Abraham Bogaert: Stratonice. Amsterdam, 1694.
Naar Stratonice (1662) van Philippe Quinault
Uitgegeven door drs. G.C. van Uitert.
Red. dr. A.J.E. Harmsen, Universiteit Leiden.
Ceneton011550 — Facsimile bij Ursicula
In deze uitgave zijn evidente zetfouten gecorrigeerd en gemarkeerd met een asterisk.
Continue
[fol. π1r]

STRATONICE,
TREURSPÉL;
Uit hét Fransch van den Heer QUINAULT.

[Vignet: Proficit et recreat]

Te AMSTERDAM,
By de Erven van ALBERT MAGNUS, op de Nieuwendyk, in den Atlas, 1694.
Met Privilegie.


[fol. π1v: blanco]
[fol. π2r]

Den HEERE

JOAN van EYK.

Zó Stratonice u kan bekooren,
Myn Heer, zó gy behaagen schépt
    Myn’ maatgezangen aan te hooren;
Ja zó gy nóch die liefde hébt,
    (5) Als eertyds voor Tooneelpoëten,
    Héb ik geen tyd onnut versleten.

    De lóf, die eer Quinault behaalde,
Tóen hy dit Treurspél gaf aan ’t Hóf,
    Was groot, dewyl hy zégepraalde
(10) Van een beklémde én téd’re stóf,
    En welk een naam het hier mag krygen,
    Is ’t lóf; de nyd zal moeten zwygen.

    Indien die konst had gunstelingen,
En was bevryd van nyd én haat,
    (15) Zy zou tót door ’t gestérnte dringen,
Maar, ach! zy word bespót, versmaat:
    En schoon zy komt vol glans verschynen,
    Zy word beknabbelt*van veel’ zwynen.

    Geen nood; indienze u kan behaagen,
(20) Zal zy den hateren ten spyt,
    Een onverganklyke eernaam draagen;
Te meêr, dewyl ze uw’ naam bevryd
    Voor spitze én scherpe lastertongen.
    Ik hébze alléén voor u gezongen.

ABRAHAM BÓGAERT.


[fol. π2v]

Copye van de Privilegie.

DE Staten van Holland ende Westvriesland, doen te weten. Also Ons vertoont is de tegenwoordige Regenten van de Schouwburgh tot Amsterdam. Dat sy Supplianten sedert eenige Jaren herwaerts met hunne goede vrinden hadden gemackt en ten Tooneel gevoert verscheiden Wercken, soo van Treurspelen, Blyspelen als Kluchten, welcke sy lieden nu geerne met den druck gemeen wilden maecken, doch gemerkt dat dese wercken door het nadrucken van anderen, veel van haer luyster, soo in Tael als Spelkonst souden komen te verliesen, ende alsoo sy Supplianten hen berooft souden sien van hun bysonder oogwit om de Nederduytsche Tael en de Dichtkonst voort te setten soo vonden sy hen genootsaekt, om daer inne te voorsien, ende hen te keeren tot ons, onderdanigh versoeckende, dat wy omme redenen voorsz. de Supplianten geliefden te verlenen Octroy ofte Privilegie, omme alle hunne wercken reets gemaeckt ende noch in ’t licht te brengen, den tyt van vyftien jaren alleen te mogen drucken en verkopen of doen drucken en verkopen, met verbot van alle anderen op seeckere hooge peene daer toe by Ons te stellen ende voorts in communi forma, Soo IS ’t, dat Wy, de Zake en ’t Versoek voorsz. overgemerkt hebbende, ende genegen wesende ter bede van de Supplianten, uyt Onse rechte wetenschap, Souveraine Magt ende authoriteyt deselve Supplianten geconsenteert, geaccordeert ende geoctroyeert hebben, consenteren, accorderen ende octroyeren mitsdesen, dat sy geduurende den tyt van vyftien eerst achtereenvolgende Jaren de voorsz. werken die reeds gedrukt zyn, ende die van tyt tot tyt door haer gemaekt ende in ’t ligt gebragt sullen werden, Binnen den voorsz. Onsen Lande alleen sullen mogen drukken, doen drukken, uytgeven en verkopen. Verbiedende daerom allen ende eenen yegelyken de selve werken naer te drukken ofte elders naer gedruckt binnen den selve Onsen Lande te brengen, uyt te geven ofte te verkopen, op de verbeurte van alle de naargedrukte in gebrachte ofte verkogte Exemplaren, ende een boete van drie hondert guldens daer en boven te verbeuren, te appliceren een derde part voor den Officier die de calange doen sal, een derde-part voor den Armen der plaetse daer het casus voorvallen sal, ende het resterende derde part voor de Supplianten. Alles in dien verstande, dat Wy de Supplianten met desen Onsen Octroye alleen willende gratificeren tot verhoedinge van hare schade door het nadrucken van de voorsz. werken, daer door in geenige deele verstaan, den Inhoude van dien te Authoriseren, ofte te avouëren, ende veel min de selve onder Onse protectie ende bescherminge eenig meerde credit, aansien ofte reputatie te geven, nemaer de Suppliante, in cas daar in yets onbehoorlijkx soude mogen influëren, alle het selve tot haren laste sullen gehouden wesen te verantwoorden, tot dien eynde wel expresselijk begerende, dat by aldien sy desen Onsen Octroye voor de selve Werken sullen willen stellen, daer van gene geabbrevieerde ofte gecontraheerde mentie sullen mogen maken; nemaer gehouden sullen wesen, het selve Octroy in ’t ge- [fol. π3r] heel ende sonder eenige Omissie daar voor te drukken ofte te doen drucken; ende dat sy gehouden sullen zyn een Exempelaer van alle de voorsz. werken, gebonden ende wel geconditioneert te brengen inde Bibliotheecq van Onse Universiteyt tot Leydens, ende daer van behoorlyk te doen blyken. Alles op poene van het effect van dien te verliesen. Ende ten eynde de Suppliante desen Onsen consente Octroye mogen genieten als naar behooren: Lasten wy allen ende eenen yegelyken die ’t aengaen mach, dat sy de Suppliante van den inhoude van desen doen, laten en gedogen, rustelyk, en volkomentlyk genieten en cesserende alle beletten ter contrarie: Gedaan in den Hage onder Onsen Grooten Zegele hier aan doen hangen, den XIX September. in ’t Jaer onses Heeren en Zaligmakers duysent ses hondert vier en tachtig.
G. FAGEL.
Ter Ordonnantie van de Staten
SIMON van BEAUMONT

    De tegenwoordige REGENTEN van de SCHOUWBURG, hebben het recht der bovenstaande PRIVILEGIE, voor het Treurspél van STRATONICE., vergund aan de Erfgenaamen van Albert Magnus.
Amsterdam, den 1 January 1694.


[fol. π3v]

INHOUD.

HIer valt Antiochus zyn’ Vaders Bruid te voet;
    Hy komt haar stérvende zyn’ téd’re min vertoogen,
    Terwyl de liefde straalt uit zyn’ gebrookene oogen:
Zyn hart verbérgde, maar zyn’ tong verried dien gloed.
(5) Seleucus weet niet wat hy doen óf dénken moet,
    Maar werd door ’t naar gezicht van zynen zoon bewoogen,
    Te meêr; dewyl de ziel zyns zoons byna vervloogen,
In zyn gevoelig hart Barsines schoonheid voed.
    Hy staat den Scépter af van zyn’ gevreesde Ryken,
    (10) Laat Stratonice zélfs op zynen zétel pryken,
Verbreekt natuur, én toont hoe vér die groote zoon
    Zyn’ ziel beweegt; waar toe de liefde hém kan bréngen.
    Hy wil twê zielen tót één ziel te zaamen méngen,
Maar déze daad kost hém zyn’ liefde, Bruid én kroon.


VERTOONERS.

SELEUCUS, Kóning van Syrien.
ANTIOCHUS. Zoon van Seleucus.
STRATONICE, Dóchter van Demetrius, Kóning van Macedonien.
BARSINE, Dóchter van Eumenés, Nigt van Attalus, Kóningin van Pergamum.
PHILIPPUS, Oom van Stratonice, Afgezant van Demetrius.
ARBATÉS, Vertrouweling van Seleucus.
TIMANTES, Vertrouweling van Antiochus.
ZENONE, Vertroude van Stratonice.
CÉPHISE, * Vertroude van Barsine.
ZABAS, Hófdienaar van Seleucus
GEVÓLG.

Hét Tooneel is binnen Antiochien.
Continue
[p. 1]

STRATONICE,

TREURSPÉL.
_______________________________

EERSTE BEDRYF.

EERSTE TOONEEL.

BARSINE.
O trótse driften van een éd’le ziel, die nooit
Haar’ wénsch, dan mét een kroon op ’t hooft kan zien voltooit!
Ongrondb’re neigingen van een roemzuchtig herte,
Wiens zórg niet dult, ’t geen haar te laag is, dan mét smerte,
(5) Hovaardige eerzucht, wiens begeerte zich niet zal
Bepaalen laaten, dan mét de omtrek van ’t heel al:
Gy vleit my met een’ Staat, die ik my zie ontrukken;
Ik zal één ander zien regeeren, my verdrukken,
En Stratonice fier in Syrien getreên,
(10) Zal ik nóch dézen dag den rykstroon zien bekleên.
Wat kan uwe ydele vervoeringe my baaten?
Wat doet gy in myn’ hart van alle hoop verlaaten?
Gaat, gaat, en stortme in een geruster lót ter neêr,
En pynigt my mét uwe onnutte zórg niet meêr,
(15) En laat my wénschen nóch meêr hoopen, nu uw’ machten
Zyn krachteloos, nóch voor myn’ drift iets is te wagten.
Maar, yd’le wénschen! ’t is vergeefs dat ik myn’ smart,
En drift voor eeuwig tracht te bannen uit myn hart;
[p. 2]
De hémel, die aan ons die neiging heeft gegeven,
(20) Stortte in myn borst gelyk de heerszugt mét myn leven;
En die verblinde drift, waar aan myn ziel mét kragt
Verbonden is, kan ik niet dooden door myn’ macht.
Vergeefs tracht ik my uit die snelle stroom te wringen,
Die my in weerwil van myn hart daar in gaat dringen;
(25) Ik wil de Sépter schoon het lót daar tégen streeft;
Myn wénsch begeeft my niet, schoon my de hoop begeeft.
Maar zó ik altyd moet uw’ wreede vlam verdraagen,
Laat in myn hart dan eens een ander vier opdaagen;
Sta aan myn ziel, die na de troon haakt, éind’lyk toe,
(30) Een vuur van grooter kragt te omarmen droef te moe,
En wyl uw’ machten zyn te zwak, én moeten bukken,
Belet my niet de kracht der liefde eens uit te drukken.
Wy zullen door uw’ macht nóch zégepraalen, want
Myne oogen steeken nóch al ’t Vórstlyk bloed in brand:
(35) Ik kan Seleucus nóch verwinnen én verzétten,
’k Zie Prins Antiochus gekeetend aan myn’ wétten;
Indien ik veinzen wil, dat ik den Vórst bemin,
Heeft Stratonice nóch de kroon niet als Vórstin;
De Vórst zal alles om myne oogen tróts verachten,
(40) Zó ik myn weezen maar een weinig wil verzachten.
’t Lót is den Sépter ’t bloed van Eumenes verpligt,
Waar van ’t doorluchtig vier nóch straalt uit myn gezicht,
Maar ’k héb in spyt van haar’ wangunstige gebóden,
Niets, als de kragten van myne oogen meêr van noden.
(45) ’t Is zoet, wanneer me op ’t hooft mag praalen mét een kroon,
Aan ons gegeven door geboorte én gunst der góôn;
Maar ’t is veel zoeter, én roemwaarder, die te erlangen
Door eige kragten, dan van de Oppergóôn te ontfangen.


[p. 3]

TWÉDE TONEEL.

BARSINE, CÉPHISE.

CEPHISE.
Mêvrouw, wat suftge? wat bedwelmt uw’ Majesteit,
(50) Nu Vórst Seleucus ’t al, tót uwe trouw bereid?
Heel Antiochien van vreugde als opgetoogen,
Kan zélv’ uw’ Minnaar in haar’ muuren al beöogen:
De Vórst, die Stratonice alreede in ’t hóf verwagt,
Wil dat zyne écht gelyk mét de uwe werd volbragt,
(55) En zulk een Bruigom die moet Syrie regeeren,
Moest uw’ verlangen meer ontvonken, én vermeeren.
BARSINE.
Schoon my Antiochus bemind, nóchtans onze écht
Is door des Priesters hand nóch niet aan een gehegt,
En onze huuw’lyks knoop, in spyt van al zyn smeeken,
(60) En ’s Konings wet, kost nóch gebrooken....
CÉPHISE.
                                                            Wie zou ’t breeken?
BARSINE.
Ik zelf.
CÉPHISE.
            Gy breeken!
BARSINE.
                                Ja; schoon hy verdiensten heeft,
En waardig is, dat zich myn hart hém overgeeft,
’k Vind échter een gebrek, dat me alles doet weêrstreeven.
CÉPHISE.
Góôn! wat gebrek?
BARSINE.
                            De Prins is niet ten troon verheeven;
(65) En ’t hart, het geen men wil dat ik hém geef én toon,
Dat acht die giften al te klein, als voor een kroon.
[p. 4]
CÉPHISE.
Gy kost door ’s Konings trouw u zien ten troon verheeven,
Eer hy zyn woord had aan een vreemde Bruid gegeven.
Gy kont verkiezen, óf uw’ schoonheid aan den zoon
(70) Of Vader, straalde in bei hunne oogen even schoon,
En nimmer had de Vórst u voor zyn Zoon gelaaten,
Zag hy niet dagelyks uw’ hart hém dood’lyk haaten:
BARSINE.
Hoor, hoor de uitkiezing van myn’ ziel in dézen staat;
Ik min Antiochus, daar ik zyn Vader haat,
(75) Myn hart is voor den Vórst, schoon hy my ’t al wouw schenken,
Zélfs van natuur vervult mét afkeer, gy kunt denken
Of ooit een hart wél is Meestrésse van een vuur,
Ons ingeschaapen door de driften van natuur.
’k Zag reeds den Koning ongetrout én hoog van jaaren,
(80) ’k Dagt, dat Antiochus den rykstroon zou bewaaren,
Dat ik zou heerschen door dien bruigom als Vórstin,
’k Vlood een gehaate hand voor een, die ik bemin,
En dat ik éind’lyk door die keur, die my zó griefde,
Voldeed myn’ hart, myn’ haat, myn’ eerzugt én myn’ liefde.
(85) Maar ach! hoe valsch heeft my die yd’le hoop misleid,
’k Héb voor een ander die verachte glans bereid;
De Koning ging in ’t ryk Demetrius zélfs tégen,
Of om het vreêverbond réchtvaardig te overwégen,
Of haakende om zyn bloed te hechten aan zyn’ beê,
(90) Ontfing zyn Dóchter tót bevestiging der vreê.
Zo hy déze avond gaat mét Stratonice trouwen,
Zal Syrien de Prins nooit op den troon aanschouwen,
De Vórst zal door die trouw aan dien beminden zoon,
Dan meesters geven, zó hy kind’ren krygt, o Goôn!
(95) In all’ de Vólgers van dien grooten Aléxander,
Die al de waareld hechte in kétens aan elkander.
[p. 5]
Zie ik Demetrius voor de aldervreesbaarste aan,
Die alles in die vrees zal durven onderstaan.
Hy zal zyn Dóchter, én haar’ kind’ren onderschraagen,
(100) En na Seleucus dood hét récht der kroon opdraagen,
En ik zal zonder ooit na hooger staat te staan,
Nooit vrouw zyn van een Vórst, maar van een onderdaan.
Ik voel de liefde van den Prins, hoe lang hoe nader
My ’t hart ontsteeken fel in haatzugt tót zyn Vader;
(105) Maar niets is zoeter als de naam van Koningin,
Myn’ eerzugt weegt meer als myn’ haat en myne min.
De Prins is schoon, maar my onwaardig zonder krooning,
De Vórst is out, én niet aantreklyk, maar is Koning,
En de ed’le glans der kroon die myne ziel behaagt,
(110) Deelt zynen luister aan die geen me, die haar draagt.
CÉPHISE.
Dat ’s veel te laat, Mêvrouw, verban zulks uit uw’ zinnen,
Kunt gy een Koning, die na ’t Outaar gaat, herwinnen?
Gy moest hém hébben in zyn’ laatste reis verzelt,
Om zulk een dood’lyke écht te stooren, die u kwelt.
BARSINE.
(115) Zou ik Demetrius aanschouwen! dien verrader!
Wiens Vader ’t bloed zó wreed gestort heeft van myn Vader?
Weet gy niet dat myn’ eer dat meê brengt, én myn bloed,
Dat ik hém haaten, én zyn byzyn vlieden moet?
Maar ’k moet om Stratonice alléén my zélfs verwinnen,
(120) Men zie haar; want om haar’ moet ik myn list beginnen,
’k Wil voeren in haar hart zó groot een’ wederzin
Tót Vórst Seleucus zélfs, wiens rykstroon ik bemin,
En schild’ren haar zyn zoon met zo veel groot vermoogen,
Dat zy haar heil maar in dien Bruigom zal beöogen;
[p. 6]
(125) Laat ons de Koning zien, Céphise gaan we, zacht!
Hy kómt, wat geeft zyn’ komst myn’ aanslag klém én kragt!
CÉPHISE.
Spreekt gy den Vórst niet aan?
BARSINE.
                                        Neen, ’k ben van geen gedachten,
Noch myne list wil zich zó schielyk niet verzachten.


DÉRDE TOONEEL.

SELEUCUS, BARSINE, ARBATÉS, CÉPHISE.

