Johan Beets: Dichtkonst. Amsterdam, 1668.
Uitgegeven door drs. G.C. van Uitert.
Red. dr. A.J.E. Harmsen, Universiteit Leiden.
Ceneton — Facsimile bij Ursicula — BooksGoogle
In deze uitgave zijn evidente zetfouten gecorrigeerd en gemarkeerd met een asterisk.


p. I Voorwerk, p. 1 Melissa, p. 51 Daphne eerste deel, p. 107 Daphne tweede deel, p. 165 Daphne derde deel, p. 219 Mengelrijmen, p. 279 Liedtboeck, p. 298 Brieven
Continue
[p. I: Gegraveerde titel]

M.r. // IOHAN // BEETS // Poezy.

[p. II: blanco]


[p. III]

Mr. JOHAN BEETS

DICHTKONST

Van verscheide stoffen:

WAAR ACHTER

BYGEVOEGHDE BRIEVEN

VAN

R. HOGERBEETS,

EN ANDREN,

Rakende den Auteur en vrunden, zijn
toegepast.

[Vignet: fleuron]

Tot HOORN,
––––––––––––––––––––––––––––––––––––––––––––––––––––––––
By Hendrick Iansz. Marius, Boeck-verkooper op de Nieuwe-
straet, 1668.


[p. IV: blanco]
[p. V: Wapen]


[p. VI]

DES WAPENS ROEM.

    HY die het Duytsche volk in rijcken en in steeden
    Beheerscht met Oppermaght, en hooghste landtvooghdy;
    Dees Hertoghs stam en naam hy niet laet ondertreden:
    Maar toondt dat sijn begin uyt Hollandts-graafschap zy;
(5) En Koninglijcken huys’, ja hoe sijn Keysers handt,
Dit nu op nieuws herstelt, en recht d’onrechte rechten
Aan dese Phoenixspruyt; uyt d’asch bynaa verbrandt,
En ’t recht ontrechte recht naa ’t rechte recht doet echten.
    Dus stelt hy schrap ter schoor den Leeuw met griffoens veeren
    (10) Op ’t drayen van dit schildt, waar dats’ sigh heenen wendt,
    Te letten, en verhoên dat het niemandt komdt deeren;
    Of anders is ’t gesin des Adelaars geschendt;
Daarom sy die getrouw den Adelaar beminnen
Doen bystandt, dat dit schildt voor meenigh hondert jaars
(15) Mach blijven in sijn standt, en dat die ’t al kan winnen
Dit wacker schildt bewaardt door kracht des Adelaars.
    O! Keyserrijck vervuldt met Echte Deught en Zeden,
    Ick bidde dat uw’ hulp en zegenrijck bestuur,
    Dees Faam en Naam gehaalt door groote dapperheden
    (20) Beschermt, en d’ Adelaar bestut sijn Avontuur.
Doch sonder pronck en pomp, maar pronck van Schuttery,
En door Lysandri of Pausanjae Oorloghs daden,
Omkletst door d’ysre vuyst van trots Soldatery;
Dit hoop ick sal sijn plicht, en plicht zijn van sijn raden.
    (25) Dan sal den Oorlooghs-god bewaart zijn van het hollen,
    Dan sal de krijghs-banier toe-doen de standaart bloot,
    Dan sal geen Moordt-geschrey afmaeyen d’oeghst van bollen;
    Maar Mars als suygeling sal leggen in den schoot.
MAXIMA VIRTUS HUMILITAS.
TH.    ST.


[p. VII]

PERILLUSTRI. AC. GENEROSO.

DOMINO.

MICHAËLI. LUDOVICO.

VAN. BERGEN.

DOMINO. VANDER. GRYP.

FEUDORUM. IN. DITIONE.

BREDERODEANA. ET. MONASTERIENSI.

HOLLANDIAE. OCCIDENTALIS.

PRAEFECTO &c. &c.



[p. VIII]

DEDICATIO.

POëticen, divinam Scientiam (uti praeclarè dixit quòndam Graecos inter Philosophos sapientissimus Democrates, Ὁ κόσμος σκηνὴ, ὁ Βίος πάροδος) si quis hâc tempestate laudandam susciperet, Clarissime Dn. de Bergen Dn. vander Gryp, nemo ut ego quidem arbitror, superforanei laboris dicam ipsi impingere, nec in eum congruere, ac competere jure merito posset dicere id, quod olim Antalcides Spartanus Sophistae cuidam, Herculis Encomium recitaturo objecisse dicitur, Quis verô illum vituperavit? Tantùm enim abest, ut eam plurimi mortalium, ex eorum etiam numero, qui Sapientiae non jàm Candidati, sed verò sapientes audire volunt, legitimo pretio ac merito aestiment, ut potiùs in eam omne genus infandorum convitiorum, improbarúmve criminationum, contumelioso prorsùs conatu, sine modo mensuráque effundere nihil quicquam erubescant. Atque licèt sagax aliquis, nec obesae naris homo facilè olfacere possit, undè, & quo ex fonte quasi maledicta haec scaturiant, nimirùm, quod quam praestantissimam facultatem in aliis, ceù singulare ingenii decus & ornamentum vident nitére ac elucescere, eâ ipsâ se carère, nec ad eam vel improbo labore pervenire posse, non sine interiore animi dolore ac vulnere fateri coguntur; tamen si rem propiùs pensiculaverimus, duo praecipuè ficulnea & obtusa tela ex inscitiae, & invidiae pharetrâ depromere solent, quibus nobilissimam artem prosternere, & de gradu dignitatis dejicere connituntur. Primò enim blaterant, & Carmen hoc, quod eis intercaláre est, semper in ore habent, studium hoc nihil ad farinam conferre, non esse, ut barbarum eorum verbum est, de pane lucrando; ideóque parùm utiliter in tàm sterili campo sementem ingenii, atque industriae exercéri. Deindè obganniunt, non secùs ac Ulyssis socios perniciosâ loti dulcedine ità inescatos, ut patriae desiderium penitùs exuerint, ad eandem faciem eos, qui Poëticas fores pulsáre instituunt, his nugarum illecebris itâ deliniri, hâc desidiosae voluptatis oblectatione ità capi ac labefactári, ut artes alias atque disciplinas omnes contemnant, & fastidiant, utque ad res gerendas prorsus reddantur inepti ac inutiles: idcircò Musarum illi alumni abjectissimè habentur ab iis etiam, qui ad servitutem à naturâ facti, liberis tamen ingeniis nescio quo Fatorum ludibrio imperant; quáque non pauci inveniuntur, qui seriò statuunt, Poëtam & Stultum esse terminos convertibiles; imò quemlibet, si modo generosi vini Rhenani unam atque alteram mensuram ebibat, esse Poëtam. Primùm ergò quod concernit, inficias equidem non iverim, alia esse artium genera, quae stupidum & imperitum vulgus hoc tempore admiratur, & studio indefesso prosequitur, quod in illis non tàm cognitionis dignitatem, quàm usum rerum quotidianarum, nec tàm scientiae nobilitatem, quàm artis necessitatem, nec tàm decoris atque honestatis, quàm opum & divitiarum adjumenta multa posita esse perspiciat: semper tamen in eâ fui sententiâ, & sic animum induxi meum, eos, qui solo commodo, solâ privatâ utilitate, & τοῖς ἀλφιτοις, quae vox Strepsiadae rustici est in nubibus Aristophanis, studia sua metiuntur, mentem quodammodo infodere intestinis, similesque esse Asello pisci, quem solum animantium cor habére in ventre scripsit Aristoteles, & ex eo Cl: Alexandrinus lib. 2. Paedagog. Praetereà fatemur omninò, nec scientiam, nec eruditionem ad foenum quicquam conferre, quo boves, aut ad carduum, quo asini pascuntur. Ut mirum nobis non accidat, si tales non in scientiâ ac ratione fructum vitae, sed in cibo finem ejus pariter & fructum ponant. Quod ne belluae profiteantur, nihil praeter linguam obstat: Et tamen tanta fuit veterum simplicitas, ut Tit. Livius, bovem locutum esse, inter prodigia non semèl posuerit, cum non rarò similes hoc tempore loquantur. Nulla certè res tantoperè honestissima literarum studia hactenùs afflixit, quàm barbara illa, & tot modis homine indigna opinio, quae animos multorum tanquàm pestilens & contagiosum aliquod sydus afflavit, dùm quò quidque in literis aut ad rem faciendam majus momentum habet, aut ambitione servire potest, eò id eximiùm putatur magis, & faciliùs cultorem sui atque admiratorem invenit. Hinc veluti, agmine facto maximam adolescen- [p. IX] tum partem videas cruda, acerba, & immatura studia in forum, veluti ad impudentiae ludum, in umbonem, sicut ignorantiae asylum propellere, & neglectis fundamentis (ad vulpeculas enim Scholasticas ea pertinere dicunt) tecta turresque moliri. Hi videlicet sunt illi, qui liberales & ingenuas disciplinas, quas ità quandoque transiliêre, sicuti felis prunas, aut veluti mus properáre solet ad antrum, superioribus, ut vocant, facultatibus, quae solae hominum vitae prodesse à vulgo falsò creduntur, omninò nihil, aut non nisi ad ornatum quendam supervacaneum servire asserunt, ad artis robur, nervúmque nihil afferre commodi, quemadmodùm olim Aristonchius dicebat, satis esse novisse Penelopen, quamvis Polydorae & Melanthus, pedissequarum nomina quis nesciret, nec earum familiaritate uteretur. Ex cujus commatis hominibus, qui in acquirendis titulis felicitatem collocant maximam, qui dummodò Doctores sint, docti esse magnoperè non laborant, qui literas faciunt instrumentum vel divitiarum vel honorum, qui denique juxta Nazianzenum, guttam malunt fortunae, quàm cadum sapientiae, qui fructus, quanta utilitas in Ecclesias, in Respublica redundet, locuples testimonium perhibet, quotidiana rerum experientia. Sed nec in altero, quod oggerunt, deficere aliquem potest, quod commodè ipsis reponi, quódque fastum eorum ac typhum in ruborem redigere possit, ac ordinem. Dùm enim Poëtices cultores alumnósve ab omni reliquâ doctrinâ, & sapientiae studio excludunt, & extorres faciunt, injuriam principio faciunt naturae summam, quasi ea tàm illiberaliter cum humanis ingeniis transegerit, decideritve, ut homo quispiam industriùs ac diligens non ampliùs, quàm artem unicam mente ac scientiâ complecti queat, ac comprehendere. Deindè studiorum censuram sibi vindicant, arrogántve, quorum nullam habuére unquàm cognitionem. Enim verò, quemadmodùm an duo fratres facietenus sibi invicem similes sint, non poterit judicâre is, qui alterutrum tantum, vel neutrum eorum vidit: sic qui de praestantiâ suae alteriusque eruditionis arbitrâri vult, utriúsque capacem eum esse oportet. Extra igitur territorium, & supra jurisdictionem suam jus dicunt, qui sententiam ferre audent, in eos, quorum generosam indolem, ac naturae praestantiam ne per somnium quidem imaginâri queunt. Aetatem equidem conterere ἀκανθολογίαις & acumen irritum exercere iis argutiis, iis spinosis, & perplexis captiunculis, quas nôsse tantidem interest, quanti pluresne supernè quàm infernè dentes Evandri mater habuerit, non amant Poëtae; & odêre pejus angue ἀεροβατοῦντας illos subtilium potiùs, ac futilium quàm utilium consectatores, qui non secùs ac sciuri in rotâ circa immobilem axem girandâ occupatissimi, movent quidem plurimùm, at nihil promovent. Nec Porrò veritati litant, aut rem confectam habent, cùm ajunt amaeniorum alumnos disciplinarum administrandis publicis muneribus parum idoneos esse, ideóque aditum ad honores & dignitates iis intercludi debêre: Nam, qui obsecro sunt illi, qui cum omnia rudia, inculta, asperáque essent, cum nondùm maenia, non urbes, non domus, nondùm tuguria ulla starent, nec leges, nec mores, jus aut fas ullum inter homines floreret, primi dispersos homines congregârunt, atque ex agresti ac ferinâ ad mitiorem, & cultiorem vitam traduxêre? Certè non alij, quàm Poëtae fuerunt, quos proptereà Plato Deorum filios & sapientiae patres ac duces vocat. Illi enim soli urbes condebant, respublicas constituebant, leges proponebant, proemiis justos afficiebant, & ut verba in compendium conferam, aurea secula instituebant. Nec est, quod haec veluti desita, obsoleta & antiqua aliquis dicat fuêre enim semper, & nunc ubivis sunt gentium quàm plurimi, qui cum in republicâ summis honoribus floreant, non aliud quàm liberale hoc exercitationis genus usurpant, quoties ocio insiticio diem diffindere atque mentem fessam gravioribus studiis recreâre ac reficere jucundissimâ hâc consuetudine dulcique commercio Musarum animum inducunt. Nec studium hoc, in quod summa animi contentione tot summa capita, tot Caesares, tot Reges, tot Principes incubuêre, indole tua felicissima indignum, & tanto fastigio, in quod te Sors nascendi collocavit, inferius ducis. Quae actiones omnes amabili vinculo inter sese faederatae, & alia quamplurima, quorum hîc mentionem facere supersedeo, blandâ vi me impulêre, ut, quamvis optimarum literarum in me fiduciam tantam non esse sciam, ut aut mihi in illis aliquam laudem, aut summam gratiam, favorémque vindicâre possim, ausus tamen fuerim, haec Soceri mei [p. X] Poemata, rem forsitan non adeò magni pretij, clarissimo nomini Tuo praescribere, & Te in frontispicio hujus libelli, veluti Numen aliquod tutelâre, visendum proponere. Cùm enim Te humanitatis ipsius, & gratiarum velut digitis ità formatum & excultum sciam, verendum mihi magnoperè non videtur, ne rejicias eum, quem si nulla pars eruditionis, saltem virtutum Tuarum cultus & admiratio commendat.
    Verùm ne longiùs abeam, neque in alienis conquirendis, multus sim, Clariss. Dn. van der Gryp; tibi non inconsuetum esse ex ore quorundam literatorum aliquid novi ad aures vestras pervenire scio, atque res gestas gerendásque attentè meditâri: idcircò arbitror me non parvam à Te initurum gratiam, Dominationi vestrae haec Poemata dedicâre; si fortasse in umbrâ consiturae Grypestein sensus ac notiones vestras blandâ contemplatione nutrire ac fovere queant. Accipe igitur illis tuis propitiis oculis, & accipe manu tuâ facili illâ & clemente hoc Soceri mei munusculum adhucdùm vix abortum, quod supplex humili mente tibi, sub cujus clypeo liberam paratámque acquirere posset viam, offero

vester Cliens

FRANCISCUS HADRIANIDES PIËNS.

        Ex Musoeolo nostro ad sinum maris
        australis amplissimum & urbem Hor-
        nam, inter Frisiam & Hollandiam
        in Batavis: ipsis Calend. Septemb.
        M D C LXVIII.


[p. XI]

Op de Dichtkonst van wijlen den

E. HEER

Mr. JOHAN BEETS,

in zijn leven


Ordinaris Advokaat van ’t Ed: Mog: Collegie ter Admiraliteit van
West-Frieslandt en het Noorder-quartier &c.    na desselfs
overlijden in ’t licht gegeven door zijn E: Behoude Soon

De Heer FRANCOIS PIËNS,

Der Medicijnen Doctor tot Hoorn.

KLINK-DICHT.

                        Pascitur in vivis Livor; post fata quiescit:
                            Tunc suus ex merito quemque tuetur honos.
    HEt Loevesteinse Lot, welk BEETS vijf Jaar-getij’en,
        Als Neef en Metgezel van Hoogerbeets, besloot,
        Nu afgezondert door een martelende dood’,
    Kon dan geen verdren dagh of middagh lof benij’en

    (5) Aan die volgeestigh’ en deurkneede Poezijen
        Van Frieslands voorspraak, BEETS. Ten proef van welke, groot
        En min-vol, Arts PIëNS zijn duitse nazaat nood’,
    Wiens hersten, BEETS gelijk, om Phoebus Lauren strijen.

        Wijkt dan ghy Dichters voor een Dichter als Heer BEETS,
        (10) Die zich in ’t midden van veel voorspoedts, en veel leets,
    Aan Themis en Apol ten offer had gegeven.

        En schoon zijn lievend’ brein door eed’le Dichtkonst leeft,
        Zoo danktmen doch PIëNS, die ons daar deel aan geeft,
    En doet, spijt Lot en dood, zijn Naam na ’t Leven leven.

 Meditando.

JOHAN BLASIUS, Advt.


[p. XII]

STRENA.

Amico & Cognato Dno. Joanni Beetsio.

CLaviger auspiciis aperit melioribus annum:
    Quae tibi tam laeto tempore dona feram?
Terra negat flores, & Croesi divitis aurum,
    Quae dea supremo nupta sororque deo est.
(5) Munificus tamen esse velim; dant carmina vires.
    Carmine me ditem Calliopaea facit.
En tibi jam faciles optant fausta omnia Musae,
    Et tibi cum Musis praeses Apollo favet.
Nec tu sperne omen, nam praevidet omnia Phoebus:
    (10) Et nutu janum dirigit ille suo.
Dirigit & janum, reliquosque ex ordine menses,
    Mavorti leges ponit & ille suas.
Arbitrioque dei decurrunt saecula cuncta;
    Hoc sine nox nulla est, hoc sine nulla dies.
(15) Cum cupit Aeoliis fratres educit ab antris,
    Cum cupit aequatum stat sine bile mare,
Ille nives, pluviasque creat, ventosque sonantes
    Quando cupit, purus fulget in orbe dies.
Foecundumque solumfacit, & sterilescere terras;
    (20) Et brumae, & messis dat deus ille vices.
Cum cupit ille, suo protrudit ab orbe cometas,
    Cunctaque jam terrae regna timere facit.
Quae patietur adhuc, & quae Germania passa est,
    Et cum Germanis Belgica nostra suis;
(25) Caudam stella trahens multis praedixit ab annis.
    Hei mihi quod nondum desinat ille furor!
Desinet ille furor placato numine Phaebi,
    Nec mala plus coelum sydera parturiet.
Non mihi Saturnus deus est, non Juppiter ipse,
    (30) Juppiter à Phoebo lumina vimque capit.
Solus Apollo tonat, jaculatur fulmina solus:
[p. XIII]
    Ille Helenes virus Castoris ille pater.
Si Ledam decepit olor, decepit Apollo:
    De jove plumato fabula falsa fuit.
(35) Ille suis pingit radiis viridantibus arcum,
    Ille suum lunae datque adimitque decus.
Alma Venus nullos perducere posset amantes,
    Cumque face adstaret, sed sine luce puer.
Queis sero tam clara micat dat Cynthius ignes,
    (40) Mutuat & flammas inde Cupido suas.
A se solus habet solo sua lumina Phoebus,*
    Atque illis reliquos instruit ipse deos.
In medio positus totum collustrat Olympum.
    Hoc sine cuncta deo sydera coeca forent.
(45) Mercurius coecus, Saturnus Juppiter & Mars,
    Caeca Venus, coecum Cynthia lumen habens.
Exit in immensum vasti mens totius orbis,
    Cuncta creanda creat, cuncta creata regit.
Nil Bacchus, nil Flora foret, Pomona, Ceresque,
    (50) Et nullas Pluto conderet ater opes.
Omnia debentur Phoebo, debemur & ipsi,
    Debentur vati carmina nostra deo.
Unde tamen furor iste? novas jam sentio vires,
    Nescio quis me jam spiritus intus agat.
(55) Tota domus concussa tremit, stant undique flammae.
    Fulgura num caelum continuata jacit,
Quis nitor hic? Deus ecce Deus, procul este prophani;
    Agnovi gressus, sic mihi saepe venit.
Phoebus adest, nec solus adest, comitantur euntem.
    (60) Numina Castolijs quae veneramur aquis.
Nil timeo, quid enim timeat cui ridet Apollo?
    Compositoque iterum pectore cuncta noto.
Plectrum dextra tenet, plectrum Peneïa circum
    Undique laurus obit, coesariemque Dei.
(65) Fatidicoque levi compressis murmure labris,
    Nescio quod fausti, praecinit ore mihi.
[p. XIV]
Barbitus & tremulae concordat consona linguae,
    Et mihi jam pronum numen habere scio.
Respicio Musas, Musas cognosco faventes,
    (70) Et simul esse jubent, quod jubet ille ratum.
Tu quid habere velis, tacita jam mente require:
    Quodque voles, Phoebo non renuente feres.

