| Jan van Hoogstraten: De verliefde kók. Ca. 1724. Bewerking van het vijfde boek van het eerste deel van Den vermakelyken avanturier (tweede druk Amsterdam, Philip Verbeek, 1703; derde druk ibid. 1711) door Nicolaas Heinsius. Uitgegeven door Martine de Niet. Red. dr. A.J.E. Harmsen, Universiteit Leiden. Ceneton B3465. In deze uitgave zijn evidente zetfouten gecorrigeerd en gemarkeerd met een asterisk.  DE
[Vignet: Suavis ubique].TE ABDERA,[fol. *2r]
EYgener schultvoldoening quam my niet voor, van al myn dagen, Als de eere van dezen Ketelschuimer u op te mogen dragen. Want het zy dit uwe Majombeschap goet keure, of verwerpe trots van zin, Een afgeslete Kok voegt niet qualyk by eene uitgediende Waardin. (5) Ik zwyge van haren Schoonzoon Draibil, den besmeerden Hofmeester van dezen. Want anders diende die de derde perzoon in deze Opdragt wel te wezen, Maar dewyl onze Klugt slechts een schaduw van hem voert ten Tonneel, Komt UE. Mesdames! die pluim alleen, al zag hy nog zoo scheel. Geen uilen by valken! maar gelyk by gelyk. Zoo valt ’er geen leeger. (10) Zwart op zwart, zei de Droes, en hy danste met de Schoorsteen veger. [fol. *2v] Vremt dunkt het u niet, dus op zyn paaspronk voor het ligt, en in den dag te treên. Want naam, en daad komen ’er te toevallig toe overeen, Om deze schoone gelegentheid niet by het hair te vatten. Vertoonen onze Heidinnen zig hier zo verwoed als razende katten, (15) In ’t geeslen van den armen Meester Simon, die gints hangt te krimpen van pyn? Moer en Dochter toonen niet een hair medogener te zyn. Want slaan die omgekogte Hexen met bulpees en snerpende hoeden? Zy geeslen de menschen met lastertongen, dat ze bloeden. Is ’t niet langs hun huid (want daar hebbenze nog hart, nog magt toe) zoo is ’t in hun eer. (20) Want tegen dezelve zyn hare vergifte schendtongen altyd in de weer. Niet een eerlyk mensch (bezit hy iets min, dan zy) of moet van zyn hair laten.. Wel is het dan oneygen, dat de eene Majombe de andere kroond? laat ons regt praten. Een Comedie wekt noit aanstoot. Want geeft ze elk zyn deel! Gylien speelt ook uw derde of vierde rol al op dit werelts Tonneel, (25) Gelyk Rotterdam, Hage, Bommel, Gouda en Dordregt daar niet weinig van wagen. Elk in ’t byzonder bewust hoe zig ’t Spaans Heidinneke daar met Majombe heeft gedragen. Juffer Laatdunk zag ’er haar vermaak aan. En Madam Schynschoon was ’er in verheugt. Zoek je weldoeners voor ’t oog? in deze twee prenten woont de geverniste deugt. [fol. *3r] Sta breed, selleweken! daar komen ze weer aangevlogen met ’er beyen! (30) Let eens, hoe de wind hare zwarte falivlaggen weet uit te spreyen. Laat vol staan de brui! zoo blyft ’er de wind in! houw vol de zeilen Ma Meer! Dier wyze laveeren de Haagze Nimfen de straten ook op, en neer. Dan dat is te dulden; maar zig in de Kerk dus aan te stellen niet te gedogen. Kyk Mejuffer Draibil eens omzien, hoe vliegen haare oogen! (35) Kon ze ’er de jonge Heeren mede opslokken, geen een bleef ’er op zyn plaats. Maar wat wonder! by haaren droogen springer, is de kelder vaats, En gebrek te moeten lyden, na men een reis! drie, vier heeft gegeten, Is een hongerige mond lastig. Dus dient haar de schuld alleen niet geweten. Haar slap’lende zou wel eens, kon hy maar: dan, och! ’t is ’er uit, (40) Daar de sloof om getrout is, en des aangaande verloren gesluit, En de Jonkertjes, die ze belonkt, och! die roepen, op schillen! met de spruit van Moer Keutels. Om ons hartenslot open te steken, is meer van doen, als een paar dubbelde Sleutels. Een zwart bakkes! en dat zoo rond als een telhout! (zeggen ze) is de zonde niet waardt. Veel min een neus als een zonnewyzer, en een mondje zoo fraai geschaart, (45) Dat het van het een oor aan ’t ander reikt, als haar de schoone stelt tot lagchen. En wat het ovrige betreft, geschikt om iemand een gunst af te pragchen. [fol. *3v] Is een bos muisvale lokken, die wel een rottenest gelykt in de wrong Van draad zoo fyn als de strop daar zig Judas aan verhong. Maar wat wort ik nog misselyk, als ik aan het gezigt gedenk van haare hangende mammen! (50) Dat zyn ’er een paar! van huid zoo blank en fyn, als het zwoort van twee wel deurrookte hammen. En nog flikkeren (boven dezelve) Juweelen, om diergelyken getaanden hals, Gelyk helsvuur op een stokje, of een Tulp op een Modderschuit. Maar als Onze Donna dus pronken gaat met haaren Bedvoogt langs ’s Heere wegen, Stak ze hem dan een bezem agter in, zoo kon hy met fatsoen, voor haar de straat vegen. (55) Zo draait en slingert hy met zyn poepert. Maar zagt! Dat ik het niet en verkerve: men moet al zien met wien men spot en lagt, Als men te doen heeft men mannen van moedt en kourasie. Hoe ligt hier de gal boven komt, hebben we gezien, maar met een haar lekkasie. Spreekt iemand onzen Held om voldoening aan, van, door hem geleden hoôn, (60) Manhaftig schreeuwt hy de buurt by een, uit vreeze van een klap voor zyn koôn. En daar me, de hand in de zak om dubbeltjes te presenteeren, En dus Getuigen te winnen, dat men zyn Heerlykheid gedreigt heeft te onteeren. Wat dunkt u van zulk een Batavier! is dat niet een Held Om zyne dappre daden, waard in de Delfze Kronyk gesteld? [fol. *4r] (65) Roem Sanche! De onverschrokke ziel des Ridders van de Leeuwen! Onze Draibil kan, zonder slag of stoot, wel hondert menschen by een schreeuwen, En dan nog ongequetst heenen gaan, maar egter niet ongestoort! Spreek nou Degenmannekens! hedde au leven van courasieuzer vent gehoort? Daar met de tong wat te vegten valt, stel ik hem tegen Broer Kornelis van Brugge. (70) Die had een staal voorhooft, een schaamtloos Bakkes, en een Ezels rugge. Maar hoe kom ik met onzen Delfzen Rodemont hier dus in ’t Spel? Van Donna Majombe, en haare Spaanse Pretiosa dus af te wyken, is niet al te wel. Na beide liever weerom gekeert! en, daar mede, alle gek op een stokje. Dat greit Keesje. Dat ’s Draybil wel een koort meer op zyn rokje. (75) Ja Mempeti zelf lagt ’er om. Maar och! hoe lang ruikt en muft het hier in huis! Schey uit met zulk een Opdragt. Daar de keuke zulk een lugt geeft, is ’t gezin niet zeer pluis. [fol. *4v]
FLIP, Knecht van Karel. SIMON, Kok van den Marquis. MAJOMBE, een oude Heidin. Twee jonge Heidinnen. WARPAAL, een Zwetzer. BUURPRAAT, zyn Wyf. MOER KEUTELS, Moeder van Buurpraat. EELHART, uitgedaagde van Warpaal.
LAKKEY, zyn Knecht. Het Tooneel is voor het huis van den Marquis. Begint tegen den avont, en eindigt omtrent middernagt.
