|
Macbeth door Pieter Boddaert, naar de Franse Shakespeare-bewerking van Jean-François Ducis (Monsieur Ducis). Ceneton00996 - EDBO. Uitgegeven door Sander Sauvé, Juliette Sandberg en Jolien Stroo. Redactie dr. A.J.E. Harmsen, Universiteit Leiden. In deze uitgave zijn evidente zetfouten gecorrigeerd en gemarkeerd met een asterisk.
[fol. π1v: blanco] [fol. π2r]
[fol. π]
MALCOLM, zyn zoon, Erfprins van Schotland. GLAMIS, eerste Prins van den bloede. MACBETH, Prins van den bloede, bevelhebber van het leger van Duncan. FREDEGONDE, echtgenoote van Macbeth.
MOORDENAARS. SCHOTSCHE EDELLIEDEN. BERGSCHOTTEN, KRYGSVOLK en GEVOLG.
GLAMIS. Mynheer, waar zyn wy toch? — Geen wolk aan ’s hemels bogen Hield ooit dit aklig woud met zwarter floers omtogen, Wat hoolen! welk gebergt! — Wat schrik ontstaat in my By ’t aklig duister van dees doodsche woesteny! (5) Geen spoor vertoont zich hier, dan dat der snelle beken. DUNCAN. Vertoeven wy, myn vriend! Deze aklig woeste streken Bedroeven min myn ziel, schoon ’t all’ hier ’t hart vervaart, Dan ’t zien eens stervelings van een’ ondankbren aart. GLAMIS. Maar welk een opzet, vorst! heeft u, met kunst, aan de oogen (10) Van ’t hof in deze plaats, vol akligheid, onttogen? [p. 2] DUNCAN. Ik wacht een’ grysäart hier, die zich moet herwaarts spoên; Zyn komst... mogt die en my en tevens u voldoen! Hy moest op myn bevel zich hier tot my begeven; Zyn komst is van gewigt, moet billyk my doen beven; (15) En Schotlands heil en ’t myn’ hangt van die aankomst af. GLAMIS. Wie is die grysäart, prins! die zo veel blyken gaf, Van zyn voorzigtigheid in staats- en oorlogszaken, Om ’t hoog vertrouwen van zyn’ vorst zich waard’ te maken? DUNCAN. ’t Is één van hen, wier moed in eenen duistren staat, (20) Door harden arbeid zich van tegenspoed ontslaat; Die, by hun teder kroost, door kuisheid hen gegeven, In deze rotswoestyn, hoe bar, gelukkig leven. Gy zult welhaast hem zien; verzekerd van uw trouw, Is ’t billyk dat* ons hart niets voor u achter hou’; (25) Ja, uw voorzigtigheid moet my dit uur verzellen. GLAMIS. ’k Weet uw vertrouwen, vorst! op waren prys te stellen, Gelyk een onderdaan en dienaar van den staat, Meer trouw naarmate een vorst met hem te rade gaat. Gy weet hoe in den top van uw rampspoedigheden, (30) By uwer zoonen dood, ik met u heb geleden. Wanneer Donalbain* stierf door een gevloekt verraad, Toen hy een prooije wierd der schandlykste euveldaad, Moest toen ook Malcolm, wien het licht naauw was gegeven, Nog staamrend in zyn wieg, zelfs voor uw ogen sneven! (35) Men zegt dat Cawdor, zo berucht door euveldaên, [p. 3] Die tedere offers heeft onmenschlyk doen vergaan. Hy dacht, als hy de toorts van tweedragt deed ontbranden, De staf dan komen zou in zyner zoonen handen, En staröogde op de kroon!... Met welk een loos beleid (40) Bedekte hy zyn’ trots, en onrechtvaardigheid; Hoe heeft hy, door den glans van zyn vermetel poogen, Den geest des volks misleid, hoogst schitterende in elks oogen, En eindlyk ’t recht aanvaard; dat hem zyn aanhang gaf, Waardoor hy stout in ’t eind’ dorst dingen naar uw’ staf! (45) Toen dorst zyn euvelmoed, de Schotsche legervaênen, Bestryden door het staal van muitzieke onderdaanen, Waarby de tweedragt ons rampzalig vaderland Herschiep in een tooneel van plondring, woede en brand, Waar elk zyn voordeel zocht, aan Cawdors zy’ zich stelde, (50) Of uwe legermagt voor ’t recht der kroon verzelde: Die legers, waar van ’t een het ander nooit verwint, Zyn tot den val van ’t ryk, helaas! slechts éénsgezind; En nog ziet elk verward, verschrikt, in alle hoeken, Den koning d’onderdaan, en deez’ den koning zoeken. DUNCAN. (55) ’k Voorzag de daad niet, die my thans die smarte baart, ô Cawdor! gy bedroogt me, ik waande u goed van aart, Toen overdacht gy ’t geen men u thans ziet volbrengen. Wie kon geloven dat de Hemel zou gehengen, Dat de overwinning, die te onrecht zyn schreên geleid, (60) Hem lauwren schenken zou, een braaven held bereid! Myn vriend! ik zag myn volk of wanklende in zyn keuze, Of schaamtloos hulde biên aan Cawdors oproerleuze. Zie daar dan, Hemel! al de rechten van de kroon, [p. 4] Op ’t oogenblik waar kracht en jaaren zyn gevloôn! (65) De dwingland, die elk uur zyn voorspoed ziet vergrooten, Zal dus my van myn troon en staaten ras ontblooten! Wil slechts ’t balstuurig lot hem nog één zege biên, Dan zult gy my in ’t kort alleen en weêrloos zien, Myn hoofd hem bieden, of in één der diepe kuilen (70) Van deze woesteny my voor zyn oog verschuilen. GLAMIS. Myn koning! ô verban die nuttelooze vrees, Die enkel uit een reeks van ongelukken rees; Een straal van hoop kan reeds uw droeve ziel verblyden: Denk, denk dat Macbeth waakt, en voor uw kroon zal stryden; (75) Hy, zeker van zyn’ roem, spoort Cawdors schreden na, En slaat met scherp vernuft zyn handelingen gaê. Hy doet met tragen spoed den schoonen dag verryzen, Waaröp gantsch Schotland u weêr eerbied zal bewyzen. De dappere Herford heeft, als hy, aan uwe kroon (80) Zyn’ fieren heldenarm en krygsmoed aangeboôn; Ja, de achting voor hunn’ vorst is in hun oog te lezen, Denkt gy, dat één van hen u ongetrouw kan wezen? DUNCAN. Neen, nooit verdacht myn ziel hen van verradery; Ik achtte Menteth ook zo trouw, zo braaf als zy, (85) En nochthans vrees ik zal de dag in ’t kort genaaken, Die zyne trouwloosheid aan ’t volk zal kenbaar maken. Men zegt, dat door een list, my onbekend, myn hoofd Den trotsen Cawdor wierd, by woord en eed, beloofd. Dus door een’ schelm gevoerd daar hy ons wil verkorten, (90) Zien wy hem niet, vóór wy in zyne strikken storten; [p. 5] Zo spilt ons hart, misleid, zyn gunsten aan gebroed, Waaräan ons hart, verlicht, zyn’ afkeer wyden moet. GLAMIS. Schaers word een edel hart tot argwaan aangedreven; Het ziet zyne eigen deugd doorgaans in andren leven; (95) Het kent de listen schaers die boosheid daar voor spreid, En ’t word, daar ’t nooit bedriegt, niet dan te veel misleid. De wantrouw is te laat u in den geest gekomen. Uw ziel, ontwyfelbaar, met recht vooringenoomen Door strikken, die men u trouwloos te spannen zocht, (100) En door zo veel verraad, heeft grond tot achterdocht. Maar Macbeth, en zyn neef, aan u door ’t bloed verbonden, In wie u hoop altyd een voedsel heeft gevonden, Die steunpilaaren van uw’ wankelenden troon, Aan wie, na myne dood, het recht blyft tot uw kroon, (105) Verdienen niet dat gy beschroomd met hen zult leven. Maar, door wat zigtbren angst word uwe ziel gedreeven, Daar ’t neêrgeslaagen oog een’ stroom van traanen stort!... Kan ’t zyn dat Duncan ooit door smart vermeesterd word? DUNCAN. Waar’ nooit de deugd den mensch door ’s Hemels gunst gegeven, (110) Zo, in een nadrend wee in ’t ondermaansche leven, Hy haar hoogst troostryk beeld geenszins omhelzen kon, Hoe hield hy, als verdriet zyn reden overwon, Gedrukt door ’t geen hy lyd, langs doornenpaden gaande, Zich by ’t geen nadrend’ dreigt in zulk een’ toestand staande? (115) Myn Glamis! zie dit hart, ontbloot van aardsche hoop: Ik waan, ten eindpaal van myn’ langen levensloop, [p. 6] Vermoeid van mynen togt, by de avondschemeringen, Myn rustplaats reeds te zien in myn bespiegelingen: Zie daar alleen ’t aanstaand’ dat myne ziel verheugt; (120) Dat uitzigt is de troost der hier belaagde deugd. Het schynt my, by deze aard’, die ik bewoon, te ontrennen, Dat ik, helaas! genoeg den mensch heb leeren kennen; Zyn aart beschouwde ik lang met een bedrukt gezigt. My dunkt, by ’t schynsel van een aklig fakkellicht, (125) In ’t duister van de nacht, myn open graf te ontdekken. Ik schaamde my in ’t eerst den schrik ter prooi te strekken!... Maar wat baat my den stryd? waartoe myn’ angst gestuit? Dat, zonder onderzoek waaruit myn siddring spruit, Het lot zyn loop behoude, en zo ik ’t all’ moet derven, (130) Blyft my niets ovrig dan als een monarch te sterven. Niets breekt het vonnis, ’t zy ’t rechtvaardig is of niet, Wanneer het noodlot ééns in ons zyn offer ziet; Dan moet men moed en kracht, in ’t vreeslyk uur, vergadren... De dood te vlieden is dan slechts de dood te nadren. GLAMIS. (135) Wat of in uwe ziel dat voorspook baren moog’! Is dan natuur geheel verandert in uw oog? ’t Schynt of uw blikken, die door deze streken zweeven, Thans afscheid nemen van natuur en van het leven! — Verlaat gy Glamis dan met onverschilligheid? DUNCAN. (140) Ligt vind men eer men ’t denkt hem weêr van wien men scheid. Geloof my, daar de dood steeds is op onze treden, Leeft ieder sterveling van ’t graf slechts weinig schreden. [p.7] Wy leven... Ach! ik voel dit yslyk oogenblik, Een fellen aangreep van den pynigendsten schrik, (145) Met koude rilling om myn aanzyn voortgedreven... Myn vriend! zo ’t noodlot u my wil doen overleven, Zo dit bepaald is in des Hemels raadsbesluit, Verg ik van u... GLAMIS. Regeer! DUNCAN. ’t Is alles met my uit. GLAMIS. Bedrieglyk voorgevoel! DUNCAN. Met smart daartoe gedreven! (150) Hoor meer: ’s volks dwalingen doen my in ’t heimlyk beven; Ik zwicht, myns ondanks, met een’ hoogst verslagen geest, Voor ’t geen weleer by my bespotlyk is geweest. Men zegt, (en ’k durf ’t gerucht in ’t minst niet tegenspreken), Dat Yphyctoona is gezien in deze streken, (155) Die schrikkelyke tolk en priesteres der goôn, Nu zigtbaar, dan weêr ’t oog des stervelings ontvloôn, Die onze dood voorzegt, de daling onzer waarde, En voorzit by al ’t kwaad dat voorvalt op deze aarde, Ja, wie dit heilloos land alöm met afschrik ziet, (160) Daar ’t aan haar oog slechts doôn, en bloed en dolken bied. Men zegt, het drietal, zo verschriklyk voor de zinnen, Die zusters, die het Noord beschouwt als wraakgodinnen, Wier woest gehuil het heir van Odin heeft verzeld, [p. 8] Doorvlogen treffend’ hier het bloedig oorlogsveld, (165) En, door dáár dolle woede en slagting op te wekken, Deed haar gebrul de dood zyne offers klaar ontdekken. Men zegt, dit drietal doet langs heuvelen en rots, By ’t loeijen van den wind en ’t hevig stroomgeklots, In hoolen, als ’t heeläl ligt in den slaap gezonken, (170) By donderslagen en ’t geknap der tovervonken, De lyken door hun list en magt het graf ontgaan, In stof en asch hervormd, hun wraak ter prooije staan; Hier barend, wat natuur en sterveling moet schuwen, Verbeelding yzen doet, en ’t stoutste hart doet gruwen. (175) By ’t schriklykst wanbedryf, door woorden vol van kracht, Die Hemel, aarde en hel doen bukken voor hun magt, Terwyl hun toverkreet den afgrond zelv’ doet schroomen. GLAMIS. Gy doet my siddren; maar ik zie een grysäart komen.
