Continue
[p. 191]

Bruylofts-Eer-Gaef,

TAFEL-SPEL.

Cupido.
Vryagie.

Continue

Liefd.
Weerliefd.

CUPIDO.
T’Verweende zoete luk der wel bedeelde menschen,
Smaeckt myne smaeck zo zoet dat d’after lust doet wenschen
Na voncxkens vyerich heet myns toertze die steeds brandt,
En Nymphen gans ontvrout, en Knapen gans ontmant,
(5) Die Herders herten boeydt, Herd’rinnen doet ontzinnen:
Die Godens zielens stuert en Goden doet beminnen.
De Ouden maeck ick jong, de Ionghen maeck ick out:
De stouten maeck ick bloo, de blooden maeck ick stout:
De ziende maeck ick blindt, de blinde maeck ick ziende:
(10) De kreup’len doe ick gaen, de strammen maeck ick vliende:
De droeven maeck ick bly, de blyden maeck ick droef,
Myn Godheyt is bekent, daerom ick niet behoef
Te proeven mijne macht, laet Phoebus dat ghetuyghen,
Als Daphne hy bemind, en ick Apoll’ deed buyghen
[p. 192]
(15) Ghelijck een teeder rys door schichten mynder boogh,
Tot Daphnes liefd gheheel, die vreezigh hem ontvloogh.
Vraeght Iupiter door wien hy duysterden ’s aerds lichten?
Was ’t niet uyt min tot Io, ghesproten uyt mijn schichten?
Pan vond het ried zo zoet waer in zyn lief verkeert,
(20) Dat hy zijn pypken noch om zyn Siringa eert.
Ia Iupiter om my Dianas schyne brachte,
Als hy Calisto door myn lieve lust verkrachte,
In Stiers ghedaent dien God uyt mins lust zich verbeelt,
En zo zijn lieve lief Europa, listich steelt.
(25) ’t Is myn verburghen kracht, lust-stoker mynder hetten,
Dat ick de Goden maeck mins-slaven door mijn wetten.
En wien ick niet geraeck, noch lust, noch leven heeft,
De vlammen mijnes toerts de menschen ’t leven geeft.
De Nymphen maeck ick fris, ’k verçier hun blonde pruycken.
(30) Heur vlechten vlecht ick zelfs, heur ooghen nimmer luycken
Als ick myn pijlen doel, jae wien ick diepst’ gheraeck,
En aldergrondichst tref, gheniet de zoetste smaeck.
’k Beheert al na mijn lust waer dat myn pylen vloghen.
Wel Echo, zijt ghy daer, heb ick dan geen vermoghen?
(35) In d’oogen, dat is waer, wat roof ick dan noch meer?
Bestendich is myn komst, al kom ick vaeck van veer.
Hoe schelt ghy voor een veer een God in wezen wyslijck.
Yslijck is uwen aert, ghy Echo doet onpryslijck.
Wien zyt ghy holle stem? zeght ’t my zo ’t u ghelieft.
(40) Dat ’s beusling, zyt ghy liefd? spreeckt uyt, zyt ghy de liefd?
Ha pochger! schalcken dwaes, de liefde ben ick zelven.
Ghy zelven, kunt ghy dan de herten wel bedelven?
Ia delven, tot het diepst des gronds, ghelyck ick doe?
Voor alle quel, verdriet, de menschen ick behoe.
(45) Door lieve geyle min, op dat zy niet uyt teeren.
Al zyn de pynen swaer door my zy niet vermeeren.		loghen.
ooghen.
eer.
veer.
yslijck.
pryslijck.
liefd.
liefd.
’k zelven.
bedelven.
ick doe.
hoe?
teeren.
meeren.
[p. 193]
Hoe meeren zy, zegt ghy, yets moet u zijn ghevraecht.
Wat waent ghy dat uw’ komst ’t gezelschap hier behaegt?
Ick was het stuur dees Feests, wilt ghy u hier in dringen?
(50) Waent ghy Cupido zult na u begeerte dwingen?
Aenvaerd ick eens mijn boogh voorzeker ick u schiet.
Iae, schiet, ghy stouten dwaes. wel hoe, en acht ghy’t niet?
So ghy u liefde noemt daer is een van mijn schichten.
Daer is myn swackste pyl, gaet doet uw werck en plichten.
(55) Acht ghy ’t een lichte pyl, ’k wed die uw herte raeckt.
Zo zijt ghy oock een slaef van mijnen wil gemaeckt.		vraecht.
b’haecht.
dringen.
dwinghen.
schiet.
niet.
schichten.
lichten.
raeckt.
Vryage komt uyt. Cupido spreeckt voort.
Wien komt hier doch ter Feest?*hoe prachtich komt hy treden:
Of hy het nieuwe Paer nae ’t bedde meent te leden?
Is yemant wel zo stout die derven zou bestaen
(60) Te doen het gheen door my alleen moet zijn gedaen?
Mijn Moeder om het bedt is bezich te bereyden:
En ick om Bruydegom en Bruyd nae’t bed te leyden.


