D.S. - Het eerste en tweede deel van den half-backen Fop

D.S.: Het eerste deel van den half-backen Fop, behelsende sijn vryagie tot den trouw-dagh toe
Het tweede deel van Fop. Amsterdam, 1660.

Uitgegeven door Marti Roos.
Red. dr. A.J.E. Harmsen, Universiteit Leiden.
Ceneton081650 en 081660 — Facsimile bij Ursicula (ex. KB Den Haag)
De versnummering van het tweede deel begint bij 2001.
In deze uitgave zijn evidente zetfouten gecorrigeerd en gemarkeerd met een asterisk.

[fol. A1r]

Het Eerste Deel

Van den half-backen

FOP,

Behelsende sijn Vryagie tot
den Trouw-dagh toe.

Door D.S.

[Houtsnede: minnend paar]

Tot VLISSINGHE,
^{___________________________________}
By Jan de Klerck, Boeck-verkooper,
woonende op de Beurs. ANNO 1660.

[fol. A1v: blanco]
[fol. A2r]

Kluchts
INHOUDT.

FOP zijnde een Vryer wert gelast van sijn Ouders naar een Vrou te sien; gelijck hy tot dien eynde ginck vryen sijne Buyr-dochter Griet, die mede van een ander ten Houwelick wierde versocht. Fop viste continuelijck achter het net, sonder eenigh faveur te verwerven: ter oorsake hy seer bot, ende den anderen Vryer Jaap seer beleeft, ontrent sijn vryery was. Edoch Fop bespiet de t’samen-komsten van den voorsz Jaap ende sijn Vrijster, ende past geduyrigh op, maar sonder eenigh succes; sulcx dat hy met een Koppelaar aanspant om hem in Grietjes gratie te helpen; die hem rade in sijn Vryagie te volherden; Fop dan hadde een poeyertje meenende dat ’et blancketsel was om hem ontrent de Vrijsters aensienelijck te maken, daar het nochtans ter contrarie swart maackte; hy bestrijckt oock mede sijn geheel aangesicht dat seer swart wier, meenende wel geblancket te zijn, gaat daar mede na de Meyt ende verwacht Jaaps komste; Griet ende Jaap, Fop siende meende dat ’et den nicker was; sulcx dat Griet haar van dien tijdt beginde in te beelden, dat den Hemel wilde datse met Fop soude Trouwen. Middelen-wijlen al de Werelt loopt van Fop ende sijn sware Tronje wegh, onder protext dat ’et de Duyvel was; Fop begeerigh zijnde om dien swarten drommel te sien die al de Werelt sagh en hy niet, stelt hem in een ront, beschanst [fol. A2v] hem met kruyssen, besweert de Duyvel ende siet daar na in een Spiegel: hy hem selven siende loopt van ’s gelijcken heen: Maar wierdt daar na van sijn Ouders onderricht. Fop komende nu t’eenemaal in de gratie van sijn Vrijster, steeckt de Koppelaar tot loon in een sack met hulpe van Jaap, ende slaan hem dicht af. Fop daar aan die Trouwt.

_______________________________________________

PERSONAGIEN.

FOP	de eerste Vryer,
JAAP	de tweede ende Mede-Vryer,
GRIET	de Vrijster,
LAMBERT	de Vader van Fop,
MAARTJE	de Moeder van Fop,
KNELIS	de Koppelaar,
PIET	de Snyer,
CLAAS	de Meulenaar,
GEERT	de Vage-bondt.

[fol. A3r]

’t Eerste deel
VAN
FOP.

Fop uyt.

NOu ben ick ierst ien Quant die by de Juffers mach gæen uyt vryen,
O bloet hoe sel men Grietje nou worstelen, en mit men liefde stryen,
As icker liefde toon! dæer is niet soo zwæer of soo groot,
Dat hæer van mijn sel scheyden, as allien de bliecke Doot.
(5) Wat sel icker, wat sieckte der minne, en liefde, is, gæen leeren:
O slabbermælement! nou sel het ierst gæen op ien schæeps scheeren.
Mijn soete bolle tas! den brankt; den brankt! sinte Juriæen!
Dat ick die mæer iens blussen en mocht; soo was de pijn edæen.
Ick wil wedde, dat as sy van men liefde sel weten,
(10) Hæer hert van vreughde sel springen verr’ boven de Plæneten:
En ick en sel oock niet min
Tot æen ’t Plæneet van Venus springen, soo het is metter sin:
Tot teecken dat ick hæer wil weder-liefde drægen.
Ick hebbe Grietje al over lange gevrijt, jæ by næ dry volle dægen:
(15) Soo dattet mijn gansch gien wonder en geeft, dat sy mijn geern siet:
En hæer ehiel ebalghte æen mijn tot weder-minne biet.
Wel wæerom en sou sy het niet doen? ick ben ien jeughdigh Keerel;
Van boven tot beneên even net; van achter en van veur as ien peerel,
Mijn tronje, kæecken, handen, oogen tanden zijn schoon; men tongh is wel esnæert:
(20) Al prijs ick schoon men selfs, ick ben wel dubbel prijsens wæert.
Siet men klieren iens æen men lijf; sy stæen elijck eschildert:
Men brouck is næer de franxse moede (soo ben ick nou verwildert
[fol. A3v]
Terwijl ick Grietje vry) men wambays, kousen, schoen en kræegh
Zijn even treftigh, ’t is al treftigh dat ick, Joncker Fop, dræegh.
(25) Men omme-ganck en ier wordt by alle Menschen epresen:
Men beste Cameræets willen stæegh in mijn eselschap wesen;
Soo giestigh is men wangdel; ’k en kreegh noyt ienen slagh
Van Væertje ofte Moertje; as iens op ienen Sondagh,
Męer het was gehiel buyten reên; elijck ick sel verklæeren:
(30) Mijn Bestje..... Jæeck selt segge; ick sellet openbæeren:
Mijn Bestje is nou ierst-dæeghs verhuyst næer d’Out-væders, soo dat
Ter begraffenis wierde versocht van men kennis uytte Stadt,
Die het lichæem ten græve brachten, benevens veel geschoore æpen,
Sy songen over den doôn, het wæeren gemeste velt-pæpen:
(35) Mits dat ick dese Musijck vernam, ick songh med’ overluyt,
En schreeuwde mier as sy: dæer komt mijn Væer jou fiel, jou guyt,
Begint alsoo men armen rugh met ongebranden as te verwarmen:
’k Wenste hem wel duysent mæel ien mont vol Wieroock van darmen:
En had’ ick gien elijck al songh ick mee? ’k meen jæ; het pæpe liet,
(40) Dat koste Bestje gelt, mæer ick, ick songh voor niet.
Doch die sonden zijn me al over lange vergeven,
Ick en denck nou nergens mier om as om Grietje te leven,
Men Væer en Moer zijn beydt soo esint, sy mogent hiel wel lien
Dat men Grietje mæer en wilde, ’t sou met ien eschien.
(45) Daer komense mitter beydt, ick mien wat nieuws te hooren.

Lambert, Maartje uyt.

Maart. SEun, hoor iens reys, dæer is voor jou eluck eboore:
Je bint van dæegh te Feest enoot tot Jæep en Teun.
Fop ’k Songh liever mit men Griet ien Amoureusen deun.
Maart. Jou Griet is mee enoot.
Fop Men Griet? se mocht de duycker:
(50) Hoe is men Lief men suycker
Mee van de Speels-enoots? soo heb ick spels enough.
Maart. Jæ by aldien dat sy jou weder-minne drough.
Lamb. Siet Seun je mot jou op de Mæeltijt ierlijck houwen,
Je mot beleeft zijn; je mot alle de æere Rabouwen
(55) Steets verlęten en stęegh pręten mit jou Griet:
Je selt wesen hoogh epresen, en ęers niet.
Je mot hęer deughden love; hęer schoonheyt prijse;
Hęer tanden as Albast die mot je ier bewijse.
Hęer voor-hooft mot witter zijn as evallen snee,
(60) Soo mot je oock spreecken van hęer handen en borsjes mee.
Je mot hęer ’t ierste glas schencken hęer reynigheyt vermelle,
Hęer onder het etal van de negen Muysen stelle:
Hęer oogh strelen en seggen dat je bint verwonnen door ’er min,
Soo sel je licht verstęen of sy Trouwen het in ’t sin.
[fol. A4r]
Fop (65) Nien Væer, ick weet vry mier as ghy me selt seggen,
Maart. Segh op ien reys hoe ghy jou liefde selt in ’t werck leggen,
Fop Voor ierst sel ick ien stuck wildt-bræet verbergen voor jou beyd’t,
Soo heb je morgen mee wat; is dat niet wel eseyt?
Maart. O nien, dæer stæet men mot niet bekommert zijn voor den dagh van morgen.
Fop (70) Mæer as ick wat tot voorræet heb, dan behoufje niet te sorgen,
Noch kommerlijck te zijn wat je morgen eten selt,
Wat duncktje van jou Seun is ’t niet ien fræyen helt?
Maart. ’t Is even-wel gien plicht van ierlijcke gasten.
Lamb. Wat sou je voor ien onschult doen as yemant jou verraste?
Fop (75) De gemiene: ’k sou segge dat men Væer of men Moer sieck was,
’k Weet veul volck dæer by soodænigh excuys komt te pas:
Die veur hæer sieckte esonde Wijftje hæer sacken vollen op Mæeltyen en op Feesten.
Lamb. Sy wooren oock e-extimeert as wan-eschape Beesten*
Fop Nien by men keel niet; niemandt seyter ien woort,
Lamb. (80) Dat doen de hoofden mit malkæer dattet niemandt hoort:
En sulcke Luy en komen nergens in consideracy,
Fop Dæer is nochtans soo ien nou onlanghs eweest op de nominacy,
As Over-man van ’t Potte-backers gilt: en ’t ginck mit goet fatsoen.
Lamb. ’t Was veynsen soete Knecht, ien doucktje tegent bloên.
Fop (85) Ick scheyder af; ’k heb voor men Grietje kloucke Ceremonyen:
Dæer by jou ræet soo veul is as vijsevęseryen.
Lamb. ’t Lijckt wel scheerens dat je mit jou Væer geckt
Verhæelt jou Ceremony ben je ien Vryer van respect,
Fop Ick was gister in den avont mit Joost tot onse Coster,
(90) Dæer vont ick Hier-Oom, hy gaf me ien Pater-noster,
Van groote impartancy: die sel ick lesen sonder verdriet,
Soo krijgh ick tot recompensy mijn suycker-soete Griet.
Maart. Mæer Fop wats dat eseyt? seltje ien Vrijster belesen
Mit ien Pater-noster? dat en kan immers niet wesen
Fop (95) Hebt gien vries: Hier-Oom beleest Hintje-Pick wel altijt:
Sou ick dan gien Meyt belesen? dat wæer te groote spijt.
Elemælement! ick zweer by duysent duyckeren;
By wæeter, by æerd’, by locht, by vyer, dat icker sel besuyckeren,
Lamb. ’t Is mæer ien weet ien Vrijster te bekoren tot sen Bruyt,
Fop (100) Dat sey den Kinckel oock en blies de keers met sen neers uyt.
Lamb. Vuyl-beck, deugeniet, is dat voor men moeyt en lieren,
Fop En tiert soo bijster niet: ick heb den bruy van tieren,
’k Ben veur ien ierlijck Man by alle Luy bekent.
Lamb. Jou ierloose vuylick, dat jou den Blixem schent!
Fop (105) En mæecktje soo quæet niet je mochter ien pleuris van krijge.
Lamb. Loop Schelm, of ick lier jou met jen Væer de spot drijve.

Fop binnen.

[fol. A4v]
Lamb. BRenght dan Key’ren op: brenght Bræet-verckens op,
Soo heb je alle seeven weecken gelt. Is dat men Seun Fop,
Die ick soo lief heb? mach ick niet wel men sinnen ontstelle,
(110) En men selven dagh en nacht mit sen liefde quelle?
Jæ wel ick bedrouf me tot men ziel:
En lijcke-wel mot hy men Seun blijve al wast noch soo grooten fiel.
Maart. Sel je hem slæen, of jou goetheyt van hem wende?
Wat selt worre? snijtje in jou neus je selt jou æensicht schende.
Lamb. (115) Ick zweer had ick hem hier dat ick hen mit ien stock sou vrijve.

Fop spreeckt door de venster.

Fop Ik zweer jou by men preutelinge, ick selder wel van dæen blijve,*
Lamb. Deugeniet, schuffel-bout, komter uyt helle-droes.
Fop Dat je men Væer niet en wæer ick sey ien scheet in jou warm-moes.

Fop hæelt de venster toe.

Lamb. Wæer wil dit heen? hy sel me noch uytsinnigh mæecke,
(120) De sinnen zijn men over-heer: ic sel noch in het Dol-huys ræecke
Maart. Men lieve Lambert Clæessen vergeeft hem dese fout!
Lamb. Nien Mæertje niet alsoo dien schurf is te stout.
Maart. Men lieve Lambert Clæessen læet ons hem perdonneere!
Lamb. As ghy het soo verstaat, ick mot het wel ten beste keere.

Lambert ende Maartje binnen.

Griet uyt.

(125) ’k HEb men leven gien onbeschofter biest esien as Fop,
Wie het sen dægen ehoort? dien verbranxten dick-kop
Mient dat ick allien hoor op hem te passen, en te præeten:
Hy is soo jęlours as ick męer ien weynigh ien ęer in læete,
Dat het wonder is. ’t Is wæer ick worre van veul bemint:
(130) Even om de węerheyt te kallen, ’k heb hem mier as de rest esint,
En dat hy hem wat jeughdigh, of giestigh wou toe-mæecke,
Ick sou mier en mier, ja hiel en gęer, in sen liefd’ allien blæecke:
Mæer nou, hy is soo bot, soo plomp, hy kan niet ien beet,
Mit dat hy gister by me quam voelde hy ten iersten nę men schortelkleet.
(135) Wie hoord’ oyt sulcks ien gril? is dat om Vrijsters te behægen?
Nien wis niet; men mot sich voor ierst al ierlijck drægen,
Het veynsen is goe salf, ontrent ien teer Lam:
Piam piano mot me gęen, as Harman in de klieren quam.
In die elegentheyt mot ick Jæep prijse hy is prijsens weerdigh:
(140) Hoor ien reys, hoe hy ierst by me quam, hoe eerdigh
Hy me wist te believen sonder ienigh karél:
Wat houft het oock eseyt veule Vrijsters weetent wel.
’k Mach je lijcke wel soo nieuw-gierigh niet læeten;
Ey lieve hoor! hoe Jæep ierst by me quam uyt præeten:
(145) Ick hoorde een Vryers klop, ick vloegh nę veur en sloet de deur op,
[fol. B1r]
Dæer vond’ ick Jæep demoedigh smiecke: met sen bloete kop
Begon hy op sen Hofs tegens me te courtoiseeren:
Men Grietje (sey hey) den grooten branct doet me tot jou keeren;
Siet hier jou slæef, jou dienæer die sen eelste bloet
(150) Voor jou wil storten: was dat niet ien bręve Vryers groet?
Hy kon hierlijcke hæeghse tarmen en complimenten mæecke
Men liefste (sey hy) ’k en ben niet weerdigh, de schaduw’ van den Boom te ræecken
Dæer het Honigh-Bietje onder het ezweeft,
Die het Was egeven heeft,
(155) Dæer de dræetjes van jou schoen mee zijn bestreecke:
Sou men mit sulcke woorden niet ien stienen hart doen breecke?
Ick en ben niet weert (sey hy) dat je me te kussen gont,
De vlo, die eseten het op jou minste slaves hont.
En duysent dingen mier die ’k nou niet en kan versinnen:
(160) Mæer hou! dæer komen mee noch ienige van sen tarmen te binnen:
Jou klier-scheuer, jou dweyl (sey hy) jou vloer krisp,
Jou besem-stock, jou vuylens-back, jou neers wisp.
Ick dacht ick mot mit men presenti sen branct wat verkoele,
Hy begon men handen soo wat te fommelen en men pols te voelen,
(165) Ien dagh of thien dæer an hy klopt me onder de kin:
Dat kon noch gæen, dacht ick, want dæer en was gien prickel in:
Ien korte wijl dæer na het hy mit ien soen of ses sen hangt in men boesem esteecke:
Niet ien beet, dacht ick, ’k en selder niet af in stucken breecke,
Op ’t læetst begint hy me te kittelen, soo, dat ick m’ achter over stiet.
(170) En wat ’er voorts ebeurde, en sey ick al men leven niet.
Dat is den rechten Iteliæensen Balsem om Vrijsters te enesen,
Mæer Fop die is soo bot, al was hy van ien West-valinck eworpe hy kon niet botter wese.
Sel men ten iersten soo stout æenræecke de Meysjes schoot;
En plots dæer in vallen as ien Eent in ien water-sloot?
(175) O nien? se motten jou ierst lief krijge dan sellen s’ het lye,
En dat gh’ het hæer al sey se souwener mit lijf en ziel veur strye,
Mæer ’t is Pluto selfs bekent hoe dat ien batavier,
Noch drommel, noch doot, noch hel, en vreesde, noch water, noch vyer,
As hy Clæesje, Blæertje, Dircktje, Mæetje en Trijntje,
(180) ’t Patrijs nætuyr æen-toogh onder schijn van Cosijntje,
Die Leeuwerck songh soo schoon, dat het Wijf hæer Man
Met hoorens kæperde: Ja ’t is wæer, ick weet ’er van.

Lambert ende Maartje uyt.

Dæer komt Fops Væer en Moer ick selm’ hiel spijtigh houwen,
Maart. Goejen dagh Grietje, wel Kinct hebje noch gien lust te Trouwen
Griet (185) Trouwen, ô nien den onbevleckten Mæeghden glans, stame best an,
[fol. B1v]
Męer as ick mocht goe dagen hebbe mit ien treftigh en eliert Man,
Ick liet me noch bewille-keure: ick ben as je weet van gien ienen,
En ’t is ongeręen sen jeught te verslijten mit suchten en wienen:
Męer alle Węer en is niet ganckbæer noch alle lacchen vreught,
(190) Dęerom wacht ick noch wel ien wijl, ’k heb noch men iersten jeught.
Maart. Te trouwen is den besten ręet, ick hou niet van jou kallen,
Ien Bloem niet by tijdts epluckt siet me verdorven en van sen steel vallen:
Ick loof wel Grietje dat je weet węerom dat ick hier kom,
Griet Gans niet, Męertje, hoe kan ick weten de reden węerom?
Maart. (195) Onse Fop het je soo termentigh lief: hy wilt met jou sen leven verslijte
Griet Fop? Nien Męertje jou Fop en sel men stal niet beschijte:
Pręet dęer niet af dat en sel sen dagen niet eschien;
Dęer zijn mier Meystjes: hy mach Lijsjen liefde bien.
Maart. Hy hetter gien sinnelijckheyt toe, se lęeter van yeder foolen,
Griet (200) Dat is niet ien beet hy sel te minder doolen.
Lamb. Męer Griet wats dat eseyt dient dat met ien ewęeght,
Die effen soo veul ier het as ien Peert in sen vuyst dręeght?
Men Seun, Kinct, wil ien by-slęep van ien sedigh en deughdigh leven
As jy bent: en węerom oock niet het Ja-woort egeven?
(205) Gh’ hebt gien Vęertje of Moertje dęerom dat ghy’ het liet.
Griet Nien Lambert men beslęet soo gien Peert al loopende niet.
Ick mot nęer de Merckt gęen, ’k en mach niet langer touve.
Maart. Spreeckt toch ien troostigh woort of ge selt sen ziel bedrouve:
Hy wordt soo blieck en soo mager, hy elijckt wel ien ęer mens,
(210) Wat sel ick hem segge?
Griet Dat ’k hem gemorge wens. Griet binnen.

Maart. MÆer Lambert!
Lamb. Męer Męertje!
Maart. Ick vrees dat sen gevry niet-mit-al sel baten.
Lamb. ’k Wil datse mitter bey veur d’hel op ien rat saten;
Door dien men Ouderdom soo equelt en etormenteert wort.
Maart. Je motter nou mee deur Vęer ten bęet niet dat je knort.
(215) Kom lęet ons t’samen heen gęen, we sellen ręet bekomen
By d’ien of d’ęere vruntschap, veur ien klien geruys te schromen
En is gien Mans bedrijf; kom gęeuwe Vęer jęeght droufheyt uyt,
Lamb. Hoe wordt oock menigh Man hier van sen Wijf ebruyt.

Lambert en Maartje binnen.

Jaap uyt.