SELEUCUS.
PRincés ... hoe! ’t schynt gy voort tót vlieden zyt bereid.
BARSINE.
(130) Ik dagt te gaan, maar ’k blyf om de eer der Majesteit.
SELEUCUS.
Dat ’s my niet nieuw, Mêvrouw, tót myn verdriet te aanschouwen,
Dat ge altyd vlied, als u myn’ hart tragt te onderhouwen.
BARSINE.
’k Ging Stratonice zien, en schoon haar haat’lyk bloed
Inwendig prikkelt én ontsteekt myn’ groots gemoed,
(135) De steun, die ’k na de dood myns Vaders héb genooten
Van u, verbond me alleen dat denkbeeld om te stooten.
’k Verpligte u dagt ik; maar schoon ik die deugt verkoor,
Is ’t my niet nieuw, myn Heer, dat ik u klagen hoor.
SELEUCUS.
Gy stelde alle ogenblik uw’ zoetste wélbehaagen,
(140) In steeds my nieuwe stof te geeven van te klagen.
[p. 7]
BARSINE.
’k Héb échter steeds getoont door de eene óf d’andre blyk,
Hoe groot myn’ achting voor den Vórst was, én voor ’t ryk:
SELEUCUS:
Dat ’s niet genoeg:
BARSINE.
                            ’t Is waar, dat de achting hoe verheeven
Ze ook zy, niet alles is ’t geen ik aan u moest geeven.
(145) ’k Weet nóch te wél, myn Heer, wat voor erkentenis,
Myn hart sint drie jaar tyds aan u verschuldigt is:
Wanneer myn Vader, ach! die naam doet my nóch beeven,
Wierd door Antigonus zó schelms gebragt om’t leeven,
Zoo heeft uw’ goedheid, mét myn’ ongeluk begaan,
(150) Aan my een schuilplaats in uw’ hof zélfs toegestaan.
SELEUCUS.
’k Héb meer voor u gedaan, sint u myne oogen zaagen,
’t Gaf u myn hart, ’t heb u myn’ zugten opgedraagen,
En gy moest om de wénsch te volgen van myn’ smart,
Gegeven hébben zugt voor zugt, en hart voor hart.
BARSINE.
(155) Myn hart heeft na die eer een groote fout bedreven,
Dat het u geen meer blyk van achting heeft gegeven:
ELEUCUS.
Die achting, hoe volmaakt men die betoonen wouw,
Doet ongelyk, aan één die liefde zoekt, Mêvrouw:
BARSINE.
Die overtolligheid moest myne ziel beweegen,
(160) ’k Misbruikte die te veel, antwoorde ik niet daar tégen:
’t Kan zyn, dat u myn’ min zou weig’ren doen die eer,
Die Stratonice aan u toebrengen zal, myn Heer,
Maar ’k zou eer dat ik u deed ongelyk gelooven,
Zó ’k u een voordeel zó bekoorlyk kwam te ontrooven.
[p. 8]
SELEUCUS.
(165) ’t Moet me een geluk wél zyn dat ik die bruid bekom
Maar ’k was gelukkiger, was ik uw’ bruidegom,
En schoon die noodige écht myn glorie om zal draagen,
’k Ontfing die nooit, konde ik voorheene u ooit behaagen.
Maar wyl myn’ zugten niets bekwamen als uw’ haat,
(170) Dit ’s ’t laatste dan, dat my van u te lyden staat.
Dank hébb’ uw’ wreedheid, wyl myn hart u moet belyen,
Dat ik reeds volgen moet heel and’re heerschappyen,
Die ’k nooit ontrusten zal om uwe aanloklykheid,
Al wilde ik zélfs, en gy me uw’ liefde had bereid.
(175) Zie hier den dag, waar in wy beide zullen trouwen.
Gy zult verlost zyn, als ge uw’ bruigom zult aanschouwen,
En raaken eindelyk tót die aantreklykheên,
Die ons voor eeuwiglyk daar scheiden zal van één.
Bemin myn zoon Princés, ’k zal Stratonice minnen;
(180) Zy kan my dwingen tót die trouw; breng my te binnen,
Of u myn’ zugten nóch bekoorlyk zyn, en zoet,
Nu u myn Zoon, Mêvrouw, na ’t Outaar leien moet.
BARSINE.
’k Zal niets verklaaren, maar sta toe, dat ik al ’t geene
Ik ben verschuldigt aan uw’ staat, haar toon met ééne.
(185) ’k Zou tóch vergeefs uw’ min betwisten, én uw’ trouw
Verbind my, dat ik haar moet eeren, als Mêvrouw.


VIERDE TOONEEL.

SELEUCUS, ARBATÉS.

SELEUCUS.
De ondankb’re vlied my én myn zwakheid is te krachtig
Om haar te haaten, én myn’ toorn is veel te onmachtig;
’k Weet niet wat my steeds in haar voordeel tégenhoud,
(190) Dat zy myn hart niet, op myn’ beurt, in toorn aanschoud.
[p. 9]
ARBATÉS.
Myn Heer, haar’ drift moest u voldoen, zy gaat aanschouwen
Uw Stratonice, daar gy t’avónd meê zult trouwen.
SELEUCUS.
Ach, oordeel beter van haar afkeer, haat én pligt!
De ondankb’re zoekt niets als te vlieden myn gezicht,
(195) Haar’ list komt my, hoe zy ze ook dekt, dat klaar te ontvouwen,
Om Stratonice meer, én om my niet te aanschouwen.
Ja zy bedwingt haar licht, myn waarde Arbatés, maar
Zy waant nóchtans, dat zulks meer vreugde én blyschap haar
Zal geven, my hét zoet van haar gezigt te onthouwen,
(200) Als om haar’ vyandin te zien, veel licht te trouwen;
Zy moest haar haaten mét een doodelyken haat,
En ’k zie nóchtans dat zy my meêr als haar versmaat.
ARBATÉS.
Gevoel daar beter van, myn Heer, gy mind haar wéder,
Misschien bemind zy u zó hevig én zó téder
(205) Als gy haar doed.
SELEUCUS.
                                Hélaas! waarom myn’ ziel gevleid?
Ik vlei my zélfs genoeg mét haar’ afkeerigheid.
Hoe kan ik, zonder dat in ’t binnenst myner zinnen
Een vreemde dooling voed myn liefde, haar beminnen?
’k Héb niet te twyffelen aan haar’ verachting, maar
(210) Zó ik niet twyffelde, ’k verwon haast myn gevaar;
Zó ik bewust was dat zy my zou blyven haaten,
’k Zou dan de ondankbare mét minder smart verlaaten,
De liefde was reeds in myn hart gesmoort, verkout,
Die nu een yd’le hoop nóch in myn’ ziel weêrhoud.
ARBATÉS.
(215) ’t Zy datze ondankbaar is óf u niet mind, haar’ straalen
Zult ge in de luister van uw’ bloed, zien nederdaalen;
[p. 10]
Gy moest om haar verlies nóch dankbaar zyn de Góôn,
Want nu zy de uwe niet kan zyn, trouwt zy uw’ zoon.
SELEUCUS.
Den Prins bemin ik teer; ’k beken dat nooit voor dézen,
(220) Zó groot een téderheid ooit Vader heeft bewezen;
’t Raakt me alles wat hy leit, én ik voel meerder pyn,
Als hy kan lyden in één jaar, één zonneschyn.
Gy hoorde hondertmaal, én hondertmaal my zeggen,
Datik myn kroon ja ’t al kon voor zyn’ voeten leggen,
(225) Maar weet gy wél, als men bemind mét zó veel smart,
Men eer één kroon, één ryk kan afstaan als één hart.
’k Zou om myn Zoon, vernoegt verliezen zélfs myn leven,
Waar van ik ’t beste deel hém over héb gegeeven,
Maar zó één, die het licht kan afstaan, kan de min
(230) Niet afstaan zonder pyn, nóch bannen uit zyn’ zin.
Maar schoon myn’ droefheid nóch veel grooter was, myne oogen
Die moeten ’t huuw’lyk van myn zoon nóchtans gedoogen:
Daar kómt hy. Ach, wat is hy bleek, ontroert, ô Góôn!


VYFDE TOONEEL.

SELEUCUS, ANTIOCHUS, ARBATÉS, TIMANTES.

SELEUCUS.
Wie kan u mét myn’ komst ontrusten? wie myn zoon?
(235) Gy vreest myn’ liefde Prins, zó fel in my ontstooken,
Men zei u licht dat ik Barsine héb gesprooken:
Maar denkt daar nóch van haar nóch my niets van, myn woord
Heeft Stratonice, daar Barsine my verstoort,
’k Zal myn gegeven woord niet breeken, neen ’k zal héden
(240) Mét Stratonice na het bruilofts Outaar treeden.
ANTIOCHUS.
Zó gy verand’ren kond, is my bekend, wat eer
[p. 11]
Ik u myn Vader, al verschuldigt ben, myn Heer,
Gy zoud veel grooter smart my kunnen doen verdraagen,
En my nooit hooren van uw’ straffigheden klaagen.
(245) Gy hébt my altyd van dat voorwerp niet berooft,
Dat gy my hondertmaal, én meerder hébt belooft;
’k Vrees niet te zien, dat ge uw’ belóften niet zult houwen;
Maar gy hébt niet gevreest van die Princés te aanschouwen,
Gy weet, myn Heer, dat gy die vreezen moet te zien,
(250) Die gy beminlyk acht én vreest, ja eeuwig vliên.
SELEUCUS.
Neen, neen, ’k zogt alles voor haare oogen te behaalen,
En van myn’ zwakheid door myn’ kragt te zégepraalen:
’k Héb haar gezien, myn zoon, én in een oogenblik,
Myn hart getrokken uit die doodelyke strik;
(255) Ja, om nóch béter uit myn’ ziel die ongenugten
Te bannen, hoorde zy my somtyds droevig zugten,
Dóch ’t haalde alléén maar uit de rest van myne smart,
Die nóch mogt over zyn gebleeven in myn hart.
ANTIOCHUS,
Men heeft hét zien maar, zó men minnen wil, van noden,
(260) En zelden kan men door dat zien zyn hartstógt dooden.
Gy waant, myn Heer, niet meer te minnen, ’k twyffel niet;
Maar die zulks waant, verleid zich zélve, eer hy dat ziet,
De liefde is zwaarelyk te kennen, als men wéder
Gelooft te haaten, dan bemind men veeltyds téder.
SELEUCUS.
(265) Schoon ik in weêrwil zélfs Barsine al minde, o Góôn!
Gy trouwt, in weêrwil van myn’ liefde, haar myn zoon!
En zó myn dood alleen maakte uw’ geluk volslagen,
Gy zaagt haast ’t éinde van uw’ pynen en myn’ daagen.
ANTIOCHUS.
Ach! eer ik tót die prys aanvaarden zou die eer,
(270) Sta ik Barsine u af, trouw gy ze maar, myn Heer.
[p. 12]
SELEUCUS.
Neen Stratonice, Prins, heb ik belooft te trouwen,
’k Moet myn’ beloften nóch vandaag voldoen, en houwen,
En gy verplicht my niet, mét iets my aan te biên,
’t Geen ik aanvaarden kan, myn zoon, nóch kan geschiên:
ANTIOCHUS.
(275) Sint Stratonice weêr haar Vader zag vertrékken,
Kon ik de minste zórg voor u in haar ontdékken,
Haar’ trótsheid vind in u zó veele aantreklykheên,
Dat gy haar dienst zoud doen met nooit te trouwen.
SELEUCUS.
                                                                                    Neen,
Die zórg is my niet nieuw, niets kan myn trouw belétten,
(280) Gy tracht my tégens haar geduerig op te zétten,
En uwe afkeerigheid, die u misleiden kon,
Maakt u verdagt, nóch dat uw’ zórg op my niet won.
ΑΝTΙΟCHUS.
De afkeerigheid, myn heer, heeft niets dat my kan streelen,
Ik offer alles aan haar’ glans, én uw’ beveelen,
(285) Ze is schoon, haar’ oogen zyn aantrekkelyk én teer;
Maar ’t hart is fierder als haar’ oogen zoet zyn, heer.
’k Werd door de ontroering meêr als door de hoop bestreeden,
Haar trótsheid treft my meer als haare aantreklykheeden,
Gy zélfs hébt klaar gezien mét wélke een drift zy u
(290) En ook haar’ trouwverbond heeft uitgestelt, tot nu,
Hoe traag, hoe langzaam wy haar éindelyk nóch bragten
Tót dit bestemde feest, de vroolykste aller nagten;
Met duizend ydele voorwendselen heeft zy
Ons op gehouwen, plaats tót plaats, dan u, dan my,
(295) Als óf zy door haar’ dolle én vaste eenzinnigheeden,
Niet na een trouwplaats, maar een moord chavot zou treeden.
Hoe meer uw’ liefde ook is, hoe haar verachting meer
[p. 13]
En grooter werd, ja zélfs daar gy verschynt, myn heer,
Daar komt haar’ zugten u haar’ droefheid uit te leggen,
(300) Haare oogen trachten op dien tyd u zélfs te zeggen,
Dat al haar’ uitstel, vrees, gezucht, onsteltenis,
Geen werk van liefde, maar alleen van droefheid is,
Haar’ fierheid kómt in ’t éind zó vérr’ nóch door te breeken,
Dat haar myn byzyn, kan in felle toorn ontsteeken,
(305) En zonder dat ik ooit haar’ haat verdiende, o Góôn!
Misgund zy de eer van uw’ gezicht nóch aan uw’ zoon.
SELEUCUS.
Ik ga én wil in ’t minst meer hooren, nóch aanschouwen.
Neen, een onschenbaar récht verpligt me om haar te trouwen,
’k Gaf haar myn woord, ik zal ’t gestand doen, ’k ben dat meê
(310) Ook aan Demetrius verpligt, én aan de vreê;
En wyl dit is een kwaad dat niet is voor te koomen,
Gevoelde ik al genoeg eer ik iets had vernoomen;
Men zwyge, want ik heb veel eer die hulp van noôn,
Dat zulk een ramp voor my verborgen werd, myn Zoon.


ZÉSDE TOONEEL.

ANTIOCHUS, TIMANTES.

ANTIOCHUS.
(315) Ach, ’t is gedaan! weg hoop, ik moet die écht aanschouwen,
Hy zal déze avond nóch mét Stratonice trouwen,
Ach Stratonice!
TIMANTES.
                        Prins, die naam verbleekt geheel
Uw verf; Stel u gerust
ANTIOCHUS verflaut in een stoel vallende.
                                    Wat ly ik al, hoe veel!
[p. 14]
Ik vrees de Hémel heeft, Timantes, my de plaagen
(320) Bereid, die ’t noodlót ooit een schuldige deed dragen,
Die ’t uur van myne trouw alleenig maar besloot,
Om ’t droevig oogenblik te haasten van myn’ dood!
TIMANTES.
De Vórst is nóch niet vérr’, ik ga hém kennis geeven
Van ’t kwaad, dat u reeds voert op de oever van uw’ leven.
ANTIOCHUS.
(325) Ei blyf, en wagt u ooit hém iets te ondekken van
Een kwaad dat aangroeit, ach! ’en nooit geneezen kan;
’t Is my niet nieuw, ik héb die pynen al verdraagen,
Van toen myn’ oogen nauw eerst Stratonice zaagen.
Wat droevig oogenblik was dat voor my! hoe wreed!
(330) Helaas!
TIMANTES.
                    Gy zugt!
ANTIOCHUS.
                                    Sla zó veel acht niet op myn leet,
Laat ik myn’ pynen dóch verbergen voor uwe oogen.
TIMANTES.
’k Ben wél, myn Heer, indien dat haaten is, bedroogen.
Zy heeft tót zulk een haat te veel bekoorlykheên.
Gy bloost!
ANTIOCHUS.
                Timantes, ach, aanschouw my niet, ô neen!
TIMANTES.
(335) Zy heeft uw hart reeds Prins, ’k zie klaar uit al de trékken....
ANTIOCHUS.
Ach! wagt u dan, van ooit aan iemand, dat te ondékken.
TIMANTES.
Gy wilt haar minnen? gy!
ANTIOCHUS.
                                        Ik minnaar zyn van één
Die my halsterkig haat, Timantes? die alléén
Vermaak schept* in haar haat? die wreed én onbewoogen
[p. 15]
(340) My vlied? én my niet kan verdragen voor haare oogen?
Wil ik haar minnen? neen! ’k ben lang genoeg verraân;
Neen, neen, veel eer zal ik haar haten én versmaân;
Maar ’k voel alreede in spyt van myn’ ontroerde zinnen,
Dat somtyds die men haat, die geene is, die wy minnen.
TIMANTES.
(345) Gy hoopt haar dan nóch eens te trouwen voor ’t Outaar,
Dat gy de Koning steeds verbittert tégens haar?
En die verwoede spyt die ’k zie in u gereezen
Is ’t werk der liefde Prins?
ANTIOCHUS.
                                        Dat kon wél moog’lyk weezen,
Maar ach! zy haat my.
TIMANTES.
                                    Zy! zyt gy daar zéker van?
ANTIOCHUS.
(350) Kan ik wél twyffelen, schoon ik die vrees verban;
Haar vlugt komt dageliks dat klaar aan my vertoogen,
Als ik me aan haar vertoon, dan zeggen’t my haare oogen,
En als myn hart om haar te spreeken zich bereid,
Dan stemt haar’ mond, dat my haar’ oog al had gezeit.
(355) Die wreede bloost van woede én dolle oploopentheeden,
En durft my opentlyk haar’ felle haat ontleeden.
Dit’s de onverwinlyke én gewoone afkeerigheid,
Die ’t hart eens Stiefmoers steeds verbittert én verleit,
Waar door ze een Zoon, die teer bemind werd van zyn Vader,
(360) Acht voor een vyand, die zy haat als een verrader.
TIMANTES.
Barsine mind u Prins, gy zyt haar minnaar, gy,
Gy moet haar trouwen.
ANTIOCHUS.
                                    Ach! dat’s ’t grootste dat ik ly,
Eer ik de ondankb’re zag, die ’k aanbid in myn zinnen,
Beminde ik haar, ja ’k zou haar nóch wél willen minnen;
[p. 16]
(365) Maar ’k voel door’t vuur, dat my ontfonkt zó teer, zó stil.
Dat me altyd niet bemind, die men beminnen wil.
TIMANTES.
Van ’t doodlyk kwaad dat u zò bitter brengt in lyden,
Zal ’t huuw’lyk van Barsine u déze dag bevryden;
De Vórst mind u te teer van u één dag, één uur....
ANTIOCHUS.
(370) Myn kwaal is grooter als gy denkt, ’k voel my vol vuur,
Dat nooit me een’ oogenblik haar’ woede laat ontsnappen,
Een doodelyke koors bezet al myne sappen,
Myn ziel stort overal haar’ kwyning uit, o smart!
Myn bloed deelt mede in al de ontroering van myn hart,
(375) En myn verwoede brand die ’k nimmer kon bepaalen,
Heeft tót aan ’t éinde van myne ad’ren ’t vuur doen straalen;
Maar nu ik bloozende al die teed’re banden breek,
Bemin ik stérvende veel meerder als ik spreek.
Myn liefde maakt myn kwaal, Timantes, ’k stel my wreder
(380) Ten toon, zó ik haar’ kragt ontdék zó groot zó téder:
’k Voel my beschaamt én zó vol kwelling, van die niet
Te minnen die my mind, als die, die my verriet,
Gelyk ik stérven zou van schaamte én smart te gader.
Indien de ondankbare myn’ droefheid wist nóch nader.
(385) Hoe zou de trótse die vermaak schept in myn’ klagt,
Dan weeten, dat myn ziel geheel was in haar’ magt?
Dat zy meer als ik zélfs zou op myn hart vermogen?
Dat zy my eindlyk zó niet mind, als haar myne oogen?
En dat ik zélfs de dood voor die ondankb’re ly?
(390) Wat droevig oogenblik zou dat niet zyn voor my!
Neen, neen, nooit zal zy die ontménschte vreugd genieten,
En schoon ik haar niet haat, ’k wil eens dat wit beschieten;
[p. 17]
Ja, ’k wil in weêrwil van myn’ liefde én haar gelaat
Haar’ trótsheid loonen mét verachting*, haat mét haat,
(395) En die onwaarde brand waar van myn’ ziel de straalen
Gevoelt, zal ik van schaamte ééns in myn hart bepaalen.
Ja schoon ik sterven moest van droefheid op die stond,
’k Zal mét een vroolyk oog nóch zien haar’ trouwverbond,
En voor haare oogen zélfs die doodelyke stonden
(400) Besluiten, daar myn woord myn ziel heeft aan verbonden;
Ja, ’k zal Barsine zélfs van daag myn hand aanbiên....
Maar ’k voel my nóch te zwak, te flauw, om haar te zien.
Kom gaan we.
TIMANTES.
                Hoe? vreest gy Barsine nóch te aanschouwen;
Daar zich uw’ hart in ’t éind schynt meê vernoegt te houwen?
ANTIOCHUS.
(405) ’k Vrees zy zal zien te klaar de koelheid van myn’ min,
Ik staa haar voor myn hand, maar voor myn hart niet in.