Vryagie
Komt uyt zinghende.
            NU mijn stemme laet vry blycken
            ’t Lof uws Nimphens hooge waerd,
            (65) Want hier niemandt op de Aerd
            By heur schoonheyt is te g’lycken,
                Als die zuyv’re Maen op staet
                Als de Sterrens licht vergaet.
            2  Als de Herders Wou-waerts vloghen
            (70) En hun liefkens zoecken daer,
[p. 194]
            Ziet, de Weysiens op malkaer
            Met verwond’ringh zy be-ooghen,
                Als zy zien het schoonste licht,
                In mijn schoonstens schoon ghezicht.
Cupido.
    (75) Heer Bruyd’gom weet ghy niet wat dat zijn komst’ beduydt?
Vryagie.
            3  Sterren die in d’Hemel bloncken
            Noyt en lichten zo ghetrouw,
            Als de ooghen van mijn Vrouw,
            Die ghelyck twee polen loncken,
                (80) Yder die dees polen kiest,
                Flucx zich zelven oock verliest.
            4  D’ hayren zijn recht goude draden,
            Waer de Son zijn licht uyt steelt,
            ’t Voorhooft g’lyck yvoor ghebeelt,
            (85) ’t Hayr ghevlecht ghelijck Najaden,
                ’t Goude snoer geen g’lyckheyt heeft,
                Met de glans die ’t hayre geeft.
            5  Schoone perlen wy behooren,
            Gh’lijck de ed’le Egypsche Vrouw
            (90) Gaf als teken van heur trouw,
            T’hangen aen heur lieve ooren,
                Noch en zou de perlens schyn,
                Niet zo schoon als d’ooren zijn.
            6  K’raele lippen die staech douwen
            (95) G’lijck de lentens morghen doet,
[p. 195]
            Lodd’ren staech in Nectars zoet,
            G’luckich dieze mach aenschouwen,
                Want al ander zoet verzaeckt
                Die de lieve lippen raeckt.
Cupido.
    (100) ’t Leeft al wat aen hem is. Kent ghy hem oock Vrouw-Bruydt?
Vryage.
            7  Kaecxken die zo lockich bloozen
            Tarten d’herten, lust dan melt,
            Dat de zielen met ghewelt
            Gaeren zouden plucken roozen,
                (105) Maer geen lippen raken myn
                Perle ’t zy het Godens zijn.
            8  Borstjens die wy noyt en zaghen,
            Moeten zo gheadert zijn
            G’lyck een blaeuw’ saphieren schyn,
            (110) Onder schoon sneeu-witte haghen.
                D’ Hemel noyt ghegheven heeft
                Venus ’t geen myn Nymph hy geeft.
            9  Handen wit ghelyck een spiere,
            Vingh’ren op het schoonst ghedreyt.
            (115) Palmen waer de amber leyt,
            G’lijck men haelt uyt vreemd quartieren:
                Geen çivet de kracht mee deelt
                G’lijck heur palmens vochte teelt.
            10  Smal en kort zo net van voeten,
            (120) Dat de grondt die zy betreedt
[p. 196]
            Flucx met bloemkens is gereedt,
            Om myn lieve schoon te groeten:
                Ja de voet-steen tuyghet wis,
                Dat myn Nimph een Phoenix is.
            11  (125) Woorden uyt heur mondt dan vloeyen
            Geene Hermony zo eel
            Als uyt heure lieve keel,
            Waer de negen Muses bloeyen,
                Maer een Ja uyt liefdens zin,
                (130) Hoord’ ick noyt van mijn Goddin.
            12  Stemme wilt u zinghen staecken,
            Want al zonght ghy duyzent Jaer,
            Noch en zout ghy stemme haer
            Rechte lof niet kunnen g’raecken.
                (135) Want natuer uyt ’s Hemels jonst,
                Wrocht in heur heur eelste konst.
Cupido.
’t Schijnt dat zijn zingen eynd. Vrund zecht my doch de reden,
Waerom ghy komt ter feest, zijt ghy hier oock gebeden?
’k Acht neen: want waer het zo ghy zoud na feests manier,
(140) Ghelijck all’ dees ghenoden die wy vinden hier
By dit verzaem gheplaetst zijn aen den Bruylofs-disse,
’k Acht ghy komt onghebeen.
Vriage.
Cupido, Godt ick gisse
Dat ghy my niet en kendt, en zo vreemt daerom vraecht,
Myn kennen? neen voorwaer: want ghy noyt hebt behaecht
(145) De Bruydegom mijn Heer.
[p. 197]
Cupido.
De Bruydegom uw Heere?
Zo zijt ghy oock mijn knaep, beziet wel mijn gheweere,
Met deze toerts ontstack ick eerst de Bruyd’goms hert,
Met deze pyl en boogh heb ick hem voort verwert
In minne tot de Bruyt, en heur hert oock ontsteken:
(150) Ziet hoe zy glueren t’zaem, oprechte minnaers teken,
En acht ghy dat ick hier als d’onbekende ben?
Vriage.
Cupido ’k weet ghewis de Bruyd’gom u niet ken:
Dus roemt niet van uw macht, ik b’hoor het best te weten.
Cupido.
Ick bid u, zeght my doch, hoe dat ghy zijt gheheeten?
(155) Stout spreken is gheen kunst.
Vryage.
Vryagie is mijn naem.
Cupido.
Is uwen naem vryagie, zo zijt ghy recht bequaem
Om dienen my, uw’ Heer, uyt wien zijt ghy gherezen?
Want ghy, Vryagie, kunt doch zonder my niet wezen:
Vermits dat uw begin eerst sproot uyt myne macht.
(160) En door uw doente koom ick tot volkomen kracht.
Vriagie laet ons daerom verder kennis maken.
Vryage.
Cupido ghy en kost het hert myns Heers noyt g’raecken,
Ick vryden noyt uyt min, de minne zoeckt maer lust:
De Bruydegom en heeft zijn Nymphe noyt ghekust
(165) Wt minnens heete tocht, want achten zijn Goddinne
Te eel om g’raecken heur roo lippen uyt znoo minne.
De palmens vocht heurs handts heeft min-lust noyt verweckt.
Cupido, gh’looft mijn Heer met all’ uw grillen geckt:
Al keeckt ghy vaeck om d’hoeck, hy kost uw tocht vernielen,
(170) ’t Onzicht zijns Nimphens waend, hem voor eers-beeld doet knielen.
[p. 198]
Waent ghy hem hebt gheleyt als ick ’tghevry begon?
Zo doolt ghy blinden God, hy beter lootsman von:
Zijn graet-boogh was de liefd om deze ster te gh’raken.
De minne kost de Bruyt noch Bruyd’gom noyt vermaken.
(175) Heur ooghen wreckten noyt, (hoewel hun groote kracht
Vermoghen hebben om te krencken Godens macht,)
Te haken na mins-bed: maer ’t waeren zijne polen,
Die ’s Bruyd’goms hert, en ziel, door ’t tint’len gants ontstolen,
Recht onder d’hooght des hoops met g’luckich vast betrouw
(180) Dat dees Goddinne mocht noch worden zijne vrouw.
’t Hayr heeft noyt zo gheterght, of hy kost zich betemmen,
Maer d’ed’le goude draden wenschten hy te kemmen,
En streng’len zelfs het hayr oft’ dat hy houden mocht
De spieghel als zyn schoon heur goude hayren vlocht.
Cupido.
    (185) En was’t all’ zonder min?
Vryage.
Geen min kost hem bekooren.
’k Weet my in mijn gevry noyt minne quam te vooren:
Want die oprechtlijck liefd uyt reyne liefdens aert,
Is zelven voor de min afgryzelijck vervaert.
Dus ziels verburghen deucht beheerden zo mijn zinnen,
(190) Dat ick noyt heb ghedocht de Peerle te beminnen.
Cupido.
Vryag’, voorwaer ghy hebt een tonghe die schoon praet,
Verschoont uw’ doente vry, maer daerom zo en laet
Cupido zeker niet te twijff’len aen u zegghen:
Had deze toertze niet uw doente gaen belegghen,
(195) De feest waer verr’ te zoeck.
Vryage.
Dat ick wist dat ghy ’t docht,
Ghy schalcke, en geyle wicht, dat ghy dit had ghewrocht,
En roeme draghen zoud, ick zou in korter wylen
[p. 199]
Uw toertze vellen neer, uw booghsken en uw pylen
In duyzent stucken treen, wat waent ghy zotte kindt,
(200) De Bruyd’gom en de Bruyt door uw vyer zijn verblindt?
’t Waer om dit groot verzaem ick zoude u doen swijghen.
Cupido.
Vryage, wel hoe dus? wilt ghy een God dus dryghen?
Swijght, of ick span myn boogh, en steeck in u mijn brandt.
Vryage.
Hoe ghy? Cup. Ia ik. Vry. Ha dartel wicht! ik acht het schand,
(205) Om met zo blinden kindt kyvagie te verbreden:
’k Soud’ u ghy schalken droch onder myn voeten treden.
Cupido.
Vryagie ghy? Vry. Ia ick: komt fluckx gheeft my uw boogh.
Cupido.
Handt af Vryagie, of ick steeck u ’t vyer in’t oogh.
Liefd.
    Wel wat gheraes is hier, wat wilt ghy hier bedryven?
(210) Men komt hier al om vreucht, en niet om dus te kyven.
Wel! wel! Vryagie hoe dus? dit’s tegen uw natuur.
Cupido God ghy hier op deze blyde uur?
Wat’s d’oorzaeck van u twist? en wilt voor my niet schroemen.
Vryage.
Om dat Cupido zeydt, en hem hier komt beroemen
(215) Heer dezes feests te zyn.
Liefd.
Cupido zeght ghy dat?
Cupido.
Had ick het niet ghewrocht, zo had ghy noyt ghehadt
Dit minnelijck verzaem.
Liefd.
’t Was recht door mijn bestuuren:
[p. 200]
Vryage.
En ’t arghe boefken meent aen zijne zotte kuuren
Te duyden toe de eer.
Liefd.
Cupido hem verzint.
Vryage.
(220) Het raest en tierdt verzot, het schelmken is verblindt.
Liefd, stoot hem fluckx van hier, want lichtlijck zoud’ hy g’raken
Zom van dees Maeghden hier, die min niet kan vermaken.
Hy zeydt ick ben gheteelt alleen uyt zijn ghewelt.
Liefd.
Ghy dooldt Vryagie zeer zo ghy u daer med’ quelt,
(225) Zijn quaet beroemen kan gheen schande voor u brenghen.
Vryagie.
Mijn quellen! Liefd, ick nimmer zulckx zal ghehenghen:
Want noyt hy is gheweest in’t minst van mijn gedacht,
Mijn Bruyd’gom heeft de min verfoeyt en noyt veracht:
Want wat Cupido en vrou-Venus t’ zamen breyde,
(230) Zo d’oude spreucke leert in’t eyndt de kneppel scheyde.
Geeft Liefde my u torts ick vliegh hem in’t ghezicht.
Liefd.
Bedaert Vryagie, zaft, dit is mijn heyl’ge licht,
’t Gheen mijn van hoger handt gestelt is in bewaringh.
Doch eer ick voorder spreeck laet ick al dees vergaringh
(235) Eerst groeten na ghewoont, Heer Bruyd’gom en Vrou-Bruydt
’k Belicht u met mijn toerts, God gun ick nimmer uyt
Uw’ zielen scheyden mach waer ick vast ben ghezeten,
Doch vraecht ghy wie ick ben, en hoe ick ben gheheten?
Ick ben de hoochste deucht, de zon die’t al beheert,
(240) Die ware rechte wech, waer door men Gode eert,
Het heylste deel des ziels der redelijcke menschen,
Door d’eyghenschap mijns aerts de zielen stedich wenschen
Na ’s Hemels opper-heyl, zo eed’len springh-fonteyn,
[p. 201]
Wiens minste strael uyt heure diepe borrens reyn
Het meeste hier vermach. De zorghe mijns ghezichte
Gheketent aende vlam mijns fackels held’re lichte,
Zo gunst-ryckad’ren gunt dat ick myn zelfs vergeet,
Want ’t gheen myn macht vermach op and’ren wert besteet:
Myn wezen is gheteelt uyt’s Hemels opper-hoeder:
En d’Heyl’ge heylste wil was Vader en mijn Moeder,
Waer ick mijn woonplaets kies daer toont den Hemel gonst,
Men kryght my door gebeen, doch meest door Godes jonst.
Ick doe de bruyne Aerd met groen tapyt bespreyden:
Ick laet het lieve vee op ’t korte gras zoet weyden:
Ick teel de teelt ter tydt, ick stuer de eb en vioedt:
’k Doe dat de dorre telgh weer knopt en bloeyen moet,
De kooien ayren vol ’s Iaers onder ’t dorzen duyeken:
Ick doe uytswarte grondde bloemkens weer ontluy eken.
Ick doe oock dat de Maen heur hetten haest verkoelt,
En yeder spruytjen spruyt als ’t d’Lentens komst: ghevoeldt.
Ick doe ’t al, mits ick rust steeds in den schoot des Vader
d’Al-heerscher hooge Heer, en alle goedheyts ader.
Dus ick de herten stuer waer Godt zyn zeghen geeft:
Ick was dewercker die ut’zaem ghepaerct heeft,
Mits ick myn Zuster vondt die in de Bruyt beheerden,,
Hoe zeer ick heur ontzach, zo zeer zy my oock eerden.
Vraeght ghy nu wie ick ben ick graegh ’t u zegghen zal 3
Ick ben de Liefd ghenaemt, en ick vermach het al.
Des Bruyd’goms hert bezat ick langhen tydt verleden,
En hy, Vryagie, heeft door zoete en lieve reden
De Bruyt in ’t laest beweeght, dat Weerliefd plaetze nam:
Dit ’s d’oorzacck dat ick hier dus stout ter sccste quam,
Mijn Suster, de Weerliefd zal oock terstont hier wezen,
’s Bruyts bed maeckt zy ghereed.
Cupido.
Wel, Liefde, meent ghy dezen
[p. 202]
Trouw-feeste hebt ghewracht?
Liefd.
Ick ben alleen de grondt.
Cupido.
Acht ghy Liefd na uw luuVmaer noyt men huwlick vondt,
Waer min en by-slaep lust de teughel niet en voerde.
Liefd.
Ick weet wel dat ghy mijn het bloedt zomtijdts ontroerde,
En waer ick ben geplaetst gantsch zonder uw herts-tocht,
De echte liefde noyt deliefdens wenschen wrocht:
Natuur vereyscht heur wet. Een vonckxken van uw stralen.
Door liefde voort beheerscht, en dat ghy ’t all’ moet halen
Uyt Liefdens teughels trouw, dan is uw brandt niet quaet:
Maer als de mensche zich door u vermeestïen laet:
Zo werdt hy uwe slaef die vry-Heer was gheboren,
Zich zelven dan, helacs! werdt door u gantsch verloren:
Uw schichten zijn zo heet, uw brandt geen mate heeft.
Vriagie.
Cupido, die ghy treft onred’lijck leven leeft:
De zielen zijn vermomt, ’t ghehoor is gantsch verduystert,
De mensch onmenschlijck leeft die na uw grillen luystert.
Cupido.
Vryagie swijght ghy nu, laet Liefde met my spreken.
Vryage.
Ick zie wel dat ghy meent allenskens in te breken
Dus, Liefd, hoed u voor ’t kindt.
Cupido.
Zeght my, houdt ghy voor wis
Dat ghy de Liefde zijt, en uw naem Liefde is?
Liefd.
Nu spreeckt ghy al te kindts, uw vraech is van gheen waerde:
Ick had mijn eyghen aert, eer Hemel en de Aerde
Gheschapen was: eertijdts was uw naem onbekent,
[p. 203]
Maer kroopt al /telend’ in, en hebt mijn naem gheschenr,
Men noemt uw oock de Liefd, doch alleen by Poeeten:
Maer uw naem minne is by hun die oock wat weten.
Herrekent al uw doent na dat uw naem opquam:
Ia Iupiter uw God verkeert ghy in een Ram,
Diana ineen Kat, Apollo in een Raven,
En Iuno in een Koe, ö dulle dwaze (laven!
Mercuur hebt ghy verkeert in’t beeld eens Oyevaer,
Uw Moeder in een Vis, Bacchus in Geyten hayr.
Weet ghy hoe ’t werdt verstaen by d’alder grootste gheesten,
Uw Onderdanen zijn onredelijcke beeslen.
Vryagie.
Daer hebt ghy’t recht ghetresr.
Cupido.
Beklaegh uw slechte reen,
Mijn heerschingh werdt ontzien, ick ben de God alleen,
Die ’s Hemels Scepter voert en all’ de wer’ldt doet beven.
Liefd.
Wie ghy alleen beheerscht in groote quellen leven.
Doch ick en haetu niet, ick lief u, maer met maet:
Dus zijt daer meed’ te vreen en u ghenoeghen laet.
Mijn toerts verdoost uw vy er, mijn kracht gheneest uw wotiden,
Nochtans ghy noodich zyt, en in u werdt ghevonden
Yets dat mijn aert bepaelt, dus Iaet ons eenzaem zijn.
Vryagie.
Liefd, ziet wel toe dat ’twicht u niet trecktin zijn lijn:
Want waer’t de vingh’r in krijcht daer wil al ’t lijsin dringhen,
Het kindt is vol verraedt, vaeck werckt het vreemde dingen.
Cupido.
De vrede lief ick oock, maer ’t zy hoe ghy my acht,
Vermogender als ghy, en van veel meerder macht
Ghebruyck ick, Liefd, mijn toerts en pylenja’t zal blijcken
Dat waer mijn Godtheyt heerscht uw wezen fluckx moet wijcken,
[p. 204]
Dies ben ick meer als ghy.
Liefd.
Cupido ghy zijt min:
Want minne is uw’ naem, dus na reen-rijcke zin
Zo brenght uw naem uw aert.
Cupido.
Hoe wilt ghy my doch heeten?
Liefd.
Min, of de minne-God, hier door zo meucht ghy weten,
Cupido wat ghy zyt, en dat ghy minder zijt
In wezen als ick ben.
Vryage.
Ziet hoe ’t Cupido spijt,
Nu Liefd gheraeckt zyn zeer. <
Cupido.
Dat zal ick nimmer Iyden:
De hooghe Goden meest door mynen aert verbly den,
En ghy veracht my dus, Liefd, maeckt het niet te bont,
Acht my ghelyck een God of ’k schict u oock terstondt:
Hoc na was’t uwen geest daer d’Echo dus meed specldens
Zo zyt ghy al ghetrest, myn pylen immer teelden
De vruchten van myn hoop.
Liefd.
’k Beken dat uwen strael
My langh bezeten heeft, maer nimmermeer ick tael
Zo lustich na uw lust, dan houdt u steedts bedwonghen:
Want Liefdons krachten u door reden teghen dronghen.
Cupido.
Zo voelt ghy dan myn macht.
Liefd.
Ia ick ter goeder trouw.
Cupido.
En zeght ghy dat ick hier ter scest niet wezen zous
[p. 205]
Zo ghy my zelven voelt, ghy doodt uw cyghen reden.
Liefd.
Cupido wei-kom is, ick bid u weest te vreden.
Biedt ghy hem wel-kom Liefdr
Liefd.
Swijght, swijgh Vryagie, laet
My leyden Cupido God met een zoete pract:
Als ick de teugnel voer zo kan hy hier niet hinderen.
Cupido.
Vryagie ziet rondom, al deze zijn myn kinderen,
En Venus diertjens ziet hoe dat dat Nimphken gluurt
De appel van heur oogh, myn boogh en pylen stuurt
Tot in heur lieve hert: ziet, ziet, die Herder wincken,
’t Schijnt men in zyn ghezicht zyn liefkens beeldt ziet blinckerh
En deez’ ziet voor hem neer, ’t schijnt hy ghestolen heeft
Een lonckxken van zijn lief, dat hy zijn hert nu gheeft.
Daer ziet men handt aen handt,’t schijnt datzebloemkens pluckerï,
’tGoddinn’ken ’t wel verstaet als lievers handen drucken.
Ghenarmt men gins oock zit g’lijck of hy off’ren wou
Zijn herte, gheest en ziel op ’t Autaer van zyn Vrouw.
Liefd, hebt ghy oock ghezien oyt eelder zoet vergaren?
Vryagie, ick bid u ziet hoc wel zy t’zamen paren.
Vryagie, houdt mijn toerts ick ïact myn pijlen vlien.
Liefd.
Zaft, zaft, Cupido zaft, dat mach nu niet gheschien,
Ghy zijt hier niet gheacht.
Cupido.
Wat wiltghy,Liefd, daer zegghen?
Liefd.
Dat uwe kracht is groot, en daer verburghen Iegghen.
Vryage.
Het boesken meent al waers,
[p. 206]
Liefd.
Dus wiegh ick hem in slacp.
Ia watten zotten dier.
Weerliefde komt uyt,
Vryagie, zast, mijnknaep.
Liefd.
Hier komt mijn suster aen, Weerliefd moet hier oock wezen.
Waer toesden ghy zo langh i
Weerliefd.
’k Heb Broeder steed’s ghelezen
De bloemkens uyt de palm, en ’s Bruydts bed geschakcert.
Liefd.
Eer ghy meer spreeckt u na de nieuw-ghehuwde keert,
Maer laet my, zu{ter 5 eerst uw herte doch ontsteken,
Als van uw Weerliefds trouw het recht en waere teken.
Weeriiesd.
Heer Bruyd gom en Vrou-bruydt
Den Hemel is u jonstich,
Wiens voorzicht breeckt nu uyt
Door Godes stemsgheluydt,
Vw echte dat ’s ’tbeduydt,
Gods schickinghu was gonstich,
Siringas rieden sluyt
Qucclt zo op’t zoetst en konstich.
Vryagie wat doet ghy hier? uw voorneem is volwrochs,
Nu ghy door trouwe spraeck my tot myn wezen brocht:
De feeste wel betoont dat ghy nu wel meucht rusten,
Myn broeders wensche heeft zyn langh verhoopte lusten.
Verziet uw nuby zom van deze herten hier,
Die zoecken oock de Echt. sry. O Nimphe goedertier
Uw waerde is zogroot/tonzichtmy zo bezet 3
De
[p. 207]
De vreuchde is zo ryp dat spraeck my is belet.
Tc Verkry gh u, waerde Vrouw, door vaste en trouwe woorden,
Die ghy, o Peerlens peerl, met klocck vernust aenhoorden/
Waent ghy om dat mijn Heer zyn wensch verkreghen heeft,
Hy my Vriagie verzaeckt, en my myn asscheyt gheest?
O neen, Princes, ick dien hem noch ter goeder trouwe,
lek vryden eerst om uw, maer nu om te houwen.
’t Verkrijghen is gheluck, ’t bewaren is een kunst
Van eenich werelds goedt, of vrundelijcke gunst.
’kHeb eertydts schoon gevleydt om u, Lief, te behagen,
En om ghelieft te zijn ghebruyekt de beste laghen.
’k Heb vaeck de Maen vervloeckt, vermits zy scheen te licht;
Uw ooghen steets ghenoemt de baken mijns ghezicht.
Uw deur bewandelt staech om uw’ glans te genieten:
Gheen reghen, blixem, windt, my noyt en kost verdrieten.
Zes uyren die ick by u was my schenen een,
Tot dat ick hadde ja verkeert van’t woortjen neen.
Nu wil ick, lief, geheel zo my Vryagie mennen,
Dat ick door ooghs-ghewinck uw wille zal bekennen,
’t Gheen uw lust my oock lust, ’t gheen ghj? wilt ick begheer,
Vw Dienaer wil ick zijn, al maekt ghy my uw Heer,
Vwblyheyt is myn vreughd, uw droes heyt is myn quelle,
Vw wel-vaert is my lief, uw zieckte is myn helle,
Mijn ziele is nu uw, uw ziele is nu mijn,
Vw Dienaer wil ick zijn, hoe wel ick Heere schijn.
Dus, schoone, geest verlos, dat ick op nieuws mach vrijen,
En laet my, waerde Vrou, in myn voorneem bedijen.
Weer-liefden,
O aldersoetst’ Vryagie.’ ick weet hoe zoet ghy spraeckt,
Ick weet hoe trou ghy zijt, want ghy myn hert geraeckt,
De Bruydegom, sweert, vry ick niet van u sal scheyden,
Weer-liefd myn cygen aert, die door mijn broers beleyden,
ïn een volmacckte kracht de Bruyts heit nu bezit.
Wat
[p. 208]
Wat doet Cupido hier? verklaert my, Broeder, dit»
Liefd.
Hy ziet om ’t hoeexken eens.
Weerliefd,
Hoc? hy mach hier niet wezen.
Cupido.
Dees scest heb ick ghewrocht, dees is uyt my gherezen,
’t Is Goddelijck bdeyt door minne en weermin.
Weerliefd.
Door Liefde en Weerliefd, de min heeft noyt myn zin
In ’t minste voor-ghebecldt.
Liefd.
Nu Zuster laet dat blyven,
Het manneken is niet wijs.
Cupido. Wat? Liefd. Dat zy niet zou kyvcia,
Vermits ghy zijt een God. v
Weerliefd.
’t Schynt ghy hem hout te vriend..
Liefd,
Ia, Zusterick ghebruyck de minne als’tmy diend.
Weerliefd.
Als ghy de teughei voert zo zal ’t al wel ghelucken.
Liefd.
Somtijts mach liefd oock wel een minnc-bloemken plucken.
Maer achten ’t gh’lijck een bloem die haestich is verdort,
Doch, Zuster, weet ghy wat aen onze komste schort?
Dat wy ons Bruyloscs-gist de nieu ghehuwde gheven,
Op dat wy inde zielen van dees twee steets leven.
Weerliefd.
Mijn gifte is ghereed.
Liefd.
Wat is’t doch? Weerliefd. ’t Is de Maen.
[p. 209]
Liefd.
En ick schenck hem de Zon die moeten t’zamen gaen.
Weerliefd.
Ghelijck de Maen heur licht cerst van de Zon moet trecken,.
Zo zullen vry daer meed’ de Bruydt door reen verwrecken,
Dat zy heur zelven stelt onder heurs Zons ghebiedt,
En als zy taenen beydt dat zy ghedencken niet
De donckïe duystere vlaegh. Wilt, broeder, eerst beginnen.
Liefd.
Ick schenck uw Heer een Zon, op dat ghy in uw zinnen
Zijn Godheydt wel bedenckt, zijn mild’ en goeden aert,
En dat ghy oock het licht uw’s huys-vrouws wel bewaerdt.
Heur cere is uw eer, heur los dat is uw glory.
Weerliefd.
Ick schenck me-Vrouw de jMaen op dat ghy in memory
My houdt, en willich buycht onder de Zonne hoogh,
En ghy uw Man zo liefdt gh’lijck d’appel van uw oogh.
Vryagij.
Mijn gist is oock ghe-reet, twee sterren wil ick schencken,
Op dat uw vruchten hier gh’lyck sterren meughen blenckeii.
De Liefde, en Weer-liefde bïyven u beyd’ by,
En ick mijn Heer en Vrouw met licsselijck ghevry.
Cupido.
Wel, schenck ghy yder wat, zo moet ick oock niet missen:
Ick ben zo mild’ als zy, of anders zoud men gissen
Mijn Godheydt niet vermocht, wat is mijn giste dan?
Mijn toerts? neen: want mijn toerts daer scheyd’ ick zo niet van.
Mijn boogh?Cupido, zast, gheest liever een uws pylen.
Zo moghen deze twee hun ter bequamer wyien
Beschicten, als ick zelss by hun niet wezen kan:
W T ien ghees ick dan de pyl, de Bruydt, of aen heur Man?
De Bruyd gom past die best, mijn Heer wilt ghyz’ ontsanghen?
Dd Cupido
[p. 210]
Liefd.
Cupido, neen, zo niet, wilt my de pyle langhen,
De Liefde past die best, gheest my die in bewaer:
Want gaest ghy hun de pyl zy schoten steeds malkaer,
Laet ick 3 mijn Suster, en Vryagie die behoeden.
Vryagie.
Cupido, ’t is zo best, want dan streckt all’ ten goede
Als Liefd uw schicht beheerscht.
Weer-liefden,
Gheest Liefde vry de pyl.
Cupido.
Wel nu, ick ben te vreen, ick g’noegh nu voor dees wyl.
Cupido. Ghehuwden God u beyde geest
De wenschen uw’s ghemoede,
En vele laren rustich leest,
’t Luck u zeer mildt getroetelt heeft,
Ziet dat ghy niet door ondanck sneest
Door’t misbruyek van het goede:
Het luck zeer schiclijck rug-waerts kreest
Veel wijsheyt eyscht ’t behoeden.
Liefd. Myn zei ven ick tepande laet.
Als een wel-wenschinghs teken:
Volmaeckt zy uwe Echte-staet,
Door my die alles houdt in maet:
Want door des Hemels heyl’ghe raed-t
Heb ick uw hert ontsteken,
Uw doentena Gods wille gaet,
’t Heeft aen uw Echt ghebl eken.
WttrU w noc der zy des Hemels Heer,
En stuure uw ghedachten:
Uw state zy tot zynder eer,
Aenvaerd Liefds, en Weer-liefdens leer.
[p. 211]
Zo meert uw luck noch daeghlijcx meer:
Luckx-luck mooght ghy verpachten,
God ghecst zijn gaven mildlijck weer,
Die’t all’ van hem verwachten.
snanie. Niet 20 veel ghy wenschen kunt,
Gh’lijck u nu wenscht Vryagie,
Die u all’ uwe hope gunt,
Op dat uw voorspoedt uytmunt
In’t gheluck heur hooghste punt,
Vermoorster van kysagic,
Na eenzame herten munt,
’t Bevrijdt u van quellagie.
Bejluyt.
Cupido. Oorlof van ons Heer en Vrouw,
Vryagie. Eerbiedich wy ’t begheeren.
Lhsd. Bruy d gom ick blijs u ghetrouw.
Weer-U. Noyt ick weer veranderen wou.
Cupido. Wien is’t die ’t niet gunnen zou
Liefd. In Liefden te vermeeren.
Weer-U. Hier meed’ zo gaen wy gh’lycklyck nou
Vryagie. Met oorlos dezes Heeren.