Gy, die vernuft en deugd aan uwe jaaren paart, (180) ô Achtbre Sevar! die voor my het pand bewaart, Dat, door des Hemels gunst, my over is gebleven, Beslis myn lot. Spreek op — is nog myn zoon in ’t leven? GLAMIS, (ter zyde, met blydschap.) Wat hoor ik, Hemel! [p. 9] DUNCAN. Ja, hyzelf, myn jongste zoon, Hy, die na my het ryk zal erven met de kroon, (185) Malcolm. GLAMIS. Vorst! uw geluk kan al myn smart verligten. DUNCAN. Ik ken uw hart, myn vriend. (Tegen Sevar.) Wat komt gy my berichten? SEVAR. ’t Gewigt uws oogmerks, vorst! is me al te wel bekend. Ik heb voor Malcoms jeugd myn zorgen aangewend.. Men waande hem myn zoon, en door myn tedre zorgen (190) Wierd zyne kindsheid lang voor Cawdors zwaard verborgen. Hy, deelgenoot van ’t leed, dat my gestaêg vermoeit, Denkt niet dat vorstlyk bloed door hart en adren vloeit. Het was noodzaaklyk, dat, uit uw geslacht geboren, Hy voor als nog zyn’ naam en afkomst niet mogt hooren, (195) De hoogmoed dreigde ligt zyn’ val.... Voor ’t ryk gespaard, Bleef hy door uw beleid den troon van Schotland waard’. Helaas! mag ’t noodlot ééns zich naar myn wensch verklaaren, En nu, hoe spaê ’t ook zy, den burgerkryg bedaaren! Men zegt, dat Macbeth, die den troon ten steun verstrekt, (200) Met al zyn helden ’t heir van Cawdor tegen trekt, En dat hy, (mogt die maer’ by uitkomst ons verblyden!) Deez’ dag en troon en staat voor altyd zal bevryden. Ach! zo op uwen zoon myn yver met myn pligt, ’t Zorgvuldig oog niet steeds oplettend had gericht, (205) Met welk een drift... (het bloed, dat ik voor u deed vloeijen, [p. 10] Voel ik nog blakend, vorst! in al myne adren gloeijen,) Bestreed ik Cawdors magt, die uw verraader is! DUNCAN. ô Sevar! ’t Is nu tyd dat zich myn lot besliss’, Misschien zal de oorlogskans dit uur nog overhellen... (210) Ja, de uitkomst tusschen my en Cawdor vonnis vellen. Verwonnen wil ik, dat een eeuwig duistre nacht Bedekt hou, voor myn’ zoon ’t geheim van zyn geslacht, Opdat hy, om zyn recht, door woeste moordtooneelen ’t Gefolterd vaderland op nieuw niet zal verdeelen! (215) Kan ik den zwakken trots eens konings zonder kroon, In plaats van de oppermagt, doen erven aan myn zoon? Neen, hy zal onbekend by elk, zich meer verblyden, In een geluk, dat nooit hem iemant zal benyden.... Maar zo de zegepraal zich voegt aan myne zy’, (220) Zo hy den troon beklimt, van zorg en onrust vry.... (Ter zyde.) Wat zeg ik!.. Zo hy ’t ryk eens kwalyk mogt regeeren, Zo my myn hoop bedroog! (Tegen Sevar.) Voldoe aan myn begeeren. SEVAR. Verklaar u, vorst! aan hem, wiens trouw gy ondervond. DUNCAN. De waarheid, Sevar! moet nu spreken uit uw’ mond. SEVAR. (225) Gy eischt dit? DUNCAN. ,, Goôn!..’’ Wil my die openleggen, [p. 11] Gelyk gy ze aan de goôn, op hun bevel, zoud zeggen, Hoe is myn zoon? SEVAR. Ik kon, in myne hut, zyn jeugd Niet anders vormen dan tot huysselyke deugd, Tot weldoen, braaf te zyn, hem doende aan ’t recht gewennen. (230) ’k Deed hem de zeden die natuur ons inscherpt kennen, En altyd met ontzag die bergbewooners zien, Het kroost der goôn gelyk, die vreeslyke oorlogsliên, Die in een strydperk slechts door zucht naar eer gedreven, Alleen door hunnen naam den vyand deeden beven; (235) Tot zwaren arbeid sints hun eerste jeugd gehard, Wier moed voor u den dood zo dikwerf heeft getart; Die, in uw dienst vergryst, aan hunne fiere zoonen Hun eereteekens in verkregen wonden toonen. Ik wilde dat de prins, voor vadzigheid bewaard, (240) Hun kroost gelyk zou zyn in ’t geen verwondring baart; Dat kroost van ’t hoog gebergt, in ’t diepst van ’t woud bedolven, Geteeld by stroomen, en nog vlugger dan hun golven, Uw volk, in ééns gezegd, dat steeds naar glorie dorst, Niets ademend’ dan moed en liefde voor hun vorst!... (245) Zie daar de vrienden, vorst! die zyne jeugd omringen. Dit was myn kunst, ’t geheim van al myn handelingen. Hem vormend’ tot een man, heb ik hem niet gevleid. DUNCAN. Gy hebt de waarheid, my myn Sevar! toegezeid! SEVAR. Vorst! dit herdenk ik. [p. 12] DUNCAN. Kan ik moed in hem verwachten? SEVAR. (250) Zyn jonglingschap groeide aan, maar sneller nog zyn krachten. In ’t eind zag ik, door vreugd’ betooverd en verrukt, Der Schotten heldenmoed op ’t schoon gelaat gedrukt. Ik zag hem stroomen, die ons dreigden te overheeren. En nevlen van den herfst op ’t ruw gebergt’ braveren; (255) Des avonds vraagt hy my naar menig heldendaad. Hoe sterk verfoeit hy steeds uw’ vyands snood verraad, En spreekt van de offers van zyn woên met tedre ontroering! ,, Kom,’’ sprak ik ééns tot hem, met eedle driftvervoering, ,, Verdeedig uwen vorst, en stryd aan zyne zy’ (260) ,, Sterf voor uw vaderland, en maak het éénmaal vry.’’ Fluks zag ik zyn gelaat besproeid met heete traanen. Hy schreeuwde om wapens, om zich ’t spoor tot de eer te baanen. DUNCAN. Myn waarde telg! GLAMIS. Myn vorst! dank nu oprecht de goôn: Zy laaten u een spruit, hoogst dierbaar voor den troon. (265) Door weldoen, minzaamheid, zal hy het volk verblyden, Als redder in elende, en schriklyk in het stryden. DUNCAN. Ja, maar hy kenn’ het kwaad, en de opperheerschappy. (Sevar sterk aanziende.) Is hy rechtvaardig? SEVAR. Ja. [p. 13] DUNCAN. Dat hy dan koning zy. ’t Is slechts rechtvaardigheid die hem moet doen regeeren. (270) Zo ’t noodlot Macbeth doet op ’t slagveld triomferen, Dan zal myn zoon den staf aanvaarden met myn staat. Maar zweer my, Sevar! dat gy nimmer hem verlaat. ’t Is waar, ik heb aan hem het levenslicht gegeven, Maar gy, gy hebt zyn hart gevormd voor ’t ovrig leven. (275) Gy zyt het all’ voor hem, gy zyt dit oogenblik, Voor ’t oog van ’t gantsche volk, zyn vader meer dan ik. ô Volk! ik zie uw rust in ’t einde u weêr gegeven! ’k Voorzie uw’ luister weêr, en zal met blydschap sneven. (Men hoort een smartelyk gezucht.) Maar wel een droef geluid! GLAMIS. ’t Verscheurt myn teder hart. DUNCAN. (280) ’t Is als het zuchten van een mensch, die sterft in smart. SEVAR. Wien zal ’t gevolg dier zucht, wien zal dit voorspook deeren! DUNCAN. (Tegen Sevar.) (Tegen Glamis.) Vriend! scheiden wy. Laat ons ’t besluit der goden eeren. Einde van het eerste Bedryf.
FREDEGONDE. Myn vrienden! Macbeth schenkt, bedekt met lauwerblaên, Den scepter Duncan weêr, door zyne dappre daên. (285) Nooit heeft myn fiere gade, aan ’t hoofd van zyne helden, Zo groot een moed als nu betoond in de oorlogsvelden. ô Hemel! welk een dag, zo schoon als ooit verscheen! ’t Beeft alles voor zyn oog, zyn kling dryft alles heen; Hy vordert, met als held op ’t glorispoor te streven, (290) En Cawdor vlugt voor hem, of is niet meer in ’t leven. Ja, ’t schynt éénsslags of hem geen vyand meer weêrstaat. De snoode Landcastford, die dienaar van ’t verraad, Heeft zich, met haast gevloôn, in rotsgewelf en hoolen, In ’t diepst der wouden, met zyn siddrend volk, verschoolen. (295) Maar, vrienden, ligt dat hy nog hoop op misdryf voed, En nog op offers loert uit onzer vorsten bloed, Bedekkend’ met de nacht zyn hoogst vermetel poogen, Slaat dus op hem en op zyn volk oplettende oogen; [p. 15] En zo gy merkt dat hy nog hinderlaagen smeed, (300) Zorgt dat op ’t oogenblik myn echtgenoot dit weet’, Om hem en zyne bende in uwen strik te vangen: Ons noodlot zal misschien nog aan uw toezigt hangen. Wie is die krygsheld?
Ach! zyt gy ’t Loclin! verhaal My al de glorie en ’t bedryf van myn’ gemaal. LOCLIN. (305) Zyn fiere heldenmoed streeft alles verr’ te boven. Ikzelf kon, by het zie, myn oogen naauw’ geloven. Verschanst in dicht geboomte, in ’t hart van ’t woud gesloopt, Met stukken van gebergte en rotsen opgehoopt, Verstoutte Cawdor zich, om, steunende op zyn krachten, (310) Met wrevlen euvelmoed ons leger af te wachten. ,, Het staal,’’ sprak Macbeth, ,, is, myn vrienden! in uw hand. ,, Kan, daar uw heldenmoed door zucht tot zege brand, ,, Dees nieuwe sterkte in ’t minst u voor gevaar doen beven? — ,, Wy zullen Duncan kroon en scepter wedergeven, (315) ,, En redden ’t land. Doch niet te veel door hoop verdwaald! ,, Een schoone zegepraal word altyd duur behaald. [p. 16] ,, Zyt gy geen Schotten meer, verschrikkelyk in ’t kampen, ,, Aan uwen vorst verknocht, gevoelig voor zyn rampen? ,, Zyt gy, myn vrienden! die met drift naar ’t strydperk streeft (320) ,, Den aadlaar niet gelyk, die in deze oorden leeft? — Hy zweeg, en rukte voort: de drift, tot zegepraalen, Voerde ons, hem volgend, voort door duizend hinderpaalen. Hy zag, daar moed een’ straal van vuur uit de oogen dreef, Ons stryden aan zyn zy’, by ’t schreeuwen: ,, Macbeth leev’!’’ (325) Men zag denzelfden moed in beide benden gloeijen; De velden rookten straks van ’t bloed dat elk deed vloeijen. Men sloeg, trof, moordde, gaf van rang noch order blyk, Het was niet één gevecht, maar duizend te gelyk. De stryddrift maakte ons blind; wy voelden onze klingen (330) In hunnen slag gestuit, op rotsen splinterend’ springen, Men greep toen naar den dolk, en in de gantsche streek Was niets dan woede, die of trof, of reeds bezweek. Reeds zag men Cawdor schrik in onze benden zaaijen, En door zyn blinkend staal een oogst van lyken maaijen. (335) Toen greep hem Macbeth aan, en sprak: Nu zy uw dood De welverdiende straf, die gy zolang ontvlood. Na deze woorden, kon het roemryk zegepraalen Geen’ enkel oogenblik ter gunst van Macbeth draalen: Door zyn geweer viel ’t hoofd in ’t zand; zyn heldenvuist (340) Vertoont het aan elks oog, met bloed en stof begruisd. De vyand ziende, dat hem toen niets meer kon baaten, Heeft ons zyn vaênen en geweer ten buit gelaaten. Een vreugdgejuich ging op, dat lucht en wolken tergt, Weêrgalmt op Lodaas steen, en Malmors hoog gebergt. [p. 17] (345) Men ziet hen, vol van schrik, zich in het woud verspreiên, Dan rotsen tuimlen in de diepste der valeijen, Zo storten beken, door een’ persvloed, stroomen uit; En van al ’t muitziek volk, door Cawdor opgeruit, Dat roemryk voor hem heeft gestreden op Molvyda, (350) In Olbergs engtens, aan de boorden van de Clyda, Bleef niet één enkel man, in deze gantsche streek, Die zich niet overgaf, of op het veld bezweek. FREDEGONDE. Had Herford mede een deel aan Macbeths oorlogszegen? LOCLIN. Hy heeft in dit gevecht onsterflyke eer verkregen, (355) En schoon men hem gewond van heuvlen dooden toog, Streed hy nog woedend voort met houding en met oog; De rust alleen strekt hem ter pyniging der zinnen; Nu Duncan