DAt gęet ’er mit ien na toe: O Grietje dat je wist hoe ick jo beminde,
(220) G’en soutme so langh niet tormenteeren, męer jou in liefde late vinde
[fol. B2r]
Ontrent men brandigh gedarmte: ô bloet as ick slechts peyns an datter is ebeurt!
Soo jæegh ick alle droufheyt wegh dæerom ick heb etreurt:
Wat ist ien bræve, grijse, græewe, Tas; van ’t hiele langt de beste,
Sy is soo poeseligh en soo drolligh: mæer hou, ’k zwijgh jou de reste.
(225) Ien sæeck spijt me, sy is soo machteloos opper estel,
Mit icker læetst mæer æenræeckte vielse van achter op ien voet-schabel
Dæer verhæeldese ien History die hiel seecker was en wis,
Datter ien groote keur onder Pæpe ende Geuse Meystjes is.
Ien Pæpiste Vrijster (sey sy) en sel op gien Vridagh vlees verdelge,
(230) Mæer ien Ereformierde sel op ien Vridagh hiele stucken in-swelge,
En ’t was juyst Vridag: ik dagt dit is ien pæræbel die se brenckt te pas,
Ick nam’er in men narm, en besproeyd’ hæer in ’t wæeter uyt mijn Parnas!
O suyckermælement! was dat vryen? was dat van liefde blæecken?
’k Sweer by men Moertjes onder-ziel, men sou sen hart in ’t lijf doen kræecken,
(235) Ick men dægen niet meer soo vryen: de Goden wierren gram,
En dreyghde ons mit vier te plægen; me dacht dat ick Heintje-pick vernam;
En dat de Hel onder ons begon te branden: want van achter en van voren
Wiere we beyd’ soo hiet, dat wy by na den adem verloren:
We worden doen ewaer dattet ien werck was van diep insicht en groot bescheyt:
(240) En dat mitte Goden te stryen was puyre dullicheyt.
Ick weet op ien æer tijt wel wat ick mot doen of læten,
As ick by de Meystjes mier wil gæen uyt præten.
Even bemin ick Griet mier as emien, ’k hebter selfs wel eseyt,
En mit sughten en etræen men liefde veur oogen eleyt.
(245) S’en sel, begort, selfs niet vrien gæen elijck de Steetse Meystjes mit hoopen,
Die, as de Reu, de Teef, de Vryers achter næ loopen.
Wat doen s’er best om ien man: de ierste soorte onder hæer
Drægen locken vol krollen en stæerten elijck as de Drommels Beste-væer:
Dan leggese hiele plæcæten van pleisters op ’er muyl-korf die vol gæten is egete,
(250) Æers nogh æers dan offer Lucifers Hel-gespuys had mit schoe-pinnen op esete,
Het hæer is eperfumiert en epoyert mier as emien,
Gans lijden! hoe ruyckt men Juffer dan? elijck een Veen-boer tusschen sen tien.
En voorts zijnse soo hoofs, soo weyts, soo dol al of se souden vliege:
[fol. B2v]
En dit allemęel, goe luy, om Monsieur Joncker te bedriegen.
(255) De groote Borger-soort vrijft mit doucken het veur-hooft en ’t gehiele vel,
Dęer af te blincken of se eblanket węren met ien snotte-bel,
De fulpe punt wijst uyt datter geweer van Ossen en Koeyen
Op hęer toekomende Mannen veur-hooft sel groeyen:
Of souwe se wel hoopen dattet mee de moede werden sel?
(260) Soo wensch icker met die moede voor Pluto in de Hel.
Het hęer is an beyde zijden ien weynich uyt ehaelt in forme van ien Locktje,
Dat soo net thoont en af-steeckt as Helsvier op ien stocktje,
Dęer by dręgense ien neusdoeck dight an den hals op ’t nieu fatsoen,
Mit ien vergulde Ketten om den hals even as ien ekropt Velt-hoen,
(265) Mantels met wijde mouwen en sel hęer Hemel noch Hel af-preecken;
’t Is te gerieflijck veur de Vryers om er hant dęer in te steecken:
Se souwen dęer an bekomen te grooten bancqueroet
’t Ien mot as het ęer zijn, as het wesen moet.
Denckt iens hoe men Juffers dan mitter moedige stappen de stręet bewege?
(270) Ick loof ick hadde se ien besem in er neers se souwen de selve wel schoon veege.
Dęer en ontbreeckt niet, ien stuyver en is gien verrotten appel weert,
As yemant van dese Madamen soo pronckt en quispel-steert.
De minste soort van dit volck gebruycke veul beter practijcken;
Die lęeten de splitten van hęer klieren recht over malkęer stęen kijcken
(275) ’k En segh niet mier: noch oock de reden węerom,
Men sou dat wel konnen afmeten alwęer me doef of stom.
Die gien incornęete lijftje en het en mach gans niet mee spelen
Dat motter zijn al souwen sy het hęer Miesters ontstelen,
Esteve Cantine mutsen mit platte kanten, de spelle inde mont,
(280) Van boven hiel net, męer van onder dickmęel totte Lenden bestront,
Men Grietje męeckt het vry ęers, ick mach het oock hiel wel lye,
Se dręeght ien muts, ien neus doeck, ien hemtp ses weecken; is dat wel hoovęerdye?

Griet uyt.

ICk denck wel nien. Dęer komt men eygen diel allien ęen,
Goejen morge, Grietje, węer na toe soo dra?
Griet ’k Mot nęer de Marckt gęen.
Jaap (285) Men liefste ziele touft wat, ey lieve men hartje je mot me ’t Ja-woort geve,
Jy ben men ienigen troost, en men toeverlęet soo węer as ick leve.
Griet Nien Jęep je selt wel ien Vrijster krijge die mier gelt het as ick.
Jaap Men lieve Grietje ’k heb van ęere Meystjes ien schrick,
Lęet me toch in ’t binnenste van jou graty.

Fop luystert in een houck, en spreeckt saghtjes.

[fol. B3r]
(290) ’k HAdd’ liever dat jou den heinker-man wierd’ ien tentasy,
Griet Ick sel græegh lye datje somtijts uyt præten komt veur ien uyr.
Jaap Grietje je sou eselschap is me soo æenenæem, jou absenty soo suyr:
Mæer wanneer sel ick kome?
Griet Komt t’avondt ten achten.
Jaap Wel men soete Schæep.
Gemorge men trecke-becktje, men Grietje.
Griet Gemorge Jæep. Jaap en Griet binnen.

Fop uyt.

(295) SOu me malkæer soo niet mooy sonder neersgat beschijte,
Ick sel hem lieren gemorge Grietje dat hem de darmen sellen splijte,
En hæer gemorge Jæep. Hy mient dat hy er hert winnen sel,
Mit sen klompen mit krenten: mæer ick kenner al te wel:
Ick sel t’avont ten achten soo wel as hy veur de deur op passe,
(300) En sen ræet verhinderen; of men handen in sen bloet wasse:
Ick heb trouwens gien noot, se sel me selve wel komen t’huys,
Niemant en sel credit hebbe as mijn hierlijck bacchuys.
Ackermalementen, ick was liever noyt ebore:
Ick sel soo ick Fop Lambersen hiet hæer hiele ziel bekore.

Maartje uyt.

Maart. (305) WEl Fop hoe heb g’ het emæeckt mit men Hier den Avecæet?
Fop Hiel wel, ick kan ’t niet beter wensche, hy gaf me goeyen ræet.
Ick liet hem dese Minne-brief veur men Grietje schrijve,
Dæer me ick veur altijt in ’t veurste van er graty sel blijve,
Men Brief steeckt vol verstant, hoe jyse kiert of went,
(310) O gans felten! wat wast ien wijse Grieck, en ien elierde Vent;
Hy kon Pausen, Keysers, Koningen en Princen uyter setels præten,
Ick minne sulcke spitse Luy en elierde Avecæten,
Mæer niet die æers niet doen as stienen tellen, en rennen achter stræet,
Dæer met se æers noch æers en blincken as Hintje den duycker tegen den dageræet,
(315) Doch wat leyt me dæer æen? ick hou het mit men Brieftje,
Maart. Hoe luyt het op-schrift?
Fop Wel, an men soete Lieftje. Fop leest het op-schrift.
DEsen Brief sal me bestellen over den Edamsen kees,
Aande Eerbaare, reyne ende kuyssche, Grietje grabbel-tees.
Maart. Je mot wijslijck sien, sulcke Luy worren eprese.
Fop (320) Sel ick dan niet wijs zijn as sy soo ien Brief sel lese?
Maart. Wat is den inhoudt isset wel ter deegh as het hoort!
Fop Hebt mæer ien weynigh pestelensy, ick selt jou lesen voort.

Fop leest den Brief.

MYn Lief en waarden Engel,
O bloedt dat zijn ierst woorden, mijn Lief en wæerden Engel,
[fol. B3v]
(325) Wæer men Hier den Avecæet hier ick dronck veur hem ien mengel,
Mijn Lief en wæerden Engel, almogende Princes!*
Almogende Princes, almogende Princes wat dencktje dæer van moer?
Maart. Wat stæege al en ræest Fop, ge bent elijck ien Boer.
Fop Almogende Princes? dat is eseyt datse ’t alles meugen:
(330) Dat is altijd den iersten,
Maart. Wel wat?
Fop Gepractiseerde leugen.
Almogende Princes? ’t is begort hiel wel; de woorden hebbe kracht,
Hy noomt hæer almogende om datse by dagh en by nacht
Hiele brocken vleesch in-slicke,
Wat ’t is ræes ten kan niet wæer zijn, se souwer in versticke,
Maart. (335) Hoe ræesje noch soo mal? ick bidje weest toch wijs in al jou doen.
Fop Dræegt gien sorg; dæer en sal niet ien woort uytkomen buyten fatsoen:
Almogende Princes fonteyne van mijn Leven.
By men keel de nar is geck.
Maart. Mæer Fop is dat eprese?
Fop (340) Fonteyn, wæer souse zijn of souse verborge en onsichbæer wese?
Sou hy wel mienen het fonteyntje van alle kant,
Dat hoogh epresen werdt vande Luyden van Beyer-lant?
Ick en kan den sin dæer van niet æers uyt-prenten:
Of sou hy wel spreecken vande fonteyn dæer de Borgers van Corenten
(345) Hæer dorst mede verslæen?
Maart. Wæerom soo deun evræeght, ’t geeft jou gien schæet?
Mæeckt ien endt van lesen; ’t is tijdt datje na Grietje gæet.
Fop Jou soete leden hebben my ewont jou halstje als ien Swæen,*
Jou soete leden, jou halstje as ien Swæen; jou halstje as ien Swæen,
Maart. (350) Nou Fop ey hooger niet.
Fop Dat en sel de duycker selfs niet verstæen:
Sou ick tegen men soete lieve Lammetje derven seggen,
Jou langen Swanen hals het mijn op jou men liefde doen legge?
Dien Avecæet, men keel, valt vry al veul te sleght,
(355) Hadde hy noch alsoo eseght,
Jou korten uylen hals hiel en gæer in malkæer edronge,
Tot op jou schouwers, het men Joncker Fop bespronge.
Vooghdesse van mijn Ziel, ô voetsel van mijn Jeught!
Dat het ierst klim; dat doet men hartje deught.
(360) Vergont dat ick mijn brandigh ingewant wat mach verkoele,
Æende fonteyne van u soete weder-min.
En dat alsoo te læeten stæen en heb ick niet in ’t sin.
Maart. Wat houtge al eræes; wat sel jer al af mæecke?
Fop Mæecke? dat wannier sy dat hoort de ziel in ’t lijf sel blæecke.
(365) Ick sel segge, vergunt dat ick men brandigh uytgewant mach verkoele inde fonteyne van jou weder-min,
[fol. B4r]
Mit sulcke woorden sou men het hert stelen selfs van ien Velt-goddin.
’t Is tijt dat ick hien treck, en dat ick den Cater van ten achten,
Mit men patiensy veur Grietjes deur verwachte.
Maart. Ick hoop dat jou veur nemen sel lucken en næer wensch eschien.
Fop (370) Goeyen avont Moertje ge selt me hæest in ien æeren stæet sien.
Gæet ghy hien, ick mot me hie in ien houck versteecke,

Maartje binnen, Fop verwacht Jaaps
komste in ien houck en spreeckt.

Dat ick men Grietje niet en vreesde, ick sou hem achter in-kruype en sen blæes breecke.

Jaap uyt.

Jaap Dæer en is gien mierder pijn as twie Vryers by ien Meyt:
Wat smæeckte ick al hartseer ier sy Fop had af eseyt:
(375) O doodt wat ist ien vyer ien vlam om niet te lyen,
’k Wæer liever ien Turcksen slæef in ’t goddeloos Turckyen,
Mæer ick beken, den loon het den arbeyt versacht,
Ick ben in hæer hert en sin eræeckt, en Fop die werdt steets uyt-elacht.
Wat wil ick van den avondt kusse en lecke,
(380) En mit men ienigen toe-verlæet ter degen trecke-becke,
Ick tie heen, ’t is ontrent acht uyren, soo ’k me niet vergis.

Jaap klopt aan Griets deur.
Fop noch verschuylt zijnde spreeckt.

Fop Nou sel jou gat ewæer worden offer gien Vage-vyer en is.

Griet roupt van binnen.

Griet. Wie klopt dæer?
Jaap ’t Is Jæep, Grietje, die je tegen ten achten hebt hieten æenkloppe,

Griet uyt.

Jaap Goeyen avondt, Grietje.

Fop uyten houck sprinckt veur.

Fop GOeyen avondt, Grietje.
Griet Ick sel je veur jou gat schoppe:
(385) Ick segh jou Fop dat je mit ien soo stricx strax van hier gęet.
Fop Ick segge oock soo, Grietje dat Jęep jou niet ęen en stęet,
Van hier Jęep.
Jaap Ick segge Fop gaet hienen.
Fop. Van hier Jęep.
Griet De drommel breeck jou bienen:
Sel me niet vry zijn noch op stręet noch in huys?
Fop (390) Niet węer Grietje, ’t is wel ien onbeschęemt bacchuys:
Ick segge Jęep ge selt sonder touven vertrecke,
Jaap We segge dat je heen gęet of we selle jou soo dun as ien Æel recke.
Griet Van hier Fop.
Fop Van hier Jęep.
Siet hy iens stęen kijcken as ien eschoren bos ęep.
[fol. B4v]
Griet (395) Ick zweer jou hange-bast ’k sel jou lieren de spot steecke.

Griet luystert Jaap in sijn oor dat hy sijn af-scheyt
soude nemen en binnen een uyr weder-komen.

Jaap ALst dan wesen mot soo sel ick de minste zijn en mit ien soen van jou af-scheyde:
Goeyen avondt Grietje.
Griet Goeyen avondt Jæep.
Fop Goeyen avondt Jæep.
Jaap Goeyen avondt alle-beyde.

Jaap binnen.

Fop MEn alderliefsten troost geeft mæer ien troostigh woordt an jou Vryer Fop.
Griet Ick segh dat je heen gæet of ick sla mit ien de deur veur jou kop.
Fop (400) Men Harte-bladt. Ick........................

Griet slaat de deur toe.

Fop NIet een beet ick sel weer komen al sou ick het beklagen,
’t Most wel ien slechten Heynghst zijn die niet ien slagh van ien Merri sou verdragen,
Ick sel Jæep hier wachten al sout den hielen nacht sin,
’k Loof dat hy weer keeren sel want dat luysteren het vry kracht in.

Knelis de Koppelaar uyt.

Knelis (405) GOeyen avondt Vrient hoe gæeje hier soo ienigh allien dwælen?
Fop Het is onnoodigh jou dat te seggen en te verhælen.
Knelis Ick hebber soo veul eholpe uyt ter verdriet,
Seght wat je let, ick ben vry ien æer as dæer je me veur æensiet.
Ist om ien Vrouw te behagen of ien Vrijster te believen,
(410) Dæer en is niemandt die jou beter, as ick, kan gerieven,
Dæer wasser læetst ien die by na in de liefde verdroncken was,
’t Was ien Steetse Juffer; dæer quam ick by tijts te pas;
Ten leed’ gien dry dagen na dat hy me sen liefde bekent mæeckte,
Of ick deed’ men best, soo dat ick by de Juffer eræeckte,
(415) Die ick seer æerdigh het suchten, het klægen, het eschrey,
(Gesproten uyte liefde van desen bedruckten Minnæer) veur oogen ley,
Næer dat ick ien dagh of thien had aan ehouden begon hæer hert te breecken,
Se versocht an my datse de Vryer selfs sou mogen spreecken,
In somma ick bracht soo menighmæel antwoort van den ienen tot ten æer,
(420) Dat icker in minder as acht dægen koppelde an malkæer,
En soo ick jou ienigen dienst kan doen ontrent het pæren,
Segget vryelijck uyt sonder mijn persoen te spæren.
Fop Benje sulx ien Kerel? kan ghy de Vrijsters soo mal broen?
Soo læetje morgen hier vinden tegens den veur-noen:
[fol. C1r]
(425) Ick sel je van men sæeck dan ter deegh onderwijsen.
Knelis Ick ben verseeckert dat je men doen ten hooghsten selt prijsen,
Goeyen ęvondt Vriendt.
Fop Goeyen ęvondt Beste-væer.

Knelis de Koppelaar binnen.

ME dencke dat dit is ien af-gerichten Koppelæer.
Soo men dit misluyct, soo doen ick me men klachte,
(430) Mæer hou: ’t is tijt dat ick Jæep hier in den houck verwachte.

Fop verschuylt hem in een houck.

Jaap uyt.

SOo sou men Fop bedriegen mit ien loosen treck,
Hy mient dat ick niet weer sel komen, mæer niet jou* geck,
Dat gæeter mit ien nę toe.

Jaap klopt, Griet roept van binnen.

Griet WIe klopt dæer?
Jaap Ick bent Grietje.
Griet Wacht ien weynigh ick kom veur Væer.
Jaap (435) Wat selle we malkæer toe-loncken en mit vriendelijcke oogen æen-schouwe.

Griet uyt.

Jaap Goeyen ęvondt Grietje.

Fop springht uyten houck.

Fop GOeyen ęvondt, Grietje, mach ick wel iens in jou ketel brouwe.
Griet Jou droogen bockengh, wat vræeghde dæer an mijn?
Fop Of je wel sout willen men Combeerse zijn.
Spreeckt doch ien ienigh woort, men uytverkooren Juffer!
Griet (440) Ick ræe dat je heen brist, jou bloet-beulinck, jou droegen suffer.
Fop Niet wæer Grietje wat ien droegen onbeschoften vent.
Griet Ick segge Fop vertreckt ier yemant sen handen an je schent,
Wel wat dencktje, nar, dat ick jou eselschap niet kan derve,
Ick segge Fop gæet heen, g’ en selt hier niet verwerve.
Fop (445) ’k Loof nien, Grietje, ’t is ien læet-denckende geck,
Van hier Jæep.
Jaap Jou licht mæes houje beck.
Griet Wat begeer je, wat wil je; wæerom komje stæegh hier kermen!
Fop Men Pincxster-blommen heyl, om dat je jou over mijn sou ontfermen.
Griet Wil je dat ick jou lief krijge en in men sin læete stæen,
(450) Soo mot je mit ien woort, terstont, mit ien na huys toe gæen
Tot op ien æer tijt.
Fop Dat sel mit ien ebeuren,
Goeyen ęvondt Grietje, nou wil ick niet mier treuren.

Fop luystert in den houck wat sy seggen.

[fol. C1v]
Griet BEgeer je Jæep dat wy vry præten mit alle behoorlijckheyt,
Soo komt morge nę den middagh en neemt terstont jou af-scheyt,
(455) ’k En ben niet as ick hoor, men sinnen hiel on-eschæekelt,
Vermits dien vuylligh stæegh tegens me weerom kæekelt,
Soo je dat van sin zijt hy selder niet van wete ge kent het soo doen.
Jaap As het jou soo belieft goeyen avondt Grietje væert wel mit dese soen.

Jaap, Griet binnen.

Fop uyt ten houck.

ICk hoop dat ich morge nę den noen oock wel sel væeren,
(460) Al had ick mæer ien kreupel bien ’k en selt veur Grietjes liefde niet spæeren.

Fop binnen.

Koppelaar uyt.

DEn tijt is hæest ekomen van den goeyen Vrient,
Die me hier het edach-væert, dat mijn gelijck wel dient,
Die mit sulx ien Ambacht hæer huys motten onderhouwen:
In d’ien handt water in d’æere vyer en weer-zijts gelt te krouwen,
(465) Doch dæer en zijnder niet veul die verstant hebben van die Minnery,
Dæer hoort goetheyt, quæetheyt, stoutigheyt en subtijlheyt by:
Ick volgh yeder sen sin al quamense van Oosten of van Westen,
Kijvese, ick spreecke schoon; verachtese ick prijse en keeren ten besten:
En as ick af-gevordert worde van den ienen Vryer of den æer,
(470) Gæe ick na de Juffer soo effen al of men Trony mit ien Lob-yser evreven wæer:
Ick klop en versouck ien groetenis te doen æen de Vrijster,
Van desen of den geenen ick singh elijck ien Lijster,
Ick liege, bedriege, suype ende nijge soo ick best kan:
Even worre ick by die me niet en kennen egroet veur ien ierlijck Man,
(475) Ję somtijts begin ick oock wel uytten Bybel te spreecken,
Mæer weynigh denckense datse de droes de passy hooren preecken,
Ick hebse veul-tijt met soo veul passagen tot Trouwen eræen,
Dat icker de tranen langhs de wangen deed’ neder slæen,
Somtijts vongh icker oock by ien Wereltlijcke History,
(480) Dæer me icker doe verliese hæer verstant en memory:
Dan begin ick te prijsen de deughden ende de liefde van de geen,
Die me uyt sent; ick geloof veur seecker en ick meen,
Dat icker wel hondert op soo ien wijs heb an malkæer erege,
Dæer ick van yeder ien goeye som heb totten Bruydt-stuck ekrege,
(485) Mæer sulcke Houwelijcken zijn hiel zelden goet.
Se drægen wel weelde mæer weynigh tegenspoet,
Se sitten in plæets van liefde mit hæet en nijt bestoppelt,
Van vijftigh en væert niet ien wel van die ick heb ekoppelt,
[fol. C2r]
Den ienen suypt en zwelght en ræeckt ant helle-snoer,
(490) De Man die tuyst en speelt, de Vrouw die speelt de Hoer,
Dæer en wint niemant mier as ’t stinckende scheminckel,
Het heeft læetst op ezwolgen alle de Koopmanschappen uyt ien winckel
En nou houdt me Neptunus te vrient,
Mæer Charon sel wel mæecke dat het proces op ien æer dient,
(495) Æere Trouwen, om dat me se sou tot Princen mæecke,
Mæer lacy s’ en konnen noch niet op hof eræecke.
Ien onreed’lijck Dyer, ien Schæep selfs en wilt niet ekoppelt zijn,
Hoe veul min dan ien redelijck Dyer mit al sen redens-schijn.
En evenwel ’t is men Ambacht, ick motter men kost me winnen,
(500) ’k En weet æers niet, goe Luy wat ick sou voor de kost beginnen?

Lambert ende Maartje uyt.

Knelis GOeyen dagh heerschop, wat ontbeer ge dat je soo hæestigh hien gæet.
Lamb. Och wat souwen we ontberen, ick en weet men leven gien ræet.
Knelis Seght de oorsæeck van jou etreur ist mogelijck ick selje helpen.
Lamb. Dat wæer jou onmogelijck al wæerje Sint Jęcob met sen schelpen,
(505) Ick ly te grooten droufheyt an men ienigh Kint:
Mijn Seun het al ienige dægen onse Buyr-vrijster bemint,
Ick selje ien verieringh doen ken g’hæer dæer toe bewege.
Maart. O Ję ’t is men Kint hy het onder men hartje gelege.
Lamb. Mæer ick ben wel verseeckert dat hy ’er niet toe-ræecken en sel.
Knelis. (510) Ist om ien Vrijster soo beloof ick jou het wel.
Maart. O nien men vrient hoe sou dat kennen wese?
Knelis Ick segh noch ien mæel ję: g’ en mot dæer veur niet iens vreese,
Seght mæer, hoe en wat, gins en erwæerts, en hoe het is ebeurt,
Ick selje helpen g’ hebt gien oorsæeck datje treurt.
(515) Ick hebber mier ebracht buyten verdriet en rouwe,
Dæer selver gien memory en was van sulcke te Trouwen.
Maart. Och Beste-væer ofje me kondt brengen buyten dees pijn!
Knelis Ick segh jou Beste-moer ier acht dægen selt Houwelijck reet zijn.
Maart. Hoe selje dat beginne? hoe selje dat in ’t werck stelle.
Knelis. (520) Griet is van men kennis, ick sel ’er stracx gæen quelle,
Datse t’avondt by me te gast komt, en as sy dæer is,
Sel ick jou Seun dæer van seeckerheyt doen en kennis.
En hem binnen roupen as hy na me komt vræegen,
En plæetsen hem by hæer nier al sou icker hem dræegen,
(525) En dan ræecken wy soo onder ien glæestje in ’t gespreck,
Van Vryery, van Liefde, en Minne, dan speel ick mijn treck,
Dæer is niet soo hoogh soo læegh mijn giest kant al versinne.
Maart. Ick hoop men lieve vrient ge selt wat goets beginnen,
Op dat ick noch vreught mach sien voor men doot. Fop uyt.
[fol. C2v]
Fop (530) DAt gæet wier nę men Grietje: ick heb van Jæep gien noot.
Maart. Nu loof ick voor gewis dat Grietje jou Wijf sel worre,
Desen heerschop sel er tot liefde verwecke en æenporre:
Gæet t’ęvondt en vræeght nę desen vrient,
Die sel jou al versorgen dat tot jou liefde, en tot jou Trouwen dient.
Fop (535) Sel ghy Grietje in men liefde doen brande?
Knelis Dat is ien kleyne kunst.
Fop Ghy mocht gansch duysent schande.
Lamb. Dræeght g’ altijt ierlijck.
Knelis Ick sel mæecken datte Mæeltijt is bereyt.
Maart. Ick gæe vol hoop en vrees næer huys.
Fop En ick loop mit ien wier nę de Meyt.