J. BUIK.


Poëtae elegantissimo

JOANNI BEETSIO.

AMphion sat en songh en speelden op zijn snaren,
En ziet de stenen quamen van zich zelfs vergaren,
    En hoopten op malkaer en voeghden zich zoo net,
    Niet anders als of haer een Metslaar had gezet,
(5) En met zijn water-pas en lijn had afgemeten,
En met zijn troffel haer had mooytjes omgesmeten:
    Het goet quam drijven aen (’t was wonder om te zien)
    En tegen haer natuer haer dienst Amphion bien,
En maekten een fatsoen van Huysen en van Kerkken,
(10) Van Poorten, Wallen, Thoorns, en and’re schoone werken;
    En op gelijke voet versamelden het hout,
    En heeft de groote Stadt van Theben zoo gebout,
Amphion door zijn stem en zijn lofwaerde dichten,
Die heeft de groote Stadt van Theben kennen stichten.
    (15) Ghy lacht roemwaerde Beets, droom ik? ghy lacht hoe wel?
    ’T by d’ ouwde wonder was, by u ist kinder spel.
Door zoete rijmery de stenen te verroeren,
[p. XV]
Dat is een klene zaek; maer door de locht te voeren,
    En heffen van de Aerd’ tot boven Son en Maen,
    (20) En in het firmament doen aen de reyen gaen.
En doen ’t geen sterflijk was, dat het zal eeuwigh wezen,
Heb ik van Orpheus noch Amphion noit gelezen,
    Dat is te grooten zaek, een zaek van meerder kracht,
    Daer ik Amphion noch niet mans genoegh toe acht.
(25) Miss’ ik? doet ghy dit niet, zie ik niet onze Hooren,
U Vaderlijke Stadt daer ghy zijt in geboren,
    Wiens lof ghy door u pen hanght aen de vlugge faem,
    En doet de gantsche locht doorbrommen hare naem?
Zie ik niet in het Oost een nieuw gestarnt oprijzen,
(30) En ’t ander goetjen al haer groote eer bewijzen?
    En met een groote vreught en kromme sprongen om,
    Als zijnde zeer verblijdt haer t’ heten wellekom?
Ach Acheloë ach! wilt nu u hooft op beuren
En maeken eens een eyndt van u langhduerigh treuren,
    (35) Zijt eens te deegh verblijdt, wel hoe? of weet ghy niet,
    Wat eer door onze Beets u heden is geschiet!
Ik zie u Hooren staen, ik zie u Hooren schijnen,
En al ’t gestarnt by haar door ’t licht van haer verdwijnen,
    ’t Spijt al die ’t u misgunt, daer staet zy nu ten toon
    (40) Tusschen Orphei Lier en Ariadnes kroon:
Hoe dik zal ’t Hercules dat hy s’ aftrok wel rouwen,
Als hy haer zoo vereert moet zien: dan trouwen,
    Men zeit doe s’ opwaerts vloogh en d’ Hemel quam omtrent,
    Dat hy zijn stuers gezicht van haer heeft afgewent.
(45) Indien ghy hadt vermaek om dat deez zoete dieren
De Nimphjes haer met fruyt zoo fraytjes gingen cieren,
    Verheught u nu te meer al voelt ghy noch de pijn,
    Ey denkt om zulke eer moet wat geleden zijn:
En ghy roemwaerde Beets ghy moet het my vergeven,
(50) Zoo ik dit boek niet kan zijn rechte lof nageven,
    Mijn pen die is te swak, ’t is waer het is te hoogh
    En boven mijne maght, het geen daer ik na poogh.

J. BUIK.


[p. XVI]

Aen den zoet-vloeienden Poëet

JOHAN BEETS.

WEl fortuna, die met rampen
Staegh my hebt aen boord gaem klampen,
    Is te lange lest u haet
    Door mijn lijden eens verzaet?
(5) Is u hand nu moe geworden
Van mijn ziel met pijn t’ omgorden,
    Die schier nimmer was bevrijt,
    Dat ghy dus voldoende zijt?
Of wild’ ghy my hooger heffen,
(10) Om daer na te meer te treffen
    Als ik meenen zoude mijn
    Al met u vereent te zijn?
Ik vertrou niet op u buyen,
Dit wil zeeker wat beduyen
    (15) Dat my van u onverwacht
    Sulk een vriend’ werd’ toegebraght:
Sulk een vriend’, wiens zoete rijmen
Deden zoo mijn hert beswijmen,
    Doe ik die te degen las,
    (20) Dat ik van my zelven was:
Maer zoo haest ik uyt dit droomen
Schoot, en weder was bekoomen,
    Wierd’ van blijdschap zoo mijn hart
    Overrompelt en benart;
(25) Dat ik zeide: kan wel wezen
Mijne ster zoo hoogh gerezen,
    Zou wel zoo een braeve geest
    Mijns gedachtigh zijn geweest?
Immers zie ik voor mijn oogen,
(30) Dat ik niet en ben bedrogen,
    Immers zijn gedicht hier leit
    ’t Welk het my wel duyd’lik zeidt.
Lieve Beets, kon ik met toonen
Van mijn hert u weer beloonen,
    (35) ’k Laet my vastelijk voorstaen,
    Dat ghy wezen zoud’ voldaen,
Doch ik kan niet onder gronden,
Wat ghy hebt in my gevonden,
    ’t Welk slechts ruikt na een Poëet,
    (40) ’k Loof ghy immers beter weet.
Heeft ooit yemand van de negen
My bestort met haere regen?
    Heb ik iewers ook gedroomt
    Onder haer-gewijdt geboomt?
(45) Neen, daer is niet zoo ik meene
Yet wat heylighs my verscheenen,
    En het Paerde-hoefs geslagh
    Nimmer ik mijn leven zagh.
Hier uyt kont ghy wel verzinnen,
(50) Dat ik geene reên kan vinnen
    Waer mee ghy beleggen zoud’
    Dees meer braef dan waere koud
Doch ik heb dien aengenomen,
Als van zoo eens hand gekoomen,
    (55) Die door gonst meent dat hier wis
    Boter tot de boom toe is:
Maer hoe zal ik voor dit jonnen
U weer dankbaer wezen konnen,
    Zijt ghy met mijn ziel te vreên?
    (60) ’k Wil hem graegh aen u besteên;
En my staegh de lukkigst raemen
Van die ooit ter wereld’ quamen,
    Dat de Goon my zoo een vrund
    Hebben onverzienst vergunt:
(65) Om wiens by-zijn te genieten
Zou Orestes wel op-schieten
    Zijn gezel, dies in de dood’
    Voor hem niet te gaen verdroot.
Beets, ik bid, u lacchen staekt,
(70) Het is in der yl gemaekt,
En zoo ’t niet te degen is,
Praet ik zom mijn mond’ eens mis,
Denkt, ’t is metter vlucht gerijmt,
’t Schaet niet dat het zoo wat lijmt,
(75) ’t Is voorzeeker goed, hy wou,
Maer het kost niet uyt de mou.

U D. van Zeevangh.
Continue
[fol. A1r]

Mr. JOHAN BEETS

MELISSA.

Blyeindspel.

Semel insanivimus omnes.

[Vignet: bibliotheek]

Tot HOORN;
––––––––––––––––––––––––––––––––––––––––––––––––––
By Hendrick Iansz. Marius, Boeck-verkooper op de Nieuwe-
straet, 1668.

[fol. A1v: blanco]


[fol. A2r]

TOE-EIGENINGH

AEN DE

Oordeel-rijke en Konst-minnende

JOFFROU, JOFFROU

ANNA HAZES.

DE zoetigheidt van de Rijmery is zoodanigh, Deuchtrijke Ioffrou ende hertlieve Nichte, dat zy meest aller gemoederen raekt, ende gelijk den Zeil-steen het stael, met een onzienelijke kracht na zich haelt; zoo dat veele (alleen uit lust) haer hier toe begeven, dien het aen verstant ontbreekt; ook wil de Poësy alleen van zulke gehanteert zijn, die de natuur daer toe schijnt geschikt te hebben, ende gelijk het spreukwoort zeidt, dat het ieder niet gebeurt dat hy den Paus spreeke; zoo is het ieder een niet gegeven dat hy een goedt Dichter zy.
    Het laet-dunken is zoo groot by de menschen, dat ieder, die maer een liedeken of knippel-vaersken maekt, zich voor een Poëet uitgeeft, en hem niet en schaemt door den Druk zijn dingen gemeen te maeken; al ist dikwils dat het een, als of het mal was, zinneloos is, ende het ander zoo lam dat het niet een voet verzetten kan, ende altemet een ende het zelvige schepzel met beide deze gebreeken beladen is, en ook veeltijdts zoo uitheems, dat de Moeder zelfs (ik laet vreemde staen) de Tael van haer eigen vrucht en telingh niet verstaet, welke rijmers meesten tijdt de namen ende de zin van de oude Poëtische historien zoo verbasterden, dat die geen, die de historien zoo wel als zijn dagelijx gebedt weet, niet bespeuren kan, zijn mening: gelijk zeeker Ioffroutje, U E. niet onbekent, onlanghs een gedrukt vers uit-lachten, daer Eureupe in stont voor Eurydice, welke Eureupe ter nauwer-noot na langh onderzoeken, door haren Orpheus (zo hy hem noemde) bekent wierd. [Hy pronuncieerde de é in Orpheus lang.] Wanneer ik dit zagh heb ik den trek die de Poësy in my verwekte in ’t werk durven stellen, ende heb onder anderen dit Spel van Melissa gerijmt. Nu trek ik voort mijn onbeschaemde schoenen aen en breng het in ’t licht: my daer in troostende, dat (al hoe-wel ’t gezicht eens oordeel-rijken geests niet [fol. A2v] verdient nochte waerdigh is) het evenwel vermaeken kan en een lachjen veroorzaeken, door dien men alzoo veel om de Koekkoek als om de Nachtegael lacht: en men zal mijn stoutigheit oock te meer in ’t goede nemen, als men op mijn jaren ziet, die noch niet veel zijnde, met geen mannelijk verstant begaeft zijn.
    Als ik meende, dat ik dit volmaekt hadde, zach ik datter noch yets ontbrak, te weten, een schilt onder wiens schaduwe het zoude mogen schuilen, en van alle bitse pijlen en schimpende koegels bevrijt zijn.
    Dies nam ik voor, scherpsinnige Ioffrou en waerde Nichte, dit U E. toe te eigenen, met vertrouwen, dat (indien ’t onder het loof van U E. naem mochte beschaduwet zijn) het onbeschadigt door des neuswijzes pieken en lasteraers degens zal mogen wandelen: door dien U E. deught ende wetenschap zoo groot is, dat de nijders tongen en achterklappers lasteringen van U E. als een bal van een muer en een hamer van een aenbeelt wederom te rug stuiten, van daer die gekomen zijn.
    Ik beken gaern, dat dit mallicheitje, mits zijne slechtheidt, niet waerdigh en is de borstweer van U E. naem te lenen: maer als ik zie op U E. discretie, die niet alleen op de daet merkt, maer ook op de goede wille let, verstoute ik my en koom U E. dit werxken op-dragen, U E. biddende niet zoo zeer op het opgedragene als op het goede hert van den op-drager te willen sien, die sich onontknooplijk aen U E. verbonden houdt, indien U E. dit kleintjen met geen afkeerigh gelaet gelieve te ontfangen; ’t welk op U E. van herten verzoekt

 U E. Dienstw. en verplichte Dienaer en Neef
JAN BEETS.
 In Hoorn desen 16. Decemb.
Anno 1626.


[fol. A3r]

Aen den Zoet-vloeiende Poëet
JAN BEETS J. U. D.
Op zijn Mengel-dichten,
En het spel van MELISSA.

VErscheide gaven heeft langh in verscheiden herten
Der Musen-vooghd gestort, waer meê zy mochten terten,
    Een ieder in het zijn, met recht de best van al
    Die doen, daer voor, en nu betreen des Wereldts bal.
(5) Elk schreef op zijn manier, en elk liet door zijn schrijven
In ons gedachtenis een staele naem na blijven:
    De zoete Flaccus trok hem Krijghs-gebars niet aen,
    Noch weer den teeren Lier de trotze Mantuaen,
De gast van Sulmo, en zijn Maet, de geile jongen,
(10) Die zoo veel heeft tot roem van Cynthia gezongen,
    En laeden op hun noit de zwaer en droeve last
    Van ’t Sophocleesche stof, noch ’t had haer niet gepast.
Annaeus heeft alleen de statige Treur-spelen
Genomen in de handt, en weten te verdeelen:
    (15) Maer als hy zingen zou weêr ’t een of ’t ander lied
    Op’t Goodje van de min, zoo was ’t met alle niet.
Het zoet gerijm heeft die een braven lof gegeven,
Dees om zijn boeken is tot in de lucht verheven;
    Een ander om zijn diep en nau-begrepen dicht
    (20) Van Fama wordt om ’t Hooft een eere-krans gevlicht.
Maer hoe veel grooter naem moet u zijn toe geschreven,
Wien Phoebus heeft alleen het al-te-mael gegeven?
    Indien men wil wat harts, wat sachts, of tusschen beid,
    Ghy zijt in allen t’ huis, en doet terstondt bescheidt.
(25) O licht van ’t Noorder-land! hoe lukkigh zydy Hooren,
Uit wiens geest-rijke schoot is soo een held gebooren,
    Wiens treffelijk verstand ver d ouden overtreft,
    En aen der Musen dis zald hooghst noch zijn verheft!

D. van Zeevangh.


[fol. A3v]

Op het Spel van
MELISSA
Gevonden, verdeelt ende gerijmt
DOOR
J. BEETS.

 HOoren laet u Hooren hooren,
En uit-krijten uwen naem
Al veel luider als de Faem,
Haer Trompet die is verlooren,
(5) d’ Hooren is alleen bequaem;

Laet ’er uwen Beets op speelen,
Uwen Beets, wiens zoet geluit
Zal tot d’ Hemel klinken uit,
En onz’ ooren zachter streelen,
(10) Als haer heesch, en naer getuit.

Nauwliks zoud’ ik willen geven
Fama d’ alderminste boon
Voor uw’ Godtheid en der Goôn,
Soo z’ u eerst niet deden leven,
(15) Die ghy leven doet tot loon.

Soo veel geesten alsser rijzen,
Vol met Goddelijk verstand
In haer kunstigh brein beplant,
En dat metter daet bewijzen
(20) Aen haer haekend Vaderland’;

Zoo veel uwe Vaders bennen,
Een u niet genoegh en heeft,
Die door veele levens leeft:
En hier onder moet ghy kennen
(25) Beets, die u nieuw’ leven geeft:

Die al waert ghy lang gesturven,
Of geboren noit geweest
Door zijn leep, en schrandre geest,
U een leven heeft verwurven,
(30) Dat voor geen versterven vreest.

Fama wilt uw’ Vader eeren,
En verbreiden zijne lof
Daer ghy zijt gekomen of,
En aen alle volken leeren
(35) Dat in Holland’ meé is stof.

Meysjes mede-burgeresjes,
Hoorens lieffelik gebroet,
Die onz’ penne loopen doet,
Koninginnen en vooghdesjes
(40) Van het overheert gemoet.

Meysjes wilt ghy eensjes weten,
Wat vermagh getrouwe min,
Wat vermagh verkeerde sin,
En hoe dat zy werdt versleten?
(45) Siet Melissas handel in.

[fol. A4r]
 Leer niet al te zeer versmaden,
Al te stuers en al te straf
Uwe vryers zetten af,
Die, met trouwe min beladen,
(50) U verbeiden, of het graf.

Ach! daer is aen wederzijden
Nergens geen gewenschter zaek,
Geen gewenschter ziel vermaek,
Als dat min met min wil lijden
(55) Een te zijn door liefdes haek.

Jonghmans die begint te voelen
’t Minnevier in uwe borst,
Hier uw’ lege tijdt verslorst:
Of bemint ghy meer de Doelen?
(60) Gaet en lescht daer uwe dorst.

Leer hier hoe uitsinnigh woeden,
G’lijkerwijs een dullen Hondt,
Die stilzwijgend’ ieder wondt,
U uw’ quaedt niet kan verhoeden:
(65) Min is zachtheidt in de grondt.

Ziet den wreeden Mentor raezen,
Ziet hoe dat hy loopt en rent,
Maer wat krijght hy in het ent?
Kan zyn graege lust niet aesen,
(70) Noch vermind’ren zijn elent.

Burgers altemael van Hooren
Komt en houdt een weinig stal,
Hier zijn lessen voor u al;
Lees’ die kan, die niet, zijn ooren
(75) Leen, tot wat men lezen zal.

’K weet wel dat ghy uwe kaeken
In zult trekken door een lach,
Als ghy hoort zijn mal verslach.
Maer denkt, dat in zotte zaeken
(80) Men wel ernstlik spreeken plag.

Komt nu altemael te zaemen
Meysjes, Jongmans, Oude lien,
Nu ghy ’t al hebt door gezien,
Om hem, dankbaer na betaemen
(85) Zijn verdiende loon te bien.

Maer wat loon doch is hy waerdigh,
’K stel’t in uw beleefdigheidt,
Meysjes uw’ inzonderheidt,
Die zoo zoet is, en zoo aerdigh
(90) Wat voor loon ghy hem bereit.
I. Buyk.


[fol. A4v]

Vermaningh aen
I. BEETS J. U. D.
Tot het uit-geven zijner dichten.

 BEETS wat nieuwe razernyen
Voel ik door mijn boezem snyen!
    BEETS hoe lekker werd’ mijn oor,
    Als ik uwe dichten hoor!
(5) Uwe dichten, uwe rijmen,
Die na d’ oude geesten zwijmen:
    Zwijmen? ja, ghy hebt gedroomt
    In de lommer, in ’t geboomt,
In de bruin beschaauwde planten,
(10) Aen Pirenes water-kanten,
    Zwijmen? neen: ghy overtreft,
    Zoo men ’t maer te recht beseft,
Al de liedjes, al de snaren,
Die daer in verloopen jaren
    (15) Streelden dikwils euvel-zoet
    ’t Alder-meest ontfonkt gemoet.
Niemandt zal misschien gelooven,
Dat ghy d’ eere kond’ berooven
    Van zoo meenigh zin-rijk geest,
    (20) Die daer eertijdts is geweest:
Zoo ghy stadigh wilt verhind’ren,
Dat uw’ breins ontkroope kind’ren
    Teikens dragen, wie ghy zijt,
    Aen de noit gevormde tijd’.
(25) Laet ze dan niet langer schuilen
In vermufte koffer-kuilen:
    Laet ze brallen uit ’t verstand’
    Dat haer Vaertjes herzens mant.
Dan zal u Thalia geven
(30) Om uw’ hooft een krans geweven,
    Van de takken, van de blaen,
    Die aen Daphnis knuisten staen.

J.B.B.


[fol. B1r]

AEN DE LEES-GIERIGE
HOLLANDTSCHE
Maeghden.

 HErte diefjes die uw’ tijdt,
Vaek in plompe rijmen slijt,
Wilt zomwijlen eens gedoogen,
Dat zich neigen uwe oogen
(5) Op het zoete Minne-dicht,
Dat aen Venus Hemel licht.
’t Guitjes treken wierden duister,
Doch zy krijgen weer een luister
Nu zijn aert doet brullen uit,
(10) Door zijn lieffelijk gefluit
Beets, die ook wat in hem woone,
Wonder aerdigh kan betoone,
In Melissa, vol van Min,
’K bidd’ u ziet hem zelver in.
(15) Noit en zult ghy d’ uer beklage,
Die ghy van uw’ leeve daege
Zoeters, hebt te met besteet,
In te leezen deez’ Poëet.
Kom en wilt dan yligh loopen,
(20) Om Melissa uit te koopen,
Zoo ghy neerstelijken slijt
Haere blaeders, zal den tijdt,
(Magh den Dighter langer leeven)
U noch waerder rijmen geven.
I. V. D.


[fol. B1v]

Kort Inhoudt van ’t Spel.