zegeviert zal hy zyn wond beminnen. ’Er leeft gewis geen Schot, die, de eere en pligt getrouw, (360) Niet vrolyk tot dien prys op ’t slagveld sneuvlen zou. FREDEGONDE. ô Macbeth overwint! ik, ik heb hem verheven! ’k Was de eerste die den moed in ’t heldenhart deed leven. Daar is een tyd geweest, waarïn een vuige rust, Een’ held aan my onttrok, zichzelven onbewust. (365) Thans doet zyn naam de vreugd in ’t oog der Schotten lezen, Hy was slechts prins, ik deed hem groot, onsterflyk wezen! Men oordeelt somtyds recht door voorgevoel geleid. Men zegt, dat hy deez’ dag word in dees plaats verbeid; Maar kan de schittering der glori hem behaagen? [p. 18] LOCLIN. (370) Hy heeft bedaard een niet verwonderd oog geslaagen, Op standerts en geweer ten buit hem aangebragt; Hy komt, omsingeld door een schittrende oorlogsmagt; Zyn houding en gelaat doen ons zyn zege ontdekken. Maar zo hem ’t leger eert en op zyn spoor wil trekken, (375) Zo de edelheid des helds betoovrend’ voor hem pleit,... ’t Is door zyn fierheid niet, of zyn bevalligheid, Noch de andre uitmuntenheên, hem door de goôn gegeven, Dat hy ons hart verwon, dat trouw aan hem blyft kleven; Neen, ’t was zyn hard gestel, zyn tred vol mannenmoed, (380) Die steeds gewapende arm, dat oog vol bliksemgloed, Verdubblende al ’t gevaar, om rasser te overwinnen, En zynde in dat gevaar altyd bedaard van zinnen.... Zie daar de kunst waardoor hy onze harten won, Die hem tot redder van zyn’ koning maaken kon; (385) En zo, in uwen kring, ooit glorizieke vrouwen Eens anders grootheid met een wrokkend hart beschouwen, Wie hield zich niet verëerd, zich gade eens helds te zien, Die zo veel lauwren brengt met glori aan uw kniên! FREDEGONDE. Ontzaglyke oorlogsman! ik merk uit uw verhaalen, (390) Dat Macbeth in den stryd altyd zal zegepraalen. Vaarwel! komt vliegen wy, daar ’t oog dien krygsman ziet. (Loclin vertrekt aan de ééne zyde des tooneels; Fre- gonde en de Bergschotten vertrekken aan de andre.) [p. 19]
Myn vader! hoe! gy volgt dit uur hun schreden niet? SEVAR. (Ter zyde.) Neen, zoon! ,, Dit teder woord bedekt nog aan zyne oogen Zyn’ rang van erfgenaam van Duncans staatvermogen.’’ MALCOLM. (395) In ’t eind’ heeft Macbeths arm den koning wraak verschaft; En Cawdor, een’ barbaar, een wangedrocht gestraft. Na zo veel euveldaên, zo veel elende en lyden, Heeft Inverness gevecht een eind’ gemaakt aan ’t stryden: ô Eedle Duncan! hoe, hoe streelt my uw geluk! (400) Hoe streelt my Macbeths moed en laatste heldenstuk! SEVAR. Wat Duncan aangaat, zoon! het lot wil nog gehengen, Dat achterdocht zyn gif zal met zyn’ heilstaat mengen. Helaas! ontwyfelbaar blyft hem de vrees nog by. Zo Macbeth hem behoud by Schotlands heerschappy, (405) Heeft dappre Herford hem gesierd met lauwerbladen, Hy ziet met bittre smart door Menteth zich verraaden; Die, mooglyk binnen kort, zelfs dezen dag misschien, Hoogst wel verdiend den kop zal aan de rechtsbyl biên. Hoeveel geruchten, die op alle tongen leven.... [p. 20] MALCOLM. (410) Eén is ’er bovenäl, dat heimlyk my doet beven. Myn vader! is het waar, dat, als ons hoog gebergt Zyn spitste toppen in een dikke mist verbergt, Wanneer de duisternis zich uitbreid door dees streken, By ’t schemerende licht der starren, die verbleken, (415) Zich de overledenen vertoonen aan ons oog, Die zwarte tovery aan ’t stille graf onttoog? Dat wy godinnen zien, woest, naar, vol yslykheden, Die dwalen door het woud, bedrieglyk in hun schreden, Eensslags daar buiten treên; de moederen ontsteld (420) Doen vlugten met hun kroost, aan haare borst bekneld; Terwyl de landman, door een’ schrik niet uit te spreken, Met zyne kudde vlied naar afgelegen streken; En dat de schrik, op ’t zien dier monsters, menig held, Verscholen in zyn vaên, ter aarde heeft geveld? (425) Is ’t waar, dat stormen, die aan onze stranden loeijen, By dit alöud paleis een onweêr deeden broeijen? Ja, dat men gieren, by het licht van ’s bliksems gloed, De hooge toorens zag beverwen met hun bloed? Wat wreede rampen zal dit voorspook ons voorspellen? SEVAR. (430) Verban uit uwen geest die beelden, de u kwellen. Bedenk veelëer verheugd de wending van het lot, Daar Macbeth dezen dag zal keeren naar dit slot. MALCOLM. Goôn! hoe zal hem zyn zoon na ’t pynlyk afzyn streelen! Hoe zal hy zyn gevlei aan ’t wichtje mededeelen! [p. 21] (435) ô Waaröm kon ik niet, nadat ik had gestreên Voor mynen koning, my vertoonen op zyn schreên! Maar dan moest ik gewis my verr’ van u begeven... Myn lot hangt aan uw lot, met myn geluk en leven. SEVAR. ’k Ben dus verzekerd dat een blinde drift naar eer, (440) Of woeste zucht naar roem en grootheid, nimmermeer U aan myn’ arm ontneem’, schoon die niet meer kan baten? MALCOLM. Zoude ik myn’ vader in zyn’ ouderdom verlaaten? SEVAR. Niets heeft by my den loop van uw geluk gestremd? MALCOLM. Ik dank het lot, dat hier myn woonplaats heeft bestemd. SEVAR. (445) Gy wyt het lot dan niet een onrechtvaardig lyden? MALCOLM. ô Vader! wat monarch kan ik op de aard’ benyden? Men geve aan hem myn boog, en zien wy of zyn hand De monsters beter treffe in ons zo boschryk land! — ’k Leef vry en onbekend; ik voed een rein geweten. (450) Wat heil kan op deez’ aard’ zo schoon als ’t myne heeten! SEVAR. Zou Schotlands scepter, met den flonkerglans der kroon, U niet bekoren, zo ze u wierden aangeboôn? MALCOLM. Wat ben ik voor het ryk? Myn stam (dank ’t Alvermogen!) Heeft my aan al ’t gevaar der oppermagt onttogen. [p. 22] (455) Helaas! had Donalbain* het daglicht hier gezien, Hy zou, met meer geluk, nog levend zyn, misschien. Gy, die het licht my gaaft, ô gy! wiens achtbre grysheid Myn jongkheid hebt gevormd naar ’t voorschrift uwer wysheid, ’k Bezweer hierby de goôn, dat zo hun goedheid vry (460) De keuze van myn’ stam en vader liet aan my, Zo zy my, door een keer van ’s lots onwrikbare orden, De eer boden van de zoon van Duncan zelf te worden, Dat ik hen zeggen zou: ,, Hergeeft my myn woestyn, ,, By ’t deugdenbeeld, dat gy my vader hebt doen zyn. SEVAR, (ter zyde.) (465) ,, Ach, waarôm is hy niet myn eigen zoon geboren!’’ (Hier hoort men een oorlogs marsch.) MALCOLM. Wat vrolyk krygsmuzyk, myn vader! doet zich hooren? SEVAR. ’t Is Macbeth; hy genaakt gelauwerd, by ’t gebaar...* MALCOLM. Myn hart springt op van vreugd. Zie hier zyn heldenschaer’. [p. 23]
nen vóór hem, die hy in den slag van Inverness verö- verd heeft.) MACBETH. (Verstrooid van gedachte, en in eene peinzende gestalte.) (Tegen één Hoofdman.) Plaats deze vaênen daar. Door u zy fluks vernomen, (470) Of Menteths hoog verraad is gantsch aan’t licht gekomen, En zo hy daarom reeds ter dood veröordeeld is, Schenk hem, zo Duncan ’t wil, zyn schuldvergiffenis. (Ter zyde.) (Tegen een’ ander’ Hoofdman) ,, Hy had de dood verdiend.’’ My zy bericht gezonden, Of Herfords lyfsgevaar vermeerdert door zyn wonden. (475) Neem alle kracht der kunst met zorg en vlyt te baat, Om dezen eedlen held te sparen voor den staat. (Tegen de Bergschotten.) Gy, deelgenooten van myn roem! ô koele helden! Keert naar uw woningen, bebouwt uw vruchtbre velden, Omärmt uw vrouwen; smaakt, met een gerust gemoed, (480) Een heil dat minder blinkt, en meer aan ’t hart voldoet. (Tegen allen.) Vertrekt, laat my alleen. [p. 24]
Na uit den stryd te treden, Heeft voor een’ held natuur te meer aanlokkelykheden: Myn Macbeth! zie uw’ zoon! MACBETH. ’t Blosje, op ’t gelaat verspreid, Streelt myn vervrolykt oog door lieve aanvalligheid, (485) Ik zie in ieder trek beminlyke onschuld spelen. FREDEGONDE. Waartoe uw tederheid hem siddrend meê te delen? MACBETH. Wie, ik? — ik sidder niet! — FREDEGONDE. Intusschen hoor naar my: ’k Denk dat een onderhoud met u hoogst nodig zy. (Roepende.) (Ter zyde.) Men koom’. ,, Hy schynt ontroerd.’’ (Eén haarer vrouwen verschynt; zy wyst op het kind, dat door deze vrouw van het tooneel word geleid.) Ga, ’k laat hem aan uw zorgen. [p. 25]
(490) Myn Macbeth! gy houd my een heimlyk wee verborgen. Vreest gy ook by den vorst de laagheid van den nyd, Die norsch uw lauwren ziet verkregen in den stryd? MACBETH. ’Er is ’er zeker één. Nolfock kwam my ontdekken, Dat nyd in ’s konings hart myn glori wil bevlekken. FREDEGONDE. (495) Wie is hy? MACBETH. Glamis. FREDEGONDE. Baart u dit verwondering, Daar zyne list voorlang myn doorzigt niet ontging? Ziet gy niet hoe zyn kunst, door laage vleijeryën, Den zwakken Duncan zoekt naar zynen wil te leiên? ’k Weet, dat door ’t heilig recht van zyn doorluchtig bloed, (500) Hy, na des konings dood, den troon beklimmen moet; Maar, schoon dees blyde hoop zyn trotsheid mogt behaagen, Toch voelt hy ’t woên des nyds aan ’t wrokkend harte knaagen En zoekt op Macbeth, door zyn overwinning groot, Wraak voor een’ luister dien geen Glamis ooit genoot. (505) Hy, wreed in ’t ongeval, en werkzaam in zyn traagheid, Voed steeds de gisting van zyn yverzucht en laagheid; [p. 26] Hem drukt, in zyn gevoel, de last die op hem kleeft, daar hy ’s verwinnaars moed de zege niet vergeeft. Hoe lyd zyn scheemrend oog dien schitterenden luister, (510) Die eensslags hem verlicht in zyn vergeeten duister? Ik denk met siddring nog aan ’t yslyk oogenblik, Toen ’t slot door roovers wierd by nacht vervuld met schrik, Toen plondring, moord en vuur, dat reeds ’t gewelf deed kraaken, My uit den arm der rust al gillend deên ontwaken; (515) ’k Was moeder: — ’k rukte, met het bloed myns volks bespat, Myn zoon’ ter rustbedde uit, dat reeds had vlam gevat; By ’t naar geschreeuw, het vuur, en ’t staal der moordenaaren, Hield ik hem in myn’ arm beveiligd voor gevaaren; En ’t was nog even tyd. Maar toen by ’t eind der nacht (520) Der moordren vlugt de rust weêr had in ’t slot gebragt, Toen ik myn’ zoon herzag, en ’t licht der morgenstraalen, Toen mogt myn moederhart in vreê weêr adem haalen; Daar ’s kinds gelach, en stem, die staamlend tot my klonk, Wanen deed dat ik hem nochmaals ’t leven schonk. (525) En, in ’t verward gewoel van myne ontroerde zinnen, Schoot Glamis inborst my op ’t oogenblik te binnen. MACBETH. ’k Zal nooit gelooven, zo men geen bewyzen heeft, Dat hy tot onzen val dat rot gewapend heeft. FREDEGONDE. Haast zal ik door Nolfock, dit wreed geheim ontwinden (530) Hy is oprecht, scherpziende, en één van uwe vrinden. Wie ons vyandig is, word’ ras aan ons bekend; Maar ’k zie verwildring nog op uw gelaat geprent, [p. 