Einde van ’t eerste Bedryf.
Continue
[p. 18]

TWÉDE BEDRYF.

EERSTE TOONEEL.

PHILIPPUS, STRATONICE, ZENONE.

PHILIPPUS.
’k Zal nooit gedoogen dat me uw’ huuw’lyk uit zal stéllen,
Neen denk dat niet, ik kan tót u niet overhéllen;
Gy weet wel wie ik ben.
STRATONICE.
                                    Dat weet ik wél, o ja;
(410) Gy zyt myn Oom myn heer, in wélkers magt ik sta.
’k Weet wélke één achting, wat ontsag ik u moet draagen,
’k Moet u gehoorzaam zyn naar Vaders wélbehaagen;
’k Weet dat uw’ récht is ’t récht myns Vaders zélfs, én dat
De wil ééns afgezants een Konings wet bevat.
(415) Ik dring u niet om myn’ beloofde trouw te breeken,
’k Zal om’t belang der vréde uw’ wil niet tégenspreeken;
Maar nu gy wilt dat ik myn Vaders woord voldoê,
Zó sta me een dag of twé, zó ’t moog’lyk is, nóch toê.
Vind goed, myn Heer, vind goed, dat ik my mag bereien,
(420) Eer my de Koning na den Tempel komt te leien,
Op dat ik in dien tyd verbanne ’t naberouw,
En al de ontroering die myn ziel heeft van die trouw.
PHILIPPUS.
’k Zie tót in ’t binnenst van uw’ hart; een klein vermogen
En weinig kragt vind ge in Seleucus, en zyne oogen,
(425) En déze ontroering die u kwelt die toont, Mevrouw,
Dat u een ander meêr bekoort als déze trouw.
Doch zó ge al ymand dan Seleucus mogt begeeren,
Gy moet van avond hém nóch trouwen én regeeren:
Het uur genaakt, deez’ dag is u maar oov’rig, laat
[p. 19]
(430) Geen oogenblik voorby tót demping van uw’ haat,
En denk dat gy alléén tót heerschen zyt gebooren,
Dat niets een éd’le ziel, als de eerzugt kan bekooren,
Dat gy niets haaten moet, als ’t missen van een troon,
En niets beminnen, dan ten koste van een kroon,
(435) Berei uw’ ziel daar toe, en haast u myn’ gebooden
Voor ’t laatst te vólgen, ’t is myn’ wil, én die der Góden.


TWÉDE TONEEL.

STRATONICE, ZENONE.

STRATONICE.
ACh, waarom doet gy my zó groot een’ ongelyk
O wreede, die my wil Meestrés zien van een’ ryk?
Waarom vólgt gy voor al die gunst niet myn’ verlangen!
(440) Waarom laat gy myn hart niet heerschen én ontfangen!
Zenone, zie, hoe duur my myn’ geboorte staat
Die my myn’ eige hart niet in myn’ machten laat,
Nóch ’t récht behouwen van myn’ wenschen te verlaaten.
Ach! ’k mis de vryheid van beminnen én van haaten.
ZENONE.
(445) Maar wat beweegt u, dat ge één Koning tracht te vliên,
Mêvrouw, die u niet als zyn’ achting heeft doen zien?
STRATONICE.
’t Is waar, Zenone, maar zyn zoon heeft onbewoogen
Tót nu zyn’ afkeer my doen blyken uyt zyne oogen.
ZΕΝΟΝΕ.*
De Vórst die tracht u steeds te ontfonken, als gy ziet.
STRATONICE.
(450) De Prins zyn Zoon, die vólgt zyn Vaders voorbeeld niet.
ZENONE.
De Vórst bemind u, ja zal eeuwig u beminnen.
[p. 20]
STRATONICE.
Maar ach! zyn Zoon band my voor eeuwig uit zyn’ zinnen.
ZENONE.
Gy noemt zó vaak dien Zoon, dat élk licht zéggen zouw,
Dat hy u nader als zyn Vader was, Mêvrouw.
STRATONICE.
(455) De Vórst bemind hém, ’k moet zyn’ haat, ’k moet alles vreezen,
Zyn’ afkeer kost aan de écht zyns Vaders dood’lyk wezen;
Zie, zie daar de oorzaak van myn vreezen, én myn’ reên.
ZENONE.
Gy hébt geen reden om te klaagen nóch, o neen!
’t Is waar, hy heeft u wél wat koelheid laaten blyken,
(460) Maar ’k zie zyn hart kan van uw’ hart de zége stryken.
Gelooft my, gy had nooit zó groot een wéderzin.
In hém, indien uw’ haat niet sproot uit uwe min,
En huiden had op u de droefheid geen vermoogen,
Zó gy hém aan kost zien mét onverschillende oogen.
STRATONICE.
(465) Hoe! weet gy niet met hoe veel zórg, mét hoe veel smaad,
Ik hém vervólg, én als myn’ grootste vyand haat?
ZENONE.
Gy had die zórg. die smaad, die yver niet van nooden,
Zó gy hém haaten kost, én zulk een denkbeeld dooden.
STRATONICE.
Ik bloos van spyt, als ik Antiochus aanschouw.
ZENONE.
(470) Dat bloozen is maar min, ’t is liefde alléén, Mêvrouw.
STRATONICE.
’k Vlie steeds zyn’ bykomst die myn hart in toorn doet zieden.
ZENONE.
Zó gy niet vreesde, gy zoud nooit zyn’ bykomst vlieden,
STRATONICE.
Ach! oordeel beter uit de ontroering van myn’ zin;
Geloof vry dat ik vrees, maar niet dat ik bemin.
[p. 21]
ZENONE.
(475) Geloof dan méê, Mêvrouw, ik ken uw’ hart, uw’ zinnen.
Dat gy reeds mind, hét geen gy vreesde te beminnen.
STRATONICE.
Hy mind Barsine alléén, én zal nóch déze dag
Als Bruidegom... maar wat óf Zabas zéggen mag?


DÉRDE TOONEEL.

STRATONICE, ZENONE, ZABAS.

ZABAS.
BArsine wagt om u te spreeken mét verlangen.
STRATONICE.
(480) Barsine, o Góôn! zy koome, ik moet haar wél ontfangen.
ZENONE.
Die naam verbleekt u, staak het veinzen aan uw’ smart,
’k Zie in uwe oogen reeds de ontroering van uw’ hart;
Maar gy zyt zonder reên mét haar al te onbewoogen,
Men zégt, de Prins heeft niet veel’ kragten op haare oogen.
STRATONICE.
(485) Gelooft gy ’t zeggen? neen, Barsine veinst misschien,
En mind hém meêrder als gy denkt, én zy laat zien.
ZENONE.
Mêvrouw, nooit had gy deel in haar belang genoomen.
Indien ge Antiochus... maar ’k zie Barsine koomen.


VIERDE TOONEEL.

STRATONICE, BARSINE, ZENONE, CÉPHISE.

STRATONICE.
’k VInd my ontsteld, Mêvrouw, én kénnende al uw’ bloed,
[p. 22]
(490) Dorst ik niet hoopen op die eer, die gy my doet.
BARSINE.
Ik ken u méde, én weet uit wien ik ben gebooren,
Uw’ haat’lyk bloed heeft al myn’ ongeval beschooren;
’k Weet hoe uw’ Grootvaâr ’t bloed van Eumenés vergoot,
Die éd’le vyand van zyn’ troon, daar ik uit sproot.
(495) Zó dat de twist, by ons zó hevig aan hét ryzen,
My van myn’ pligt ontsloeg, die ik u kom bewyzen.
Maar schoon uw’ huis myn’ huis zó deerlyk bragt ten val,
Uw’ Bruigom is ’t, die my voor dóchter kénnen zal.
’k Ben eer verschuldigt aan den tóp van uwe staaten,
(500) Maar ook hét bloed, daar ge uit gesprooten zyt, te haaten.
STRATONICE.
Seleucus huuwelyk brengt my veel voordeel aan,
Om dat ik me éind’lyk zie van uwe haat ontslaan,
En my ter gunst van hem één misdaad uit komt wryven,
Die me aan dat bloed, daar ik uit sproot, maar toe kan schryven.
BARSINE.
(505) Het huuw’lyk van de Prins geeft my geen minder hoop,
Dewyl ’t my teêr met u veréénigt, door die knoop;
En my bevryd Princés, om eeuwig uitgelaaten
Van woede, Antigonus, dien beul! in u te haaten.
Maar ’k zou wél wénschen dat die heerelyke trouw
(510) Aan u zó zoet was, als hy my moet zyn, Mèvrouw:
En dat Seleucus zó myn’ wénschen iets vermoogen,
U zó bekoorlyk, als de Prins was in myne oogen.
STRATONICE.
Zó u de Prins behaagt, geloof dat myn gemoed,
Ziet alles in de Vórst, dat my behaagen moet;
(515) En ’k wénsch u, als de trouw uw’ harten bind te gader,
Die liefde voor de Prins, die ik héb voor de Vader.
BARSINE.
Zó gy de Vórst bemind, Mêvrouw, beken ik, dat
[p. 23]
Ik niet genoeg de kragt van uw’ gemoed bevat,
Nóch pryzen kan; o ja, gy komt my klaar vertoonen,
(520) Dat grooter deugden in uw’ ziel, als in my woonen.
Maar zó de Prins voor u nóch was geschikt, ik zouw
Zélfs zonder schrik, u hém noch minnen zien, Mèvrouw
Gy hébt één jaaren, én zó gy een weinig liefde
Voor hém mogt hébben, ja schoon hy u téder griefde,
(525) ’k Zou niet verwondert zyn. de Prins is schoon, én heeft
Verdiensten, daar een hart zich teêr aan overgeeft*;
Zyn’ God’lyke oogen, spraak, zyn wezen, en zyn’ lonken,
’t Zyn alles vlammen om een Minnarés te ontfonken;
Maar dat uw’ hart Princés, tót meester kiest, een oud,
(530) Een afgeleefde Vórst, die grys, berimpelt, kout,
U niet kan streelen, nóch ontvonken, nóch verwarmen,
Doet my alléénig niet verwond’ren, maar erbarmen.
STRATONICE.
Maar rékend gy de glans die hém verzeld, de troon
En al de luister niet die afhangt van een kroon,
(535) Nóch al de zoetheid van een’ onbepaalt regeeren,
Die my Seleucus mét zyn huuw’lyk zal vereeren?
Zó u myn’ keur verzét, uw’ keur verwondert my;
De Kóning bood u aan zyn’ hart en heerschapy,
En ik beklaag uw’ keur, die ’t alles moet verliezen,
(540) Gy koost een Prins, daar gy veel béter kond verkiezen.
Al wat bemin’lyk is in hém, dat is gemeen,
Of ’k ken de kracht nóch niet van die bekoorlykheên:
Dat zoet verbergt hy my, ’t geen u heeft teêr bewoogen,
Of ’k heb als gy, Mêvrouw, geen zó doordringende oogen,
(545) En ik vind daar niet in, hoe teêr gy ’t noemt hoe schoon
Dat my zou weig’ren doen een Koninklyke kroon:
’t Is waar de Prins is jong, de Vórst is hoog van jaaren:
Maar waand gy, dat de kroon ééns Vórsts, de blonde hairen
Niet opweegt van een Prins, nóch straalt mét meêrder kragt
[p. 24]
(550) En luister, als dat zoet daar gy de Prins om acht?
De keur ééns Konings is steeds goed, hoe oud van daagen;
Wat gryze hairen doen de Koningen behaagen;
En als men ééns bereikt die glans die ’t al verdooft,
Dan neemt de króon wél weg de rimpelen van ’t hooft.
BARSINE.
(555) Als de eerzugt ’t hart bezit, én daar kan zégepraalen.
Gelooft men dat geen zoet de troon kan overhaalen,
Maar om te meenen dat de rykstroon alles raakt,
Heeft my de Hémel zó eerzugtig nooit gemaakt.
STRATONICE.
Als liefde ’t hart ééns treft, dan wil ik meê gelooven,
(560) Dat ’t geen men mind, de glans der troon gaat vérr’ te boven,
Maar om de Prins zó teêr te minnen als gy doet,
Daar gaf de Hémel my geen hart toe, nóch geen moed.
BARSINE.
Wélaan, dan zullen wy, Mêvrouw, gelyk ontfangen,
Gelukkig zyn, door twê verscheidene* belangen:
(565) Geen van ons beide zal genieten ’t geen zy vreest,
Of de and’re wénscht, élk zal voldaan zyn op hét meest.
Niets zal in ’t hart meêr van ons beide zyn verbórgen,
Wy zullen voor berouw, óf wénschen niet meêr zórgen;
Maar ’k ga, Mevrouw, de dag van zulk een huuw’lyksfeest,
(570) Is altyd in myn’ oog een groote dag geweest,
En ’k acht dat men die tyd veel nutter moet besteeden,
Als die verliezen mét onnutte én yd’le reden.


VYFDE TOONEEL.

STRATONICE, ZENONE.

STRATONICE
Wél nu, zég, dwaalde ik doe, toen ik gelooven kon,
[p. 25]
Dat zy de Prins beminde, én hy haar hart verwon?
(575) ’t Stemt me alles toe, haar’ spraak, haar’ weezen, en haare oogen,
Dat zyn’ bekoorlykheên te veel op haar’ vermoogen.
ZENONE.
Wél dwaalde ik ook, Mêvrouw, toen ik geloofde, dat
Antiochus uw’ hart alreê getroffen had?
Hoe wilt gy, dat haar oog zich spiegelde in zyn’ lonken,
(580) Zó hy uw’ hart niet kon tót wéderliefde ontfonken?
Zó gy hém mind, gebruik geen omweg meêr, Mevrouw,
Beken; bemind gy hém? gy kent myn hart én trouw.
STRATONICE.
O Góôn, wat dringt ge my! Zenone, ’k geef my over,
’k Wil alles lyden, ’k dwaal hoe langer nóch hoe groover,
(585) Maar zò ik hém bemin, laat me eeuwig zyn verblind,
Nóch my voor ’t minst die drift niet weten.
ZENONE.
                                                                Eén die mind,
Die kan zó licht die drift niet weten nóch verkoelen;
De liefde doet zich zélve alom genoeg gevoelen,
En als een hart verbergt die téd’re minnepyn,
(590) Dan veinst hét maar ’t geen haar niet onbewust kan zyn.
Vergeefs tragt gy me een pyn, die ’k klaar bemerk te ontléggen.
Hoe! slaat ge uw’ oogen neêr? én durft ge aan my niets zéggen?
STRATONICE.
Wat wilt gy meêr van my? ik sla myn’ oogen neêr,
En spreek geen énkel woord. zég op, wat wilt gy meêr.
ZENONE.
(595) Zyn’ liefde heeft uw’ hart dan éind’lyk ingenoomen?
STRATONICE.
Van waar zou anders my die schaamte én ’t bloosen komen?
’k Voel in myn’ téd’re ziel een vreemde ontsteltenis,
Maar ’k weet nóch niet, Zenone, of dat beminnen is.
[p. 26]
ZENONE.
Mêvrouw, wat zégt ge? o Góôn!
STRATONICE.
                                                        Wat zal ik zéggen? Góden!
(600) De liefde is me onbekend, nooit kende ik haar’ gebooden,
Maar aan de ontroering die ik voel élk oogenblik,
Geloof ik dat die mind, is even zó, als ik.
O ja; ’k begint in ’t éind, Zenone, te gelooven,
En ik begin daar door de glans der kroon te dooven,
(605) Maar zó ’k u deelgenoot durf maaken van myn’ min
En vrees, ik vrees hélaas! dat ik te laat begin;
’k Vrees dat die vlam, die in ’t verbórgen my doed blaaken,
Daar is te vast gehegt, om ééns daar uit te raaken,
En dat myn’ kwaal die ik verdraagen héb zó wreed,
(610) Niet kan geneezen, als men de oorzaak daar van weet.
Maar schoon de min meêr, als myn hart was van vermogen,
Nóch ’t vuur niet dooven kon van zyn’ bekoorlyke oogen,
Geloof niet, dat ik ooit zal wank’len in myn’ trouw,
Nóch dat ik niet myn’ hand de Kóning geven zouw,
(615) ’k Zal nooit dit hart, dat my niet hooren wil, gelooven,
Dit hart, dat minnende my tracht de kroon te ontrooven,
’k Zal ’t straffen, wyl ’t myn’ ziel is ongetrouw, én laf
Een voorwerp kiest, dat haar zal haaten tót in ’t graf;
Ja, wyl ’t zó onderneemt van tót myn’ straf te minnen,
(620) ’t Geen ik zó haat, én tracht te bannen uit myn’ zinnen,
Zal ik ook op myn’ beurt beminnen ’t geen ik haat,
En ik zal dat verraân, gelyk het my verraat.
ZENONE.
Dit ’s de oorsaak dan, dat gy Antiochus voor dézen
Gevlooden hébt, én uwe afkeerigheid beweezen?
STRATONICE.
(625) O Ja, ik vlood hém steeds alléén dat myn gelaat
Niet toonen zou, dat ik beminde een die my haat.
[p. 27]
ZENONE.
Maar zyt ge al zéker van zyn haaten?
STRATONICE.
                                                            Kan ik dwaalen
O Góôn! daar hy zyn’ haat voor niemand kan bepaalen,
’k Hoor dag op dag van élk, dat hy my haat én vreest,
(630) Zélfs voor Seleucus, haat de ondank’bre my op ’t meest.
ZENONE.
Gy moet uw’ liefde dan verbergen voor zyne oogen.
STRATONICE.
Ja, ja, dit laffe hart zal niets op my vermoogen.
’k Zal ’t al bedwingen, én zélfs lachchen om zyn’ wond,
My zal de minste zugt niet glippen uit myn’ mond;
(635) ’k Zal vreezen ’t geen hét wil, ’k zal vliên zyn wélbehaagen,
En zó ik moet de Prins voor myn gezicht verdraagen,
Zal ik myne oogen fier bedwingen én gebiên,
Dat zy de minste straal van swakheid niet doen zien.


