dit voor te draeghen,
En will’ Olympie, en u leven niet meer waeghen.
(1105) Geniet in’t minst de winst van uw’ gewonnen slagh,
Dat gy ’t gevaer ontgaet, en ick my berghen magh.

O voorbeelt van de deught! daer is geen stof van vresen,
’k Heb alles soo versorgt dat gy gerust mooght wesen.
’k Sweir, soo Adallas geene reden volgen wilt,
(1110) Dat ick u bergen sal. Daer dient geen tydt verspilt.
Ick bid u om uw deught, ick bid u om uw leven,
Ick bid u om de macht, die gy my hebt gegeven,
Dat gy uw dier belangh aen myne sorg betrauwt.
Siet hier, Mevrauw, de plaets daer sig uw Broeder haut.

(1115) Ah Hemel! hier? soo naer?

Mevrauw en wilt niet vlieden.
Gy sult verborgen sien het gen’er sal geschieden.
Sorgh, Eurilas; dat sigh Mevrauw niet sien en laet.
Stell’ u in dit vertreck, op dat sy ’t all’ verstaet
Het gene ick met uwen Koninck sal verrichten.

(1120) Dat u de oppermacht magh uw verstant verrichten.
Ick waegh all’ wat ick heb aen ’t wanckelbaer geval.

Siet toe Mevrauw.

Gy sult te goet syn.

Ick en sal. Binnen.

VYFDE UYTKOMST.

Adallas in de Gevangenisse.

O wanhoop! ô verdriet! wat troost kan ick verwerven?
Myn leven is ten eynd, ick moet noodwendigh sterven.
[p. 41]
(1125) Vaer wel, Olympie, ô! oorsaeck van myn doodt!
Vaer wel, schoon ick uw wederliefde noyt genoot.
Daer is geen hoop meer, want den vreeden Merodaete
Sal my niet spaeren, tot versek’ringh syner staeten.
Ick wacht van uur tot uur het ongenadigh sweirdt.
(1130) Ick voed’ dien hert-worm, die my innerlyck verteirt.
Wie nadert ons? wat is uw’ will? Ariamene:

SESDE UYTKOMST.

Den Koninck sy gegroet

O Gôon! waer wilt dit henen,
Verraet! verraet! ô spyt! onleydelycke smaet!
Kan my den helschen poel besorgen grooter quaet
(1135) Als dit vervloeckt bedrog? ondanckbier onderdaenen;
Is’t soo, dat gy my komt den weg des doodt te baenen?
Met te verlossen en te stellen aen uw hooft,
Myn grootsten vyandt, die my heeft myn rust ontrooft.

Uw ondersaeten hebben geen verraet bedreven
(1140) Met my voor uwe hulp myn vreyheydt weer te geven,
Die gy my sonder reen ondanckbaerlyck naemt af.
Van sin van my met een te senden naer het graf.
Weet dat ick geensints u kom trotsen in uw banden:
’k Verthoon my noyt aen u, ten sy om uwe landen
(1145) Of selfs uw leven te beschermen in den noodt.

Uw hulp heeft my geweest veel vreeder als de doodt.
’t Is my en u bekent, wat dat gy hebt bedreven
Doch eyndelyck wat hoop kan uw gesicht my geven?
Wat is uw opset? hoe verthoont gy u aen my?
(1150) Als vyandt of als vriendt?

’k Kom sonder veynsery
By u te raede, en om u den keur te geven
Hoe dat ick in myn nieuw bediening hoev’ te leven.
Uw volck dat heeft my voor haer opperhooft gestelt.
’k Heb met geluck gestut het vyandtlyck gewelt.
[p. 42]
(1155) Jae ben soo verr’ geraeckt, dat ick my derr’ vermeten
Men naer dry daegen van geen vyandt meer sal weten.
Ick ben bequaem met mynen raedt, en kleyn gewelt
De vyantlycke macht te dryven uyt het Velt.
Het is in myne macht en niemant kan ’t beletten,
(1160) Uw afgeruckte Croon weer op uw hooft te setten.
Ick gev’ u, soo ick will’, uw Landt en vreyheydt weer:
Hier voor stell’ ick te pand myn leven, en myn eer.
Maer seg my, Koninck, wat voor loon moet ick verwachten
Soo ick voor uw belang dit alles kom betrachten?
(1165) En saud ’t niet beter syn dat ick uw zyd verliet
En uwen vyandt holp die my syn vrientschap biedt?
Ick kan bekomen van de handt van Merodaete
’t Gen’ gy my naer den slagh misschien niet toe sult laeten.
Hy is myn vyandt niet, mits hy my eert en acht.
(1170) Ick vreeck my van den hoon gy syt in myne macht.
En ’t gen’ het grootsten is en ’t doelwit van myn leven.
Hy sweirt my sonder moeyt Olympie te geven,
Die gy niet laeten sult uyt gunst, of door gewelt,
Schoon dat ick u noch eens had op den throon gestelt.
(1175) Siet daer, doorlees den Brief van Merodaet geschreven,
En siet wat raedt gy my als vyandt selfs kunt geven.