MEn mag wel zeggen dat de liefde veel uit kan werken, En veel vermag: dat heb ik eerst kunnen bemerken In de Vryagie van myn Heer Karel. Wat heeft hy niet al gedaan, Om wel in de gunst van zyn Leonoortje te staan, (5) En wat gesuikerde woorden wist hy haar te geeven: Het was, ô myn schoone! ô myn ziel en tweede leeven! En in ’t Fransch dan: ma maîtresse, Et ma belle Zielvoogdesse, En duizend andere zottigheden, die ik nu niet verhaalen en kan, (10) Maar zo ik het wel heb, komt hy gunter zelver an.
MYn Heer, dat ’s regt van pas; ik was hier bezig om op myn Professoraal fatsoen, [p. 2] Een Oratie van de kragten der liefde te doen: En hier toe en hoefde ik niet veel oude Historien en Romans te leezen in verscheide taalen, Ik was alleen maar bezig om jou zotte malle grillen, die jy in ’t vryen gebruikt, op te haalen. (15) Gelyk als op die nagt, doe jy de Juffer voor haar veinster een ambade had gegeeven. En meende dat zy jou zou in laaten, en na dat je daar een uur of twee vergeefs gebleven En gewagt had... KAREL. ’k Zeg dat je zwygt. FLIP. Schoon het u vry wat had gekost. Eindelyk nog met de ring van de deur tien à twaalf maal te kussen je vergenoegen most, En waar op jy doe nog een deel gelykenissen wist op te haalen. (20) En zey, dewyl de Juffer die ring dikwils hadde aangeraakt, dat die kusjes nog zoeter waren, als dat jy heelen schaalen Met malvezey gedronken hadde... KAREL. Ik zeg dat je zwygt, Eer dat je deur je stouten bek, weer van deze rotting krygt. FLIP. Wouje myn moeite zo betalen, zo wil ik myn Oratie liever laten steeken, En jou eens van een vryagie, die naar ik zie, ruim zo zot als d’uwe is, gaan spreeken. KAREL. (25) Wel, wat vryagie? FLIP. Ik heb zo daadlyk dit hoogdraavende minnelied in de keuken, agter eenige schotels gevonden. [p. 3] Naar* ik gis van onzen meester Zimon daar geleid: en wel netjes op zyn manier in een ander papier gewonden. En daarom en verwonderde ik myn zo niet meer, dat jy door de liefde in zulken zottigheid was geraakt, Als ik zag, dat zy dezen oude halve zotten Kok een gek in superlativo gradu heeft gemaakt. KAREL, hem dreigende te slaan. Kom, kom, de rug die jeukt jou weer. FLIP, het papier aan Karel overgevende. Ei neen myn Heer, neen, neen. (30) Zie daar leest het eens, dan zult gy het zelfs wel bevinden, zo ik meen. KAREL, leest. TOON: Laat Febus in het morgenroot. 1. ô Schoon Princes minjoot, certein. Hoe kunt gy my also zien quynen En om u in dit aardsche plein, Gelyk de sneeu op ’t veld verdwynen. 2. (35) Als ik maar zie u oogjes jent En uwe koontjes, en daar neven, U rooder montje excellent, Mogt ik u dan een kusje geven. 3. ô Schoon Jonkvrouwe! gy ziet plaan (40) Hoe dat ik lei groote douleure, En wild gy door de liefde zaan Aldus myn harteken doen scheuren. 4. Oorlof Princesse triumphant, Als gy myn dus zonder verzagen (45) Door liefd’ doen sterven hebt constant, Dan zult gy ’t u nog wel beklagen. [p. 4] FLIP. Wel wat zegje myn Heer, hebje van je leeven wel grooter verliefder zot gezien? Heeft hy, daar hy al in de sestig jaar is, de liefde niet kunnen ontvliên, Zo is het geen wonder, datze jou in je jonge tyd wat zot heeft weeten te maaken. KAREL. (50) Maar wat is ’t tog voor een zoetertje, die hem aldus in liefde doet blaaken? FLIP. Dat weet ik niet, want dit is het eerste zekere merkteken, dat Ik van zyne doorlugtige vryagie heb gehad. Hoewel ik al lang heb kunnen bemerken Uit al zyn zugten en verkeerde werken, (55) Die hy daaglyks dee, dat ’er iets in zyn herzens lag En maalde; want hy mymerden een heelen dag: En dan had hy eens peper voor zout, en dan eens zout voor zuiker genomen, En alzo de kost bedurven. KAREL. Stil, ik zie hem ginter komen. FLIP. Ja hy is het zelf onzen verliefde kwant, (60) Ik zal hem wel eens ondervragen, ga jy terwyl wat aan de kant. Karel verschuilt zig.
GOejen dag Meester Siomn, ik zouje gaeren een woordje spreken. [p. 5] SIMON. Hebje myn wat te zeggen, zo diende jy je reden wel wat kort af te breeken, Want de kost moest klaar weezen, en het gaat al na den avond toe. FLIP. Ik zal ’t kort genoeg maken; ik heb al eenigen tyd gezien, hoe (65) Jy je zelven aan een zekere soort van zwaarmoedigheidf hebt overgegeven. En dat je in zugten en stenen en mymeringe je leeven Verslyt, want gy zyt myn al te goeden vrind, Dat ik geen deel zou nemen in de zwaarmoedigheid, die me zedert eenigen tyd in je bevind; En die, gelyk ik uit alles kan bemerken: (70) Geen andre oorzaak als de Liefde heeft uit konnen werken, Door het een of ander zoetertje, waar op zy u doen verlieven heeft, En om wiens wreedheid, naar ik gis, gy in gestadige droefheid leeft. Derhalven zoud gy u myn vriendschap onwaardig maaken En u van de hulpe beroven, die ik u in deze zaaken (75) By brengen kan, en die u veel voordeel in u goed Voornemen kan doen, zo gy langer de naam verzweeg, van die u zodanig quynen doet, Dewyl ik haar, als ik haar naam weet, gelyk ik u met waarheid kan betuigen, Al wasze zo wreed als een Tygerin tot uwe liefde zal buigen. SIMON. Hoe ik verlieft wezen, neen je bent geabbeseert; (80) Je hebt een verkeerde voor. FLIP. Voorwaar Meester Simon, het deert [p. 6] My, dat gy beveinst zyt een zaak te bekennen, Daar alle menschen, ja zelfs alle dieren toe genegen bennen. SIMON. Hoor Flipje maat, je hebt abuis, en ik moet myn spoen, Ik wensje goeden dag, ik heb voor deze reis geen tyd, want ik moet voor den avond nog een boodschap doen. FLIP. (85) Hoor Meester Simon, nog een woord, het is vreemd dat ik u zinnen Niet buigen kan, en dat jy het minnen, Voor zulken vreemden en buitensporige zaak houd Dat gy het voor u beste vrienden, die u het meesten konnen helpen, verbergen zoud; Daar gy wel weet, dat niet alleen de dieren, maar gelyk als ons de digters getuigen, (90) Zelfs de boomen en wateren onder de wetten van de liefde moeten buigen: Te meer, dewyl het een zaak is, die zig by lieden van verstand, aanzien doet Als een waaragitig teken van een edelmoedig gemoed, Het welk de zoetigheid van het vrouwelyk geslagt kan erkennen. Maar om het u evenwel zonder uitstel te doen bekennen (95) En te toonen, dat ik van uwe liefde wel ben