EYNDE.
    Is ’t niet te verwonderen, datmen zommige luyden vind die deze redenen niet wilden hooren: waer over ick het den druck heb bevolen, op avontuer of ’t lezen minder hinderen mochte als ’t hooren: ick zegghe minder hinde ren, overmits datmen lezende reen-beradigher kan over wicken inde schael van’t oordeel ’tgheen men leest: Want ick gheloove, zo die berispers (die dit Taesscl-spel belet hebben) verstaen hadden wat stosik handel, en watonder- scheydtickmaeck tusschen de heete minne en de reyne [p. 212] Liefde, tusschen Liefde en Weer-liefde, tusschen Vryagie voor de Echt en na de Echt. Ick achte dat zy door reden ghedwonghen zouden hebben gheweest te suysterennae mijn redeneringh, ghelijck zy nu met onreden, oft voor oordeel verhinderden de uytspraek.-ten zy dat zy tusschen Minne en Liefde geen onderscheydt begeeren gemaeckt te hebben, op datmen hun zeer niet gheraeckt, zo zy de Liefde door de Minne onteeren oft misbruyeken. Doch ’t mach zijn dat zy niet ghaeren en hooren de leslen die Poésie gheest aen de ghehuwde, om ghe-ccht zijnde, noch de Vryagiete ghebruy eken, want zy moghelijck die Kettery in t hoost hebben dat hun Vrouwen dan gheen koesteringh vereysschen, maer verplicht zijn hun Mans te lieven, al werden hun schaers liefdens vruchten vergunt, hooiende daer over niet gheeren spreken tot berispinglu Ander redenen kan ick niet vinden. Dus, niet tegenstaenstaende zo den aendachtigen Lezer hierin yets kan vinden ’twelck onstichticht, zeer willich zal ik vervormen ’t geen mishandelt is. Doch ick verwonder niet, want onlanghs daer na een ander Taeffel-spel gherymdt zijnde, mocht niet uytghesproken werden, maer versweghen blyven, waer over dat ick het in’t licht heb laten komen door den druck: niet twijffelende oft den redelijcken Lezer zal hier in niet vinden ’t geen eenichzins ontdichten kan, als’t ook zo waer, dat ick bemerekten myn penne een zilb mocht voort brengen ’t een de Aenhoorders oft Lezers zoude moghen verargeren, ick banden de rijm-kunsl gantich uyt mijn gheneghentheyt: tenaenzien dat ick alle onstichtigc Rymers berisp, en ’t waer zekers meer berispelyck dat ick zelven zoude vallen in ’t wrack daer ick anderen voor waerschuw.
Continue
[p. 213]

TAFEL-SPEL.

1. Het Ty.
2. De nacht.
3. Zeegbaerheyt.
4. Eerbaere vreughdt.     
5. Amstel.
6. Begheerte.
7. De Lenten.

Continue

       

  8. Beveynstheyt.
  9. Onbekommertheyt,
10. Ialousie.
11. Zorgfuldicheyt met
        De dry gratien.
12. Ghehoorzaemheyt.
13. Stantvastige Liefde.