27] ’k Zie uw droefgeestig oog als langs dees muuren waaren; Gy voed een heimlyk wee, dat gy niet wilt verklaren. MACBETH. (535) Gyzelf verlicht myn’ geest: by ’t Invernessche woud, En ’t rotsig dal, daar stilte een’ naren zetel bouwt, Den toegang akelig maakt naar ’t hof dat wy betreden, Verscheen me een kloeke vrouw, steeds vlugtende op myn schreden; Zy had een kroon op ’t hoofd, een’ scepter in de vuist, (540) Haar oog verbaasde my; haar houding, onbezuisd, Spookächtig, dreigend, wreed, en tevens als schroomvallig,... Haar leest dan wel gevormd, dan éénsslags weêr wanstallig, Sloeg onverhoeds myn ziel, in ’t eigenste oogenblik, En met verwondering, en onbeschryfbren schrik. (545) Wie kan zy zyn? FREDEGONDE. Hoe! kwam zy Macbeth nooit te voren? Treft Yphctoonaas naam voor de eerste maal uwe ooren? Zy leest in ’t duister boek van ’t lot, door gunst der Goôn, Zy ziet dáár’t weê en ’t heil van ieder waereldtroon. Verborgen kwaad, gedoemd zich ééns te zien verdelgen, (550) Ja, schynt, met éénen blik, al ’t aanstaande in te zwelgen. Gantsch Schotland pleegt haar raad, van hare magt bewust, Ook ’t volk van Feroos strand en Zwedens zuiderkust. Die achtbre scepter, die haar hand u deed ontdekken, Moet voor haar Godsspraak ons een’ zekren waarborg strekken; (555) Nu is’t dat ze, als de wind het dryvend zwerk doorgiert, Den teugel des geheims in ’t eenzaam pynbosch viert: [p. 28] Dan doet haar stem, waar voor elk sterveling moet yzen, Den vorsten op den troon het hair ten berge ryzen; Dan zoekt zy weêr, by nacht, in eenig oud gewelf, (560) Haar Waarvoorzeggend brein brengen tot zichzelf, En houd onverwrikbaar steeds haar schrikverwekkende oogen, Vertrouwden van de Goôn, gevest op ’s hemels boogen. Ze is hier. MACBETH. ô Goôn! FREDEGONDE. Kan ’t zyn, dat zy u vrees verwekt? Voorzeker is ’t uw lot dat haar hier heenen trekt? (565) Voorzei ze uw heldendaên en roem niet in dees streken, Dat uw zeeghafte vuist uw’ koning ééns zou wreken, En heeft zy Cawdors trots niet duidlyk ons voorspeld, Met tweedragt onder ’t volk, en inlandsch krygsgeweld? Donalbain* door de hand van moordenaars verslagen? (570) Ja, alles wat wy hier met eigen oogen zagen? ’k Spreek van dien erfprins niet, die hoop van Duncans stam, Die hem eensslags de hoop op nageslacht, benam. Die zwakke Malcolm! in zyn kindsheid weggenomen; Wy zagen, om zyn dood, zyns vaders traanen stroomen.... (575) Wie zyn’t dan, (tusschen ons, sla de oogen naar den troon:) Die’t bloed meer roept dan u tot de eedle Schotse kroon? Menteth, die Cawdor tot zynn’ aanhang kon verleiden, Voelt ligt dit oogenblik zich’t hoofd van’t ligchaam scheiden; En Herford, zo ’t gerucht in ’t leger is gegrond, (580) Ondanks alle onze zorg, zal sterven aan zyn wond! (men, ... Zie daar voor’t minste èén’troost in uw angstvallig vreezen. [p. 29] Myn Macbeth! als de vorst niet meer op de aard’ zal wezen, Leeft slechts een enkel man door wien gy alles derft: Met nadruk, en hem sterk in het gezigt ziende: ’t Is Glamis die belet dat gy den scepter erft. (585) Men kon zich vleijen... gy zult ligt myn drift verschoonen... Ik moest myn’ weetlust u, door drang van ’t hart, vertoonen’! Deze Yphyctoona houd gemeenschap met de Goôn! Ik wilde.... ô, dat zy zich éénmaal aan my vertoon, Ja, ’t ongemeenst geluk zal met haar komst genaken... (590) Zy komt, myn Macbeth! zy komt thans haar werk volmaaken. Een strelend voorgevoel beheerscht me in volle kracht!... Zie, zie waarheen u reeds uw’moed en glori bragt; Zie hoe gy volk, soldaat, en adel kunt verpligten, Het lot deed veel voor u, en ’t zal nog meer verrichten. MACBETH. (595) Vermeetle! zwyg, en zwicht. FREDEGONDE. (595) Waaröm is ’t dat myn oog Zich niet op ’t raadbesluit der Goden vesten moog? Het noodlot is voor ons; en ’t geen ’t ons ook verwekke... MACBETH. Smeek liefst dat ons de gunst des Hemels dit bedekke. FREDEGONDE. Waaröm of Yphyctoone eerst toevlugt nam naar’t woud?.. (600) Waaröm is ’t dat zy zich thans in dit hof onthoud? Zo haare mond de kroon u toeschikte in uw leven... MACBETH. Elendige! ach! Vlugt met me [p. 30] FREDEGONDE. Ik zie uw leden beven! MACBETH. ô Dwaaling van den slaap! Naargeestig kind der nacht!... Neen, ik heb u vernield door myne redenkracht. FREDEGONDE. (605) Dus, waarde Macbeth! blyft uw ziel voor my gesloten; De tedre liefde die wy van elkaêr genooten, De naam van myn’ gemaal, uw zoon, myne en zyn smart... Dit alles heeft de kracht verloren in uw hart! Gy wilt dan zwygende aan een angst ten prooi verstrekken; (610) Dien ge aan uw Fredegonde in’t minst niet wilt ontdekken! Wat angst beklemt uw hart? Waaruit spruit uw verdriet? Van waar toch dat uw oog den wand met afschrik ziet? Wat naare droom heeft dus uw zinnen overrompeld? MACBETH. In welk een vrees heeft die my na den stryd gedrompeld! (615) Doch oordeel of ze my beängstigt zonder reên. Ik waande dat ik trad, in naare duisterheên, Door een verschriklyk woud, langs de akeligste paden, De wind gierde, in’t verschiet, door lang verdorde bladen; ’t Was in dat somber uur waarin de dag, gekeerd (620) In ’t west, met schrik de komst van ’t droomenheir vermeert, Schrikbeeldverwekkend’ voor den geest, door schyn bedrogen. Naby een brandende eik verschynen voor myn oogen, Drie vrouwen... welk gezigt! neen! ’t menschlyk oog zag Drie zulke afgryslykheên, zo walgelyk opgetooid! (625) Haar woest en straf gelaat deed my; in al de trekken, [p. 31] De dolle vreugd van ’t hart, verêeld in wrok, ontdekken. Zy pleegden ’t noodlot raad in ’t lillende ingewand Van een zieltogend kind, doorstoken met haar hand; Daar, aan des offers zy’ die naare helgedrochten, (630) De hoop en de uitkomst van een yslyk misdryf zochten; Daar by het vinden van die gruweldaad, de mond Een Hemeltergend lied van dank ten Hemel zond... Verwonderd treed ik toe. ,, Bestaat gy?’’ durfde ik vragen, ,, Of komt gy my, ter straf, met dreigend voorspook plagen? (635) Met onderling gejuich, in onbekende taal, Riep de één straks de ander toe, zelfs meer dan éénemaal; De monsters nadren my; en, met een lagchend wezen, Waarin een yle trek en woestheid was te lezen, Drukt hunne maagre hand den vinger op den mond, (640) Alsöf hun addertong tot zwygen zich verbond. Ik spreek haar aan; doch zy verdweenen uit myne oogen: De één had een zware slang om ’t middenrif gebogen, De tweede had een’ staf in haar bebloede hand, De derde zwaaide een’ dolk verwoed naar alle kant. (645) Dit drietal heeft met drift, als door een’ storm gedreven. By zyn verdwyning zich naar dit paleis begeven: Daar ’t vlugtende uit myn oog, my, op een’ schorren toon, Dees taal ten afscheid liet: ,, Uw erfdeel is de kroon!’’ FREDEGONDE. En hebben ze u gewekt? MACBETH. Neen! ’t spraaklid scheen gebonden, (650) Verstyfd; en op een taal die ik niet kon doorgronden, [p. 32] Is een gevloekte hoop in myne ziel ontstaan, Die ’t hair, nog klam van zweet, my deed ten berge staan. Zo verr’ nog van den troon... hoe nog daartoe te komen!... Ik durfde een wreed Aanstaand’ niet inzien zonder schroomen. (655) In ’t einde, in myn bedryf en reine schuldloosheid, Vond myne kiesche deugd een weinig zich gevleid, Om ’t geen verleiden kan pligtmatig af te keeren. ’k Zocht in my all’ wat diende om ondeugd af te weeren. De rust herleefde in my op ’t eigenste oogenblik: (660) Myn hand, die walglyk scheen, daar ’t hart kromp door den schrik, Greep toen een bloedend lyk, met rilling in zyn leden;... Ik was ’t, die in de nacht, met wagchelende schreden, Onzeker spoedend’ naar een duister ledikant, Een’ weerlooz’grysäart ’t staal had in de borst geplant.
(665) Mynheer! de koning komt, ontbloot van praal en wachten. MACBETH, verblekende, en ter zyde. ,, ôHemel! Welk een angst! Wat maalstroom van gedachten!’’.. SETON. Gy zult hem zien. FREDEGONDE, ter zyde, met vervoering en blydschap. ,, Zo ras!’’ [p. 33] SETON. Slechts Glamis volgt zyn schreên; Zy zoeken rust by u voor hun vermoeide leen.
De vorst is hier, mynheer! verhaast tot hem uw schreden. MACBETH, in verwarring. (670) Gaan wy. FREDEGONDE. Is dit de weg om naar hem toe te treden? Gy dwaalt van ’t spoor. MACBETH, zich herstellende. Ik dwaal noch van myn’ pligt, noch trouw. Ontfangen wy den vorst met diep ontzag, mevrouw! MACBETH treed eerst naar buiten; FREDEGON- DE volgt hem en houd het oog geslagen op zyne schreden. Einde van het tweede Bedryf.
Wat doet myn’ echtgenoot door deze naare zaalen, Terwyl hier alles rust, in ’t eenzaam duister dwaalen? (675) Wat is toch ’t groot ontwerp dat voor zyn zinnen zweeft, Waarôm toch of zyn borst van hoop en afschrik beeft? Hy wil, ik stel dit vast, eene onderneming waagen, Waarvan hy ’t denkbeeld niet dan pynlyk kan verdraagen. Wierd Macbeths wanklend hart door de eerzucht ééns verblind!... (680) Ach! brande in hem, als my, die dorst naar ’t hoog bewint! ô Ja! hy durfde... ô Neen! hy is te zwak van zinnen, Nooit ondernemend’, stout, dan als hy moet verwinnen. Een scepter zou vergeefs hem wenken in ’t verschiet, Dien wachten kan hy slechts, dien grypen durft hy niet. (685) Gy hebt, ô Macbeth! door uw offers steeds te spaaren, Dien geest niet die zich moet aan groote misdaên paaren. Ik sloeg nog straks hem gae’: met een verslagen ziel Bezag zyn oog een’ brief, die hem met schrik ontviel, Hy nam dien open op. Maar wat kan de oorzaak wezen [p. 35] (690) Dat zyn verwilderd oog dien niet heeft durven lezen? Op ’t enkle woord: ,, Gy zult den koning by u zien!’’ Verbleekte zyn gelaat, by ’t wagchlen zyner knien. — ’t Gaat vast, een groot ontwerp heeft zynen geest onstoken; Een hoop, aan ’t hart geboeid, word door zyn hart weersproken. (695) Veeltyds word door den droom den staat van ’t hart verbreid; En ’t geen de ziel stilst wenscht ontdekt met trouwloosheid: Wat afschrik by ’t begin eens misdryfs ons doe beven; Hy wykt, als ’t in ’t verschiet voor ’t oog een kroon doet zweven. Wie ’t misdryf niet verwerpt zodra ’t in hem ontstaat, (700) Neemt somstyds mooglyk toch het misdryf in beraad; Wat zeg ik? meer dan half heeft hy het reeds bedreven; En hy die droomend’ zich in ’t kwaad heeft toegegeven, Kan ’t wakend’ ligt bestaan. Schep moed! doorgronden wy Wat in den brief voor ons tot nog toe verborgen zy. (705) Men komt... ’t Is Macbeth zelf! Koel, met gelatene oogen, Word aan zyn zwoegend’ hart de waarheid best onttogen.