onderregt; Zie daar het minnelied, het geen gy in de keuken agter de schotelen hebt gelegt, Waar in gy u zelfs beklaagt van uw verdrietig leeven; Mooglyk met voornemen om het aan uw zielsvoogdesse zelfs te geeven. SIMON. Wel hoor Philippus. FLIP. Philippus! Wel waar drommel, hebje die hoogdravende manier van spreeken geleerd? [p. 7] (100) Of is het zedert dat jy byje nieuwe Matres hebt verkeert? Want zulke Paasdaagze namen en plag jy my voor dezen niet te geeven. SIMON. Wel Philippus, waar zie jy my voor aan, wel ik heb al myn leeven By aanzienlyke en ryke luiden verkeerd, En het koken heb ik in myn jongen tyd zodanig geleerd, (105) Dat ik jegenwoordig wel een potje beuling of rystenbry of al watje zoud begeren, Tegens de beste Kok van Europa zou willen prepareren. En ondertusschen hoord men, en leert men en ziet men wat; Maar ik en ben niet gewent myn zelven te pryzen, de reden dan, dat Ik u myn liefde niet al overlang heb konnen verklaaren, (110) Is, dat ik vreesde, dat jy het wederom aan myn Heer Karel zoud openbaaren; Die niet alleen een regte spotvogel is, gelyk gy weet: Maar die ook terstond het heele secreet Van de mis, aan de Marquis zyn vader zou ontdekken, En als dan stof zoude nemen om een heelen dag met myn liefde te gekken. FLIP. (115) Wel Meester Simon, hebt daar geen gedagten na: zo trou als goud, Ben ik voor jou: ja je zoud Een tooren op myn kunnen bouwen, zo getrou zal ik je weezen. SIMON. Wel dewyl ik daar niet voor heb te vreezen Zal ik het u ontdekken: ik beken (120) Dan, dat ik zeer verlieft geworden ben Op de schoone, fraaye, uitgelezen, Zoete, poesle, nooit volprezen Juffer Catharina Robbertia vander Wiel, [p. 8] Die is het die alleen myn ziel (125) Door haare schoonheid houd gebonden, En daaglyks vaster bind. FLIP. Gants wonden! Meester Simon, en vergis jy jou niet? Catharina Robbertia vander Wiel! ik en weet hier in een myl in ’t rond geen Juffer die zo hiet. SIMON. Ik zie wel, jy en weet nog niet ter deegen, hoe men (130) De vrysters hieten moet, het is onze meid, die men door de wandeling Kaatje Robberts pleeg te noemen. FLIP. Onze Kaatje Robbers! wel wie drommel zou dat raajen? Dat jy die naam op zo een hoofze manier weet te draajen? Maar als ik begon te bemerken, dat jy verlieft waart, dogt ik wel dat Het al een aardig diertje moest wezen, dat jou hart gewonnen had. SIMON. (135) Ja, die is het zelf, en nu verzoek ik dat gy my niet alleen by de voornoemde Catharina, maar ook met eenen By myn Heer de Marquis een goed woord wil verleenen, Dat hy dog zoo veel te weeg brengt door zyn gezag, Dat ik dog in de gunst van myn wreeden raaken mag; Want als ik ’er nog om denk , zo schieten my de tranen in d’oogen, (140) Hoe datze my ziet schreien en zugten, zonder eenig mededogen, Over myn elende te toonen: ja al wat dat Ik aangewent heb, het is al vergeefs, ik heb alleen van deze week wel weer by de twee Schellingen aan onkosten gehad, [p. 9] Ik heb dat meer is, alleen om haar te behaagen, Alle agt dagen een schoon hemd aan getrokken, daar ik het anders wel drie weeken plag te draagen: (145) Ja ik heb van deze week nog een nieuw boekje van de Minnekunst gekogt, Om daar een Minnebriefje uit te leeren schryven, en voorlede vrydag heb ik haar nog een gebraden hoender pootje gebragt,* ’t Geen* daags te voren was overgebleven; Maar in plaats van het aan te nemen, heeft zy myn een quaajen bek gegeven. Bruid hier van daan (zey zy tegen myn) jou ouwe schavuit, (150) En zoje weêr komt, krygje wel ligt een pot vol stront op je huid. Je kent eens denken, hoe ik onsteld was, door zodanig spreken: Ja elk woord ging deur myn hart, of’er met een mes in wierd gesteken. Ik en kantje niet zeggen, hoe veel onkosten dat ik daar en boven aan myn kleeding wel heb gedaan. Ik heb strikken op myn moed, en koussen en schoenen laten maaken van lint, dat myn drie stuivers d’elle komt te staan. (155) En dewyl ik zie, dat ik haar door al deze dingen niet en kan bekomen, Zo heb ik eindelyk de Poëzy by de hand genomen. Dewyl ik wel weet, dat die in de liefde en byzondere kragt heeft, En de verliefde gedagten veel beter te kennen geeft, Voornamentlyk als men daar zo wat hoogdravende en vleyende woorden in laat vloeyen. FLIP. (160) Maar meester Simon, heb jy dat liedje zelf gemaakt? SIMON. Wel hoe Philippus, zou ik met zulke dingen een ander bemoeyen. [p. 10] Neen Philippus, neen maar, je hebt zulke bloedje niet veur. Ik heb vry al wat gelezen in myn leeven, ja ik las gister avond nog de Story van Floris en Blanchefleur, En daar las ik doe dat Digt, dat Floris aan zyn liefste, doen hy van haar scheide, heeft geschreven, En stond al in beraad, of ik het zelve aan myn wreede Schoone ook niet en wou geven: (165) Maar doe bedagt ik weer naderhand Dat het voor een man van zulken verstand Als ik, een grote schande zou wezen, Dat hy zig met Digtjes behielp, die hy ergens in een boekje had gelezen, Derhalve heb ik de fraaiste spreukjes uit de Story van de schoone Helena, van den Ridder Malegys, van Ourslon en Valentyn, van de vier Heemskinderen, van Amadis van Gaulen opgezogt, (170) En zo veel als ik heb gekonnen, in dit lied, gelyk gy zien kund te pas gebrogt. FLIP. Ja wel Meester Simon, hoe veel ik verzekert was van uw verheeven En zinryken geest, zo ben ik evenwel nog langen tyd in twyffel gebleven, Of gy het zelfs wel gemaakt had. SIMON. Ja ik dog Philippus, ik heb het zelfs gemaakt, en ik zegje nog, (175) Schoon ik niet gewent ben myn zelven te pryzen, om by andere luiden wat te gelyken, Dat ik voor de beste Rethoryker, die ’er voor dezen op de Schiedamse Kamer geweest is, niet en zou behoeven te wyken; Te meer, dewyl ik ’er nog een half Latyns woord in te pas heb gebrogt; [p. 11] Want dat woord douleure, datje ’t vat, en constant, die zyn beiden uit het Latyn opgezogt; Want in myn jongen tyd plagt ik al by fraaye luiden te verkeeren, (180) En doe hebben my myn ouders mede Latyn laten leeren; Dat ik in een maand de eerste declinatio al van buyten had geleert,* Ja ze zeiden dat het onmogelyk was, dat* ik zulken memorie hadde, ik meen, dat ik ze nog wel op zal konnen zeggen, Laat eens zien.