Maartje, Lambert en Koppelaar binnen.

Fop ICk hebbe dæer ien Poeyer ekocht om my me te blanckette,
(540) Dæer me sel ik me bestrijcken en op men reynigheyt lette.
Hoe treftigh sel men Tronje nou in de Parische vouwen stæ,
Ick loof dat ick sel schoonder lijcken as de Roomsche Lucretiæ,
Ję schoonder as Heleen; de schoonste van hiel Griecken.

Fop strijckt hem met Poeyer dat swart maackt,
meenende ’t selve blancketsel te zijn.

HOe bræef sel ick nou bloosen veul bræever as de Kriecken,
(545) Ien Roos; het Vermeljoen en komt by men schoonheyt niet te pas:
Gans Felten! Hoe sel dat af-steecken op men Tooten-muyl witter as Al-bas?
Hoe giestigh sel ick nou by men Liefste komen æenstrijcke:
Ick ben wel verseeckert dat ick het selfde Mensch niet sel lijcke,
Jæep krijght nou gien troost mier, hæer vrintschap ræeckt hy quijt:
(550) Ick gæe hem hier in den houck verwachten me denck het wordt hoogh tijt.

Fop verschuylt hem.

Jaap uyt.

Jaap AL was Fop ien Kolder-hoer, soo en sel hy van onsen handel niet droomen.

Jaap klopt aan, Griet roupt van binnen.

Griet WIe klopt dæer?
Jaap Ick bent Soetertje doet op.
Griet Dæer me sel ick by jou komen.

Griet uyt.

Jaap Goeyen ęvondt, Grietje.

Fop springht uyt ten houck hiel swart.

Fop GOeyen ęvondt, Grietje, wat doeje jou Fop al spijt.
Griet Help Hemel help! ’t Is Kalf-fræey-man, Jæep, loop dat jou gat splijt.

Griet slaat de deur toe.

[fol. C3r]
Jaap (555) Help, help, Grietje, help! of ick mot den Adem geven.

Jaap loopt naar huys.

Fop ’k EN sie noch goet, noch quæet, noch zwart, noch wit, soo wæer as ick leve,
Wel wat; wordt Grietje herssenloos? wat sel dit doen bedien?
Datter onsen Kalf-fræey-man wæer, ick sou hem immers oock sien.
Souwense door Melancholie hæer selven dat wel in-beelen?
(560) Of souwen sy men edelheyt wel soucken ien part te speelen?
Ick loof dat ję: mæer Fop is wel wijser as geck, en veel te gæeu,
Om hem te læeten bedrieven van sulck ien wy-wæeu,
Ick sel me weer gæen verbergen, en verwachten het ende,
Mogelijck sel hy weer keeren, of om te verspieden sende.

Fop verschuylt hem.

Lambert en Maartje uyt.

Lamb. (565) MEn hart is wel thien pont lichter as het gister wæer,
Ick en twijffel niet, Mæertje, of Fop sen sæecken zijn hiel klæer.
Maart. Ey Lambert en roupt gien hiet broet, veur dattet is ebacke.
Lamb. Niet ien beet Moer ’k en sel de moet niet læeten sacke.
Maart. Wæer mach ons Seun nou zijn mit sen Minne-brieven?

Fop uyt ten houck.

Fop (570) HIer ben ick Moertje wat is jou believen?
Lamb. Loop Mæertje, Mæertje loop het is ien Nicker uytte Hel.
Maart. Men lieve Lambert geeft jou handt ick vrees dat hy me grijpen sel.

Lambert ende Maartje binnen.

Fop ’k SIe nergens niet mit-al, wel wæerom sou ick vreesen,
Of sou men Væer en men Moer wel mit ien helm ebore wesen,
(575) Ick segh de Luy zijn mal, wat ræes ick hier van ien helm,
’k Loof voor wis, dattet is epractiseert van Jæep dien stucke schelm,
Om men uytverkoren Beeldt men Grietje mijn t’onthockelen,
Ick zweer had ick den tijtel-kramers hier dat ick sen darm sou sockelen

Koppelaar uyt.

Knelis DE sæecken zijn klæer; het gelt is verdient, Griet komt te gast:
(580) Ick gæe mit ien de vryer æensegge, dat hy treftigh op past.
Fop Geluck vrientschop, het Grietje jou het goed’ woort egeve?
Knelis Help, help, help, ick bræeck de ziel door beven.

Koppelaar binnen.

Fop DAt lijckt wel dobbel jock: zijn men oogen dan vol stof en dreck?
Me denck dien Pluym-strijcker scheert me op sijn manier de geck
(585) Griet en men Moer, Jæep en men Væer sien, allemæel de drommel,
En ick en sie niemandt noch ick en hoore gien erommel.
Ick sie hier en dæer, gins en weer, ick worre niet ien beet ewæer:
Souwense de Nigramansy wel eliert hebben van Doctor Fautur den grooten Toovenæer?*
[fol. C3v]
Of æere duyckers Miesters? die de Luy læeten sien in ien spiegel,
(590) En hæer in ien ront stellen, al wæer sy de furien met groot gewiegel
Bezweeren, in Belzebucx Næem, en op de Werelt roupen mit sulx ien kracht,
Dat d’æerde schut en beeft: ick mot sien oft meed’ is in men macht,
En de prouf æen doen, al sou ick om het leven ræecke,
’k Sel den Nicker ier lang verrassen dæer se sulck ien eræes om mæecke.

Fop maackt een Circul gaat daar in
en beschanst hem met kruyssen.

(595) WAt seghje van die ront? en wat seghje van die kruyssen,
Al was het węgenæer selver hy en sout niet beter konnen kuyssen
Ick ben æers noch æers beschanst al oft ien Insinjeur hadt edæen,
Hoe sel Singneurtje toe-kijcke, soo hy me mot ten dienste stæen,
Ick bidd’ jou Sinte Crispinięnus dat je me jou bystant wilt sende,
(600) En dat ick het spoock mach sien dat niemandt hier en kende,
Ick zweer by de Orakels; by den Tygers snelle vliet,
By de Cybillen by al dat min is as niet;
’k Sweer by Ammons Tempel; by Costor en Pollux, en by den Hont sen tranen,
By Pirrus, Achilles, Agamemnon, Anchises, en al den bruy de Trojanen:
(605) Ick zweer by groen, en geel, by grys, en græeu, by zwart, en wit,
Ję by men keel ick zweer by Berbel onse geern Smit.
Dat het schijnsel, dat men Ouders sæegen hier æenstont sel verschijnen.
Komt veur den dagh, Labbe-kack, of binje noch besich mit zielen te pijnen,
Men bienen vouwen te gæer, me denck ick hoor het helsch gespuys,
(610) Niet ien beet ick ben versien mit ien machtigh Pæpe kruys,
’k Sel veur seecker nou ier lang dat schim mit men oogen æenschouwen
Ick mot me op men ier en deught en op men spiegel vertrouwen.

Fop siet in de spiegel en loopt
van sich selven wegh.

HElp, help, help, men lieve Moer doet op,
Den Droes (ick bidd’ jou læet me in) die het me by de kop.

Fop binnen.

Jaap uyt.

(615) O! Ongestadige Fortuyn, wat bæertje al veranderingen!
Wat looptje hoogh en læegh wat doetje bly en drouvigh singen,
Dæer en is niet mit-al dæer me op vertrouwen mach?
Het is al ongestadigh? Tot van den iersten Adams dagh?
Hoe dwæeslijck doet den mensch die op sijn geluck mient te steunen,
(620) Ick acht het as ien riet dæer me moet op leunen,
Met achter-docht, ’t is wanckel, ront en glibber-glat,
[fol. C4r]
Het dræeyt, het keert, het went, gelijck ien Rat:
Nou ræeckt men inde leeght en dan iens op de opper toppen,
Nou verheft het, dan kneust het weer de Koppen,
(625) Dat kleene dat wordt groot het groote dat wordt kleen,
Soo meynct die wrevelige Fortuyn het alles onder een:
Bedruckten Vryer! węnschęepen Jęep wat motje al yval lyen?
O Grietje, Grietje hoe drucktje men ziel in plęetse van verblyen,
Ien blęeutje te loopen, af-eseyt te worren sonder noot,
(630) Of oorsęeck? ’t is niet te lyen en verdręgen; ’k węer liever doot,
Ick dachte dat sy me veur altijt had in ęer hart eleyt,
Męer ick zweer die Koop-man en is niet sonder kennis van de Marct escheyt:
Ick kom over ien uyr of dry mit meningh om van Trouwen te pręten,
Ghy meught wel achter blijven (seyse) ick machje niet mier in-lęten,
(635) Ick miende dat het jock was en datse hiel de geck,
Męer ick wier het hęest ewęer doe ick stont en keeck as ien sot veur ien heck:
Ick vręeghde wat de oorsęeck van die veranderinge węeren,
Den Quęen die we gister sęegen brenct jou liefde in gevęeren,
Hoorde ghy niet dat hy seyde, wat doetje jou Fop al spijt,
(640) Ghy hoort en ghy siet wel (seyse) dat ick van Fop mot werden evrijt,
Te mier, alsoo ick heb edroomt dat ick het spoock veur men bedt hoorde mommelen.
Grietje, Grietje, ghy mot jou van Fop lęten fommelen,
Dęerom ick wil en ick begeer (seyse) datje mit ien van hier vertreckt,
Me scheen dat men het hert tot in men schoen wierd’ etreckt.
(645) De sack te krijgen? ick sel der al men dęgen an dencke.
O sinneloose Griet, hoe doetje me de sinnen krencke!
Ten is niet om het schim dat g’ het liet, ick weet de sęeck:
Męer om dien flicke-floyer, dien weyffelęer, dien wapper-kęeck.
Die de ienigen oorspronck is van men treuren:
(650) Ick sagh dat Broodt-beest, dien Koppelęer ien uyr of twee dry te veuren
By Griet, doen wast dat ick men selfs dit onweer riet,
Męer ick zweer hy sel het hem beklęgen soo ick Jęep hiet.
Wat mach ick oock men herssens quellen en min sinnen drucken,
Dęer komen soo schoone Roosen op as men der siet af-plucken,
(655) Ick heb den bras van hæer die itsich is veur elck,
Ick gonne Fop de tappende Melck:
Soo hy me de handt wil bien ontrent dien rekel,
Dien Koppelęer, ’k wensch hem mit sen gat op ien hekel,
’k Segh noch ien reys soo Fop me trouwelijck wilt by stęen,
(660) Om Knelis ien part te spelen hy sel allien by Grietje gęen:
Dęer komt Lambert ick sel me verschuylen. Jaap binnen.

[fol. C4v]

Lambert en Maartje uyt.

Lamb. O! Heyloose, bedroufde, en te beschreyen Eeuwen,
Węer in men niet om eer en deught mæer stęegh om gout hoort schreeuwen,
Voor desen eer Cupido met sen Moer en de Werelt noch,
(655) Niet en wisten van sulcx ien on-emien bedroch,
En als me ien moeye Meyt kan uytter borst behęgen,
Sonder dat me iens dacht op gouwe Donder-slęgen,
Doen wast ien soeten tijt, men sagh op bruydt-schat noch op goet,
Noch Dyamant, noch stęet, elijk me nou soo evigh doet,
(670) De schoonheyt in de deught wierdt over-al epresen,
Men socht ien ierlijck eslacht in deughden uyt elesen:
Men vręeghde niet wie van beyde mier goet hadt,
De liefde was hęer rijckdom, de ierbęerheyt hęer schat,
Męer nou de Werelt is torn de Boey is Miester,
(675) Rijckdom gelt en goet is dubb’le deught, men kiester,
Niet veur gout; men loopt en dręeft tot ęen de Hel,
Węer dat me de vetste Gans vinden sel.
Maart. O ję Lambert dat sach ick lęetst hier an ien Joncker,
Die niet veul in de Werelt hadt, męer ’t was ien grooten proncker,
(680) Die vrijde ien Juffer die soo mismęeckt was in men sin,
Datse sou konnen verstrecke veur ien remedy tegen de min.
Evenwel hy loofde hęer schoonheyt, hęer glans, hęer gulde hęeren,
En sy was de schoonste van seven dęer de ses Węter-rotten węeren,
Hęer zeden en manieren bloncken klęerder as den dageręet,
(685) En ick loof datse tot Antwerpen het ewoont niet verr’ van de Lepel-stręet.
Lamb. Dat gęet soo, as ien Meyt męer gelt het, al wasser Vęer ien racker,
Hęer Beste-vęer ehange, hęer Oom ien leugen-packer,
Hęer Moer ien Hoer en datter hiel geslacht
Ondeugent was, sy werdt ge-eert en hoogh geacht,
(690) Want al dat men heden wilt doen of seggen,
Het gelt is fabrijck dat mot het ierste fondament leggen,
Het spreeck-woort is gans węer datten Poët ons liet,
Dęer ’t gout ęen ’t spreecken ręeckt vermagh de reden niet.
Maart. Hy wist hęer mit duysent leugens nęer de mont te pręten,
(695) Sy was sen toe-verlęet, sen voetsel dat hy niet en kon verlęten,
Sy was sijn vreught, sijn hoop en ’t was męer enckel spot,
Want nauwelijcks was men Hier etrout oft scheminckel rocht uyt kot,
’t Is węer dat men den Rijckdom by veule hoort lęecken,
Męer echter soo soucken die altijt noch selfs tot Rijckdom te ręecken,
(700) Elijk Griet die veul gelt begeert en onse Seun verstoot,
Om datse Rijckdom souckt.
[fol. D1r]
Lamb. Dat is gien noot.
We sellent hæer noch iens mit klæere woorden af-vræege
Ofse Fop verstooten wilt, dan of sy hem wilt liefde toe dræege,
Mit ongewillige Honden en dient gien Hæese vangst.
Maart. (705) Ach Lambert! læet ons gæen, men hert dat berst van angst.
Lamb. Wat let jou?
Maart. Me denck dattet weer begint te spoocken.

Jaap komt voor.

HEbje dæer niet mitje bey esproocken
Van de Liefde en Minne tisschen Fop en Griet?
Segme de wæerheydt. Wel, wæerom spreeckje niet.
Lamb. (710) Wat souwen we spreecken, onse droufheydt is dry dobbel,
Den ouderdom. Onse Fop ende het spoock verweckt sulx ien bobbel
In onse ontruste ziel, dat we niet mier en hoope as het Graf.
Jaap Schep moet, ick heb ien vont die puyck is, ick weeter af,
Wilt jou Seun mijn ien dienst doen en zwijge,
(715) Ick kan mæecke dat hy Grietje tot ien Wijftje sel krijge.
Maart. Wæertje soo ver buyten jou schoen, as je buyten mening bint,
Je wæert wel in Oost-Indien dæer men gien Kristen mens en vint.
Lamb. Komje hier om mit onsen Ouderdom te spotten,
Meenje dat we niet en weten dat je van het huys bint der verliefde sotten,
(720) En datje Griet soo wel mint as men Seun.
Jaap Het Compas is verdræeyt, ick sing nou ien aeren deun,
Ick bin uyt het eslacht van Hylas esprote,
Ick schey acht dagen eer ickse lief krijge onverdrote:
Ick gæe, goe Luy, goet ront,
(725) Elijck ge selt bevinden terstont,
Dat ick Fop an Griet mit al men hart toe wensche,
Soo ick liegh, begeer ick gien eloof by mensche.
Maart. Hoe komt die veranderingh soo gehiel?
Jaap Dien diefschen Koppelaer die braght ien stock in’t wiel,
(730) Ick heb gaer nix soo dat ick heb men af-scheyt enome.
Lamb. Is dat soo Jæep?
Jaap Ick zweer het selse vrome.
Lamb. Wat versoucktje? spreecktje mit loofvæerdigheydt,
Fop wilje helpe sooje gien phijnxe lagen en leydt.
Jaap Ick gæe goet rondt goet Zeeus, ick ben van dæegh lelijck bedrogen,
(735) Knelis den Koppelæer het me schandelijck belogen
Tegens Griet met vrienden schijn,
Ick hebbe hem esonde om men veur-spræeck te zijn,
Dæerom ick hem op de handt gaf vier stucken van achten,
In plæets van veurdieligh gæet hy me by de Meyt verachten,
(740) Al of ick was dien grootsten fiel van de Stadt,
[fol. D1v]
Jæ hy het me mit hoererie en dijfte bekladt,
Ick heb het uytte tweede mont, hy kon het niet verschoone,
En dæerom sou ick hem næ verdienst willen loone,
Soo Fop me wilt helpen in’t gien ick heb versint.
Maart. (745) Hy mocht men Seun hinderlijck zijn terwijl hy Grietje mint.
Jaap Vergeefse sorgh en is niet te extimeeren.
Maart. Te læete sorgh heeft’er veul ebraght in verseeren.
Lamb. Wilje hem af-rotsen soo siet veur al wel toe
Datje van pas slæet, want æers dæer sou mier quæet uyt broe.
Jaap (750) We sellen in vriende schijn bedrogh mit bedrogh vergelde,
En hem wat af-rotsen en wat uyt-schelde.
Ick gæ sie of ick Fop bekomen kan.

Jaap binnen.

Maart. SOuwe wy Knelis læeten af-smeere te immer te ouden Man.
Lamb. Ouwe bedrijgers zijn ’t weert jæ tijt uytte werelt.
Maart. (755) Næert uytterlijck soo schijnt hy mit alle deughden beperelt.
Lamb. Met eerlijcken schijn bedrijghtme aldermiest.
Maart. Dat is immers gien mensche plijght.
Lamb. O nien Mæertje, ’t zijn daden van ien biest.
Men hoort de sulcke mit ien ergo te bekroonen.

Griet uyt.

Griet. GOeyen dagh alle bey, ghy hebme nou onlangs willen betoonen
(760) Van het vryen van de liefde en minne van jou Kint.
Maart. O jæ Grietje, wy zijn beyde noch soo esint,
Wat is de oorsæeck datje hem soo langh læet loopen?
Griet. Dat hy soo bot en onbeleeft is.
Lamb. Wy hoopen
Dattet beter sel zijn as hy is etrout,
(765) Ghy mot achte dat Venus yemandt onbeleeft męeckt en stout.
Griet. Hy is te los en ongetoomt van sinnen.
Lamb. Alle Vryers schoen op die Leest soo lange as sy minnen,
Hy geeft sen giest te veul te doen mit jou Vryery,
Dæerom motje dat veur gien faut achten: hy
(770) Is æers soo spits van emoet asje sou konnen wenschen,
Hy weet te lacchen en te mallen mit alle soort van menschen,
En watter noch mier by hem te vinden is dat zwijgh ick veur dees tijt.
Maart. Geeft doch het Jæ-woort, Grietje, wæerom soo langh evrijt?
Griet. Het Jæ-woort Mæertje? ’tis wæer, ick ben van sin te Trouwen,
(775) Dat ick verseeckert wæer dat me vreedsæem leven souwen:
Het beurt hedendæeghs enouch en mier as te veul,
Datter oneenigheydt rijst uyt de ierste peul,
Mæer by aldien ick wist dat we erust souwen leve,
Ick sou onder ien conditie het Jæ-woort geve.
Lamb. (780) Doet, mæeckt, en stelt al datje tot jou veurdeel bedencken kont.
[fol. D2r]
Maart. Wel Grietje, hoe komt die veranderingh soo terstont.
Griet. Ick seltje seggen, gister ævondt sou Jæep by me uyt præeten komen.
Hy klopte, ick dee op, dæer komt ien nacht-giest, ’t zijne gien dromen,
Die seyt me æen dat ick Fop men liefde sou bien,
(785) En soo hy liefde mit liefde wilt loonen het sel mit ien eschien.

Fop uyt.

IS den Helle-man al wegh, of hoor ick hem noch knorre,
By men keel ’tis Grietje, kan ick’er hartje worre,
Soo ræeck ick op men kracht. Goeyen morge liefste Lief,
Ick bid jou leest doch iens desen Minne-brief,
(790) Ghy selt strax tot groote verwonderingh bevinne,
Uyt wat ien diepen gront dat ick jou lief heb en beminne,
Ghy bent in den Brief soo schoon as ien Herderin,
Al had ge ien bevrosen hert het beweeghde deur den sin.

Griet leest den Brief.

MYn Lief en wæerden Engel, almogende Princes, fonteyne van
mijn leven, uwe leden hebbe my gewont, u halstje als ien Swæen
heeft mijn door liefde vervoert, Vooghdesse van mijn ziel, ach voet-
sel van mijn jeught, vergont dat ick mijn brandigh ingewant wat magh
verkoele, æende Fonteyne van U E. weder-min, soo sult ghy bevin-
den dat ick ben ende blijven sal U E. bereyden Dienaer.

Fop Lambertsen.