HET EERSTE BEDRYF.
RUfino klaeght in zijn eenigheit van zijn min. Melissa komt uit, die hy daer over aenspreekt, maer wort van haer begraut ende alleen gelaten. Zijn medemaet Carbijn komt by hem, die hy van zijn minne zeit, ende verzoekt van hem dat hy Theodoor, die de speelnoot van Melissa is, eens aenspreeke, om haer uit te hooren, ’t welk Carbijn, na dat hy hem ontschuldight hadde, om dat hy haer niet en kost, belooft. Theodoor klaeght van de min, die zy Carbijn toedraeght, ende delibereert met Melissa van haer min te openbaren: ondertusschen komt Carbijn om zijn beloften te volbrengen, ende hoort van Melissa hoe zy tot Rufino genegen was. Melissa scheit van haer. Carbijn brengt Theodoor t’ huis, ende wort, na dat zy vast van haer min uytgeschoten hadde, verlieft, waer op Theodoor haer min met een kus betoont, zy scheiden.
HET TWEEDE BEDRYF.
    Mentor, verlieft zijnde op Theodoor, komt haer by nacht aenspreeken, (met zijn knecht Goossen) maer wort qualijk bejegent, dies hy vertrekt. Carbijn, verwondert van zijn liefs min ende van Melissaas wederliefd’ tot Rufino, gaet hem soeken, doch hem niet vindende gaet by Theodoor. Goossen (als hy wat nieus vertelt heeft) raekt by Klaertjen, Theodoors meit, waer van hy verstaet dat Carbijn over haer Vrou vrijt, ’t welk hy zijn Meester gaet zeggen. Rufino klaeght dat hy geen antwoort van Carbijn krijght, raekt by geval by Melissa, hy dreight zich in haer bywezen te doorsteeken; Melissa belet het, ende houdt haer als of zy haer wilde quetzen. Ondertussen komen Carbijn ende Theodoor, waer van Rufino de wederliefd’ en de geveinstheit van Melissa met groote blijdschap verstaet. Goossen zeit aen Mentor van Carbijns Vryagie, neemt voort op hem Carbijn te doorsteeken, doch als hy zijn opgenomen last wil volbrengen, wort hy van Carbijn wakker geslagen.
[fol. B2r]
HET DERDE BEDRYF.
    Carbijn en Theodoor boogen van haer min, ende worden van Mentor gezien, die half ontzinnig wort. Carbijn scheit van Theodoor, (wanneer zy besloten hadden dat hy des anderen nachts by haer zoude komen) wort verradelijk in zijn rugge gesteeken, dat hy voor doot neer valt. Rufino vint hem leggen, ende wort, als aen de daet schuldigh te zijn, van de Wacht gevangen. Carbijn wort in een huis gebrocht ende verbonden. Rufino wort na het gat geleit.
HET VIERDE BEDRYF.
    Theodoor, verblijt zijnde, verwacht met groote lust na de gesette tijdt, slaende haer droom, die zy gedroomt hadde, uit het hooft. Klaertje komt ende zeit hoe Carbijn doot is. Theodoor bezwijmt, bekomt ende klaeght, gaet binnen. Melissa, gehoort hebbende hoe haer gevangen Rufino Carbijn gequetst heeft, is bedroeft, vreezende dat Carbijn sterven ende zy zoo haer lief verliezen mocht. Met komt Theodoor die haer zelven meent te doorsteeken, ’t welk Melissa belet, ende zeit haer hoe Carbijn niet doot is. Melissa krijgt schrijvens van Rufino hoe hy ontschuldigh is. Zy gaen binnen om naer Carbijn te zenden. Goossen maekt een praetjen, ende gaet wegh als hy zijn baes ziet komen; die na Theodoor gaet, maer wort van haer onthaelt als hy verdient had. Zy scheit van hem, hy beklaeght zich ende gaet wegh.
HET VYFDE BEDRYF.
    Carbijn, nu wat beter zijnde, zent na Theodoor: zy komt ende beraetslagen met malkanderen van te trouwen. Rufino, uit de gevankenisse, rezolveert met Melissa van het voortgaen van haer houwelijk. Carbijn ende Theodoor komen by haar, zy bestemmen alle op een dagh te trouwen ende te bruiloften, ende gaen voort de rest binnen overwegen. Klaertje van het houwelijk gehoort hebbende, noot de kijkers te bruiloft, ende hier mede eindight het Spel.


[fol. B2v]

DE TONEELISTEN

VAN DIT

BLYEINDSPEL.

RUFINO.
MELISSA.
MENTOR.
CLAERTJEN.
CARBIJN.
THEODOOR.
GOOSEN.
LIJS.
Wacht waer van spreeken  }  De Capitein en
een van de Ronde.
JONGEN.
Continue
[p. 1]

Mr. JOHAN BEETS

MELISSA
HET
EERSTE BEDRYF.

Rufino.

DE oude Schrijvers, die wel over duizendt jaeren,
    Of over langer tijdt, hier in de wereldt waren,
    Beschrijven wel te deegh ’t opkomen en ’t begin
    Van Hemel, Aerd’ en Zee, en alles wat daer in
    (5) Besloten is en was. Eerst hoe de Zee en Aerde
    Zich in een ronden klomp en by malkaer vergaerde:
    En hoe het water zich vervoeghde op een stee,
    En maekte zoo een diep en grondelooze Zee:
    En hoe den Hemel wierd’; van waer de Goden quamen,
    (10) Die elk haer afkomst van gelijk geslachte naemen,
    Een ieder had zijn Vaer de oorspronk zijns geboort,
    Behalven dat zy vry wat anders brengen voort
    Van Venus, de Godin, die met haer guitsche jongen,
    Houdt Hemel, Hel en Aerd, ja watter is bedwongen,
    (15) En heeft in haer gewelt. Dees zeggen zy dat is
    Gekomen uit der Zee, geboren van een Vis,
    Of anders, uit een schilp. Ha dubbel waere reden!
    Want (laes!) wat is de min? een Zee vol droevigheden,
    Een diepte vol van pijn, een afgront vol verdriet,
    (20) Een nimmer-rust, een baer, die stadigh henen vliedt,
    Een altijdt tegen aen, hoe dat men die komt smeeken:
    Een kracht die niemandt ooit kan tegen-staen of breken:
[p. 2]
    Een hantvol schuim: een bergh, nu wederom een dal,
    Een schijn wat in het oogh, in waerheidt niet met al,
    (25) Dat heb ik wel beproeft, terwijl ik heb de banden
    Van Venus en haer Zoon gedragen aen mijn handen:
    Terwijl ik word’ gevoert, gevleugelt als een dief
    (Laes!) na ’t gedacht de wil en woorden van mijn lief.
    Melissa, van die tijdt dat uw gesterde oogen
    (30) Mijn ziel uit deze borst en droeve boezem togen,
    Van die tijdt leef ik in een pijn, ja zulken pijn,
    Waer in ik gront noch lenght noch eenig breedte vijn.
    Van die tijdt leef ik vol verdriet en derf mijn lusten,
    Van die tijdt lief, ken ik noch nacht noch dagh gerusten,
    (35) Vraeght ghy waerom? om dat ik altijdt bezich ben
    Te volgen u, mijn Hert, die ik niet krijgen ken:
    Want hoe ik meerder haest uw gonsten te verkrijgen,
    Zoo uwe gunsten my al glyend’ meer ontsijgen.
    Ghy zijt altijdt verkeert, en hoe ik u meer min,
    (40) Hoe ghy my meerder haet met een verkeerde zin.     Melissa uit.
    Maer hoe! daer isse zelfs, wil ik my hier versteeken,
    En hooren of zy niet iets van de min zal spreeken?
    Of wil ik niet? neen, neen het wachten duurt te lang,
    Dies stier ik na mijn Nymph na mijn Godin mijn gangh.
    (45) Mijn Engel dus alleen?     Melissa. Rufino en met reden,
Ruf. Wat reden heeft mijn ziel dit heen alleen te treden?
Mel. Wat vraeght ghy? waerom ik hier dus alleene quaem?
    ’T was om dat ’t zelschap my niet meer was aengenaem,
    Maer waerom ghy alleen?     Rufino. Godin om mijn gedachten
    (50) Eens vry te brengen uit, en op dat mijne klachte
    Van niemandt zouden zijn gehoort, noch opgevat,
    Zijn redenen waerom ik hier alleene trat.
Mel. ’T voornemen wordt u dan door mijne komst benomen.
Ruf. Och neen, het is veel eer vermeerdert door uw komen.
Mel. (55) Vermeerdert? wel hoe dat? mits ghy na eenheidt tracht.
[p. 3]
Ruf. Melissaas by zijn, wort voor by zijn niet geacht.
Mel. Wel ben ik dan geen mensch?  Ruf. Neen.  Mel. wat dan?  Ruf. een Godinne
Mel. Rufino ’t schijnt ghy raest, en zijt heel uit uw zinnen;
    Want wat is d’ oorzaek, dat ghy mijn Godinne hiet?
Ruf. (60) Uw’ groote mogentheidt, mijn pijn en mijn verdriet,
    Ghy zijt zoo machtigh, dat de glinsterende starren,
    Die in uw voorhooft staen, mijn zinnen heel verwarren,
    En brengen op der loop: zoo dat hier in dit hert
    Niet anders woont (eylaes!) als droefheidt, kerming, smert,
    (65) ’T welk eeuwigh duren zal, ten zy ghy met uw oogen
    Aen uw Rufino toont, een maeghdelijk medoogen,
    Apolloos waerdste Soon noch Chiron kennen niet
    Genezen mijne wond’, verdrijven mijn verdriet:
    Maer g’lijk, als Telephus niet koste zijn genezen,
    (70) Dan door die handt, waer uit zijn wond’ eerst was gerezen:
    Zoo ken dan niemandt ook verdrijven mijne pijn,
    Dan ghy, die d’ oorzaek zijt, moet ook de hulpe zijn.
    Zoo magh ik dan te recht u voor Godinne houwen,
    Ja meer als een Godin, t’ wijl al de Goden zouwen
    (75) Mijn kennen helpen niet.  Melissa. Rufino niet te hoogh,
    Ey ziet eens wat ghy doet, ghy stelt mijn klein vermoog,
    Ver boven het gewelt, en macht van d’ hooge Goden.
Ruf. De Goden waren ’t die u deze kracht aenboden.
Mel. En nam ik die?  Rufino. het blijkt. Hoe komt ghy anders aen
    (80) Die kracht, dat ghy mijn ziekt alleen kent doen vergaen.
Mel. Rufino zegh, waer meed’?  Rufino. Godinne dat ghy wilde
    My nemen tot uw slaef, ik zweer u dat ghy stilde
    d’Onlijdelijke brant, het over-naer gezwoel,
    Dat ik in deze borst en trouwe boezem voel.
Mel. (85) Ey houdt daer van uw mondt, ik wil daer niet af hooren,
    En zoo g’er meer van seght mijn vriendtschap is verloren.
    Vaert wel ik ga.                                                             binnen.
Ruf. Ach Goon! is ’t mooglijk dat een maeght
[p. 4]
    In een zoo zachten borst zoo herden herte draeght!
    Ha wreede vrou, moord’res, beulinne van mijn leven,
    (90) Die, alzoo haest als ik te kennen maer wil geven
    De droefheidt, die mijn ziel in deze borst versmoort,
    Zoo grautze ende vliet al kijvend’ van my voort!
    Het schijnt Melissa dat ghy Tygers hebt gezogen,
    En hebt zoôn Tygers hert van jonghs op in getogen,
    (95) Geeft Goden, geeft my kracht, dat ik Melissaas min
    Magh bannen uit mijn hert, magh schoppen uit mijn sin:
    En dat ik, alzoo lang, als duuren zal mijn leven,
    My nimmer tot de liefd’ van eenich Vrou begeve.
    Rufino wel hoe dus? ik ra u dat ghy toont
    (100) Het over trou gemoet, dat in uw boezem woont.
    Veel eerelijker ist door trouwe min te sterven,
    Als door verandering Melissaas gonst te derven.
Carbijn uit.
    Ziet ginder komt Carbijn, ik zegh u tonge zwijght,
    Op dat Carbijn hier van geen wetenschap en krijght:
    (105) Want hy lacht altijdt om der minnaers droevigh klagen,
    En acht het malligheidt zoo grooten min te dragen.
Car. Mijn makker zy gegroet.  Rufino. En ghy ook zoo Carbijn.
Car. Wat klaeghde ghy terstondt, wat doet u treurigh zijn?
Ruf. Carbijn ha waerde vriendt! ik ken het niet verklaren.
Car. (110) Zwijgt gy ’et dan voor my?  Rufino. ik zeg het zeer ongaeren.
Car. Ghy noemde my daer vrient,  Rufino. dat ik my niet en schaem;
    Ghy zijt mijn waerdste vriendt.  Carbijn. Dats noch een hooger naem.
    Rufino, zoo ghy dan my voor uw vriendt gaet achten,
    Laet my toe, dat ik heel de oorzaek van uw klachten?
    (115) Ben ik uw vriendt waerom en dragen wy niet beid’
    De zwarigheidt en last die u wordt opgeleit?
    Verklaert het my, op dat wy t’ zamen mogen dragen.
Ruf. Een vriendt behoort een vriendt zoo naerstigh niet te vragen
    ’T geen hy niet zeggen wil; dus bid ik u Carbijn
[p. 5]
    (120) Laet toe dat ik hier dus in eenigheden quijn.
Car. Neen, neen, ik laet niet af, ik zal de oorzaek weten.
Ruf. En zoo ik dat niet zeg?  Carbijn. Zoo zeg ik dat versleten
    Ons oude vrientschap is.  Rufino. Ik zal ’t u zeggen, maer
    Belooft my eerst een beed, die gy zult komen naer,
Car. (125) Ik zweer, dat ik volbreng al ’t geen gy zult gebieden.
Ruf. Melissa ist, Carbijn, die door gestadigh vlieden
    Rufinoos herte steelt, en sinnen zoo ontstelt,
    Melissa is die geen die uw Rufino quelt:
    Melissa is het, die my hier alleen doet dolen:
    (130) Melissa is het, die mijn ziel my heeft gestolen:
    Melissa tergt my dus.  Carbijn. Mint gy Melissa Heer?
Ruf. Ik min Melissa: maer Melissa my niet weer.
Car. Hoe? stelt Rufino zich dan om een Vrou t’ onvreden?
Ruf. t’ Onvreden? ja voorwaer, met dubbel groote reden;
    (135) Daer ik Melissa min en my Melissa haet.
Car. Gy zijt voorwaer verdoolt, acht gy die haet zoo quaet.
    Verkiest een ander lief, uit zoo veel duizent Vrouwen,
    Die alzoo graegh, als gy Melissa, u will’ trouwen.
    Laet zoo de eene vreught, verdrijven d’ ander pijn.
Ruf. (140) Verkiest een ander lief? wel wat wil dat doch zijn?
    Wat raet gy my Carbijn? zou ik een ander kiezen?
    Ia om door ’t kiezen zoo Melissa te verliezen.
    Wat malligheit, wat praet, wat beelt g’ uw zelven in?
    Of meent gy dat ik ben zoo wankel in de min,
    (145) Als gy en uw’s gelijk, die ’k niet zou achten waerdig
    De gonste van een Vrou, vermits zy zijn zoo waerdigh
    In ’t kiezen van wat versch. Hebt gy geen ander raet
    Zoo zwijgt, en houdt uw mont, die raet is zonder baet.
    Carbijn maer wat gy doet? gy gingt my daetlijk zweren
    (150) Te zullen doen, al ’t geen ik zou van u begeren,
    Zeit gy dat niet terstont?  Carbijn. Ik zegh dat noch mijn Heer.
Ruf. Zoo bid ik u dat gy maer eensjes gints en weer
    By Theodora gaet, en wilt haer ondervragen:
[p. 6]
Car. Hoe vragen? ’k weet niet dat ik Theodoor de dage
    (155) Mijns levens heb gezien: want ik en ken haer niet.
Ruf. ’t Is die gy alle daeg by mijn Melissa ziet.
Car. Ik weet niet wie gy meent.  Rufino. Ik zal ’t u wel beduiden.
    Zy woont in deze straet, daer ginder, daer de luiden
    Recht voor de deure zijn.  Carbijn. Woont Theodora daer,
    (160) Zoo neem ik in de stoep haer t’ avondt wel aen waer.
    Wat zal ik by haer doen?  Rufino. Gy meugt wat met haer praten,
    En hooren, of zy haer niets zal ontvallen laten
    Noch zeggen van mijn lief Melissa of van mijn:
    Want zeker weet ik dat dit echte Speelnoodts zijn,
    (165) Dat zy haer willen voor malkander niet verzwijgen.
Car. Sou u dat helpen iets?  Rufino. Och ja zoo zoud ik krijgen
    Een weinigh kennis, en een weinigh zeeckerheidt,
    Of ook Melissa heeft een kleine min geleit;
    Of zy ’t van herten meent dat zy is zoo afkeerigh;
    (170) Dan of Melissa meed’ in ’t weig’ren is begerigh,
    Als meest dat zoet geslacht.  Carbijn. Ia kost ik Theodoor,
    Zoo had ik mogelijk by haer wat meer gehoor.
Ruf. Neen Vriendt, zy ken u wel en ziet u wonder garen.
    Ik hoorden ’t laetst van haer, wanneer wy t’ zamen waren
    (175) Dicht by Melissaas huis. Ey lieve gaet doch heen.
Car. Rufino gaet na huis ik zal dan derwaerts treen.
Ruf. Hoe haekkende mijn Heer zal ik u dan verwachten!
    Ach dat den Hemel eens medoogde met mijn klachten!     binnen.
Car. Wat groote zottigheidt, dat yemant om een Vrouw
    (180) Zich zelleven zoo quelt en leeft in zulken rou?
    Nu ik mach eensjes gaen en zien dan flus te maken,
    Dat ik met aerdigheidt by Theodoor mach raken.             binnen.


[p. 7]

THEODORA.