Zy gy ’t? myn Macbeth! Spreek: wat zonderlinge drang Bestiert, daar alles slaapt in dit paleis, uw’ gang? Hoe! Gy bedekt voor my ’t geen u verdriet kan baaren! MACBETH, ter zyde. ,, Ach! goden!’’ [p. 36] FREDEGONDE. (710) Laat my vry den grond van ’t wee verklaren, Dat u de ziel doorgrieft, en dat uw kwynend hart Die diepe zucht ontrukt tot ligtnis van uw smart. Trouwlooze Glamis rust by Duncans legerstede: Dit bant uit Macbeths ziel den minsten zweem van vrede. (715) Gy ziet gewis met pyn een’ lagen duisterling, Die, hoe eerzuchtig, nooit op gloripaden ging, Wiens oogen nydig zien op uw verheven daden; Een’ vleidend’ hoveling, met gunsten overladen Van een’ monarch, dien gy bevestigde in ’t gebied, (720) Daar hy, in volle rust, zo hoog eene eer geniet; Daar hy, op ’t hoonendst... MACBETH wyzende op het vertrek, waarin de koning en Glamis zich bevinden. Ja! de goedheid van den koning Gunt Glamis aan zyn zyde een legplaats in myn woning. Ik moest... FREDEGONDE. ’t Is my bekend: zyn strafbre nyd rust niet, Myn Macbeth! vóór dat hy uw heldenbloed vergiet’. (725) Uw zoon, benevens my, moet zyne woede vreezen... MACBETH. Tot zulk een’ groote stap... moest hy eerst koning wezen. FREDEGONDE. Welhaast zal hy dit zyn. MACBETH. Myn Fredegond! misschien. [p. 37] Nolstock deed myn den drom van myn verraders zien, Aan Glamis dienst verknocht; hy wees my al hun wegen; (730) Hy onderrichtte my van alles wat zy plegen, En wat hun boze list baldadig wagen dorst, Om myne trouw verdacht te maken by den vorst. Gestuit... FREDEGONDE, met drift. All’ ’t geen hy zweeg weet ik u uit te leggen; ’t Geen hy niet heeft gezegd zal ik u kunnen zeggen. (735) Maar ’k zie uw hart ontroerd; het torscht met scherpe pyn Den last van een ontwerp, dat waarlyk groot moet zyn. Wat aanslag smeed gy toch?... Met verstoordheid. ’k Zeg, antwoord op myn vragen MACBETH. Ik vorm geen’ aanslag. FREDEGONDE. Iets schynt toch uw hart te knagen. Ligt dat uw bange droom nog uwe zinnen kwelt. MACBETH. (740) ’k Herdenk somtyds all’ ’t geen die droom my heeft voorspeld. FREDEGONDE. Zou eenig doodlyk nieuws ook uwe rust doen zwichten? MACBETH. &#Een brief, dien ik ontfing... FREDEGONDE. Wat kan die u berichten?... [p. 38] MACBETH. 146;k Zal dien niet lezen. FREDEGONDE. Niet!... Welk een geheimenig Weêrhoud u van een zaak, die groot kan zyn, of is? MACBETH. (745) Wy hebben, Fredegond! zolang wy de aard’ betreden, Hier dagen van verdriet, en nederslagtigheden, Waarin de sterkste mensch, door ’t schild van moed gedekt, Hoe koel is tegenspoed, zichzelv’ ten last verstrekt. Wat voelen wy den tyd in ’t midden van ons lyden, (750) Hoe vlug zyn loop ook zy, schoorvoerende ons ontglyden! Hoe kampt de ziel, in ’t juk van dreigend wee gebukt, Met een afmattend pak, dat haar ter nederdrukt! Hoe lang schynt my dees nacht! FREDEGONDE. Waarôm niet liefst te denken Aan all’ waarmee’ ge u ziet door gunst van ’t lot beschenken? Gy ziet u door die gunst reeds nader by den staf. MACBETH. (755) Niets wederstreeft tot nog de hoop die ’t lot my gaf. Het verdre is duisternis. FREDEGONDE. Maar eindlyk zie myne oogen. Drie prinsen slechts van rang, van afkomst en vermogen, Die tusschen Schotlands troon en u gerangschikt staan. Het noodlot... [p. 39] MACBETH, uit een diep gepeins bekomende. (760) Ydle vrees die my heeft aangedaan! Zo echter my myn droom deed in ’t aanstaande lezen!... ’k Weet niet wat hoop my vleit, en my ten borg zal wezen... FREDEGONDE. Wat ook ééns de uitkomst van deze eerste Godspraak zy, Veeg, als ’t aan Macbeth past, een tweede stout daarby. MACBETH. Wat meld die? FREDEGONDE. (765) Macbeth! gy moet my myn’ stap vergeven; De ondraagbre twyfeling moet eindlyk zyn verdreven. Denk, Yphyctoone weet, voorzegt wat nadrende is. MACBETH, met schrik. Gy hebt haar raadgepleegd!... FREDEGONDE. Waartoe ontsteltenis! ’k Begaf haar in deze uur. Van ’t geen u is beschoren, (770) Myn Macbeth! heeft haar mond de waarheid my doen hooren. Het was alsöf ze u zag. ’t Was of een Godlyk licht, Met vat u nadrende is, straalde uit haar scherp gezigt; Ja, of ’t betovrende oog, getuige van uw daen, U volgde daar de zege u kroont met lauwerbladen. (775) ,, Hoor,’’ sprak zy: ,, Macbeth! hoor: in ’t bloedig veld van eer ,, Hebt gy de heldenkrans verdient door uw geweer. ,, Uw’ meesters rang ontbreekt alleen aan uw belooning; ,, Wat nu betreffen moog’ dien hoogen rang van koning, ,, Hoor ’t geen de Hemel u doet door myn’ mond verstaan: [p. 40] (780) ,, Welhaast zal ’t Schotse ryk uw wetten ondergaan. ,, Myn staf is niet gevormd om logens klem te geven: ,, Herdenk uw’ droom ; welhaast ziet ge u ten troon verheven. ,, Heersch , Macbeth! heersch." MACBETH. Ik voel dat myne twyfeling zwicht. De kracht van’t noodlot spreekt, en heeft myn oog verlicht. (785) ,, Herdenk uw’droom!" ô Goôn! wat wonderbaar vermogen Bragt myn zo vreemde droom zo spoedig voor hare oogen! FREDEGONDE. Vergeet den brief toch niet, die u, ô Macbeth! wacht; Ligt word een groot geheim daardoor u aangebragt, Die brief ontroert myn’ geest. MACBETH. Gaan wy terstond dien lezen? (790) Ik keer, daar de inhoud u niet meer bedekt zal wezen. (In het weggaan, ter zyde.) ,, Uw erfdeel is de kroon!"
Ziedaar zyn’ strikbereid. Bezwymeld door de vreugd, loopt hy waar hoop hem leid. Hy stelt me, in flaauwe taal, die hy my steeds deedhooren, Geen bange deugd meer voor, bekwaam den moed te smooren. [p. 41] (795) Door woede der begeerte is ’t bloed in vlam gebragt, De kroon ontsteekt zyn hart, haar schittering heeft nu kracht, ô Goôn! zo Menteth, nu reeds wettig omgekomen, Ten loon zyns kwaads, zyn bloed op een schavot deed stroomen! Zo stoute Herfort, zwaar in ’t jongst gevecht gewond, (800) Thans in ’t gevolg daarvan zyn levensëinde vond!... De koning in het graf... dan is slechts één verrader, Myn’echtgenoot ter spyt, den Schotschen zetel nader. Die schelm is in myn magt: zyn bloed, dat billyk vlied... Neen, Glamis! Duncan! neen, ge ontkomt myn slagen niet. (805) Het lot wilde uwe komst hier tot uw’ val gehengen, ’t Lot heeft begonnen, ik zal ’t verdre werk volbrengen. Hun slaap zal eeuwig zyn! Op morgen zie dit land Myn’ echtenoot ten troon, den scepter in de hand, Daar hy als meester spreekt. De scepter!... Hoogst genoegen, (810) Dat myne ziel vervult, en ’t lot my toe kan voegen!... Keer, ô myn Macbeth! keer; ik brand van ongeduld! Eénzelfde vuur heeft thans ons beider hart vervuld. Keer! ’t Weinig haatlyk bloed dat nooit uw’dolk zal missen, Is door één zorgryk uur ligt van deez’ grond te wissen. (815) Stoot toe! regeer! En gy, ô troon! ô dorst naar eer! Verblind myn’echtgenoot, verlicht my meer en meer. En gy, geduchte Goôn! die voorzit by het moorden, Zo, tot volmaking van uw wreedheid in deze oorden, Ter lessching van uw’dorst, één enklen offers dood (820) U niet genoegsaam waare, of ’t bloed te langsaam vlood, Zo ’t koele bloed de borst dier grysäarts straks onttogen, Ter koeling van uw’ brand te zwak is van vermogen. [p. 42] Voegt dan, door uwe kracht, myn bloed daar ylings by, En put het uit myn borst, in uwe razerny... (825) Komt, daalt, en zweeft om my en wanklen Macbeths schreden; Schenkt my, een zwakke vrouw, der helden kracht en reden; Myn gantsche Wezen gloeije alleen van heet gevoel Voor kroon, voor scepter en den koningklyken stoel; Verdik ’t snelvlietend bloed in myne ontstoken adren, (830) En laat geen menschlykheid met haar gevoel my nadren; Smoor in myn hart all’ ’t geen slechts zweem naar wroeging heeft, Met de inspraak van natuur, die tederst in ons leeft, En steeds zo treffend’ spreekt in à levens eersten bloezem; Verkeer de melk in gal in mynen moederboezem... (835) Maar Macbeth nadert reeds! begeerte dryft hem voort. ’k Zie met vermaak zyn’ tred, die wanklend my bekoort, Het misdryf is volbragt, zó hy my slechts wil hooren, En Schotlands oppermagt zyn hart nog kan bekoren. ô Welk een hoop, myn zoon! Voor ’t moederlyke hart! (840) Eèns zult gy koning zyn!
Ik wachtte u reeds met smart. ô Macbeth! deze brief, met een geheim beladen... [p. 43] MACBETH, schielyk. Dat Menteth dood is. FREDEGONDE. Hoe!... MACBETH. Hy had zyn’ vorst verraden: Voor ’s konings levering, aan Cawdor stout beloofd, Betaalde hy die daad rechtvaardig met zyn hoofd. FREDEGONDE. (845) Is ons van Herfords lot niets zekers toegezonden! MACBETH. Hy is met heldenroem gestorven aan zyn wonden. FREDEGONDE. Zy beiden! Op een’ tyd MACBETH. Zy beiden! FREDEGONDE. Ziet gy nu Den kleinen tuschenstand van Schotlands troon en u? MACBETH. Gaan wy... myn bloed verstyft! FREDEGONDE. Wel nu! wat doet u vreezen? MACBETH. (850) Zy slaapen. FREDEGONDE. En wy niet... De nacht... haar duister wezen... Haar floers, dat groote daên en groote ontwerpen dekt, En ’t ondernemend hard ter moedige uitvoer wekt, [p. 44] Die droom... Verstaat gy my? MACBETH. Ja. FREDEGONDE. Macbeth! MACBETH. Fredegonde! FREDEGONDE. Rust Glamis niet dit uur naast Duncans sombre sponde?... (855) Wanneer ontwaaken zy? MACBETH. By de eerste scheemring. FREDEGONDE; na om zich heen gezien te hebben, hem toefluisterende, doch met nadruk. Nooit! (Met snelheid.) Zie, Macbeth! in deze uur uw groot ontwerp voltooid. Staar enkel op de kroon; uw arm moet u die geven, Ik voelde lang een hoop in myne zinnen zweven, Een zeker voorgevoel, dat, zo ik my verbeeld’, (860) My heeft den hoogen wil van ’t noodlot meêgedeeld. ’t Voorzag den slag: hy is rechtvaardig:’t doet by’t wapen Tot hunnen val gewet, onze offerhanden slaapen. Het voert u, rennend langs een’hoop doorluchte doôn, Met schreden, sneller dan uw wenschen, naâr den troon. (865) ô Macbeth! de uur’verloopt: gy kunt uw koning maaken Terwyl nog Duncan slaapt, nooit als hy zal ontwaaken. Ja,de eerzucht voere uw’ geest tot aan den hemelboog, Heb geen gelyken meer, en styg nu uit hun oog. [p. 45] De Godspraak is vervuld: ’k zie u myn heil bereiden, (870) De straalen van uw’ glans zich langs myn’schedel spreiden... Wat eer voor mynen zoon, en wat geluk voor my! Dat ik de moeder en de Gade eens konings zy! ô Macbeth! Laat myn hoop, zo fier! niet langer zuchten. ’t Is tyd... MACBETH. Maar de eer,de deugd,de erkentnis,doen my duchten! (875) Een Grysäart, koning, vriend, en nog van myn geslacht, Die in myn eigen hof zyn sluimring veilig acht, Die, zo hy wierd gedreigd door moordend staal te sneven, Zou roepen: ,, Macbeth! help me, en red kan’t zyn, myn leven!’’ FREDEGONDE; ter zyde. ,, Hoe! nu reeds wroeging...’’ MACBETH. O Myn gade! hoor my nu: (880) ’k Heb deernis met myn’zoon, myzelven en met u. ’t Is zonder reden niet dat angsten ons beroeren. De Hemel schynt zyn’toorne ons siddrend toe te voeren. Waar dwaalde toch myn geest in zyn verbystring heen! ’k Zou Duncan slagten! ik! — die voor hem heb gestreên! (885) Voor welk een’prys zoude ik den hoogsten eerrang koopen? Tot waar geluk behoeft myn zoon geen kroon te hopen! Wat Glamis aangaat, dat hy vry de rust geniet, Die thans de zagte slaap en gastvryheit hem bied. Zyn kwelling om myn’ roem is uit zyn oog te lezen; (890) Maar als hy snood is, moet dan Macbeth dit ook wezen? Kom, laten we aan de deugd een nieuwe hulde biên,... [p. 46] En laat ons ’t morgenrood bevryd van wroeging zien. FREDEGONDE. Word Glamis dan uw vorst? MACBETH. Wat was’t ontwerp? ô Goden! Wy hadden tot ons wit dan Glamis moord van nooden. (895) ’k Had zonder zyne dood vergeefs den vorst geslagt, En ’t grootste misdryf had geen vrucht my aangebragt... Nog meer, ik moest vooraf in ’t brein een vinding scherpen, Om Duncans dood by ’t volk op Glamis hals te werpen; ’k Moest tevens lasteraar en Koningsmoorder zyn! FREDEGONDE. (900) De vlek van dezen moord had tegens hem veel schyn: Men haat hem,en daar hy voor allen ’t ryk moest erven, Viel zeker de achterdocht hem van Duncans sterven. MACBETH. Uw geest, ik zie dit klaar, nog klevende aan den troon, Is dan altyd vervuld van zyn verleidend schoon! FREDEGONDE. (905) ’k Ben moeder Macbeth! ja, uw droom, ’t geducht vermogen Van Yphyctoona maalt de rykskroon voor myne oogen; En, daar ik Glamis woên door zyne dood belet, Hoopte ik myn’ echtgenoot en zoon te zien gered! ’t Beken nochtans vry uit, zo ’k éénmaal had besloten, (910) Dat ’s Konings kroon den glans myns scheldels zou vergrooten... ’k Ben van een teêre kunne, in ’t algemeen niet woest; Maar, uiterlyk met schroom, zodra ik toeslaan moest, Zou de ondernemingzucht, door moed en kracht gesteven, [p. 47] Van twintig Macbeths straks, in mynen boezem leven; (915) ’k Weet niet wat foltring my kon worden toegedacht, Maar ééns ’t ontwerp bepaald, dan had ik ’t ook volbragt. MACBETH. Goôn! gy zond, zonder schrik, den slag die my doet schroomen... FREDEGONDE. Ja, zonder schrik, MACBETH. En ook van wroeging vry? FREDEGONDE. volkomen. MACBETH. Hoe! vry van wroeging! vry van wroeging! Neen, gewis... FREDEGONDE. (920) Wy! Duncan een barbaar, niet meer myn Koning is. MACBETH. Voleind, voleind,ô Goôn! FREDEGONDE. Ik moet terstond vertrekken. Nolfock verlichte u voorts. (Zy maakt eene beweging om zich te verwyderen.) MACBETH. ô! Blyf! om my te ontdekken.. In naam van onzen zoon!... FREDEGONDE. Wel! open dan ’t gezigt: Die Duncan, die uw’ arm zyn redding is verpligt, (925) Voor wien ge uw bloed vergoot,dien gy weêr hebt verheven, [p. 48] Die u verschuldigd is den scepter en het leven, Die, nevens Glamis, word door haat hier heen geleid, Daar hy u vriendschap toont, en alle minzaamheid, Die Duncan zelf... MACBETH. Ik beef! FREDEGONDE. Komt schandlyk u verraden, (930) Een’held dien hy vervloekt met ketenen beladen, U straffen voor een’ roem die ’t loon uws krygsmoed is, En kerkren tot uw dood in een gevangenis. MACBETH. Hy is nog niet ontwaakt. Ondankbre! gy zult sneven, Uw dood is vast gesteld, daar ik nog ben in ’t leven. FREDEGONDE. (935) Bedwing die drift. MACBETH. Ga! zie, (hoe siddren al myn leên!) Of ’t all’in diepe rust, en kalmte is om hen heen.