Het TY.
HOE brald mijn galmts gerucht door d’Occianse baeren!
Hoe heughlijck groenen weer myn zilv’re gryze hayren!
Uyt-juygende de glory-zuyder-zees-gestroom,
Dies ick my zelven nood’ en hier ter feeste koom:
(5) Verlatende de vloeden nu ten middel nachte,
De stonde nu men minst mijn komste hier verwachte.
Het schijnt ick zie de Nacht, het is de Nacht ghewis:
Waeromme of de Nacht hier oock ter feeste is?
Wat of zy zegghen zal?
Nacht.
Mijn bruyne nevels duyster,
(10) Wiens stille lommersschaeuw door Iieffelijck gheluyster
Plaets gaf het zoet ghevry, komt stoutelijck ter feest.
Ty.
Vermits zy waent dat zy d’Echts oorzaeck is gheweest.
[p. 214]
Nacht.
Ha heughelycke nacht! wat werck ick zoete kueren,
Een uyre vande Nacht is waerdt duyst dagens ueren.
(15) Het gheen de Zon verspiet door ’t Hemelijck ghezicht,
Bind ick een-zielich t’zaem by ’t Sterre-tintel-licht,
Wat dat den dach verkiest, dat doet de nacht t’zaem meng’len,
In ’t duyster kan ick doen twee zielen eenzaem streng’len,
’t Vier dat den dach ontsteeckt in ’t duyster ick uytblus,
(20) De lonckingh vanden dach bezeeg’l ick door een kus,
Door heymelyck ghestreel, door ’t zoete troet’lich vryen,
De nacht vrymoedich doet hetgeen den dach moet myen.
Zeeghbaerheyt.
Wat roemt ghy, duyst’re Nachts wat booght ghy vande nacht?
Ghy snorekt, ghy pocht, ghy tiert, gh’lyck oft waer in uw macht
Dat ghy de Zeeghbaerheyt in’t duyster zoud’ verkrachten:
Ick bid u, moert u tongh, want ick van hun ghedachten
De teughei heb ghevoert.
Nacht.
Is Zeeghbaerheyt verstoort?
Zeeghbaerheyt.
Met reden, want ick heb uw rocmingh overhoort.
Eerbaere vreughd.
Waerom is ’t dat ghy twist?
Zeeghbaerheyt.
Vermits de nacht wil zegghen
Dat in heur duysterheyt yets zoud’ verburghen legghen,
Het gheen by d’Held’ren dach niet wezen kan ghedaen.
acht.
Hoe, Zeeghbaerheyt? zo hebt ghy qualyck dan verstaen:
Ick zegghe dat de nacht de Vryery kan heelen,
En inde duysterheyt zo machmen eerlijck steelen
De Eerbaerlijcke vrcucht, ’t geen lichten dach belet;
[p. 215]
De eerbaerheyt die sielt heur zelven rlrickte wet,
Zo dat mijn zegghen niet en kan uw eer gheraken,
De eerbaeren altijdt heur zelven wetten maken.
En onderhouden die.
Eerbaere vreucht.
Zo hebt ghy geen verschil,
Als ick, Eerbaerc vreughd, de herten, en de wil
In myn ghebieden heb zo zynder gheen misbruyeken,
Waer ick de heeischster ben daer moet de wulpsieyt duycken
Wie zie ick daei?
Nacht.
’t Is ’t Ty zo ’t schijnt aen zijn ghewaedt.
Ty.
’t Is ’t Ty, die het gheruys zyns stromen nu verlaet.
En zijn zcc-tochtens-poel om myn dienstaen te bieden,
En luck te wenschen aen dees nieuw -ghehuwde lieden,
Ick die de ryckste stroom der Zee-Gods narmen ben,
Ick die my voor de opperst’ der revieren ken:
De Tacgh, de Nyl, de Tyber van uytheemsche ryeken
Zijn by het ryeke Ty in r t minst niet te ghelycken,
Zeeghbaerheyt.
Beziet wie dat hier komt.
t Is d Amstel, mijn ghebuer.
Ha glorieuze Ty igheluckich is de uyr,
De sterren gunstieh zyn, datbeyde wy ghemocteRt
Ty.
Wat ’s d’oorzaeck uw es komsts i
Om ’t Echte paer te groeten.
En waerom quaemt ghy hier?
[p. 216]
Ty.
Om wenschen hun gheiuck.
Den Hemel wil hun hoeden voor rampspoed en druck.
Ty.
Ick bid u vaert ghy voort, hier is nu goedt gehoorc.
Och neen/ ick spreeck na u, het Ty dat moet gaen voore.
Eerbaere vreticht.
Ty, ziet wel met voordacht aen wien ghy eerst’iijck spreeckt,
Zeeghbaerheyt.
Op dat ghy de belecstheydts wetten niet en breeckt.
Ziet ghy de Heeren, Burgher-meestïen, Magistraten,
En d’Admiraleteyt.
Ty.
Zeer willich die toe laten,
Dat wy Bruyd’gom en Bruydt voor ’t eerde spreken aen:
Want deze reest alleen om hun liens werdtghedaen,
En gh’iijck wy beyde hier om ’t Echte paer oock komen,
Zo zal’t by d’Heeren oock niet qualijck zijn ghenomen.
KdmHd.
Dat wy hun groeten eerst. Doch voor dat ick begin
Zo zeght my wien dees zijn die ick hier by u vin?
Ty.
Dit’s Zeeghbaerheydt.
Amslcl.
En deze.? Ty. Eerbaerlijcke vreuchde.
Zeeghbaerheyt.
Wy zijn de Camerieren van dees echte leughden.
De Bruydegom en Bruydt wy hebben langh ghedient,
En nu den Hemel heeft hun wille beyd’ verlient
Het heughelijck besluy t van dees gheschickte Echte.
Zo komen wy ter feest.
[p. 217]
JmsleL
’t Is reden, billck en rechte,
Dat ghy uw Heer en Vrouw op deze feest verzek.
Wien komt daer zo verwoest indringhen met gheweldt?
Begheerte.
Begherelycke graeght, waer in ick langhe blaeckte,
N u tot verkrygingh van myn hertens lust gheraeckte.
Myn glorye nu zwaydt, begheert ten eynde is:
Want waer myn lust na hacekten heb ick nu gewis.
Ter feest ick komen moet.
Zetghbaerheyt.
Begheerte, doorwat reden?
Waent ghy dat deze Echt gheschiet door uw beleden?
Begheerte-j.
Door my alleen.
Zeegbbaerhep»
Och neen / ’t is niet door u gheschiet.
Begheerte>.
Waeromme niet?
Zeegbaerbeyt
Vermits begheert niet verder ziet
Als waer de lust heur leydt: Ia werdt door waen bedroghen:
Begeert’ werdt meest ghestuurt door vleesche-lusts vermoghen.
En maeckt gantsch gheen verschille tusschen ’tgoedt of ’t quaet,
Zo dat begheerte heur zeer licht verleyden laet,
Want haecktalleenlijck om ’t begheerde te ghenieten:
Dus uyt begheerlyckheyt zo volghen de verdrieten.
Begheerte.
Wat is begheerte?
Zeegbbaerbep.
Een verstandelooze kracht. v
Begheertej.
En zonder de begheerte heestmen gantsch gheen macht
E e Om
[p. 218]
Om yets tekryghen, dus zo moeter zijn ’t begheeren,
Die yets ghenicten wil, d’ervaeriiigh kan ons leeren
Dat zonder het begheeren niets verkreghen werdt.
Zeeghbaerheyt.
Begheerte is alleen een schicht’ghe tocht van’t hert,
Die zonder onderscheytna het begheerde haeckte,
En gheen verschelingh tusschen ’t goedt en ’t quade maeckte.
Begheeren dat is willen, en zo wille wil
Het gheen waer door begheerte ’t ooghens keur op vil,
En zonder achtingh van het goedt of ’t quaedt te vrezen,
Zo moet noodtzaccklijck dan begheerte boosheydt wezen.
Begheerte.
En had de Bruyd’gom gheen begheerte tot de Bruydt?
Zeeghbaerheyt.
Och neen / want die begheert’ mach zo niet zijn gheduydtr
Hy kost begheeren niet, maer zeer wel kost hy neyghen,
Door smeken en ghebeen hy maeckten heur zyn cyghen.
En niet door uw’ Begheert.
Eerbaere vreughde.
De Zeeghbaerheydt zeydt wel.
Begheerte.
Ick zweer u dat ick my met reen daer teghen stel.
Begheerte niet zo trots zo hooghe niet in moede,
Eer ick.u vlammend’ hert uytblusle door mijn vloeden:
Uw komst is hier onnut, ghy zijt hier niet ghebeen.
De Zeeghbaerheyt die gas u zo volkomen reen.
Dat ghy verwonnen zijt, dus zwyght.
BegheerüLJ»
Ty, zonder dryghen.
Ick raed u dat ghy zwyght voor dat ick u doe Zwyghen.
Wat juygingh hoor ick daer s
tenten
[p. 219]
Lenten, Beveynstheydt, Ialouste, en Onbekommertheydt, komende uyt aldanïïende, tn zingen
de rondom een Eglenüere-boom vol Rooskens, en op de blad’renstaet geschreven GHE-
LUCK: welcke bladen zo aen den boom gehecht moeten zyn, datmen die daer af kan
schudden voor de Bruydt en Bruydegom, enover de Taejsel vaüen als de Ltntendtt gaet
schndden.
Onbehmmert vrolijck bly
Is bet aengbenaemsle leven >
Dus zo hipslen drillen wy,
d Hemel kant ons aHesgbevent
Stadich vrolijck en verbeugbt y
srolijckbeyt in eer en deught,
Baert immer hertsgeneught
Zeegbbaerbeydt.
Dus heughlijck aen den dans?
Onbekommertheydt.
Dus wy deez’ sceste vieren,
En springhen heughlijck om den boom van Egientierc.
AmïieL
Met wien komtghy verzelt i
Lenten
’t Blyckt dat ghy my niet kent.
Ialousy,
Ziet ghy ’t niet aen ’t ghewaedt?
Onbekommertbeyt.
’t Is cTheughelycke Lent.
Ty.
De Lenten in O&ober? dit schijnt vreemdt en wonder.
Lenten.
Het Eglentierken bloeydt al drucken ’t zomm ge onder,
Zoudt nu niet weclich groeyen nu ick zie ghepaert
Dees lieve twee in d’Echt, die d’Hemel heeft vergaerts
Ick brengh de nieuw’ ghehuwde myn ciraetsel mede.
Ha Amstel zijt ghy hier! timslel. Hoe Lenten? is’t geen reden
[p. 220]
Nu ’t alles is verheught dat ick ter secst oock koom.
Lenten.
Ick brengh myn Eer-gaef. Amslel. Wati
Linten.
Een Eglentier c-boom,
Waer ghy de versche Rozen wecls ch op ziet groeyer
Ghelyck dit lieve paer nu in de liefde bloeyen.
Eerbare vrettebde>.
Wie zyn decs ander dric.?
Lenten.
DitisdeIalousy.
Dat ’s Onbekommertheydt.
Eerbaere vreuchdt.: \
Maer zeght my doch wie ’s zy <
Lenten.
Beveynstheydr.
Eerbaere vrenchdt.
Die is quaedt, ’t is vreemdtghy heurmeed’brochte.
Lenten.
Zy woud’ hier zyn 3 zo dat ick’t niet beletten mochte.
Zeegbbaerbeyt.
Hclaes / zy diendt hier niet.
Beveynsïbeydt.
Waerom doch i hoe weet ghy’t?
Zeegbbaerbeydt.
Vermidts ghy by de gh’cchten niet bekendt en zy t.
Beveynstheydt was hier noyt, hoe, zoudt ghy nu hier wezen?
Waer over dat ghy uw’onwcl-kom wel mooght vrezen.
De Bruydt voor u verschrickt, de Bruyd’goin zich ontroert,
’t Is wonder dat ghy hier u zelven dus invoert.
Bevqnjibeydt.
Zo kunt ghy niet myn aerr, myn aert moet ghy noch leeren.
Want die niet vcynzen kan en kan niet wel beheeien
Zijl
[p. 221]
Zijn huys en zyn ghezint. Hoe? waent ghy datter niet
Zomwylen in dehuyshoudinghe ycts gheschict
Het welck gheveynstmoet zyn, gri lyck osmen’tniet en zage.?
En daer toe ben ick nut, om wijslijck zich te draghen,
Als’t alles niet en gaet ghelyck men’t gaeren zach,
Zo dat ick tot de vrede wonder veel vermach,
Waer over ghy myn aert wel z tilt verstaen ten lesten.
Zeeghbaerheyt.
’t Is na ghy’t duyden wilt, en dit duydt ghy ten besten.
Beveyniïheyt.
Vermits dat ick alleenlyck met die meeningh quam.
Want anders ick in’t minste oock niet voor en nam.
De goeden ben ick goedt, de quaden ben ick quade,
Daer over is’t gheen reden dat ghy my versmade,
Nu ghy myn aert verstaet: want die wijs is en vroedt,
Die streck ick gantsch ten best, tot nutbaerheydt en goedt.
Eetbaere vreuchde.
Maer Onbekommertheyt waer toe zoud’ die hier komen?
Want Onbekommertheyt die moetmen immer schromen»
Onbekommertheyt,
Ick doe de menschen leven vredelyck in rust.
Eerbaere vreuchde.
Om dat ghy onbekommert leesden na uw’ lust:
Die zorghloos leest die kan in’t minste niet bedi jen.
Onbekommertheyt.
Hoe qualyck denckt ghy dat het alles heeft zyn tijen?
Zoms zorghe vruchtloos is, de zorgh moet hebben maet,
Zo dat het goedr gheluck in’t zorghen niet bestaet.
Want die staegh is bekommert voor den dach van morghesi.
En kan door al zyn zorgh gheen stro in stucken zorghen.
Die onbekommert leest, en weynich onderwindt,
Gh’lyck d’oude spreuck ons leerden, vcelgherustheyt vindt:
E e 3 Want
[p. 222]
Want weynich onderwins groote gherusthèyt maeckte,
Die onbekommert leest wel tot gheluck gheraeekte:
Ick zegh niet als men gantschlijck onbekommert leest,
Want die gantsch zorghloos is, gantsch gheen gheluckert heeft,
Den Hemel zorght voor ons zo wy alkeniijck trachten
Zo veel te zorghen g’lijckmen van ons mach verwachten.
Nacht.
Ick stuur de rechte zorgh, de stilte van de nacht
Die houdt in rechte maet de teughei van’t ghedacht:
Want wat den dach’ bedrijst, de nacht kan overwicken,
Bedaertheyt vanden nacht moet ’s daghens werckingh schicken,
SONNET.
        De werckelijcke dach vol cyghen-zoeck-bekommer,
            Vol woelingh, volgheruys 7 vol ttjtelijck beleydt,
            Het tvyze voor-beraedt van’t ztnne-koore Jcheydty
        Vermits het daeghs gheraes de zinnen maeckten dommer
        In voor zicht door de sleur ingh van des daeghs bejlommer.
            Het Jwarmende ghedruys geen retns inzicht bereydt,
            Hoe wel ’t ghewicht des zaeckx zelss zonder spreken vleydt.
        Om wel te zijngh<.wickt, en niet in nevel-lommer
            Bestaen te zijn: maer in deslilte vande nacht;
        En als de zinnen in het swijghend’-duyjler wercken,
            Het voorjlel overwickend’ inschael van t ghedacht.
        ’t Gheen vroeder op de grondt van alles koste mercken:
            Waer over dat de daeghs-raeds-mis werdt betraept,
            Wel doet h s die niet doet voor hyt voorliet bejlaept.
Zorghsuldicheyt met de dry Gratiën.