         ’tZoet-zingend’ pluimgediert
    Dat zit, en tiereliert
    (185) Op groen-bewassen telgen:
    Daer Theodora mach
    Haer zware droefheidt, (ach!)
    Uitstenen noch verswelgen.
        Het dertel zoete vee
    (190) Gaet bly en wel te vree,
    Al springend’ door de weien:
    Daer Theodora niet
    Heeft anders, als verdriet,
    Als zuchten, kermen, schreien.
        (195) Als al de Menschen zijn
    Verheught en zonder pijn,
    Dan zit ik laes! alleene:
    Zoo dat een brakke vloet.
    Al stroomend’, en verwoet
    (200) Loopt lang ’s mijn wangen hene.
        Vraeght iemant, wie het is,
    Die my dees droeffenis,
    Heeft op den hals gedreven:
    Ik denk het is Carbijn
    (205) Die my doet treurigh zijn,
    En in dees droefheidt leven.
        Eilaes bedroefde maecht!
    Wat baet u dat gy klaeght,
    En steets uw teere oogen
    (210) Tot brakke tranen port,
    Die gy gestadigh stort?
        Carbijn heeft geen medoogen.
        Maer hoe! ik weet het niet.
    Zach hy eens mijn verdriet
    (215) ’t Zou moog’lijk hem bewegen.
    Hy heeft een stenen hert,
    Die niet bewogen wert
    Door zoo een tranen regen.
        Bezoekt eens Theodoor,
    (220) Of u Carbijn gehoor
    Wil geven op uw klagen:
    Ach klagen al te quaet!
    Het is een schant, een zmaet
    Voor Vrouwen zelfs te vragen.
    (225) Eilaes wat is een Vrouw? Eilaes! wat is een Maeght?
    Het ongelukkighst dat de heele wereldt draeght.
    Al wat de Zon beschijnt, dat ken zijn lust verwerven,
    Behalven dat een Maeght haer lusten steets moet derven,
    Ten zy, zy word’ gevraeght en dat van zulken een,
    (230) Die zy van herten meent, daer zy is meed’ te vreen.
    Maer ach! wat ist? die geen die eenig’ Dochters zinnen
    Getrokken heeft na hem, en weet niet van de minne,
    Die hem gedragen wort. Zoo heeft hy ook geen schult
    Indien gy niet en vrijt haer, die met groot gedult
    (235) Nu zijne komst verwacht. En zonder hem te klagen
[p. 8]
    De zwoele narigheidt, die wy in ’t herte dragen,
    Dat is een schandt, een schandt, een schandt ja zulken schandt,
    Dat ieder een haer zou nawijzen met de handt.
    Carbijn, ha waerdste die den Hemel oit bestraelde!
    (240) Carbijn, ha eenige, waer op mijn hoope daelde!
    Wat doe ik? zwijgh ik stil, zoo smoor ik in den brandt:
    Zoo ik uw zelfs aenspreek, zoo hael ik groote schandt.
    Het zwijgen ken ik niet; ’k en durref ook niet zeggen
    Wat minne-vonkjes hier in deze boezem leggen.
    (245) Ik weet niet hoe ik wil, ’k en weet niet wat ik doe,
    My dunkt, ik ga voor eerst na mijn Melissa toe,
    Dien ik het geen hier leit zal vrylijk openbaren,
    En alles watter schuilt in dese borst verklaren.
    Hier ben ik voor haer deur.                       Zy klopt, wort van binnen
Lijs. Wie daer?  Theodoor ’t Is Theodoor.     geantwoordt door Lijs.
    (250) Wel is Melissa t’ huis?  Lijs. ja.  Theodoor laet haer komen voor.
Melissa uit en zeit. Is Theodora daer en komt zy niet eens binnen?
Theo. Melissa weest gegroet, ’t is goet ik u hier vinne.
    Hoe lang ist wel geleen, dat ik u ’t laetste zagh?
Mel. Indien ik niet en dwael, zoo ist den derden dagh.
    (255) Maer Theodora hoe? hoe ziet gy dus bekreten,
    Hoe ziet gy dus bedroeft? laet my de oorzaek weten.
Theo. Zoud’ ik het zeggen daer de schaemt het my verbiet?
Mel. Hoort Theodora dan voor my te swijgen iet?
Theo. ’t Hert is gewilligh, maer de tong en durf niet zeggen
    (260) Wat swarigheden hier in deze boezem leggen.
Mel. Zult gy ’t bekennen vry, indien ik d’ oorzaek ra?
Theo. Melissa ik belooft ik zal ’t bekennen: ja.
Mel. Of mint gy Theodoor?  Theod. Wel wie zoud ik beminnen?
Mel. De een of d’ ander Man, daer Theodoraas zinnen
    (265) Op vielen alder-eerst.  Theod. Melissa ’t is geraen;
    Want (laes!) het is Carbijn, die my dus doet vergaen.
    Carbijn ist, die my doet in dezen brant versmoren;
    Carbijn ist zonder wie ik gantslijk ben verloren.
[p. 9]
    Melissa, ’t is Carbijn, die my gestolen heeft
    (270) Al ’t geen, dat hier wel eer, heeft in dees borst geleeft.
    Carbijn verteert mijn hert.  Ach mocht ik u eens toonen,
    Wat in uw Theodoor voor raet is komen wonen!
    ’K weet gy verschrikken zoudt, en wezen heel verbaest,
    En zeggen anders niet als Theodora raest.
Mel. (275) Speelnootje wel wat raet?  Theod. Ik zal mijn min ontdekken.
Mel. Doet dat niet, Theodoor, Carbijn mocht met u gekken.
Theo. Hoe gekken? neen hy zal veel eerder zijn verblijt.
Mel. Maer of hy weig’righ was (ha Hemel) wat een spijt,
    Wat schandt zou ’t zijn voor u! Theod. Hy zal my niet ontzeggen.
    (280) Maer ’k weet niet hoe ik ’t stuk behendighst aen zal leggen;
    Hy spreekt my nimmer aen, en zoo ik aen hem zont,
    Zoo kregent lichtelijk de luiden, in de mont.
    Daer hadmen dan ’t gesnap, want ’t volk en ken niet zwijgen,
    Al zouden zy te met door spreeken hinder krijgen.
Mel. (285) Trijn Jans is wel getrou.  Theod. in zulke zaeken niet.
Mel. Maer of gy schreeft een brief, en hem die brengen liet.
Theo. Het schrijven komt te kael. ’K wou dat hy door den derden,
    Of wat bedekt’lijk kost tot my gezonden werden.
Mel. Dat ken niet wel geschien.  Theod. ik weet nochtans wel raet,
    (290) En ’t ken heel licht’lijk zijn, zoo gy my niet verlaet.
    Het hanght alleen aen u.  Melissa. ’K zal u behulpigh wezen
    Waer dat ik ken of magh.  Theodoor. Zoo heb ik niet te vreezen,
    Zoo gy uw woort maer houdt.  Mel. Segt my sleghts uw begeert.
Theo. Rufino vrijt na u, gy veinst u staegh verkeert,
    (295) Heel stuers, ja of g’ hem haet, en niet wilt hooren spreeken.
Mel. Met reden, om te zien of niet zijn min zal breeken.
Theo. En gy bemint hem zoo, ja meer als ik Carbijn.
    (Melissa wat ’s u luk veel grooter als het mijn)
    Maer ziet te degen toe, men ken te lange tergen,
    (300) En al zijn ’t goede luy, vry veel te veele vergen.
    Men treedt een blaes zoo lang’ tot die aen stukken klapt,
    Men trekt een boogh zoo lang’ tot die aen stukken knapt.
[p. 10]
    Al zeit het spreek-woort haer, dat nimmermeer goe Vryers
    Te deegh bedyers zijn, ten zy zy zijn goe lyers:
    (305) Zoo ziet men nochtans dat geveinsd’ af-keerigheidt,
    De trouste minnaer van ’t lang’ weig’righ Meysje scheit,
    Ziet weigert niet te langh, gy mocht ook meed’ zoo varen.
    En zoo gy wilt nu kunt gy u en my bewaren.
    Toont aen Rufin’ uw hert, en spreekt volmondigh uit
    (310) T’ geen gy in uw gemoet van u en hem besluit:
    Zoo ken door u en hem Carbijn licht zijn getogen.
    Melissa, hebt gy nu met my een klein medoogen,
    Zoo toont u Theodoor hier in geen tegenheidt,
    Of ’k zweer zy anders strak uit deze Wereldt scheidt.
    (315) Melissa ’k bid u nu door Venus zoete banden.     Zy knielt,
    Ziet, met gebogen kniên en met gevouwen handen,
    Erbarmt u over my, laet doch deez’ brakke vloedt
    Verkeeren uwe zin, verzachten uw gemoedt.
    Nu kent gy zoo gy wilt my houden by het leven,
    (320) En zult met ja of neen nu doot of leven geven.
Mel. Uw woorden Theodoor die perzen het getraent,
    En doen ook dat een wegh langs mijne wangen baent.
    ’K belooft u, daer ’s mijn hant, ik zal mijn veinzen staeken,
    Laet maer uw droefheit staen, en drooght uw natte kaekken.
    (325) Voor eerst zal ik mijn hert uit spreeken, zoo ik ’t meen,
    Zoo zullen wy de rest wel klaren met ons tween.
Zy praten voort stil en blijven staen aen d’ een zy.     Carbijn uit.
Carb. Beloftenis maekt schult, en dwinght ons uit te voeren
    ’T geen wy, te zullen doen, beloofden ende zwoeren.
    Zoo komt my dwingen ook en perzen mijn beloft:
    (330) En op dat goede tijdt niet vrucht’loos werd’ versloft,
    Zoek ik gelegentheidt by Theodoor te raeken.
    Ziet hier is wel haer huis: maer hoe zal ik het maeken?
    De deur is toe, ’k en weet of ik wil kloppen aen,
    Of hier een weinigh voort wat gints en weder gaen.
[p. 11]
===     (335) Licht gaet hier yemant uit zoo ken ik na haer vragen.
    Ha zotte zottigheidt! zich zoo te laten plagen
    Rufino van een Vrouw, dat uwe jeughd’ bederft,
    En leeft in zulk verdriet waer door gy levend’ sterft?
    ’T is maer een malle gril. Wat? zoudmen zoo beminnen?
    (340) Wat? zoud men om een Vrouw bekrenken zoo zijn zinnen?
    ’k Min liever nimmermeer als zoo gelijk gy doet.
    Wat Vrouwe zie ik daer? ik wil haer gaen te moet,
    My dunkt ’t Melissa is, en ’t ander zoud ik denken
    Zal Theodora zijn.  Melissa. Gy zult u leven krenken
    (345) Indien gy u zoo quelt. Maer ziet daer komt Carbijn,
    Hy komt recht op ons aen, geleit gy beide mijn
    Nu t’ huis, zoo zal Carbijn van schaemt niet durven laten,
    Of hy geleid’ u ook dan kent g’ hem hooren praeten,
Theo. Melissa ik besterf. Ha Hemelen wat raet?
Carb. (350) Joffroutjes zijt gegroet. Hoe komt het dat gy gaet
    Dus met u tween alleen, en anders geen verzelling?
Mel. Verzelling is wel goet, maer altemet een quelling.
Carb. Zoo doe ik moog’lijk ook, want ik uw praet verstoor.
Theo. Wy hadden nu ter tijdt niet veel bezonders voor.
Carb. (355) Ik weet dat Meisjes praet is veeltijdts wat bezonders.
Mel. Bezonders hoe Carbijn? men houdt het voor wat wonders,
    Indien zy anders iets, als praten van de kleên,
    Op dees manier geboort, op die manier gesneen.
Carb. Dat is het minste wel.  Melissa. en nochtans ’t mannen zeggen.
Carb. (360) En offer een dat zeit, zult gy dat daerom leggen
    Op ons lui altemael? altijdt wat my aengaet
    Ik loof niet dat gy steets van kap en kleeren praet.
    Gy zijt het volkje niet; maer gaet uw kloeke reden
    Niet tot die voddery, maer tot wat hooghs besteden;
    (365) En volght der mannen aert, die gy door uw vernuft,
    En dravend hooge geest uit tertet en verpuft.
Theo. Carbijn, het spreekwoort zeit dat al te veel geprezen
    In ’t by-zijn aldermeest, wel schering schijnt te wezen.
[p. 12]
Carb. Ioffrou gelooft het niet. Het waer my hertlijk leet
    (370) Dat ik, als door een lof, u dit of dat verweet;
    U, wien de goe natuer in alles zoo volmaekte,
    Dat al quam Momus zelfs ik wed’ hy niet en laekte
    In u het minste deel. Maer dat ik niet te langh,
    Ioffrouwen u belet de voorgenomen gang;
    (375) Zoo ’t u gelieft ik zal u wat gezelschap houden.
Mel. Wy hadden uit geweest dieshalleven zoo zoude
    Ik Theodora t’ huis geleiden, maer uw praet
    Die houdt ons zoo lang’ op, dat al mijn tijdt vergaet:
    Ik moet nootzaeklijk voort en laet u met uw beiden.
Carb. (380) Wy zullen liever eerst u tot uw huis geleiden.
Mel. Dat’s goet Carbijn.  Carb. Ach dat Rufino by ons was!
Mel. Waer is hy?  Carb. Hy is t’ huis, en gants niet wel te pas.
Mel. Wat heeft hy dan voor siekt?  Carb. Eilaes! hy heeft de tering.
Theo. De tering? dat is quaet.Carb. En kreegze door ontbering.
Mel. (385) Hoe? dat verstae ik niet.  Carb. Het geen dat hem verteert
    Is ’t gene hy begeert, maer lijkewel ontbeert.
Mel. Wat’s dat?  Carb. Een Vrouwen beelt: en moet hy ’t langer derven,
    Zoo zal hy door verteer ten langen lesten sterven.
Theo. Wel dat’s een wreede Vrou die hem zoo sterven laet.
Carb. (390) Te wreeder is zy noch, zoo zy hem daerom haet,
    En wil hem van zijn min niet eensjes hooren spreeken.
Mel. ’t Is beter z’ hem ontzeit, als met veel looze treeken
    Een langen wijl in tuil en twijffelingen houdt.
    Maer is hy dan gezont, als hy van minne kout?
    (395) Zoo is zijn ziekt niet groot, maer zoud wel haest genezen.
Theo. Een Vrouw die dat ook doet moet onbarmhertigh wezen,
    Wat’s daer doch aen belanght of m’ iemant praten hoort?
Mel. Licht wierd’ zy door zijn praet ten lesten eens bekoort.
    Maer ken ik niet de Vrou, of ik haer kost bewegen
    (400) Dat zy tot deze knecht wat beter wierd’ genegen.
Carb. Gy? niet als al te wel.  Melissa Zoo troost Rufino dan,
    En zegt, ik zal daer in doen ’t beste dat ik kan.
[p. 13]
    Maer zeg, wat port u doch zoo voor uw maet te vrijen?
    Gy zult door zulk gevry uw leven niet bedyen.
Carb. (405) Ons vriendtschaps vaste bandt heeft my daer toe geport
Theo. Dat’s goet maer doet uw zelf niet door uw vriendt te kort.
Mel. Hier zijn wy by ons huis. Ik weet zy na mijn wachten.
    Vaert wel, ik wensch uw beid veel duizent goede nachten.
    Speelnootje denkter op, gy weet wel wat ik meen.         binnen.
Theo. (410) Ziet dat gy ook zoo doet en zeght altijdt geen neen.
Car. ’k Ben in mijn hert verblijdt.  Theo. Waerom doch?  Car. om de woorden,
    Die ik van stonden aen Melissa spreeken hoorde:
    Want zoo zy haer geliet zoo zoud’ zy niet meer zijn
    Afkeerig tegens hem.  Theo. En dat door raet van mijn.
Carb. (415) Zoo is Rufino zeer Ioffrou aen u gehouden.
Theo. ’t Waer onbeleeft gedaen dat ik niet helpen zoude,
    Waer dat ik kon of moght, een minnaer zoo getrou
    Als u Rufino is.  Carb. Ha Hemel waerde Vrou!
    Rufino wordt door u gezont en heel genezen,
    (420) Ik ken u nimmermeer ten vollen dankbaer wezen,
    Dat gy mijn eene helft, mijn trouwe medemaet
    Goetaerdigh hebt verlost uit zijn bedroefde staet:
    Den Hemel loon het u, Rufino kent niet loonen,
    Carbijn en ken u niet g’noech dankbaerheidt betoonen.
Theo. (425) Het is genoech geloont zoo ’t uw luy, maer behaeght.
    Rufino heeft nu haest gevangen ’t geen hy jaeght,
    Nu denk ik niet Carbijn, dat gy zult langer wachten.
    Maer zult nu al terstondt ook nae een Vrijster trachten.
Carb. Die zoo een voorspraek had gelijk Rufino doet.
Theo. (430) Wat hoeft dat als gy vrijt een zachter van gemoet?
Carb. Ik acht haer allegaer haest eveneens af keerigh:
    Daer zijn wel duizent dwersch en een alleen begerigh.
Theo. Wel kiest gy dan die geen die niet afkeerigh is.
Carb. Vangt uit de wilde Zee eens d’ alderbeste Vis.
Theo. (435) Hoe? dat is luk op raek.  Car. Zo doet het met de Vrouwen.
[p. 14]
Theo. Gy kent de goede zien, en dan de quade schouwen.
Carb. Het zien is vol bedrogh, en heeft een looze schijn,
Theo. Kiest gy dan zulken een, wiens groot medogend’ zijn
    Gy zelver gantsch beproeft door uitgewezen daden.
Carb. (440) En gy zegt dat gy ’t hebt Melissa aengeraden:
    Zoud gy ’t u zelven ook zoo licht wel kennen raên?
Theo. Dat zou de vlugge tijdt ons licht’lijk doen verstaen.
    Rufino was getrou.  Carb. Men zou noch trouwer vinnen.
Theo. Te meerder was hy waerdt dat iemant hem zou minnen.
Carb. (445) Dat men mijn trouwigheit eens by de zijne woogh,
    Mijn schael hink op de aerd, Rufinoos heel om hoogh.
Theo. ’t Zijn woorden.  Carb. Woorden, die de daet ook zal verklaren.
Theo. Ja, ja ’t was lovens waert, zoo woorden daden waren.
Carb. ’t Zal blijken metter tijdt, bleek maer de weder-min.
    (450) Was z’ in haer eigen zaek, al-even-eens van zin,
    Als z’ in eens anders is, hoe waer mijn luk gerezen?
    Dat zy veranderen zal doet my op ’t hooghste vreezen.
Theo. Dat waer bedriegelijk en al te vals gedaen,
    Het geen men zelver haet een ander aen te raên.
Carb. (455) Dat gy een ander raet, zoudt gy dat zelver prijzen?
Theo. Met woorden niet alleen, maer metter daet bewijzen.
Carb. Betoont dan metter daet het gene dat gy zegt,
    En mint hem weder die op u zijn liefde leght.
Theo. Maer ik word niet gemint.  Carb. Ik zweer dat ik mijn dagen
    (460) Heb min noch mins gelijk den Vrouwen toegedragen,
    Dan u ô Theodoor, ik zweert by uw gezicht,
    Wiens schitterende strael mijn minne heeft gesticht,
    Wiens blixems snelle vlught mijn zinnen komt ontstellen,
    Wiens zoete tooverkracht komt ziel en lichaem quellen:
    (465) Ik zweert u by dien top, die dit bedroefde hert,
    In duizent knippen vangt, in duizent strikken wert:
    Ik zweert u by die mondt, het voetzel van mijn leven,
    Die met een enkel woordt ken doodt of leven geven,
    Joffrou gy zijt de eerst, de eerste die ik kies,
[p. 15]
    (470) En ’t leven ben ik quijt indien ik u verlies.
    Waer ’s nu uw zacht gemoedt, en uw medogentheden,
    Waer meê, gy voor Rufin’, Melissa hebt gebeden?
    Doet nu het gene zelfs dat gy Melissa riet,
    En weigert uwe slaef uw zoete weêrliefd’ niet.
Theo. (475) Ha Goden wat geluk! Nu moet ik weig’ren leeren,
    Maer zacht niet al te veel, hy zou wel licht verkeeren,
Carb. Wat zeit mijn Engelin?  Theo. Maer wat of gy begint
    Dat gy mijn weerliefd’ eischt daer gy zoo schielijk mint.
    Ik weet niet dat gy my met kennis spraekt voor dezen.
    (480) Hoe durf gy dan Carbijn, strak zoo begerigh wezen,
    Dat gy mijn minne eischt? Ik neem, ik u die gaf,
    Uw haest genomen keur nam haestigh weder af,
    Wat raet gink my dan aen?  Carb. Godinne laet dat varen,
    Ey laet ’t vergeefs gedacht uw zinnen niet bezwaren.
Theo. (485) Is dat vergeefs gedacht? uw min is eerst geleidt.
Carb. Al is mijn minne nieu, z’ is vol bestendigheidt.
Theo. Het zeggen is goet koop, de tijdt die most het leeren.
Carb. En zoud’ ik dan terwijl uw zoete gonst ontbeeren?
Theo. Gy leeft terwijl op hoop.  Carb. De hoope die bedrieght,
Theo. (490) Maer zy is vast wanneer uw trouwe niet en lieght.
Carb. Betoont het ergens meê.  Theo. Dit kusje zy het teeken.
Carb. Ha kus? ha zoete kus, die ’t herte schijnt te breeken!
Theo. Carbijn mijn tijdt is om.  Carb. Wilt gy zoo haestigh gaen?
Theo. Ik bleef wel; maer de tijdt die drijft my hier van daen.
Carb. (495) Mijn eenigh een, mijn vreught, mijn leven van mijn leven,
    Mijn ziele van mijn ziel, gaet gy my nu begeven?
Theo. Vaert wel en blijft gezont.  Carb. Vaert wel mijn Theodoor.
Theo. Denkt om uw Theodoor.  Carb. geeft gy de min gehoor.     Theodoor binnen.
    De minne houdt mijn tong, de vreught belet my ’t praten,
    (500) Ik ga ’t verwarde hooft nu wat bedaren laten.             binnen.
Continue
[p. 16]

HET TWEEDE BEDRYF.

Mentor. Goossen.