ZÉSDE TOONEEL.

ANTIOCHUS, STRATONICE, TIMANTES, ZENONE.

ANTIOCHUS tegen TIMANTES.
Ja, ’k wil Barsine zien, kom gaan we; ik wil niet beiden;
(640) ’k Héb kragts genoeg om haar na ’t Outaar te geleiden.
Maar wélke ontmoeting!
STRATONICE.
                                Ach, de Prins komt, groote Góôn!
ANTIOCHUS.
Laat ons haar myen.
STRATONICE.
                            Laat ons de aanspraak vliên, Zenoôn.
[p. 28]
ANTIOCHUS.
’k Zal haar myn’ haat doen zien.
STRATONICE.
                                    ’k Zal hém myn’ toorn vertogen.
TIMANTES tégen ANTIOCHUS.
Myn Heer, gy nadert steeds.
ZENONE tégen STRATONICE.
                                        Blyft gy nóch voor zyne oogen?
ANTIOCHUS.
(645) Kom, gaan we.
STRATONICE.
                                Kom, laat ons vertrékken, laat ons vliên.
ANTIOCHUS. tégen STRATONICE.
Hoe, vlied gy my, Mêvrouw?
STRATONICE.
                                            Gy vlied my méê, ’k kan ’t zien:
ANTIOCHUS.
Zó ik u vlie, Princés, begryp ik door uw’ vlugten,
Dat u myn’ vlugt voor ’t minst aan ’t hart gaat, nóch doed zugten.
STRATONICE.
Uw’ vlugten leert my, zó ’k uw’ paden vólg van veêr,
(650) Dat u myn vlugten niet mishagen kan, myn Heer.
ANTIOCHUS.
Die zórg moest in uw’ hart de minste smart verwékken;
Nóchtans...
STRATONICE.
                    ontdék.
ANTIOCHUS.
                                Neen, neen. ’t Is beter niet te ontdékken;
Zo wél als ik uw’ lót in ’t myne zie, én weet,
’t Geen ik u zéggen zou maakte u licht ééns zó wreed.
STRATONICE.
(655) ’k Moet u ook vlieden én myn’ haat te vooren léggen;
Intussen..,
[p. 29]
ANTIOCHUS.
                Ei, zég voort.
STRATONICE.
                                    ’t Is béter niet te zéggen;
Zó wél als ik ons lót in déze staat beöog,
’t Geen ik u zeide ontstak uw’ toorn lucht alte hoog.
ANTIOCHUS.
Wist gy myn’ pynen die myn’ rampen my toesenden...
(660) Maar schoon gy ’t wist, gy streelde u zélve in myne ellenden.
STRATONICE.
Niets moest op déze tyd u pyningen van rouw,
Gy werd gelukkig Prins!
ANTIOCHUS.
                                    Gy ook, gy ook, Mêvrouw.
STRATONICE.
Gy trouwt déze avond mét Barsine, wilt ge iets nader?
ANTIOCHUS.
Gy méê, gy trouwt nóch van déze avond mét myn’ Vader.
STRATONICE.
(665) Ik vat uw’ meening, Prins, ’k weet dat een’ éd’le ziel
De haatelyke naam van Stiefmoêr nooit beviel.
’k Mishaag u in deez’ staat, maar ’k wil die blaam wel draagen,
Dat my déze écht meêr streelt’, als ze u ooit kon mishaagen,
Op dat die wreede naam, die u inwendig pynt,
(670) Door uwe afkeerigheid my dés te zoeter schynt.
ANTIOCHUS.
Neen, neen, ’k wil zonder dat, o wreede! wél gelooven
Dat Vaders liefde u streelt, én alles gaat te boven;
Dat die bekoorlyke écht alle and’re glans verdooft,
De wyl ze uw’ ziel behaagt.
STRATONICE.
                                            ’t Kan zyn dat gy gelooft,
[p. 30]
(675) Dat ik my zélfs verkragt, én dwing om hém te minnen;
Zyn’ jaaren brengen dat besluit in uwe zinnen,
Maar ’k wil u tégendeel gelooven doen, én zien;
’k Wil dat gy weet dat hy me in ’t eerste al kon gebiên,
En dat de Vórst schoon hy was grys, én hoog van daagen,
(680) Myn ziel, had hy geen Zoon, volkomen zouw behaagen:
Ja zonder veinzen, Prins, beken ik, gy alléén
Ontsteelt uw’ Vader veel van myne téderheên,
Gy maakt myn’ koelheid, zó ik koelheid héb; zyn’ smarte
Beweegt myn’ ziel, niets als zyn zoon kwelt my in’t harte.
ANTIOCHUS.
(685) Gy haat my dan?
STRATONICE.
                                  Ik stel myn roem daar in, o ja,
’k Zal al myn’ iver daar in stellen; vólg my na.
ANTIOCHUS.
Vaar voort, én toon voor my zó veel’ oploopentheeden,
Dat gy my dwingt om u die zélfde drift te ontleeden,
Blaas my de trótsheid, daar uw hart van vol is, in,
(690) Stort in myn hart wat van uw’ haat, en wéderzin.
STRATONICE.
’k Behoef uw’ hart mét zulk een’ hulp niet meêr te ontroeren,
Gy zult alléén die haat wél zonder my volvoeren,
ANTIOCHUS.
’k Zal al myn kragt daar toê inspannen, én mischien
Zult gy wél zonder hulp, myn hart u haaten zien.
STRATONICE.
(695) Ik twyffel niet, gy zult die zége in ’t kort bejaagen:
Maar ’k héb u veel te lang voor myn gesicht verdraagen,
Vaar wél, denk dat myn’ haat de grootste is, én zó ik
U haat, haat mét die haat my méde alle oogenblik.


[p. 31]

ZÉVENDE TONEEL.

ANTIOCHUS, TIMANTES.

ANTIOCHUS.
Ach! zó gy wilt dat ik u haaten zal verbólgen,
(700) Geef me ook de magt dat ik uw’ wétten na kan vólgen:
O wreede! én zó myn haat noodsaaklyk is, én zoet
Voor u, bedwing uw’ oog, zó ’k my bedwingen moet.
Ach, spot gy mét myn haat! waarom kan uw’ vermoogen,
Niet meêr veréénigen uw’ mond mét uw’ schoone oogen?
(705) Vermoogen zy mét récht dan eischen van den zoon,
Dat hy u haaten, én aanbidden moet? o Góôn!
En moest gy tót myn’ pyn op déze tyd dan leenen
De liefde uwe oogen, én de haat uw’ mond mét éénen?
Goôn! ik u haaten? ik? moet gy dat eischen? meent
(710) Ge o wreede! dat myn hart is mét myn’ keur veréént?
Als óf dat vuur, dat me in myn’ wanhoop schynt te haaten,
Myn hart voor u geheel had in myn’ magt gelaaten?
TIMANTES.
Mind gy haar nóch? waar is de fierheid, die ik eer
In u gekénd héb? hoe? verdraagt de grootsheid, Heer,
(715) Die steeds uw hart gebood, dan mét een’ laffe goedheid,
En zonder spyt, Prins, déze onwaardige verwoedheid?
ANTIOCHUS.
Ach! ’k wou haar wél doen zien min slaaf te zyn, min goed
Ik wou de ondankb’re wél braveeren, die ’t my doed.
Myn hart doed alles om van toorne én spyt te blaaken,
(720) Maar altyd wil de ziel zich zélf niet schuldig maaken.
’k Héb veel verdraagen, ’k weet dat my de ondankb’re alléén
Maar sprak, om my haar haat en felle toorn te ontleên.
[p. 32]
’k Verdraag haar’ wreedheid, die me in gramschap moest doen blaaken;
Maar ach! ik kan my in haar’ gramschap nóch vermaken,
(725) Haar Gód’lyke oogen, daar myn ziel door is gewond,
Versachten beurt op beurt de strengheid van haar’ mond,
Hoor meêr; all’ de iver die zy neemt om my te haaten,
Kan my de trótse doen verachten nóch verlaaten,
’k Vind in haar’ woorden, hoe ontménscht zy zyn én wreed,
(730) Een zék’re aantreklykheid, die ’k niet begryp nóch weet.
’k Héb moeite én zorg om my te ontrusten, ’k weet geen’ reden
Waarom de hoop my vleid mét haar’ bekoorlykheeden,
Dóch ’t uiterste ongeluk is van dien aard, ’t verblind,
Het vleid ons, maar wél ’t meest wanneer men teêr bemind.
TIMANTES.
(735) Maar, Prins, gy zyt verplicht Barsine te onderhouwen,
Zó gy déze avond nóch van zins zyt haar te trouwen.
ANTIOCHUS.
Ik kan niet; ach! myn’ kwaal Timantes groeit; laat my
Myn Vader liever zien, óf ’t moog’lyk was, dat hy
Zyn trouwfeest nóch één dag uitstellen wouw na dézen;
(740) Weêrhou my niet, schoon ’t maar één oogenblik mogt wezen.
Die kleine tyd kan my nóch streelen in myn’ nood.
Dewyl ze één oogenblik nóch uitsteld myne dood.

Einde van ’t twéde Bedryf.
Continue
[p. 33]

DERDE BEDRYF.

EERSTE TOONEEL.

SELEUCUS, STRATONICE, ARBATÉS, ZENONE.

STRATONICE.
DE zórg van onze trouw hangt van u af, myn Heer,
Indien gy wénscht dat men ze opschorten zal, die eer
(745) Komt u toe, gy kunt my gebiên, ’k vólg uw’ gebooden,
En in die zaak hébt gy myn’ stém in ’t minst van noden.
SELEUCUS.
Zó gy ’t niet stémt, kan ik ’t niet stémmen, u alléén...
STRATONICE.
Ik kan ’t niet weigeren, zó gy ’t begeert, o neen;
U is een heilig récht alreede op my gegeven,
(750) ’k Hang van u af, u hoort myn’ wil toe, én myn leven.
Vraag niemand als u zélf om raad, besluyt vry, kom,
’k Weêrhou u niet, gy zyt myn’ Vórst, myn’ Bruidegom.
SELEUCUS.
Laat die inbeeldingen, Princés, u niet verzéllen,
Dat ik uit koelheid zoek uw’ trouwfeest uit te stéllen.
(755) Myn hart vólgt blindelings zyn’ plicht, én eist tót loon
Dat uitstél, daar ik toe gepérst werd van myn’ zoon.
STRATONICE.
Hoe? eischt Antiochus dat uytstél? ach wat reeden,..
SELEUCUS.
Ja, hy heeft zélfs my daar mét nadruk om gebeeden,
En zonder hém had nooit myn hart die zórg, nóch zou...
STRATONICE.
(760) Hy zélfs?
SELEUCUS.
                    Ja, hy alléén, hoe twyffelt gy, Mêvrouw?
[p. 34]
STRATONICE.
Ach! ’k twyffel niet, myn’ hart beknélt van veel gevaaren,
Gelooft veel meêrder als uw’ woorden my verklaaren;
’k Dénk dat uw’ zoon, voor wiens afkeerigheid ik gruw,
My steeds verachtelyk te maaken zoekt by u;
(765) ’k Dénk dat hy nooit onze écht kan aanzien zonder tooren,
’k Dénk dat alléén zyn’ pyn werd uit myn’ heil gebooren,
’k Dénk dat hy tracht my de eer te ontrooven, dat ik heel
Uw’ hart bezit, ik dénk...
SELEUCUS.
                                    Ach, gy dénkt al te veel.
STRATONICE.
Hoe, heeft zyn’ haat, myn Heer, op u zó veel vermoogen,
(770) Dat gy die zélver wilt verbergen voor myne oogen?
SELEUCUS.
Ik die verbérgen! neen; ik weet te wél, Mêvrouw,
Dat ik vergeefs daar toe myn’ zórg besteeden zouw;
Dewyl me in alles, wat zyn’ oogstraal komt te ontleeden,
Te bitze uitwerksels ziet van zyne afkeerigheden;
(775) En dat zyn’ ziel, die daar zó stérk is van geraakt,
My wraaken zou, zó ik zyn’ toorne u had verzaakt,
Ik onderneem hier niet, als u op ’t naakst te toonen,
Dat my zyn’drift niet kan van uwe liefde aftroonen;
Dat ik niets vinde in u, ’t geen me ongevoelig maakt,
(780) Nóch dat de haat des zoons, in ’t minst den Vader raakt,
En déze onwaarde drift die zélfs zyn’ rang komt hoonen,
Die wou ten minsten ’t bloed daar hy uit sproot verschoonen.
STRATONICE.
Indien ik u behaag, zó moet ik zyn te vreên,
En onverschillend zyn in and’re afkeerigheên,
(785) Myn’ ziel, die van uw’ magt alléén komt af te daalen,
Moet in haar’ Bruidegom haar’ hoop én vrees bepaalen.
Men kan nóchtans, myn Heer, gelooven dat zyn’ haat
Wél zou geéindigt zyn, had gy my niet versmaat,
[p. 35]
En wyl ge in Syrien kund onbepaalt regeeren,
(790) Kost hy my minnen, zó gy ’t wilde, en kond begeeren.
SELEUCUS.
Beschuldigt niemand als myn’ zoon, die u versmaat,
’k Verzéker u, hét scheelt aan my niet dat zyn’ haat
Niet ophoud; ’k spande om u myn’ kragt in én vermoogen,
Om u beminnelyk te maaken in zyne oogen.
(795) Maar hy gevoelt dat ik niet laaken kan, o neen,
Zyn hart gevoelig, én van vreemde zórg bestreên,
Vreest alles, én ik zou misschien die haat bepaalen,
Indien ik van zyn hart de zége kon behaalen.
Myn’ zoon is ’t leven my wél schuldig, ja ’t is waar,
(800) Hy is myn’ onderdaan die ik gebiên kan, maar
De neiging van zyn’ ziel is hy aan my niet schuldig;
De Góôn van wien zy komt, die hébben zélfs zórgvuldig
Haar onbepaalt en vry in haare haat gemaakt.
Den Hémel zélfs, Princés, heeft al myn récht gewraakt,
(805) En wilde nooit een Vórst, hoe groot hy was, vergunnen,
Een magt, die zélfs de Góôn niet wél bewaaren kunnen,
’k Brogt éind’lyk hém zó vérr’, dat hy erkennen zou,
Die rang, daar u myn’ hand in stellen moet, Mêvrouw;
Maar om voor eeuwig die oploopentheên te smooren,
(810) Eischt hy veel kleinder tyd als daar ze in wierd gebooren,
En wilt ge dat zyn’ haat zal éindigen, zó doe...
STRATONICE.
Neen, wyl hy wil, laat hy my haaten, ’k sta ’t hém toe.
Volvoer onze écht, schoon ons die zórgen fél omringen,
Hou op van daag, hou op uw’ zoon te willen dwingen,
(815) Dat hy my tégens dank zyn liefde én hart betoón.
SELEUCUS.
Zal ik die beê dan niet verwerven voor myn’ zoon?
STRATONICE.
Ik héb u reeds gezégt, ’k sta onder uwe wétten,
Myn’ wil hangt van u af, niets kan uw’ wénsch belétten,
[p. 36]
Zó gy ’t gebied, ik zal gehoorzaam zyn, én meêr;
(820) Maar zó uw’ goedheid ééns aan de and’re kant, myn Heer,
Aanmerkt den dag die men verkoozen heeft, de wénschen,
Die ik durf doen, ’t gejuig van duizenden van ménschen,
En ’t geen men schuldig is aan Vaders édel bloed,
Dan perste gy my nooit dat ik hét toestaan moet.
(825) ’k Stém in zyn’ haat, o Vórst! én ’k moet ze weinig vreezen,
Hy stémme, of hy ze wil uitblussen én geneezen,
’k Verried, maakte ik my zélf daar van bemind, myn’ eer.
’k Verbérg u niet, dat ik hém haaten wil, myn Heer,
’k Spaar daar nóch moeite, zórg, nóch arbeid aan, ó Góden!
(830) Maar tót myn’ haat, heb ik zyn’ haat wel ’t meest van noden:
Sta toe, dat hy ze mag behoude én niet verbann’.
Verhaast die dood’lyke écht die haar vermeerd’ren kan.
Myn’ glorie hangt daar aan hém eeuwig die te ontleeden,
Behoed*my voor ’t gevaar van vreemde téderheeden,
(835) En zó gy niet myn’ beé, zó heilig, wilt verraân,
Belét ons dan niet, in die haat, daar wy na staan.


TWEEDE*TOONEEL.

SELEUCUS, ARBATÉS.

SELEUCUS.
KEnt gy myn’ ongeluk, daar my hun dood’lyk haaten
Voor bloot steld? zult gy my in dézen stryd verlaaten?
Kunt gy myn hart niet wat verlichten in dien nood?
(840) O Stratonice! o Zoon! uw’ haat is even groot:
Ach! welk een récht moet ik bewaaren? wat raakt nader,
Die óf van Bruidegom, Arbatés, óf van Vader?
Wie moet verwinnaar van myn’ zinnen zyn; o Góôn!
[p. 37]
Die van de pligt óf ’t bloed, die van een vrouw óf zoon?
ARBATÉS.
(845) Myn Heer, hoe wél hét bloed veel macht heeft op de zinnen,
Zó moet nóchtans de plicht, die hartstógt overwinnen.
Gy zélfs koost déze dag tót uwe bruyloftsfeest.
En niets is teerder als een Kónings woord geweest;
Uw’ zoon is zélfs bereid te vólgen uwe wétten,
(850) Hy moet niets willen, als uw’ wil, nóch ’t u belétten.
SELEUCUS.
Hy moet! ik weet hét wél, maar ’k weet niet wél, of myn’
Begeertens niet zó groot als zyne wénschen zyn.
ARBATÉS.
Hoe? zou dit Huuw’lyk u zó vér mishaagen kunnen!
Dat gy de uitstélling hém zoud wénschen te vergunnen?
SELEUCUS.
(855) Hélaas! zó ik myn hart ééns peilde, ik vond dan ras
Arbatés, dat daar aan in ’t minst te twyff’len was,
’k Zou een oproer’ge vlam gestaadig daar ontmoeten,
Een vlam die zich niet werpt, als voor Barsines voeten:
My dunkt reeds dat myn hart mét and’re zorg belaân,
(860) Zó laat als ’t moog’lyk is, haar’ min soekt af te staan,
Ten minsten zoekt, dewyl ’t zich elders voelt beknéllen,
Indien ’t niet meêrder kan, de Bruyloft uit te stéllen;
’k Héb my te veel gepérst; om de uitstel van haar’ trouw
Te ontfangen van haar hart, dat zy niet denken zouw,
(865) Dat ik daar schaa by leê, én haar onménschlyk blaaken,
En wreede weigering, moest my veel minder raaken,
Zó ik niet anders was als Vader. groote Góôn!
Ik waande dat ik straks niet sprak als voor myn’ zoon;
Maar ’k vrees, dat ik my héb te deerelyk bedroogen,
(870) Licht mengde ik onder één, voor haar’ bekoorlyke oogen,
De schaade van myn bloed, én de yver van myn’ min;
De téd’re wénschen van myn’ zoon, die hébben in
[p. 38]
De ontroering niet gediend, die haar hét hart kwam prangen,
Als tot een déksel van myn’ eigene verlangen;
(875) Ja, ’k leende om haar myn hart, myn’ liefde, én al haar vuur
Net uit te drukken, licht de stém tóen van natuur;
Barsines schoonheid heeft op my zó veel’ vermoogen,
Dat ik onmoogelyk verlaaten kan, die oogen.,..
Maar, Góôn! ik zie haer.