O! Philipje (zie nu spreek ik in Vocativo) dat ik jou alle de aardigheid van de Latynse taal zou uitleggen, Ik en had in de tyd van een uur nog niet gedaan: (185) En om datje de taal niet en ken, en zou jy het ook niet verstaan. FLIP. Dat is waar, Meester Simon; maar wanneer meenje nou dit proefstuk vande Poëzy aan jou ziel-voogdesse te vereeren? SIMON. Myn voornemen is, om zo daadlyk myn andere kleeren An te trekken, en dan zo na haar toe te gaan, Want dat ik met deze quam, dat zou zo smulagtig staan, (190) En dan meen ik het haar te geven, en om haar nog meer te bekooren, [p. 12] Het haar met eenen eens voor te zingen, en myn zoetvloeyende stem te laten hooren. Let ’er eens op, ik zal het jou eens voorzingen, en denkt dan eens of zy ’er niet door geraakt En zal werden, daarom heb ik het ook op zulken droeven toon gemaakt. SIMON, zingt met een jammerlyke stem. O schoon Princes minjoot, certein, (195) Hoe kunt gy my alzo zien kwynen, En om u in dit aardsche plein, Gelyk de sneeu op ’t veld verdwynen. Terwyl Simon zingt, schreeuwt Flip. Hou meester Simon, hou meester Simon, wilt dog zwygen, Want zo dit zingen langer duurde, zou ik ’er pyn in myn buik af krygen. SIMON. (200) Wel wat denk je ’er nu of. FLIP. Niet anders, als dat het volmaakt In allen deelen is; mar zo je evenwel door dat rym en gezang niet tot je voornemen en geraakt, By jou zoete, schoone, fraaye, poesele, uitgelezen; Zo komt weer by my, ik zal jou in alles behulpzaam wezen. SIMON. Wel nu Philippus, ik blyfje dankbaar, en ik neem het aan, (205) En ik zal altyd toonen, dat jy je moeiten en beleeftheid geen ondankbaare heb gedaan. Simon binnen. [p. 13]
Wel myn Heer, wat denkje? zou ’er wel grooter gek wezen Onder al de Vryers vam Europa, als dezen Onzen ouwen verliefden Coquus? Daarom myn Heer, zo zeg ik nog als flus, (210) Dat ik myn nu zo niet en verwonder, dat de liefde u zoo zot heeft weten te maken. KAREL, dreigende hem te slaan. Flip, ik zie wel watje schort; je weet niet hoeje tyds genoeg aan slagen zult geraken: Maar kom, ik zelje daar in vergenoegen, en met een De oude schuld. FLIP. Ey, myn Heertje, neen, neen. Ey wilt u over my erbermen, (215) Heb dog medogen met myn kermen, En met myn eindelooze pyn: Weetje wel dat dat die zoete woorden zyn, Die jy aan Leonoortje plag te geven; Waar op zy jou naderhand nog eens een briefje heeft geschreven, (220) Datje wel hondert maal kusten, en zei, dat jy om een berg met goud De zottigheden, zoetigheden wil ik zeggen, van deze kusjes niet mssen woud. KAREL, dreigd hem weder te slaan. Ik zie wel, je zelt niet eer zwygen, Of je moet eerst weer de proef van de rottingoly krygen. FLIP, hem de hand tegen houdende. Ei, myn Heertje, bedaar, heugt het je nog wel, dat [p. 14] (225) Ik het eensjes met laat uit te blyven, en dronken t’uis te komen, lustig verkurven had, En dat jy ’t my doe vergaf, om dat ik jou ’s morgens had komen aandienen, Dat ik jou Leonoortje in de Kerk had gezien, en Daar jy ook doe ten eersten na toeging, En van haar ter zyen, zoje zei, wel honderd lonkjes ontfing, (230) Die jy (gelyk als yder een wel kan gissen) Voor alle de rykdommen van de weereld niet zoude hebben willen missen: En wou jy my, daar ik jou altyd in je Vryagie zo trouw hebt by gestaan, Om dat ik jou die fraayigheden eens in gedagten breng, myn trouwe dienst beloonen met slaan. KAREL. Wel nou, ik zal het je voor deze reis nog vergeven; (235) Maar zo je ’r weer van spreekt, zo meugje beven. FLIP. Ja al even eens als een tooren, daar een swaluw over sweeft. KAREL. Wat zegje daar? FLIP. Niet, als dat onze Syme geen kleine slag van de Jutfaasse molen weg heeft. Heb je ’t wel gehoord myn Heer, Hoe fraay dat hy van verstand, Poëzy en onkosten wist* op te snyen? KAREL. In het eerste heb ik eens gints en weder t’huis geweest, maar ik heb het gehoort, van daar hy verhaalde, dat hy een boekje gekogt had om uit te leeren vryen, (240) Maar ik heb uit zyn verhaal in ’t minste niet kunnen verstaan op wien hy verlieft is. FLIP. Myn Heer, dat en zouje in geen 25 reizen raan, [p. 15] Maar eer ikse noem, moet ik je eerst eens een beschryving van haar schoonheden maaken. Ik zalje van het hooft eerst beginne; ze heit een paar magere Ingevallen kaaken, Daar by heitze een neus vol karbonkels,* die t’eene maal op zy staat, En in kloekte de grootste menzen, die agter Inde Almanak staan, verre te boven gaat: (245) Haar mond die is, (op dat je’t net zoud weten) Als ze gaapt, zo groot als de maatjes, daar de wyven Somers een duit zoet wey me meeten; Verders is ze gelukkig, wantze hoeft niet te vreezen voor tandpyn, De wyl ze al over lange jaaren allegader uit haar mond gevallen zyn, Waar door haar kin, die vol puisten, en in lengte de neus behoeft te wyken, (250) Tegenwoordig het voorste van onzen boer zyn karnemelk schuitje niet qualyk zou gelyken; Haar hair, ’t geen ’er vet en smeerig als slangen om ’t hoofd zwiert, en zo zwart is als een git, Is vol roven en schilfers, magere luizen en neten en digt in malkanderen geklit, Haar oogen, die rondom rood zyn, en geduurig vol water, Staan zo vuurig in haar kop, als die van een maartze kater. (255) Daar by heeftze nog een bult zo hoog, die boven haar schouders heen steekt. KAREL. Wel ik en denk niet, datje van onze Kaatje Robberts spreekt. FLIP. Ja zy is het zelfs. Is dat niet een meisje waardig om van te roemen? [p. 16] Maar je moet ze voortaan Catharino Robbertia vande Wiel noemen, Gelyk Symen my zelf heeft gezegt, wat dunkt u nu myn Heer zou het niet te pyne waart (260) Wezen, dat wy deze vogel die amoureuse veêren wat uit zyn staart Haalden, en een ander liedje dede zingen. KAREL. Doet jy zo je ’t verstaat, ik laat ’er jou mee omspringen, Want ik weet, dat jy zulke streken best kent, En in alle schelmstukken ervaren bent. FLIP. (265) Myn Heer, houdje wat weg, want gunter door de boomen, Zo ik het wel heb, zie ik hem zelver aankomen. KAREL. Dit in dan, op dat my ons niet en beluister, hebje wat goeds met hem voor. FLIP. Daar is hy niet wys genoeg toe. KAREL. ’k Hoor wel, de klisteer is hem bereid, zeid Doktor Floor. FLIP. Al had de liefde die hem quelt, een bord voor haar gat, zoo zel ik ’er hem van genezen. KAREL. (270) ’t Zal ’er lustig van gat gaan, na ’t lykt. Maar wat zal ’t remedium amoris wezen; Heb je dat in je harssenen al overleid? FLIP. ô Ja. Zyn pap is al gekookt, en dat tegengift hem al bereid. KAREL. Maar waar blyft hy daar? ik dagt dat hy ginder aan quam. [p. 17] FLIP. Hy is geweken Gis ik, doe hy ons in ’t oog kreeg. Want hy is niet graag sterk bekeeken. (275) En byzonder van jou: want jy bent, zeid hy, een spotvogel; en dat is niet al mis geraajen. KAREL. Wel nu. Ik laat jou die naad naajen. Ik moet eens heen en weer uit zyn. Maar als ik strak weer kom van buiten, Zoo moet je me, eerje iets verders tragt, Eens zeggen wat je voor hem bedagt. FLIP. Goed! en hier mede willen we van de Klugt het eerste Bedryf sluiten. Einde des eersten Bedryfs.
(280) Veeg is hy nog niet: want daar komt hy al aan gegaan. Nou Jan, Trê saft, gansch duizend muizen! Hoe wil ik uit dien Kok de Min nog doen verhuizen! Maar wat drommel! hoe ziet hy ’er zo uit, waar heid hy al die strikken van daan gehaald? Of zouden dat die linten wezen, daar hy van zei, die hy* tegens drie stuivers d’el had betaald. (285) Maar na ik aan zyn bedroeft wezen zie, en heeft hy geen favorabel antwoord gekregen.