Fop O Jæ jou slæef sie dæer gæet nier legge veur jou voeten.
Maart. (795) Ey lieve Grietje læet hy doch in jou liefde vroeten.
Griet. Wel hoe Fop worje groen?
Fop O jæ, veul groender as Salęet,
En hoe ick jou mier æenschouwe hoe dat men pols mier slęet.
Griet. Wat selt dan al worre as ick jou men Trou belove.
Fop Men lieve Grietje wou ge dat al doen, dan sou men koote stove,
(800) Ick sel jou altijdt dienstbæer zijn, ’k sel ’s morgens vrough
En ’s avondts læet jou kousen en schoenen æentrecke, ick sel enough
Næer jouwe reynheydt sien; ick sel jou klieren kuyssen en vegen,
En dat eduyrigh æen, tot alles op sen ploey is, en ter degen,
En alles watje doet of læet sel wesen wel edæen.
Griet. (805) Ick motje uytten droom helpe sonder me langh te beræen,
Wilje me de conditien toestęen die ick jou veur sel houwe?
Fop O jæ men lief al datje begeert,
Griet. Soo beloof ick jou men Trouwe,
Soo jou dit æenstæet, ten iersten: soo motje mijn lief hebben boven al.
Ten twieden: en selje niet mier rasen half mal.
(810) Ten derden: soo motten wy mit malkæer miester wesen.
Ten vierden: en selje noyt weerom kijven as veur desen.
Ten vijfden: en motje niet droncken drincken, of in de krough gæen.
Ten sesden: soo en selje jou niet quælijck læeten ræen.
[fol. D2v]
Ten sevenden: en motje niet verkeeren by wan-eschæpen.
(815) Ten achtsten: soo en selje by niemandt æers as by mijn slæpen.
Somma sommærum, je mot al næer komen dat op dit Briefje stæet,
En al læeten en verwerpen datter buyten gæet:
Wilje me dat toestæen, ick wilje het Jæ-woort geve.
Fop Al dat je begeert sal met ien eschien, ghy bint men eygen leven.
Lamb. (820) Ick wensch den Bruydegom en de Bruydt voorspoet en geluck.
Maart. Ick wensch jou heyl en vreucht in plæets van al jou druck,
En datje altijdt mooght vreedtsæem zijn mit malkander:
Jæ ick wensch jou Nestors jæren te leven by den ander.
Fop We sellen altijdt soo lange leve (soo ick wedde durf)
(825) As Hanstje de geck.
Maart. Hoe lange leefde hy?
Fop Soo lange tot hy sturf.
Lamb. Wy gæen mit ien næer huys om ien om de Tafel te spreyen.

Lambert en Maartje binnen.

Fop Selle wy Ham en Wost eten? soo motje jou Mostert-pot bereyen.

Jaap uyt.

Jaap JOu valschen Koppelæer dat alle dinck me kon næer wensch eschien,
Ick deed jou in ien uyr of twie wel duysent mijlen vlien.
(830) Wel hoe Fop mienje dan Griet tot jou Wijftje te verkiesen,
’s En sel altijdt niet veul van hæer mæeghdom verliesen.
Griet. Wat is dat eseyt jou scheuck, jou fiel, jou droes?
Jaap Dat is eseyt, datje effen soo veul eer hebt as de Juffers in het Padde-Moes,
Wilje dat ick noch mier sel openbæeren,
(835) En al dat ick weet an ierlijcke luy verklæeren,
Ick segge met ien woort je bint effen soo reynen Mæeght
As onse Teunis Meusens Koe die Kalf dræeght.
Griet. Dat sel ick jou, soo ick Griet hiet, met ien vergelden.

Griet vlieght Jaap toe: Jaap slaat haar.

Jaap HOu dæer jou Hoer, dat is veur jou wispeltuyrigh schelden.
Griet. Help, help Fop hebje me lief; ick en weet men leven gien ræet.
Fop Wacht ien weynigh Grietje, ick sel sien of het op men Brieftje stæet.
Griet. (840) Help, help, moort, moort, of ick mot men liefde stæecken.
Jaap Hou dæer jou ritse Teef, dat jou de ziel moet kræecken.
Griet. Men liefste Fop kom hier, op datje Jæep verbiet.
Fop Ick macht niet doen, Grietje, ten stæet op men Brieftje niet,
Loopt slechs ras heen, ghy selt hem wel ontspartele:

Griet binnen.

Jaap (845) SOo motme soodanige wispeltuyrige klappeyen martele,
Die soo ongestadigh het hiel Compas om-dræeyen op soo korten Ront
[fol. D3r]
Fop O duyckerlijck sou ick jou af-smeere soo het op men Brieftje stont.
Sel ghy men Grietje, die me soo lief het, soo durven af-touwe.
Jaap Het is hæer eygen schult elijck ghy self kont vertrouwe,
(850) Se vloogh me ierst toe, en schelt me veur ien fiel,
Fop En selje het dan niet mier doen oft soo eviel.
Jaap Ick versouck datje jou quæetheyt wilt van me weeren,
En datwe t’samen vrienden zijn, ick wil wel zweeren
Jou altijdt veur men Broer te achten uyt ien rechten gront,
(855) En jou minnen mit rechte min, gegront op trouw Verbont:
Of binje buyten liefd’? of wilje in vyandtschap sterve?
Fop O neen, ’k wil jou bevel voldoen om jou gonst te verwerve.
Jaap Wilje me dan wel bystant doen van ’t geen ick heb eseyt
An jou Væertje en Moertje? dæer en dient niet langh ebeyt.
Fop (860) Wat begeertje?
Jaap Dien Koppelæer hetme gæen bekladden,
En mier fenijn espoge as d’alderslimste Padden,
Tot nadeel van men deucht, en ghy en gæet oock niet vry,
Een yders vyandt dæer van zijnde, ien vriendt dæer by,
Dæerom wilde ick hem wel geern met loosheydt bedriege,
(865) Elijck hy an ons het edæen mit liegen en erliege.
Fop Sou ghy dat wel konnen doen dattet niemandt en weet.
Jaap Seer wel: ick heb dæer me middel beræemt en is gereet,
Ick sel terstont ien groote Sack in ’t henckers-steegh gæen spannen,
’t Isser soo doncker in datmen dæer niemandt kan bekannen,
(870) Dæer mot hy altijdt deur as hy næer huys gæet,
Soo loopt hy dan in de Sack die mit lange touwen open stæet,
Dan sellen wy die selve mitter væert toe-rucken,
En slæen hem sonder spreecken narmen en bienen om stucken,
Fop Mæer hoe komt hy dan weer uyt de Sack?
Jaap (875) Dæer mach hy veur sorgen: met emack
Sellen wy hem lieren drillen; ick blijf dæer veur jou borge,
’k Heb dæer in ien houck ien Sack mit twie stocken verborge,
Wat seghje?
Fop Veur my ick ben te vree.
Jaap Ick ty mit ien aen ’t werck.
Fop Ick kom straxtjes mee.

Sy spannen de Sack.

Fop (880) ICk geloof by gans duycker hy selder in versmooren,
Jaap Soo is hy ’t jæerent vry, dien uyt-suyper, dien wan-gebooren,
Die æers niet en doet as vleyen en pluym-strijcken uyt ien valsche gront,
Fop Ick wense hem sen muyl te spoelen mit ien nieu eboore stront,
En dat hy an ien wel emæeckte koorde
(885) Te midden in sen veynsen en pluym-strijcken smoorde.
[fol. D3v]
Jaap Ick weeter noch al mier die om de schaduwe van ien vloo
Soo weten te pluym-strijcken: jæ die om ien hæver-stroo
Niet æers en doen as hooninck en suycker in de mont drægen,
Mæer in het hert bitt’re gal, dæer mee se de ziel door-knægen
(890) Van ierlijcke luy al heymelijck en stil,
Door hæer geveynsden schijn as tranen van ien Crocodril,*
Sy troosten de luyden metter oog, trony en handen,
Mæer se bedriegese met het hert en mitter verstanden,
Sy wenschen de luy voorspoet, en geven hæer ien goejen dagh,
(895) Mæer het hert dat wenst dat hæer de drommel hælen magh:
Wat dencktje van de Sack, isse ter deegh na jou sin ehange,
Fop Mienje dan Knelis dæer sonder touven in te vange?
Jaap Gewis: hou dæer het schuyf-snoer brenght het vooren uyt,
Mit dat hy dæer in is motte wyse toe-trecke datse sluyt.
Fop (900) Ick beloof men best te doen om dien Koppelæer te verrassen.
Jaap Hou dæer ien stock, læet ons ter deegh op passen
Achter dese Balie.

Fop en Jaap verwachten in ’t donckers
den Koppelaer.

Koppelaar uyt.

’t GEluck is dubbel, jæ mier as emien, dat ick het segge dost,
Grietje hetme te Feest enoot, ick win veur ierst de kost,
(905) En mogelijck boven dien ien handt mit silvere schijven,
Ick worre alle dæegh soo rijck, ’k en weet niet wæer mit men gelt te blijven,
Jæep hetme oock wat eschoncken om sen veurspræeck te zijn by Griet,
En ick heb hem tegen eweest, mæer hy en weet het niet,
En Fop, al isset wel eluckt, en heb ick niet seer epresen,
(910) As ick het gelt wegh heb, ick en denck om gien Vriester te belesen,
’t En is gien schæet van veur vriendelijck, van achter vals te zijn,
Yder is ien dief in sen neeringh; soo ben ick oock in de mijn.
’t Is tijdt næer huys te gæen, dæer verwachtme ien hooftse Vryer,
Die ick mijn hulpe belooft heb, wordt hy verwinner en bedyer,
(915) Soo krijgh ick soo veul loon as men hert behæeght:
Want het is ien rijcke Focker die næer gien gelt en vræeght,
Had ick toch ien Lanteern het wort hier gehiel duyster,

Koppelaar loopt in de Sack, Fop en Jaap
trecken die toe, en slaan hem lustigh af.

Kopp. MOort, moort, moort, gebuyren al! ey luyster,
Help, help, help, men lieven gebuyren komt me te bæet,
(920) Brandt, brandt, brandt, help ick en weet men leven gien ræet,
Men lieven gebuyren help, ick selje dry Pater Nosters lesen,
Ick smoer, ick smoer, ick sel niet mier as veur desen
[fol. D4r]
Bedriegen, ha my! ha my! hout op jou helle leeuw.

Piet uyt met een Lanteern.

Piet Wie dæer soo ver in doncker? en hoor ick gien eschreeuw?

Fop en Iaap loopen wegh en luysteren na
de uyt-komst van de Sack.

Kopp. (925) ICk bent men lieve vrient, ick bid jou doet de Sack open.
Piet Hoe komtje hier? wæerom binje dæer in ekropen?
Kopp. Al sou ick sterven, ick weet niet hoe dat icker in ben erocht,
Ten wæer niet vreemt al had de Nicker-man de Sack over me ebrocht,
Ick wiert, ’k en weet niet van wien, soo jammerlijck eslægen,
(930) Dat ick vrees veur ien Almęnach, en ick me sel beklægen,
Dæerom ick bid jou datje op doet, ey læetme toch uyt.
Piet Wie hoorde oyt soo vremden gril, wel wat of dit beduyt.

Piet doet de Sack los, de Koppelaar komt uyt.

Kopp. MEn lenden zijn bondt en blęeu eslęgen, ’k en kanse nauwelijckx roeren.
Piet Hebje niemandt konnen hooren of beloeren?
Kopp. (935) Ick was al langh in de Sack ier dat ick iemandt vernam,
Męer ick hoorde wel iemandt as ick voelde dat het op men darmen an quam,
En sonder jou ick hadde het met men leven moeten bekoopen,
Want doe sy jou vernamen hoorde icker de steegh langhs uyt-loopen,
Dęerom soo sel ick jou wat vereeren tot ien loon,
(940) Męer ick heb niet enough an my, ’t węer te weynigh ien halve kroon,
Seghtme jou nęem sooje belieft, jou Wooningh ende Stręte,
En wat Ambacht datje doet, ick en wilt onder me niet lęte,
De vruntschap dieje edęen hebt is vry belooningh węert.
Piet Niet ien beet Heerschop, den ienen mensch is veur den ęeren ebęert,
(945) Het is ien al gemiene plight sijn Nęesten te beminnen,
En te helpen mit soo goeyen ręet as me kan versinnen,
En dęerom is het jou eschoncke ick begeere niet mit al.
Kopp. Dat en wil ick gansch niet hebbe ick ben de man dieje betęelen sal.
Piet As het jou belieften is, ick hiet Piet Wickers van Enckhuysen,
(950) Ick ben van daen nu onlanghs hier komen verhuysen,
En heb men Logement enomen op ’t Amsterdamse Veer,
Recht over Joncker halfvis in den Comfijten Beer.
Kopp. Arbeydt is loon węert, ick sel en wilt betęlen
Męer wat is de oorsęeck datje hier uyt jou Vaderlijcke Stadt komt dwęlen,
Piet (955) Dęer is questie eweest tusschen mijn en het Gilt,
Dat sy wilden en wilde ick niet, en dat ick wilde en hebben sy oock niet ewilt,
En dęerom ben ick hier ekomen, men leeft hier veul al vryer,
Kopp. Wat doeje dan veur de Kost,
[fol. D4v]
Piet Heerschop ick ben ien Snyer.
Kopp. Ien Snyer, ien Snyer, doet op de Sack,
(960) Ick wilde, ję ’k soo węer, dat ick er weerom in stack,
Doetme dęer weer in elijck ghy me hebt evonde,
Sou ickme van jou lęten helpe soo was men ier eschonde.
Piet Wordtje rasent of dol, me dencke datje sot zijt.
Kopp. Sot? nien Broer de oogh van jou Scheer is al te wijt,
(965) Dat zijn de reden dęerom ick van jou niet wil eholpe wesen,
Ick segh datje me soo in de Sack doet elijck ghy me vont veur desen,
Ick blijf liever eeuwighlijck in dit equel.

Piet steeckt hem in de Sack.

Piet Lęet jou dan van den Heyncker helpen of van de Nickers uytte hel,
Wilje jou nogh bedencke ick seljer weerom uyt-lęete.
Kopp. (970) Al wouje nogh hondert gulden geven soo en sou ghy me niet bepręete,
Ick heb mijn ier te lief, ick węer liever an de galgh,
Piet Dęer ręecktje nogh wel lichtelijck met jou dicken balgh.

Piet binnen.

Jaap en Fop uyt, en vallen wederom aen ’t slaan.

Iaap COmt veur den dagh wy sellen hem nogh iens ter deegh af-touwe,
Kopp. Help, hep, moort, moort, ick bręecke by nę men ziel,
(975) Hou op van slęen jou nar, jou schelm, jou fiel,
Hout op ghy slęet me narmen en bienen om stucken,
Soo ick uytte Sack ręeck ick selje van malkęer rucken,
A my, a my, en slęet me togh niet meer,
Moort! moort! moort! ge doetme soo tormentigh seer.

Fop en Iaap binnen.

Klaas de Meulenaar uyt.

(980) ’t IS wel ien groote slęverny by naght te moeten męlen,
En stęegh allien soo grooten last op sen hals te hęlen,
Veur sulcx ien kleynen loon: ick en wist men leven gien ręet,
Soo ick het stuyf-meel en nogh wat ęers niet en had te bęet.
Wie hoor ick hier dus kermen?
Kopp. (985) Och vrintschap ick ben half doet, men bienen en men nermen
Zijn bynę om stucken, van sulcx ien overvloet
Van slæeghen: en ick en weet niet wie het doet.
Klaas Ick selje verlossen en mit ien de Sack op-sluyten.
Kopp. Ick versouck vriendelijck maecktme hier togh buyten,
(990) Męer seghme ierst wie datje bent, men lieve vęer.
Klaas Ick ben ien ierlijck Man Klęes Klęessen de Meulenęer.
Kopp. Klęes Klęessen de Meulenęer, soo en selje me niet ęen roeren,
Lęetme legge, gęet nę de Meulen; blijft van de snoeren,
Ick en begeer in gienen deel van jou geholpen te zijn:
[fol. E1r]
Klaas (995) Ist jock of ernst of spreecktje door de wijn,
Of ben je dol of beseten? of hebje het verstant verloren.
Kopp. Ghy schept al te diep, en menght al te veul gruys onder het koren.

Geert den Vage-bont uyt.

Geert HEt doncker van den nacht is onse bende een vreughde,
Op-vouster van dievery vol winste en geneughde:
(1000) De Mæen in tegen-deel bæert niet as einckel kruys,
Gelijck men Macker is ebeurt die ræeckte op’t evangen-huys,
En lieten hem in ’t kort dæer door ien hennepe venster kijcken,
En dat en sou my veur ierst niet mit al elijcken,
Wie dæer mit sijn gesteen, en hoor ick hier gien mensch,
Klaas (1005) Jæ ghy vrient wat is jou herten-wensch?
Geert Wie ist die ick dæer soo hoorde steenen en suchten.
Klaas Dæer leghter ien in de sack evonde die mæeckte die geruchten,
Ick heb hem willen uyt læten in alle vrienden schijn,
Hy seght dat hy van gien Meulenæer en wil eholpen zijn,
(1010) En al dat ick bespeuren kan soo is hy buyten sijn sinnen,
Kopp. Ick segh blijft van de sack g’ en selt hier niet verwinnen.
Geert Wilje dat ick op doe? spreeckt, het eschiet terstont.
Kopp. Wat binje veur ien?
Geert Ien groote Fiel, en ien op-rechten Vage-bont,
Die by dæegh practiseert om by nacht te bedriegen,
(1015) Ick ben nou uytte grote bende komen vliegen,
Om fortuyn te mæecken die ick my hæer jonst sie bien,
En wilje van my eholpe zijn het sel mit ien eschien?
Kopp. Doet op die sack om datje de wæerheyt hebt esproocke,
En jou doen sonder veynsen verklæert, dæer sy luy gæen bedoocke.

Geert ontbint de Sack, en komt uyt de Koppelaar.

(1020) SY zijn alle ierlijck næer hæer eloof.
Geert Alsoo ierlijck as ick die men best doe totten roof.
Kopp. Ick ben schier doot: a my! men bienen en men narmen,
Me docht ick voelde mier as ien stock op men darmen,
Har-uyt jou rekels wie ghy zijt komt veur de handt,
(1025) Komt veur den dagh wæer zijtje of ick helpje strax alle-mæel van kant,
Ick selje op speuren al sou ick de hiele steegh deur zwerven,
Soo ick jou betrap ick selje in duysent stucken kerven,
Ick versoucke datje mee gæet en jou Manhaftigh toont,
Het selje van mijn weerom wel dubbel werden eloont.

Koppelaar, Klaas ende Geert binnen.

De Tafel wert gedeckt, daar werden vier schotels
op-geset, ien mit Corenten, ien mit Pruymen, ien
mit Nooten, ende de vierde mit soete kouck.

Fop, Jaap, Griet, Lamb. Maartje ende Koppel. uyt.

Fop (1030) INdien ghy me eweygert hadt te Trouwen,
Ick hadde wat edæen dat jou altijt sou rouwen:
[fol. E1v]
Griet Rouwen? wat is dat eseyt?
Had je dan mit ien enomen jou af-scheyt?
Fop ’t Sou tottje groote schæ verstrecken de Goden souwen wreecken,
Griet (1035) Wat hadje dan edæen?
Fop Ick derve het niet uyt-spreecken.
Griet Sou ge jou selven edoot hebben, seght, het veynsen stæeckt.
Fop Nien men Grietje, mæer ick hadde men brouck wat wyer emæeckt,
Sit toch æen vrienden, mæer hout stil ick selje ierst gæen vertellen,
Hoe dat Cupido kreet mit noch ien æere Geselle,
(1040) Om Thaïs die hem berooft hadde van heer en goet,*
Maart. Mæer mæeckt het dan wat kort.
Fop Hiel wel dien onnoosel bloet
Versocht mijn ræet om Thaïs te verdelgen:
Ick sey dat het niet mogelijck en was want die van Corenten soudent hæer belgen,
Verdræeght de spijt sey ick, sy sel noch lijden næer hæer doot,
(1045) Ghy weet het moet al komen kleyn en groot.
Kopp. Je ræest.
Fop Nien het is soo seecker wæer as ick dit glæestje licke.
Jaap Ey! Fop ghy drijft mit ons de spot.
Fop Soo mot icker in versticke,
Ick stelde hem noch te vre hy ginck strax, mæer knorde wat,
Næer Damascus toe, sijn, sijn hoogh gebore Stadt.
Kopp. (1050) Hoe ginck het mit Cupido?
Fop De Jongen was seer bedrouft en bekrete,
Ick gaf hem mit ien wat soete kouck, hy hadt het strax vergete.
Kopp. Leght het nou in de Schotels neer.
Fop En doeje dat gien seer.
Jaap (1055) Selje mit ons spotte? we sellen het jou ontmachte.
Fop Men liefste Grietje help mijn, se willen mijn verkrachte.
Griet Houdt de handen af.
Kopp. Fop noot ons te gast,
Hy neemt de Krenten wegh, de Noten, soete Kouck en Pruymen van Damast.
Griet. Ick versoucke vrienden datje næer huys gæet in rust en vrede.
Fop (1060) Ick sorge veur men Væer en Moer en veur men Grietje mede.
Griet Wat ick bidden mach gæet heen en vergeeft hem dese fout.
Fop Ick bedancktje alle bey dat me soo wel hebben ekout.

Jaap en Koppelaar binnen.

KOm gæeuwe mit malkæer men Engeltje næer binnen,
Wy sellen vry wat æers en drolliger beginnen.
(1065) En hebje nou enough van veur esien men vleys,
Besiet me al-te sæem van achter oock ien reys.

Eynde van ’t eerste Deel.

[fol. E2r]

HET

TWEEDE DEEL

VAN

FOP.

[fol. E2v: blamco]
[fol. E3r]

Kluchts Inhoudt.

FOP na dat hy getrout was, kreegh een huys met sijn Wijf ten houwelijck, waar van hy jaarlijcks een Vercken voor de huys-huyr ontfingh; Jaap bemerckende dat Fop om het Vercken was, spant mette Koppelaar saam (denckende de geleden affronten te revengeeren) ende gaan naar het Dorp, daar sy de Parochie-Paap de saack te kennen geven, die insgelijcks voornam Fop te bedriegen, ende hem het Vercken afhandigh te maken. Daar toe imployeerende dese middelen: eerst maackte de Paap Fop wijs dat hy al sijn leven soude verdoemt zijn, soo hy sijn Vercken niet en offerde, doch alsoo de saack door dat middel niet en wilde succedeeren: Noodt de Paap; Fop te gast, maken hem droncken ende stelen het Vercken; Fop nuchter werdende, komt tieren voor de Paap sijn deur, die Fop wijs maackte dat de buyren sijn Vercken gestolen hadde, maar dat hy den rechten dief niet en wist, oversulcks dat hy pillen van Gember sou laten suyckeren, ende confijten, ende die aande buyren deelen, ende die het Vercken gestolen hadde, dat de pillen souden smaken bitterder als Hyacijnt: Fop consenteert het, middeler-wijlen de Paap bereyt de pillen, als voorsegt, behalven twee die van honde-stront waren, met Aloë overtrocken, geheel bitter, de Paap ontbiet de buyren, ende geeft haar de pillen te eten, doch de pillen van Aloë geeft hy aan Fop, die hy mede eet: hy spuyght de pillen tot twee-maal, wegens de bitterheyt, uyt, waar door sy hem doen gelooven dat hy sijn eygen Vercken gestolen en wegh-gegeven heeft aan de Pape Meyt, om in haar gratie te raken; Fop sijn Vercken quijt zijnde, ende de Paap nemende dry parten voor hem te houwen, so hebben Jaap ende de Koppelaar*de Paap het Vercken af-handigh gemaackt door een valsche weddinge: als te weten dat het Vercken een Schaap soude zijn, de Paap dan oock bedrogen zijnde: soo maact Jaap, een fiel uyt, die hem veynst [fol. E3v] den Schout te zijn ende alsoo den Koppelaar over het gestolen Vercke gevangen neemt, ende eyndelinge den Koppelaar boven het Vercke eenigh gelt af-perst; ’t welck zijnde gepasseert, bedrieght Jaap de Fielt, ende den geveynsden Schout mede: Jaap nu vol vreught zijnde, ende meynende met het Vercken naar huys te gaan, soo komt hy onvoorsiens Fop met sijn Vrouw te gemoet, alwaar hy het Vercken moest verlaten, dat soo eyndelinge totte de rechte Meester quam.