Rampsalig noodtlot! vreeden Hemel! hardt geval!
Hertneckige Goddin... dit is het slimst van all.
Ick sien Ariameen ’t versoeck van Merodate,
(1180) Ick sien myn ongeluck, ’k weet dat gy my kont haeten,
Ick sien soo gy uw macht met s’ vyandts macht vervoeght
Dat gy u vreken kont, dat gy u vergenoeght.
’k Sien niet dan al te wel de plaegen die my dreygen,
Dat gy Olympie kont sonder moeyt verkreygen,
(1185) Maer waer is, grooten Heldt, dien overgrooten moedt?
Dat noyt verwonnen hert, dat niet dan deughden voedt?
Die edelmoedigheydt die voor my heeft gestreden,
Onaengesien* de smaet van myn ondanckbaerheden.
Sult gy uw vraeck voldoen aen een ontwaepend man?
(1190) Aen een gevangen Prins, die sigh niet weiren kan?
[p. 43]

Daer is noch eer, noch roem die my de plicht kan geven,
Van noch eens sonder noodt te waegen roem, en leven
Voor eenen Prins die my in banden heeft gestelt
Als ick syn vyanden te neder heb gevelt
(1195) En nemt ’k had soo veel deughts dat ick my niet wau vreken
Als ick uw dienst verlaet wie kan dit tegen spreken?
Daer synder duysende die soo gehoont als ick
Sigh sauden vreken op den selven oogenblick.
Daer dient my bovendien sorgvuldig t’overwegen
(1200) Dat ick Olympie heb sonder moeyt verkregen,
Soo ick u niet en help, en dat van d’ander zy
Indien ick u weer stel in uwe heerschappy
U stel in staet om my Olympie ’t ontrooven.
’k Heb Merodates gunst, en Konincklyck beloven
(1205) Nochtans niet aengeveirt, schoon ick ’t verlof ontfinck,
Van u te spreken. ’k Heb uw Leger op myn winck:
Dus nempt een kort besluyt of gy u wilt bereyden
Om tot myn voordeel van Olympie te scheyden
Soo gy die hertstocht, die u onheyl maeckt, verwint
(1210) Soo gy dit vuer verdooft dat uw verstandt verblindt.
Ick sweir u op myn trauw dat gy sult winnaer wesen,
En door uw gantsche ryck geen vyandt meer sult vreesen,
’k Stell’ voor den derden dagh u weder op den Throon:
Maer voor Olympie, voor geenen and’ren loon
(1215) En op dat gy misschien geen achterdocht saud vinden
Van met onedel bloedt uw’ Suster te verbinden
Weet, Heere, dat het is den Prins Ariobarzaen
Een wettig Konincks Soon die u heeft voorgestaen.
Siet, of ick weerdig ben om soo een gift te geven.
(1220) Peys op uw staet, peys kort, peys t’ saemen op uw leven.

Vergramde Goden! wat sal ’t worden? harden slagh!
’k Versoeck, eer ick besluyt, voor ’t minst een uur verdragh.

Kloeck aen, Heer, naer een uur salick hier weder wesen.
Gebruyck uw krachten, ’t is een quael die sal genesen.
Binnen.
[p. 44]

ADALLAS Alleen.