FLIP. WEl meester Simon, hoe zo bedroeft, heb jyze niet konnen beweegen? SIMON. Och Philippus! ik en ken Het u niet zeggen, hoe ik onthaalt ben: Naar dat ik haar het liedje met veel complimenten had overgegeeven, (290) Daar ik de zoetste woorden toe gebruikten, die ik kost: wie heid van zyn leeven Zulken ouden zot gezien, riep zy. Je kent eens denken hoe het my deert. [p. 19] Had ik (vervolgdenze) kennen leezen, ’k had al lang Onzen Vader, en de Tien geboden van buiten geleerd, En daar meê zo scheurdeze het aan honderd stukken. FLIP. Dat is niet een beet, dat zyn maar nukken, (295) Die de vroului zomtyds hebben, daar een minnaar zig niet aan stooten moet. SIMON. Het is wel waar, Philippus, maar als men evenwel ziet, dat al wat men doet Te vergeefs is, en dat het zugten, steenen, draven en loopen, En oppassen niet geagt en word, dan zou het een mensch mêe wel doen wanhoopen. FLIP. Wel Meester Simon, daar valt my iets in, (300) ’t Geen ik niet en twyfel, of het zal u veel voordeel doen in de min. SIMON. Zo je my daar toe een middel weet aan te toonen, Ik zal het u al myn leven, zo veel in myn is, met goede diensten wederom beloonen. FLIP. Wel Meester Simon, dewyl jy me een goed vriend bent, Zal ik het u zeggen. Hier ontrent (305) Zyn over eenige tyd drie Heidinnen gekomen, En die hebben gunter in het veld, in een kleinhutje, haar verblyfplaats genomen, Waar van de oudste zo gaauw is, dat zy alle dingen voorzeggen kan, Ja een vryer weet zy aan een vryster, en een vryster aan een man Te helpen, zo dat ik niet beter en weet te bedenken, (310) Als dat men eens by haar ging, en zo jy haar dan een gekruisten penning wilt schenken, [p. 20] Zo wil ik niet twyfelen, of zy zal maaken dat jy in De gunst van jou Meestres zult geraaken, al was zy zo wreed als een Leeuwin. SIMON. Och Philippus! laat ons maar terstond gaan by dezen Waarzegster. FLIP. Maar hoor, dewyl ik ’er kennis aan heb, zal het beter wezen (315) Dat ik haar eerst eens alleen spreek, ik zal ’er na toe gaan, En zo daadlyk met haar by u wezen, blyf maar een oogenblikje hier staan. SIMON. Ik versta het wel, ga maar heen, ik al u hier verwagten. Flip binnen.
Van die Schoone, die my zo lang vergeefs doen zugten heeft. (320) Ja als ik ’er nog om denk, al wat ik aan myn lyf heb schut en beeft. Ik hadde gedagt, ahar met myn Poëzy nog te zullen beweegen: Maar het is al te vergeefs; en dewyl ik zie, dat ’er anders niet tegen Haar wreedheid te doen is, en dat ik zonder haar niet leeven kan, Zo ben ik verblyd, dat... Maar gunter komt Flip met de Waarzegster al an. [p. 21]
FLIP. (325) DAt is de man, die, gelyk ik gezeid heb, door liefde is ontsteeken Op een schoone Vryster, die al zyn bidden en smeeken, En aangeregte moeite niet meer en agt als wind; En dewyl dat hy by zig zelven bevind, Dat het hem onmogelyk is zonder haar te leeven; (330) Zo heeft hy het my als en goed vriend te kennen gegeeven; Waar op ik hem als doen geraden heb by te gaan, Dewyl is wist dat jy zodanige dingen verstaat. MAJOMBE. Wel ja, ik neem het aan, Om haar strafheid niet alleen te verzagten, maar ook om haar in liefde te doen blaaken: Maar dan diende jy my de naam van u en uw liefste wel bekend te maaken, (335) En hoe lang het wel geleden is, dat u vryagie begon. SIMON. Haar naam is Catharina Robbertia vander Wiel en ik heet Simon, En het is tegenwoordig wel drie maanden geleden, Dat ik haare schoonheid heb aangebeden. MAJOMBE. Wel nu Simon, ik heb het wel verstaan; (340) Ik zal nu zo terstond naar huis toe gaan, En daar zal uit een deel oude boeken, Die ik heb, het beste hulpmiddel op gaan zoeken; Kom jy alleen dan hier in de voornagt, Precys ten elf uuren, maar en maak niet datje langer wagt; [p. 22] (345) En dan zal ik hier by jou komen: maar je most voor al niet vreezen, Nog om eenige spookeryen, die je verschynen zullen, kleinmoedig wezen, Want dan was het heele werk verbrod. SIMON. Neen, laat jy dat op my staan. MAJOMBE. Wel nu, ik wenschje goejen avond, ik zal het daar dan zo op aan laten gaan. Majombe binnen.
WEl nu, Meester Simon, nu mostje vooral niet nalaten (350) Op de gestelde tyd hier te komen. SIMON. Wat meugje praten! Meenje dat ik zo schoonen gelegentheid verzuimen zel? Neen ik tog niet, al quam de leelykste drommel uit de Hel, Als ik ’er myn Liefste meê kost winnen, ik en zou ’er niet voor schroomen, Maar gunter, zie ik myn Heer Karel na ons toe komen: (355) Ik verzoek, gelyk gezeid is, dat jy ’er tegen hem tog niet van spreekt: Ik ga na de keuken toe, en zie wat dat ’er nog aan het avondmaal ontbreekt. Simon binnen. [p. 23]
WEl Flip, hoe meenje nou de zaak met Meester Simon aan te leggen, Om hem by de neus te krygen? FLIP. Wel hoor myn Heer, ik zal ’t je zeggen. Ik heb hem wys gemaakt, om by een Heidinne te gaan, en gezegd, dat (360) Ik ’er een wist, die daar extraordinaire kennis van had: En naauwelyks had ik hem die ouwe, die hier digte by woond, aangeprezen, Of hy wou ’er terstond, zonder uitstel, by wezen: Maar dewyl ik haar eerst alleen eens spreeken wou, Zei ik gegens hem, dat ikze eens gaan halen zou, (365) En alzo ik geen tyd had, om lang met haar te spreeken, Heb ik het alleen maar zo besteken, Dat hy van dezen avond precys ten elf uuren alleenig hier Zal maaken te wezen. KAREL. En op wat manier Meen jy het dan verder aan te leggen? FLIP. (370) Ik heb tegens de Heidinnen gezegd, dat ik het met haar, dewyl ik flus geen tyd had, van avond zal konnen overleggen; En dewyl jy ons hier in mede kunt raân, Zo gaat meê, wy zullen ’er nu met eenen naar toe gaan. KAREL. Maar wat hoor ik? FLIP. Och! moeitemakers! kyvers! wat leit ons daar aan gelegen? [p. 24] Treên wy maar voor. Want ik houw, om de dood, van geen gescherm met den degen. (375) En de kyvers, die daar aankoomen, zyn gewapent met diergelyk een geweer. KAREL. Maar den eenen, dunkt me, zinkt het hart al in de schoenen. FLIP. Ey lieve myn Heer, Steek je voeten nooit tusschen de wielen van een hollende wagen. KAREL. Wat! het is Warpaal, die zal zyn vyand geen bloedige hemden doen dragen. Want zyn degen is, door de roest, zoo vast gezegelt in de schee, (380) Dat hy ’er hem niet ligt uit zal krygen, schoon hy ’er zyn best om dee. Gaan wy, gelyk je wel zegt; want my walgen lasi hondsfotten. FLIP, tegen de kyvers. Goed. Voor joului het slagvelt. Ons staat de Kok te bedotten. binnen.