____________________________________________________

PERSONAGIEN.

FOP
GRIET
KNELIS
JAAP
GEERT
MEYNAERT
COLETTE

de Man van Griet,
de Vrouw van Fop,
de Koppelaar,
de gewesen Vryer,
de Vage-bondt
de Paap,
de Paaps Meyt.

{
{ Alle Dieven
{ van het Vercken.
{

Stomme PERSONAGIEN.
De Gebuyren van de Paap.

[fol. E4r]

’t Tweede deel
VAN
FOP.

Jaap uyt.

NU heb ick de holle, bolle fortuyn æen mijn zijd’ ick zweer by den os zijn nieren,
By Jochem Konkel, by Kæle-kop dat ick Fop ier langh wat æers sel lieren,
Dien verbranxsten Jorden, dat ræeghs hooft, dien hange-bast,
Hy Grietje te verwerven dæer ick beter, as hy heb op-epast,
(2005) Wel Grietje hoe wæerje soo mal met soo ien Nar te Trouwen
Die tot yders spot leeft? gy mocht wel veul van dat schot-beest houwen
Dat ghy my soo subijt de sack gæef: nou, niet ien beet,
Se sel hæest bespeuren dat het Trouwen hæer is ien herts leet,
Ick wilder niet mier om dencken, Trouw is niet te breecken,
(2010) Yeder drommel regeert sijn mæent en ick ses weecken,
Dat sulx de wæerheyt is, dat sel me seer hæest sien:
En om te beter tot mijn wens te ræecken sal ick den Koppelæer ontbien
En he de sæeck van stucktje tot beetje openbæeren,
En by aldien mijn voorstel misluckt soo ræeckt hy in bezwæeren,
(2015) Want ien Koppelæer is over-al veracht eschieter ergens quæet,
Hy heeft het edæen geschieter goet hy is verre van de dæet.

Koppelaar uyt.

AL weer courage, Beste-væer, hebje niet ehoort hoe dat het al stæet mit Fop sen sæecken.
Kopp. Ick loof datse zijn as de man, die het slecht enough kan mæecken,
Ick wenste dat ick mæer iens voor men doot
(2020) Dat schelm-stuck mocht wreecken, de spijt die is soo groot,
Dat as icker æen denck, het hæer wel uyt men hooft sou scheuren,
Hebje wel mier sulck ien bouve stuck sien ebeuren,
[fol. E4v]
Æen ien oudt man as ick ben, die niemant gien hinder en doet.
Jaap Dat het æen my ebeurt wæer het koste hem ier en goet,
(2025) Want sulcken spijt en is niet te lijden of te verdræegen.
Kopp. Ick wilder mijn ier en reputatie jæ mijn leven wel voor wægen.
Jaap Het leven veur wægen, neen Beste-væer dat wæer te dier ekocht,
Ick weet vry gesonder ræet as my jou bystant ebeuren mocht.
Kopp. Door wæter ende vyer sal ick jou trouw-dienstigh blijven,
(2030) Met ræet en dæet by-woonen jou in jou voor-nemen stijven,
Dæerom en schroomt voor my, noch en veynst jou doen niet.
Jaap Næ dat Fop was belooft en etrout met Griet,
Soo het hy mit hæer ien huystje ten Houwelijck ekrege,
Niet verre van het næeste Dorp een uyr van hier elege,
(2035) En hy ontfanght voor de Huys-huer alle jæren een vet zwijn,
Het welck wy hem moeten af-hęndigh mæecken in alle vrienden schijn.
Kopp. Dat wæer goet: mæer wat middel om dæer æen te ræecken.
Jaap Luystert mæer ter deegh en let op alle sæecken,
Sijn Vrouw die ewoon was voor desen om het Vercken te gæen
(2040) Is sieckelijck t’huys ebleven, dat opent ons ien bæen:
Om me te deelen, ten minsten om dæer Harinck of Kuyt van te hælen,
Dæer sel altijt mier van valle as uyt lege eyger-schælen.*
Kopp. Hoe souden wy dat besteecken? ons dient goeyen ræet te veur.
Jaap Gæeuwe mæer næer het Dorp men drijfter gemeenlik de verckens deur,
(2045) Dæer sellen wy vernemen of hy het selve het ontfangen,
Soo niet: Wy sellen met onbevreesde en stoute gangen;
Den Huyrder doen æen-seggen dat hy my met een het Swijn
Behandight, uytten næem van Fop: ghy selt getuygen zijn,
Ick sel hem quitantie geven en mijn næem verkeert schrijven.
Kopp. (2050) Dat is den rechten wegh om den rug met berquemeyen te doen vrijven.
Jaap Niet ien beet, komt het uyt het is mæer om de klucht edæen,
Blijft het verholen de soeticheyt van’t speck en sal ons beyd niet schæen,
Het is ’s werelts loop d’ongerechtigheyt met kluchten te bedecken.
Kopp. Mæer soo hy ’t Vercke het ontfangen wat stringh selle wy dan trecken?
Jaap (2055) Ick seltje segge; in het Dorp dæer woont ien Priester van mijn kennis
Desen sel de sæeck mit ons æenvængen, dat is seecker en wis,
Dæer en is niemant sijns gelijck om eenige kluchten æen te rechten,
Want onder sijne Kap en schuylt vry eseyt gien slechten,
Doch alles dat hy doet geschiet in deught en ier:
(2060) Sijn kluchten en zijn niet strijdigh tegens sijn lier.
Kopp. De vrees doet my edencken datten Priester ons sel verklicken.
Jaap Dæer en hebje geen noot van: hy houdt al te veul van suypen en licken,
Ick wed, dat, as hy hoort hoe de sæeck met ons leyt,
Hy selfs sel poogen stier-man te zijn met alle neerstigheyt.
Kopp. (2065) Hoe langh ist wel eleen dat Fop van hier is vertrocke.
Jaap Over ien uyr, wy moeten ons hæesten of het sou quælijck locke,
[fol. F1r]
Kom Beste-væer, ’t is tijt, ons dient niet længer estæen;
Ick loof het is ien uyr of mier van hier te gæen,
Wy sellen onder en tusschen ienigen ræet beræmen
(2070) Die dienstigh wesen sel.
Kopp. Kom gæen wy dan te sæmen,
Wy sellen hem spelen sulck ien part,
Dat hem die ziel en sinnen verwart. Beyde binnen.

Fop uyt met sijn Vercken.

HOe mierder geck, hoe mier eluck, dæer ick steets næ verlænge,
Want al sat ic mit men neers voor ien speuy, ic sou Pęlinck vęnge,
(2075) Ick heb ien moeye, goe Vrouw ekrege mit veul goet en deught,
Ick eet en drinck voor de kost en leef soo in geneught,
Het wort my al vertrouwt van kisten, pisels, tæfels, kassen,
Dræegh ick de sleutels, mæer ick weet op men Wijftje te passen,
As de blinde-man op sen lier, ick segge goe luy dattet wel gæet,
(2080) Dæer Man en Vrouw den æren ten næesten by verstæet,
Wy moeten mælkænder wel verstæen: mæer het is by gebreecken,
Want men Wijftje en ick en konnen beyde mæer iene tæel spreecken:
Mæer het sel hæest verkeeren, men Beestje dat spreeckt franx,
Mit dat ick flus vræeghde of het med’ wilde: het antwoorde altanx
(2085) Ouy: Ouy: ick sel men Vercktje van spæn-hæer læeten snijden,
Het sel mogelijck noch mier segge, hoe is men hart in verblijden,
Men hart is soo verheught dat ick het niet spreken kan,
Ick ben by men keel ien dubbel luckigh man.*
En zijn dat gien treftige Luy die my sulck ien betalinge geven,
(2090) Ick had gien dry uyren wegh eweest, soo wæer as ick leve,
Of ick had men Vercken, den Huyr-man is soo goet eweest:
Dat ick hem van nou ien jæer sel borgen onbevreest,
Wæer gæe ick nou? næer huys? neen, as ick my bedencke,
Ick sel næer Heer-ooms gæen die sel me strax beschencke,
(2095) Den dach mot doch den ævont hebbe, iens weelde en is altijt gien druck,
Dat gæeter soo næ toe. ’k Moet sien of het geluck
Me dienen wil: geu, geu, ick zweet as ien das van wercken,
Hoe ben ick oock eplæeght met mijn ellendigh Vercken,
Wat, wat men biest, wæerom kijfje en mæeckte sulck ien eræes,
(2100) Of ist om dattje gien kennis en hebt an jou nieuwen bæes,
Ghy en behouft niet te dencken dat ick jou hier allien sel læete,
Nien broer ghy sout me ten nacht estolen worre; de stræete
En is niet veyl: gans duycker gęet heen of ick vat hou by de kop,
Niet ien beet of gy tiert, en of gy ręest, ic hebje by de krop.

Fop binnen.

Jaap en de Koppelaar uyt.

Jaap (2105) DIt is des Priesters huys, lęet ons sonder vertouwen ęen-kloppe,
Konne wy męer tot ons voornemen ręecke, wy sellen hem nęer de kunst foppe:
[fol. F1v]

Jaap klopt Juffrouw uyt.

IS men Hier niet in?
Juff. Wat is jou beliefte? kan ick hem de bootschap niet doen.
Jaap Ję ghy Joffrouw, męer hem selfs te spreecken węer beter fatsoen,
(2110) Het is ien sęeck van groot gevolgh en gewichte,
Die voor al heymelijck mot blijven en dichte.
Juff. Wie gelief je dat ick segge sel dat je bint.
Jaap Seght Jęep Jęepsen hy sel me wel kenne soete kint.

Juffer binnen.

NOu selje ierst ewęer worre mit wat ien loosheyt hy kan bedriegen,
(2115) Hy sel as hy de sęeck verstęet, mit ien dęer nę toe-vliegen,
En Fop op de neus knille het kost wat het kost.

Priester uyt.

Kopp. DÆer komt hy al nę veur eloopen te post.
Priest. Willekom mijnen goeden vrient, willekom met jou beyden.
Jaap De oorsęeck van’t edacht dat heeft ons hier bescheyden,
(2120) Om jou bystant te genieten soot węer jou sin.
Priest. Soo ick u dienst kan doen weet dat ick uwen dienęer bin,
En blijven sal, tot inder doot dęerom spreeckt sonder schromen.
Jaap Mijn Hier wy zijn soo datelijck van huys alhier ekomen,
Om een goeye sęeck, kan mijn Hier Fop wel,
(2125) Hy is met Griet etrout ien seer hatelijck vel.
Priest. Ick kanse beyde, męer wat wil je dęer me segge.
Jaap Ick selt men Hier mit ien te vooren legge.
Men Hier weet dat Griet hier ien huys heeft ontrent het Dorp,
Priest. Wel ’t is ontrent van hier ander halve stien worp,
(2130) Voor de Huys-huyr moet hy jęerlijcks een Verck ontvangen,
En hy het van daegh hier na toe genomen sijn gangen,
Om het Verck t’huys te hęlen op sijn gemack.
Kopp. Ick wil dattet tot mijnent in de kuype stack,
Wy souden geern ręet beręmen om het selve hem af-hændigh te męecken.
Priest. (2135) Ick en weet men leven gien ręet om tot jou voornemen te ręecken,
Dęer is ien splinter ende die steeckt wat te vast in de voet,
Ick wou je ęers wel by-stęen, męer nou de slechte hoop beneemt de moet:
Je sult verlooren moeyt doen met de morięen te schuyren,
Ongemack en moeyelijckheyt voor jou arbeyt besuyre.
Kopp. (2140) Hoe ongeluckig zijn wy dat wy het Vercke niet vonde by den Huyr-man
Het hadde nou al t’huys eweest, męer nu ten kan
Niet zijn, de vogel is ons ontvloge.
Priest. Ghy en hebt de helft dęer ter tijt niet elogen,
Dęerom vrienden ’t is beter datje jou hooft ernst hout.
Jaap (2145) Men Hier ick en had jou sulx seggen niet toe vertrout.
[fol. F2r]
Priest. Węerom dogh? sijn Vrouw is te loos.
Jaap Die is sieckelijck t’huys gebleve.
Priest. Ist geck? ick beloof dattet dan sel hooft gelt betæle en thiende geven.
Kopp. Wat middel om dęer ęen te geręken sonder achter-docht,
Goeyen ræet wære nootwendigh as het wesen mocht.
Jaap (2150) Men Hier wy wenste wel datje ons jou bystant wou gonne.
Priest. Swijght ien weynigh, me denck dat ick wat goets heb versonne,
Hoor, weetje wat ick hem wil wijs mæken? dat hij voor al
Sijn leven lanck gans en gęer verdoemt wesen sal,
Soo hy sijn Vercken ęen de Goden niet en offert, datten toorn stęegh sel rijsen:
(2155) Ten węer hy met het Vercke penitentie wilde bewijsen,
Voorts soo hy wilt luysteren en volbrengen mijnen ręet,
Dat ick hem af-lęet sel geven voor altijt t’sijner bęet,
Wat seghje sel ick hem niet bręef mit sulcke spijckers vermincke.
Jaap Dien ręet is beter as ick die oyt sou konnen bedincke.
Kopp. (2160) Męer soo hy nu niet en wilt luysteren nęer jou pręet.
Priest. Wy konnen altijt yets wes ęers beręmen, sien wy ierst hoe dit gęet,
Het en is gien konst ien Geck te bedriegen dat kan ick my wel onderwinden.
Jaap ’t Is węer, męer het is konst ien Geck wat vant hert te binden,
Swijght lęet ons wat ęers kalle dęer komt Fop allien an gę[renne].*

Fop uyt.

Kopp. (2165) HEer-oom ick verstont dęer terstont datte Pausinne Johęnnę,
Alias, Paus Jutte, ien kint op stręet heeft ekregen.
Fop Goeyen dagh Heer-oom, reverende Pęter, hoe ist elege
Mit jou esontheyt, benje noch wel te pas,
Priest. O ję, alsoo esont as ick van men leven was,
(2170) Węer nę toe is de reys dat je hier soo vroegh op den dagh bent ekomen.
Fop Ick heb om men huys-huyr eweest soo dat ick vrees en schromen
Voor van dęeg ęen ien kant heb estelt.
Kopp. Hoe veul hebje wel ontfangen wat ist voor specy van gelt.
Fop Het is ien schoon, treftigh Vercken beter as ick sou konnen wenschen,
(2175) Men Heertje, ey! Hoor, dęer wier me terstont ien schoot met warme pensen
Van ien jonge Meyt voor men Vercken eboon,
Sou dat wel redelijck zijn, voor ien persoon
As ick ben, die sulcken suycker-soete Grietje kan behęgen?
Ick mien men eer noch men Vercke dęer an niet te węgen.
Kopp. (2180) Men sou al veul doen om sen wensch te krijgen van ien bręve Meyt.
Fop Ghy bent ien rechten Koppelęer dęer me ist al eseyt,
Sel ick ien hiel Vercke veur iens te soenen geve,
Dęer Carel de Vijfde in sijn Keyserlijck leven
Allien, de dorthien d’halven toe het lęten slęen,
[fol. F2v]
(2185) En as me dæer mee ierlijck voldoen kan: sou ghy me dan wel ræen,
Dat ick men ehiel Vercken sou versæecke:
Nien Knelis Heer, ghy en selt joncker Fop dat niet wijs mæecke,
Want ghy en souckt niet as de luy bijsters te helpen: jæ ick eloof
Dattje om jou bast te vollen veur d’Hel sou loopen op den roof,
(2190) G’en schæemt jou niet met bedelæer en leprosen te eten,
Ende dat in ’t openbæer om dat het al de werelt sou weten.
Priest. Ick versoucke Fop dattje selt vrienden blijven mit malkæer,
En læten die schelt-woorden væren, want voorwæer
Ghy hebt ongelijck, je sout veul beter stil zwijgen.
Kopp. (2195) Het schijnt dat hy altijt uyt is om my te bespotten en te bekrijgen,
’k Segh seecker ick ben bevreest te komen dæer je bint,
Over-al mæecktje me beschæemt dæer ghy me vint.
Fop Ick bid jou Knelis dattje die fantasien wilt van jou werpen,
Ick hebt allien edæen, om jou de sinnen wat te scherpen.
Priest. (2200) Wel hoe Fop ick meende selfs dattet quæetheyt was.
Jaap Watten præet by ien verstandigh Keerel as hy, en komt gien quæetheyt te pas.
Fop Nien by men keel niet ick liet me liever in duysent stucken kerve,
Dan die heerlijcke soetigheyt van jou eselschap te derven.
Priest. Wel te leven en ierlijck te sterven ist gewenste goet,
(2205) Dæerom ist nootsæeckelijck en yeder ien die moet
Næer deught trachten, de sonden verlæten, bidden en vasten,
Soo kan men sich van plægen en toorn ontlasten,
En dewijle dat my den Hemel soodanigen ampt heeft verlient,
Te berichten dat totten mensch sijn saligheyt dient,
(2210) Voor hæer te wæecken en te bidden, hæer ziel te troosten die sy geven by duysenden wonden:
Oock dewijl ick bemercke dat jou oogen mee seer root zijn van sonden,
Soo wæer het goet dat ghy u sonde in Biechte beleet:
De Heyligen offerde, het wæer dæer hiel wel æen besteet.
Fop Heer-oom dat sel ick geern doen om straffe te ontkomen,
(2215) Want ick weet dat men sonden meerder sijn as de druppels inde stromen,
Dæerom begint met ien, mijn leven is sonder weer-gæ.
Priest. Gæet strax dan næ de Kerck ick volgh jou dadelijck næ.

Fop binnen.

Jaap NOu heb ick groote hoop, dat alles sel elucken,
Ick zweer hy ræeckt het Vercken quijt, ten minsten ienige stucken.
Priest. (2220) Ick Gæ mit ien ter Kerck en hooren wat dat de Geck
Sel Biechten voor sijn ewonnen in-landts speck,
Ghy kondt u met u beyde æen den Autæer verschuylen,
En hooren wat datter eseght wordt, of stæet achter de suylen.
Kopp. Al ’t gien ghy ons ebiedt men Heer dat sel eschien.
[fol. F3r]
Jaap (2225) Ick miene dat wy hæest het Vercken sellen sien.

Priester, Jaap en Koppelaar binnen.

Fop uyt.

ACh! hoe bedencke ick allensins men over grote misdæden,
Wat hebbe ick mijn cativigh edarmte met lasten overlæden,
Och! Heer-oom hoe-wel wenste ick dattje quæemt te kerck:
Ende dattje jou ebeden mit ien stelde te werck.

Priester uyt.

Priest. (2230) KOm Fop sit neer en verhæelt my al dattje hebt bedreven.
Fop Mienje dat men hooft ien register is dat ick het al kan overgeven?
Ick wil veur jou niet veynsen mæer al seggen dat ick weet,
Al het Marot met Venus evochte dat acht ick niet ien beet:*
Ick heb iens...... mæer mot ick het oock recht uyt brabbelen?
Priest. (2235) Nou as ien Man spreeckt klæer uyt sonder snabbelen.
Fop Ick hebbe dickmæels gepluckhæert, mes etrocken en menschen equelt,
Jæ ick hebber in hæer vlees esteecke met kracht en ewelt,
Ick heb iens ien vrouw soo epijnt datse sagh ofse besich was mit sot te worren,*
Mæer het en duerde gien seven jæer, het gingh oock sonder knorren,
(2240) Hæer grillen en hæer wesen was gehiel onbepæelt,
Sy dee as ien blooden hondt die uyt benautheyt den steert tusschen sijn beenen hæelt,
Heer-oom as icker langen tijt soo had equollen,
Kreegh sy het wæter want sy was soo seer ezwollen,
Dat het my by næ denckt tegen de natuyr te zijn.
Priest. (2245) Væer voort mit jou verhæel soo ræecktje buyten pijn.
Fop Ick hebbe dickmæels in ’t linwæet ehandelt, versopen dat ick had ewonne,
Vol en sat t’huys ekome, verbrast dæer men Wijf had voor esponne:
Metter evochte en stæegh eleeft met groot krækeel,
En in plæets van de Kerck te besoucken eloopen næer ’t bordeel,
(2250) Ick heb hæer asse van twee Keyeren zwæer was voor deur ejoge,
En mit ien blooten houwer achter an evloge,
Watse schreyde of watse riep men lieve Man wat heb ick edæen,
Noch liet icker wel twee uyren voor de deur in de koude stæen,
Ick heb van dagh tot dagh eloopen versmoort beschoncken,
(2255) Ick stont ten vier uren op, en liep ten sessen weer te bedt vol en droncken
Ten achten weer frits, dan liep ick næ de krough as ien kaper næ den roof,
En soop totten middagh dat het heyr van de kop stoof,
Ick heb van veul arme Luytjes gelt op interest enome,
’t Was my even-veul van wien as icker męer konde ęen kome,
(2260) Ick bedroogh hęer mit mijn fluweele tongh en bracht hęer in verdriet,
[fol. F3v]
En al den bras is op; nou te betęlen en kan ick niet.
Priest. Den Hemel schreyt en roupt wręeck over jou misdęden,
Ghy mot penitentie doen of ghy krijght jou leven gien genęde.
Fop Ick was altijt enegen te ondersoecken ęere luy hęer elegentheyt,
(2265) En mijn eygen stęet te męken en konde ick niet doen dęer me ist al eseyt
Konje my dit vergeven mijn liefde sel mier as vyer brande.
Priest. Ick kan wel: męer ghy mot jou versoenen mit offerhande,
Wilje dat doen ick ben verseeckert van vollen aflęet.
Fop Al dattje begeert is ten besten: seght męer wat ręet,
(2270) Al dat ick heb dat is dęer voor ten besten.
Priest. Siet, Fop, wilje dat de straffe sel vernesten,
Soo offert den Goden jou Vercken dan blijfje buyten equel.
Fop Men Vercken Heer-oom, wie het zijn leven ehoort datmen Verckens offeren sel:
By men keel Heer-oom ghy pręet as ien recht Vercken,
(2275) Men Vercken offeren den Klęveren-heer wilt in jou wercken,
Men Vercken Heer-oom męer mienje oock mit borstels mit al
Heer-oom, ick hadde liever dattje vloogh as ien kęetsbal.
Priest. Ghy sult in jou sonden versmoore en altijt zijn versteecken.
Fop Ick wil al doen dattje wilt, męer, van mijn Vercke niet te spreecken.
Priest. (2280) Dat motje doen wilje jou helpen buyten verdriet.
Fop Loopt dan voor den drommel soo en beschijtje den Autęer niet,
O Broer mienje men Vercken te krijgen is dat jou vermeten,
Ghy seght van de Goden te offeren en ghy sout het selfs in jou gat freten
Wat mienje dat men Wijf sou segge as ick t’huys quam.
Priest. (2285) Hebje dan liever ien bock te blijven as te veranderen in ien lam.
Fop Ick verstę jou seggen wel ick selt liever levent nę huys leye.