(1225) Vervloeckt geschrift! het vonnis van myn doodt!
Met duyvels sogh in plaets van inck geschreven.
Het welck my dryft in mynen laetsten noodt;
Myn hert dat wordt gelyck een schip gedreven
Dat hier een clip, en daer een santplaet vliet,
(1230) En om t’ontkomen geene hoop en siet.
Wat sal ick doen of laeten?
Oft dat ick sterv’ of lev’, ick moet Olympie verlaeten.
Waerom ô Goon, doet gy Adallas moedt
Voor het geluck van synen vyandt wycken?
(1235) Moet hy nogh syn gedaelt van s’ Konincks bloedt
Om noch roemweerdiger te blycken?
Moet ick hem all’ myn winsten schuldigh syn,
Daer hy my moort in myne minnepyn?
’k Moet all’ syn weldoen haeten
(1240) Wat baet my Staf, en Kroon als ick Olympie moet laeten?
Wyck vreede min uyt myn verleyde borst;
Wat baet uw vuer, als ick alleen moet branden?
Ickleyd als Tantalus in ’t water dorst;
Nempt van myn hert uw moyelycke banden.
(1245) Soo gy noch lanck myne droeve ziel gebied
Myn hoop is uyt, myn krachten syn te niet.
Ick moet en Croon, en staeten,
Ick moet myn leven selfs, ick moet Olympie verlaeten.
Moet voor myn Croon de liefde syn gedempt?
(1250) Moet ick myn lust om ’t Koninckryck verliesen?
Hoe voel ick my van alle kant beklemt?
Gedwongen om iedt haetelycks te kiesen?
Ick vind myn doodt, waer ick my henen wend,
Hier is verdriet, en daer vind ick ellend:
(1255) Geen saeck en kan my baeten:
Ick moet myn hoop, myn troost, ick moet Olympie verlaeten.
Sterv dan, Adallas sterv: wat kan den staf u baeten?
Daer gy Olympie voor eeuwig moet verlaeten?
[p. 45]
Ick ben getroost te gaen naer Charons swerten boot,
(1260) Een leven sonder rust is erger als de doodt.
Doch moet ick sonder roem, en in de banden sterven?
Sal ick geen helden graf naer myne doodt verwerven?
Sal ick ontaerden van myn auden helden struyck?
Sal ’t my geen schand syn als ick voor de liefde duyck?
(1265) Verthoon u myn verstandt, en open my de sinnen,
Op dat ick tot myn eer een hertstocht kan verwinnen,
Die my myn roem verdooft: ben ick ’t gevoelen quyt?
Adallas, ken u self, weet dat gy Koninck syt.
’t Is lanck genoegh gedwaelt, en met de deught gestreden,
(1270) ’t Is lanck genoegh gewoelt in myn bedorven zeden;
De reden stelt sigh bloot! ’t is lanck genoegh gemist,
’t Is lanck genoegh myn tydt, en mynen roem verquist:
Den nevel die verdwynt die my de liefde spreyde;
’k Sien dat myn moedt sigh van dees banden gaet bevreyden.
(1275) Heb ick geen mannen hert, dat ick geen faut bemin?
Ick sien myn misslag, ’k staen in twyfel. ick verwin.
Gaet, liefde, ruym dit hert, uw banden syn gebroken,
Gy sult niet licht dees borst met uwe torst bestoken:
Ick zegenprael, treed toe, Prins Ariobarzaen
(1280) Ick groet u als myn vrient, het twisten is gedaen.
’k Schenck u Olympie, ’k sal haere min vergeten:
’k Gev’ u myn Princ’lyck woordt, soo haest g’u hebt gequeten
Van’t gen’ gy my belooft, stemm’ ick in uwe trauw.
Dat sigh den Hemel vrek’, soo ick myn woordt niet hauw.

SEVENSTE UYTKOMST.

Ariamene, Edel-lieden &c.

(1285) Geluck heldadig vorst, men moest voorseker hopen
Dat gy dien minne-strick ten laetsten soud ontknoopen.
’k Aenveird met bleydschap uyt uw’ Konincklyke handt
Het voorwerp van myn hoop, dien onweerdeb’ren pandt.
Getrauwe Hoof-lien, will’ hier myn getuygen wesen
(1290) Van ’t woordt des Konincks
[p. 46]

’t Is niet noodigh wilt niet vreesen
’K sal nimmer missen aen myn woordt dat ick u gaf,
Soo gy myn vyandt slaet, my weerbrenght mynen Staf.

Weet, Koninck, dat ick daer niet naer heb willen wachten
Dat wy uw vyanden geheel ten onder brachten,
(1295) Dat Merodate zelf gedoodt is in den streydt,
Dat gy van nu af aen vreedsaemig Koninck syt.
Myn medestreyders uw getrauwe Ondersaeten
Sullen u kondschap doen hoe dat in all’ uw staeten
Niet eenen vyandt is als doodt oft overmant.
(1300) En dat gy, als voor heen, syt meester van uw’ Landt.

’t Is soo grootmoedigh Vorst, den Vyandt is verslaegen.
Wy hebben in dees saeck ons naer ons plicht gedragen,
Indien ’t belangh uws Rycks uw’ vreedt bevel verwon,
Daer was geen andere handt, die ons beschermen kon:
(1305) De goede uytkomst toont het vast besluyt der Goden;
’t gansch vyandts heyr is doodt, gevangen, oft gevloden.