JY me dreigen te slaan! en dat hier voor men eigen huis? Wel wat zel me nog gebeuren, denk ik. EELHART. Maar waartoe zo veel gedruis? (385) Of denk je me te vervaren met je luid schreeuwen! Dan moest ik ook zulk een Soldaat wezen, als deze Ridder van de Leeuwen. [p. 25] Versta je ’t afbeeldzel van den held van de droevige Figuur? Je hebt me satisfactie belooft, en die zel je me nu geven hier en op dit uur! Of ik zelje roskammen, dat je van den delfzen Duivel zult droomen. (390) In je huis heb je savegarde, maar kom hier eens effen buiten deze boomen, Daar zal ik je toonen, wat de pligt van een eerlyk man is. WARPAAL. Wel ja je! je zoud je wel wakker uitslooven na ik gis. Waar zou je dat mé toonen? met vegten? gelyk de pluggen. Raak jy men hier eens an, heb je hart. EELHART. Niet veel te stuggen, (395) Of te schelden! schyndeugt! maar kom uit je deur Of je krygt daatlyk een souflet, dat je de oogen draajen ’t agterste veur. Hy geeft hem een slag. Daar, knabbelt op dat mondstuk, huichelaar. Want van een Ezel is niet anders te haalen. WARPAAL. Jy me soufletteeren, onbehouwen! ik zal je, dat zweer ik je betalen. Gebuuren! draagt ’er kennis van; daar is elk een dubbeltje, Je hebt het gezien. EEN UIT DEN HOOP. (400) Wel je hebt ook een degen op je zy, ken je niet weer punt biên? Daar by, ben je wel zestien jaar jonger, als dien Heer, wat hebje te schroomen? WARPAAL. Die draag ik niet om te vegten. Van zulk volk ben ik niet gekomen, [p. 26] Maar ik zal ’t hem wel anders vergelden. EEN UIT DEN HOOP. Ei! Eelhart, hasardeer uw fatzoen aan geen opgesmukten Lakkei, (405) De vent is ommers je koleere niet waart.
HOe! wat is hier te doen? BUURPRAAT. En waar uit ontstaat dit gerucht? WARPAAL. Wel dat, dat fatsoen Zig niet ontziet myn in men eigen huis te affronteeren. EELHART. Loop memmert... na binnen toe! je hebt daar twee secondes, die zullen wel voor je kaveeren, Ga maar. Jou lyf is verzekert; want je ben geen lap meer waardt. WARPAAL, tusschen Moer Keutels en Buurpraat. (410) Doen ik! dan zouje je handen t’huis houwen, boosaart. De pluggen doen ook zoo, die willen het ook met vegten haalen. Uitzuiper! Laberlot! EELHART. Niet hooger! gewaande zoon van den Delfzen Kuiper, Of ik zal je daatlyk eens met den ooren uit die twee motten van daan haalen. WARPAAL. Jy plug, jy schurk! ik sta hier binnen de paalen [p. 27] (415) Van myn eigen huis. En jy my daar slaan! EELHART. Sa platluis! legje nog te schelden, zoo zal ik myn belofte eens te buiten gaan. BUURPRAAT. Kom warretje, na binnen toe. Foei! ’t is schand voor de buuren. WARPAAL, al wykende. Ja, daar weet hy wat of, met zyn dolle kuuren, Dien booswigt, dien schender, dien schurk, dien laberlot. EELHART. (420) Zoo blaft een blooden hond ook van verre uit zyn kot. Kom hier, heb je ’t hart, luizenkraker! vreesje voor slagen? En hebje nog de stoutheid van andren uit te dagen? Wel wat ontzaglyker Herkules ben jy! MOER KEUTELS. Kom, kom! ’t is hoog genoeg. Zwyg liever: zoo komt ’er rust aan weêrzy. Samen binnen.
En ondertusschen niet harts genoeg, om een getergden kikvors te overmannen. Maar daar komt volk. Best hier geweken van daan, Als om zoo een vuidigen laffert mynen tyd hier te verstaan. binnen. [p. 28]
IS dat Eelhart niet, die gins heenen gaat treden? FREDRIK. (430) Dat is hy zelf, na ’k zie, aan zyn lugte schreden. RODEGOND. Wel waar of hy zoo schigtig na toe jaagt? hy ziet naaulyks om. FREDRIK. Ligt na ’t gezelschap, waar wy gewagt worden. RODEGOND. Wel kom! Laat ons hem instappen dan! zoo hy is te agterhalen. FREDRIK. Als je wilt. Wen we zamen gaan, zullen we van elkander niet afdwalen. (435) Die me lief heeft, die volg me. Dat gaat u voor. RODEGOND. Dat zei de Dief ook, en hy klom met de Beul de leer op vatjet Sinjoor. binnen. Einde van het tweede Bedryf.
DAar zelje of hooren, zei de man, en hy had knollen en uyen gegeeten, Ik meen dat hy van deze nagt zo te gast zal gaan, dat hy nog jaaren daar na zal weeten Te verhaalen, dat hy op Catharina Robbertia verlieft is geweest: (440) Je zel ’t alzoo ’n aardige klugt zien, als daar je in ’t begin van ’t leeven van vrolyke Fransje van leest; Doen zy die gewaande meid, met de rokken boven haar hooft, uit venster hadde gehangen, En doen de Pastoor daar voor by quam. KAREL. Maar ik twyfel al half, of dien langen En bevreesden bloedbeuling zyn woord wel houden zel: Want hy plagt altyd zo vervaard te wezen voor spook. FLIP. Ja hy zal wel (445) Oppassen; maar zie daar, had je eer gesprooken, hy had eer gekomen. Hy komt gunter al aan, hy moest ons niet zien. Verschuilen wy ons agter deze boomen. Zy verschuilen zig.
Door uw wreedheid doen lyden: maar nu is de tyd ge- [p. 30] komen, dat al u afgekeertheid in liefde veranderen zal: Want als ik eens bedenk, hoe dat ik heele dagen, (450) En nagten, om harent wil, heb deurgebragt in zugten en klaagen; En als ik dan eens bedenk, hoe het nu veranderen zal, ja wel, dan ben ik zo verblyd, Dat ik het niet zeggen kan, me dunkt dat myn ziel op een kordewagen ryd; En als ik dan eens bedenk, hoe ik myn Liefste zal kussen en omarmen, Dan is het al even eens, of al de darmen, (455) In myn lyf van vreugden op en neer sprongen, maar gansch bloed Daar heb ik geld by my vergeten te steeken; ’t is nog goed Dat ik het nu bedenk, want de tyd die zy my gesteld* heeft, en is nog niet verstreeken: Ik mag nog eens rasjes heen loopen. Binnen.
ELleweken! Myn heer, hoe ras zal hem die blydschap vergaan; (460) Maar gunter komt Majome met haar volkje al aan.
MAJOMBE. Wel myn Heeren, heb je onzen verliefden ketelschuimer nog niet vernomen? [p. 31] FLIP. Ja, hy is t’huis wat geld gaan haalen, hy zel zo daatlyk al weer komen, Gelyk hy zei, maar mankeert ’er nu niet een beet* Aan* het tuigje? Majombe. Neen, myn Heer, het is alles gereed; (465) Maar je zelt datelyk wel eens meê voor Duivel willen speelen? FLIP. Buiten bedenken, MAJOMBE, tegens een van de Heidinnen. Ga jy hier staan, u zal ik het eerste wenken. tegens de anderen. En jy, ga jy ginter met de Heeren in dit hoekje staan, En als ik jou wenk, zo komt altegaar, en brengt de bullepeezen meê met de toortsen, en steekt ze aan; En geeft ’er elk een, ik meen dat wy hem dan van den drommel zellen doen droomen. FLIP. (470) Ras maak je van kant, want gunter zie ik hem aankomen. Phlip, Karel, en de twee Heidin- nen verschuilen zig met het goed.