Fop binnen.

Jaap en Koppelaar uyt.

Priest. DE Geck is te handt-vast hy wilder niet van hooren spreecke veul min van scheye.
Jaap Hy motter nochtans ęen het gęet soo ’t gęet.*
Kopp. Kom hoor ick bedenck dęer so strax veul beter ręet,
(2290) Lęet hem ęenseggen dattje hem te gast doet nooden:
Hy hout machtigh van suypen as hy op ien ęer sijn kost wert ontboden.
En as hy droncken is en in sijn dreck leght en wroet,
Soo selle wy het Vercke met gemack krijge, en węre dat niet goet?
Priest. Hiel goet. Ick sel onder tusschen dęer onder spelen,
(2295) En seggen an mijn Nicht (dat niet en sel vervelen)
Datse hem liefde dręeght, ende dat hy hęer het Vercken gaf
Op trou, lęeter my dan voorts me omspringe ick weeter af.

Jaap, Koppelaar en Priester binnen.

[fol. F4r]

Colette uyt.

DAt ick wist dat neef Meynart mijn gien part en sou geven,
Ick sou Fop de sæeck bekent mæecke: soo wæer as ick leve,
(2300) Want al het gien ebeuren mot dat sel door my eschien,
Ick mot Fop te gaste noon en hem mijn min æen bien:
Al is het sonde yemant te bedriegen ick sel aflæet verkrijgen,
Mæer hou, ick ben an Fop sen deur ’k sel æen kloppe en stil zwijge.

Colette klopt, Fop roupt van binnen.

Fop WIe klopt dæer?
Colet. (2305) Ick bent, Joncker Fop, ick brenge hier wat dattje geern hoort,
Mijn Heer die is bekommert dat ghy bent verstoort,
Dæerom motje dadelijck by hem te gast komen,
Komt vryelijck g’ en behouft veur gien betælingh te schromen.

Fop uyt.

Fop ’t IS beter Juffrouw dat ick næer huys gæen al sachtjes en stil.
Colet. (2310) Ey lieve Joncker Fop komt doch om mijnent wil,
Ach! mocht ick Joncker Fop mijn sæecken u verklæren,
De droufheyt die mijn hert steets brenght in groot bezwæren,
Ick sterve soo ick leef het leven is mijn doot:
Ach! mocht ick Joncker Fop an jou klægen men noot,
(2315) Dan weet ick dat de pijn sou sachter zijn om te drægen,
Mæer nou, ach! Joncker Fop, ick sel het my beklægen.
Fop Ick bid Juffrouw, spreckt vry, ick selje helpen dæer ick kan of mach,
Wel wæerom dan soo etruert, ey Juffrou houdt op mit dit geklagh,
Seght vryelijck wat jou deert, ick selje etrouwelijck blijven,
(2320) Juffrouw spreeckt toch soo het jou belieft soo ick jou kan gerijven,
Het sel mit ien eschien dæerom ick segge Juffrouw dattje spreeckt.
Colet. Men lieve Joncker Fop gelooft men hart dat breeckt,
Ick en kan nauwelijck mijn tranen wederhouwen.
Fop Juffrouw hebje wel sin om te Trouwen,
Colet. (2325) De Mæeghdelijcke schæemt mæeckt dat ick zwijgen moet,
Fop Juffrouw verklæer me doch het binnenste van jou emoet.
Colet. Mijn bede is dattje niet-mit-al selt openbæren,
Van ’t gien dat ick u segh en æenstonts sel verklæren,
Al ist oock dattet u in ’t minst niet æen en stæet,
(2330) Of anders selt ghy zijn ien doel tot meerder quæet.
Fop Seght alles dattje weet, veynst niet, leght jou hert vry open.
Colet. Ach! Fop dæer is ien stræel van Venus in eslopen,
Soo dat ick ben equelt tot æen het in-ewant,
Ick voel my over-al wæer ick my keer om brant.
Fop (2335) Dat is kluchtigh, ick en kan nochtans gien brant an jou sien of versinnen.
Colet. Mijn lieve Fop den brant die brant estæegh van binnen.
[fol. F4v]
Fop Læet me jou doch iens tot binnen in sien.
Colet. De droufheyt sel me noch doen uyt te werelt vlien,
Om ien die ick bemin soo moet ick hier dus treuren.
Fop (2340) Ey! spreeckt kan ick jou helpen het selje ebeuren.
Colet. Van dæegh as ick jou sagh mijn bloet wier hiel ontroert,
Mijn sinnen, ’k weet niet wæer, mit ienen om-evoert,
Mijn ziel wiert soo ontstelt ontrent jou jonge jæren,
Dat ick of mit de doot of wel mit jou moet pæren,
(2345) Te leven sonder jou is dubbel groot verdriet,
Hoortje niet watter schort, kent ghy mijn klachten niet?
Fop Mæer Juffrouw is dat possibel wenst ghy dan wel te weten,
Wat dat Joncker Fop al voor heymelijcke secreten
By hem dræeght? wat benje oock ien drollige Meyt,
(2350) Dat ghy mijn vermæeckelijcke Tronye om weder-minne vleyt,
Ick weet voor seecker dat ghy het doet om mijn te beprouven.
Colet. Mijn lieve Fop ghy doet mijn hert en ziel bedrouven,
Ghy kondt soo ’t u behæeght vernietigen ’t etreur.
Fop Juffrouw ick mot jou wat vræge, mæer hout jou coleur,
(2355) Hebje wel Pekel-harinck in ien Vyver, sie zwemmen?
Colet. Mijn Fop, mijn lieve Fop, wilt ghy mijn min niet temmen,
Soo mot ick as het was verdwijnen door het vyer.
Fop Juffrouw touft ien weynigh ick loop mit ien om de Parochy-stier,
Die sel jou in korten tijt wel van mijn mæeghschap mæecke.
Colet. (2360) Mijn lief dat is eseyt om in jou gonst te ræecken,
Wat komt ien biest, ien stier, hier by de min te pas.
Fop Wel sey Juffrouw dæer terstont niet, dat sy tuchtigh was.
Colet. Mijn lief alst u behæeght ghy kondt mijn vreught vergæren.
Fop Ick en speel niet geern op ien vreemde Luyt met elf duysent snæren
Colet. (2365) De woorden die ghy spreeckt die drucken as ien zwæert,
Mijn soete lieve Fop, mijn leven, ach! bedæert,
Ach! læet my in jou gonst en wilt niet langer veynsen.
Fop Voor dees tijdt ist onmogelijck, want al mijn gepeynsen
Zijn by Heer-oom, ick denck nu allien op pot en kan,
(2370) Met suypen doe ick al de werelt in den ban,
Mijn darm is over malkęer ick kan twie reven uytsteecke,
De ierste is ien kan, de twiede een stoop, en dan en selt noch niet uytleecke.
Colet. Kondt ghy wel eten hebje oock goeyen appetijt,
Ick weet wel dat ghy hem ten hooghsten will’kom zijt.
Fop (2375) Ick kan af-grijslijck sneuckelen sonder spuygen,
Doch ick houf het niet te seggen de vrienden sullen het etuygen,
Evenwel dęer zijnder die my overtreffen en te boven gęen,
Die hiele quartieren vleesch inslicke al ist datter thien witte-broden by-stęen,
[fol. G1r]
En dan en koockter mæegh noch niet; wilt g’ het wete,
(2380) Dæer zijnder die hiele sticken zoute vleesch op ete,
Mæer ick weet wel dat sulcke groote eters in Engelant
Niet en soude derven komen hebben, sy quamen te schant,
Want Konink Eduward deeder iens dry vangen,
(Om datse ien kalf hadden egeten) en mit ien op-hangen.
Colet. (2385) Kom gæen wy næer men Heer. Kom gæen wy Joncker Fop.
Fop Acker-malementen ick sel suype datte luysen sellen bersten op men kop.

Alle beyde binnen.

Priester, Jaap, Fop, Koppelaar, Colette uyt.

Priest. VAn harten willekom, mijn vrient Fop, hoe stæen de sæken?
Fop Hiel wel Heer-om, het stuck dat stæet om ten eynd’ te ræken.
Priest. Dat is my van harten lief, kom gæen wy næer den hof,
(2390) Vrienden volght æen, dat gæetje veur, met verlof:
Sit an, læet ons ter deegh bachanalia houwen.
Fop Ick hou veul van bier dat æende wijn-stock wordt ebrouwen.
Kopp. Soo doen wy mee as wy zijn te gast enoot.
Jaap Men Heer vergeeft het ons de stoutigheyt is te groot.
Priest. (2395) Ghy zijt me willekom, avous Fop, iens edroncke.
Fop A moy men Heer, sulcke woorden doen men ziel ontfoncke,
Dat gæetje veur, avous Beste-væer.
Kopp. Ick bedancke u Fop Lambertsen, læten wy nu mit malkæer
Een uyrtje vrolijck zijn, en ons stellen buyten sorgen.
Jaap (2400) Veur my al duyrde het totten midder-nacht of totten morgen,
Ick en sou de ierste niet zijn die scheyden sel.
Kopp. Soo ick het doe, soo noemt me ien groot rebel.
Fop Wat is dit voor kost? Colet. ’t Is lever van ien Vercke.
Fop Het mocht de pest, ick wil mit ien næer huys.
Priest. (2405) Ghy bent dol næer ik bemercke.
Mæer lieve Fop hoe benje noch soo bot?
Siet ghy niet, wy scheeren de sot.
Fop Selje me te gast noon om men Vercke te verslinden.
Jaap Ben der gien Verckens meer inde werelt as jouwe te vinden,
(2410) Vræeght het Juffrouw Colette hoe sy ’er æen is erocht.
Colet. Men Lief gelooft u Lief, ’t is op de Marckt ekocht,
Sel ick u bedriegen die ick soucke te behægen,
Soo wæer ick plægens wæert, met d’aldergrootste plægen,
Nien troostje suycker-beck, gelooft de leugens niet,
(2415) Ick segh u wæerlijck dat het niet en is eschiet.
Kopp. Siet by nou iens stæen kijcken mit ien neus van ses ellen,
Iens edroncke ick mach me met die præet niet mier quellen.
Priest. Hoor toe; vrienden dese romers set ick mit ien te koop,
Die van ons best lever-dicht, wint den hielen hoop,
(2420) Hoort toe; dit levertje is van ien Vercken, mæer van gien Merekat,
[fol. G1v]
Ick ben gæerne by de vocht, en met men beck in’t nat,
Mijn vreught allien bestæet in de Wijn.
Fop Soo motje wel ien fijnen Priester zijn.
Jaap Dit Levertje is van ien Vercke, mæer van gien Sprinck-hæen,
(2425) Ick hoop van desen nacht met Joncker Porcus uyt wand’len te gæen,
En nemen Worst, Soucijs en Beulingen daer van.
Fop Wel, is Joncker Porcus dan ien Vercke-man.
Kopp. Dit Levertje is van ien Vercke, mæer van gien Zee-Post,
Ick houwe veul van drincken as ’t gien gelt en kost,
(2430) En stæegh te brassen met gemack.
Fop Soo binje wel ien grooten schocke-back.
Colet. Dit Levertje is van ien Vercke, mæer van gien Perkijt,
Ick wilde dat ick Beulingen had van die ick heb evrijt.
Fop Wel Juffer, dan was ick mijn Beulingh quijt.
Priest. (2435) Doet nou jou mont op, læet nou jou konste blijcke.
Fop Ick kan (dat je mient) tormentigh Rethorijcke:
Dit Levertje en het noyt eweest in Noachs Arck,
Ick wilde dat ick t’huys was met men Varck,
Dat ick hadde Vleugels nou,
(2440) Ick wed icker hæest vliegen sou.
Priest. Wæer sou ghy dan vliege, by jou Grietje, jou Rosemont?
Fop Neen, mæer op het tiptje van jou neus, en kacke in jou mont.
Priest. By men keel, Fop het vier glasen Wijn ewonne.
Fop Dat wist ick wel te veur, eer wy het Lever-dichten begonne;
(2445) Dat is ien, dat is twie, dat is drie, en dat is vier,
Sulcke Plæesters trecke beter as die van ien Barbier.
Jaap As ’t altijdt soo douwt, en behoufje om gien regen te karmen.
Fop Juffrouw hebje dan oock sulck ien sin in men darmen?
Colet. Men alderliefste Fop, mijn vreught, mijn toe-verlæet,
(2450) Æenschout jou Dienæres, wanhopigh desolæet,
Ter oorsæeck van jou min, en wort ghy niet bewogen,
Sult ghy ien tiere Mæeght verjægen uyt u oogen,
Die ziel en lichæem beyd’ æen u tot wellust biet:
Mijn Uytverkooren Lief! ach Fop! en spreecktje niet?
(2455) Ghy siet dat tot jou min mijn hiele sinnen wercken.
Fop Juffrou en sou ghy my al te met niet wel beminnen om men Vercken?
Priest. Ick sel noch drie vrægen uyt-geven voor ses Romers Wijn,
Die dæer næ ræden wilt, en mot (as nou) niet droncken zijn.
Hoort toe de ierste sel ik jou wat stellen:
(2460) Wat is het vermæeckelijcke van ien Huys?
Kopp. Moeye Hontjes met Bellen.
Colet. Ien treftige Cipersche Kat.
Jaap Men Hier ick ræede een vel met ien gat.
Fop Benje noch soo dom datje dat niet en weet?
[fol. G2r]
(2465) Ick selje het met ien woordt seggen, het is ’t Secreet.
Kopp. Ghy mot reden geven van jou seggen.
Fop De wæerheydt spreeckt, het is onnodigh uyt te leggen,
Benje ien Mathematicus, Astrologus, ghy mooghter in gæen,
Ghy selt den regen sien mette Eclipses in de Mæen,
(2470) De rontheyt van de vleeschelijcke Werelt selje bespeuren,
De Linie selje sien van achter en van veuren,
Ghy selt æenschouwen uyt wat gat dat wæeyt de Middelantse wint,
Jæ het gesternte van Venus, sooje nieus-gierigh bint:
In ’t Secreet konje Dominus Podex rijkende Musijck hooren singen,
(2475) En dat met vier partyen, binnen dat gien treftige dingen,
Gesoden en gebraden spijs, die sel jou (doch meest ront)
Sooje mæer gæpen en wilt, stæegh vliegen in de mont.
Priest. Ghy hebt de Wijn verdient, dæer mot ick jou in prijse:
Mæer seggt de tweede vræegh, Hoe veel verschilt ien sot wel van ien wijse?
Kopp. (2480) As het Oosten van het West.
Colet. As het quæetste van bet best.
Jaap Een wijs man van ien sot die verschilt (soo ick bespeure)
Alleen de wijsheydt die gien sot en kan ebeure.
Priest. Niemant van jou dryen en heeft het recht eræen.
Fop (2485) Ick verseeckere jou dat ick mette Wijn sel heene gæen.
Hoe veel verschilt ien wijs man van ien sot, dat is de vræge?
Ick antwoorde niet mier as ien stoop Wijn, by men kræge.
Jaap Wat seggen is dat Fop? dat en klinckt niet mit al.
Fop Ick weet dat ick het allien eræden hebben sal:
(2490) Stelt iens twee persoonen by malkander,
Den ienen hiel sot, den æeren hiel wijs en schrander,
Geeft den wijsen mæer achter ien te drincken ien stoop Wijn,
Eer ien half uyr sel hy sotter as den sot zijn.
Priest. Dat is wel, mæer seght de derde vræegh mot ick oock weten:
(2495) Nevens wiens behoort men een gierigaert af te meten?
Kopp. Nevens ien die in de werelt gien goet en heeft.
Colet. Nevens het onredelijckste Dyer dat in de Velden zweeft.
Jaap Nevens Judas, is mijn gemercke.
Fop En ick segh al wederom, nevens men Vercke,
(2500) Men Vercken knort en stinckt, het besmet yder een, mæer næ sijn doot
Krijgh mer leckerny van, soo is een gierigæert sijn loot.
Kopp. Ick had dat van jou niet elooft, soo wæer as ick leve.
Fop Ick sou jou (soo ick wilde) noch wel wat æers te ruycken geve,
De Glæestjes zijn by mijn verdient, steltse op ien ry,
(2505) Mont op keele-gat, de Frans-man komt jou by.

Fop drinckt de Glasen uyt.

Kopp. WAt let jou? wort ghy qualick? leght jou in mijn narmen,
Fop Men lieve Bestevæer, ick krijge groote rommelinge in men darmen.
[fol. G2v]
Jaap Wilje wat Diamanders in-nemen, sy brenght groote rust an?
Fop Ey lieve jæ: mæer krijghme dæer gien stinckenden æesem van.

Fop word heel dronckigh.

(2510) IK voele by gort de Koors, sy sinckt tot in men beenen,*
Heer-oom ick gæ het by men Vercken uyt-steenen:
Adieu allegæer tot op ien æeren tijdt.

Fop binnen.

Priest. ICk zweere jou by men keel, Fop ræeckt nou sen Vercken quijt,
Nicht neemt de Tafel wech: gæen wy mit eenen næ binnen,
(2515) Mæer seght eerst, wat willen wy met het Vercke beginnen?
Jaap Beginnen? wy sellen het deelen onder malkæer.
Priest. Ick bender mee te vreden, mæer voorwæer
Men Nicht die het veel moeyt’ ehadt, sy hoorde mee te deelen,
Ien part voor mijn, ien voor hæer, ien voor de Wijn, kan dat verveelen,
(2520) Dat zijn drie parten, wat seghje, en voor jou yder een.
Kopp. As ’t men Hier soo behæeght, wy zijn dæer me te vreen,
Ick gæ met ien næ Fop, ick hope dat ick het Vercke sel verrasse,
Past ghy op mijn komste, ick sel op het steelen passe.
Priest. Gelieft męer te ebien,
(2525) Het sel in aller yl van stonden æen eschien.

Allegaar binnen.

Griet uyt.

’t IS ellendigh te leven as wanneer het Huys-houwen
Op de Vrouwen stæet, en sulcke Toote-bellen trouwen,
Die niet en sien wæer dat de Schoorstien van roocken magh,
Mæer nergens as næ suypen en dincken*, en soo den hielen dagh,
(2530) Jæ hiele mæenden en jæeren met manden uyt-drægen,
Ick segh en ick loof, de werelt en het gien grooter plægen,
Dan dat ien verstandige Vrouw is met ien geck epæert:
Kom ick ergens met hem te gast, de menschen zijn van æert
Mijn nęer de elegentheyt van mijn man te achten,
(2535) Die my somtijdts met sijn hersenloose woorden de ziel doet smachten:
Ick was lęest op ien groote Maeltijdt enoot,
Hy scheet en hy spoogh, soo, dat my het leven verdroot,
Dęer was hy yders geck, yder die spottede van ter zijden,
Het is onmogelijck voor ien ierlijcke Vrou te lijden:
(2540) Dan komender dickmęel twist-męeckers, die seggen, wel hoe Fop,
Lęet ghy jou van jou Wijf regieren? slęetse veur hęer kop,
Ghy mot miester zijn: bindtse armen en voeten,
Męer dat hy iens begon, ick zweer, ick zou hem groeten,
Dęer zijn veule luy die niet en weten watter schort,
(2545) Męer en is ’t niet redelijck, as de man niet regeeren en kan, dat hy geregeert wort?
As hy spreeckt tegens ymandt, ick ben vol vrees, wilje het weten,
Hy beleydt sijn woorden even iens as ien Peert sijn scheten,
[fol. G3r]
Ien stręet vol mans, męer innerlijck ien Lanteern sonder licht,
Het scheen hy kan groote dingen doen, hoe groot oock van ewicht:
(2550) Męer het contrarie is węer, dat heb ick al te drę bevonde,
Ję as ick ’er męer an denck, soo wensch ick dat ick hem niet en konde
Wat ben ick oock mal eweest, dat ick my ten Houwelijck begaf,
Ick reeckene het voor ien plęegh, en voor soo grooten straf,
As yemandt op de werelt kan ebeuren,
(2555) Ick verhoopte en dacht nęer vreucht, ick vinde treuren,
En de aldermeeste zwęerigheydt dat ick bevinde an de geck,
Is, dat hy soo droogh is as ien zwavel-steck:
Ick vrees dat het trouwen my noch qualijcker sel bekomen,
My dencke datter yemandt seydt, Grietje Fops Vercken is enomen:
(2560) Gęet nęer het Dorp, en męeckt wat hęest,
De Koortse męeckte bangh, de vreese męeckte soo verbęest,
Dat ick morgen vrough sonder langer te vertouven,
Nęer hem gęen sien sel, vinde ick hem, hy sel prouven
Wat dat Griet vermach. Binnen.

Jaap uyt.

(2565) ICk meende dat dien schelmachtigen Pęep niet iens te pas komen sel
Æen dry deelen: ick wenste hem liever in ’t Vęge-vier of in de Hel,
Sou ick męer ien deel voor al men moeyte enieten,
Sulck ien reeckeninge sou selfs de drommel verdrieten:
Is Fop bedrogen, de Pęep sel oock bedrogen zijn,
(2570) En den Koppelęer niet min, ten dancke van zijn Wijn,
Męer sus, my dencke by men keel dat ick het Vercke hoore knorre,

Koppelaar met het Vercken uyt.

ICk zweer by onse helle-veegh, dęer komt hy, wat drommel sel dat worre.
Kopp. Jou leven sulck ien gril, Fop lagh by sen Vercken en sliep,
Hy had het in sen armen, het Beest stont op, ende het liep

Colette, Priester uyt.