Mentor. DE gulde Zon die is gedooken in de Zee;
    De zilver bleeke Maen, bewaert haer Broeders stee,
    En licht met al ’t gestarnt mijn duistere gezichten,
    Maer moght die gulde Zon, mijn oogen eens verlichten,
    (505) Die d’ Hemelsche verpuft, en doet de zilvre Maen,
    Met al der sterren glants, heel zonder schijnzel staen,
    Ach moght de gulde Zon mijn oogen eens beschijnen,
    Zoo zoud al mijn gequel en droevigheidt verdwijnen.
    Geeft Goden, geeft dat ik zoo goeden uur geraek,
    (510) Dat zy haer deur ontsluit, en luistert na mijn spraek.
    Wat zal ik? kloppen aen? ik durf het qualijk wagen,
    Wel waerom zoud ik niet? ik zal eens na haer vragen.
                Hy klopt.     Zy uit een venster.
Theo. Wie is daer voor de deur in ’t midden van de nacht?
Ment. Hy die na uwe komst met groot verlangen wacht.
Theo. (515) Wie ist?  Ment. Uw slaef.  Theo. Maer wie?  Ment. Gy ziet hem, komt beneden.
Theo. Beneden? dat ’s te laet, ik ben al aen ’t ontkleeden.
Ment. Godin het is noch vroegh.  Theo. Maer zegt my wie gy zijt.
Ment. Uw Mentor.  Theo. Wel my dunkt gy schaemt u niet een mijt;
    Hoe Mentor wat is dat? dus in de nacht te komen?
    (520) Hebt gy geen schroom voor my, gy zoud mijn ouders schromen
    Te stooren uit haer slaep, zy zijn daer toe te oudt.
Ment. De min Joffrou, de min, de min heeft my verstout.
    Ey zeeker ’t is noch vroegh, komt maer uw deur ontsluiten.
Theo. Ontsluiten? en om u? Neen Mentor blijft daer buiten.
    (525) My dunkt gy dronken zijt, uw wijsheidt in de kan:
    Het herzenlooze nat en dulheidt in de Man:
    Dan ist uw lui manier een luchje noch te halen
    En van de eene plaets op d’ ander loopen malen.
    Wat meent gy dat men dan moet wezen steets bereit,
[p. 17]
    (530) Te geven zulken hoop goet antwoordt en bescheit?
    Gaet henen, gaet na huis, en legt u in het laeken;
    Of zeeker ik en zal om uwen ’t wil niet waeken:
    Maer ’k sluit mijn venster toe, en geef my tot mijn rust.
    En wilt gy malen maelt zoo lang’ u ’t malen lust.     Zy sluit haer venster.
Ment. (535) Hoe dat mijn Engelin? waer doch zoo haestigh henen?
    Mijn Hemel die is toe, mijn zonne is verdwenen.
    Is dat een Vrouwen aert? het is een Tygers aert.
    Wat schort u Theodoor? zijt gy voor my vervaert?
    Of haet gy my? wat ist? gy zegt ik ben beschonken,
    (540) En ’k heb de gantschen dagh geen sterken drank gedronken,
    Den Hemel zy mijn tuigh gy zeght het is te laet,
    Gelijk of gy zoo laet niet met een ander praet.
    Dat ist niet Theodoor, en ik zal in drie dagen
    Wel weten waerom gy my van uw deur gaet jagen;
    (545) ’k Wed gy een ander mint, en krijgh ik dan die geen,
    Die gy bemint, ik zweert; ik breek hem hals en been.
    Zoo leer ik hem te deegh mijn Theodoor beminnen.
    Zoudt gy dit huis by nacht alleen wel kunnen vinnen?
Goos. Ia Meester zoud’ ik niet? een groote blauwe deur.
    (550) Een kelder aen de zijd en daer een hekje veur,
    Een blauwe stenen stoep, zes vensters naest malkand’ren,
    Een platjen op het huis om Zomers op te wand’ren.
    Och ja genoeg, genoeg.  Ment. Onthoudt het wel ter deegh;
    Nu zal ik haestigh zien wie my is in de weegh.
Goos. (555) Maer niemant?  Ment. niemant? wel wat raet, weet Goossen dat?
Goos. Wie isser meer als ik? en ik u achter ’t gat.
Ment. Maer zoo en meen ik ’t niet.  Goos. Dat ’s kunst voor my te weten.
Ment. Let gy maer op het huis.  Goossen. Dat zal ik niet vergeten.
beide binnen.


Carbijn.
EN is het lijkwel waer? of ist een droom? of ist
    (560) Een herzen-duizeling, waer door ik heb gemist?
    En zagh ik Theodoor niet met mijn eigen oogen?
[p. 18]
    En was Melissa tot Rufino niet bewoogen?
    En minde zy my niet, zoo ’t aen haer reden leek?
    Och Theodora ja, zoo ’t aen uw kusje bleek.
    (565) Ha kus! waer in mijn ziel door ’t roeren van haer lippen,
    In Theodora vloot en my zoo gink ontslippen.
    Ha Hemel! wat een kracht die ziel en spraek berooft;
    Wie had dat van de min zijn leven oit gelooft,
    Voor dat hy ’t zelver proeft? Ha! waerdigh om beklagen
    (570) Rufino wie die zmert zoo lange hebt gedragen,
    Waer vind ik u doch best, op dat ik u terstont
    Van uwe pijn verloss’, en maeke zoo gezondt.         binnen en weer uit.
    Dat ’s wonder hy ’s niet t’ huis. Zal ik in alle hoeken
    De gants en heele Stadt hem op en neder zoeken?
    (575) Neen dat en dient my niet, ’t is een onzeeker spoor:
    Loopt liever waer gy wilt, ik zoek mijn Theodoor.     Hy klopt.
    Is Theodora t’ huis?  Claertje. Ik zal ’t haer eens gaen vragen,
    En zoo zy t’ huis wil zijn, u haestigh overdragen.
    Maer zacht, hoe is uw naem? hoe heet gy.  Carbijn Ik Carbijn,
    (580) Loop heen malloot, loop heen, vraegt of zy t’ huis wil zijn.
    Wat antwoordt? isse in.  Claer. Zy wacht u, gaet na binnen.
Carb. Ha Goden wat geluk, ik zal mijn ziele vinnen.


Goossen.
    ’t IS waerachtigh om te lacchen, wel waerom zoud het niet?
    Wie drommel zou denken dat dit onder jonkers geschiet?
    (585) ’k Zweerje dat baes, ik hebje dat al of ekeeken,
    En de eerst die ik zie zal ik het ook zoo in de handt steeken.
    Sta by jy mannen die zoo gaern van wat nieus praet,
    Dat jy daerom een heelen dagh op het hooft gaet:
    En haelt een druipende neus, en een paer verkleumde handen,
    (590) Met een paer kouwe voeten, en een deel klappende tanden,
    En kijkt met snot in zijn muil, en ziet of de Veerman
    Van Amsterdam haest zal komen an.
    Al hagelt het, al sneeut het, al vriest het, al zouje verstijven.
[p. 19]
    Al raest het, al blaest het, al ruist het, al bruist het, al mist het,*
    (595) Al pist het, al stuift het, al snuift het, jy moet lijkwel blijven
    Tot hy aenkomt; want benje voor regen of wint vervaert,
    Zoo blijf uit de koud’ lieve man, en zit by de haert.
    Of koomje onder de beteerde water-rotten,
    Zoo zel dat goedtje zoo verbranst met je spotten:
    (600) ’t Is, kijk die schijtvalk, hoe zou hem dat gat staen
    Moest hy eens in ’t Wandt of op de Boegh-spriet gaen?
    Gut zeit de ander, had ik maer die veugel
    Een wijl op mijn Schip, ik jaeghd’ hem wel te deegh door den beugel,
    Hy most eerst in de mars, en voor op de ree;
    (605) Viel hy in ’t water, daer lagh een valk in Zee,
    Hy moghter uit vliegen woud hy, woud hy niet hy moght het laten.
    Dat ’s waer zeit Pouwels. En terwijlze zoo praten
    Komt de Veerman an, daer ist dan: welkoom Cees, Klaes, Piet,
    Symen, Ian, Joost, Joris, Gerrit, waer heen? zeg eerst, hebje niet
    (610) Nieus, ja zeit Cees, wat zoumen hooren?
    Zy zeggen dat de vyandt de vlught heeft gekoren,
    En is by stille nacht getrokken van Breda.
    Klaes zeit daer by, hy liet zijn geschut na.
    Pieter zeit Spinola is uit het leven:
    (615) Hoe komt hy doot? ze zeggen hy is vergeven.
    Symen zeit Mantsvelder trekt al voort,
    En is al in Brabant. Ian heeft gehoort
    Dat de Staten wel met hondert duizent man te veld’ komen,
    Met uitgezocht voetvolk, de Ruiters ook uitgenomen.
    (620) Dan leggender noch wel dertigh duizent in de steên.
    Joost zeit dat ’s vyants volk, ’t muitineert, want zy krijgen geen
    Goe betaling, daer zijn al zeven vendels overgeloopen.
    Joris heeft op de Volewijk een deel roovers op zien knoopen:
    Hoe veel wel? tweemael twintigh en dan noch vijf.
    (625) Liegh te degen zeit Gerrit. ’t heeft anders niet om ’t lijf.
    Of meenje anders die bleeknebde kruipers,
    Die zes-beende beesten, en moordadige bloetzuipers,
[p. 20]
    Die zy, by haer hadden, zo ben ik daer niet eens van verwondert,
    Want zoo ’t aen ’t fatzoen scheen hadder elk wel vijf-en-veertigh hondert.
    (630) ’t Praetjen is uit, deurgaenze met malkaer na de Kerk,
    Daer gaen de hoofden t’ samen, daer hebben zy dan weer werk.
    Pots elementen dat jy het daer eens zaeght smooken,
    Elk lieght om best, al de hoeden staen en rooken.
    Schijt Kerk-praetjes, daer men niet dan leugen zeit;
    (635) Staet by, luistert toe ik heb waerheidt.
    Sta by gy courant lezers, die in de winkels vol boeken
    Een heelen tijdt, voorneemlijk s’ Maendaeghs wat nieus gaet zoeken;
    En die in de pimpel-huizen om een confortijfje gaet:
    En een heelen dagh in d’Aptheekters winkels staet:
    (640) Ik zelje altemael enkele waerheidt zeggen,
    Zonder of te doen, zonder een kruimeltje by te leggen;
    Zoo ik het van mijn jonker hoorde: want flus quam een gezel
    By hem, weet jy niet nieus? ja zeit d’ ander, ik weet wel
    Een grooten hoop nieus. Achter die heiningh heeft strak een oudt wijf gezeten,
    (645) En heeft een grooten hoop nieuwe stront gescheten.
    Foey foey zeit d’ ander, ik magh geen stront,
    Ik nam ’t niet in mijn handt, jy neemt het in jou mondt.  Claertjen uit.
    Maer dat ’s nou evenveel. Water, moordt, brandt,
    Wel hei, wel hei, Wel hoe komt de Duivel in Waterlandt?
    (650) Wel Moer, wel kijndt, wel Claertje, maghme jou eens spreeken?
    Waer benje doch, zoo lang’ ik je niet gezien heb, in een gat gesteeken?
Claert. Wel Goossen raesje? wat zeggen is doch dat?
Goos. Neen, ik meen waer ofje zoo lang hebt gesteeken in een gat?
    Maer Claertje datje wist hoe ik na jou verlanghde,
    (655) Hoe lief dat ik jou had en hoe mijn hertje brangde,
    Gy zoudt mijn weer lief hebben, meen ik, zouje niet?
Claert. Ia Goossen, ik zie jou zoo lief als jy my ziet.
[p. 21]
    Ik hebje in lang niet gezien, in lang’ niet van jou geweten.
    Heer docht ik altemet, zoud mijn Goossentje my wel vergeten?
    (660) Ik vreesden ’t half, maer ik geloofden ’t niet.
Goos. Ik jou vergeten.  Claert. ’t Is wel eer geschiedt,
    Maer ik vertrou het jou niet toe.  Goos. Mijn eigen inkomen,
    Ik hebje immer al te lief, dat weetje wel, daerom moetje niet schromen.
    Jy bent alleen mijn rust, mijn lust, mijn vreucht, mijn deucht,
    (665) Mijn min, mijn zin, mijn Godin, Duivelin, mijn geneucht, mijn jeucht.
Claert. Jy bent mijn hert, mijn zmert, mijn wensch, mijn Mensch, mijn boefje, mijn engel,
    Mijn sul, mijn smul, mijn koning, mijn looning, mijn schroefje, mijn bengel,
    In ’t kort gezeit, jy bent mijn Man.
Goos. En jy al wat ik zeggen kan.
    (670) Gut Claertje als ik jou heb, wy zullen dan zoo leven,
    Ik zelje dan, wie weet het! hoe veel zoenen geven,
    Altijdt als ’t spreekwoort zeit derthien voor een dozijn.
Claert. Dat ’s dreigen Goossen. Of hoe na meen jy mijn
    Daer mee vervaert te maeken?  Goos. Zou jy daer voor vervaert wezen?
    (675) Ken de schobbige vis wel voor het kouwe water vreezen?
    Is de schorre Koekkoek wel voor ’t moy weer vervaert?
    Zoo is Claertje om het zoenen ook bezwaert.
Claert. Dat weet ik alzoo wel als jy.  Goos. Maer waer woonje nou?
Claert. Naest mijn buren.  Goos. Dat ’s waer, maer wat hebje voor een Vrouw?
Claert. (680) Met een neus, met een mondt, met een hooft, met twee oogen
Goos. Ey zeg het zonder liegen.  Claert. wel ik heb niet gelogen.
    Maer degelijke deegh, ik woon hier by, daer.
Goos. Liegje niet Claertje? isset zeeker waer?
    Daer woont de Vrijster van mijn baes.  Claert. Zo moet jy by Carbijn woonen.
    (685) Daer is doch niemant als Carbijn, die zy liefd’ gaet toonen:
    Hy isser noch rechte voort by, en ik zach flus
    Door ’t scheurtje van de deur, daer was zulken gekus,
[p. 22]
    Dat ik schier nuwelijk wierd alleen van ’t kijken;
    Denkt dan hoe mijn Vrou voer, k’ wed haer de ziel haest gink ontwijken.
Goos. (690) Gedenkter my by, dat deze gefalueerde Carbijn,
    Die nu de liefste is, de liefst niet lang zal zijn.
    Ziet mijn baes hem, hy heeft het hem gezworen,
    Carbijn raekt aen een kant, zijn leven is verlooren.
Claert. Wie is je baes! Goos. Mentor, die zy zoo veracht.
    (695) Maer hoe zel hem dat opbreeken, zacht, zacht.
    Dat geltje na den baes. Adieu mijn zoet worpzakje.
    Mijn meester wacht na my.  Claert. Goossen ’t is maer een quakje
    Van Carbijn, ik gekker meê.  Goos. ’t Mijn is ook maer malligheit.
    Had ik mijn baes maer hier, ik zeid hem ’t recht bescheit.  binnen.