Hoe Ialousy ghy hier i
Ialousi.
Na ’tschijnt verwondert ghy.
Hoe kander liefde wezen zonder jalonsy?
De
[p. 223]
De jalousie is ghetrouwc liefdens proeve,
Om te betoonen dat ick weynich proess behoeve:
Want waer stantvaste liefde (lelden zyn verkies,
Daer moet noodtwendich wezen vreeze voor’t verlief
Van’t gheen hy eens gheniet.
Zorghsuldicheyt.
Zo moeter zyn wantrouwe.
Ialousie.
Waerom? Zorgbs. Vermits dat ick gewis en zeker houwe,
Dat jalousy alleenlyck uyt wantrouwe sproot,
En waer wantrouwe is kan liefd’ niet zyn groot,
De liefde schielyck krackten door het quaet vermoeden.
Ialousie.
De jalousie streckt de goeden gantsch ten goede.
Het schijnt ghy waendt dat ick my hier in dringhen zou,
Ghelyck oshy jalours most wezen van zyn vrouw,
En zy van heure man, ’t mis-oordeel doet u dolen:
Niet wel weet ghy ’tgheheym ’t gheen hier in leydt verholen.
Zorghvuldicheyt.
Ontdeckt uw’ meeningh dan, op datmen u verstaer,
Ghy zeght de jalousy is goedt, ick zegh z’ is quaet,
Ialousie.
Wil dat zy zyn jalours in liefde tot malkander,
Dat d’eene vreest hoe dat de liefde van de ander
In wezen grooter is, op dat een yder strijst
Uyt jalousie, dat zyn liefd’ de grootste blyst.
So yder een dan stryst om d’ander t overtressen,
Dit zal de liefde van hun beyde zo verhessen,
Mits gheen van tween en zal dan willen zyn de minsl.
Zo dat de jalousy zal gheven groote winst,
Aen hem en heur, alleen door jalousys beheeren,
Waer door hun beyder liefde daeghlyckx zal vermeeren,
En deze jalousy raed ick hun beyde aen.
[p. 224]
Zorghvuldicheyt.
Dit ’s anders als ick waenden, ’k hebt nu recht verstaen.
Hoe is uw’ naem i
Zorghsuldicbep.
Ick ben Zorghvuldichevdt gheheeten.
Ty.
Zorghsuldicheydt, ghy hebt u zelven zeer vergheten,
Tc komen hier ter feest, ’t is hier gheen zorghens tydr,
Zo dat ghy met uw’ komste hier uw’ tydt verslyt,
’t Is alles hier verheught, ziet ghy niet hoc zy paeren?
Zorghvuldicheyt.
Ick koom alleen by hun die nu in d’Echt vergaeren.
Het spreeck-woordt datmen noch van oudts te zeggen plach:
Na eenen vrolijcken avondt zo mwighen droevighen dach y
Speelt stacch in myn ghedacht, en waerdich te onthouden.
Gheloort my datter zyn veel spreucken vande ouden,
daer veel in werdt ghezeydt, al zyn die nu veracht.
Mijn liefd’tot decsghe-cchten heeft my hier ghebracht,
Dies ick ontdecken moet de oorzaeck van myn komen.
Op dat myn komste hier niet qualijck zy ghenomen.
Eerbaere vreucht.
Wat is’t dat ghy hun brenght? Zorgs. De Gratiën het zyn,
xiglWy Tba/ca, en de derdtEupbrtssin,
Die in heur hert en ziele immer plaetsc vonden:
Mijn liefde, en mijn plicht my daerom hier-waerts zonden,
Vermits zy die zorghsuldich hebben oyt ghe-cert,
En hun ghemoeden gantsch enteencmacl beheert.
Vol-herdtdan lieve paer ’m uwc heyl’ghe Echte,
En gheest de Gratiën heur Hemelijcke rechte,
En laet ick stadich. rusten in uw borns-ghemoedt,
Op dat ghy danckbaer zyt voor ’t gheen den Hemel doet:
Die danck zal door de danck den Hemel meer beweghen,
[p. 225]
Om in zijn wel-daedt meer en meer te zijn gheneghen:
Ziet watten goeden Godt wy hebben. Mildtheyts ranck,
Die voor zijn wel-daedt niet en eyscht als rechte danck.
Een buyghzacm herte goedt tot danckbaerheyt is vaerdich,
Een herte ’t welckde wel-daedt zich niet achte waerdich:
Die veronwaerdingh werckt zo milden overvloedt,
Dat d’hooghen goeden Godt ons noch meer wel-daedt doet.
Ha springh- vliedt aller goedt! Ha mildelycke ader /
Deliefd’ghy blycken doet, eens zorghe-drager-Vader.
Ge-echte, ziet, uw’ disch van overvloede buyght,
De spraeckeloze spijs Godts mildtheydt u ghetuyght:
Al waert ghy acssèmloos, en spraeck u mocht ghebreken,
De groote gaven zelven voor u zouden spreken.
Helaes! wy vaecken zien dat waen en misverstandt
Misbruycken goede gaven door lusts overhandt:
Door achteloos verzuym int noodich overweghen,
Dit houdt de danckbaerheyt moetwillichlijcke teghen.
Wat zoeckt u eyghen licsdV Nut, voordeel, heyl, gheluck.
Wat gheeft hovaerdicheyt? Scha, onvernoeght, en druck.
Wes draeghdy hogemoedt? op schoonheyt? shelheyts krachtens
Dees gaven zyn ghelijck een bloem op’t veldt te achten:
Want ’t is u al gheleent, en niet u eyghen goedt,
Os gheest gewonnen haes dyn ickheydt hooghe-moedt.?
Wat is in rijckdom dyn.? daer ghy op trotst met reden?
In’t kossie bagghen-schat, kleedt, hoven, huyzen, steden:
Der steenen schoone glans, der Peerle maeckzel rondt,
Des werck-mans kunstich werck, de veruw wel zyde vondt:
Dus moet het alles van dehooghste wercker komen.
Zeght, isTer yets waer op ghy u dan mooght beroemen?
Al waert ghy Koningh-rijck, of eel, ossterek, of schoon,
De yl-goed-dunckenheydt behaelt onmacht tot loon,
Het avontuur tot Vrouw’. Wat maeckt u dan hooghmoedich.?
De gaven des fortuyns zo wanckelbaer rampspoedich?
[p. 226]
Of trotst ghy zin-rijck op uw’ wack’re gauw’ vernuft?
Uw’ waen tuyght u ghebrcck, of ’t is by uw verzust.
Wie dat verstandich is merekt wel zijn onvermoghen:
Wie heeft zich kloeck gheacht, die niet en was bedroghen?
Dus blyst hóvaerdicheyt,.yl, onghegrondt, onnut,
Gheen heyl-begheertens-wit, maer waen-lusls valsche stut.
Zeeghbiierkep.
Wiens schijn-heyls onverzadicheyt baert heyloos wroegen?
Wat prael-zot zaeght ghy oyt aen eer-ontsangh ghenoegenJ’
Natuurlijck spoort de mensch na vreughdelijcke rust.
Eerbaere vreughde.
Maer is door misverstant, hoogheydt zyn herten luste
Staet ghy na groote saem, na Steden tebestuuren:
Het roost uw’ rust, ghy zult een vreemde lust bezuuren.
Tot staet noch eer-zucht dan is niemandts aert bercydt.
Nacht.
Des schi jn-heyl valsche waen ons onbedocht verleydt.
De saem en hooghe Ampten schynen heyl tegheven:
Maer zeer verdolen zy diez’ onbedocht aenkleven.
De waen lockt heyl-begheert’doorschyn-goedt in getreur?
Zy zien op staet door eer-zucht: maer helaes van veur/
Onbekommertheydt.
Na vindtmen onrust, anghst, verdriet daer in ghelegen,
Bedaert men zich, hoe kan natuur daer toe beweghen.?
Os oock tot nydicheyt? of haets maer achteloos
werdt elck door miiverstant, en ickhey dt zelven boos.
Wat’s nydt? een hei’te-lcedt in spoet v.an andere menschen:
Mach yemandts heyl-begeert, natuurlijck hert-zeer wenschens
Wat’s haets verdilghens-Iust van recht of schi jnbaer quaet.
Ialousie.
Zeght tot natuurlijck quaedt voeltmen natuurlijck haet.
Onbekommertheydt.
’t Is recht.
[p. 227]
Ialousie.
Die haet is goedt: Uyt- beeldt nu waere quaethey dt,
Goetheyt onberinghs schuldt, door zuymnis of versmaetheyt,
Haet die vry daerze is.
Begheerte.
Doch in u zelven meest,
Zels- werden goedt, bezorght meer als voor and’ren weest,
Doch zo de zachte deuchdt tot deuchdt u niet kan wrecken,
Laet daer rechtvaerdichey ts en sterckheyts plaester strecken.
Doch wyzelijck bestuurt na heylheyt u begin,
Op dat het misverstant u niet dryst vande pin.
Laet die u haet, van ’t quaet op ’t schepzel goedt niet stuuren,
Osghy rnisbruyekt degoe haetteghen diens natuurc,
Tot u een anders quets.
Nacht.
Zo byt de Hondt den steen
Uyt waen, tot schae, vergheess enteghen alle reen,
Doet herts-tochts onvernust diens eygen tanden breken
Wiens heylgeer-oogh is op den quetzer zich te wreken,
Zo oock in hacts begin: ’t goedt schepzel meent die niet,
Maer quaetheyt, die als zieckt zijn ziel houdt in t verdriet:
Zo voeldt ghy u gheneyght u naesten te erbarmen,
Ziet ghy verdrucken Vrouwen, kindt, zot 5 krancken, armen,
Door menschen, beesten, zieckt, of water-noodt, of brandt:
Die help-lust werckt hier oock om naestens misverstant,
En zicl-zicckt, (dieghy haet, uyt jonst tot hem) te helen.
Dus blijckt wat goedt en quade haet natuurlijck schelen.
Ty.
’t Is wel gheredeneert. Heer Bruyd’gom en vrou-Bruydr,
Op dat ghy weten mooght wat dat mijn komst’ beduydt,
En ick mijn golvens vloeden schielijck heb verlaten:
Weet dat ick koom alleen om uwen Echten- state
Mijn gunst te bieden aen, ick die maeck rijck en arm,
[p. 228]
Ick die een ader ben der Zuyder-zeesche nann,
En op mijn rugghe tors de zeylb’re schepens vluchte,
Verheugingheick teel, en zomtijdts doe ick zuchten
Den zee-man, die te trots mynblaeuwc kruynbezeyldt:
Ick gheve vaeck ghewis, de cen,’t geen dander seyldt.
Dus wilt u niet te zeer op myne gunst vertrouwen,
Wacght ’t gheen ghy missen kunt, of schiehjck zal’t u rouwen.
Volght u Heer- Vaders treen, g’lijck hy heeft voorghegaen,
’t Gheluck hun meed: verzelden die hun laeten raen.
Ziet hoe den Amstel nu hun gloryen verheven,
Dat d’Hcmel aen heur stadt die gunste heeft ghegeven,
Teschicken ons zo trouwen kloecken Magistraet,
Die zijne Burghery zo wyzelijk voor gact,-
Dat die hem volghen na bevinden wel in’tleste,
Hoc die beheerschingh streckten tot ’t ghemeene besten.
Ha wel verdiende (het! die zo werdt uytghevoert,
En meest in deze eeuw, en tyde vol oproert,
Vol hasTcbaslingh, en vol vreemde muyterijen,
Iuyght uy t dijn (temmens galmte trouwe Burgherije,
En stelt uw glory nu op’t cierelijckst’ ten toon,
Braldt uyt ’t gheruchtens los van uwen wijlheyts troon,
En dander Heeren, laet uw stemmen heugh’lijck schallen.
Wat, zic ick and’ren meer?’t is tydt ter aerd’te vallen,
En buyghen met ontzich:ha Burghemeestïen al /
Ick weet dat ick volkomen niet uytsprcken zal
Het heughelyck gheheym ’t geen in my is verborghen.
Ha vroede wijze Heeren.’ die ghestadich zorghen
Voor welvaert uws ghemeents, den Hemel zy uw hoed,
Versterckt en heylzaem stuurt de wijsheyt uws ghemoedt.
’t Is een ghemeene zaeck in ruste wel te heeren,
Maer als gheruste staet gantschin onrust’verkcerc,
Dan£>li}ektde wijiheydt rncest, ghelyckmen wel bevindt:
’t Is gheen ghevaer te zeylen als’tis voor de windt,-
Maer.
[p. 229]
Maer als de bulder-vlaghen, stormen, razen, dond’renj
Om dan te zeylen wel, de wyzen achten wond’ren,
En datmen met voorzicht ’t Compas houdt op de pen,
Hier door men dan ghewis de rechte wijsheyt ken:
Wel schuwende de drooghten door’t ghestadich peylen.
Om welvaerts haven, en gherustheytte bezcylen.
Noch zie ick meer. Wie zyn’t < de Admiraliteyt.
Ha Hemel watgheluck! het schynt-sortunavleydt
Op ’t gunstichst\ dies ick buygh na plichte weer ter aerde.
Ha Erentfeste, wyze Heeren, uwe waerde,
En myn schult-plicht ick niet volkomen uyten kan T
’t Is tydt dat ick de ruyzingh gantsch’lyck uyt my ban,
En inde lommers-stilt dees Heerens Loss-zangh zingc,
Op dat ick het gheluydt door beyd’ de polen dringhe.
Ghy die ’t lazure vlief myns baerens rugh verciert,
En myn grys-hay re- hoost triumphelyck Lauriert
Met trotze scheeps cieraet, die heughelycke brallen.
En uwe vyandts moed gantsch las tot ’t laeghst doet vallen;
Ia schricken doet het westen, en de west’ren Vorst,
Die uw manhaste herte stout aentasten dorst.
De trotze hooghe moeden kunt ghy buyghen onder,
Door ’t schrickelyck gheraes van uw’ Canons ghedonder.
Ick wensche ghy volherdt in ’t gheen men in u zach,
Op dat de vyandt voor uw’ krachten schricken mach.
En ick wensch de ghehuwden waer zy beyd’ na haken,
Na dat twee zielen door de Echt een ziele maken.
Heer Bruydegom hoe vaeck heb ick ’t ghevry bespiet,
Als uw los- waerde Nymph u by heur komen liet,
En myne stille stroom all’ uw ghevry aenhoorden,
Hoe streest ghy om heur gunst met lieve bedel-woorden,
Met troetelich ghesmeeck, met zoete vleyery,
Met heuzebjeke boert 3 en destighe vryery,
[p. 230]
Met aenghenametwist, met lieve kyverijen,
Met strelende ghenarm, en will’ge stry verijen.
Ghebiedt ghy dat ick iwygh, oft dat ick het verzus,
En dat ick niet ontdeck het stelende ghekus:
d’Omhelzirigen, de gluuringh, en het loddïich wencken,
Zo staet my toe dat ick de zoetheyt mach gedencken:
Ghedachten die zyn vry. Heer Bruydegom ick swygh,
Op dat ick gheen oiidanck voor het veel spreken krijgh.
Eerbaere vreuchde.
Waent ghy’t nu is ten eyndt: och neen! ’t is eerst begonnen.
Amstel.
"t Is glorie ghenocch dat hy heur heeft gewonnen.
Eerbaere vreuchde.
De Eerbaerlycke vreuchde moet ghy niet versïaen,
Al ’t geen dat inde vryeragie was ghedaen,