(2575) STrax nęer my toe, ick heb het dese touw om sen hals eregen,
En sonder ienigh eręes tot hier toe ekregen.
Priest. Dęer smęeckt ien dronck op: komt vrienden gęen wy t’sęem
Nęer achter: den tijdt is onbequęem,
(Ten ęensien van den nacht) om langer te vertouven,
(2580) Dat gęet jou veur: Nicht brengt wat vyer, wy sellen nou iens prouven
Of den Touback goet is,
Brenght oock wat op den dis.
Jaap Wat is nou jou voor-stel, wat wilje met het Vercken męecken?
Te slachten węer het best, om tot ons voornemen te ręecken,
(2585) Het kost ons al te veul om verlooren moeyt’ te doen.
Kopp. Lęet het ons dooden, morgen nęer de noen.
[fol. G3v]
Priest. Verstęen het de vrienden soo, het sel eschien, hier achter
In de Suijt-stręet, dęer woont ien Vercke-slachter,
Gęen wy soo lange drincken, tot datten dagh begint.
Colet. (2590) Fop sel dadelijck hier zijn as hy ontwęeckt en sen Vercken niet en vint.

Alle-gaar binnen.

Fop uyt.

Fop HElp, Heer-oom help, help Jęep, Knelis, of je doet me levent sterve
Help, help, help, doet op of ick mot men leven derve,
Ick en kant niet langer duyren, doet op wilje my levent sie.

Priester roupt van binnen.

Priest. LOop dronckert loopt nę huys slęept noch ien uyr twie drie.
Fop (2595) Moort! moort! slaberment ick sterf of doet open.

Knelis, Jaap en Priester uyt.

Priest. WAt komje hier soo vrough uyt jou kot ekropen?
Fop Men soete lieve Vercken.
Priest. Ist gortigh hebje het eslacht.
Fop Ick mocht de drommel het is estole van den nacht,
(2600) Ick sel nou voor Vage-bont achter lant moeten dwęlen,
Want soo ick t’huys kom men Wijf sou my met stock-vis betęlen.
Jaap Roupt luy soo mienen de Luyden dat het węer is.
Fop Help, help, men Heertje brenckt me dęer men Vercken is.
Kopp. Houtje de Geck mit ons, ghy męeckt mier wint as ien molen.
Fop (2605) Geloof me Beste-vęer soo węer as ick leef men Vercken is estolen.
Ick heb ’er by leggen slapen ontrent den hęert.
Kopp. Ghy hebt mogelijck de deur open elaten om dattje droncken węert.
Priest. As ick my bedencke ick hoorde dęer terstont ien mit ien Vercken komen
Hy het soo ick hooren kon sijn ganck nęer de stadt enomen,
(2610) Gęet achter hęelt hem, wat krijtje benje mal,
Hęelt men peert, het is twie huysen van hier op het stal.
Ick loof en ick segge voor vast ghy selt den dief achter hęlen.
Fop Men soete men Heertje ick selje veur die vrientschap betęlen.

Fop binnen.

Priest. NOu ist den rechten tijt om in ’t werck te stellen dęer ick van heb eseyt,
(2615) Hoor toe; soo het jou elieft: dit is het recht bescheyt,
Nootsęecklijck tot de sęeck en tot ons groot vermęecken,
Dęer door hy tot smęet en spot van yeder mensch sel ręecken:
Ierst soo sel ick pillen van Gember lęten bereyen, behalven twee
Die van honde-stront sellen zijn, met Aloë overtrocken, soo dree*
(2620) As hy die in sen mont voelt sel hy die uyt-spouwen,
De overschietende moet ick voor de buyren houwen:
Die al te gelijck sullen komen in ien ront stęen,
Ghy selt hęest sien hoe dat icker mee sel om gęen,
[fol. G4r]
Altijt de bitterheyt sel hem doen elooven dat hy sijn eygen Vercken het estolen:
(2625) En dat hy ’t jou uyt liefde het egeve, Nicht pas op as ick heb bevolen,
Vrijt hem, streelt hem, lonckt hem toe, in uytterlijcken schijn,
En voor al soo onthout dese les van mijn:
Ghy en selt hem niet allien mit jou presentie vermęecken,
Męer ien Minne-brief toe-senden en zijn zeden ęenręecken,
(2630) En prijsen hem tot ęenden Hemel, lijt wat equel,
Ick weet dattet jou het Vercken profiteeren sel.
Colet. Ick sel nę jou begeer doen soo my mach part ebeuren?
Kopp. Męer węerom sulck een vręegh, dat weetje wel van te veuren,
Arbeyt is loonens węert, niet węer men Heer?
Jaap (2635) Ick segh die vont is goet sy behęeght me seer.
Priest. Ick gę mit ien nęer mijn vertreck om alles te bereyden,
Dat totte pillen dient, ghy kondt mijn komst verbeyden:
Kom Nicht gęet mee.

Priester en Colette binnen.

Jaap SIet ghy wel Beste-vęer wat dat de Pęep in ’t sin heyt,
(2640) Het hiele Vercken te houwen veur hem en veur de Meyt,
Hy spreeckt van twie parten, sy van ien, hy sel ons bedriegen,
Met valscheyt en bedroch, want hy kan treftigh liegen,
Dęerom ben ick voor sijn doen beducht, en hoogelijck bevreest.
Al is hy wijs sijn gierigheyt męeckt hem tot ien beest,
(2645) Boven dien sel hy noch reeckenen voor de Gennever-pillen,
Somma, sommarum het hiele Vercken ręeckt door de billen,
Dęerom dienter ehiel kort by ons wat ęers beręemt,
Kopp. Sout wel mogelijck zijn, dat hy węer soo onbeschęemt.
Jaap Dat konde ghy (sooje niet sot zijt) dęer terstont wel uyt sijn woorden hooren,
(2650) Hy sel het Vercken trecke, en onse moeyte is verlooren.
Kopp. Wilje me trouwlijck by-stęen, in het gien ick beręmen sel
Om de Pęep te bedriegen, soo verseecker ick jou wel
Dat hy het Vercken gansch en gęer sel quijt ręecken,
Soo dat hy noyt prouven en sel, hoe dat het speck sel smęecken.
Jaap (2655) Hiel geern, lęet hoore doe dattje dat mient te bestęen.
Kopp. Ick sel as ick by hem kom ien wet-spel met hem ęengęen,
En wedden dat het Vercken ien Schęep is, en gelt tegen sijn deelen stellen,
De twie ierste persoonen die wy sien sellen het oordeelen vellen,
Dęer van ghy de ierste mot wesen, en hebje hier yemant dieje kent,
(2660) Openbęert hem de sęeck, soo werdt ons spel volent,
Ghy mot alle beyde met groote verwonderinge seggen
Dat het ien schoon Schęep is, dan selje de questie ter neer leggen,
En ick bekom het Vercken, eer de loosheyt ęenden dagh koomt.
[fol. G4v]
Jaap Het middel is soo goet dat ick niet mier beschroomt
(2665) Noch angstigh mier door vrese
Elijck ick van te veur was sel wese
Voor de Pæep; Knelis væer, ghy bent ien treftigh man.
Kopp. Ick gæen om suspitie voor te komen næer de Pæep, het kan
Oock dienstigh zijn, dat ghy den twieden persoon gæet spreecken.

Koppelaar binnen.

Jaap (2670) NOu wil ick my tegens de Pæep en tegens de Koppelæer wreecken,
Ien huys dry of vier van hier woont Geert de Væge-bont,
Dien sel ick alles openbæren en gæen hiel ront,

Geert uyt.

DÆr komt hy selfs, wel Geert, hoe stæet het leven.
Geert Esont van herten, doch sonder gelt; dæer beneven
(2675) Weynigh fortuyn, ter oorsæeck dattje schout
Soo nauw doet ondersoecken, en ien kleyne fout
Sier zwæerlijck bestraft æen die niet hebben om te betæelen,
En groote zwære feyten en wilt hy niet achter-hælen,
As hy dæer veur mæer weynigh gelt bekomen kan.
Jaap (2680) Ick sel jou ien half Vercken beschaffen en gelt toe, wilje as ien man
My hier trou dienstigh zijn?
Geert Dat zweer ick het sel me niet vervelen.
Jaap Jou Pæep souckt Fop sijn jæerlijcks Vercken te stelen,
En souckt get voor hem allien te houwen næer sijn wæen,
(2685) Schoon dat ick en den Koppelæer het wilde hebben op edæen,
En om dat tegen gæen soo sel den Koppelæer tegen hem wedden,
Dat het Vercken ien Schæep is: en om dat kloen te redden,
Sel het oordeel gestelt werden inde ietste twee
Die sy sien sullen, dat bint ghy en ick, soo dree
(2690) As de Pæep het Vercken æen den Koppelæer geeft: wilt hier op letten
Selt ghy ien vlasschen bæer æen doen, en ien paruyck op setten,
Mit ien degen an jou zijd: en elæten dattje de Schout bent,
De veranderinge van Tronye sel mæecken dat niemant jou en kent,
Ghy selt den Koppelæer vangen om dat hy het ien Vercken estolen,
(2695) Soo krijght ghy gelt en speck: mæer hout het noch verholen,
Ick selje wæerschouwen ter rechter uyr en tijt.
Geert Ick springh by næ in de locht soo is men hart verblijt.
Ick beloof jou Jæep, etrou tot æende doot te wesen,
Sonder drommel, doot, Væge-vuyr of hel te vreesen,
(2700) As het tijt is ghy kondt me mit ien ontbien.

Geert binnen.

Jaap* EN ghy Væge-bont selt jou selven oock seer hæest bedrogen sien,
Ick mach næer de Pæep gæen om sien, wæer Fop mach blijven,
Ick moet hem in sijn doen noch echter helpen stijven. Jaap binnen.

[fol. H1r]

Priester, Koppelaar, Jaap uyt.

Kopp. WÆr mach de Geck eloopen zijn, dat hy soo lange wacht?
(2705) Hy liep wat hy loopen kon met alle macht,
Om Heer-ooms Peert næer ’t stal, om sen Vercken te soucken.
Jaap Soo hy het niet en vint hy sel as ien Ketter vloucken,
Hy mot wel twie mijlen ereen zijn næer ick gis.
Priest. Het is mier as twie uyren dat hy van hier vertrocken is,
(2710) Hoe of men Peert zweet van loopen door bergh, bos en linde.

Fop uyt.

Fop HEer-oom ick en kan den toom van ’t Peert niet vinde,
Ick heb gins en herwæerts, hier en dæer, en over-al esocht.
Priest. Wel wat grillen zijn dat ick dacht dattje jou Vercken me brocht,
Weest te vreden ick heb dæer terstont næer jou Vercken vernomen,
(2715) Beulinck pennitje seyde dæer dat het ien van de buyren had enomen.
Mæer hy en wist niet recht te seggen wæer het is.
Fop Men esuyckerden Heer-oom, helpt me buyten pijn en droufenis.
Priest. Toomt jou droufheyt in, en wilt jou as ien Man quijten,
Ick sel pillen van Ginever doen suyckeren en confijten,
(2720) Die geef ick de buyren as sy nevens jou estelt zijn in ien ront,
Æen den dief sellense (schoon sy soet zijn) as gal wesen in de mont,
Mæer ierst soo mot ick de pillen segenen en wyen.
Fop Dat wil ick, as ghy mæer en spreeckt, mit ienen strick strack lyen,
En soo ick men Beestje krijgh. Men alderliefste Beest
(2725) Soo sel ick het elagh van gister betælen, as ick vrolijck heb eweest.
Jaap Dat ghy wijs wæer ghy en sout gien tijt verspillen.
Kopp. Mæer sellen de buyren oock vande pillen wel eten willen?
Priest. Dat is gien vrægens wæert, kom gæen wy, ick sel mit ien
De buyren dagh-væerden, ende de pillen berien.

Fop, Priester, Koppelaar, Jaap binnen.

Griet uyt.

(2730) HOe worre ick oock alle dæegh eplæeght van sulck ien loomen Jorden,
Ick hebber even-veul vermæeck van as van houte borden,
En in plæets van sorgh te drægen voor het huys-esin:
Suypen en tieren soo dat ick somtijts uyt men sinnen bin,
En nou vrees ick ’t ien verdriet, op ’t æer te hoopen,
(2735) Want sonder twijffel het hy sen Vercke læten stroopen,
Dat ick my in-beelde is veultijts wæer,
Dat is de oorsæeck dat ick mit ien næer
Het Dorp vliegh: wat mocht my doch bekoren
Ien nar te trouwen, ick vervlouck d’uyr dat ick ben eboren,
(2740) Wat heb ick menigh bræef Keerel tot ien Vryer ehadt:
[fol. H1v]
Soo zwack van heupen as ien riedt, vol goet en schat,
Ach! as ick nou bedenck de soete minne treecken,
Soo schijnt men hart van droufheyt mit ien om stuck te breecken:
As ien ęer gęet uyt-wandelen mit sen weder-pęer,
(2745) Griet mot t’huys blijven mitter nar, voorwęer
Ick vinde mijn buyten ręet: sel ick van hem scheyde
Wat męeck ick dan, en soo ick langer beyde
Selt mogelijck erger gęen: ick sout noch verdręgen, kon hy mit fatsoen
Het Fijmel-tuygh van Cupido of Vrouw-Venus voldoen:
(2750) Want het is seecker datter veule Wijven om trouwen,
Ende ter dier oorsęeck mier lyen, as sy ęers doen souwen,
Ick weet bedęegde Vrouw-luy, die selfs noch mit minne-vyer versticke
En jonge Hęnen ęenvęerden om datse nę de konste picke:
En soo Fop męer yets en kond’, ick leed’ geern, soo węer as ick segh,
(2755) Mit sulcke epeynsen soo spoey ick vast men wegh,
Nę-klęgen en bęet niet, dat hebbe ick hooren verklęren,
Die mit de drommel escheept is motter me over-vęren,
Brenckt hy męer sen Vercken t’huys soo is noch alles wel,
As icker an dencke ick berst by nę uyt men vel:
(2760) Węer loop ick sel ick herbergh uyt en in nęer hem vręge?
Dat is gien Vrouwen doen, al beurt het veul, ’t is ien plęge,
Sy gęen nę de herbergh, Jęep komt t’huys: hoe komt dattje ten achten niet t’huys en quęemt,
Soo męeckense, om hęer vleeslijcke lusten veultijts de Man beschęemt
Onder schijn van wat ęers: de węerheyt is hier soo te leven,
(2765) Dat ien Vrouw al nemen mach datter wordt egeve,
Męer het mot mit veul weygeren en ontseggen eschien:
Hier is het Dorp ęen wien sel ick men woorden bien,
Ick gę sie of hy hy niet tot de Pęep is ekomen.

Griet klopt;

Colette uyt.

Colet. WAt belieft jou Wijftje?
Griet. (2770) Heb ghy men Fop met sen Vercken niet vernomen.
Colet. Gister ęvondt is hy by men Heer te gast eweest,
Hy soop soo versmoort droncken, dat hy as ien beest
Nę sen herbergh liep, męer van het Vercken en kan ick niet spreecken.
Griet. Sou ghy me de herbergh niet konnen wijsen door ienigh teecken.
Colet. (2775) ’t Is t’enden het Dorp, vręeght nę de Gouwe Leeuw.

Colette binnen.

Griet SOo sel ick sonder eręes of veul eschreeuw,
Mit ien nęer binnen gęen, het kan noch wel elucken,
Het węer al lijcke veul in brocken of in stucken.

Griet binnen.

Fop, Priester, Jaap, Koppelaar uyt mette Buyren.

Fop ICk en vrees nou niet-mit-al,
(2780) Ick weet wel dat het locken sal,
[fol. H2r]
Nou en vrees ick gien dinck ick bekom seer hęest men Vercken,
Heer-oom ick bid jou stelt de pillen te wercken,
En doet doch alles dattje weet,
Men hele-gat dat stæet ereet.
(2785) Hoor Vrienden alle gęer dęer is ten nacht ien Vercken estole,
Priest. Den Dief houdt hem tot noch verborgen en verholen;
Ende en is by niemandt van ons bekent,
Allien de spręeck gęet dat het tot ien vande buyren is belent,
Soo ist dat wy om den rechten Dief te weten
(2790) Jou alle-męel van dese pillen sullen doen eten,
Æen de geen die schuldigh is ęen het Swijn,
Sellen de selven bitter as Aloë en Hyacijntus zijn.
Kopp. Dęerom die zijn emoet overtuyght vint, en schande wilt mijden
Dat hy sijn misdęet den Priester in Biechte gęet belijden,
(2795) Soo kan hy Af-lęten die prouf ende ondersouck te doen.
Priest. Sy segghen, sy willender van eten om hęer te houden buyten vermoen.

Den Priester deelt pillen, en geeft Fop een van
dreck, sy beginnen alle te eten, Fop mede.

NOu sel den Vercken Dief hem seer hęest openbęren,
Het mot an den dagh komen al souwense my dęer me bezwęren.

Fop begint keel-vijs te sien en te spuygen.

Fop HEt schiet in men ęverechtse keel, ick stickte schier terstont.
Jaap (2800) Ick mercke dat het bitter is.
Fop O neen, het is as Honinck ende suycker in men mont.
Priest Hou dęer ien ęer dese selje mogelijck beter bekomen,
Kauwt alle męel ter deegh: wie het nou het Vercke enomen?
Har-uyt Dief: wie spouwt de pillen uyt? wy het nou het Swijn,
Fop (2805) Ghy liegen as schelmen en fielten dat het pillen van Gember zijn,
Jou Roffięnen sy steecken as stront en dreck tusschen men tanden,
Help me jou guyts of ghy sterft strax van men handen,
Moort! moort! jou schuyffel-bout, jou vier-kante knedol,
Jou leck-spit, of ick spouw jou darm vol.
Jaap (2810) Loop wegh ghy bespuygh me mit al jou verwijten.
Fop Ick wilde dat ick jou van hooft totte bienen kon beschijte.
Kopp. Spreeckt iens ront uyt Fop; hebje selfs jou Swijn niet erooft?
Fop Ick mocht ien stront hebben.
Kopp. Dat werdt van ons alle-męel elooft,
Nou en konje immers veur gien Man van eloof verstrecke:
(2815) Ghy steelt jou eygen goet, komt dęer-en-boven mit ons gecken,
De pillen zijn etuygen dat teecken en kan niet misgęen.
Fop Elooft my, ick zweere by men Mannelijckheyt, ick heb het niet edęen,
Vint men wel Menschen die hęer eygen selven besteelen,
[fol. H2v]
Dat en kan ick my voor dees tijt niet in-beelen,
(2820) Dæerom langht men Vercken ghy bent guyten mit mælkæer,
Jou langh bacchuys Jæep, jou godloofde Pæep, jou schelm-achtigen Koppelæer:

Colette uyt.

WEl Liefste benje dæer, zijt wille-kom van herten,
De voncken zijn soo groot dat allen pijn en smerten
Melancholy te sæem, gevloden zijn van my,
(2825) Mijn wæerde pandt voldoet mijn liefde-cosery,
Voldoet jou plicht en seght men troostje gæen wy rusten,
Ontrent de eyngie strant, van Venus wijde kusten.
Fop Wat let me an men lijf, Juffrouw dat ghy me soo besiet.
Colet. Hoe suycker-soete beck, kent ghy jou liefste niet,
(2830) Ghy wæert ten nacht soo seer in minne op-etoge,
Dat ick door jou gevley mit ienen was bewoge,
Soo dat ick jou mit ien mijn trouw en minne gaf,
En, ghy my wederom jou Verck, ick danckj’er af.
Fop Wie het jou soo grouwelijck lieren liegen,
(2835) Of souckt ghy Pæpe-hoer my mee te bedriegen,
Ick segge dat ghy men Vercken geeft, of ick stootje in jou huyt.
Colet. Mijn Engeltje verschoont jou jonge en teere Bruyt,
Sey ghy niet ghy sou my in jou narmen leyen,
En dattje van jou Vrouw, mit ienen af sou scheyen,
(2840) Om datse achter uyt slæet.
Fop As ghy soo liegen wilt, en weet ick men leven gien ræet,
Het is de ierste ofte twiede keer dat ick jou sie næer dat ick peynse.
Colet. Mæer wæerom mach men lief men hartje nou dus veynse,
Ghy gæeft my selfs jou Verck doe ick jou gonste boot.
Fop (2845) Hoe lieght die Pæpe-hoer! sy en vreest noch Henicker-man, noch Hel, noch Doot,
Wel ghy schoone puyste wæer mienje noch te væren,
Schæemt ghy jou niet jou Helle-veegh: spint ghy sulcken gæren?
Ick segge dat ghy men Biest langht al sonder veul gekijf,
Of ick steecke jou mit ien mit men mes in jou lijf,
(2850) Gans duysent ackermælementen, men Vercken of ick selje den huyt af-stroope.

Priester, Jaap ende Jufrouw binnen.

Koppelaar weer-houdt Fop.

Kopp. WAt mæecktje al eræes læetse mit het Vercken heen loope,
Het is ien hupse tas hier mede benje in ’er graty erocht.
Fop Die graty is al te dier ekocht,
Ick en weet mijn leven gien ræet om men Wijf te believen.
Kopp. (2855) Seght dat het estolen is van dry of vier nacht-dieven,
[fol. H3r]
Niemant selder van weten voor-komt jou schant,
Gæet næer Juffrouw Colette die door jou liefde verbrant,
Sagh ghy niet hoe dat sy jou stæegh toe-lonckte,
Hæer oogen die dræeyde in hæer kop, soo dat hæer ziel ontfonckte,
(2860) Wil ghy dat soete Schæep læten smooren te midden in hæer verdriet,
Soo sulje ien doot-slagh doen en dat en begeer ghy niet,
Hæer oogen vallen in, hæer wangen worren mæger,
Hæer schoonheyt verdwijnt, en het hart en het gien klæger,
En dat allien om dat sy jou voor vyerigh bemint.
Fop (2865) Ick geloove dat Juffrouw Colette men Vercken het esint,
Mæer dat ick wist dat sy my socht te behægen,
Ick sou by men keel men Griete wegh jægen,
Want ick vinde het spreeck-woordt wæer, dat de beste Griete van het landt
Was die gene die de duycker op het kussen bandt,
(2870) Kom ick op ien Gast-mæel ick en magh niet iens drincke,
Of ick mot opper oogen sien: en sy doet gemienlijck het glas half vol schincke,
Kijven en knorren hoor ick enough sonder bescheyt,
Mæer weynigh weet sy dat sy dæer dickmæels veur bræecke leyt.
Kopp. En lijdt ghy sulcken schant en onverdrægelijcke plægen,
(2875) Dat het mijn Wijf wæer ick sou hæer ten huysen uyt-jægen,
Dat te lijden van ien Vrouw en is gien Mans doen,
Slæter op, soo ghy dat lijdt, se sou jou noch sot broen,
Jæ, as het mijn werck wæer ick souwer wettelijck af-scheyen,
En houwe met Colette huys, sonder langer te beyen.