Rufino

    (700) HA Hemel! ken het zijn? Vertrout eens op de Menschen,
    Het scheen Carbijn die had al wat m’ in hem mocht wensche,
    Het scheen dat hy de deught en trouheidt zelver was,
    En is de deught en trouw verloopen dan zoo ras?
    Of lagenz’ op uw tong alleen, en op uw lippen,
    (705) En gingen met den eedt, die gy my deed’, ontslippen?
    Ik meend’ gy waert mijn vriendt, is dat een vrienden stuk, Mel. uit.
    Te scheiden van zijn vriendt in ’t droefste ongeluk?
    Onwaerdigh dat men u de naem van vriendt zal geven.
    Maer wie komt daer, ist niet de moordster van mijn leven?
    (710) Zy ist, ik spreek haer aen: of mogelijk haer hert
    Een weinig door mijn zmert en klaght bewogen wert.
    Godinne van mijn ziel, en dwinghster van mijn zinnen,
    Die door uw deught en jeught my trekt tot uwe minne,
    Die met uw toovrend’ oogh mijn vryheidt heel benam,
    (715) Die in mijn killigh hert een hel-gelijke vlam
    Veroorzaekt hebt, die met de strikken van uw haeren
    Mijn geest in droefheit houdt, in jammer, in bezwaren,
    Zal uwe wreedigheidt noch duren, zal uw haet
    Noch langer voeden op mijn dootlijk terend’ quaet?
[p. 23]
    (720) Komt, moordt my dan te deegh, maekt dat ik ’t leven derve,
    En liever eens te deegh als alle dagen sterve.
    Moordadige Beulin, bloetdorstigh wreede Vrou,
    Schept gy vermaek en vreught, en lacht gy om mijn rou?
    ’t Schijnt u zijn aengenaem de zmerten, die ik lijde,
    (725) Verheught gy u hier in gy zult u haest verblijden,
    Uw hoogst vermaek komt aen. Ziet dat g’ uw oogen voet
    Hier in mijn doode wondt, en in dit zwerte bloet,
    Dat dit geweer en handt u daetlijk zal betoonen:     Hy trekt van leer.
    De weldaet, die ik doe wilt na mijn doot beloonen;
    (730) Beklaeght dan mijne doot, en stort maer eene traen,
    En laet doch na mijn doot uw wreetheidt zijn gedaen.
    Vaert wel, den Hemel weet en tuige van mijn trouwe.
Hy dreight zigh te deursteeken; zy belet en zeit:
Mel. Holla Rufino! zacht, wat doet gy? ’t zal u rouwen:
Ruf. Hoe rouwen? ’t gene dat met rijp beraet geschiet,
    (735) En rout den Mensch, die ’t doet, zijn levens dagen niet.
Mel. ’k Zeg lijkwel dat gy ’t laet.  Ruf. Waerom zoud ik het laten?
Mel. Wat ken de bleeke doot, wat ken het sterven baten?
Ruf. Ontladen van mijn druk, laet los laet my begaen.
Mel. Wel staet het sterven u dan onverandert aen?
    (740) Zoo sterft, doch ik en zal het nimmermeer gehengen
    Noch lijden, dat gy ’t zult met eigen handt volbrengen.
Ruf. Wie doet het dan?  Melissa. Maer ik, ’t za geeft my het geweer,
Ruf. Daer isset, raek te deegh, en velt my yligh neêr.
Mel. Wat zegt gy, dat ik ben de oorzaek van uw klagen?
    (745) En dat gy, ’t geen gy lijt, om mijnen ’t wil moet dragen?
    Dat ik de oorzaek ben, dat gy uw leven derft?
    Zeer wel zoo ist ook reên, dat eerst de oorzaek sterft.
    Dit punt, ik zweert de Goôn, het magh u ’t leven rooven,
    Maer ’t zal mijn leven eerst door deze handt verdooven.
    (750) Rufino zijt verheught als d’ oorzaek voor u leit,
    Als uwe plaegh, voor u noch van de Wereldt scheidt,
    Daer, daerme ist gedaen, nu zal ik niet meer plagen.
[p. 24]
                Zy neemt voor haer te doorsteeken, ’t welk hy belet.
Ruf. Melissa wout gy zelfs uw leven zoo verjagen?
    Neen dat zal niet geschien; wie had het zoo gemeent?
    (755) Ik heb u wel ’t geweer, maer daer toe niet geleent.
    Zet hier op deze borst.  Mel. ’k Zal eerst mijn boezem raeken.
Ruf. Dan kent gy ’t my niet doen.  Mel. Dan meught gy ’t zelver maken.
                Hy wil haer ’t gevest geven.
Ruf. Wel raekt uw boezem, gy met dit endt, ik met dat.
Mel. Recht anders, laet my toe, dat ik de punt slechts vat.
    (760) Geeft my den degen weer.  Ruf. Ik zal z’ u wedergeven,
    Maer zal mijn zelfs daer meê benemen eerst het leven.
Mel. Ik eerst, en gy daer nae, ’t zal anders doch niet zijn,
    Ik zal het u zoo wel beletten als gy mijn.
            Zy blijven staen, trekken tegens malkanderen. Carbijn en Theodoor uit.
Theo. Tot morgen toe mijn hert.  Car. ’K zal t’avont noch eens komen,
    (765) Maer wat is daer te doen?  Theo. Mijn lief ’k begin te schromen.
Carb. Wel wat of dat beduidt?  Theo. Ik zie een bloot rapier.
Carb. Ik gae het eens bezien.  Theo. Ey liefste blijft doch hier.
Carb. Hoe dat mijn Engelin? daer zijn geen reên van vreezen.
Theo. Zoo gy daer immers gaet, moet ik daer mede wezen.
    (770) Rufino is de een.  Carb. Melissa isser by.
    Rufino wel hoe dus? Melissa wat meught gy
    Beginnen? zeg, wat ist? ha Hemel! niet te spreeken?
Mel. Carbijn, Rufino wil zich zelfs het hert af steeken.
Carb. Wat komt Rufino aen?  Mel. Hy zeit ik d’ oorzaek ben,
    (775) En mijn afkeerigheidt.  Carb. Rufino ik beken,
    Ik zweer het is mijn schult, om dat ik onlangs hoorde,
    Als gy ’t my had belast, wel aen Melissaas woorden,
    Dat zy niet meer zoo stuers, noch zoo afkeerigh waer,
    Als wel voor dezen.  Ruf. Hebt gy dat gehoort van haer,
    (780) En zegt gy ’t my niet eens?  Carb. Ik kost u nergens vinden,
    En als ik u niet zocht gink ik by mijn beminde.
Ruf. Ist moog’lijk mijn Godin?  Mel. En ziet gy niet de daet?
Theo. Gespeeltje gints komt volk, kom gaen wy van de straet.
[p. 25]
Ruf. Ha Hemel wat geluk! Carb. Rufino gaet na binnen,
    (785) En steekt uw degen op.  Ruf. Melissa my beminnen?
Carb. Komt voort en gaet in huis.  Ruf. Ha Goddelijke dagh;
    Beginzel van mijn vreught, en eind van mijn geklagh!
Carb. Maer gaet gy noch niet in.  Ruf. wie isser die te degen
    Heeft in zoo korten tijdt zoo grooten vreught verkregen?
Mel. (790) Rufino daer komt Volk, laet ons niet langer staen,
Ruf. Mijn Engelin, mijn vreught, komt ik zal met u gaen.        Alle binnen.
                Goossen.
WAt de pleister, dat is ook al te verbrust verpeutert.
    Wat raet gaet my aen zoo ’t de baes ziet, hoe my het hooft leutert,
    Hoe ik stintel, hoe ik puiloogh, en hoe mijn tongh yzer slaet,
    (795) Ik wed voorzeeker dat hy my wijst waer mijn bak-huis staet:
    Wel Goossen, schaem jy jou niet, zo uit te blijven, zal hy zeggen;
    Wat zel ik doen; de schult op mijn spits Lubbert Lubbertze leggen,
    Daer ik een pijntje meê gedronken heb? neen ik zeeker niet:
    Wat zal ik dan zeggen? ja, dat my eerst in den zin schiet,
    (800) Daer komt den droes, zo haest alsmen van hem begint te praten,
Ment. Wel jonker zijt gy daer, ik woud u zoeken laten         Mentor uit.
    Met Trommel en Trompet, wat blijven is doch dat?
    Wel ziet den Ezel eens, hoe vol heeft hy zijn gat.
    Wel beest.  Goos. Gut baes had ik geweten, dat jy zo zoud kijven,
    (805) Zo zoud ik veel nutter, daer ik geweest ben, hebben mogen blijven.
    Dat magh niet deur, kijven te hooren, daer men zijn best doet,
    Daer ik alles zo wel beschikt heb, dat ik noch kijven hooren moet,
    Ik kent waerachtigh niet vergeten.  Ment. Ik wou my noch verstooren,
    Was ik in Goossens plaets: maer voort laet ons eens hooren,
    (810) Wat dat gy hebt gedaen.  Goos. kijk een reis, wat een man is onze maet,
    Ik jou wat zeggen? neen ik ben zelver ook quaet,
[p. 26]
    Al immer zoo wel as jy, dat ’s gelijk op klapmutzen,
    En jy meught met al jou kijven en kaekelen in de pomp brutzen.
Ment. Wel reekel hoe dus trots?  Goos. Om dat ik nu genoeg weet.
Ment. (815) Laet hooren klap eens op.  Goos. Neen baes ik zeg je niet een beet:
    Maer ik zegje, dat jy moght wel om een paer vaen lyen,
    Datje zoo wel wist als ik wie naje Vrijster komt vryen.
Ment. Wel Goossen weet gy dat?  Goossen Klonterige Claertje jou Theodoors Meit,
    Mijn eigen verschreven Vrijster heeft het my zelfs gezeit.
Ment. (820) Wie zeit zy dat het is?  Goos. Zo zoudmen een boer zijn kunst of vragen.
    Maer wilje maets zoo zegg’ ik het, of anders zel jy het de dagen
    Jou ’s levens niet weten.  Ment. Nu Goossen ’t zal zoo zijn.
Goos. Alle maets goe maets. Maer Claertje zeit ’t is Carbijn.
Ment. Heeft Claertje ’t altedeegh, en isset niet een ander?
Goos. (825) Zy zeit zy zijn dus rechtevoort noch by malkander,
    En Theodora heeft hem zoo lief, zy geeft hem zoen op zoen.
Ment. Carbijn my in de weeg? zal een Carbijn ’t my doen?
    Dat lijd ik nimmermeer, begint vry te beklagen
    De uur, waer op gy eerst uw min begost te dragen.
    (830) En Theodoor vervloekt, versweert, verzeght die dagh,
    Waer op hy aldereerst u met zijn oogen zagh.
    Ellendige Carbijn, uw leven is verlooren:
    Ziet gy uw doot noch niet? ik hebze u gezworen.
    En ’k zweer ik niet en rust, voor dat ik met deez’ handt
    (835) Het leven u beneem, en help u aen een kant.
Goos. Gut baes de kop is mijn rechtevoort zoo wat aen ’t malen,
    En ik zou wel wat slagen willen geven, of een paer blauwe oogen halen
    Dat jy my alleen eens wout laten begaen,
    Ik zoud hem wel te deegh wat op zijn snater slaen,
    (840) Als ik hem genoegh geslagen had, zoud ik hem de keel afbyten,
    En wringen hem de hals toe, en laeten hem de ziel schijten:
    Of ik zoud het ruintje van stal trekken, en douwen hem dit knijf
    Waer ik hem raeken kost tot het heft toe in ’t lijf:
[p. 27]
    Ik zou hem zoo vol gaten als een viskaer maeken:
    (845) Pots elementen! hoe woud ik hem in zijn koonen raeken!
    Hoe woud ik hem het wambuis pickieren, hoe woud ik hem de hoet
    Deurkerven, sneed op sneed. Gut baes het is zoo zoet,
    Mijn tanden wat’ren al, wat zegje, wilje my verlof geven?
Ment. Gy zijt te zeer vervaert, en zoudt wel lichtlijk beven,
    (850) Als hy maer leelik zagh.  Goos. Neen baes dat is geen noot.
    Is hy meê een dolle duivel, ’t quaetst, wy blijven alle beid doot.
    Ik ben altijdt stout genoeg; want ’k durf op een kamer vol boeren
    Al moerlijke lienigh mijn handen wel beginnen te roeren;
    En snyen in ’t hondert, en steeken in den hoop,
    (855) Die dan wat krijght die heeft wat, ik geeft goet koop.
Ment. Hoe zoudt gy met verraedt uw zaeken aen gaen leggen?
Goos. Neen niet met verraet, maer ik zalje zeggen:
    Ik zoud metter vaerd’ gaen loopen tegens hem an,
    En zeid hy wat, dan zou ik zegge lieve man,
    (860) Niet veel snaps of ’t lijfvol wonden.
    Sprak hy dan maer een woort zoo wou het honden.
    Ik zou spelen raekwat, en tyen aen ’t klouwen,         Hy toont zijn mes.
    Elk zijn schoonst, en niet als dat zou ik hem voor houwen,
Ment. Laet zien eens wat gy kent, en brengt gy hem om ’t leven
    (865) ’k Zal u tot dankbaerheidt drie hondert gulden geven,
    Gaet heen en paster op en zeght my dan bescheidt.         binnen.
Goos. Ik zelje flus komen zeggen dat hy al met de pisser om hoog leit.
    Drie hondert gulden? ik geef hem daer voor wel drie hondert steeken.
    Wat steeken? ik wil hem daer voor wel aen drie hondert stukken breeken.
    (870) Ik kap hem zoo klein als moes, of ten minsten als hutspot.
    Maer de drommel wat raet? hoe krijg ik de zot?
    Ik zal hem hier wachten, hy moet doch na zijn Theodoor loopen,
    Als een hont na een ritze teef, maer hoe deeg’lijk zal hy’t bekoopen?
    Foei de plaegh dat is van die verzoorde Tobak,*         Hy Rispt.
    (875) Die goet is voor de kak, en isse niet goet voor ’t lijf,
    Zoo isse ten minsten goet voor tijt verdrijf:
    Ja dat zei de Man ook en peulude zijn Wijf.*
[p. 28]
    Daer isser een deel die dat leelijke goet zoo overdadigh prijzen,
    Om al de fortuiten die het over heeft en gaet bewijzen.
    (880) Item inden eersten, zeidt Ioortje, isse goet voor de katar:
    Item inden eersten, zeg ik isse quaet, wantze maekt de kop nar,
    Ia zeit Symen z’ is goet, voor loopend, druipende, zijpende, roode oogen,
    En zijn oogen die loopen, die druipen, die zijpen zelfs, is ’t dan niet geloogen?
    Ia zeit Joost z’ is overdadigh goet voor tantpijn:
    (885) Dat ’s ook niet waer, want ik ’er nimmermeer baet by vijn.
    En Pietje zeit ’t helpt geweldigh als de ooren ruizen, en tuiten:
    Dat lieght hy, want als ikze drink, beginnen de mijne te zuizen en te guiten.
    Teuwis zeit, het ruikt wel: jae veel slimmer ofmer stront briet,
    En met pis droopte; en men quijlter of, wachtje volkje, verdrenk niet,
    (890) Een plas grooter als de Zuider Zee, het Schip Ste. Reinuit zouder in varen;
    Daer ik meed op vry-buit most, woume den baes niet aen Landt bewaren,
    Als de drie hondert gulden op zijn ist noch tijdts genoeg.    Carbijn uit.
    Wel Monseur zoo haest van de Vrijster? ’t is noch al te vroegh.
    Zoo vroegh te scheien? Bous! dat ’s an maet.     Hy loopt hem op ’t lijf.
Carb. (895) Wel fielt en ziet gy niet waer henen dat gy gaet?
    Is u de straet te nau men zalze wel wat wyen.
Goos. Zel jy een fielt van my maeken schelm? zel ik dat lyen?
    Neen dat duiveltje past op jou; pas op of’t gaet’er deur.     Goos. trekt zijn mes.
Carb. Ik zeg u datje gaet.  Goos. Kijk, om zoo een Monseur
    (900) Als jy bent, ik schijt wel inje, ’k zelter lustigh in douwen.
Carb. ’K zeg noch eens houje rust of ’t zal u anders rouwen.
Goos. Ik wil niet.  Carb. Daer dan fielt, houdt dat, noch dat, en dat.
                Hy slaet Goossen.
Goos. Moordt? brandt! buren sta by! die keerel slaet my plat.
Carb. Laet echter in hunn’ rust haer, die u niet en moeien.     binnen.
Goos. (905) De drommel is dat slaen? het schijnt schier of mijn tanden bloeien,
[p. 29]
    Mijn neus die zwelt, mijn oogen zijn blau, ’k heb een buil op ’t hooft.
    Ia borsje benje zulken haentje, ’k had ’t mijn leven niet gelooft.
    Jy bent kruideken roert my niet, ’k zelje ook met vreden laten,
    Ik hou niet van zulk slaen. Maer hoe zal ik ’t met den baes praten?
    (910) Hy magh zelf heen trekken, maer dat gelt is quijt,
    De slagen doen wel zeer, doch daer ’s niet dat my meer spijt.         binnen.
Continue

HET DERDE BEDRYF.

Carbijn. Theodoor.