Bereydtzelen maer zyn om meerder te ghenicten,
De vryeragien zijn doch heym’lijcke verdrieten,
Aentergingh tot het z-oct, waer gracghlijck men na tracht.
Een rechte quellingh -voor het lieven-de ghedacht:
De vryerijen zyn maer Tantalusche beelden
Van ’t nakende ghenot ’t gheen inde zinnen speelden:
Aenporrende de graeght, aenhelTende het bloedt,
Tot darmen eens ghenict het acghenaemste zoet
Door Eerbaerlijcke vreughdt.
Zeeghbaerheyt,
En Zecghbaerheyt, ha Echte!
Hoc heylich is uw’aerdt die u ghebruyekt te rechte,
In’t recht ghébruyck alleen uw’ heylichey t bestaet.
Zo datwy z elven maken d’Echtegoet ostquact.
Zorghfuldicheydt.
Zorghsuklicheyt, daer over moc-t in d Echte wezen,
Zo dat uyt my het revcht ghebruye-k gamsch is gerezen.
Heer Bruydegom die zoihe u ’bevolen werdt,
[p. 231]
Uw’ Bruydt ghy dragen moet int binnenst’ van uw’ heit,
Ghelijck het beeldt uws ziels, na ’t uy terst’ uws vermoghen.
C behoor zaemhep nyt.Zorghs.syrceckt voort.
Ghehoorzaemheyt ghy daei? ghy komt ter goeder tydt,
Mits ghy de stuurster van de Ech te-state zy t,
Vry-willich moet ghy zijn in d’Echte aenghenomen.
Ghehoorzaemheydt.
daeromme ben ick oock ter feeste hier ghekomen,
Mijn name zellisstandich zijnbeduydtzel heeft,
Ten aenzien men ghehoor aen den gebieder gheesc.
Dithooren waer vergheess als d’hoorder niet. en dede
Het geen hem werdt geboon, door zyn gebieders reden:
Welck doen niet anders is als datmen laetgheschien
Het gheen dat de ghebieders reden wil ghebien.
Dits een rechtveerdicheyt vry-willich te ghehengen
Wat dea ghebieder wil, en zullickx te volbrenghen,
Ick noemt rechtvaerdicheydt, doch dat moet zijn verstaers£
Dat all’ wat Godt gebiedt door ons moet zijn ghedaen.
Wie dan na Gods ghebieden willich is en vaerdich,
Is door ghehoorzaemheyt, zulckx doende, dan rechtvaerdich.
De wet-ghevers zijn twee, en beyd’ goedt in hun wensch,.
De eerst is Godt alleen, de tweede is de mensch.
Int Goddelijckgebien veel wetten zijn ghevonden, s
Maer al die wetten zijn in eene t’zacm ghebonden,
Vermits dat dit ghebien alleen daer in bestaet,
Dat wy het goede doen, aslatende het quaet:
En Gode nietghebiedt, ’t geen zelss hy niet wil pleghen,
Dat’s lieven, dus zo is’t in’t lieven gantsch ghelegen:
De liefd’ alleenlijck houdt de wetten in bestuur,
Haet is het tegen-deel der Godlijcke ’natuur.
Zo wie dees wet wil volghen, en het misbruyek laeten,
Die doet aen niemandt quaet, en kan oock niemandt haeten:
[p. 232]
Dus wie zich voor de haet, en vyandtschap niet hoedr,
Moet volghen, hy moedtwillich Godes wet misdoedt.
Onbekommertheyt.
Gheen wercken kunnen zonder macht en wil gheschieden.
Vermoghen wy te doen al wat ons Godt ghebiede?
Os schorthet aende wil, of macht, of aendiebeydts
Ghehoorzaembeydt.
Hier op mijns oordeels mach zeer vele zijn gezcydt.
Onbekommertheyt.
Ghebrecckthet aen de wil, zo zoud men mogen zeggen,
Hoe dat in geene mensch de wil zoud’ kunnen leggen,
Om Godt volkomentlijck gehoorzaemlijck te zijn,
Nochtans heeft dit gevoelen een zeer vreemde schijn.
G ’behoorzaemheyt,
lek bidde laet ons hier wat grondigher van spreken,
Onbekommertheyt.
’t Schijnt dat het aende macht alleenlijck zoud’ ghebreken, l
Mits zonder macht de wille niet kan zijnghedaen.,. a 1.?’.
Ghehoorzaemheyt.
De reden dwinghen dat ick u dit toe moet staen.
Onbekommertheyt.
Maer daer uyt vollicht niet dat ick geloos zoud’ gheven,
De mensch niet door de machte Gods kan zijn ghedreven.
Mits Godt almachtich is.
Ghehoorzaembeydt.
Dits redelijck inzicht.
Onbekommertbeydt.
Want wat de mensch swaer valt dat is aen Gode licht.
Om Godt te dienen heeft de mensche gantsch geen machte,
Ten zy dat Gode zelss de wil heeft en de krachte.
Ghehoorzaembeydt.
Hier diendt ghehoorzaemheyt, dus Bruyd’gom en vrou-Bruyt,
[p. 233]
Zo ghy recht hebt verstaen dit redelijck besluy t.
Verwel-komt dan myn komst’, myn heylighe natuure,
Ghehoorzaemheyt dicluystert eerst na Godes stuure,
En buyghzaemlijck volbrenght het geen dat Godt ghebiedt:
Ia zonder my vermooght ghy gantschin’t minste niet,
Uw’ heyl en hooghste lucken in my zijn geleghen,
Plaetst ghy my ’m uw’ ziel, zo zendt Godt u zijn zeghen.
Vrou-Bruydt gehoorzaemt eerst uw God, daer na uv/ Man,
Aen ’s Bruyd’goms wijs ghebieden hanght het alles an,
Die van Lacedemonyen zo voorzichtich waeren,
Dat gheen gelieven mochten in de Echt vergaren,
Ten waer dat hy tien laren ouder was als zy:
Maer weet ghy om wat reen? de oorzaeck was dat hy
Door zijn bejaeitheyt mocht in d’wercldtzijn ervaeren,
Want die niet zijnervaren geen goc heerschers waeren.
Onluckich is de Vrouw die hem g’hoorzamen moet.
Die zelveii qualyck weet wat hy ghebiedt oft doet.
Wy vaecken zien, helaes.’ mits wy dees wet vergeten,
Dat Vrouwen zomtydts meerder als de mannen weten.
Dus houd’ ick zeer hooghnoodtin d’Echtelijcke-staet,
Dat Man en Vrouwe in hun doente gaen te raedt.
De Mannen int gemeen zeer lichtelijck vertrouwen:
Maer Vrouwen met voorzicht de eynden t’ zamen houwen.
Het gheen de Man door kloeckhey t en gheluck vergaert,
Werdt door een goede Vrouw’ met spaerzaemheyt bewaert:
Doch zomtijdts zietmen ’t geen door Mannen werdt ghewonnen,
Oock door achtlooze Vrouwen vaecken werdt verslonnen:
Maer ghy Heer Bruydegom hier voorgantsch zytbevryt,
Want ghy verzekert van een tweede Martha zy t.
Uw’ lieve Bruydt zal volghen heur los-waerde Moeder,
Gh’lijck ghy nabootzenmeught uw Vader, die behoeder
En wijze Burgher-Man, houdt beyd’ dit in ghedacht,
Op dat wy zien ’t gheen van u bey den werdt verwacht.
[p. 234]
Nacht.
Hier komt Stantvaste Liefd.
Stantvaste Liefd.
Ick was hier langh verleden
Zo grond- vardar dees tweeghe-echte moedich streden
Wiens liefde dicpste was gheheydt in hun-liens ziel,
Mits ick de herten beyde vast gheanckert hiel
Na keur verkozen had, en steetsick by heur blyvc:
Ia gheen toeval my uyt hun zielen oock zal dry ven.
O ZeeghbaerheytJghy hier.? en oock Eerbaere vreughds
Zorghsuldichey t die was de leyds-vrou heures jeughd.
Begheerte, Onbekommertheyt, en Ialousye,
Beveynstheyt, hoe heughlijck ick verblye?
U allen hier te zien. O glorieuse Ty!
En d’heughelijcke Amstel plaetsl zich aen u zy.
Om luck te bieden aen dees nieuw ghegriste Enten.
Stantvaste Liefde.
Ha Hemel wien ick zie. r de aenghename Lentens
En glorieuse Nacht. Ghehoorzaemheyt me- Vrouw,
Uw’ lieve komste hier ick aider nodichtst’ hou 3
Hoc luckich is de tijdt!
Lenten.
Ick brengh mijn Eglentieren,
Om met de lieve bla’eiyn plaetsc van Laurieren,
Te eieren ’s Bruydens pruyek met roselijck cieraet
En wenschende gheluck in hun-liens Echte-staet.
Zeeghbaerheyt,
Ghelijckick hertlijck wensch, en Nestors jaren leven,
En d’ Hemel hun de vloeden van gheluck wil grieven,
En lieve teelt.
Eerbaere vreuchde.
Op dat zy hebben alle vreughdt,
[p. 235]
En yder van hun beyden inde deught verheughdt.
Zorghvuldicheydt.
Waer Zorghruldicheyt hun zielen toe zal stuuren:
Want waer ick niet en ben daer is geen stant noch duuren,
Dus ben ick aengenaem. Begeert. Gelijck Begeert oock is:
Want mijn begeerte is stantvaste liefd ghewis,
Mijn werckingh zulckxghetuyght.
Onbekommertheyt»
En ick wensch hun mijn luste,
Op dat zy leven beyd’ in eenzaemheyt en ruste,
’t Gheen eyscht de Echte-staet.
Ialousie.
Daer toe ick nodich ben,
Want zonder my men qualijck ruslich leven ken,
Gh’lijck d’ondervindingh leert.
Beveynsiheyt,
Voor al moet ick hier wezen:
Want waer ick ben gemist, daer machmen ostrust vrezen,
Beveynstheyt veel vermach.
KimïieU
Uw’ allen acht ick goedt:
Maer d’Amstel zal door’t zoet ghemur-murcer zijns vloedt
De glory juyghen uyt van deze echts verzamen.
Lenten.
Maer nu wy al ghelijcklyck hier ter feeste quamen,
En ickmyn Eglentier hun tot een eergaesbrocht
Op’t huwelyck, het gheen de Hemels voorzicht wrocht.
Neemt yder uw’ ghedeelt, ick bidu neemt u parte,
Enlaet ons nu betoonen het luck-wenschendt herte,
En orTren onze gaes aen d’Bruyd’gom en de Bruydt.
Nacht.
Watktteren zyndit?
[p. 236]
Lenten.
Gheluck, GHHLYCKj’t beduyt.
Ick bid u, laet ons hier ’s Bruydts Tasel meed’ op toyen,
En al de bladen van de telghen daer op stroyen.
Zorghsuldicbeydt.
Dewyl dat iek de Gratiën in hun bed-plaets zet,
Recht teghens als de Bruydt en Bruyd’gom gaeïite bedt,
Gact ghy met ’t Eglentier.
Lenten. Gheluck wenscht u de Lent
Met bla’en van Eglentieren,
Godt u zyn zeghen zent,
Nu ghy in d’Echte bent,
Uw Echte nimmer schendt,
Gh’lyck trouwe Batavieren,
Ons liefd’ghy hier door kent,
Mits wy uw’ Echt Laurieren.
Nacht, Laurieren dus uw hoost,
Uytbrallend’ uwc glory:
’t Luck zy u niet ontroost,
Zo ghy uw’ Schepper loost,
Ghewislèlijck gheloost
Ghy hebben zult vi&ory.
Ons luckx-wenschniet verdoost,
’t Geschiet tot uw’ memory.
Onbeh. Gheduurich leest in vreucht,
Godt hoede u voor drucken.
Lcydt stichtelijck uw’ jeughdt,
Waer door ghy leven meught
In deughde steets verheught,
En ’t heylzacm los wilt plucken,
Op dat ghy ons gheheught,
Wy schudden luckx-gelucken.
EYNDE.
[p. 237]
    Niet teghenstaende dat ick dit Taessei-spel bezondere
malen overghelezen, en herlezen hebbe, kan ick niet bevinden datter yets in ghehandelt werdt ’t gheen in’t minsienonstichtelijckis: waer over ick niet en kan begrypen
wat de oorzaeck zoude wezen, dat het zelsde by de Kameristen niet en mocht vertoont werden, nochtans moeter noodtzaeckclijck een waerom wezen, oft ’t is geschiet
zonder reden: is’t zonder reden/ 1 zo mach Pocïïerecht
vaerdich bejammeren onze neus-wyze eeuw’ ost’ verdwaelde stijs-zinnicheyt. Zoudt wel zijn een ingenomen
hact.ost een dom-zinnighe nydicheyt? ’t kan anders niet
wezen, zo is ’t helaes noch meer te beklaghen, vermidts
die losselijckste oesseninghen veracht, verstooten, en verdruckt werden, door de onwetende herzenen. Doch ick
verwonder niet, want kunïi en heeft gheen grooter vyanden
als de met-nieten. Waer over dat een ghezont verslandt
zich niet en kreunt aen ’t schelden, verachten, en benyden
van los-hoosdige Poeeten-haters: want meerder glorie ka
de deughdt niet wenschen, als veracht te zijn van de onwetenden, welcke verachtinghe (na mijn oordeel) spruyt
niet uyt haet tot de deughd,(want niemant kan zodanige
nickerlijcke zinnen hebben de deughden te hatenjae hoe
Goddeloos de menschen ook zijn mogen) maer benyden
de deughdé in anderen te zien, die zy zelven niet kunnen
oessenen, waer over dat zy de deuchdzame wercken van
anderen schuwen te hooren, om dat zy door die glorie en eere hun zelven snict meerder zouden bedroeven:
zo dat zy ghemeenclijck verachten ’t gheen achtbaerst’
is, waer over datter geen grooter blijck en is des waerdicheyts der Poësie, als veracht te zijn door dié, dic het minste verstaen. Want de verstandigen en ghelcerden, al hoe
welzy zelven hun niet en oessenen inde Poësie, achten en
eeren die waerde, en boven alle kunden uytmuntenden
[p. 238]
wetenschap. Deze aenmerckinge doet my vaken wederom vermoedighenja zo zeer dat ick genoege onder hongert lezers osc aenhoorders een kunst-lievert te moghen
vinden, al zijnder negen en t’neghentich kunst-haters: Ick
nocmzekunu>haters 5 maer ik acht dat zy hun zelve meest
haten 5 vermits zy luydé bevinden dat hun jaren ydelijk en
vruchteloos verquist zyn, midler wyl dat andere leergierigen hun tijdt zorghsuldelijckbestect hebben, en deaengenarae vruchte zijn rapende, hun luyder arbeyts, en door
redens-rijckheyt immer yets leerlijkx wete voort te brengen. Tot bevesting van zulckx zal ick hier by voegen dit
navolgende Tasel-spel, als Bruyloss-Eer-gaes, op-geossert
mijn z uster Anna Rodensvr.gh, in d’Echte verzamendemet PbterLvden s, opdetwee woordé,
Ia } en Neen: ’t zelsde besluytende met de Reckelijckbeyt, al
hoe wel dat zommigen waenden dat op deze twee woorden weynich was te reden-kavelé, en ai hoe wel dat ik geloovedat and’ren daer kloeckei zoude hebben op kunnen
wercken, dies niet tegenstaende vocgh ick het hier by als
by -looperken des Poeetens Borïi-mringh.
Continue
[p. 239]