Dat thans de zucht tot wraak myn boezemsmart verligte, De slag is me opgelegd Kom! Redden wy myn’ zoon. (940) Het lot beveelt my’n arm... myn arm volgt due geboon! [p. 49] Het lot, voorzittende in ’t bestier van ’t aardsche leven, Heeft in een yzren boek myn’ koningsmoord geschreven. Ik schuw dien, en ik vlieg... Gy, marmer hofgesticht! Heb geen geheugen, geen gehoord, en geen gezigt! (945) Verdubbel om my heen uw sombere akligheden;... De aard’ voel’ myn voeten niet, waar ze in dit duister treden. ’t Is tyd.
Zy slaapen. MACBETH. Wie heeft daar gesproken? FREDEGONDE. Ik. MACBETH. Waart ge in de kamer van den vorst? FREDEGONDE. Dit oogenblik Is alles voorbereid; de kamerdeur is open; ’t Schikt all’zich tot hunn’val, ’t schynt all’ ons meê te loopen. MACBETH. (950) Hun slaap?... FREDEGONDE. Is diep. [p. 50] MACBETH. Ik hoor gerucht.. zo onverwacht!...
Mynheer! het is hoog tyd voor uw belang te waaken, Het volk van Lancastford komt dit paleis genaaken. (955) Zy trokken in de nacht ten zekren overval, Naar de oord daar Duncan thans met Glamis sneuvlen zal. MACBETH. Laat ons alleen.
Zy zyn ’t die ’t misdryf op zich laden. FREDEGONDE. Voor ons zal hunne vuist in ’t bloed der offers baden; Maar zo die by geval den slag zich zien ontrukt, (960) Dan voegt uw’ arm den slag die andren is mislukt. [p. 51]
Te wapen! FREDEGONDE. Men valt aan.... Om wis te triömferen, Vlieg... Maar gy aarzelt! MACBETH, wanhopig. Neen!... ik ga zyn hoofd verweren. FREDEGONDE, terwyl hy van haar afsnelt. ô Hemel!... Volgen wy; en dryven wy zyn voet Naar ’t heilryk wanbedryf, welks vrucht ons kroonen moet. Einde van het derde Bedryf.
Dat wroegingwekkend beeld voor eeuwig zy onttogen!... Nog éénmaal ingetreên! nog éénmaal hem aanschouwd... ’t Is of zyn bloedig lyk my aan de deur weêrhoud! Wat misdaad! welk een schrik!... myn krachten zyn bezweken! (970) Waar vlugt ik! In wat oord myzelv’ dit uur ontweken! (Met de uiterste yzing.) Ik hoor gerucht. Men komt... ô wonder!.... scherpe straf! Elk voorwerp schetst zyn dood my op elk voetstap af! Hoe bloedryk was hy nog!... Elk traan droogt in myne oogen! ’k Voel zonder wderkeer my aan myzelv’onttogen. (975) De wanhoop... Bidden wy: ,, ô Hemel!’’... Zwyg, barbaar! Dat woord sterft in uw’mond... Kom! vostenmoordenaar! Verga!... ’t Is van de Goôn... Ik zal myn straf niet derven. Ik sidder te gelyk voor ’t leven en voor ’t sterven. Ja, Macbeth moord zichzelv’... In ’t hevigst van myn pyn (980) Is ’t ysselykste wee myzelv’ ten walg te zyn. Hier voel ik knagingen... [p. 53]
Misdadigste aller vrouwen! Zyt gy ’t? Wat yselyk leed hebt gy den vorst gebrouwen? FREDEGONDE; ter zyde. ,, Wat blikken!’’ MACBETH. Antwoord my... (Met verwarring en schrik afbrekende.) De dag baart nog geen licht! Onttrekt zy zich, uit schrik, of gramschap ons gezigt! (985) Dit duister... ’t godendom, met recht ter wraak gedreven, Heeft ligt om my natuur een’ andren loop gegeven! FREDEGONDE. Herstel uw zinnen; zorg in dezen staat vooral Dat wegens Duncans dood geen argwaan op u vall’. MACBETH, uit een diep gepeins bekomende. Neen! neen! ik kon geenszins dien wreeden moord verrichten; (990) Het mededogen sprak, en deed myn woede zwichten. Gy zyt het, wreede vrouw! Gy hebt myn hand bestierd, Waardoor de moorddolk hem in ’t hart gedreven wierd. Nolfock verlicht’ myn oog, ja, hy is nog in ’t leven!... FREDEGONDE. Ik kwam dit oogenblik om u bericht te geven (995) Dat hy gesneuveld is. [p. 54] MACBETH. ’k Versta ’t, op uw geboôn! Ik heb altyd uw hart zien dorsten naar de kroon. Ik moest door uwe dood... FREDEGONDE. Wel! laat me uw dolk doorboren, Barbaar! om in mynbloed uw woedend vuur te smoren! Ik mor deswegens niet; zo gy, in ’t eind’bedaard... MACBETH. (1000) Stuit dan dien stroom van bloed, die tot my vloeit langs de aard; Ontruk my ’t hart, dat zich door wroeging voelt bestoken, Die grys, zieltogend, ’t bed dat ik nog ginds zie rooken, Myn schrik, myn deernis, myne ontroering en myn woên... Die snoode handen die van angst my siddren doen.
(1005) ô Macbeth! men verwint, de vyand is gevloden, Nadat hy Glamis en den koning durfde dooden. Vorst Duncan leeft niet meer, aanvaard nu Schotlands kroon, Die thans uw erfdeel is, door ’t hoog besluit der Goôn. [p. 55] Het volk, nog juichende om uw roemryk zegevieren, (1010) Eischt dat terstond die kroon uw’ schedel zal versieren. Maar Duncans schim eischt wraak. Dat ons gebed om Hoog Verhoort worde, en ons oog den moorder vinden moog’! Dat wy hem naar verdienste, en zonder deernis, straffen, En ’s konings koud gebeente eene eedle wraak verschaffen. (1015) Dit ’s, Macbeth! onze wensch; en de uwe is?... MACBETH. Dat hy sterv’. FREDEGONDE. Dat hy, door ’s Hemels wraak ontdekt, het leven derv’! LOCLIN. Verleen dan ons gesmeek, ô Hemel! Gunstige ooren; Het klim’ tot voor uw’ croon; ’t behage u ras te hooren! Vermoorden Duncans schim spreekt tot u uit het graf, (1020) En eischt, met ons, de wraak van uwe handen af. Hem de kroon aanbiedende. Zie dus, ô Macbeth! u het teeken aangeboden Der glansryke oppermagt, door ’t hoog bestier der Goden. Uw zegen, Hemel! zy gehecht aan zyne kroon! MACBETH, ter zyde. ,, Helaas! ik kan voor my ’t niet wenschen van de Goôn!’’ FREDEGONDE. (1025) Wat zegt ge? LOCLIN, na het wetboek opgeslagen te hebben. Aanvaard met één het heilig boek der wetten, Die deugd beloonen, en op misdryf straffen zetten: [p. 56] Bescherm de vryheid, als het grootste heil op aard’, Zorg altyd dat zy zich met trouw en orde paart. Denk, dat in ons gebergte, als wy den oorlog vreezen, (1030) Een koning niets dan ’t hoofd der oorlogsmagt moet wezen; Denk, dat gantsch Schotland, dat voor uwe grootheid blaakt, U schutsheer van de wet, niet haar verkrachter maakt. Zorg wel voor uw’ onderdaan te doen naar ’t wetboek leven, Gehoorzaam dat, eer ’t volk uw’ wil gehoor kan geven. (1035) Bescherm uw volk als held! en doe het recht als vorst. MACBETH. ô Mogt ik, daar myn hand thans Duncans rykskroon torst, Getrouw zyn, zo als hy, aan zware vorstenpligten, En alles wat ik kan tot heil van ’t ryk verrichten! Ach! is ’er iemant meer gevoelig voor ’t gemis (1040) Van hem, wiens levensëinde op ’t hoogst verschriklyk is. (De schim van Duncan wanende te zien.) ’t Is Macbeth; ja, vertrouw... Wat wil dit yslyk wezen? Door welk een wonderwerk zyt gy op de aard’ verrezen? Wat doet, afgryslyk spook! u dit paleis betreên? LOCLIN. Waaruit ontstaat die schrik? FREDEGONDE. Uit welgegronde reên: (1045) Dees wreede vorstenmoord treft hem te sterk de zinnen, Die misdaad schynt een poos zyn reden te overwinnen. (Stil tegen Macbeth.) Is dit dan de oorlogsman! de koning! beeft hy nu Voor iets dat niet bestaat? [p. 57] MACBETH, met verwilderde oogen. Dáár is hy!... ’k Zweer het u! FREDEGONDE, in stilte, tegen Macbeth. ,, Denk dat men op u ziet. Doe weêr uw grootheid blyken!’’ Tegen Loclin. (1050) Myn waarde Macbeth!... Ach! gy moest ons oog ontwyken! Gy ziet niet dan te klaar den grond van onzen druk. Beklaag der menschen zwak, beklaag hun ongeluk. MACBETH, verwonderd op Fredegonde en Loclin ziende. Hoe! niet verbleekt!... FREDEGONDE, stil. ,, Kom! volg me.’’ MACBETH. Ik voel myn geest bedaaren, En dat myn reden weêr myn zinnen op doet klaaren. Tegen Loclin. (1055) Kom! dat uw hand my fiere als opperhoofd van ’t ryk. LOCLIN. ô Vorst! aanvaard uw kroon. MACBETH. ô Wreed verschynsel! wyk! Met stoutheid. Wyk! zeg ik, van my af! Sints wanneer zyn de spooken, Gehavend, en ontboeid, ter graaven uitgebroken? Plaagt u de staatzucht nog in ’t yzren juk der doôn? (1060) Zoekt nog uw walglyk hoofd bezwalking voor de kroon! Schoon gy me uwe oogen bood, die helsch en brandend staaren, [p. 58] Met uw bestorven hoofd, en zwaar bebloede hairen... LOCLIN. ô Hemel! MACBETH. Heeft dan de aard’ nooit misdaên meer gezien? De lykbus liet voorheen zich nooit haar prooije ontvliên; (1065) Steeds was het graf in rust , thans laat het gantsche schaêren Van opgeruide doôn langs onze gronden waaren. FREDEGONDE. Loclin! verlaat ons toch. Uw byzyn voed alleen Misschien in dezen staat zyn naare angstvalligheên. Voldoe aan myn begeerte. LOCLIN, tegen zyn gevolg, en de Berg Schotten Ach! Laat ons gaan, myn vrinden! (1070) Uw koningin beveelt, laat ze ons dienstvaardig vinden. Bevelen wy de kwaal des konings aan den tyd. (Zy vertrekken.)