WEl Simon, ben je daar, ik hebje al wat gewagt? SIMON. Dat spyt my, ik ben hier al geweest, maar heb nog wat geld wezen haalen, ik had ’er niet eens om gedagt. Doen ik flus van huis ging: maar hebje iets kunnen verzinnen, [p. 32] Waar door ik, gelyk jy flus zei, het hart, van myne schoone zal kunnen verwinnen. MAJOMBE. (475) Ja ik dog; maar het heeft al vry wat moeiten aan, En gelyk je weet, daar moet een gekruiste penning op staan. SIMON. Die moeite is niet aangelegen, want zonder haar kan ik tog niet leven. Zie daar; dat is by provisie, en als ik haar kryg, zal ik u nog zo veel geeven, Haar een stuk geld gevende. MAJOMBE. Heb dank, Simon. SIMON. Dat ’s niet, ik ben verblyd, dat ik by u ben geraakt. (480) Had ik het onze Philippus maar wat eerder bekent gemaakt, Dan had ik in zo veel droefheid zo lang niet blyven steeken; Ik dagt dat hy ’er de gek meê zou houwen; maar het is wel anders gebleeken, Waarvoor ik hem ook dienen zal, waar ik kan, En altyd dankbaar zyn. MAJOMBE. Wel nu meester Simon, wilje dan (485) Dat ik je eens bekend maak, wat ik bedagt heb, en dat wy dan beginnen? SIMON. Ja tog. MAJOMBE, hem een flesje met eenig drank toonende. Zie daar, dit is het beste, dat ik heb kunnen verzinnen: Deze drank, die van veele wonderlyke dingen is toebereid. Voor eerst is ’er in een half elle bloed van een oud wyf, die al twintig jaar in ’t graft gelegenheid. [p. 33] En doen heb ik nog de lever van een alikruik genomen, (490) En de longe van een pissebed, zo als hy pas van de moer is gekomen. En daar heb ik nog by gedaan de wieken van een muis, Het vet van een oorwurm, en de pooten van een platluis; En dat heb ik doe nog heel klein moeten hakken In een Spaans-leere schuimspaan, en doe heb ik het weer gebakken (495) Over een vuurtje van ys, in een pannetje van was, En doen heb ik het weer fyn gestooten in een vyzeltje van glas Met een vossestaart; en voor het Laatst, om het tot een Drankje te maken Heb ik ’er ouwe hanepis by gedaan; Maar ziet Meester Simon, dat zyn zaaken Die jy en andere menschen zo niet en kund verstaan, (500) Dewyl zy ongelooflyk schijnen, en haar verstand te boven gaan. SIMON. Dat geloof ik wel. MAJOMBE. Ik zal dan zo daadtlyk die geen, dien u doet quynen, Door kragt van myn bezweeringen, alhier doen verschijnen, En dan zult gy eenige kruiden over uw hooft smyten, die ik hier toe mede heb gebragt, En zo zal ik haar dan dwingen dien drank te drinken, door welkers kragt (505) Zy zodanig op u verzot zal werden, dat zy u van zelfs zal naloopen, Ja verliefder werden als gy nu zyt, waar door gy alles hebt te hoopen. SIMON. Ja wel, me dunkt dat ik myn geluk tegenwoordig tegen geen Koningryk ruilen en zou [p. 34] MAJOMBE. Dat geloof ik heel wel. Zy maakt een ronde kring op het Theater, met eenige vreemde Caracters, daar zy hem in doet knielen. Kom hier, gaat daar nou Midden in op je knien inleggen, en als jy haar dan aan hoort komen, (510) Zo zult gy op staan, en deze kruiden dan genomen, Zy geeft hem eeni- ge kruiden. En over je hooft gesmeten, en dan zelje terstondt Weer gaan knielen; maar vooral most jy je mond Toehouden, en niet een woord spreeken: Want de geesten die hier verschynen, en willen geen woorden hooren, nog zy en willen niet bekeeken (515) Wezen, daar om zal ik je dezen doek Voor je oogen binden. Zy bind hem een doek voor zyn oogen. SIMON. Is ’t nu zo wel. MAJOMBE. Ja, houje nou maar kloek. MAJOMBE spreekt eenige uitheemsche woorden, en wenkt de eene Heidinne die te voorschyn komt, waar op Simon op staat, en de kruiden over zyn hooft smyt, en weder gaat knielen. MAJOMBE. Wel meester Simon, nu dient ’er nog een nog een mannen moed genomen Te werden, dewyl het quaadste nu eerst aan zal komen, Alzo d’er eenige gansch nydige en quaadaardige geesten zyn, (520) Die u zullen zoeken te verschrikken door haar geraas, en door eenige pyn [p. 35] Die zy u, om uit het perk te jaagen, zullen doen lyden Dewyl zy uw geluk, ’t geen tegenwoordig aanstaande is, zeer benyden; Maarje moet dat alles met een kloeke moet deurstaan, En denken: ’t is voor een korten tyd, ’t is haast gedaan; (525) Want zoje een woord sprak, of uyt het perk ging, je waart verloren, Daarom stoptje ooren metje handen digt toe, dan zalje het geraas niet zo hooren, SIMON. Wel nu, ik zal het doen: maakt het maar zo kort als je kent. MAJOMBE. Laat jy dat op myn staan, en toont maar dat jy een vol standig minnaar bent. Terwyl Simon in het perk geknield leid, met een doek voor zyn oogen, en beide zyn handen digt voor zyn ooren, wenkt Majombe de andere Heidin, die met Karel en Flip voor den dag komt, die zy elk beneffens de Heidin, die eerst gekomen is, een bullepees met een toorts in de hand geeft, die zy aansteken, en zomtyds digt voor de oogen van Simon houden, en dan zomtyds al dansende veel geraas maken, terwyl Majombe aan het eind van het Theater staat, en haar voorzeid. MAJOMBE. Oxius. Waar op altegader gelyk antwoorden (terwyl zy Simon met de bullepees slaan.) Koxius, Doxius, Stoxius, Voxius. Zy danssen weêr als voren, naar dat zy hem de toortse weêr digt voor zyn aangezigt gehouden hebbe. MAJOMBE. (530) Ixius. Zy antwoorden weer als voren. Bixius, Dixius, Mixius, Stixius. En danssen weer als voren. [p. 36] MAJOMBE. Izegrim. Zy antwoorden weer als voren. Wyzegrim, Vysegrim, Lysegrim, Sysegrim. En danssen weêr als voren, waar op Simon in dat zelve postuur voor over valt, als wanneer zy ophouden, en de toortsen uit doen, en nemen al het goed meê, en verbergen zich alle, behalven Majombe, en de beerehuit, die zy in een hoekje van het Theater laten leggen, als wanneer Majombe by Simon gaat, en hem by den arm over einde tilt, en aldus aanspreekt, en den doek van de oogen doet. MAJOMBE. Wel meester Simon, die storm heb je manhaftig deur gestaan, Je liefste heeft het gedronken, en ik hebje door myn bezweeringen al weder na huis laten gaan, En zo jy je nou noch tot een klein avontuurtje wilt begeven, (535) Zo zal zy daadlyk hier weêr verschynen, daar zy je dan voor je moeyten wel duizent kusjes zal geven. SIMON. Ja wel ik kenje zeggen, dat ik met deze reis, zo gehavend ben, Dat ik tot een tweede aanslag kwalyk besluiten ken, Want ik wil liever van myn leven om haar niet meer denken, Als dat ik op zodanige manier myn vleis aan den Duivel zou schenken. MAJOMBE. (540) Wel hoor meester Simon, ik heb hier een vel meê gebracht Van een zeker dier, en dat heeft zodanige kragt, Dat geen duivel of spook op hondert schreden na by u en derft komen, ’k Laat staan beschadigen, derhalven behoef je niet te schroomen. [p. 37] SIMON. Wel waarom zei jy dat flus niet? had je my ze doen aangedaan, (545) Dan had ik al die slagen, die zy my zo rykelyk toetélden niet behoeven uit te staan. MAJOMBE. Ik dagt ’er toe niet om, maar nu en behoef je daar niet voor te vrezen. SIMON. Wel als ik daar van ten volle verzekert mag wezen, Zo wil ik het noch eens bezoeken, maar op conditie dat zy my niet zullen slaan, Want anders zou ik het laten, dewyl my die nydige geesten in ’t minste niet aan en staan. MAJOMBE, den doek weêr voor zyn oogen bindende. (550) Daar hoef je niet voor te vreezen. SIMON. Hoe zelje me weêr dien doek voor myn oogen binden? MAJOMBE. Ja, om dat je niet verschrikken zoud, zel ik je weer blinden, En je moet spreken, want je waart anders om hals, en laat my nu maar begaan: Ik verzeker je dat je nog wel zegge zult, dat ik wel heb gedaan. Naar dat hem de oogen geblind zyn, strykt zy zyn heele aangezicht met zwartsel, en naar dat zy zyn handen op zyn rugge gebonden heeft, neemt zy de beere huit, daar zy hem met hulp van Karel en Flip en de twee andere Heidinnen, die stil te voorschyn komen, in bind: en daar na met een dik touw om zyn middel binden aan een katrol een voet twee a drie van de aarde ophalen al waar zy hem laten hangen. [p. 38] FLIP, stil. Pakje weg, want ik hoor gunter menschen aankomen. Altegaar net al het goed binnen.