TAFEL-SPEL,

Oft

Bruylofts Eer-gaef,

Aenden
Eerzamen, in deughdt uytmuntenden

SR. PIETER LUDENS,

En
D’Eerbaere deughdt en kunst-lievende

IOFF. ANNA RODENBURGH.

In d’Echte staet verzaemt den xxiiij. Februarij
ANNO 1615.

Neen. Ia. En Reckelijckheydt.

Neen.
T’Verlanghen my verdroot, liefd’ deed’ mijn neygingh steyg’ren
Met zulck gestreef, dat tijdt my langer niet kost weyg’ren
’t Verkrijghen myns herts-wensch, om meed’ te zijn verzaemt
By deze Echte twee, waer myn komst’ best betaemt.
(5) Heb ick me-Vrou ghediendt in’t jeughdichst’ heures Iaren,
Heb ick ghevlecht, geslecht, ghekruldt heur blonde hayren,
Heur bedt zo net bepronckt met die verweende tent
(’s Goddinn’ Araetas heyl) verçierster van heur Lent,
En stadich mijn trous-pheht heur nutbaerlijck doen smaken,
(10) Waeromme zoud’ zy my nu een vergeetlingh maken,
En geen Bruylofts-ghenoodt? ô Anna! denckt u wel
Dat ick ’t beloop uw’s tijdts op deze ving’ren tel?
[p. 240]
En kavel uyr en uyr, gheen ooghs- bliek laet ick slippen,
Van wieghs-tijdt af tot nu, ’t leydt vaerdich op mijn lippen,
Om uwe gloiy uyt te juyghen uwcs waerdts.
Maer Anna gh’lijck ick weet de desticheyt uw’s aerdts:
Ia bloost zo yemant pooght uw’ deughden hier te zeggen,
Mits ghy ghenoeght dat z’in uw’ hert verburgen legghen:
Staeck ick myn voorneem maer ick bid ghy in deez’staet.
Uw Kameriere, neen (me- Vrouwe) niet verlaet.
Tot alles ben ick nut, tot raedt en daedt wil- vaerdich,
Mits ick een-ziclich ben, een-zinnich, en een-aerdich
Met uw’ bedaerdt ghemoedt, al is uw’ staet verkeert,
Eenwill’gheMaerten vaerdich ’s Vrouwens wille leert.
Uw Maeghde-pruyck behoes ick niet meer te vercieren,
Maer uwe Echts-triumph met Lov’ren en Laurieren
Uyt brallen: want hier gheeri Batacssche-reye-maeght
Rechtvaerdiger Echts-kroon voert, g’lyk ghy waerdich draecht.
Het wensch’lijckst’op de aerdt, doch ’t brenght bekommer mede:
Bekommer zegh icks Neen, heyls-vrcucht, ru{i 5 lucken vrede,
Oock zorglghequelj en last, ramp dreyght met bitt’re gal,
Doch ’t zy luck, oft onluck, ’t is Anna, by toe- val.
Wat’s toc-vals’ schinckingh is’t; van ons, oft van hier boven?
Dit’s een leer-giergaerts vraegh, de mensch mach niet geloven,
Dat yets ons over komt oft ’t heeft toe-latingh wis,
Van d’Albezorgher, niet dat ’t al besloten is.
Godts schickingh nimmer saelt int goede en in’t heylich:
Voor-beeldt u daerom dat ghy stects in uw’ doent veylich,
En zorgh’loos leven moocht, en zonder asterdocht,
Ghelijck of niemant zelss zijn lucken maken mocht,
Maer onbekommert leest, luy, dartel, traegh, en lecker,
Zo zijt ghy invs onluckx en ramps toe-vals verwrecker.
Godt cyscht uw’ arbeydt stacgh, en dat ghy vroedich leest,
Op dat hv uytghenaedt u zijne zeghen gheest.
Al schickt de eyghen wil vaeck een verwerdt verkiezen.
[p. 241]
Keert, ANNA, oft ghy zult u zelven sluckx verliezen.
Het tijdtlijck heyl-zoeck is uw’ cyghen zins bevel,
’t Verzuym uw’ Vage-vyer, ’t weer-streven uwe Hel:
Doch d eygen willens ers-zond’ trest ons allcgader,
Dit’s den bedurven menschs ers van onz’ aller Vader.
Volght ghy natuurens les, kundtghy u daer in vroed’
En schick’lijck quyten, sluckx vindt ghy gherust ghemoed.
Natuur is slecht en recht, uw’ zinnen zijn de Hoeren,
Verblindsters van’t verstant om neygingh te vervoeren.
Die achteloos verzuymt dopmerek der dmgens aert,
Vindt nimmer rechte kennis van lusts grill’gh’ onwaerdt.
Natuur slcchts deckzel eyscht, al waer’t een hut van biezen,
Gheest heur een wat-moers kleedt zy zal gheen ander kiezen.
Waer toe is’t kindts ghesnoep daer slemp-lust u toe noodt,
Zo uw’ natuurs ghenoeght verzaedt met een stuck broodt.
Staet-giericheyt ruyt op uw’ wiloock nae ’t beheeren,
Maer laet een anders val ’tghevaer u duyd’lijck leeren.
Zo ghy uw’ teringh stelt na dat ghy winningh hebt,
Zo vloeydt uw luckter vaert als andrens vooripoedt ebt.
Op niemants handt-reyck steunt, ick en ghy vaecken zagheri
Een vreemd vriendt waerder is als bloedt- verwante-mag en.
Onthoudt ghy wel myn les, zo baert ghy uwe rust.
Wat hoor ick? is’t ghespels ’t is’t, mits een yders lust
Na vreughde graegh’lijck tracht.
Binnen wrdtghezongen enghespedt.
Heliconinnen zijn’t, de ParnasTche Goddinnen
Die quelen uy t te zaem de vreughd huns blyde zinnen.
O ghy verweendekeel! ha zoete vleyinghskrop.’
’t Schijnt ghy uw galmten dringhttot ’s Hemels spitste top.
Hoe dringht uw lief gesmeeck door ziels-tocht zo verheug’lyck,
Dat d’aderen beweghen ’t bloedt te zijn gheneugh’lyck.
O steelsters onzes zielen! uw roos is zo zoet,
Dat yders hert ghewiH’ch ond’r uw’ steelt duy eken moet.
[p. 242]
Ha kunstelijcke rey! hoe kranst ghy mync glory!
En sch rijst met Diamant int stacl uw’s tijdts memory
De desticheyt mijns doents: dit heeft myn komst’ gheport
Alhier, op datter niet aen dezesecst en schort.
Uyt uw beoogingh schijnt, dat (mits d’onkun mijns wezen)
Ghegist werdt dat mijn komst’ uyt vry-post is gherezen:
Dan gissen vaeck bedriecht, ’k denck dat ghy heym’lijck acht
De komst’ van een uythecmse Vrouw ’niet werdt verwacht,
Mits ick was vyandin van Hymencus hestich:
Dan doch in all’ mijn doem 20 vroedich en 20 destich,
Dat in mijn wercken nicmant oyt misbruyck bevondt:
Want door mijn reen-beradingh ick niet missen kond’.
Traegh ben ick inde schijn,’k doe weer-licsds bidders woelen,
En door de mis huns hoops mijn wijze kracht ghevoelen.
Askeerlijck is mijn aerdt, mijn galmte 2iclen moordt,
Wat Iupynsblixem doet beschick ick met een woordt.
’tBemickte glorys top; waer liefd’ heur na doetsteyg’ren
Ick nietghen kan. Waer door? door een beleesd’lijck wcyg’rem
Beleest, ja zo beleest, dat door de strasseschijn
De smeeckers meer verliest op mijn tuchtlinn’kens zijn.
Ick voer de tonghens teughei, doend’ herts azem stuyten,
Op dat mijn Nymphen hertens meeningh niet licht uyten.
Schreum, mijne Kamer- maeght is handt- gauw op ’s lips klinck,
En opent niet voor ick’t ghebiede door ’t ghewinck.
O Heyl’gheaster-docht / wiens voesterlijcke memmeken
Ick zoogh, en trock uyt u mijn bittïc en zoete stemmeken.
Ick maeck het kleenste groot door’t langhen vande tydt,
Ick maeck u, Nymphen, waerd, ja meerder als ghy zyt.
Dyn waerd houdt ick in waerd, en amel traegh het zegghen
Des Herders, die om u bevcynsde laghen legghen.
Ick borst-wcer uw ghemoedt, door vleyens snoot ghevaer,
Op dat de strelert uw ghedacht niet weidt ghewaer,
Die vaeck beroemich booht van wilse weet uws meeningh;
[p. 243]
Dan strcckt tot boert en spot dyn herts weer-liesds verleeningh.
Noch kent ghy niet myn naem, noch weet niet wien ick ben v
Nochtans gheloos ick dat dat Maeghdeken my ken,
Mits zy heur lieve oogh op my niet heeft gheloken,
Zo langh ick van mijn aert, en wezen heb ghelproken.
Wel, bloost ghy lieve Nymph? oft tracht uw borns ghemoedt
Te melden uw’ ghedacht, door ’t styghen van uw’ bloedt,
Nae’tschoon y vore-wit uws kus-waerd-lievc-kaeckxkens,
De terghsters tot lips druck als lockelijcke bacekxkens
Van hopelooze liesds zy swyght: doch dat beduydt,
Gh’Iijck of ick niet aen heur, maer aen, me- Vrouw, de Bruydt
Zoud’ vraghen wien ick ben: ’t is recht, Vrou-Bruydt, dit echte
Gh’luckzalichlijck beroep wensch ick u ghy te rechte
En vroedtzaemlijck bezit, uws zyde twijrs’l ick niet:
Want waer de Reck’lijckheyt bedaerdelijck ghebiedt
Ghelijck zy u beheerscht, zyn wis reens loutre vruchten:
Verwacht, mijn Anna dan, vreed’, luck, enduystgenuchten,
Die ghy u zelven baerdt: langh heb ick u verzelt
Liefd-aerdich, doch in schijn, Heer Bruyd’gom, u ghequeldt:
Ia vaeck uw zinnckoor wantrouwich doen versteuren,
Gh’Iijck of uw herts triumphe nimmer zoud’ ghebeuren.
Hoe schrickten uw’ ghemoedt! hoe trilden uwe hoop I
Als mijne azems klanck u beyde onder- kroop.
De askeer die ghy doen had van myn teghen-spreken,
Bevind, myn Heer, is nu de tros van liefdens teken.
Ick wensch u Nestors tijdt met uwe ghezellin.
Wel, wien is dat die daer zo moedelyck komt in?
Ick swygh en schuyl my hier om zyn waerom te weten,
Zijns blydelijcke komst’ zo drystich en vermeten.
Ja.
Een-aerdich is myn aerdt met dit eei’baer verzaem,
Dus drees my d’errenil: hier, mits wyd-ruchtich de sacm
Des tweelinghs gris verkunden d’Heyl’ge echts beschickinqh,
[p. 244]
d’ All? heer schers wil volt sjt zijn Hemdscbe bemickhgh.
Swijght nu doodt- vyandin, die immer zo verzacght,
Trots, spits, volsnar 3 gheknor, my morrich hebt gheplaeght:
Dijn wrevel ich gezint, dijn sellich teghen stryden,
Niet dartelt meer in lust, t’uws hertens spyt ghy lyden
Moet ick de standart sway, als Win-Heer, ’t welck u scheen
Onmoghelyck, door de waen, ghy teughelster alleen
Mijns \ï\q Anna waert. sy Neen,’t moet u diep wrocgen,
Dat beden vol ghesmeeck u kosten noyt ghenoeghen,
Zo rotzich is uw’ hert, en onghevoelyckzyt,
Dies liesd u niet beweeght, maer d’al-werckende tijdt
Met zoete drupp’lens slauwt, de Iaspes kan door dringhen,
Dus kan ’t langh zoet ghesmeeck zo veel als krachte dwinghen.
O Neen / vervloeckte Neen/ zeght, bloost ghy niet van schacint,
Als ghy u z elven plaetst in’t hert daer’t niet betacmt?
Tyranne Barbares! Turckinne/ lieve Iussers
Neen, op uw lieve tongh maeckt meen’ghe droeve zussers.
Beswymelt niet uw’ hert als ghy uytdat ghezegh?
En slaeuwtst’ als ick gheboeydt in uw herts borne legh.
Ia wrevel met gheweldt om uyt mijn kluys te wroet’len,
Door kittelende vreughd uw’s hertens vleyinghs troet’len.
’t Veyns tentjen overwelmdt uw’ zielens liesd verkies,
En v’roorzaeckt vaeck ick, Ia, mijn naeste vreughd verlies:
De neygingh uwcs herts door’t vinn’ghe quackloos heclen,
Laet Neen! sy Neen! helaes / onlucklijck myn luck stelen/
’t Onreed’ üjck pluym-ghediert meer danckx ais ghy betoont,
Want zo hy min verzoeckt, zy minnelyck hem loont,
Tier’liert zynborstjens-tocht, zy antwoordt met een quccltjen:
De sluyters sluytercs meldt weer-min door heur keeltjen.
Die wackerlijck ghetuyght de vonck heurs teerc bord,
En Nymphen nimmer ghy uw’ wenschen uyten dorst.
Is’t schreum? waerom is’t schreums is’t niet meer zond’ te liegen’’
Als ghy zeght Neen voor Ia, laet schacmt u niet bedrieghen.
[p. 245]
De Goden peylen diep de bom van uw’ ghemoedt.
O Maeghdekens.’ ghy zijt zo lies, zo schoon, zo zoet:
Dat snarr’ge Neen niet voeght op uw’ venveende lippen,
Zo schalck, zo wreed, zo trots, beveynsd’lijck u t’ontslippen,
En Iaet my azcmloos in uw’ herts mid-punts-cel,
Waer dat ick voor een Neen veel duyzent Neenen tel:
Zo bitter is uw’ galmt, en bitterder mijn klachten,
Mits ick weet dat ghy braeckt vlack tegen uw ghedachten.
Hier is myn teghen-deel: wel, wat of zy hier maeckt?
Is’t niet ghenocch ghe-neent? hoe zyt ghy hier gheraeckt?
Ghenieticht is uw ampt, de Bruydt schrickt voor uw’ wezen.
Neen.
Ho / ho l ghy zyt verzint.
Ia.
Is’t uyt my niet gherezen
Dit Échtelijck verzaem?
Neen.
Uyt u? noyt zotter gril:
Wat trotzelyck inbeeldt, ick heb de Bruvd’goms wil
Door myn kracht gantsch vernocght.
Ia.
Hoe? door uw’ teghen-itryden/ >
Wat knagingh hebt ghy langh de Bruydegom doen Iydens
Door onbewcghens aert. sy Neen \
Neen.
syla! Ia. syNeert/
sy Ia / uw spits verwy t misdoet de naeckte reen,
De reden die ick had om u Ia te beletten.
Ia.
Deschaecksteres ghy zyt van liefdens heyl’ghe wetten:
Verwurght het trouwe hert door’t bitt’re moorde-woordt,
Zo langh heb ick’t ghesnar uws stuere aert ghehoort,
[p. 246]
Dat wantrou vaccken drongh in ’s Bruyd’goms trouwe borste:
Viyagie werden slacuw, het stadich bidden dorste
Schaers bruyeken ’t zoet gevlcy, gh’lijck oft all’ vruchtloos was.
Neen.
Berisptghy’t weygheren dan? waent ghy dat zy zo ras
In weer-lies d vaerdich was, gh’lijck hy was in’t verkiezen?
Ia.
\ Zegh dat ghy vaceken doet tijdts vruchtbaerheyt verliezen.
Neen,
De knapen zijn te valsch, zom vryen om vermaeck
En boert ich tijdt verdrijs.
la.
Dat vryen ick oock laeck.
Neen.
En is’t gheheym huns herts op’t voor-hoost wel gheschreven?
Ia.
Zo zoud’men niemant dan gheloove moghen gevep,
"Neen.
Door ’t onderzoeck des tijdts.
Ia.
De tijdt te zeer verdriet.
Neen.
Verdriet! hoe is’t verdriet?
Ia.
Verdriet ghy immer ziet,
’t Ghevaer dat tijdt ons brenght, door op-spraeck en bedillers,
Door aster-klapjas-gunstj en schempighe moedtwillers.
Neen.