,,Ik duchte ontdekt te zyn." Tegen Macbeth. Myn echtgenoot! zyt gy’t? Word dan uw geest bedwelmd door ydle harsenspooken, Door sombren angst verwekt?... [p. 59] MACBETH. Misschien heb ik gesproken?... FREDEGONDE. (1075) Ja! MACBETH. Heb ik me ook verraên? FREDEGONDE. ’t Is door myn zorg gelukt, Dat de oorzaak van uw’angst aan de oogen wierd ontrukt. MACBETH, zagt, en met blydschap. Men kon dan niet in ’t minst myn’ koningsmoord ontdekken? FREDEGONDE. Men bleef dien onbewust. MACBETH. Myn taal, myn houding, trekken... FREDEGONDE. Verraaden niets. MACBETH. ’k Schep lucht. Op de kroon wyzende. Ach! Fredegond’! ziedaar (1080) Het voorwerp van uw’ wensch. FREDEGONDE, met nadruk. Zorg dat men dat bewaar’.
Myn vorst! uw deugd verpligt me u ’t grootst geheim te ontvouwen: [p. 60] ’k Zag door vorst Duncan my zyn’ zoon als kind betrouwen; Hier is hy. In deez’ brief, uzelv’ ter hand gesteld, Word u zyn prinslyk bloed en hogen rang gemeld. (1085) Gy zult hem kroon en troon zyns vaders wedergeven; Hy is die waardig, MACBETH, ter zyde. ,, Goôn!’’ FREDEGONDE, ter zyde. Wat naricht! hy in leven!... MACBETH, tegen Sevar, na den brief gelezen te hebben. ’t Is Duncans schrift en ring. FREDEGONDE. ô Grondsäart! waarheid spreid Haar glas op ’t geen gy meld door uwe eenvoudigheid. Ga! Macbeths ziel zal de uwe in reinheid evenaaren. (Zagt, tegen één der wachten, die binnen treed.) Gy moet hen beiden heusch in dit paleis bewaaren, (1090) Verslaat hy ’t? (De wacht vertrekt.) (Tegen Sevar.) Macbeths ziel dorst niet naar de oppermagt. Haar glans hadt op zyn hart, ô grysäart! mooglyk kracht; Maar hy ziet met vermaak de kroon op ’s erfprins hairen. SEVAR. In Macbeth moet die deugd ons geen verwondring baren. (1095) Ik dring niet dat men ras een’ Wees verheffen moet, Als landman in ’t gebergt’ by rotsen opgevoed. Ik kon in myn woestyn myn’ prins geen lessen geven, [p. 61] Dan zeden die natuur my heeft in ’t hart geschreven; Dit ’s alles wat ik kon. Thans is ’t uw werk, mynheer! (1100) Dat uwe wysheid hem den pligt eens konings leer’. Zyn naam en hoge rang blyv’ nog een wyl verholen. Weläan! ik laat hem thans aan uwe zorg bevolen. ’k Weet wat men met een hart dat groot is moet bestaan. MACBETH. Gy hebt u niet vergist: uw wensch zal zyn voldaan. (1105) Nu Duncan niet meer is, zyn wy zyn asch verschuldigd Dat zich zyn zoon door ons als koning zie gehuldigd. Dat dit het grootste loon voor Duncans deugden zy! SEVAR. Ja, Macbeth! Dit is waar, de jaaren leerden ’t my: Men ziet der vadren deugd veeltyds aan ’t kroost beloonen. (1110) De Goôn, die aan den vorst zich vreeslyk streng betoonen, Bewaarden nog voor ’t minst in dezen zoon zyn bloed, Herschenkend’ hem door u all ’t geen hy erven moet. (Tegen Fredegonde.) Gy, gade van een’ held! in ’t kroost aan u gegeven Plaatst ’s Hemels magt uw loon of straf hier in dit leven. (1115) Zyn zegen, of zyn vloek, hangt af van u, en tyd. Bedenk uw’ pligt tot hem, meest dat gy moeder zyt. (Hy vertrekt met Malcolm.)
Wat, Macbeth! nu verricht? Kan u de kroon behagen? [p. 62] Daar gy die nemen durfde, en alles daarvoor waagen, Daar gy die nu bezit... Na zo veel stoute daên, (1120) Spreek! acht gy u verplit die weder af te staan? Wilt gy ’t zo duur gekochte op ’t zelfde tydstip missen... MACBETH. Reeds nu!... FREDEGONDE. De tyd is kort, wy moeten ras beslissen, De kroon kan de onze zyn tot een’ geringen prys. MACBETH. Hoe dan! verklaar my dit. FREDEGONDE. Dees brief is zyn bewys; (1125) Het lot deed dien alleen in uwe handen komen: Gy kunt regeeren, en geen bloed behoeft te stroomen. MACBETH. ’t Is waar. FREDEGONDE. ô Myn gemaal! zie daar u op den troon: Verniel slechts dit geschrift, en gy behoud de kroon... Een daat by nacht gepleegd baart zelden achterdenken. MACBETH. (1130) Ik stem dit toe. FREDEGONDE. Regeer! niets zal uw’ luister krenken: Gewis zal Duncans zoon op ’t hoogst te vrede zyn, Als hy ter stille rust weêr keert naar zyn woestyn. Nog meer: na rampen die den burgerkryg verzellen, Wil ’t vaderland een’ vorst die alles kan herstellen. [p. 63] MACBETH. (1135) Ten minste wenchte ik dit; maar zeg me, is ’t waarheid, dat De koning myne dood gewis besloten had? FREDEGONDE. ’k Heb uit Nolfock voor ’t minst de zekerheid vernomen.. Doet nu nog al ’t verrichte uw hart de wroeging schroomen? MACBETH. Nog dikwyls zal myn ziel het denkbeeld myner schand’... FREDEGONDE. (1140) ’t Kan zyn. MACBETH. Ik stel dit vast. Ach! zie hoe beeft myn hand! Dees brief moet al myn vrees vernieuwen en vermeêren! FREDEGONDE. Wel! de aanval is daarvan niet moeilyk af te weeren: Zo gy nog wroeging voelt, zo die uw’ geest nog kwelt, Myn Macbeth! dat dees brief my word’ ter hand gesteld! MACBETH, na zich een weinig bedacht te hebben. (1145) Neen, ik behou dien liefst, en zonder voort te vaaren, Laat ons den storm in ’t hart een weinig doen bedaaren. Dat op een’ andren tyd hiervan gesproken zy.
’k Voorkom ’t geen in dien brief my immer kan doen beeven: (1150) Die scepter en myn dolk zy nog my by gebleven. [p. 64] Maar ’k zag zyn’ angst: hy kan den prins, en grysäart zien, En, zonder’t minst gedruis, by duister doen ontvliên. Sevar! en Duncans zoon! wel aan, ’k moet, zonder draalen, Door uwer beider dood volkomen zegepraalen! (1155) ’k Bedenk, terwyl de nacht hier alles rusten doet, Wat moorder, welk een’ arm ik hiertoe kiezen moet... ’t Is all’ voorzien. Men heersch’! — ’k weet wat ’er dient bedreven; Waartoe beraad? De zoon moet, als de vader, sneven. ’k Vrees wroeging, noch gevaar, nog geesselroe’ der Goôn! (1160) Ik ken slechts één gevaar, dat is, ’t verlies der kroon! Men kan de Diadeem ten halve nooit beminnen. Vrees, Macbeth! voor myn wraak; roep Duncan voor uw zinnen! Indien ik tusschen u en ’t ryk myn keus beslis, ’k Ben nog dezelfde, en kies wat meest my dierbaar is. (1165) Maar welk een taal deed my die woeste grysäart hooren? Welk voorzeggend woord lag hy my straks te voren? ,,De Hemel, zegt hy, plaatst nadezen in myn’ zoon ,,Of myn kastydingen, of al myn deugdenloon.’’ Ach! zo myn kroost éénmaal... Wat angst... wat heimlyk vreezen!.. (1170) Wat sluit die schriktaal in? ,,’t Lot deed uw moeder wezen!’’ Ik weet niet... maar ik beef; en in myn’ schrik en smart, Drukt eene onzigtbre hand een’ moorddolk in myn hart. Zwygt, ydele angsten! zwygt! Eer ik de kroon herschenke... Volbrengen wy den slag, vóór dat men ons verdenke. (1175) ô Kroon! ’k Heb u bewaard door een misdadig woên,... Zo ’t moet, zie hier den arm die alles af zal doen! Einde van het vierde Bedryf.
Verzwakt en onverzeld, al sidderende om te dwaalen! Ik yz’ dan!... Macbeth!... ach! hoe wankel is uw aart! (1180) Gy zyt op heden niet die gy op gistren waart. Geslingerd door ’t geweld van onweêrstaanbre driften, Zyt gy nu naauw’ in staat om ’t goed van ’t kwaad te schiften! ’k Roep u vergeefs te rug! ’k zoek vruchteloos u weer! Ik kende een’ Macbeth braaf, vol moed, getrouw aan de eer, (1185) Die voor zyn’ koning streed, en voor zyn’ konings staaten, Die eedle Macbeth heeft in alles my verlaaten! Ontslaan we ons van een kroon die al myn onheil wrocht,.. Ach! dat ik éénmaal weêr myzelve worden mogt! Maar, nooit!... dit hart is voor zyn wroeging reeds bezweeken, (Met afgryzen zyn oogen op zyn rechter hand slaande.) (1190) Zie die vervloekte hand!... ’t Vergoten bloed zal spreken, Nooit zwyfen!... Ach! ik waan dat in dit heilloos oord, In dit onzalig hof, besmet door koningsmoord, Op last der Wraak, ’t Gespook, bewandelaars der nachten, De Razernyën, zyn gesteld op alle wachten. (1195) Myn konings schim verstyft me, en is steeds aan myn zy;... Verdwenen van deze aard’, leeft hy alleen voor my, Voor my! die daar hy is door my van de aard’ verdwenen, Myn leven stervend maakt, my nooit zal rust verlenen. [p. 66] Daar ik elk uur myn beeld afschuwlyk aan zal zien! (1200) Daar telkens ’t angstig hart zichzelven wenscht te ontvliên!... En op geen smeekgebeên ooit kalmte meêr kan smaaken, Ja, Macbeth zei me zagt: ,,Gy zult nu eeuwig waken!’’ Kom! zien wy mynen zoon. ô Godlyk wraakgerecht! Het zoet der schuldloosheid is eeuwig my ontzegd! (1205) ô Zoon! indien de Goôn de felle bliksemstraalen Voor my bedekt, ééns doen op uwe kindsheid daalen!... Ik voel een heimlyke angst ontstaan in ’t zwoegend hart, Neen! nooit wierd ongestraft de menschelykheid getart. ’Er zyn dan Goôn der wraak, wier altyd waakende oogen, (1210) Het misdryf gadeslaan, schoon met een nacht omtogen, De mensch hoopt dwaas dat kwaad hun oog verborgen blyv’... Slechts slaapt het wraakgerecht in de uur van ’t wanbedryf; Maar na de sluijer is van ’t misdryf weggenomen, Doet zyn geheven zwaard het hart des booswichts schroomen. (1215) Wat foltrend’ leven, als elk oogenblik ons plaagt! Als ’t oog geen voorwerp ziet dat ooit aan ’t oog behaagt; Ontwakende in de nacht met schrik en boezemsmarte. Daar niet één oogenblik de knaging wykt van ’t harte! De zoon van Duncan slaapt, van knaging onbewust, (1220) Daar ik door ieder stap, en ritsling word ontrust; ’t Waar’ honderdmaal meer heil zyne euveldaad ontvloden, In onzer offren plaats te rusten by de dooden. ô Duncan! schrik noch zorg bestoken u in ’t graf, Geen Macbeth, Cawdor, niets belaagt uw hoofd en staf. (1225) Geen wrokkend eedgespan kan daar uw rust bestryden. Gelooft ge, ô Vorst! dat ik uw dood nu moet benyden? Dat zich uw stem niet meer ter wraak om Hoog vervoeg’; [p. 67] Ach! daar ik levend’ ben geniet gy wraak genoeg. Dat dan den erfgenaam de scepter zy geschonken, (1230) Myn snoode Gade ligt in diepen slaap gezonken: ’k Verberg haar myn ontwerp; ’k heb alles voorbereid: Vóór dat de dageraad zyne eeste glanssen spreid, Moet, nevens ’t volk, Loclin dit bloedpaleis genaaken. Ach! laat ik my ’t berouw in ’t einde ééns waardig maaken. (1235) ô Goôn! wie nadert my?