DÉRDE TOONEEL.

SELEUCUS, BARSINE, ARBATÉS, CÉPHISE.

SELEUCUS.
                                      Kom, ontménschte schoonheid, kom
(880) Help uit de ziel, van een rampzaal’gen Bruydegom,
Eéns de overblyfzelen van zyne zwakheid rukken;
Myn hart, dat laffe hart dat gy wist te onderdrukken,
Durft u nóch minnen, u, in spyt van u én my.
Breng, breng versmaadingen én nieuwe wreedheên by,
(885) Om zulke ketenen te bryzelen aan stukken;
Kom, kom gewaapend mét all’ de uiterste ongelukken,
Mét overmaat van straf, van wreedheid én van haat,
Myn hart, myn laffe hart te hulp in dézen staat.
BARSINE.
Ik, ik u haaten, Heer? zou ik zo groot een Kóning
(890) Ondankbaar zyn, die my zyn’ Hóf vergunt ter wooning?
Die my zyn’ gunst bewyst? my eert én bood zyn’ kroon?
En my zó vér bemind, dat hy my geeft zyn’ zoon?
SELEUCUS.
Ach! zó die gift u streelt, zó wagt u my te ontfonken,
Doof, doof de straalen uit van uw’ vergoode lonken;
(895) En laet uwe oogen my zó zoet niet zyn, o neen,
Maar meng wat trotsheid, én wat gramschap onder één.
Térg my uit vrees, dat ik niet teêrder werd bestreeden,
[p. 39]
Behoed myn’ deugden voor wat ongeréchtigheeden,
En wyl gy my niet kunt beminnen, zó betoon
(900) Ten minste my uw’ haat, versmaading, schimp én hoon,
Om ééns myn’ liefde, én all’ haar’ driften te overwinnen.
Myn hart had my belooft een ander te beminnen;
En ondertussen ach! is die verraâr bereid,
Zich bloot te stéllen aan de wreedste onménschlykheid:
(905) Hy is bereid hét récht van ons verbond te schenden,
Indien uw’ wreedheid niet die plaagen af komt wenden.
BARSINE.
’t Uur van gehoorzaam zyn, maakt al myn’ vreugd, myn Heer,
Eisch vry van my myn bloed, myn leven, én myn’ eer,
En alles ’t geen ik kan zó lang ik bén in ’t leven;
(910) Maar eisch geen wreedheên, ach, myn’ ziel kan ze u niet geeven,
Nóch tracht nooit te eischen iets van myn’ gehoorzaamheid
Als poogingen, die in myn’ macht zyn, ’k ben bereid.
SELEUCUS.
Hoe, hebt gy dan bestémt, om steeds my te onderdrukken,
My alles, zélfs tot uw’ versmaading toe te ontrukken?
(915) Hoe, had gy nooit voor my als gramschap in uw’ geest,
Wiens strafheid strydig mét myn’ beeden is geweest;
Hébt gy ze altyd zó wreed doen schitt’ren, én o Góden!
Nu dooft gy ze uit, nu ik die straalen héb van noden?
Na dat ge uw’ haat zo lang bewaart had, tóen zy my
(920) Niet dienen kon, als tót een wreede slaverny,
Zult gy die nu, Princés, verliezen, nu zy wéder
My tot myn’ rust alléén kan dienen? zult gy téder
En lustig weezen* om myn’ ziel te moorden, om
Zulk wreed mêdoogen* mét een droeven Bruidegom
(925) Te hébben, om ’t geluk van uw’ voorleede goetheid,
Nu, nu te maaken tót een bron van uw’ verwoedheid,
En om my zélfs in myn’ rampzaal’gen staat, hét zoet
Te ontrooven van uw’ haat, nu gy my haaten moet?
[p. 40]
BARSINE.
Neen, wyl myn téderheid is vreesbaar in uwe oogen,
(930) En nu myn’ ziel en bloed in ’t minste op u vermoogen,
Zal ik om uwent wil steeds trachten om de kragt
Van myn gezigt (zó vérr’, dat is, in myne magt,)
Te teug’len, ’k zal ’t geheim, de zórg én al de smarte,
Zo veel ’t my mooglyk is, verbérgen van myn harte.
(935) Het zwygen is nóchtans heel swaar voor een die lyd,
Hét ydel klaagen streelt een droevigen altyd;
’t Lót doet me in dit geval ontelb’re wreede dooden,
’k Kon my beklaagen óf van u, óf van de Góden.
Maar ach, tòt troost van al de rampen, die ik ly,
(940) Bepaal ik myn’ gebeên in ééne gunst, zó gy
Die toestaat, zal myn lót veel meêrder my behaagen,
En ’k zal my nóch van u, nóch van de Góôn beklaagen.
SELEUCUS.
Ik bén nóch niet in staat om u, om u, Mêvrouw,
Te weig’ren, wat gy ook van my begeeren zouw,
(945) Spreek, eisch of waardigheid, óf goed, óf heerlyk leven;
Eisch alles, maar myn hart kan ik aan u niet geeven:
Myn woord, myn’ eer, ja al verbind my, o verdriet!
Indien gy my gelooft, Princés, begeert hét niet;
Of om u alles eer te zéggen, ’k kan niet zwygen,
(950) Ach! eisch hét niet, uit vrees dat gy hét zoud verkrygen.
BARSINE.
De gunst die ik verwagt die strekt zich niet zó veer,
Ik eisch hét récht maar om te weigeren, myn Heer,
’k Begeer alléén dat my geooreloft mag wezen,
Om nimmermeer uw’ zoon te trouwen nóch te vreezen.
SELEUCUS.
(955) Ach! is ’t wel waar, Princés? bemind gy niet myn zoon?
BARSINE.
’t Is al te waar, vergeef myn’ zwakheid, en die hoon,
Die gift van u, moest meêr op myn gemoed vermoogen,
En wou myn hart, hy zou behaagen aan myn’ oogen,
[p. 41]
Myn ziel was aan de ziel uws Zoons gehégt, indien
(960) Zy ’t noodlót, dat haar’ wénsch ontrooft had, kon gebiên.
Maar nu ’k gedwongen bén om zyn gezicht te vreezen,
Wil ik veel liever half, als heel ondankbaar weezen,
’k Weêrhou my op de helft van myne misdaân, én
’k Geloof, myn Heer, dat ik réchtvaardig schuldig bén,
(965) Hém eer een hart, dat reeds geen vryheid heeft dan’t leven,
Te ontzéggen, als aan hém belooven zonder geeven.
SELEUCUS.*
Indien uw’ hart is zó onwinlyk voor myn Zoon,
Voor wien kunt gy dan nóch gevoelig zyn? o Góôn!
Ei noem hém, die zich kan dat gy hém mind, beroemen.
BARSINE.
(970) Ach! pérs my niet om dien verwinnaar u te noemen,
Zyn naam, myn Heer, zal u ontroeren, pérs my niet,
’k Vrees hém te noemen die uw Zoon, en my verried.
SELEUCUS.
Bewaart ge uw’ Liefde dan voor een nabuerig Kóning?
BARSINE.
Neen, neen, myn wénsch gaat uit uw’ hóf niet én myn wooning.
SELEUCUS.
(975) Timantes, is Princés, dan de eerste in de and’re ry,
Behaagt hy u?
BARSINE.
                    Zyn’ rang is al te laag voor my.
SELEUCUS.
Ik bén ’t ten minste niet, gy zwygt! gy zwygt!
BARSINE.
                                                                            o Góden!
Ach! waart gy ’t niet, ik had dit zwygen niet van noden.
SELEUCUS.
Zoud gy my minnen? gy, Princes? ach, kan ’t geschiên!
(980) Neen, uw’ versmadingen héb ik genoeg gezien.
Myn hart wél eer door een vrywillig récht gedreeven,
[p. 42]
Had zich aan niemand, zó gy wilde, als u gegeven.
BARSINE.
Hoe, weet gy niet wat zórg een téd’re maagd verbind,
Eer dat zy zéggen kan, myn Heer, dat zy bemind?
(985) Dat fier geslagt, dat zich niet graag wil overgeeven,
Dat weigert vaak, waar meê hét eeuwig wénscht te leven.
’k Héb steeds de waarde van uw’ hart geként én bloed,
En als ik weigerde dat onwaardeerlyk goed,
Kon ik onmogelyk dat groot verlies gelooven:
(990) Ja ’k vleide my, dat gy my dwingen zoud daar boven.
Maar ach! die hoop hielt op, toen ik uw’ hart myn’ min
Zag afstaan, om uw Zoon te streelen in zyn’ zin,
Want die van ’t voorwerp dat wél eer zyn ziel doorgriefde
Zó afstaat, die heeft geen, myn Heer, of weinig liefde.
(995) De Hémel weet wat pyn, wat smart myn ziel bezat,
En leed om u, tóen gy my wreed verlaaten had,
En welke poogingen ik deed om van den Vader
My afterukken, én den Zoon te komen nader;
Ja ziende dat gy my woud dwingen aan dien Zoon,
(1000) Beloofde ik hém myn hart, maar héb ik ’t hém, o Góôn
Belooven kunnen? ach! én moet ik zyn gedwongen!
Te houden, daar gy ’t my voor lang had afgedrongen?
Sta toe, dewyl ’t om u alle and’re zórg versmaat,
Aan u te zyn, ’k begeer geen grooter heil óf staat;
(1005) Verdraag myn’ zwakheid, én ontsla my van uw’ wétten,
En van myn woord, én wilt een dood’lyke écht belétten.
Bevry myn ziel, myn heer, van de ongeréchtigheid,
Die zy Antiochus voor eeuwig heeft bereid;
Breek, breek de knoop van die rampzaal’ge trouw aan stukken,
(1010) Uit vrees, dat gy myn hart uw’ Zoon zélfs mogt ontrukken,
Maar zó myn stém u treft te zwak op dézen stond,
Voegt zich myn’ oog, om u te buigen, by myn’ mond;
En om alléén u voor myn bruydegom te groeten,
[p. 43]
Stort ik myn’ traanen én gebeden aan uw’ voeten,
SELEUCUS.
(1015) Ach, reis, mêvrouw, weêrhouw uw’ traanen, schrei niet, neen,
Uw’ oog treft my genoeg mét zyn’ bekoorlykheên,
En déze ontroering die myn ziel zélfs werd deelachtig,
Werkt zonder uw’ geschrei, alreede op my te krachtig.
Gy hébt de traanen, die zy storten niet van noôn,
(1020) Ik sta u toe, wat gy van my, én van myn Zoon
Begeert: ik vrees alléén dat ik uw’ hémelsche oogen
Reeds toe sta, ’t geen gy zélfs niet eischt, nóch zult gedoogen.
BARSINE.
Hélaas! wanneer men vólgt de inblaazinge van de eer,
Verzoekt men niets als dat, ’t geen men begeert, myn heer;
(1025) Myn stoutheid doet in ’t minst my sidderen én schroomen,
Om ’thart weêr t’eischen, dat gy zélfs my hébt ontnoomen;
’t Hoort reeds een ander toe: ik kander niet na staan,
Ach, kunt ge om my ’t weêrom te geven, u verraân?
’k wyk voor uw’ nieuwe Bruid, zy kan mét min gevaaren
(1030) Als ik, uw téd’re min verkrygen én bewaaren;
Haar Vader leeft, ze is schoon, doorluchtig, teêr én vry,
En ik kan niet, als u beminnen meêr dan zy.
SELEUCUS.
Ach, dat’s een goed, dat nóch myne oogen kan verblinden,
Waarom bied gy ’t my aan indien ik ’t niet kan vinden,
(1035) Nóch kan genieten? én indien ik my, mêvrouw,
Bedroeven moet om uw’ bekoorelyke trouw?
En om ’t geluk, dat my een schoonheid mind zó téder,
Die ik bemin, én niet beminnen kan zó wéder.
Vergeefs nóchtans pérs ik myn hart, dat gy verblind,
(1040) Mét leet te voelen dat gy my, mêvrouw, bemind;
Wat zórg ik aanwende, ik kan ’t échter niet belétten,
Een heimelyke vreugd te voelen van uw’ wétten,
Ik vind my in gevaar door uwen schoonen mond,
Om u, myn hart én trouw te geven op een’ stond,
[p. 44]
(1045) ’k Verra myn pligt, myne eer, myn ryk en gryze hairen,
Hélaas! indien gy my bemind, moest gy ’t verklaaren.
Of liever, zó gy my oprecht bemind én trouw,
Moest gy ’t zó laat aan my verklaaren dan mêvrouw?
Waarom hébt gy, Princés, de brand die u doed blaaken
(1050) Niet laaten zien, tóen ik my deelgenood kon maaken
Van uwe min, toen ik van zórg bevryd, dat zoet...
Maar wat of Zabas zó verbaast verschynen doed?


VIERDE TOONEEL.

SELEUCUS, BARSINE, ZABAS, ARBATÉS, CÉPHISE.

ZABAS.
EEn vreemdeling, myn heer, een Philon die voor dézen
Aan Stratonice én u, zyn’ diensten heeft beweezen,
(1055) Verzoekt ootmoedig om zyn Majesteit alléén
Te spreeken, wyl hy iets gewigtigs heeft te ontleên.
SELEUCUS.
’k Héb nu de tyd niet om een vreemdeling te hooren,
Hy wagte, zórg dat hy ’t ondékke aan niemans ooren.
BARSINE.
Neen, neen, hou u in ’t minst om my niet op, myn heer;
(1060) ’k vertrek, ga vry; ’t gewigt der zaak is licht te teêr,
Hoor Philon, moog’lyk kon me uw’ ondergang bereiden.
SELEUCUS tegen ZABAS:
’k Ga in myn hóf vertrèk, gy kunt hem daar geleiden.


VYFDE TOONEEL.

BARSINE, CÉPHISE.

CÉPHISE.
INdien dit wreed geheim de Vórst niet had gestoort,
[p. 45]
Mêvrouw, hy had licht uw’ behendigheid verhoort.
BARSINE.
(1065) Neen, dat geheim dat u inwéndig schynt te ontroeren,
Moet nu de rest van myn’ begonne list volvoeren;
En déze Vreemdeling die nu de Vórst alléén
Wil spreeken, dient de kragt van myn’ bekoorlykheên.
Hy is in Pergamum aan Vaders hóf gebooren,
(1070) ’k Héb om zyn’ yver hém uit duizenden verkooren;
En wat hy ooit verkreeg aan ’t hóf van Eumenés
Of hier, is hy alléén verschuldigt zyn’ Princés.
Tóen Stratonice na Seleucus was getreeden,
Zag ik zyn’ yver uit zyn’ drift en schranderheeden.
(1075) Gy hébt me in ’t heimelyk mét hém zien spreeken, hy
Moet door bedróg zyn’ list voorzétten nevens my;
Hy komt de Vórst op ’t teerst ontdekken, dat zyne oogen
Op Stratonice nóch haar’ fierheyt niets vermoogen.
Dat zy hém haat; dat zy zó krachtig op den Prins
(1080) Ontstooken is, dat zy ’t verdriet daar van geenzins
Verbérgen kan; dat zy in ’t éind die wreede smarte,
Dat groot geheim aan hém ontdékte van haar’ harte;
En dat hy kénnende haar’ gadelooze pyn,
Zyn swygen achte zélfs een misdaad eer te zyn,
(1085) Als die te ontdékken, én haar’ pynen te versmaaden,
Dat hy geloofde haar te dienen door ’t verraaden.
Nu oordeel wat ik moet verwachten van ’t geval;
’k Wil dat hy naderhand niet meêr verschynen zal,
Uit vrees, dat zó men hém mét boejen ging benouwen,
(1090) Hy al zyn zeggen niet als nu zou staande houwen.
CÉPHISE.
Mêvrouw; zy haaten zich te wreev’lig onder één;
De Vórst zal nooit die min gelooven, neen, o neen.
BARSINE.
Wanneer me een minnaar vleid, dan kan men licht gelooven;
Maar zo de Vórst, Céphise, alléén maar komt te boven
[p. 46]
(1095) De zugt zyns zoons, zal hy de trouwfeest nooit bestaan,
En zó ik tyd verkryg, dan zal de rest wél gaan.
CÉPHISE.
Maar blaakt gy heimelyk niet voor den Prins? gedoogen
Dit groot verlies, Mêvrouw, dan zonder smart, uwe oogen?
BARSINE.
Ach! swyg Céphise, ontfonk de vlam niet van myn’ smart,
(1100) Daar is geen plaats meêr voor de liefde in heel myn hart,
De staatzugt gaat alléén mét déze zége stryken;
Wat hartstógt moet niet voor die fiere hartstógt wyken?
Zy heeft alléén niet aan myn hart te veel, hoe groot.
Ik zie myn nootlót reeds op de oever van de dood.
(1105) Kom, laat ons de uitkomst ééns afwachten zonder beeven,
Wie weet, hoe diep ik sta in’t hart der Góôn geschreeven;
En laat myn’ ziel, na zó veel’ poogingen niet zien
Op ’t geen ik dérf, als op ’t fier heerschen én gebiên.

Einde van ’t dérde Bedryf.
Continue
[p. 47]

VIERDE BEDRYF.

EERSTE TOONEEL.

ANTIOCHUS, TIMANTES.