Carbijn. ACh Theodoor! mijn hert, hoe zoet is ’t zoet bywezen,
    Nu uw en mijne min is tot dees hoogt’ gerezen?
    Wanneer ik by u ben is my de nacht een dagh,
    (915) Uw oogen mogen meer als ’t Zonnen schijnzel magh.
    Wanneer ik van u ben, zoo schijnt het dat de stralen
    Des Zons, rontzom, maer niet op deze oogen daelen.
    Het midden van den dagh is ’t midden van de nacht,
    Ten waer uw oog een strael had op mijn oog gebraght:
    (920) Dan zie ik eens rontzom, en zie drie Zonnen schijnen,
    Maer d’ Hemelsch, lijkt het, moet voor uwe twee verdwijnen.
    En als ik by u ben ist noch al niet te deegh,
    Mits datter noch een wolk my staegh is in de weegh.
Theo. Behonight is uw praet, bezuikert zijn uw reden,
    (925) Is ’t vreemt dat ’t byzijn dan is vol van vrolijkheden?
    Mijn eenig een, ik zweert als ik u maer aenschou,
    Dan ben ik blijder, of het hemelsch hoogh gebou
    Aen my gegeven wierd; uw afzijn is mijn treuren,
    ’t Welk duert tot dat my weer uw byzijn magh gebeuren:
    (930) Mijn treuren heeft geen eind’ wanneer ik van u ben,
    Mijn blijdtschap heeft geen eind als ik u spreeken ken.
Carb. Al woud my d’ Opper-Godt zijn staf en Huis-vrou geven,
    ’t Zou my bewegen niet, ik wil veel liever leven
    By u mijn Theodoor: voor Nectar en Ambroos
[p. 30]
    (935) Ik den violen geur van uwen aessem koos,
    Ha Goddelijke geur! ’k verzweert en kent niet looven,
    Of gy zoudt zelfs de geur van Flora gants verdooven.
    Yvoren voorhoofts vel! yvoren tandt gebit!
    Yvore wangen waer op elk een roosje zit!
    (940) Ha lippen! lippen? neen, maer enkele koralen.
    Ha mondt! wiens mondts gelijk Apelles niet zou malen,
    Ha opgetoide pruik! daer zelfs den dageraet,
    Vol spijt en heel beschaemt, haer pruik voor leggen laet.
    Ha net besneden kin, en wel gemaekte handen!
    (945) Ha naugeschoeide voet, en nette oogen-randen!
Theo. Wien trekt gy niet tot u? uw leden zijn van stal,
    Uw benen, borst, en voort, kortom, het past u al:
    En doet daer dan noch by uw hoflijk hooft ontdekken.
    Uw lieflijk zoet omarm, uw lonklijk oogen trekken
    (950) De noordt zon ons gemoet, ’k wed niemant vinden zou
    Een Dochter, die niet wenscht te mogen zijn uw Vrou.
Carb. ’t Is my meer als genoegh zoo ’t Theodoor wil wezen.
Theo. Zy wil en zal het zijn, wat hebt gy dan te vreezen?  Hy omhelst haer.
Carb. Ach die zoo sterven mocht! wat was dat een geneught?
Theo. (955) Die eeuwigh leefden zoo, was dat niet grooter vreught?
    Maer ach ik schrik, ik beef dat ik u daer hoor praten
    Van ’t droevigh sterven (laes!) en ’t jamm’rig leven laten.
Carb. Mijn Engelin, mijn vreught, waerom deê u dat wee?
Theo. Mits my dat in den zin veel droefheidt komen deê.
    (960) (Ha Hemel hoed’ Carbijn!) als ik ’t begin te denken,
    Zoo schijn ik in ’t getraent te smoren en te drenken.
    ’t Is noch niet lang geleên dat Mentors knecht sprak aen
    Mijn meit, die heeft na lang gepraet van hem verstaen
    Hoe dat zijn meester, had een dieren eedt gezworen,
    (965) Geen rust te houden, voor uw leven was verloren.
Carb. En nu gy daer of zeght schiet my wat in ’t gedacht.
    Niet langer noch geleên als dees voorleden nacht
    Wanneer ik van u gingh, zoo quam ik juist t’ ontmoeten
[p. 31]
    Een reekel, die my liep op ’t lijf in plaets van groeten.
    (970) Ik vraeghden hem hoe dat? hy strak zijn mesjen uit,
    En zei, verweerje flux of dat gaet in uw huit.
    ’k Vermaenden hem tot rust, hy wou daer niet na vragen,
    Dies nam ik hem by ’t hooft en gaf hem ’t lijf vol slagen.
Theo. Wie was het lief?  Carb. Hy was te mael in ’t geel gekleet.
Theo. (975) Zoo ben ik ’k weet niet wat, zoo ik niet wel en weet,
    Dat dit de knecht zal zijn. Foei schelmen, looze fielen,
    Hoe wil te deegh de straf eens volgen op de hielen?
    Gebruikt voorzichtigheidt wanneer gy van my gaet,
    En ziet ter degen toe wie datter is op straet.
    (980) Ach Hemel! dat ik u zoo eens quam te verliezen,
    Wat zoudt ik anders als de doot voor my verkiezen?
    Dat ik uw zoo verloor, met my was ’t ook gedaen:
    Waer gy voor henen ginght zoud ik ook moeten gaen.
Carb. ’k Zal dragen goede zorgh, laet maer uw droefheidt varen.
    (985) Hoe haest zijt gy bedroeft daer wy zoo vrolijk waren?
Theo. ’t Is reden dat ik vrees.  Carb. Uw vrees is al te groot,
    Als ’t komt is ’t vroegh genoeg.  Theo. Te laet is ’t doet het noot.
Carb. Ik ga mijn Theodoor.  Theo. Waer doch zoo haestigh henen?
Carb. Ik blijf indien gy maekt een einde van uw wenen.
Theo. (990) Wischt dan mijn tranen of.  Carb. Daer toe wil ik my spoen,
    En wil het nergens meê als met deez’ lippen doen.
Theo. Zoo, dat verquikt mijn hert, nu lust my weer te leven.
Carb. Hebt dank (o Goden!) dat dit onweer is verdreven.
Theo. Flus zeit gy van een wolk, wat wordt daer door verstaen?
Carb. (995) Hoe klaer mijn zonne schijnt z’ is altijdt overlaên
    Noch met een wolk.  Theo. Wat ’s dat?  Carb. Godin het zijn uw kleeren.
    Die voor mijn gretrigh oogh die lieve leden weren,
    Waer in natuer haer konst zoo vlytigh heeft getoont,
    Dat daer niet anders als de hooghste schoonheidt woont.
    (1000) Vervloekt en nydigh kleet wat heb ik u bedreven,
    Dat gy my dus belet het vreughdighst van mijn leven?
Theo. Wat woudt gy dan dat wy al gingen zonder kleên?
[p. 32]
Carb. Neen holla, gy maer naekt, en dat by my alleen.
Theo. Mijn lief gy praet te luid; wat weetmen wie ’t moght hooren.
Carb. (1005) ’k Zal voort, het geen ik zeg, wel luist’ren in uw ooren.
                Zy blijven staen praten binnen ’s monts.
                Mentor en Goossen uit.
Ment. Wat, wat ist anders niet?  Goos. wel baes ik deed’ mijn best.
Ment. Dat doen de kinders ook en kakken in haer nest.
Goos. Ja dat loof ik wel, de lui die quamen ons scheien,
    En wy lagen eerst zoo lang en wroeten met ons beien,
    (1010) Dat het niet te zeggen is, hy met een rapier, ik met een mes,
    En dat meer is, ik gaf hem noch wel een wondt vijf zes.
Ment. Uw oogen zijn zoo blau, hoe is doch dat gekomen?
Goos. De scheiers hadden ’t zoo elementigh op my voorgenomen,
    Dan keef dees, dan sloegh die, en ik kreegh vast trekken uit den hoop,
    (1015) En t’ wijl ik slagen kreeg trok oomkool op ter loop.
Ment. Wel wilt gy noch eens gaen zien of g’ hem kent deursteeken?
Goos. ’k Heb liever dat hy loopt tot hem de beenen breeken,
    Schijt, schijt, ik kenme al te goet dat ik zou aengaen
    Tegens zulken een, die niet durf blijven staen.
    (1020) Evenwel baes, daer ik zoo getrou waeghde mijn eigen leven,
    Hoor jy my al een moy stikje van ’t beloofde gelt te geven.
Ment. Wy zullen zien daer na, weest stil en gaet nu voort,
    Op dat ons hier ontrent den reekel niet en hoort.
    Op razerny kom op, fluks uit uw hol beneden,
                Hy ziet Carbijn met Theod. staen praten.
    (1025) Laet aerd en Zee van angst nu ’t zidd’ren voor uw treden.
    Maekt dat der sterren sleep, en dat de zilv’re Maen
    Verschrikken van uw oogh en van haer plaetzen gaen:
    Dat al de Werelt ysch, door ’t hels en duivels zingen
    Van uwe hairen, die om uwe kop zich wringen:
    (1030) Uw Solfren aessem die verlep al ’t groen geboomt,
    Verpest al ’t water dat door ’t gantsche water stroomt.
    Als gy dan hebt gedaen, en niet meer werk kent vinnen,
    En noch niet rusten wilt zoo komt aen my beginnen,
    Proeft dan uw zwepen en uw toortzen hier aen my,
[p. 33]
    (1035) En helpt my in een dul verwoede razerny.
    Ik lijden dezen trots? ik deze zmaet gedoogen?
    Moet ik dit zien? dit zien? en dat met eigen oogen?
    ’t Is wonder ik hem niet met deze tanden pluk,
    En trek hem ’t lijf van een, en scheur ’t van stuk tot stuk;
    (1040) En laet de looze hoer haer lieve lief verzellen,
    En werp my dan daer by en dael met haer ter hellen.
    Wat raest gy dulle tong dat gy mijn liefste schelt?
    Zoo gy haer vorder schelt ik zweer dat hy ’t ongelt.         Carb. kust.
    Ziet daer, ist mogelijk? den bloet gaet haer noch kussen,
    (1045) Waerom sta ik en kijk en loope daer niet tusschen?
    Bezadight u mijn geest: zoo g’ nu een weinig lijt,
    Zoo zult gy zijn eerlang op ’t hoogste weer verblijdt.
    Treet voeten, treet te rug, laet haer voor ’t lest wat praten.
Goos. Hoe goetkoop zoud het broot worden dat de gekken niet en aten?
Ment. (1050) Wel ezel wat’s dat?  Goos. Niet Meester, my quam daer in ’t gedacht
    Dat spreukwoort, dat men altemet wel zeit by nacht
    Als men na den Hemel ziet: zo zeit de een wat zijnder al starren,
    Ia zeit de ander daer strak weer op, wat zijnder al narren.
    Nu denk ik in mijn zelfs, alsser zo veel starren als narren zijn,
    (1055) En alsse aten noch dronken, hoe goet koop was dan ’t bier, ’t broodt, en de Wijn?
    Maer dat overgeslagen, wat meenje hem nu al te leeren?
    En hebje geen denken dat hy hem ook zal verweeren?
Ment. Hy zich verweren? neen, gy zegt hy loopt staegh wegh.
Goos. Holla baes, gy verstaet niet wat ik zeg,
    (1060) Ik meen als hy ’t gewonnen heeft.  Ment. ’k Zal my op u vertrouwen.
Goos. En ik zel mijn hoop op een harde rug en een paer rassche voeten bouwen.
Ment. Wy zullen t’zamen doen.  Goos. ’t Is beter een alleen,
Ment. Wy zijn hem veel te kloek, zijn wy maer met ons tweën,
Goos. Neen baes, ’t is best dat ik daer niet by ben, om dat mijn gele mouwen
    (1065) En gele kouzen en mantel ons verraden zouwen.
    Ik zel een weinigje van een mijl of twee achter of staen,
    Hebje ’t te quaet dan zel ik trarare gaen,
[p. 34]
    Ik zegh qualijk, ik meen dan koom ik ook aen.
Ment. Zwijgh, ’t schijnt aen zijn gelaet of hy van haer wil gaen.
Theo. (1070) Zoo vind’ ik ’t wel bequaemst, gelijk het is besloten;
    Maer gy most niet te stijf aen d’ achterpoorte stooten,
    Of ’t yemant wierd gewaer.  Carb. Mijn troost, mijn ziel, mijn hert.
Theo. Lief spoeit u nu naer huis eer dat het later wert.
Carb. Mijn Engelin gy zult dan op het uur wel passen?
Theo. (1075) Heel wel, maer ziet gy toe, dat niemant u verrassche.
    Want Mentor past op u, den Hemel hoed uw gangh.
Carb. Ik bid u Theodoor, en zijt voor my niet bangh;
    Maer stelt uw hert gerust: doch ik en zal niet rusten,
    Voor dat bestemde tijdt my gun mijn lieve lusten.
    (1080) Vaert wel mijn eigen geest.  Theo. Vaert wel mijn levens vreught.
Carb. Dit kusje blijf u by.  Theo. Dat my mijn geest verheught.
Theod. binnen. Carb. wort in ’t gaen van Ment. in de rugge gesteeken, dat hy als doot, neder valt.
                Goossen loopt wegh.
Ment. Carbijn daer is uw loon van Theodoor te vryen;
    Haer Vryers altemael die moeten zoo bedyen.
    Waer ’s Goossen? is hy wegh! is dit de stoute knecht,
    (1085) Die (zoo hy zelver zeit) zoo wonder gaern vecht!         binnen.
                Carbijn daer hy leit.
    Ach Theodora! ach! vergeefs zult gy verbeiden.
    Maer noch veel grooter ach! dat ik van u moet scheiden.
    Geeft Goden geeft my wraek, en straft hier Mentor voor.
    Mijn aessem die beswijkt. Vaert wel mijn Theodoor.
                Hy valt van zich zelfs en blijft in zwijm.     Rufino uit.
Ruf. (1090) Godin (die met uw zoon de alderkloekste herten
    Maer met een vlam, en pijl durft zonder vreezen terten,
    Niet tarten ook alleen, maer brengen in ’t gebiedt,
    Die zelfs den Opper-Godt Jupijn niet eens ontziet:)
    Ik buig voor u, om u een dankbaer hert te toonen,
    (1095) Waer van ik niet en ken het kleinste klein beloonen.
    Godin geeft dat het duert, en houdt Melissa in
    ’t Voornemen, dat zy heeft en in de zelve zin.
[p. 35]
    Hoe zin? ’t is nu gedaen, zy heeft my uitgekoren
    Tot haren echten man, en heeft een eedt gezworen:
    (1100) Dat eer het Hemelsch ront, de Sterren, Son en Maen
    Vervallen zullen, dan haer liefde zal vergaen.
    Is dat noch niet genoegh? wat wensch ik meerder teeken,
    Als dat ik mijn Godin hoor zulke woorden spreeken?
    Melissa ’k sweer u ook: dat eer mijns levens draet
    (1105) Zal afgeloopen zijn, eer dat ik u verlaet.
    Ha Hemel hooge Goôn! wilt gy lui ons maer geven,
    Dat wy een lange wijl te zamen mogen leven:
    En als gekomen is een van ons beiden tijdt,
    Dat ons het leven dan op eene tijdt ontglijt.
    (1110) Wel hei! hoe dus? dat ’s vreemt: wel wat of dit wil zeggen?
    En is ’t geen mensch die ik een weinigh voort zie leggen?
    Dat moet ik nochtans zien. Een mensch! wie magh het zijn?
    Ik ken hem (Hemel ach!) my dunkt het is Carbijn,
    Carbijn gy doot! Carbijn gy doot en zoo doorsteken!
    (1115) ’k Zweert zo ik ken of magh ik zal uw doot wel wreeken.     Hy trekt van leer.
    Met dit geweer ik zweert. Hebt gy noch leven in!
    Hebt gy noch wat gevoels, hebt gy noch geest of zin?
    Zoo slaet uw oogen op, en ziet my aen voor ’t laetste.
    Ik voel zijn aessem noch, daerom moet ik my haesten,
    (1120) Dat ik hier iemant wek en breng’ hem in een huis.
                De wacht komt hem tegen en vat hem.
Capit. Wat ’s hier! in ’t naer des nachts te maeken zulk gedruis?
        Waer toe is dit geloop, en met een blooten degen?
        Aeo’t Za gasten vat hem aen het is hier niet te degen.
Ruf. Ziet dat gy niet en doet dat u hier namaels rou.
Cap. (1125) Neemt hem zijn degen af en bint hem, daer ’s een tou.
Ruf. Bint schelmen dieven bint, als uws gelijk, verrader.
Cap. Hoe dat gy meerder roept ’t is voor u zelven quader.
Wacht. Ik koom daer ginder gaen, en vind’ een doode Man.
Cap. Een Man, hoe komt die daer?  Wacht. Wel wat weet ik’er van.
Cap. (1130) Ha schelm dat ’s uw bedrijf. Was dat het haestigh loopen?
[p. 36]
    Recht quam ik wel te pas, maer hoe zult gy ’t bekoopen?
Ruf. Brengt gy de man in huis, maekt dat men hem verbin,
    Want hy en is niet doot; daer is noch leven in.
Cap. Wel wat weet gy daer van?  Wacht. En zoud de guit niet weten,
    (1135) Daer hy met zijn geweer de wondt zelfs heeft gemeten.
Ruf. Nu, nu het kost een Mensch, komt haest u, maekt het kort,
    En draeght hem elders in dat hy verbonden wort.
Zy dragen hem binnen, en komen daer na met Rufino weder uit, die zy na het gat leiden.
Ruf. Ik zweert u guiten, ’k zweert ik zal ’t u wel vergellen,
    Dat gy my met dit tou de armen zoo komt knellen.
    (1140) Wat heb ik oit misdaen? waer in heb ik misbeurt,
    Dat gy my al gelijk dus gints en weder scheurt?
    En mijn geweer beneemt, en met een tou gaet binden,
    Daer niemant meer Carbijn als ik Carbijn beminde.
    Hy is mijn trouste vriendt geweest in alle noot,
    (1145) Ik zal zijn trouste vriendt ook blijven tot mijn doodt.
    Ik wast van jonghs op aen, wat zoud my dan verrukken
    Dat ik hem zoo een doodt zoudt in de rugge drukken?
    Den Hemel zy getuig hoe dat ik was gemoet,
    Als ik hem leggen zagh verzmoort haest in zijn bloet,
    (1150) Hoe mijn gemoet verschrikt’, en hoe mijn hairen rezen,
    Geen Mensch ken meer ontstelt, geen Mensch ken vreemder wezen,
    Als ik was door het zien, ik trok mijn degen uit,
    Ik hijgde na de wraek, ik wenschte na de guit,
    Ik wenscht’ ik weten mocht wie dat hem zoo verradigh,
    (1155) Zoo schelms, zoo overwreet van acht’ren zoo moordadigh
    Hadt in het lijf geperst zoo diep en wijde wont.
    Nu koom ik, en ik hou mijn lippen aen zijn mont,
    En voel zijn aessem noch, doe liep ik en wou maken
    Dat hy in ’t eene huis of ’t ander mochte raeken.
    (1160) Doch quamen deze guits en doen my overlast,
    En binden daer noch by bei deze armen vast.
[p. 37]
    En had ik ’t om Carbijnent wille niet gelaten,
    Ik had haer wel geleert op ’s Heeren vrye straten
    Te vatten iemant aen, die niemant niet en moeit;
    (1165) En nu ik gaeren zou, nu ben ik laes geboeit,
    Mijn armen zijn zoo vast, ’t geweer is my benomen.
    Dit ken ik altemael noch lichtelijk ontkomen,
    Bleef maer Carbijn by ’t lijf; flus alsmen hem verbondt
    Roerd’ hy niet anders als een weinighjen zijn mondt.
    (1170) Ach Theodoor! hoe zal u deze tydingh’ smaeken?
    Melissa hoe zult gy ’t als gy dit hoort ook maeken?
    Carbijn zoo goet als doodt, en dat door mijne schult:
    Ach kost gy alle beid nu hebben wat gedult!
    De groot en goede Godt zal ’t alles zoo verzachten,
    (1175) Dat gy eerlang een eind’ zult hebben van uw klachten.
Cap. Hier is het gat flux in.  Ruf. Men zeit veel daer ’t gewelt
    Komt is het goede recht heel aen een zy gestelt.

Continue

HET VIERDE BEDRYF.

Theodoor.

DAer lust is, is begeert, en uit begeerte vliet
    Een hoop, die van ’t gewenscht geen kleine voorsmaek biet:
    (1180) Zoo doet het ook met my. Ik kond’ te nacht niet rusten,
    Mits my de hoop staegh gaf een voorsmaek van mijn lusten.
    Zoo tusschen slaep en waek beeld’ ik my zelven in
    Dat ik met vreught genoot de vruchten van de min;
    En kort daer na zoo is Carbijn van my verdwenen,
    (1185) En is eerst langh daer na weer voor mijn oogh verschenen;
    Doch zoo niet als voor heen, maer ziekelijk en bleek,
    En ik verschrikte zoo dat my de slaep ontweek:
    Ik sloegh mijn handen om, om met een groot erbarmen
    Mijn dootgelijke Lief te kussen en t’ omarmen.
    (1190) Doe quam ik tot mijn zelfs, en zach ’t was malligheidt.
    Maer dat zijn bleekte niet iets quaets te voren zeit.

[p. 38]
         Ziele laet uw droefheidt varen,
    Laet geen vreezen u bezwaren,
    Stelt u vreughdigh en gerust:
    (1195) Denkt eens dat den tijdt komt naeken
    Dat gy d’ hooghste vreught zult smaeken
    Door het boeten van uw lust.

        Phoebe laet uw gulde raden
    En uw Paerden vroegh gaen baden
    (1200) In den ouden Oceaen;
    Laet de nacht de lucht betrekken,
    En met zwarte wolken dekken
    ’t Aenzicht van de bleeke maen.

        Is het waer dat d’ oude schrijven
    (1205) Zoo heeft Phoebe kennen blijven
    Stil aen d’ hoogen Hemel staen,
    Als gy uw Coronis zochte,
    Op dat gy Coronis mochte
    Met een blijdtschap kijken aen.

        (1210) Of dan jaeght gy dijne Paerden
    Dat zy daelde na de aerde,
    Als den dagh u viel te langh:
    Om dat gy by tijdts zoudt raeken
    By uw Nymph, en u vermaeken
    (1215) Korte gy zoo veel uw gangh.

        Phoebe kort nu ook uw gangen,
    Dat ik magh mijn lief omvangen
    Met een lieffelijk gegroet,
    Met een lonkje, met een kusje,
    (1220) Met een vreughtje, met een lusje,
    Met een woortje honingh zoet.

        ’k Zal het zoetste van mijn leven
    Nu aen mijn Carbijn gaen geven,
    ’k Waegh mijn alderwaerdste eer.
    (1225) Maer het zal mijn eer niet krenken,
    Mits ik z’ aen Carbijn gaen schenken
    En Carbijn die geeftze weêr.

        Hy heeft macht mijn eer te rooven,
    Maer wie zoud van hem gelooven
    (1230) Dat hy slaet en niet en heelt:
    ’K zou hem voor een deug’niet houwen,
    Die geen zin heeft om te trouwen,
    En dan ’t Meisjes eer ontsteelt.

        ’k Acht Carbijn mijn eer wel waerdig,
    (1235) Hy is deughdlijk en goet aerdigh,
    Heusch van mondt en trouw van daet;
    Zoo een spreeker, zoo een peinzer,
    Achter-klapper nochte veinzer,
    Dies ik my op hem verlaet.

        (1240) Wat aengaet zijn lijf of leden
    Die zijn net en wel besneden,
    Ia volmaekt al wat men ziet.
    Hy is zoo beleeft van zeden,
    Kloek en deftigh in zijn reden,
    (1245) Nergens wijkt hy iemant iet.

        Hy ’s dan noch vol trouwe minne;
    Nergens zou men trouwer vinnen,
    Niemant acht ik zijns gelijk:
    Hy ’s mijn waerdighst uit gelezen,
    (1250) Hoort het dan niet zoo te wezen
    Dat hy ook mijn waerdighst strijk?

        Ach Carbijn met wat verlangen
    Zal ik uwen hals om-vangen
    Met een heldre armen-bocht!
    (1255) Wou de dagh maer haest verloopen,
    En twee nachten t’ zamen knoopen,
    Dat ’k u langh genieten mocht.

[p. 39]
Claert. Benje hier Joffrou? ik zoekje en eisch boombroodt,
    Want doe ik op straet was hoord’ ik zeggen Carbijn is doodt.
Theo. (1260) Hoe doot?  Claert. Hy is te nacht doot gesteeken, zo zy zeggen.
    En ik heb ook zelver het bloet op straet zien leggen.     Theo. bezwijmt.
    Wel Joffrou hoe wordje zo bliek! ’t is ofje met den eersten waert,
    Zy swijmt waerachtigh, wat raet goe lui dat ze weer bedaert?
    Ik zal haer een brandend’ schorteldoex bant voor de neus houwen,
    (1265) Of anders met een azijnige lap in ’t aenzicht douwen.
                Theodoor bekomt en zeit.
    Bedroefde Theodoor, wat wilt gy langer leven!
    En is uw leven met Carbijn niet heên gedreven?
    Mijn ziel leefd’ in de zijn, is hy de zijn dan quijt,
    Zoo ist nootzakelijk dat de mijn ook meê verslijt.
    (1270) Gy doodt? Carbijn gy doodt? Carbijn uw leven henen?
    Ach Godt waerom is ’t mijn met ’t zijn niet meê verdwenen!
    Het leven ben ik wars, het Hemelsch hoog gebou,
    Het Zonnen licht verveelt my dat ik het beschou.
    Dekt Hemel, dekt uw licht en sluit uw blauwe zalen,
    (1275) Laet op mijn droevigh oogh geen vreughdigh schijnzel dalen,
    Mijn lief gy doot! kent zijn! ik breek mijn leven af
    Op dat ik by u raek Carbijn in ’t doode graf.
    Het hoeft niet: mijn getreur, mijn tranen en mijn klagen
    Die zullen mijne Ziel wel haest by d’ uwe jagen.
    (1280) De rou verteer mijn hert, en maek my nimmer bly.
    Op dat de droeve ziel my zoo te eer ontgly.             binnen.
                Melissa.
DE droefheidt quetst mijn hert, en maekt my ’t leven bange,
    Om dat mijn waerde Ziel Rufino is gevangen.
    Ach Hemel! hoed Carbijn dat hy niet voort en sterft,
    (1285) Of het gaet zeeker dat mijn lief ook ’t leven derft.
    Rufino ken het zijn, dat gy staet na het leven!
    Van hem, die gy behoort uw leven zelfs te geven?
    Rufino in wat schand’, in wat een zwarigheidt,
    In wat een droeffenis steekt gy ons alle beidt?
[p. 40]
    (1290) Indien Carbijn ’t besterft, uw leven is verlooren,
    Eilaes bedroefde Vrou waer toe zijt gy geboren!
    Dat gy zoo vasten min tot die Rufino draeght,     Theodoor uit met
    Die deze droevigheidt u op de leden jaeght.         een mes.
    Daer komt mijn Theodoor, ’k en durf haer niet aenspreeken
    (1295) Om mijn Rufinoos wil, ik ga mijn hier versteeken.


THEODOOR.

 Barst brakke tranen-vloet,
Tuight van mijn droef gemoet,
En biggelt langhs mijn wangen:
Carbijn maekt u bereit
(1300) Om dus vol droevigheidt
Uw Theodoor t’ ontfangen.
    ’k Was by uw levend lijf
Uw waerdste, ja uw Wijf;
’k Had u mijn trou gegeven;
(1305) ’k Was in uw leven u,
Zeg’ waerom zoudt ik nu
U niet zijn na uw leven?
    Wat is ons leven ach!
’t Lijkt wat op d’ eene dag
(1310) ’t Leit ’s andrendaegs daer henen,
Gelijk als voor onz’ oogh
Een zwarte wolk om hoogh
Van d’ Hemel is verdwenen.
    Carbijn was gister fris
(1315) Daer hy nu lijfloos is.
Vertrout op jeugdigheden,
Vertrout op wijs beleit,
Of op gezondigheidt,
Op sterkt en schoone leden.
    (1320) Wat baet mijn liefs verstant,
Zijn leên van stal, van standt,
Zijn wel begaefde reden,
Het helpt hem niet een mijt
Hy ’s daer niet door bevrijt
(1325) In ’t duister huis te treden.
    Carbijn gy zijt voorheen,
Maer zacht ik volgh u treên,
Wilt my maer met verlangen,
En met een heussche groet
(1330) Recht komen in ’t gemoet
En in uw arm ontfangen.
    ’t Za Atropos snijt af,
En laet al vast het graf
Van mijn Carbijn opmaeken.
(1335) Daer, daer, Carbijn ontfanght
Uw Vrou, die zoo*
Zy meent haer te quetzen. Melissa komt, breekt haer reden, belet het en zeit:
Mel. Hoe mijn gespeel! wat ’s dat? draeght zorge voor uw ziel,
Theo. Melissa zijt gy dat? ik wist niet wie my hiel;
    Maer lieve laet my gaen ’k ben niet gezint te leven.
Mel. (1340) Wilt gy dan sterven daer Carbijn noch is gebleven
[p. 41]
    By levend’ lijf?  Theo. Ik weet. Melissa dat ’s maer praet,
    Op dat gy my bekoort, maer zeeker ’t is te laet.
Mel. Zoo waerlijk als ik leef: en ’k wil noch hooger zweren.
    Maer hy is zeer gequetst, en zoo gy hebt begeren
    (1345) Om zelfs by hem te gaen, ik weet wel waer hy is.
Theo. Geloof ik het gespeel?  Mel. Gelooft het ’t is gewis,
Theo. Ach dat verlicht mijn hert, den Hemel wil hem sparen.
Mel. En helpen hem en my zoo beide uit bezwaren.
Theo. Gespeel ik dank u voor ’t goe hert, gy tot mijn draeght,
    (1350) En dat g’ om mijnen ’t wil en mijne droefheidt klaeght.
Mel. Ach Theodoor, het hert is zoo vol droevigheden
    Dat ik ’t niet zeggen kan. En ’k heb zoo groote reden
    Als gy oit hebben kunt: want zoo Carbijn nu sterft,
    Zoo gaet het zeeker dat Rufino ’t leven derft.
Theo. (1355) Wat noot heeft hy?  Mel. Maer hoe en hebt gy niet vernomen
    Hoe dat Carbijns quetzuer is door Rufin’ gekomen?
    En ’t ken wel waer zijn, want Rufino zit al vast.
Theo. Zoo is voorwaer den recht verkeerden aengetast,
    Want Mentor heeft ’t gedaen, hy had Carbijn gezworen
    (1360) Niet eer te rusten voor zijn leven was verloren.
    Maer hoe ist met mijn lief?  Mel. Ik ben daer niet geweest.
    Gaet gy daer eens na toe.  Theo. Ik ben te zeer bevreest
    Mits dat ik niet en weet hoe dat ik my zoudt houwen,
    Wie komt daer op ons aen?
Iongen met een brief.         Zijt zeer gegroet Joffrouwen.
    (1365) Rufino heeft my deez’ besloten brief gelangt,
    Joffrou zy houdt aen u, ik bidt gy die ontfangt,
    Vaert wel en houdt het dicht.  Mel. Wilt gy Rufino groeten
    Gespeel? dit zal al vry wat vreemts beduiden moeten.