Wat ZOCt ghelliydt is dat i Bimmwtritgeztngnm&socelt.
Ia.
Ick denck ’t Goddinne-koor.
2(een.
s t Is heymelijckgeluydt, na my dunckt aen ’t gehoor.
[p. 247]
Ja.
Tot mijn los zinghen heugh’lijck deze zoete stemmen.
Neen.
Tot uw’ los? neen tot mijn.
Ja.
Dyn troriheydt zult ghy temmen,
Ontwoeckert niet myn eer.
Neen.
Dijn eer?
Ja.
Mijn eer, ’k zegh Ia.
Neen.
’k Zegh Neen. Ia. \ Zegh Ia.
Neen.
\ Zegh Neen op uw’ vermeet’le Ia.
Reckelijckheydt.
Wat’s d’oorzacck uws ghetiers?
Ja.
En ick zegh noch eens Ia.
Itseen.
En ick zegh noch eens Neen.
Reckelijckheydt.
Wat’s d’oorzaeck uws geraes.? waent ghy gh’hier zijt alleen?
Hoe raest ghy dus? ’t is nu gheen tijdt om dus te kibb’lea,
Wie zyt ghy s
Ja.
Ia en Neen.
Reckeltjckbeydt.
Stacckt sluckx uw snanïch stribb’len.
Want als ghy beyd’ begint zo is’t een langhe strijdt.
Neen.
Zeght ons wie dat ghy zijt.
[p. 248]
Reckelijckheydt.
Mijn komst werdt hier voorzien, de gh’huwJen my verwachten,
Mits ick de borne ben ’s vreed’-gierighe ghedachten.
Luckx-teeler, cen-wils-gris, door rcckelijcke reen,
’k Ban uyt ghekibbels-spoock, twiit-vonck van Ia en Neen,
Uyt goedt-dunck, nickers dut, uyt reed’loolheyt gesproten,
Myn telgens springh-ty.dts ernst uyt dringen vredens loten,
Ghepronckt met lov’ren dicht de eier-pruyekx steylste top:
Ter vaert raaeck ick ghedwee de volste kys-lusts krop,
Gheterght door dulle waen, oft valsch inbeeldinghs momme,
Door my stilt shater-tongh, en bulder-krcct werdt stomme.
De toorens schuyms ghebruys behendelijck is slis:
Ia ’t alderdomst’ vernust ziet siuckx zijn eyghen mis.
Bedaertheyts tepels zogh my queeckten op zo minn’lijck,
Datschielijck sterst de gril van ai-te-eyghen-zinn J lyck.
Ick reek ’t voorneem by tijdts dats’ op hun zelss niet staen,
En kleyns door mistrous zees de redelooze waen.
’kDwing bitze-kcur ter zyd’,’k gees keur-koorts gantsch gee wille,
Ick breeck de yd’le wil door rcen-beraedt, ja stille
D’hobollghe wrevel wil: leer-giers en weet-lusts gheest,
D’onkunds beswymde siaeuwt de Reckelijckheyt gheneest.
De warringh dezes twee is steets mits myn aswezen
Verhetst’, want alle dwael uyt stys-zinn’ is gherezen.
Onitilbaer is de krych, oneynd’lyck bulder-twist, ’
Zy myn kracht ’t vlies in swelght des misverstand’ghe mist.
Neen,
Ia, weet ghy wien het is.?
Ia.
Wel, hoe zoud’ ick hem kennen?
Reckelijckheydt.
Zo ick door redens dwangh de willen zo kan mennen,
Dat keur eerst onderzoeckt de waerom dat zy kiest,
De wil dan nimmermeer het goedt beraedt verliesï,
[p. 249]
En waer beradingh heerscht, daer kan de doentschaers missen,
Gh’lijck reuckeloosheyt dooldt die uyt de waen osc gissen
Zo koppich hun bestaen uytvoeren door de hacst:
Doch ’t imeeckende begin de walgingh brenght in’t laetslv
lk t
Zal ick hem {preken aen.? ’t onzichlijck is zijn wezen.
Neen.
Viy, durst ghy niet 3 ick doe’t. •
Rtehetyckbeydt.
Mijn oorsprongh is gherezen
Uyt redelijckheyts bondeen Hcylghe ziel-tocht is’t,
Die’t bloedts-gheprutels zood door deze beker sliiï.
Ja.
Hy maeckt van ons gheen werck.
Neen.
Wel wat laet hy sich duncken/
Reckelijckbeyt.
Met Laurens gloiy mach ickg’lucklijck ’t hoost beproncken
Met Amatist, Agaet, Saphier, en Esmaraut.
Neen.
Mijn Heer.
Reckelijckheydt.
Swijght kribb’ghe wicht.
Neen.
Ia, hoort ghy hoe zy snaut?
Reckelijckbeydt.
Ghy zinneloos ghespuys? durst ghy waer ick ben kicken?
Ja. Ia. Neen. Neen.
Ja. Ia. Neen. Neen.
Ja. ’kZeghla. Neen. ’kZeghNeen.
Reckelijckheydt.
Wilt overwicken
De dolle shijdt van hun, die blindelingh buld’ren uyt,
[p. 250]
Hun kindtze Ia en Neen, ja zonder te beooghen
Waerom dat Ia de Neen, en Neen Ia zoud’ ghedooghen:
Beyd’ zy t ghy mijn tucht’linghen, als ghy oock niet wilt
Bedaeren, deze dwangh des teug’l, en bit u stilt.
Wie riep uop deez’ feest? wat mocht uw komst hier porren i
Dcez’ feest mijn werckingh is, uw’ Ia en Neens ghemorren
Bandt Hymeneus wech.
Heen,
Hebt ghy dees Echt ghewrocht?
Zo ick de oorzaeck was <
la.
Dat ick wist dat ghy docht,
O st ghy, ’t zy wie het zy, dat dit was uw bedryven,
’k Swcer dat ghy onder mijne handen doodt zoudt bly ven:
Te trots is beyd’ uw’ roem, had ick gheen ja verleendt,
De Bruydegom had noch onluckelyck beweendt
D’asgunst des tijdts. Wel, wat zal ons nu hier op dondïen?
Eeckelijckhejdt,
Uw wercks dat waer zeer vreemdt!
la,
Vreemdt? Neen ten zyn gheen wond’ren:
Vracght ghy’t de Bruydegom, oft aen, myn Vromv, de Bruydt,
Zo zy’t niet aem’len beyd’, zo is myn zeggen uyt.
Heer Bruydegom was ick niet van deez’ feest beleyer?
Ween. (vleyer,
Wel schoon-pract /chacmt, gh’ u nietghy pluymstiyck-schalckcW r at razery is dit?
la.
De Bruyd’gom antwoordt niet,
’t Schijnt hy lonckt na de Bruydt: hoc lodderlijck zy ziet,
G’lyck oft zy zegghen woud, zeght ja, ghelyck ick zeyden:
Maer g’lijck, me- Vrouw de Bruyt, van’t woortje Ia tracch scheydê,
Zo komt zyn Ia oock tracch. Wcl, weygert ghy my ’t woordt?
’t W’elck
[p. 251]
’t welck ghy van my, door been, zo lieslijck hebt ghehoort.
Gunt my de zelsde munt daeruw’achts Iarens vryen
Na langh ghetobbel, hier de Echt door deed’ bedyen,
De danckbaerheyt u dwinght. Wel, slaet ghy d’ooghen neer?
En schrcumt ’t gheen ick u gas my nu te gheven weer?
O st is’t om dat de Bruydt u ’t woortjen Neen best leerden,
Mits ghy ’t langhst hebt ghehoort, en heur daer door verweerden/
Maer nu de bitt’re Neen myn Ia weer heeft verzoet,
Zo dunckt my ick zo versch in uw’ verheught ghemoedt
Gheplaetst behoor te zijn, doordanckbïheyt uws gheweten,
Dat ghy hebt stuere Neen door zoete Ia vergheten.
Het laetst’ ghedenckt u best, oft immer zo ick meen,
Vermits mijn weer-liesds Iaghenieticht heeft de Neen.
Heer Bruyd’gom mach’t niet zijn?
Reckelijckheydt
Wel, hoe zoudt kunnen wezen?
Neen.
My komt de eere toe.
Recklijckheydt.
U d’eer? ’k zeyd’ u voor dezen,
Dat ick de werck-Hcer ben, want had ick niet ghereckt
Door redenen ’s Bruydts wil, en door tijdts doent verwreckt
De weer-licsd die hy zocht, ’t waer nimmermeer verkreghen,
Dus was deez’ Echts volbrengh in mijn belcydt ghelcgen.
Ick beelden af de deughdt des Bruyd’goms door de reen,
En stilden zoetlijck weer d’onstellingh vande Neen.
De willicheyt uws Iacs was aen mijn reeckx ghestrenghelt,
Tot dat ick Ia en Neen, in een wil hebghemenghelt.
Zijt parich dan ghy twee, want nu d’Echt is volbrocht,
Nu werter om ’t ghestrees van u niet meer ghedocht,
De stilt en vrced’ men zoeckt.
Ia.
Als ick mijn wil mach kryghen
[p. 252]
Zo ben ick gantsch vernocghr.
Nee»,
En als hy maer wil swijghen
Zo ben ick oock in stilt.
U.
Daer twijsrelt niemant an.
Reckelijckbeydt.
ff Hoc? niemant zynen wil volkomen kryghen kan,
Maer reeke ghy ’t geen ghy wilt, en breeckt het kcurlyk wenschë,
Zo wint ghy vrede, liesd, en gunst van alle menschen.
Ghy Ia en Neen zyt een, de willen zijn verzaemt,
Men bandt u uyt den Echt waer u zyn niet betaemt.
Handt-strenghelt vry ’t is tijdt, royt uyt uw’ vinnich stryden.
Ia.
Zo moet ick dan heur Neen deur Reckelijckheyt lyden.
Reckelijckbeydt. •.. \,«
Komt ghy zijn Ia te moet, zo hebt ghy yder wat.
Neen.
Dat’s buyten mijn begryp.
la.
Wel, hoe verdaet ghy dat?
Reckelijckbeydt.
Dat’s licht en swaert na reen door Recklijckheyts bedryven,
Zo zult ghy steets voldaen, en metghenocgingh blyven.
la.
Zo zy stiis-zinnich is?
Reckelijckbeydt.
Buyght heur allenghskens neer
Met langher handt.
Ia.
En of zy slysden daer door meer?
Reckclijckbeydt.
Zo moet ghy zoctlijck en te met de re’enindringhen.
Want
[p. 253]
Want gheest macht is 20 sterck dk meer als re’en kan dvyinghen.
Ia.
Hoor ick daer gheen ghelpel?
’t Is alles nu in vreughdt.
Zast, luystert 3 wie macht zyn die deze feest verheughdt?
Binnen werdt ghespeeldt en ghezonghen daer na rverdt ghtdaen
ten vertoomngh van Mercurius, Giesd, Ar&ta, Diana, desierre Ethra en Ekcïra 3
v. Cupido ghebotydt legghende onderde voeten van Gtesde,Diana weenende,
Reckelijckheydt,
Beziet nu Ia en Neen wat ons hier werdt vertoont:
Ziet hoc Liefd Dcughdt omhelst, Ara?ta werdt ghekroont.
la,
Maer zo ick zie te recht/t schijnt of de ander weenden.
2{een,
Wie mach dat zyn?
Reckelyckheydt.
Diaeu, want na deez’ twee vereenden
Verlicst zy ’t schoonste puyck heurs maeghdelijcke rey»
Ia.
Wie zyn de ander twee s
Reckelijckkeydt.
’t Zijn Sterren allcbey:
Ele&ra is de eerst, en Ethra is de tweede.
Ja.
Is dat Cupido niet? Neen. Ick zie Mercuiïus mede.
Recklijckheydt. Be gordden werden gejloti»;
’t Schijnt dat hy yets verwacht ’t gheen liesd hem zal ghebie
Vertoest, ick acht ghy zult noch al wat anders zien.
Vrou-Bruydt, uw Vrouw Arata heeft heur wensch ghevonden.
Ia.
Maer zeght my 3 waerom was Cupid’ aen liesd gebonden?
[p. 254]
Reckelijckheydt.
Om dat die heete schicht niet zond’ zyn als de zot.
jScen.
Lact hy hem teugh’len zo? Ia. En is hy niet een Godts
Reckelijckheydt.
Ia 3 maer eunjer wicht. Neen. Daer hoor ick weer de snaeren.
Ia.
Het zyn de zelsde. Reckel. Die steets by de Goden waren.
Binnen rverdt gbesongen en gbes peelt, daer na werden ie
Gordynm gbecpcsit.
Reckclyckhejdt.
Diaen is weer verquickt als is zy Anna quyt,
De Sterren zijn verheught, gheeyndicht is de shijdt
Van uwe Ia en Neen.
Neen,
Wat hebben z’ in hun handen?
Wat of dat doch beduydt?
Reckelijckheydt.
Dit zyn de letteren vatide
Twee woorden uw es namen, die t’zaem zyn ghegrist,
Die eenzaem zyn verknocht door ’s Hemels Hcyl’ghe gist.
Verdreven is de twist van’t lange Ia en Neenen,
De liesd’ en deughde wil een-zinnicheyt verleenen.
Ia en Neen,
O Reckelijckheyt / ha deughdt!
Rccï-icbjckheydt
Uyt deughdt mijn wesen sproor,
En mits mijn deugh de is mijn machte over groot. Ttegordyneo toe.
Binnen werd? ghezonghen enghespeelt, daer na werden de
Gordynen rveierem gbecpem.
Ia.
Maer Reckelyckheyt zeght dochjis’c noodich dat wy scheyden.
[p. 255]
Reckelijckheydt.
Voor al niet, want ghy moet hier bly ven alle beyden,
Knieldt danck’lijck niet my neer, ziet, hier weidt u gheleert,
Ghy by de gh’huwde blyst.
Heen.
Wy beydV Reckel. Ia, maer verkeert,
Ziet hoe delctt’ren staen, hier is uw’ Hemels leste.
Ia.
N.E.E.N. I.A.
lieert.
Daer zijnze alle zciTe.
Reckelijckheydt.
Leest nu verkeert uw naem van Ethra eerst begindt.
Ia.
Verkeert i
Reckclijckbeydt.
Verkeert, op dat ghy daer door ’t grondts verstant bevindt,
De A. die staet voor AL, leest voort.
Ia. I. N.
Neen. Dat moet in wezen.
E. E. N. een.
Reckelijckheydt.
Zo kunt ghy, Al in een> hier lezen. Degordynen werden gesloten.
Dus zyt ghy beyd’ verkeert,Heer Bruyd’gom en vrou-Bruyt,
Hier hebt ghy lieve paer het Hemelsche beduydt:
Uw Neen en Ia is een, uw zielen niet verscheyden,
Uw Maerten en uw Knaep zal ’k na uw bedde leyden.
Wee».
Ootmoedighe ghebeden nu ten Hemel vlkn.
Ta.
Om bidden dat uw’ Echt t’ Gods eere mach gheschicB.
Neen.
In zijn behoedingh wil den Hemel u bewaren.
[p. 256]
Ia.
En gunn’ uw ’t gheen ghy wenscht.
Neen.
Met Nestorlijcke laren.
Reckelijckheydt.
Het zelsde wensch ick aen u beyd’, dus scheyden wy,
Ia en Neen.
Wy blyven Ia en Neen.
Reckelijckheydt.
Met Recklijckheydt u by.
EYNDE.
    Hier ziet ghy Redenrijckx asbeeldt in dit zinne-tafel ipel, hoe Ia en Neen door de Reckelijckheydt eenzaem werden, en hoe noodich zulckx vereyscht in de Echte staet- waer over iekgeloove dat niemandt met reden de ze losbaere oerseningh lasteren kan, vermits de deughde wezentlijck voor ooghen ghestelt werdt. Doch om noch klaerder te doen blycken de edelheyt der Poëiie, en hoe door de verskens alle deu.tshzame vernusten eesHcht wer den, leydende en wyzende een yder de wech der deugh de, zal ick hier by voegen bezondereBruylosts-Eer-dich ten, waer van ick verhoop den deughd-lievenden Lezer volkomen ghenoegingh zal hebben, bedaerdelyck letten de op’t gheen Poesie deghe-cchten voor oogen leidt, en bemickende de baek heurs Ieeringc, dat heur ioibaerheyt vaerdidier zal drinhen inde ohemoeden des verstandighen, en nevens my borst- weeren heur Godlijcke eygen schap teghens onverslandighe bet-weters, die deze onberispelycke oeffeningh, aIs die op-queeckiter van goet ver nust, verrijckster des verstants, bornc aller slichtige voor beeldingh, aenporsler ter deughde, en uytmuntende Paragonne der wereldtsche wetenschappen.
Continue

Tekstkritiek:

p. 193 vs. 57 doch ter er staat: ter doch