Myn prins! zyt gy het zelf? Wat voert u in de nacht alleen in dit gewelf? MALCOLM. Helaas! MACBETH. Waar gaat gy; MALCOLM. Ik begeer noch kroon, nog staaten. Laat me, op dit oogenblik, deze aklige oord verlaaten. MACBETH. Maar u is ’t ryk. MALCOLM. Dat thans myn oog met afschrik ziet! (1240) ’k Verlaat daar voor de rust van myn woenstynen niet. MACBETH. Wie was ’t die dit gevoel in uwe ziel verwekte? [p. 68] MALCOLM. Sevar, die tot myn heil ten vader my verstrekte. MACBETH. Gy sproot uit Duncan! MALCOLM. Waar’ zyn lot gering, als ’t myn’. Hy zou door ’t moordend staal niet omgekomen zyn. MACBETH. (1245) Beklaag die snooden slechts daar ze in de wroeging leven. MALCOLM. Wat is de wroeging? MACBETH, met een diepe zucht. Ik kan ’t u te kennen geven. (Hem aan de hand drukkende, en zuchtende.) Ken, ken die nooit!... Maar, prins! zeg, wat bekoorlykheid Is voor uw zinnen toch in ’t aklig woud gespreid? Wat schoonheid vind ge aan rots, aan woeste stroom en winden? MALCOLM. (1250) Elk plaats is schoon daar wy de ware zielrust vinden? MACBETH. En wat vermaakte u? MALCOLM. Vrede en vrijheid was myn vreugd, ’t Gelyke in levensstand by onzer landlien jeugd, Door mynen arbeid ons voor nood te zien bewaaren, De weêrlooze onschuld stout te redden uit gevaaren, (1255) En ’t zoet vermaak dat ik aan myn’ natuurgenoot, In ’t woud verdwaald, somtyds by nacht een schuilplaats bood. [p. 69] MACBETH, ter zyde. ,,ô Goôn!’’ MALCOLM. Wat baat een schat? die is in ’t woud niet te achten! Ik oeffende onbeschroomd myn vlugheid en myn krachten; En onder ’t nedrig dak, leefde ik bevryd van druk, (1260) Leefde ik volmaakt voldaan in ongestoord geluk; Sevar heeft my geleerd, steeds, zonder tegenstreven, Te lyden ’t geen natuur elk mensch heeft voorgeschreven; Myn rotsen zyn my waard, en dees naargeestige oord Heeft veel dat walg verwekt, niets dat den geest bekoort. MACBETH. (1265) Maar Schotland wil dat gy zyn’ rykstroon zult betreden. MALCOLM. Gy, Macbeth! zult dien troon met meerder vrucht bekleden. ’k Heb nooit den grooten pligt der koningen geleerd: ’k Heb slechts met pyl en boog, en landbouwtuig verkeerd; ’k Hield nooit een gretig oog op vorstlyke eer geslagen. MACBETH. (1270) Prins! daarom zyt gy juist meer waard’ een kroon te dragen. In armoede opgevoed, bleef in uw woesteny De strenge waarheid u steeds onafscheidlyk by. Nooit deed een hoveling, door lage vleijeryën, Een zwymelbaarend gif nog in uw’ boezem glyên. (1275) U voegt de Schotsche kroon; zie haar met mannenkracht: Hebt ge in uw eenzaam oord niet somtyds overdacht, Hoe edel ’t hart moet zijn eens mans ten troon verheven? Van welke deugden hy standvastig blyk moet geven? [p. 70] Wat wenschte gy? dat hy rechtvaardig ware en goed? (1280) Wel aan! gy, wees die vorst. Volg, met een’ vasten voet, Hoogst waard’ uw eedlen rang, het licht der zuivre reden, Volg uw eenvoudig hart, en nooit uw grilligheden. Zo gy uw volk bemint, beöeffen dan met vlyt De kunst van voor hun heil te pleiten in den stryd. (1285) Uw hart heeft u gezegd wat u betaamt te leeren. Ja, prins! ondanks uzelv’, wil ik u doen regeeren, Dus wil het Duncan, ’t ryk en ’t Hemelsche Albeschik, (Ter zyde, met eene vervoering van blydschap.) ,, Ik ben weêr die ik was. Zielstrelend oogenblik! ,, Dank, Hemel! voor myn hart een’ weg tot rust te banen. (1290) ,, En voor de vloeibaarheid der bron van myne tranen.’’ MALCOLM. ô Macbeth! gy beklaagt myn’ vaders ongeluk; Gy hebt zyn recht verweerd,... hoe troostryk is me uw druk! MACBETH. Ach! prins! ’k heb noodig om, tot weenen aangedreven... Maar Schotland is uw erf, ik moet u dat hergeven. (1295) Ja, ik hergeef het u, by ’t kennen van uw’ stam, Met eindloos meer vermaak dan ik ’t dees nacht bekwam, Ga heen, keer tot Sevar... ik ga, met snelle schreden. Loclin en ’t nadrend’ volk in stilte tegen treden. (Hem de hand biedende.) Gy, treê door my ten troon; uw versch ontloken magt (1300) Zie ’s Hemels zegening zich ryklyk toegebragt! ’t Slaapt all’ nog in ’t paleis, draag zorg dat Fredegonde Met door uw tred ontwaake in ’t rusten op haar sponde; [p. 71] En breek een rust niet af, die honderdmaal een’ vorst, Den dag herinnerd, ’t wee der zorg stortte in de borst.
Ontfangen wy de kroon, door Macbeth ons geboden. Helaas! Wat nare zorg verknocht aan ’t hoog gebied, Rukt rennende op my aan in ’t uitgestrekt verschiet! Myn Sevar! eedle ziel! ik moet u dan begeven! (1310) ’k Zal dan niet meer by u in zoete kalmte leven!... Zyt gy ’t? myn vader! wat heeft herwaarts u geleid?
’t Is Macbeth dien ik wacht in deze omstandigheid, Waarin myn oor geroerd door zware en doffe stappen... Maar laat in dit paleis niets aan ons oog ontsnappen; (1315) Sla ’t all’ in stilte gade, en geef op alles acht Wat omgaat op deez’ grond, in ’t holste van de nacht. (Malcolm vertrekt) [p. 72]
’k Zie een schrikbarend wee aan onze zyden zweven, Ik zie ’t gevolg daarvan, ’t oog is daarin verlicht: (1320) Is ’t schriklyk zustrental dat hier die onrust sticht.
Ach! vader!... SEVAR. Nu! wat is ’t? MALCOLM. ’k Zie Macbeths egaê nadren... Nooit joeg een schrikbeeld my meer yzing door myne aderen! Zy lacht, terwyl haar oog van wreede moordzucht brand; Zy zwaait een toorts in de ééne, een’ dolk in de andre hand. (1325) Maar schriklykst is het dat, daar wy haar’ geest zien waken, Het ligchaam sluimert, spreekt, geen werking schynt te staken... Daar is zy! [p. 73]
Zy treed slaapwandelend binnen; een dolk is in haar rechterhand; in de linker houd zy een toorts. Zy nadert langzaam tot een’ armstoel. De oogen ten Hemel heffende, met al de uitdrukking van eene pynlyke vreeze. Goôn der wraak! Zy zet zich voor een tafel, en steekt den dolk in de scheede. SEVAR, stil. Een misdaad kwelt haar’ geest. Men hoor’! FREDEGONDE. Verheugd, en met een geheimzinnige houding. Die daad... is door de nacht bedekt geweest. Waaröm zoud gy de kroon, ô Macbeth! wedergeven? Met den dolk eene beweging makende, alsöf zy iemant verscheidene wonden toebragt. De zoon voele op zyn beurt... SEVAR. ô Goôn! dit doet my beven! [p. 74] FREDEGONDE. Zich zelf toejuichende, met de blydschap, over eene voldaanen eerzucht. Ja! alles is verricht: myn kroost erft Duncans kroon! Met vermaak en alle moederlyke tederheid. Dat ik dit hoofdsieraad passe op uw kruin, myn zoon! Als zich een vlugtig denkbeeld trachtende te herinneren. (1330) Wie heeft my toch gezegd? ,,’t Lot deed u moeder weezen.’’ Met angst. Zo ééns uw borst het staal eens moorders had te vreezen! Teder. ô Hemel! Met een angstige houding, de hand aan den neus brengende. Steeds dat bloed!... Met groote tederheid. Ik zou zyn Jood dan zien! In traanen. Met schrik, en zich de hand wryvende. Ik! hunne moeder... Neen! dat bloed zal nooit ontvliên. Zich met hevigheid de hand wryvende Met diepste de smart. ô Goôn!... Weg van myn hand! weg, druplen, die my pynen... Zich de hand sterker wryvende. Met het tederste medelyden. (1335) Myn zoon! myn dierbaar kind!... Zal nooit dat bloed verdwynen! [p. 75] Met teekenen van dolle spyt, zich in de hand knypende. Dan nimmer!... nimmer!... nooit! Alsöf zy zich een dolk in ’t hart voelde drukken. Ik voel myn hart verscheurd! Na diepe zuchten, die eene hevige smart aanduiden, en die als uit het diepste van het hart worden voortgebracht. Ach!... Ach!... Ach!... Haar gelaat verheldert trapsgewyze, en gaat, als ongevoelig, over de diepste droefheid en smart, tot alles wat blydschap en eene levendige hoop aanduid. Door wat hoop voel ik my opgebeurd! Zagt, alsöf zy Macbeth by nacht riep, en hem de rustplaats van Malcolm aanwees. Macbeth! daar ligt Malcolm. Met vervoering. Kom! Alsöf zy zich verbeeldde hem beschroomd te zien en te wanklen; de schouders met medelyden optrekkende. Zie hem angstig zwichten! Met de houding van iemant die een besluit neemt om zelve te handelen. Gaan wy! Met blydschap. Hy slaapt! [p. 76] Met een zigtbaar vast vertrouwen, en in den diepsten slaap. Ik waak. Zy beschouwt de toorts met staarende oogen; vat die aan, en staat op. Dees fakkel zal my lichten. Zy treed naar dien kant van het tooneel, door welken zy naar buiten moeten treden. Eénsslags stil staande, met alle teekenen van begeerte en ongeduld, en als waanende de klok te hooren. (1340) Zyn doodklok slaat!... Met ingespannen opmerking; roerloos, den arm recht uitgestoken, en tellende. Eén! twee! Waanende naar het bedde van Malcolm te treden. Ziedaar het uur der dood! Zy ontbloot den dolk, en wykt, by aanhoudenheid slapende, onder één der gewelfbogen, na dat zy met den dolk in het bed heeft gestooken, waarin Malcolm en Sevar niet weten dat haar zoon rust.
ô Hemel! ’t is door u dat ik haar dolk ontvlood! Maar, ach! myn vader moest voor haar verwoedheid bukken! SEVAR. ô Prins! gy ziet hoe zwaar ons de euveldaden drukken. [p. 77] MALCOLM. ’k Wensch liever honderdmaal te sneuvlen door haar hand, (1345) Dan dat my zulk een hart ware in de borst geplant!
De nacht bedekt ons nog; ’t word mooglyk ras te spade. Volgt myne schreên. SEVAR, tegen Malcolm. Weläan! Macbeth geleid hen onder één der gewelven, en treed voor een wyl naar buiten.
Wy dienen Macbeths gade. Een andre Moorder; mede achter de gewelven. Malcolm verga! Een derde Moorder; mede buiten het gezigt der aanschouwers. Zie hoe hy door den sabel sterft! [p. 78] MACBETH, met een diepe zucht. ô Goôn!... Macbeth zwaar gewond, in het binnen komen ondersteund door Malcolm en Sevar. MALCOLM. Hoe! ’t is voor ons dat gy het leven derft! (1350) Wy zien dan, daar gy gingt om ons de dood te ontrukken, Het staal, op ons gewet, u in den boezem drukken!
LOCLIN. (Met het volk toetredende.) ô Hemel! Macbeth sterft! MACBETH. Myn vrienden! hoort naar my: Erkent Malcolm voor prins; dat hy uw koning zy! Een papier vertoonende. Ziet Duncans brief; dees zelf zal ’s prinsen rang verklaren. (1355) Met hem te doen vergaan door deze moordenaren, Was’t dat myn wreede gae’ zyn’ staat te dekken zocht,... (1360) Hiertoe heeft Fredegond’ de moorders omgekocht. Ik heb, door ’s Hemels hulp, hem aan den slag ontheven. Loclin! u zy na hem het recht ten troon gegeven. Sevar! aanvaard deez’ brief... Prins! dat uw heil vergroot’!... Ik sterf... en, Hemel! u... U dank ik voor myn dood. [p. 79]
FREDEGONDE, schiet, ylings ontwaakt, met verbaasdheid toe. LOCLIN, tegen FREDEGONDE. Gedrocht! zie uw’ gemaal!... FREDEGONDE, met de uiterste yzing. Hoe! Macbeth! wreed doorstoken!... LOCLIN. De Hemel, snoode vrouw! heeft uw ontwerp verbroken. Malcolm leeft!... Macbeth gaf, in ’t aanzien van de goôn, (1365) Ons Duncans brief... Ken, ken in dezen prins zyn’ zoon. FREDEGONDE, in razerny. ô Woede!... LOCLIN. ô Ja! de straf zal na uw misdryf komen... (1370) Maar, monster! welk een bloed hebt gy op nieuw doen stroomen? Nog rookt uw hand!... ô Goôn!... Wien stiet gy door de borst? FREDEGONDE, de oogen op haare hand slaande. Ik vlieg straks naar myn’ zoon!... De rustplaats van haar kind ziende. Een bed met bloed bemorst!... [p. 80] ’k Zie ’t klaar!... myn slaap!... Ik wierd, door ’s Hemels wraak, verkoren, Myne euveldaên ter straf, myn’ zoon door ’t hart te boren! Op het bedde toeschietende, en de voorhangsels wegrukkende. (1375) Ach! dat hy leefde, en slechts nog ’t minste teeken gaf Van ademhaling... Het ligchaam van het kind betastende; met een schrikwekkend geschreeuw. Dood!... Ontzield!... ô Smart!... ô Straf!... Ik vlieg hem na! Zy doorsteekt zich, en stort by het bedde ter neder. LOCLIN. Haar bloed zal ’t ryk op nieuw doen bloeijen... Men hoort een’ donderslag. Des Hemels gunst herschynt, zy doet dees donders loeijen; De pestwalm van één booze is onze lucht ontgaan; (1380) De Godsstem dreigt het kwaad, en meld ons Goden aan.
vs. 31, 455 en 569 Donalbain er staat: Doualbain vs. 311 ,, is er staat: "is vs. 467 gebaar... er staat: gebáar... |