TIMANTES.
HOe, wilt gy ’t ligt, myn Heer, in dézen staat aanschouwen?
ANTIOCHUS.
(1110) Ja; ’t is vergeefs dat my uw’ zórg wil tégenhouwen,
’k Moet weeten óf myn’ wénsch gelukt is, én myn’ beê.
TIMANTES.
Maar, Prins, uw’ koorts vermeêrt.
ANTIOCHUS.
                                                    Myn’ min vermeerdert méê.
Myn lichchaam brand wél, maar de brand die dat doet gloejen,
Is maar een vlam, die van myn’ ziel komt af te vloejen;
(1115) En al myn’ zwakheid, al myn’ kwyning, al myn’ smart,
Is in myn bloed wél, maar haar’ oorspronk in myn hart.
TIMANTES.
Prins, Stratonice zal uw’ Vader nauw verzéllen
Of toestaan dat hy mag de trouwfeest uit gaan stéllen.
ANTIOCHUS.
Ach! ’k zie myn kwaal daar door geneezen nóch bevryd,
(1120) ’t Is later stérven, maar ’t is stérven voor altyd.
TIMANTES.
Wat wilt gy dan?
ANTIOCHUS.
                            Ik voel me een wreeder straf bereien,
’k Wénsch van Barsine my voor eeuwig af te scheien,
Maar ach! die troost is in myn’ macht niet, die alléén
Weêrhoud my, schoon ’t myn’ wénsch, myn’ hoop is ’t niet, o neen,
[p. 48]
(1125) De Wét myns Vaders, én myn woord, die my verbinden,
Belétten my die hoop, dat groot geluk te vinden.
TIMANTES.
Hier is niet, Prins, dat gy niet zult te boven gaan,
De Vórst mind u genoeg om alles toe te staan.
ANTIOCHUS.
Als nu myn’ Vader al kost déze Bruiloft breeken,
(1130) Kan hy de brand voldoen, die my heeft fél ontsteeken,
Die zonder myne dood niet duld, dat hy verbind
Een wreede die ik min, en die my niet bemind?
Hy moest my ze afstaan, wil hy ééns myn’ ziel geneezen,
En gy weet óf hém zulks myn’ vriend zal moog’lyk wezen,
TIMANTES.
(1135) Waag ééns de ontdékking van uw’ brand, misschien zult gy....
ANTIOCHUS.
De dood zou duizendmaal nóch zoeter zyn aan my,
En gy zoud nooit myn’ haat, nóch myne wraak ontvlugten,
Indien myn’ Vader door u wist myn’ ongenugten.
Maar schoon ik alles kreeg, én dat myn Vader wouw,
(1140) Om mynent wil verraân zyn’ woord, zyn’ eed, én trouw,
Die wreede, in wiens gezicht myn nootlót staat geschreven,
Gaf haar nooit, schoon hy haar aan my wou overgeeven.
Ja schoon hy ’t denkbeeld my van myne ziel aan bood,
Was dat my haatende niet wreeder als de dood?
(1145) Kon dat my helpen? neen, de ondankbre moest de smarte
Gevoelen, die my wreed doorpynigt al hét harte.
Hy moest haar buigen, dóch zó ik die bystand dérf,
Timantes sta dan toe, dat ik van liefde stérf.
Die ééne hulp kan haast myn’ droeve kwaal geneezen.
(1150) Maar ’k zie den Vórst, ’k verbérg de ontroering van myn weezen.


[p. 49]

TWEDE TOONEEL.

SELEUCUS, ANTIOCHUS, TIMANTES.

SELEUCUS.
IK zócht u, Prins, én ik begaf my herwaarts aan,
Om u een zaak van groot gewigt te doen verstaan,
Maar dat my ’t meeste kwélt, én my mét reên doet vreezen,
Is, dat myn’ zéggen u niet aangenaam zal weezen?
(1155) Gy zult veel lyden, zó gy om myn’ wélstand nu
Komt toe te staan, ’t geen ik kom eischen, Prins, van u.
Gy weet, myn’ zoon, gy weet, mét hoe veel’ téderheeden,
Myn’ ziel ’t verdriet, dat u bestormde, heeft geleeden.
Gy hébt gezien, hoe zeer ik my bedroefde, als ik
(1160) Uw’ wreede kwellingen aanschoude alle oogenblik:
Gy weet ook, hoe ’k, om u te houden in het leven,
Myn’ min verriet, én ’t geen ik minde u héb gegeven;
Ja, ’t geen nóch grooter is, gy hébt tot nu myn’ zin,
Hét bloed, de reeden zien verwinnen myne min.
(1165) In ’t éind, Antiochus, gy kunt heel wél beséffen,
Hoe zeer ik deelde in al de rampen die u tréffen,
En dat myn hart hét eerst mét uwe ramp begaan,
Meêr lyden zal als gy, als ik ze u doe verstaan.
ANTIOCHUS.
De zwaare kwéllingen die my heel overstroomen,
(1170) Die hébben u geen hoop. zó lang ik leef, benoomen,
En wyl ik ’t leven u verschuldigt bén, én meêr,
Vermoogt gy ’t al, zó lang ik leven zal, myn Heer.
SELEUCUS.
Maar is uw’ ziel gehard? én zult gy zonder beeven
Eén krachtig téken van uw’ hart my kunnen geven?
(1175) Voelt ge u bekwaam, myn’ zoon, tót een gewéld zó groot?
[p. 50]
ANTIOCHUS.
Ja, schoon ’t nóch duizendmaal was wreeder als de dood.
SELEUCUS.
Wél aan, ik moet u dan hét geen ik wénsch ontfouwen;
Ding na Barsine nooit, myn’ zoon, om haar te trouwen.
ANTIOCHUS.
Hoe, wilt gy dat ik haar niet trouwen zal? o Góôn!
SELEUCUS.
(1180) Ik weet dat déze wét wél wreed is, maar myn’ zoon,
Weet dat Barsine u niet bemind, én zó ik heden
Uw’ trouw verbreek, zy heeft my zélfs daarom gebeeden:
Uw’ liefde staat verstomt, maar gy moet haar, myn kind,
Niet meêr beminnen, zó ge uw’ Vader nóch bemind;
(1185) Laat, laat natuur ééns van uw’ liefde zégepraalen,
Ik weet dit wreed bevél springt buiten alle paalen,
Maar zó ge ondankbaar nóch ontaard zyt, moet gy nu
Voor my doen, ’t geen ik eerst gedaan héb, Prins, voor u.
ANTIOCHUS.
Dat ’s recht, én daar is niets, dat my kan doen vertraagen,
(1190) Om myne liefde tot Barsine u op te draagen,
Al vond ik duizendmaal haar schoonder als wél eer,
’k Zou haar niet minnen, nu zy my veracht, myn Heer.
SELEUCUS.
Ach! wat verplicht gy my, myn’ zoon, mét deze reeden,
Ik kén myn édel bloed aan die groothertigheeden,
(1195) ’k Verwonder my mét récht om uwe eélmoedigheid,
’k Kén haar’ waardy, ’k weet tót wat prys zy werd bereid.
Maar durf ik u na zulk een voortgang wél ontfouwen,
Dat ik nóch meêr begeer? Kunt gy me uw’ woord wél houwen?
Ach! ’t is een heil dat zélfs myn’ hoop te boven gaat.
ANTIOCHUS.
(1200) Hoop alles vry, myn Heer, zó ’t in myn’ magt bestaat.
[p. 51]
SELEUCUS.
’k Durft ’t niet gelooven, ’k durft ’t niet eischen zonder beeven,
Schoon gy ’t zoud kunnen, ach, myn zoon! én willen geeven,
Die eer was groot: maar gy zoud strak verbystert staan,
En nooit voor zulk een prys stond eenige eer u aan.
(1205) ’k Beef u te zéggen, ’k beef om uw’ gezicht te aanschouwen.
Kunt gy, myn’ zoon, kunt gy wel Stratonice trouwen?
ANTIOCHUS.
Ach! ik haar trouwen? ik mét Stratonice? o Góôn!
SELEUCUS.
Ik zei wél dat gy u verzétten zoud, myn’ zoon.
De onsteltheid, die men in uw’ aangezigt ziet speelen,
(1210) Getuigt de ontroering van uw’ ziel in alle deelen;
Uw’ mond zwygt wél, myn’ zoon, maar uw’ verbaast gezicht,
Drukt my uw’ weig’ring uit, schoon dat hy zwygt én zwigt.
ANTIOCHUS,
Ja ’k bén verzét, myn Heer, ik kan ’t niet tégenstreeven;
Maar schoon ik ’t stémde, wat zou u myn toestaan geven?
(1215) Neen, Stratonice is al te tróts, te fier, te wreed,
Ze ontfing myn’ liefde niet, al had ik die gereed.
SELEUCUS.
Gy dwaalt, zy mind u, Prins, zy mind u, ja gy griefde,..
ANTIOCHUS.
Zy mind my?
SELEUCUS.
                        Ja, myn’ zoon, én mét een groote liefde.
My is dat groot geheim van haar getrouwen vriend,
(1220) Van Philon zó ontdékt, die haar belangen diend.
ANTIOCHUS.
Ach! Philon kost u wél bedriegen, haar belaagen.
[p. 52]
SELEUCUS.
Ik héb terstond geloof aan zyn verhaal geslaagen,
Maar ’k héb, om vaster op deez’ zaak te kunnen gaan,
Hém hier doen brengen, én in boejen laten slaan.
ANTIOCHUS.
(1225) Indien zy my bemind, zal niets me onmoog’lyk weezen;
Ze is jong, ze is schoon, gy kunt de teêrheid uit my leezen,
Neen, ’t staat my niet meêr vry, haar zó verwoed, myn Heer,
Te haaten, én myn hart weet al te wél wat eer
Hét schuldig is, om u gehoorzaamheid te toonen.
SELEUCUS.
(1230) ô Gadeloos gewéld! o deugd! hoe kunt ge u kroonen!
Wat bén ik u niet voor dit laatste goed vérplicht!
Myn’ zoon, gy staat my toe hét voorwérp dat my ’t licht
En ’t leven geeft: mét wie ik eeuwig wénsch te leeven,
’k Gaf u veel minder tóen ik ’t licht u héb gegeven.
(1235) Maar laaten wy tót op een and’ren tyd, hét loon
Uitstéllen, ’t geen myn’ ziel u heeft bereid, myn’ zoon,
Strak komt hier Stratonice: ik weet hét, zy heeft even
Zich na de kamer van Barsine alléén begeeven.
Laat my haar wikk’len in de keur, daar wy na staan.
ANTIOCHUS.
(1240) Zy komt, myn Heer, ik zal gehoorzaam zyn, én gaan.


DÉRDE TOONEEL.

SELEUCUS, STRATONICE, ZENONE.

STRATONICE.
DE Prins ziet naauw’lyks my, óf vlucht terstond na binnen;
Maar hy vermaakt my door zyn’ vluchten, zó zyn’ zinnen
Niet lyden, dat ik my voor zyn’ gezicht vertoôn,
Zó ly ik meêrder door de ontmoeting van* uw’ zoon.
[p. 53]
SELEUCUS:
(1245) Neen, gy verdénkt, Mêvrouw, zyn’ zórgen zonder reeden,
Zyn’ haat blykt minder als zyn’ achting u op heden;
Zyn’ ziel is fier, maar niet onménschlyk, én de staat
Zyns harte is meêr bekwaam tót liefde, als tót de haat,
Ja hy ként meêr als gy gelooft, hét groot vermoogen,
(1250) De heimelyke gunst van uw’ bekoorlyke oogen.
STRATONICÉ.
Wie, ik? ik zou uw’ zoon in ’t heim’lyk nóch dat goed...
SELEUCUS.
Ja hy ontfangt mét vreugd die eer, die gy hém doet,
En zyne afkeerigheid die u ontroert, zal wéder
Verstérven, nu hy weet dat gy hém mind zó téder.
STRATONICE.
(1255) Ik hém beminnen! hoe, gelooft uw’ dwaaze zoon,
Dat hy my eer én plicht vergeeten doet? o Góôn!
Hoe, meent hy, die my nooit wil voor uw’ Bruid érkénnen,
’t Récht ’t geen aan u behoort, zó góddeloos te schénnen?
Te ontvonken in myn’ ziel een rukelooze min?
(1260) Myn hart te rukken van een Vórst, dien ik bemin?
Hy acht my dan zó laf, zó wreev’lig, zó verwaaten,
Dat ik hém minnen zou, terwyl hy my durft haaten?
Hy dénkt my dan, myn Heer, op te off’ren aan zulk woên?
’k Zal die gedachten hém in’t kort verliezen doen,
(1265) ’k Zal door versmaading die wel weeten te verwinnen,
Hy dwaald, zo hy gelooft dat ik hém zou beminnen;
Al was hy duizendmaal verwaander, myn gelaat
Zal hém belétten, meêr te twyff len aan myn’ haat.
SELEUCUS.
Uw’ ziel door zorg én vrees gedreeven, én te onvreeden,
(1270) Die twyffelt moog’lyk nóch aan myne opréchtigheeden,
’k Wil uw’ bekéntenis voorkomen, door de myn’,
Myn groot geheim zal u hier in behulpzaam zyn;
Indien de min, Princés, een misdaad werd gerékent,
[p. 54]
Zélf in een Bruidegom, dan is myn hart getékent;
(1275) ’k Bloos om een dooling, die u bloozen doet zó teêr,
Zó u myn’ zoon behaagt, Barsine kan my weêr
Behaagen, én dit waar u al te wreede wétten,
In u te dóemen, ’t geen ik zélf niet kan belétten.
Myn’ dooling maakt uw’ keur hier wéttelyk, Mêvrouw,
(1280) Wy zuiv’ren ons nu door een wéderzydze trouw,
’k Maak uw’ vuur machtig, nu myn’ ziel zó ongeduldig;
Een ander mind, ja schoon gy vry zyt, ik bén schuldig.
STRATONICE.
Hoe, daar ge u om hét leed dat gy my doet verblyd,
Verdenkt gy my dan nóch om dat gy schuldig zyt?
(1285) Gy houd me uw’ woord niet, gy veracht me, én wilt daar neven
Nóch dat uw’ misdaad op myn’ zuivre ziel zal kleeven?
Gy stélt voor my Barsine, aan wie gy zélf uw’ zoon
Beloofde, én breekt dat woord dat gy my gaeft, o Góôn!
Maar zó die wreedheid uw’ gevoelens om kan smyten,
(1290) Zó ze u bekoort, zo wilze in’t minste aan my niet wyten.
SELEUCUS.
Waarom verbérgt ge uw’ vlam zó wreev’lig? gy bezwaart
Uw’ yd’le zorg, men heeft my alles reeds verklaart.
STRATONICE.
Verklaart! én wie, myn Heer?
SELEUCUS,
                                            Eén die gy zélfs voor dézen
’t Geheim ontdékte, én die onmoog’lyk vér kan weezen.
(1295) ’t Is Philon, ja Mêvrouw, hy heeft my reeds....
STRATONICE.
                                                                                        ’k Zal dien
Verraâr beschaamen.
SELEUCUS.
                                    Wél, Mêvrouw, gy zult hém zien.


[p. 55]

VIERDE TOONEEL.

SELEUCUS, STRATONICE, ARBATÉS, ZENONE:

ARBATÉS.
MYn Heer, ik brandende om uw’ last wél uit te voeren,
Bén Philon nagevólgt, élk schrikte én kwam te ontroeren.
Maar ’k yverde vergeefs én vruchteloos, om dat
(1300) Die snoô verrader al gegaan was uit de Stad.
Ik échter hoorende, dat hy niet vérr’ beneden
Hét Slót was, héb mét zulk een spoed hém nagereeden,
Dat ik mét myn’ gevólg hém op de brug, wél eer
Aan Dafne toegewyd, omsingelde, daar ’t Meer
(1305) Orontes door-bruist. Hy hét schielyke geweemel
Verneemende blyft staan, slaat zyn’ gezicht ten hémel,
En schreeuwt, gepérst door zyn’ vervloekte onménschlykheid,
’k Bén een bedrieger die my zélfs de straf bereid;
Dit zéggende, werpt hy van vrees beknélt, én wreeder
(1310) Door razerny vervoert, zich in de Orontes néder.
’k Liet hém terstond van élk naroejen, maar hoe zeer
Men spoeide, ik vond hém niet, óf hy was dood, myn heer.
STRATONICE.
Dank, dank, o groote Góôn. de dood van een verraader,
Toont myn’ onnozelheid, én u uw’ dooling nader.
SELEUCUS.
(1315) Gy ziet, Mévrouw, ik dénk al beevende én ontroert,
Wie dien verrader tot dat schélmstuk heeft vervoert,
STRATONICE,
De liefde weetende die u hét hart doet blaaken,
Zoud gy zélfs de eerste zyn dien ik kan schuldig maaken;
Maar de achting die de naam van Bruidegom, myn Heer,
(1320) My indrukt, dwingt my om die misdaad nimmermeer
[p. 56]
U toe te schryven, neen die naam is al te téder,
Ach, ’t durft op u niet, maar ’t valt op uw’ Zoon ter néder.
Zie, waar in de afkeer hém niet wikkelt tégens my;
Tót breekinge onzer trouw brengt hy reeds alles by,
(1325) Hy heeft geen afschrik zélfs van de alderlafste stukken,
Om my ééns uit uw’ arm, én van de troon te rukken.
SELEUCUS.
Neen, neen, myn bloed is daar te suiver toe, te vry,
Om zich te smétten mét een laffe Schelmery.
STRATONICE.
Hét hart uws Zoons schrikt voor myn’ oogen, én haar trékken,
(1330) En ’t bloed hoe zuiver houd van’t hart, myn heer, wél vlékken:
Maar nóch uw’ Zoon, nòch gy hoeft niet te denken, dat
Myn ziel een vlam verbergt, die de eer van haar beklad.
SELEUCUS.
Gy zyt onnozel, ach! ’t is waar, maar kost gy dwaalen,
Myn hart kost eeuwig u die goedheid niet betaalen;
(1335) Myn zórg zou eindigen indien gy koost myn Zoon.
STRATONICE.
’k Héb hém myn haat, én u myn hart heel aangeboôn:
En schoon my haat nóch spyt óntroerde, ik zou myn leven
Bepaalen in die wét, die my is voorgeschreeven.
’k Bén ongelukkig nu een and’re schoonheid u
(1340) Verwonnen heeft, myn Heer, ik bloos van schaamte, nu
Gy zonder achting voor de naam van Vórst, van Vader,
Van Bruigom u verbind, nu ik me aan u nóch nader
Verbind? ’t Verraat uw’ woord, maar déze gruweldaad,
Heeft niets dat my van myn’ réchtvaarde pligt ontslaat;
(1345) En wélk een vrucht myn hart daar van zou kunnen plukken
’t Moet u in ’t goed doen wél, maar niet in gruwélstukken
Navólgen; gy zult my geheel genieten, schoon
Gy ’t hart dat my behoort, hébt and’ren aangeboôn,
[p. 57]
En moog’lyk, nu ’k om u kom alles door te streeven,
(1350) Zult gy gewéld doen, om u heel aan my te geeven.
SELEUCUS.
Wélaan dewyl gy blyft hartnékkig by uw’ trouw,
Moet ik uw’ Bruilofsfeest voleindigen, Mevrouw,
En nu ik ’t récht niet héb, dat zonder u te breeken,
Zal ik uw’ Bruigom zyn, én ’t offervuur ontsteeken.
(1355) Myn woord dwingt my myn’ hand aan u te geven, gy
Zult aanstonds dat geluk zó dood’lyk nevens my
Genieten. ja, myn hart zal zélf vol yver poogen
Geheel aan u te zyn, indien ’t in myn vermoogen
Zal weezen; maar zó ik myn vrees u durf ontleên,
(1360) ’k Vrees, ’k zal geen meester van myn’ hartstógt zyn, o neen,
Dat dood’lyk voorwérp wist daar ’t dénkbeeld in te drukken,
En schoon gy’t kreegt, ’t zou my weêr uit uw’ handen rukken.
Denk échter, zó die ramp u moedigt, dat aan u
Die misdaad heeft gestaan te spaaren, én wyl nu
(1365) Myn hart gevoelig is voor and’re aanloklikheeden,
Ik alles deed, om u te brengen tót de reeden.