Zy breekt den brief op en leest overluit.
        ’k EN twijffel niet (mijn lief) of gy hebt hooren zeggen,
        (1370) Dat ik om mijn misdaet hier moet gevangen leggen:
        Dat ik de oorzaek ben van ’t quetzen van Carbijn,
        Maer ’k bidt u Engelin wilt daer gerust in zijn.
[p. 42]
        Ik zweer u by den torts, ik zweer u by de schichten
        Des blinden minne-Godts, ik zweert by uw gezichten,
        (1375) Dat ik ’t mijn leven noit (’k laet doen staen) heb gedacht:
        En dies onschuldigh ben op deze plaets gebraght.
        Zoud ik mijn waertste Vriendt na ’t lieve leven trachten?
        Zoud ik mijn waertste Vriendt doen in zijn bloet versmachten?
        Zoo most ik zijn berooft van alle mensch’lijkheidt.
        (1380) Noit heeft hy my daer toe de reên te voor geleit.
        Stelt u hier in gerust en wilt uw treuren staeken,
        En gaet by Theodoor (ik bid) mijn ontschult maeken.
        Troost haer ’t best dat gy kent, en zegt haer van Carbijn,
        Dat men hier hoopt dat hy haest zal genezen zijn.
        (1385) De wondt en heeft geen noot, maer hy was slap van ’t bloeden:
        De Opper-Godt die hoop ik zal uw beid’ behoeden.
        Vaert wel mijn Engelin, en stelt uw hert gerust,
        En laet de droefheidt niet bekrenken uwe lust.
U E. O. D. en G. Slave
Rufino &c.
Theo. Ha Goden zijt gedankt! Carbijn en is niet doodt.
Mel. (1390) Zijt Goden, zijt gedankt! mijn lief en heeft geen noodt.
Theo. Gaet meê in huis gespeel, ik zal eens laten vragen,
    Hoe ’t met mijn Engel is.  Mel. Wie zal de bootschap dragen?
Theo. ’k En weet, wy zullen zien.  Mel. Uw Claertjen is te mal,
Theo. Laet zien wie zend ik best? ja, ja ik weet het al.     binnen.


Goossen

    (1395) ’k HAddet vergeten zeid’ Hillegont dat mijn Moer doodt was,
    En zy danste om de kist, ik meenden ook of ’tgeen noot was;
    Maer wat zint felten, ik vond my elementig bedrogen.
    Wel moye Meit metje gitbruine oogen,
    Metje zoete wangen, fraye neus, en lieve mondt,
    (1400) Hoe staet het leven al, benje noch tamelijke gezont?
    Wat dunktje Vryers, dat iemant van jou allen zoo een stront,
    Als gy te bedt zou gaen, tusschen zijn lakens vondt,
[p. 43]
    Wat zoud hy doen? ik hoorje geen van allen veel zeggen,
    Maer ’k meen datter de meeste hoop stilzwijgend midden in zou gaen leggen.
    (1405) Wat dunkt jou vaer, zouje voor zoo een duivelin vervaert zijn?
    Zoo zouder weet ik zeeker niemant met jou bewaert zijn.
    Wel ziet dat malle volk eens lacchen, wat of zy menen
    Dat men malkander niet een zoet praetje mag verlenen?
    Hier lacchenze om, maer als ik van haer guitery wat zeggen wil,
    (1410) Dan kijkenze elk op ander, en zwijgen van quaetheidt stil.
    Voorneemlijk die, die een gantschen dag van een ander spreeken,
    En over d’ hekel halen, doch zy zijn zelfs vol gebreeken.
    Om dat Pieter een kanne biers drinkt, moet hy overgaen,
    En zelfs drinken zy haer zoo dronken dat zy niet kennen staen.
    (1415) En zy spreeken qualijk, als jongelui wat lacchen en praten,
    En zelfs kennen zy haer tot op straet toe hooren laeten,
    Zy zingen, zy danssen, zy schreeuwen, zy maeken een misbaer,
    Gelijk of ’t heele huis vol jonge duiveltjes waer.
    Dan dat ’s evenveel. Weetje daer zijn gister twee dieven gevangen.
    (1420) En zoo men zeit zullen zy eerstdaeghs op moeten hangen:
    En ’t en is niet te zeggen zoo weinig hebbenze gedaen.
    Maer datmen die veugels liever hingh, die by de Maen
    Haer volk monsteren, zoo kennenze twee voor een tellen,
    Om dat elleken Soldaet dan een schadu gaet verzellen.
    (1425) Zoo krijgen zy vast de ruimt van gelt en goet,
    En nemen het den Ambachtsman van zweet en van zijn bloet:
    Daerom, zeit Piet, ist geen ongelijk dat ons volk niet uit ken rechten,
    De Capiteins zijn te rijk, zy willen niet vechten.
    Maer evenwel daer zijn een deel menschen die over een jaer ses of acht
    (1430) Immer zoo kael waren als een geschoren schape vacht,
    En die haer kost wonnen met Weven, Pelzen, en Snyen,
    Nu gaenze gekleet in kleeren van alderhande Zye.
    Waer drommel zoud het van daen komen dat zy niet altemet,
    Dan dat ’s eveneens. Zy zeggen hy ’s wijs die op zijn zaeken let.
    (1435) Ik spreek de goede niet te na. Maer wie daer? neen,
    Jy most mijn niet zien baes, ik ga veel liever heen.         binnen.


[p. 44]

Mentor. Claertje Theodoor.

    ’t IS wel, maer, niet te wel; ik hoor hy ’s niet gesturven;
    Maer hoe leg ik ’t nu aen? wat doe ik zal ik durven
    By Theodora gaen? wel waerom zoud ik niet:
    (1440) Zy denkt dat ’t ongeluk door my niet is geschiedt.             Hy klopt.
    Waer ’s Joffrou Theodoor, en magh men haer niet spreeken?
Claert. Ik zal het eens bezien.  Theodoor. Dat hem den hals moet breeken
    Die Godt vergeten fielt. stukk’ schelms komt gy noch daer:
    Ontzagh ik niet mijn Godt ik vloogh u in dat haer:
    (1445) Gelijk een Tygerin, berooft van hare jongen,
    Of als een woede Leeu dicht by zijn hol besprongen
    Zoudt ik u vliegen in, en scheuren d’ oogen uit,
    Den Moorder van mijn lief, den overgeven guit.
    Verrader, flux van hier of ’k morzel al uw leden,
    (1450) En scheur u meerder als Agave Pentheus dede.
    Die handt die moorders handt zal ik van ’t lichaem rukken,
    En scheurenze daer na met deze tanden stukken.
Ment. Joffrou ontschuldight my, ik heb u niet misdaen.
Theo. Durft gy noch spreeken fielt? flux pakt u hier van daen
    (1455) En komt uw leven niet in Theodoraas oogen.             binnen.
Ment. Ha Hemel wat ist nu! nu is mijn hoop vervlógen.
    Haer zinnen schenen krank, zy raesden als verwoet;
    Maer ach dat zy haer zelfs niet eenigh leet en doet!
    ’t Was lijkwel mijne schult zoo zy haer zelfs bezeerde,
    (1460) Of zoo van groote rou haer ’t een of ’t ander deerde.
    Wat doe ik? ik en weet, nu magh zy my niet zien,
    Nu moet ik tijdt op tijdt van hare oogen vlien:
    En mis ik haer gezicht, zoo mis ik ook dit leven;
    En nochtans woud ik wel, maer ’k ken haer niet begeven.
    (1465) Wel als ik immer wil waerom en doe ik ’t niet?
    Cupido laet niet toe dat mijne wil geschiedt.
    Wat Mentor zoud men zoo haer zinnen willen trekken?
[p. 45]
    Neen Mentor dat is niet om liefde te verwekken.
    De liefd is wel een kindt, maer niemant dwinght het wicht,
    (1470) Doch met een zoetigheidt bekoortmen het wel licht.
    Had ik dit eer bedocht, zoo zoud ik met schoon spreeken
    Mijn lief hebben gezocht, maer niet met zoo te wreeken.
    Maer (laes!) nu is ’t te laet, men vult te laet de gracht,
    Wanneer het kalf al leit verdronken en versmacht.
Continue

HET VYFDE BEDRYF.

Carbijn zittende op een stoel achter de Gordijnen, spreekt, als de Gordijnen opgeschoven zijn.

    (1475) FOei fielten, schelmen foei, behoortmen zonder woorden,
    Zoo zonder tegenweer wel iemant te vermoorden?
    Foei, neen dat deught doch niet, den Hemel laet niet toe,
    Dat iemant met verraet zoo vuilen moordstuk doe.
    Maer gy, mijn Theodoor, hoe waert gy wel verslagen,
    (1480) Zoo haest u iemant quam deez’ droeve tijdingh dragen?
    ’k Weet gy van schrik bezweekt, en dat uw jeugdigh hert,
    Door ’t hooren van deez’ tijng, met flaut bevangen werdt.
    Ach was ik maer zoo veer, dat gy weer uw gezichten
    Liet op mijn treurigh oogh, en zwakke boezem lichten!
    (1485) Ik wed, ik bet’ren zoud. Moght ik uw lieve mondt
    Maer geven eene kus ik wierd voorwaer gezondt,
    Mijn ziekte zoudt vergaen, mijn flaute zoud verdwijnen,
    Mijn diep gedrukte wondt en zoud my niet meer pijnen.
    Deez’ wondt is niet met al, by dat de ander is,
    (1490) Die ander, die ik draegh mits ik uw byzijn mis.
    Ach droevigh afzijn ach! het zijn wel duizent jaren,
    Beeld ik my zelver in, dat wy by een lest waren.
    ’k Zal zenden aen mijn lief, en bidden dat zy my
    Doch eens verzoeken wil, ik wed zy komt my by.
De Gordijnen toe.
[p. 46]

THEODOOR.

     (1495) Treet voetjes wakker aen
    En haest u, gy zult gaen
    By hem, die my het leven
    Alleenighlijk ken geven.
    Zoo hy het niet behiel,
    (1500) Ach Theodoor! uw ziel
    En zou niet langh verbeiden,
    Maer zou wel haest verscheiden.

    Carbijn, ha waerdste waerd!
    Dat ik heb op de aerd,
    (1505) En was ik niet bedurven,
    Waert gy my afgesturven?
    Hier Theodoor, hier in,
    Hier is hy die uw min
    En zinnen heeft getogen,
    (1510) Hier zult g’ hem spreeken mogen.
Carbijn zit als voren, en komt Theodoor in ’t gemoet met omhelzinge.
Carb. Mijn lief mijn Engelin, gy daer, mijn hooghste vreught?
Theo. Mijn waerdste zie ik u? Carbijn ach wat geneught!
    Wat wellust is ’t, dat ik u weder magh omvangen?
    Ach leven hoe bedroeft! hoe walgigh en hoe bange
    (1515) Zijt gy my wel geweest! Ha droevigh ongeluk!
    In wat benaude zorgh, in wat ellendigh druk
    Gy my gesteeken hebt! en ken ik niet verklaren:
    Maer dit verklaer ik, dat mijn oogen nimmer waren
    Van tranen onbelaen, van dat ik heb gehoort,
    (1520) Mijn eigen hert, van u te schandelijken moort.
    Ik was al meê gereet, maer doe Melissa zeide,
    Dat gy, mijn vreught, noch niet uit ’t leven waert gescheiden,
    Zagh ik het noch wat aen; en zoo ’k u noch verloor
    Zoo deê ik ’t zelver weêr.  Carb. Hoe dat mijn Theodoor?
    (1525) Gy kost my door uw doodt geen leven weder geven.
Theo. Dat gy uit ’t leven waert, ’k begeerde niet te leven.
    My wierde eerst gezeit, gy waert geheelijk doodt.
Carb. Dat is ’t gemeen gebruik, men maekt het altijdt groot.
Theo. Maer hoe bevoelt gy u?  Carb. Mijn lief in uw bywezen
    (1530) En heb ik flauwigheidt, noch ziekte ooit te vreezen.
Theo. Geen flaut?  Carb. In ’t minste niet, mits datter zulke kracht
[p. 47]
    Van uwe oogen wort op deze borst gebracht.
    Maer dat ik op die tijdt, van u gezet, niet paste,
    Vergeeft dat my, ik bid, want Mentor my verraste:
    (1535) Dies kost ik het niet doen.  Theo. ’t Is best g’ uw ontschult maekt;
    Maer docht ik het niet dat u Mentor had geraekt.
    Rufino moest het juist om zijnent wil vergelden.
    Maer Mentor quam by my.  Carb. wat deet gy?  Theo. niet dan schelden.
    Had ik een Man geweest, ik hadde hem betaelt,
    (1540) ’t Geen hy zoo schandelijk had op zijn hals gehaelt.
    Maer wat ik zeggen zou? gy zijt ’s nachts in mijn droomen,
    (Wanneer gy wierd gewondt) heel bleek by my gekomen.
    Ik was wel half vervaert; maer sloegh het uit mijn hooft,
    Om dat men zeit, ’t is quaet, dat iemant droom gelooft.
    (1545) En nochtans is het waer. Maer ’k weet niet hoe wy ’t maeken,
    Dat gy mijn waerdste meught uit ’t groot perijkel raeken:
    Want niemant is zoo kloek, dat hy verraders schout.
Carb. Hoe! daer gebreekt niet aen dan dat wy zijn getrout.
    Dan zal hy denken, dat hy met verradigh vechten
    (1550) Geen voordeel doen en ken, en niet met al uitrechten.
    Al ’t loopen dat hy loopt, dat is om uwe min,
    En dan is dat gedaen. Ik bidt u zeght uw zin.
Theo. Mijn zin hanght aen de u, zegt gy maer uw behagen,
    Wy zullen dan daer in wel lichtelijk verdragen.
    (1555) Maer meught gy wel mijn hert mits uw ontfangen wondt.
Carb. Hoe wondt! uw byzijn maekt my t’ eenemael gezondt.
    Bestemmen wy dan dagh en laet ons gaen na binnen.
Theo. ’t Is waer, zo heeft men tijdt ons rijplijk te bezinnen.     binnen.


Rufino

MY dunkt het is zoo vreemt nu ’k wederom geniet
    (1560) Mijn vrye vryigheidt. Ha Hemel! wat verdriet
    Is ’t, dat men niet en magh de vrye straet betrede,
    Maer moet besloten zijn in zoo een kleine stede?
    En tot zijn ontschult noch, tot loon van goede daet.
[p. 48]
    Zoo wordt vaek ’t goet beloont, en niet gestraft het quaet.
Melissa uit. Hy loopt en omhelst haer.
    (1565) Ziet daer mijn Engelin. Ach zijt gy daer mijn waerde?
Mel. Gy daer mijn hooghst vermaek dat ik heb op de aerde?
Ruf. Mijn Ziel.  Mel. Mijn hoop, mijn troost.  Ruf. Vermaekster van mijn jeught.
Mel. Mijn hert.  Ruf. Mijn lust, mijn wensch.  Mel. Mijn alderwaertste vreught.
    Verdroot u niet den tijdt wanneer gy waert gevangen?
Ruf. (1570) Elk uur dacht my een jaer, mits dat ik zulk verlangen
    Tot u mijn zoetste had: maer hoe viel u de tijdt?
Mel. Den tijdt geraekten ik vol zware droefheidt quijt:
    Door dien ik vreesde, dat gy aen de daet waert schuldigh.
Ruf. Hoe droegh zich Theodoor?  Mel. Eilaes heel onverduldigh!
    (1575) Gelijk men denken ken. Door dien zy had verstaen,
    Hoe ’t leven van haer lief was t’ eenemael gedaen.
Ruf. Melissa wat een vreught, wat is het een vermaeken,
    Als wy na ’t afzijn weêr dus by malkand’ren raeken?
    Het byzijn is vol vreught, en ’t afzijn zoo vol rou,
    (1580) Dat ik mijn Engelin van u niet blijven wou
    Om al des Werelts goet: want dat ik u most laten,
    Gelooft dat ik dan zou mijn eigen leven haten.
Mel. Zoo zoet de koele dau is op het jonge gras,
    Zoo zoet den regen valt op allerhand gewas,
    (1585) Zoo zoet is ’t byzijn lief. Moest ik uw byzijn derven,
    Gelooft mijn hert, ik zou van enk’le droefheidt sterven.
Ruf. Wat hindert onze vreught?  Mel. Is ’t byzijn niet genoegh?
Ruf. Och neen, voor dat men daer een ander vreught by voegh.
Mel. Wat is dat voor een vreught?  Ruf. Het vreughdigh echt verzamen.
Mel. (1590) Daer schort niet, dan dat wy bequame tijdt beramen.
Ruf. Wat tijdt acht gy bequaemst?  Mel. Die gy het beste acht.
Ruf. Hoe eer hoe liever dan.  Mel. Waer toe dient doch gewacht?
[p. 49]
Carbijn en Theodoor uit.
Mel. Maer zacht wy zullen ’t met deez twee eens overleggen,
    En hooren wat dat zy ook van haer trouwen zeggen.
Ruf. (1595) Ha Hemel wat een luk! Carbijn ik ben verblijdt,
    Dat gy uit uwe noot dus wel gekomen zijt.
Carb. Den Hemel zy gedankt.  Wy gingen na u henen,
    Op dat gy meê zoudt zijn bewust van onze menen.
Ruf. Wat menen?  Carb. Zeght het lief.  Theo. ’k Heb liever gy het zegt.
Carb. (1600) Hoort. Ons voornemen is te treden in den echt,
    En heden ons geboôn noch in te laten schrijven.
Ruf. Melissa zullen wy dan zonder trouwen blijven?
    Ik bid u waerdste Nymph kom trouwen wy met een.
Mel. Zoo gy het zoo verstaet, ik bender meê te vreên.
Theo. (1605) Gespeel wanneer wy dan gelijk en t’ zamen trouwen,
    Zoo mogen wy by een de Bruiloft ook wel houwen.
Mel. Dat ’s goet mijn Theodoor.  Carb. Lief ik ben moê gestaen.
Theo. Carbijn is noch wat flau; komt laet ons binnen gaen.
Claert. Volkje, mijn Vrouw is de Bruit, ik noodje allegaer meê te Bruiloft, wel hey, zy zwijgen.
(1610) Wilje niet komen? je meught het laten. Loop henen, wy zellen het zelf wel op krijgen.

EYNDE.
[p. 50: blanco]
Continue
[p. 51]

Mr. JOHAN BEETS

DAPHNE,

OF

BOSCHVRYAGIE.

Het eerste Deel.

BLYHOOPSPEL.

––––––   Mutato nomine de te
Fabula narratur.   ––––––

[Vignet: bibliotheek]

Tot HOORN,
––––––––––––––––––––––––––––––––––––––––––––––––––––––––
By Hendrick Iansz. Marius, Boeck-verkooper op de Nieuwe-
straet, 1668.

[p. 52: blanco]
[p. 53]
Continue

Tekstkritiek:

p. XIII vs. 41 Phoebus, er staat: Phoebus.
vs. 594 weesrijm. vs. 874 - vs. 877 combinatie van binnenrijm en tripelrijm.
vs. 1336 zij wordt onderbroken. Anders zou dit vers einigen op -angt (‘verlang’t?) en het volgende op -aken (‘By u te mogen raeken’?)