(555) WEl Kees, je ebt van neavond nog gien ongread vernomen? KLAAS, stil. Nien, ik mien, as zy ’er zo oppassen, dat wy ze dan wel heast Verjeagen zellen. KEES. Och! wat zie ik? KLAAS. Hoe benje zo verbeast? Of ben je weeêr verveart, wangt je bent sukken bangen Blooden Uyl. KEES, wyzende na Simon. Wel, zie je daer dat spook wel hangen? Zy gaen ’er na toe. KLAAS. (560) Wat spook! het laykent beter nea ien wild Zwayn. PIET. Het mogt iens stront. KEES. Het zel veurzeker ien van die weer wolven zayn, Dear my ming besje zealiger, als ze zet en spon, van plagt te vertellen, Doe ik nog jong was. KLAAS. Kom hier, we zellen [p. 39] d’Er iens wat op gean buken, en zien of het niet en leeft. Zy slaan hem met het verkeerde van een vork, waar op hy lustig begint te schreeuwen. PIET. (565) Ik heur dat het ien mensch is an ’t geluit dat hy geeft, O jea, het is ien mensch die zwart is, mit ien doek veur zing oogen gebonden. KLAAS. Doet ze hem of. SIMON, naar dat zy hem den doek van d’oogen hebben gedaan. Zoo gy hier uit den afgrond zyt gezonden Om myn te plagen, en van die wreede geesten zyt, Van de welke myn aanstaande geluk zo zeer word benyt,* (570) En van deze nacht zo gehavent ben, zo zal ik u bezweren Door kragt van dezen huid, dat gy my in ’t minste niet zult deren. Of zo gy menschen zyt als ik bent, Van vlees en been, en by geval hier omtrent By nacht komt dwalen in deze Bossen, (575) Zo wilt doch een elendig Minnaar verlossen, Zonder my langer te vragen hoe ik hier gekomen ben, Dewyl de pyn, die ik ly, iet langer verdragen en ken. Alleen zal ik u zeggen, dat ik de Kok ben van den Marquis, die hier digte By woond, dewelke gy hier door ook ten hoogste zult verpligten. KLAAS. (580) ’t Is meester Sime, kom leat ongs near den Markys toegean, En hem hier healen. Zy gaan na ’t huis van den Marquis toe en kloppen. PIET. Klopt mear ean. [p. 40]
WIe komt hier zo laat onze nachtrust breeken? BOEREN. Doe open, we motten ming Heer de Marrekys spreeken. LAKEY. Die is al lang na zyn slaapkamer toe, (585) Jy moet morgen weerkomen,* want ik en doe Zo laat niet op. PIET. Doe op, ’k ben Pieter, wangt daar is an gelegen. LAKEY, uit. Ben jy het Pieter, wel waarom heb jy je naam zo lang verzwegen, Want had ik geweten, dat jy het waart, ik had al eer open gedaan. PIET. Ei zegt het ming Heer de Marrekys iens. LAKEY. Wel nu ik zal eens gaan (590) En zien of hy og by der hand is. Lakey binnen. PIET. Ik zel het hem zegen. KEES. Nien leat ik et doen. KLAAS. Ik zel het hem allerbest uitleggen. PIET. Jy zoud et zo bot zeggen, dat hy het iet half zou verstaen. [p. 41] KEES. Zwygt stil allebay, want hy komt daar al aan. De Marquis uit, waar op alle drie de Boeren toeschieten, en gelyk aan schreeuwen. PIET. Ming Heer, ik eb daar. KLAAS. Ming Heer... KEES. Ming Heer. MARQUIS. Maar wild tog zwygen, (595) En spreek een voor een... PIET. Sime an ien boom, ming Heer. KLAAS. Daar gunter... MARQUIS. ’k Zeg dat je zwygt. PIET, hem Simon wyzende. Ming Heer, daar gunter hangt hay. MARQUIS. Wel ist mogelyk, kan ik ’er dan geen stilstand onder krygen. De Marquies Simon ziende hangen; gaet ’er na toe. PIET. Ming Heer dear is hay. MARQUIS. Wie is dat? PIET. Measter Simon, jou Kok. Zy maken hem los. MARQUIS. Wel maakt hem los. Wel meester Simon, hoe zie jy ’er zo uit? [p. 42] SIMON. Och! myn Heer zy hebben my niet deze stok Zo geslagen, dat ik my naaulyks kan verroeren. MARQUIS. Maar hoe komje hier? SIMON. Door eenige quaade geesten, die my hier hebben komen vervoeren. MARQUIS, tegens de Boeren. (600) Loopt brengt hem binnen, en wascht hem schoon. Zy dragen Simon binnen. Wie komt daar? zo ik het wel heb, is ’t myn zoon.
MARQUIS. WEl zoon, waar komje zo laat van daan? KAREL. Papa, Flip heeft me mê getroont, om een part te helpen speelen Aan Meester Simon, die zo aardig was, datze me niet en zou hebben kunnen verveelen, Al hadze tot morgen geduurt. MARQUIS. Hoe, heb jy hem dan zo toegesteld? FLIP. (605) Ja, myn Heer, hy had my flus verteld, Dat hy zedert eenigen tyd zyn oog, op onze Kaatje Robberts had geslagen, En dat zy zo wreed voor hem was, dat hy niet langer en konde verdragen De pyn, die hy daaglyx om haar leê, waar op ik hem heb geraân, [p. 43] Om by een Heidinne, die hier digte by woont te gaan, (700) Die hem, naar dat zy hem veel grimmassen had doen maken, en digt afgeslagen, Om hem deze amoureuse parten uit zyn gat te verjagen, Voor het laatste hem aldus toegemaakt heeft in deze Beerehuid Gebonden heeft, en opgehangen. MARQUIS. Doortrapte schavuit! Ik zal jou leeren mynen armen Kok zoo toe takelen. Hy slaat hem met zyn rotting. FLIP. (705) Och! och! men Heer! men Heer! MARQUIS. Neen! neen jy moet cortasie hebben voor jou makelen. Scheerje hondsfot na binnen. Heb jy dien ouden bloed niet verschoont, Na ’t Rasphuis zal ik jou schikken. FLIP, al jankende na binnen. Ach! knegten! leert aan my hoe ’t quaad zyn meester loont. EINDE.
vs. 146 gebragt, sic, als men hier ‘‘gebrogt,’’ leest, en daarna een verseinde, is het voorgaande weesvers opgelost. Wij vatten het zo op, en beschouwen dit vers als 146 en 147. vs. 147 ’t Geen er staat: ’t geen (zonder nieuwe regel) vs. 181: weesrijm. vs. 182 dat er staat: da vs. 238 wist er staat: wilt vs. 240 (verdeeld over twee clausen): weesrijm. vs. 457 gesteld er staat: gesteld. vs. 463 beet rijmwoord, hoewel de tekst doorloopt vs. 464 Aan er staat: aan (zonder nieuwe regel) |