VYFDE TONEEL.

STRATONICE, ZENONE.

ZENONE.
Hoe, stélt gy zonder schrik den Vórst die u weêrstreeft,
Die u veracht, voor één die u betoovert heeft?
En daar uw’ ziel zo teêr, door zyn’ bekoorlykheeden
(1370) Geraakt is, daar gy hébt zo dikwils om gebeeden,
Dien neemt gy niet, daar hy aan u werd aangeboôn?
STRATONICE.
Ach! kan ik zonder schaamte Antiochus, zyn Zoon
Aanneemen? hy is schoon, beminnelyk én téder,
[p. 58]
Men bied my ’t aan, Zenone, én ik bemin hém wéder;
(1375) Maar hy bemind my niet, én de allergrootste schat
Had ik verraân, zó ik hém aangenoomen had.
Woud gy dan van myn’ ziel die zwakheid nóch beleeven,
Dat ik de ondankb’ren Prins zélf zou te kénnen geeven
Myn téderheid? zou ik de zyne zyn? veel licht
(1380) Mishaag ik hém, gy zaagt hy schuwde myn gezicht,
En ik, ik zou zó laf, Zenone, my verneeren,
En off’ren hém een hart, dat hy niet zal begeeren?
ZENONE.
Wat zórg noopt u, dat gy den Vórst verkiest? o góôn!
Versmaad de Vader u zó wél niet als de Zoon?
(1385) Ten minste nu gy zyn verachting kond beschouwen,
Moest gy verkiezen dien gy mind, én mét hém trouwen.
STRATONICE.
Wat spreekt gy kwaalyk van de zórg, die my weêrhoud!
Kan ik verkiezen dat Antiochus my trouwt!
De hoon is wreed van wien ze ook komt, zy baart veel smarten,
(1390) Maar ze is veel zoeter voor verliefde én groote harten
Van ’t voorwerp dat men haat, als dat men teêr bemind.
Al wat ons weinig raakt, verstoort, ontroert, verblind
Ons weinig: maar wanneer men zich voelt schamper hoonen
Van zulk een minnaar, daar zich ’t hart me wénscht te kroonen
(1395) Een hart dat zulks ontfangt, én zich daar zélf aanbied,
Zenone voelt hét veel, hét lyd ook veel verdriet.
Schoon ik de ondankb’re had, die my verwint, verkooren,
Wat wierd me uit déze keur al schaamte én spyt geboren?
’k Hang af, gélyk gy weet, van een heerzuchtige Oom,
(1400) Die wil dat ik de kroon door myne trouw bekoom
En zó myne oogen Prins Antiochus na dézen
Beschouwen, moet de wraak geprent staan in myn wezen
En om hém eindelyk te stellen buiten staat
Dat nooit meêr zwakheid werd bespeurt in myn gelaat
[p. 59]
(1405) Wil ik hém zó veel haat én trótsheid laaten blyken...
ZENONE.
Hy komt, hoe bloost gy!
STRATONICE.
                                    Neen, myn hart zal niet bezwyken,
’k Verwin myn’ vlam reeds, én dit bloozen, dat gy ziet,
Is ’t overblyfzel nóch dat nu my ’t hart ontvliet.


ZESDE TOONEEL.

ANTIOCHUS, STRATONICE, TIMANTES, ZABAS, ZENONE.

ANTIOCHUS.
Mêvrouw, vergeef, vergeef een minnaar, die gedreeven
(1410) Van ongedult, hier zoekt zyn stérflót, óf zyn’ leven,
’k Voel een’ge straalen al van blydschap én van hoop,
’k Geloof de Vórst heeft reeds aan u ontdékt de loop...
STRATONICE.
Ja, Prins, ’k weet alles reeds.
ANTIOCHUS.
                                    Ach! weet gy dan de smarte...
STRATONICE.
Ja, ’k weet hoe vér uw’ haat ondankb’re u gaat ter harte,
(1415) ’k Weét ’t geen ik twyff’lende verwachte, alléén om u
Te kunnen zó veel haat toe voegen, wreede, als nu.
’k Weet waar de haat u toe vervoert om my te hoonen,
Maar weet, dat ik myn’ haat nóch stérker u kan toonen,
En dat uw’ zórg ten spyt ik toonen zal, tyran,
(1420) Dat gy zó wél niet kunt, als ik u haaten kan.


[p. 60]

ZÉVENDE TONEEL.

ANTIOCHUS, TIMANTES, ZABAS.

ANTIOCHUS.
Hélaas! zó ik niet kan, gy kunt my dat wél leeren,
’k Durf op myn’ beurt uw’ haat én wreede toorn braveeren,
Nu uw’ versmaading zélf, die trótse léssen my
Zó indrukt, ja ’k kan my beroemen meêr als gy
(1425) Te kunnen haaten, én myn spyt zal zó veel tooren...
Maar ach, de ondankb’re vlied, én kan my niet meêr hooren.
O gy getuigens van de oploopentheid, daar ik
Toe werd vervoert, zyt gy niet op dit oogenblik
Voor déze onwaardigheên verstélt, zyt gy niet tèder
(1430) Bewoogen, voor die wys op wélk de ondankb’re wéder
My zó veel trótsheid, zó veel’ haat gelyk doet zien?
En zult gy nóch niet meêr verbaast zyn, ach! indien
Ik ongevoelig van zó groote oploopentheeden,
Dat bitze onthaal van die ondankb’re had geleeden?
ZABAS.
(1435) ’t Is waar, myn Heer, dat nooit de wreedste onménschlykheid,
Kan evenaaren die die trótse aan u bereid,
Uw’ édel hart kan na dit bitze én schamper hoonen,
Zich niet te veel geraakt van haar’ versmaading toonen.
Gy zeid niets, dat haar niet behaagen moet, myn Heer,
(1440) ’t Is zonder reên, dat zy in gramschap meêr én meêr
Ontsteekt, uw’ klachten zyn réchtvaardig, én gaan nader,
Haar hart heeft ongelyk zich dus....
ANTIOCHUS.
                                                    Zwyg, zwyg verraader.
Zy heeft gelyk, myn hart heeft ongelyk, hét klaagt
[p. 61]
Mét onrécht, hoe durft gy, daar zy myn’ ziel behaagt,
(1445) Haar doemen? vreest gy niet? ga, leer uw’ tong betoomen,
O laffe, én wacht u ooit voor myn’ gezicht te komen.
ZABAS vertrekt.
Timantes, ik gevoel, hélaas! wat ik begin,
Myn’ gramschap wederom verwonnen door de min,
Of eer ’k gevoél, wyl my die wéderkomst zó griefde,
(1450) Dat zélfs myn’ gramschap is verandert in de liefde.
Ach, wat héb ik gedaan! wat ben ik schuldig! daar
Ik moest de ondankb’re schoone aanbidden, héb ik haar
Vergramt, ’k héb my vergramt, én liet myn’ hoogmoed blyken,
Ja, ’k dorst de wreedheid van haar’ hart verongelyken.
(1455) Wat zég ik? ’k dorst my wel verstouten, (wélk een daad!)
Tót de onbescheidentheid te gaan, ja tót de haat!
’k Dorst al myn’ driften zélfs verraden zó verwaaten,
En drygen eeuwig haar’ onménschlykheên te haaten.
Ach, ly dat ik genoopt door zulk een féllen gloed,
(1460) Bid om vergiffnis van myn’ misdaad aan haar voet.
ANTIOCHUS keert weêrom.
Gy laat my gaan! én daar ik dwaal hoe lang hoe grover,
Geeft my Timantes aan myn’ laffe driften over;
En hy kan zien dat ik die fiere schoonheid, Góôn!
Myn’ hatelyke schaamte én zwakheid stél ten toon!
TIMANTES.
(1465) Uw’ liefde is reeds zó groot, dat die te willen keeren,
Was u mishaagen, én uw’ vlam te meêr vermeeren.
ANTIOCHUS.
Neen, neen, wanneer gy ziet myn’ zwakheid al te groot,
Als ik om hulp u smeek, hélp my dan in myn’ nood,
Hélp zonder uitstél my, Timantes, uit myn’ harte
(1470) Die schandelyke min verbannen, zó vol smarte.
Breng wéder in myn’ geest, tót meerdring van haar smaat,
[p. 62]
Hét onverdraag’lyk beeld haars laatste én wreedste haat;
Doe my gedénken aan haar’ fierheid, wélk die wreede
Ondankb’re schoonheid voor myn’ oog bewees; draag méde
(1475) Vóornaam’lyk zórg, dat nooit myn’ hart die hoôn vergeet,
Dat hart, dat ik mistrouw, én zich te veel vermeet,
En dat wél weet dat zy ’t verraad, én durft verlaaten,
Vergeet haar slegs, alléén uit vrees van haar te haaten.
TIMANTES.
Maar uw’ geheel gezicht ontroert zich meêr én meêr,
(1480) Uw’ kwaad verdubbelt maar, ei ga van hier, myn Heer.
ANTIOCHUS.
Doet my myn’ liefde vliên, kom gaan we, ik ben te vréde;
Maar ach, waar gaat men, daar de liefde niet gaat méde?

Einde van ’t vierde Bedryf.
Continue
[p. 63]

VYFDE BEDRYF.

EERSTE TOONEEL.

BARSINE, CÉPHISE.

BARSINE.
NEen, Philons dood houd my in ’t minst de ziel beknélt;
Hy heeft myn’ naam in zyn’ beként’nis niet gemélt;
(1485) En schoon men alles wist, de Vórst had zélfs gedreeven
Van min, myn’ misdaad aan de liefde toegeschreeven.
Voléinden wy een heil, dat ons niet tegen-streeft,
Ontfangen wy een hand die ons den rykstroon geeft,
Ik raak reeds aan den troon, én ’k kan my zelve vleien,
(1490) Dat ik al ’t ov’rige gemaklyk kan bereien,
’t Scheeltmaar een treê. Nóchtans nu ik dat heil geniet
Zó na, schynt in myn’ ziel die zugt zó driftig niet,
My dunkt, ’k ga zonder vreugde óf indruk by den Kóning,
Nu my zyn’ écht belooft die langgewénschte krooning.
CÉPHISE.
(1495) Ja waarelyk, Mevrouw, nu u dat heerlyk goed
De Hémel geeft, zie ik geen vreugd in uw’ gemoed.
BARSINE.
Waar óf die lafheid in myn’ ziel is uitgereezen?
Ach! zou ’t de liefde die myn hart verstomt wél wezen?
Céphise, ’t is de Prins, ja ’t is die wreede zoon,
(1500) Die in myn hart bevegt zyn’ Vaders hart én kroon,
En die gevoelig zich wil toonen van zyn’ smarte,
Wreed rukken wil van één dit al te ondankbaar harte,
Eer hy ’t verlaat. Maar hy moet voort, hoe stérk van magt
Hy is, de staatzugt heeft op my nóch stérker kragt.
[p. 64]
(1505) Die zórg is eigen aan doorluchte én groote harten,
De liefde kan alléén de lafste zielen smarten.
Bepaalen we onze hoop, Zenone, laat ons gaan,
Laat ons dien groote Vórst... Maar hy komt zélfs daar aan.


TWEDE TOONEEL.

SELEUCUS, BARSINE, CÉPHISE.

SELEUCUS.
Hélaas, Princés!
BARSINE.
                            Myn Heer, wat zórg komt u te ontroeren?
SELEUCUS.
(1510) Nooit kon my grooter, nóch réchtvaardiger vervoeren,
De fierheid zou voor my een misdaad zyn, o Góôn!
’k Verlies al myn geluk, myn’ een’ge hoop, myn’ kroon,
’k Voel my op ’t wreedst hét hart doorsteeken, ja myn’ oogen
Zien ’t eelste van myn’ bloed verdorren én verdroogen.
BARSINE.
(1515) Zou dat uw’ zoon wél zyn?
SELEUCUS.
                                                        Ja, ja hy is ’t, Mêvrouw,
Die zoon die my zó lief, zó waard is, die aanschouw
Ik reede op ’t punt, hélaas! van zynen geest te geeven,
En ik meêr stervende als myn’ zoon, kom hier gedreeven,
Om tót zyn’ gunst, uw’ ziel te smeeken, zó vol smart.
BARSINE.
(1520) Zyn’ kwaal raakt my meêr als als ik zéggen kan aan ’t hart.
SELEUCUS.
Ach! ’t staat aan u, gy kunt hém stérven doen, óf leven.
BARSINE.
Hy zal niet stérven, zó ik ’t leven hém kan geeven.
[p. 65]
SELEUCUS.
Nu oordeel, óf ik my misleid héb, uit myn’ mond.
    Op de eerste tyding die Timantes aan my zond,
(1525) Dat Prins Antiochus op ’t wreedste wierd besprongen
Van félle koortzen, die na ’t éind zyns levens dongen,
Bén ik heel opgehoopt van droefheid, én belaân
Mêt doodelyke zórg, na zyn vertrék gegaan.
Hy was in flauwten, én zyn’ halfgeslootene oogen,
(1530) Die hadden op dien tyd de wreedste ziel bewoogen,
En schoon gy hém verwoed gehaat had, nóchtans zouw
Zyn’ doodelyke kwaal, de traanen u, Mêvrouw,
Doen vloejen hébben, én ten oogen uitgedreeven.
Ik vond hém zonder kragt, én tékenen van leven,
(1535) Zyn’ aangezicht was bleek, zyn’ lippen eertyds rood,
Die scheenen nu alléén een voorwerp van de dood.
Maar door een stérvend én beklémt gewéld van liefde,
Scheen dat een laatste trék van brand, die hém eer griefde,
Nóch op zyn’ mond allèén hield ’t weinig leven staan.
(1540) Hy lag gevoeleloos, zyn’ pols hield op van slaan;
Niets was hém ov’rig van zyn’ frisheid, nóch de straalen
Der oogen konden niet de minste trékken maalen,
En in haar dood’lyk vuur, daar zag me op ’t aldergroots,
Hét levens afzyn, én de schaduwe des doods.
(1545) Zyn’ half verhuisde ziel, scheen échter op hét hooren
Van myn verbaast geschreeuw, op ééne sprong herbooren,
En ’t leven én hét ligt dat ik hèm eertyds gaf,
Dorst door die achting hém niet rukken in hét graf.
Zyn’ zinnen kwaamen weêr, maar zyn’ gebrookene oogen,
(1550) Die bleeven op geen ding bestendig staan, maar vloogen
Dan hier, dan daar; zyn’ tong sloeg een verbaast geluit,
En om zyn’ kwaalen én zyn’ wénsch te drukken uit,
Antwoorde nooit zyn’ ziel als door een droevig zugten,
Maar hoe bedékt zy ook zyn’ dood’lyke ongenuchten
[p. 66]
(1555) Verbérgen wilden, ik, ik kén nóchtans haar’ zin,
Hét waren stuipen én voorzugten van de min.
Myn’ oogen scheenen zyn’ ontroeringen te térgen,
Hy kon niet, dat ik zyn’ mêminnaar was, verbérgen:
Zyn’ pynen pérsten zyn’ bedroefde ziel zó wreed,
(1560) Dat hy ontdékken moest, dat hy de dood zélfs leed,
Om my te laaten, die Princés, die hém zó griefde,
Dat hy haar offerde aan zyn’ plicht, maar dat zyn’ liefde
Hém pérste, wyl hy haar verliezen moest, Princés,
Zyn’ ziel op te off’ren aan zyn’ Vaders minnarés.
    (1565) Zyn’ koorts wierd wreeder op die woorden weêr herbooren,
Meêr kon men niet uit zyn’ beklémde reeden hooren,
Hy kon in ’t minsten niet tót een’ge rust verstaan,
En wou in zulk een staat nóch uit zyn’ kamer gaan.
Maar ’t weinig dat hy zei, komt zich klaar uit te drukken;
(1570) Myn’ liefde, én uwe min maakt al zyn’ ongelukken.
En ik, ik bid u, zó gy my ooit hébt bemind,
Behoed uit medely hét leven van myn kind
Dat voor u stérft; ei laat myn’ zugten u beweegen.
Myn’ wénsch én uwe wénsch is Stratonice ook tégen;
(1575) Vernoeg u mét den zoon, en sta den Vader af,
Geef hém uw’ hand, én ruk uw’ minnaar weêr uit’t graf:
Beziel hét beste deel myns bloeds, beziel hét wéder
Dat reeds werd uitgeblust. Indien myn’ liefde u téder
Behaagd, zó u myn’ ziel ooit waard was, in myn’ zoon,
(1580) Werd u myn hart dat u bemind, weêr aangeboôn,
En al de geest, die my nóch over is gebleeven,
Zyn doodsche schaduwen, én straalen van zyn leeven.
BARSINE.
Die zoon is u zò lief, dat ik onmooglyk niet
Kan ongevoelig zyn, nu gy hém lyden ziet,
(1585) Myn’ medely zal zélfs, nu my uw’ tédre smarte
Bekénd is, aan zyn wénsch opofferen myn harte,
Indien gy op uw’ beurt, eer wy ten témpel treén,
[p. 67]
Rukt alle banden van uw’ nieuwe Bruid van één.
SELEUCUS.
Hoe, ik myn’ pligt verraân, ik, om myn’ zoon in’t leven
(1590) Te houden! kom ik daar geen prys genoeg van geeven?
En om zyn leven weêr te kopen voor myn’ trouw,
Kost my dat niet genoeg als ik u dérf, Mêvrouw?
Moet ik myn woord verraân om hém, én op my laaden
De toorn der Goôn? neen, ’k héb my zélf genoeg verraden.
BARSINE.
(1595) Indien uw’ woord u pérst dat gy uwe eeden houd,
Stéld ze uit, nu gy uw’ zoon in zulk een staat beschouwd,
Engy zult naderhand ontelb’re listen vinden,
Om nimmermeer uw’ hart aan ’t haare te verbinden.
Indien uw’ ziel niet kan tót déze keur verstaan,
(1600) Zó kan ik voor den Prins u niets belooven, aan
U hangt zyn heil, ik ly dat gy uw’ zoon hét leven
Behoud, ja zélfs de naam meugt van myn’ Bruigom geeven,
Ik sta hém toe een hart, dat niemand niet, myn Heer,
Als u begeert: Maar weet in ’t kort, myn’ liefde is teêr,
(1605) Zy weegt uw’ vlam vér op, ’k zou nimmermeêr gedoogen,
Dat gy een ander zoud genieten voor myne oogen;
Ik kan my schikken na uw’ wil, ’k kan my verraân,
’k Kan u verliezen, maar ik kan u niet ontslaân.
SELEUCUS.
Ik moet, ik zal hét dan uitstéllen, ondertussen
(1610) Vertoon u aan myn’ zoon, én wil zyn’ koorts uitblussen.
BARSINE.
’k Zal alles doen, myn Heer, dat ik uw’ wil volvoer.
SELEUCUS.
Kom gaan we... maar wat wil dit onverwagt rumoer?