Dees plaets is uw Paleys, uw’ Throon is hier gerecht:
Geniet de vruchten van ons mannelyck gevecht.
’k Brengh u den Ryckstaf weer gerooft door Merodate:
(1310) Verheugh u in de vreughdt van uwe ondersaeten:
Geweerdigh u dees gift ’t ontfangen uyt myn handt.

O deught, hoe was myn haet op soo een hert gekant?
Noyt welvolpresen heldt, den haet die is gestorven,
Gy hebt in plaets van dien myn hert, myn siel verworven.
(1315) Ah sagh Olympië dit eynd van mynen brandt
En hoe ick toestem uwen hauwelyckschen bandt.

ACHSTE UYTKOMST.

Nu ken ick eerst myn Vorst, nu ken ick mynen Broeder,
Nu lev’ ick eerst, nu ken ick u voor mynen hoeder:
Ick loof den Hemel, en ick danck syn Majestyt
(1320) Dat hy sig door syn moedt van alle smaedt bevreydt.
[p. 47]

Deughsaeme Olympie, uw by-syn doet my beven:
’t Gen, ick u heb misdaen wilt gy my dat vergeven?
Op die beloften dat ick uwe min verlaet,
En u vervoegh met die beschermt heeft mynen staet.

(1325) All’ dat syn Majesteyt my immer heeft doen lyden
Sal op een oogenblick uyt myn gedachten scheyden.
De gunst die sy my doet vergoedt het ongelyck.

Myn Broeder soo gy wilt ick deel met u myn Ryck.
’k Heb u het meest misdaen

All’ dat ick heb geleden,
(1330) All’ dat ick heb gewerckt, all’ dat ick heb gestreden,
Is minder als den loon die ick van u verwacht.

’k Will’ dat uw’ hauwelyck op heden sy volbraght
Eer ick dees plaets verlaet sal ick u vergenoegen.
Gedoogh Olympie dat ick u ’t saemen voege.
(1335) Ontfangh, volmaeckten Helt, den loon van uwe deught
Dat dit uw Hauwelyck myn Ryck vervull’ met vreuchdt.

Deught-minnende Princes gy sult niet meer misprysen
Dat ick u opentlyck myn diensten kom’ bewysen;
Dat ick voor g’heel de Aerd u voor myn Bruyt herken
(1340) Alsoo door s’Konincks wil’ ick uwen Bruygom ben.
Dog dit schynt niet genoegh. Ontsluyt uw kuysche lippen,
Laet u tot myn geluck het gunstigh woordt ontslippen.
Minsaeme Olympie, stemt gy in s’Koninicks gift?

Des Konincks will’ die is gelyck aen mynen drift:
(1345) En schoon ick weet dat gy ’t in twyfel niet kont trecken,
Wil ick myn dankbaer hert voor g’heel dit Hof ontdecken.
Weet, broeder, dat dien Prins myn suyver liefde won,
Om dat syn trauwe min sproot uyt een suyv’re bron.
Doch ’k heb my niet geuyt, schoon hy myn borst deed blaecken
(1350) Voor dat des Konincks will’ myn min sau wettig maeken.
Dus, mits myns Broeders handt my u tot Bruygom geeft,
[p. 48]
’k Verklaer, dat gy my syt den liefsten die’er leeft.

O! al te grooten loon voor myn lanckduerig stryden!
Dees soete gunst verdryft ’t geheugen van myn lyden.
(1355) Myn ongunst, myn verdriet, myn suchten syn ten end
Nu my Olympie voor Bruydegom erkent.

Leeft, wel vereenigh paer, den Hemel moet u zegenen,
Noyt moet, u, ongemack noch ongeluck bejegenen.

Ick wensch dat uwen Throon voor eeuwigheydt blyv’ staen.

Lev’ lanck Olympie, lev’ Ariobarzaen

Lev’ lanck Olympie, lev’ Ariobarzaen.

Poterit imprimi & exhiberi. Dabam
Lovanii hac 28. Decemb. 1727.

H. DAMEN Lib. Cens.

[p. 49-54: blanco]

Continue

Tekstkritiek:

fol. *1r ELST er staat: ELTS
fol. *3v door de er staat: doorde
vs. 467 dapperheyt er staat: d’apperheyt
vs. 527 het er staat: get
vs. 705 van myn er staat: van van
vs. 727 alleen er staat: allen
vs. 944 ARIAMENE. er staat: ARIAMENA.
vs. 998 ons er staat: one
vóór vs. 1133 ADALLAS. er staat: ADALLUS.
vs. 1188 Onaengesien er staat: Onaensien, maar vanwege de context en het metrum is waarschijnlijk het eerste bedoeld.