Jaap uyt.

Jaap (2880) JUffrouw Colette sent jou desen bief sy wacht dadelijck weer bescheyt.
Fop Nou geloof ick by men onder-brouck, dat sy my lief heyt:

Fop leest den Brief,

ALderliefste, de Maaghdelijcke schaamte heeft my weer-houwen,
U.E. te openbaren mijn groote affectie ende liefde, even en
kan ick niet langer bedecken den verborgen brandt, welcke mijn
hert ja ziel verteert, ende niet anders in my en saeyt als voncken
van uwe deught ende manhaftigh beleyt, mijn Lief verhoort my
ellendigh Mensch, of ghy sult my doen branden ende verteeren
als het Was voor het vyer, en doen versmooren in de tranen die
als een Revier langhs mijn bedroefde wangen neder-slaan. De
saacke is noch on-gequest soo ghy my meent te bespotten, houdt
op eer de liefde hooger klimt: laat my terstondt weten de hoeda-
nigheyt van u gemoet, sal middele-wijlen blijven U.E. geaffectio-
neerde Dienares, Colette Reygers.

[fol. H3v]
BEste-væer gæter mit ien næ toe sonder langer te ebreecken,
Wilt sy met den Bock spelen soo werdt sy hæest metten hooren esteecken.

Koppelaar, Fop binnen.

Fop en Colette.

Fop MÆer Juffrouw Colette wat benje oock drolligh æen jou lijf,
(2885) Elieft jou dat we næ men herbergh gæen, om ienigh tijt-verdrijf,
Ick heb jou soo tormentigh lief, dat ick het niet en kan uyt-spreecke,
Ick wilde dat ick jou mijn enegentheyt mocht met vingers en duymen in steecke,
Dat ghy dat mient ick weeter af: ick heb ex titulo,
Al vry al veul eliert de ventre inspiciendo,
(2890) O bloet Juffrouw en ginck soo moy met onse Griet en Lijse.
Colet. Ghy moet weten dat ick gien Latijn en verstæ.
Fop Ick sellet jou liever wijse.
Colet. Dewijl wy mælkæer verstæen, soo seght wæer dat ick jou allien
Op morgen vinden sel? mijn liefd’ is ongemien.
Fop Ick woone by het geborduyrde schæep, dæer ghy my altijt vinde,
(2895) Tot Joncker half-vis, næest de metale linde,
Recht over deur dæer hanght uyt den jammer vellen rock,
Op ien huys næ, næest den comfijten besem-stock,
By Bestjes die ’er kapotje mit vloo-velletjes het evoert dæer de seven Snyers dansen,
Op de pampiere vloer, niet verre van Lans Lansen,
(2900) Tot Lammer Lammersen in de lamme lammere stræet,
Dæer ’t lamme lam, te lam, lam op de gevel stæet.
Colet. Me dencke dat ghy met my spot en hout my veur jou gecktje.
Fop Ey! Abuseert my doch men liefste trecke-becktje.*
Colet. Gæen wy heen, en sien, of alles is ter deegh.
Fop (2905) Wel is dat trecken ghy schut men darmen leegh.

Fop, Colette binnen.

Priester en Koppelaar uyt met het Vercken.

Priest. WEl wat segh ghy Beste-væer heb ick my niet as ien Man equete.
Kopp. Dæer worre veul menschen sonder neersgat beschete,
Mæer seght Heer-oom wat mæecke wy met het Schæep,
Ick was wel erust konne wy ien part spelen æen Jæep.
Priest. (2910) Hoe Schæep Beste-væer, bender moch Schæpen te deelen.
Kopp. Gien ander as dat ghy hier siet, læet ons Jæep ien part spelen,
En parten het Schæep tusschen ons tween.
Priest. Wordt ghy geck Beste-væer, het gesicht ontbreeckt jou soo ick mien.
Kopp. Het is, soo het zy, Fop het ons alle-gęer bedrogen,
(2915) Hy het ien Schęep voor ien Vercken in plęets in jou stal ejogen.
[fol. H4r]
Priest. Doet jou vensters op; siet ghy niet dat, dit ien Vercken is?
Kopp. My denckt dat ghy dol bent, het is ien vet Schęep sonder mis,
En dat wil ick wedde, kom hier; ick sel setten
Soo veul gelt as jou parten węert zijn; wilt ’er op letten,
(2920) Men Heer het is elooft my ien Schęep, set jou oogen te wercke.
Priest. Ick wedde, setter gelt tegen, het is ien Vercke,
Ick wedde by men keel, Stelt vry noch iens soo veel.*
Kopp. Dęer stęet het gelt, wie sel ons van męlkęer scheyden.
Priest. (2925) Lęet ons de komste van de twie ierste Persoonen verbeyden,
Die hier veur by komen, ick stel het wet-spel in ’er hant,
Męer ghy sout ’er beter uytscheyden eer ghy lijdt schę en schant.
Kopp. Niet ien beet ick selder dat gelt ęen węgen.
Priest. En as ghy dat soo verstęet ick sel my ęen goe Luy seggen edręgen.

Jaap uyt.

Priest. (2930) DÆer komt Jęep die sel den iersten middelęer zijn,
Wat denckt ghy Jęep van dat overschoone Swijn?
Ist niet de pijne węert dat wy soo veul moeyte deden?
Jaap Men Heer hoe spreecktje soo bent ghy buyten reden?
Sellen wy de moeyte doen, en ghy het Vercken houden allien.
Priest. (2935) Dat is mijn mieningh niet lęet het ons parten met ons drien.
Jaap Dat is seer wel eseyt, doet het met ien hier hęlen.
Priest. Siet dęer ist, męer wie sel den slachter betęlen?
Jaap Hoe men Heer mient ghy dat ick sot ben,
En dat ick gien Schęep uyt ien Vercken en ken?
Priest. (2940) Ben ghy dol of droncken of benje mede buyten jou sinnen.
Kopp. Hoort ghy wel Heer-oom dat ick het wet-spel sel winnen.
Priest. Seght de węerheyt hoe noemt ghy in jou landt dat Beest?
Jaap Het is ien vet Schęep: ten het noyt Swijn eweest.
Priest. Ick segge jou mit ien woort ghy liege mit malkander.
Kopp. (2945) Ick win de weddinge, dęer komt noch ien ander.

Geert uyt.

Kopp. AL dat de Vriendt seght dęer ben ick me te vreen.
Priest. Soo doe ick oock, heerschop elieft ghy ons te scheen:
Wy hebben te sęmen ewet, en ons oordeel,
Æen jou estelt, spreeckt recht, voor my ick souck gien voordeel,
(2950) Seght iens hoe heet ghy dat Beest in jou tęel?
Geert Ien Schęep.
Priest. Ghy lieght het alle-męel.
Geert Mient ghy men Heer dat ick om jouwen t’will sel liegen,
Of souckt ghy desen ouden Man met voor-dacht te bedriegen?
Priest. (2955) Bruyt, jou ouden dief, met het Vercken voor den beul.

Priester binnen.

Geert DAt is manhaftigh ęen eleyt het is ien bas mit ien veul.
Kopp. Ick gę mit het Vercken nę de herbergh ick sel jou verwachten,
[fol. H4v]
Eer datte Pæep ons spel mæeckt of ergens doet sijn klachten,
De hoop het dickmæel groot ewelt.

Koppelaar binnen.

Jaap (2960) GEert doet ghy nou ast eseyt is, ghy selt
Tot jou voor-nemen eræecken: set op de pruyck bæert en degen.
Geert Wat denckt jou sou hy my nou wel kennen? læet ons alles ter deegh over-wegen.
Jaap Ick sel jou diender zijn: met desen valschen bæert,
Ben ick onkennelijcker as ghy: ons dient gien tijt espæert,
(2965) Læet ons mit ienen voor de herbergh æen belle,
Hout ghy jou of ghy de Schout wæer, en om alles wel te bestellen
Selje hem evangen nemen uyt ’s Heeren næem,
Om dat hy ien Vercken estolen het: wy sellen hem te sæem
Dreygen boven te setten, handen en voeten te binden.
Geert (2970) Mæer of ons dan den rechten Schout iens op het spoor quam vinden,
Soo ræeckten wy selfs wel æen ien seel.
Jaap En dat den Hemel viel dæer en bleef noch pot noch panne heel,
Dat sou hem juyst wel moeten elucken.
Geert Dat gæter næ toe: ick sel hem mit ien veur den dagh rucken.

Jaap ende Geert gaan na de herbergh
den Koppelaar staat in de deur.

Geert (2975) GOeyen dagh Beste-væer bent ghy den Persoon niet die van dæegh
Totten Priesters wæert?
Kopp. Hoe vræeght men Heer dat soo græegh.
Geert Ick vraegh jou of ghy niet Knelis en zijt eheten?
Jaap Ghy kent het wel seggen men Heer de Schout sou het geern weten.
Kopp. (2980) Wel jæ ick hiete Knelis en ick hebbe by den Pæep eweest.

Geert en Jaap vatten den Koppelaar.

Geert GEeft jou dan evangen van ’s Heeren wegen, gæet bint da beest
Handen en voeten en brenckt hem mit ien næ boven.
Kopp. Men Heer wat heb ick edæen?
Geert Ghy komt hier ierlijcke Luy van hæer goet beroven,
(2985) Komt voort ghy selt met ien næer boven gæen.
Kopp. Heer Schout elooft my ick en hebbe gien quæet edæen.
Geert Jou guyt-sack derft ghy noch spreecke derft ghy jou noch excuseeren,
Of ghy gien Vercken dief en zijt, dat sel jou rugh hæest leeren,
Brenckt hem næer boven ick en wil hem niet mier sien.
Kopp. (2990) Heer Schout læet ick noch iens spreecke.
Geert Het sel niet eschien,
Brenckt hem wegh wel wat sel dit wesen?
Kopp. Men Heer get is mæer spotterny eweest, voor desen
Ey! mæeckt my niet te schanden: læet my doch los.
[fol. I1r]
Geert (2995) Gæet voort mitten schelm en ouwen leepen vos,
Ick sel jou iens doen prouven de bercquemeye-strælen.
Kopp. Men Heer ist om ien boet te doen? Segget, ick sel jou betælen.
Jaap Heer Schout as de Man de fout betælen wilt læet hem gæen,
Het is mæer de ierste mæel dat hy sulx het edæen.
Kopp. (3000) Ey! lieve men Heer dat ghy begeert sal ick geven.
Geert Om jou Ouderdom verschoon ick nou jou leven.
Kopp. Heer Schout gæet mee en hæelt het Vercken wederom,
Ick sel de Luy en jou te vre stellen; ick bid men Heer ey kom,
Elieft mijn Ouderdom en mijn eslachte te verschoonen.
Geert (3005) Gæet voort næ binnen ick mot iens sien hoe dat ghy die Diefte selt beloonen.

Geert, Jaap en Koppelaar binnen.

Griet, Paap, Colette uyt.

Griet DÆer en sou in de Werelt my gien meerder dienst eschien,
Dan dat ick mijn Fielt, met het Vercken mocht hier sien.
Priest. Het is elijck ick jou eseyt heb, sy hebben metter beyden
(De Koppelæer en Jæep) het Vercken doen wegh leyden,
(3010) Wat ick songh, wat ick peep, of wat ick heb eseyt,
Hij achtede het min of meer as puyre vuyligheyt.
Griet Heer-oom ick heb de hiele Parochy door en door eloopen,
En in alle houcken en kanten dæer ick Bier en Wijn sagh verkoopen
Mæer niet evonde: wie dat ick sprack of niet
(3015) Den ien sey Fop is dæer, den anderen sey gins, en ick leef vast in ’t verdriet.

Fop uyt.

Colet. STelt jou erust Grietje de pijn sel hæest veranderen,
Ick weet wel wæer sy nou suypen mit malkanderen,
Schept moet as ien Vrouw, alle dingen sellen wel zijn.
Fop Men alderliefste Wijftje vergeeft het mijn.
Griet (3020) Goeyen dagh Joncker, gæet ghy soo an as ghy bent van huys etrocke,
Jou op-snapper, jou Fiel, jou uyt eloopen galge-brocke,
Jou reeckel wæer is jou Vercken? spreeckt en doet jou beck op,
Spreeckt hange-bast, of ick veegh jou terstont veur jou kop,
Spreeckt schurck, wæer benje mit jou Vercken ebleve,
(3025) Ghy selt me met ien reeckeningh van den ontfangh en uyt-geef geve.
Fop Selt ghy me dan erust læten as ick jou den ontfangh en uyt-geef toon?
Colet. Seght de wæerheyt as ien man jou sæecken stæen schoon.
Fop Men liefste Wijftje dat is de deur, dæer ick het door heb ontfange:

Hy wijst sijn mondt.

[fol. I1v]
Ende dat is den uyt-geef, ghy souter par rest van reeckeningh noch wel wat konnen uyt-lange.

Hy wijst op sijn gat.

Griet (3030) JOu ræven-æes, is dat plæets van te seggen dat het jou leet is,
Dæer en is sulck ien onbeleeft biest niet mier te vinden soo ick gis,
Jou drogen bockingh, jou bloet-beulingh, jou zwævel-steck sonder evoelen.
Fop Ick vrees dat ick jou mondt noch mit ien scheet sel moeten spoelen.
Priest. Kom Grietje gæet mit mijn, houdt gien elæet:
(3035) Gæet mee næer binnen ick sel jou by-woonen mit ræet en dæet.
Griet Komt guyt-sack volght me, ick sel jou lieren hier vernachte.
Fop Grietje ick en loof niet dat ghy my wilt verkrachte.

Fop, Griet, Paap en Colette binnen.

Inde eerste kleedinge Jaap en Geert uyt
met het Vercken.

Geert ICk berste by næ van lacchen doe ick sagh
Datten Koppelæer soo bange wierdt: mæer wat sal hy al eklagh
(3040) Mæecken as hy siet dat hy soo leelijck is bedrogen,
En wanneer den geveynsden Schout noyt mier sel komen voor oogen,*
Hondert gulden met ien Vercken, ick segh het is gelt enough.
Jaap Doen ick hem het gelt sagh tellen ick miene dat ick lough.
Geert Gæen wy al stil van achter in wy sellen het gelt gæen deelen.
Jaap (3045) Ick ben te vreen, mæer wat spel sellen wy met het Vercken speelen?
Soo wy het hier slachten het komt licht æen den dagh en wy in equel.
Geert Læeter ons om spelen wie dat het hiel hebben sel.
Jaap Dat wæer te veul ewæeght, doch verstæet ghy het soo ick ben te vreden.
Geert Licht ewonnen, licht verteert, verstæet iens reden
(3050) Ick hebbe dæer ien wet-spel versonnen tusschen ons tween.
Jaap Alles wat ghy doet ick ben der med’ te vreen.
Geert Ick sel twie witte-brooden yeder æen ien rijgh-snoer hangen, suyver
Het iene van ien oort, het æere van ien stuyver,
Wy sellen ons handen op den rugh binden, de voeten by malkæer,
(3055) En dan sel ick het stuyvers broodt eer op eten als ghy het æer.
Jaap Sou ghy dæer het hiele Swijn wel willen onder stellen.
Geert O jæ: ick ben verseeckert datte Fortuyn sel æen mijn zijde hellen,
Het is edæen, begint en læet sien wat dat ghy kondt:

Geert hanght het witte-broodt op.

SOo ghy het vat, het ræekt ten iersten in jou mondt,
(3060) Sit neer ick sel jou binden soo kondt ghy tot winste ræecke.
Jaap Ick sou ierst liever sien hoe dat ghy het selt mæecke.
Want ick loof datter eenige grepen komen te pas,
Mæer behoorde wy niet ien Uyr-glas
Om te weten æen den tijdt, wie van beyde sel winnen?
[fol. I2r]
Geert (3065) Het is hier al ereet, ghy kondt as ghy wilt mit ien beginnen.
Jaap Dewijle dattet jou instel is, soo mot ghy voor gæen,
Bindt my dan, as ghy immers wilt en komt mit ien ter bæen.

Jaap bindt hem handen en voeten, Geert
begint naer ’t broodt te bijten.

Geert HEt is seer moeyelijck, ick vrees het Vercken te verliesen.
Jaap Ghy hebt hiel wel epropheteert, ghy en selt van speck niet niesen,
(3070) Adieu Compeer dat gæet mit ien avans Kerbijn,
Hebt ghy de Pæep en Koppelæer bedroghen ghy selt oock bedrogen zijn.
Geert Jæep Mæet ick hoop dat ghy het doet om my te beprouven.
Jaap Ick segh jou, dat ick næer huys gæ sonder langer te touven.
Geert Soo ick los ræeck ick sel jou mit stucken van malkæer snien.
Jaap (3075) Eer ghy los ræeckt kan ick wel thien mijlen vlien.

Met dat Jaap meent heen te gaan, komt Fop, Griet,
Paap, Colette ende Koppelaar hem te gemoet.

Fop MEn Verck, men Verck, Wijftje lieve men Verck is ekomen.
Griet Jou Hel-hondt, jou Lucifer, wæerom hebt ghy het Vercken enomen.
Jaap Ick ben de oorsæeck dat ghy ’t weer krijght, wat houdt ghy al ebæer.
Griet Ghy bent ien diel bedriegers, guyten en fielten mit malkæer,
(3080) Den ienen næ dat ick merck het den æeren bedroge.
Geert Wijftje voor seecker ghy en hebt niet al eloge.
Jaap De fielt die dæer leght hadde al langh mettet Vercken wegh eweest
Hadde ick hem niet vermeestert; jou goore beest.
Fop Ben ghy dat, die dat fielte-stuck het bedreven?
Geert (3085) Och Joncker ick heb het allien edæen om jou weer te geven,
De Koppelæer die dæer stæet miende deur te gæen mitten bras.
Paap Bent ghy die fielt die sey dat het Vercken ien Schæep was.
Geert De Koppelæer en Jæep die deden het mitter beyden.
Jaap Ick hebbe het edæen om dat de Pæep dæer niet wilde af-scheyden.
Paap (3090) Ick dacht het te bewæren voor Griet.
Fop En ghy lieght dæer æen as ien grooten deugeniet,
Sey ghy niet dat Colette æen mij wilde de Vriester mæecke?
Colet. Dat was allien om dat ghy jou Vercken niet en sou quijt ræecke,
Want ick sou het mit ien esonden hebben an jou Wijf.
Griet (3095) Die dat elooft die het ien Kalf in ’t lijf.
Ick kan licht sien wat dat de klock het eslægen.
Fop Grietje kan ick niet moy Verckens jægen?

Fop neemt het Vercken in sijn arm.

MEn soete lieve Verck: weest willekom men Biest,
My dencke dat het droom is: en is het niet jou giest,
(3100) Men soete lieve Verck, en selje jou meester niet iens kusse,
Men Beestje dat het væeck: wil ick jou wat in slæep susse?
Griet Nou sie ick ierst datten ienen bedelæer den æeren benijt.
[fol. I2v]
Fop En nou sie ick ierst speck te eten datten neers splijt,
Kom men Beestje, wy sellen te sæem næ huys gæen keuyeren,
(3105) Ick beloof ick en selje niet mier versuype of verleuyeren,
Griet Ick vergeef jou de fout om dat het is wel egæen.

Griet en Fop binnen.

Jaap NOu sie ick ierst datter hier vier gecken by den æeren stæen,
Die bedrogen zijn, om dat sy sochten te bedriegen,
En die belogen zijn, om dat sy sochten te beliegen.
Priest. (3110) En ick bevinde dat het spreeck-woordt wæer seyt,
Dat, hy hem selver verstrickt die ien ander stricken leyt.
Geert Quæeden ræet doet den ræder veultijts selfs schromen.
Kopp. ’t Is wæer: want wy gæen te sæmen heen gelijck wy zijn ekomen.

EYNDE.

Tekstkritiek:

De grafemen æ (Æ) en ę zijn in deze tekst functioneel en
worden door ons niet opgelost. Zij zijn in de tekst van
het origineel in Romeins schrift weergegeven — wij
geven dat hier niet aan.

Eerste deel
vs. 78 wooren elders in deze tekst steeds worren
vs. 116 Ik er staat: IIk
vs. 326 Princes! er staat: Princes l
vs. 348 dit vers is in gothisch font gezet; als citaat uit de brief
zou het in romein moeten staan
vs. 432 jou in het enig bestaande ex. (KBH 760 E 70) een
brandgaatje in het papier, aangevuld naar vs. 36
vs. 588 Fautur verbastering (als in 591, 603 enz.)
vs. 661 weesvers, evenals 902, 973 en 1160
vs. 891 geveynsden er staat: geveyns den
vs. 1040 berooft er staat: beroot en heer lees: eer (cf. 2024)

Tweede deel
Kluchts Inhoudt, fol. E3r Koppelaar er staat: Koopelaar
vs. 2042 eyer-schælen er staat: eyger-schælen
vs. 2088 dubbel er staat: dubel
vs. 2107 weesvers, evenals 2304, 2404, 2460, 2564, 2597,
2681, 2638, 2769, 2951, 2976, 2983 en 2991
vs. 2164 gęrenne. er staat: gę.
vs. 2184-2185 het rijmpaar laat zien dat ę en æ dicht bij
elkaar liggen
vs. 2233 Venus er staat: Veuus
vs. 2238 ofse er staat: ofte
vs. 2288 motter er staat: moter
vs. 2432-4 tripelrijm
vs. 2511 IK er staat: IIk
vs. 2619 en 2689 dree in plaats van dręe omwille van het rijm
vóór vs. 2701 de sprekeraanduiding Jaap ontbreekt
vs. 2903 dich er staat: doeh
vs. 2922-2923 twee verzen op één regel
vóór vs. 2995 custode Ick in plaats van Gæet
vs. 3040 mier er staat: miet

Het Eerste DeelVan den half-backenFOP,Behelsende sijn Vryagie totden Trouw-dagh toe.Door D.S.

Tot VLISSINGHE,___________________________________By Jan de Klerck, Boeck-verkooper,woonende op de Beurs. ANNO 1660.

KluchtsINHOUDT.

PERSONAGIEN.

’t Eerste deelVANFOP.

HETTWEEDE DEELVANFOP.

Kluchts Inhoudt.

PERSONAGIEN.

’t Tweede deelVANFOP.

Tekstkritiek:

Het Eerste Deel

Van den half-backen

FOP,

Behelsende sijn Vryagie tot
den Trouw-dagh toe.

Door D.S.

Tot VLISSINGHE,
^{___________________________________}
By Jan de Klerck, Boeck-verkooper,
woonende op de Beurs. ANNO 1660.

Kluchts
INHOUDT.

’t Eerste deel
VAN
FOP.

HET

TWEEDE DEEL

VAN

FOP.

’t Tweede deel
VAN
FOP.