[p. 68]

DÉRDE TOONEEL.

SELEUCUS, ANTIOCHUS, BARSINE, ARBATÉS, TIMANTES, CÉPHISE.

ANTIOCHUS, hém rukkende uit de handen der geenen die hém volgen, én zich willende doorsteeken.
Laat los, ’k wil stérven.
SELEUCUS.
                                        Prins, bewaar uw’ bloed in de ader,
’k Zal stérven door uw’ dood.
ANTIOCHUS.
                                            Wat wilt gy doen myn Vader?
SELEUCUS.
(1615) ’k Wil ’t beste deel myns bloeds bewaaren in myn Zoon.
ANTIOCHUS.
Wat is uw medely my wreed, myn Heer! o Góôn!
Waarom belét gy dat te storten, my hét sneeven?
Dit bloed dat u behoort én ik u weêr wil geven,
Dit driftig bloed dat gy my gaaft, én my altyd
(1620) De zaalge rust van myn bedroefde ziel benyd;
Dit bloed dat mét myn hart steeds stémt in toorne én woeden;
Dit bloed dat niet meêr dient als om myn’ straf te voeden,
En ’t wélk door razerny van zulk een wreede pyn,
Zich heeft verandert in een brandend hels fenyn:
(1625) In ’t kort, ik kan die brand niet zwygen, nóch verzaaken,
De Liefde, die my doed wanhoopen én fél blaaken,
Zou ik ontvlooden zyn, hield de achting my niet af,
Ten minsten dwong ik haar mét my te gaan in ’t graf.
SELEUCUS.
Verlies die wil, verban die wanhoop uit uw’ zinnen;
(1630) Stérf, stérf van Liefde niet myn Zoon, gy meugt beminnen.
[p. 69]
ANTIOCHUS.
Ik stérven, ik van liefde? eilaas! geloof dat niet;
Dat kwaat veroorzaakt nooit de dood, maar wél verdriet,
En ik geloof niet Heer, dat immermeer uwe oogen
Beschouden, dat ik door die zwakheid wierd bewoogen.
SELEUCUS.
(1635) Die schoone misdaad, Prins, is al te teêr van aard,
Haar zoete zwakheid is geen groote ziel onwaard.
ANTIOCHUS.
Hoe, wilt gy dan gestaag dat ik bemin gelooven?
SELEUCUS.
Gy zégt hét zélfs myn Zoon, ontstél u niet; daar boven
Zie ik hét klaar, uw’ oog getuigt hét.
ANTIOCHUS.
                                                            Ach, myn Heer!
(1640) Geloof dat zéggen, én myn kwyning nimmermeer;
’k Was al te veel ontroert om mét gezonde reden
Te spreeken, ’k wist dan niet wat ik u héb beleeden,
Myn kwaal benam myn ziel ’t verstand én alle reên,
En schoon ik ’t héb gezeit, geloof hét niet, o neen.
SELEUCUS.
(1645) ’k Weet al te wél dat u Barsine kan beklémmen.
ANTIOCHUS.
Barsine? ô Vórst, dénkt gy dat ik dat toe zal stémmen?
Gelooft gy dat ik stérf voor haar? dat zy my moord?
Dat my de vrees van haar verlies hét hart doorboord?
Dat zy myn’ kwyningen, myn’ kwaalen, myn’ verdrieten
(1650) Veroorzaakt? ’k sta u toe, gy zult dien waan genieten.
SELEUCUS.
Bepaal uw’ yd’le vrees, hou op, wanneer hét kwaat
Bekend is, weet men licht tót de geneezing raat.
Vertroost u,’k wil uw’ wensch voldoen, uw’ zielsverdrieten
Voleinden, én uw’ hart zal alles haast genieten;
(1655) Van Stratonice komt myn goedheid u te ontslaan,
Myn Zoon, gy hoeft Barsine om haar niet af te staan;
Haar hart durft u, vér van te minnen, dood’lyk haaten,
[p. 70]
Vrees voor die trouwfeest niet, gy moogt haar wél verlaaten,
ANTIOCHUS.
Hélaas!
SELEUCUS.
                Beklaagt gy u?
ANTIOCHUS.
                                        ’t Is ’t kwaad dat my beknélt;
(1660) Maar neen, ’t is niets, myn Heer, de blydschap houd hét véld.
SELEUCUS.
Ik weet wél, dat ik my nóch wreeder moet bestryden,
U meêr voldoen dan die gy haat alléén te myden;
’k Geef u wat meêr is nóch mét een beklémde zin,
Barsine die u streelt, én die ik nóch bemin,
(1665) Myn’ zórg heeft haar bekoort om u haar’ keur te geeven,
’k Sta ze u ten tweeden af, ontfang dat heerlyk leeven,
Geniet dat groot geluk, dat éindeloos myn’ zoon...
Maar wie ontroert u nóch?
ANTIOCHUS.
                                            ’k Zie Stratonice, o Góôn!


VIERDE TOONEEL.

SELEUCUS, ANTIOCHUS, PHILIPPUS, STRATONICE, BARSINE, ARBATÉS, TIMANTES, ZENONE, CÉPHISE, gevólg.

PHILIPPUS.
MYn Heer, ’t békoorlyk uur is éindelyk verscheenen,
(1670) Dat Stratonice zich moet mét uw’ ziel verëenen;
En yder brand als ik van ongeduld na de écht,
Die ’t vréverbond verstérkt, en ’t staatskrakeel beslegt.
[p. 71]
SELEUCUS.
Dat goed komt doodelyk de ziel myns zoons beknéllen,
Waardoor ik bén verpligt de trouwfeest uit te stéllen.
STRATONICE.
(1675) Hoe, is de Prins niet wél?
ANTIOCHUS.
                                            Neen, neen, ontménschte, neen,
’k Vaar wél, ontrust u niet om myn rampzaligheên.
Om niet vleid reeds myn’ dood uw’ innige verlangen,
Gy zult die droeve vreugd zó dra nóch niet ontfangen.
Barsine rukt my uit de kaken van de dood,
(1680) Ik zal in spyt van u nóch leven in myn’ nood,
’k Zal leven, om nóch lang uw’ haat te wéderstreeven,
Maar ’k zal voor u niet, neen, maar voor een ander leeven.
STRATONICE.
’k Verschoon u Prins, ’k bekén in ’t end, dat gy berooft
Van zinnen, zieker zyt als ik ooit had gelooft.
(1685) Uw’ trótsheid die myn’ ziel komt zonder réên te tarten,
Toont geen geneezing, maar verdubb’ling van uw’ smarten;
En wat ge in dézen staat zó droevig moogt gebiên,
k Zal u meêr deerenis als gramschap laaten zien.
ANTIOCHUS.
Gelooft gy dat ik ly? ach, wilt die hoop weêrhouwen.
(1690) Indien ik smarten voel, hét komt van u t’aanschouwen:
Maar op dat gy myn’ smart te béter meugt verstaan,
Zal ik voor eeuwiglyk uwe oogen vliên én gaan.
Hy spreekt tegens die geen, die hém willen helpen gaan.
Neen, hélp my niet, laat los, laat los, vólg myn’ gebooden,
’k Bén door de spyt gestérkt, ik héb geen hulp van noden.
(1695) Ik ga....
Hy valt voor de voeten van Stratonice.
STRATONICE.
                    Gy valt Prins?
[p. 72]
ANTIOCHUS.
                                            Ja, ontménschte schoonheid, ja,
’k Val aan uw’ voeten, én myn zwakheid vólgt my na
Maar dénk niet, dat my déze onwaarde krachteloosheid
Stélt in een staat, waar van myn hart stémt in die boosheid.
STRATONICE.
Ik wil ’t gelooven én u hoeden van nooit weêr
(1700) Myn tégenwoordigheid te vlieden, ’k gaa, myn heer,
Ik zie dat ze u verdriet, én de eêlste én grootste harten
Vermaaken zich nooit in een droevige te tarten.
Zy wil weg gaan.
ANTIOCHUS.
Keer, keer haar! ach! zy neemt myn ziel meê; Góôn aanschouw..
Timantes, ’k kan niet meêr.
Hy valt in flauwten.
SELEUCUS.
                                        Ei, keer weerom, Mêvrouw,
(1705) Indien gy weg gaat, ach Princés! myn Zoon zal stérven,
Kom laat myn’ traanen ééns die hulp voor hem verwérven;
Zie, zie van wat gevólg myn’ hoop is, zie nóch meêr,
Alléén uw’ wederkomst geeft hém reeds ’t leven weêr.
ANTIOCHUS.
Wat is ’t me onmogelyk één dag, een stérke liefde
(1710) Te smooren, zonder dat de dood me inwendig griefde!
Hoewél wreekt myn verdriet de ondankbre, die my wond?
Hoewél straft zy my om de trotsheid van myn’ mond!
Hoe duur, hoe duur staat ons hét veinzen, én hét térgen,
Wanneer me een félle brand van binnen wil verbérgen!
(1715) Wat leed ik niet al hoon, al straf, al wéderzin,
Om niet te stémmen, dat ik Stratonice min.
STRATONICE.
Hoe, mind gy my, myn heer?
[p. 73]
ANTIOCHUS.
                                            Hoe kan men my hier hooren?
En is myn’ ziel nóch tót die nieuwe plaag gebooren?
O ja, ontménschte, o ja, ik min u, maar te laat;
(1720) Vernóeg uw’ trotsheid nu, wélaan, vernoeg uw’ haat.
Praal over ’t hart dat gy verleid hébt mét, de zégen,
Praal over ’t bloozen daar gy my toe kost beweegen,
Vermaak u eeuwig in myn’ doodelyke ellend,
Zie ’t voorwérp lyden, dat uw’ hart vervloekt én schend;
(1725) Geniet uw’ wraak, maar dénk, nu gy geen mededogen
Gevoelt, dat al myn pyn een slag is van uwe oogen:
Zó gy nóch meêr begeert, indien gy al myn bloed
Moet hébben, wél, hét zal haast stroomen aan uw’ voet;
’k Voel dat myn hart, dat niet uw’ oog wil tégenstreeven,
(1730) Wél haast dat zoet vermaak u van myn’ dood zal geeven.
Vind in myn’ laaste zugt nóch die bekoorlykheid...
Maar hoe, wat zie ik? góôn! gy schreid, Princés, gy schreid!
Ach! is uw’ fiere zin bewoogen door myn’ smarte?
STRATONICE.
’t Zyn meêr dan smarten, die my pynigen hét harte.
ANTIOCHUS.
(1735) Indien gy waarheid spreekt, hoe heerlyk is myn’ dood!
Hoe, dank myn’ kwaalen, dank, is dan uw’ haat zó groot
Niet meêr, nóch haaten my uw’ zielbetoov’rende oogen?
STRATONICE.
O ja. myn’ ziel was steeds mét uwe kwaal bewoogen,
’k Weet échter dat ik zélfs my aanpérste om tot nu,
(1740) Onménschlyk, fier én wreed te schynen, Prins, voor u,
En dat ’er nooit* voor u wierd uit myn’ mond gebooren,
Als trótse tékenen van gramschap, haat én tooren.
Maar Prins, gy weet hoe vaak de schyn een ziel verleid,
Hoe vaak zy haat én wénscht om die bekoorlykheid;
(1745) Myn zugten brengen u nu middagklaar te binnen,
Dat zomtyds die men haat die geen is die wy minnen.
[p. 74]
ANTIOCHUS.
Ach, gy verzoet myn’ dood, Princés, hoe lang hoe meêr!
STRATONICE.
Wie perst uw’ ziel nóch om te stérven? wie, myn Heer?
Ik haat u niet.
ANTIOCHUS.
                        Hélaas! gy matigt wél myn vreezen,
(1750) Maar ach! de Vórst, Princés, die moet uw’ bruigom wezen;
Zó ik voor u niet leef, kan ik niet leven, neen,
’t Verbond der Vreê geeft aan myn Vader u alléén’;
En schoon ik van uw ziel de neiging kan verwérven,
Ik min, én dérf u, dat ’s genoeg om ééns te stérven:
(1755) ’k Mis alles zó ik mis dat hart dat ik bemin.
STRATONICE.
Ach! Prins, ik wénschte dat myn’ téd’re wénschen in
Myn’ magt bestonden, dat ik afhing van de liefde,
En van my zélfs, gy zoud haast zien, hoe gy my griefde;
Maar wyl ik in de magt bén van myn’ Oom gestélt,
(1760) Héb ik geen macht, hy heeft myn hart in zyn gewéld.
PHILIPPUS.
Prins, laat die yd’le hoop u vleien nóch geneezen,
Neen; Stratonice kwam om Kóningin te wezen;
Zy heeft haar hart den Vórst van Syrien belooft,
Gy mind haar, maar u straalt de rykskroon niet op’t hooft,
(1765) ’k Beklaag u; zó gy als uw’ Vader kost regeeren,
Myn’ order, zou uw wensch nooit doemen, maar vermeeren;
Gy zyt bekoorlyk, gy hébt deugden, maar men moet
Een Scépter hébben, én gy mist dat Gód’lyk goet,
SELEUCUS.
Neen, gy zult leven, Prins, én voor die schoone leeven,
(1770) ’k Wil zulk een tédre vlam myn’ rykstroon overgeeven,
En wyl gy heerschen moet om harent wil, myn’ zoon,
Zyt gy my waarder als myn’ Scépter én myn’ kroon,
[p. 75]
BARSINE.
Hoe, wilt ge om hém, myn Heer, hét ryksgebied verlaaten?
SELEUCUS.
O ja, ik acht myn’ zoon veel meêrder als myn’ staaten,
(1775) Natuur beweegt me in spyt myns rangs myn hooft, Mêvrouw,
Te ontblooten, op dat ik myn bloed bewaaren zouw;
En al de zórg, die my verbind, is my veel nader
Om af te staan van Vórst, als af te staan vanVader
Te wezen.
BARSINE.
                    Ei, myn Heer, denkt dóch, én overlégt...
SELEUCUS.
(1780) Natuur verwind me, én zy heeft een geheiligt récht;
Hy daalt in ’t graf, zó hy niet op de troon kan raaken;
Uw’ hart, uw’ hart alléén kan my gelukkig maaken.
Maar hoe, wat koelheid, góôn? betoont gy my, Princés?
BARSINE.
Ik bén de dóchter van den grooten Eumenés.
(1785) ’t Zou my hier schand’lyk zyn als onderdaan te leven,
Zó gy de troon verlaat, zal ik my weêr begeeven
Na Pergamum, daar heerst myn Oom nóch, én ik keer
Na zó veel jaaren, na Vórst Attalus ééns weêr.
STRATONICE.
Ga, ga ondankb’re, ga,’k verbreek in ’t éind myn’ banden,
(1790) ’k Weêrhouw u niet, uw’ vuur zal nóoit myn’ ziel meêr branden,
’k Versmaa u nu gy my doet zó veel ongelyk,
En ik begeer geen hart, dat niets bemind als ’t ryk.
ANTIOCHUS.
Gy koopt hét veel te duur om ’t leven my te spaaren,
Laat my wanhoopen, én in ’t éind ten graave invaaren.
SELEUCUS.
(1795) ’k Koop niets te duur, als ik u ’t leven slegs behiel;
[p. 76]
Regeer, geniet, bezit hét voorwérp van uw’ ziel;
Maar, Prins, myn’ stém kan u alléén niet vergenoegen.
PHILIPPUS.
Dewyl hy heerst, zal ik myn’ stém by de uwe voegen,
Zó Stratonice, Vórst, ook toestémt in zyn’ klagt.
STRATONICE.
(1800) Dewyl gy’t stémt, heeft hy myn’ stém reeds in zyn’ macht.
ANTIOCHUS.
Wat zyn die woorden zoet, aanbiddelyke schoonheid!
Uw’ stém geneest myn’ kwaal reeds tégen haar gewoonheid;
’k Voel mét een slag myn hart hérstellen, én myn’ zin,
’k Kan niet meêr stérven als van blydschap én van min.
SELEUCUS.
(1805) Myn’ zoon is waarelyk van al zyn’ kwaal geneezen,
Kom laaten wy daar voor den hémel dankbaar weezen,
Den Vreê bevestigen, én door des Priesters hand,
Hunn’ zielen binden mét een’ onverbreekb’ren band.

Einde van hét vyfde én laatste Bedryf.
Continue

Tekstkritiek:

fol. π2r, vs. 18 beknabbelt er staat: beknabbélt
fol. π3v CÉPHISE er staat: ZENONE
vs. 339 Vermaak schept er staat: VermaakSchept
vs. 394 verachting er staat: verachtig
bij 449 ZENONE.er staat: ENONE.
vs. 526 overgeeft er staat: overgeefr
vs. 564 verscheidene er staat: ver cheidene
vs. 834 behoed er staat: benoed
bij vs. 837 TWEEDE er staat DERDE
vs. 923 en 924 weezen en mêdoogen er staat: weezên en medoogen
vóór vs. 967 SELEUCUS er staat: SELEECUS
vs. 1244 van er staat: van van
vóór vs. 1406b STRATONICE. er staat: SRATONICE:
vs. 1741 nooit er staat: noo t