Ceneton00662 - Ursicula.
Uitgegeven op 29 april 2003 door C. Blankenstijn.
Red. dr. A.J.E. Harmsen,
Universiteit Leiden.
In deze uitgave zijn evidente zetfouten gecorrigeerd en gemarkeerd met een asterisk.

Continue

[fol. A1r]

IK KENJE NIET.

KLUCHTSPEL

DOOR

JAN BARA.

Vermeerderd met een Opdracht.

[Vignet: Perseveranter].

t’AMSTERDAM,

By JOHANNES SMIT, Boekverkoper 1747.

Gedrukt voor de Liefhebbers.

Continue

[fol. A1v: blanco]
[fol. A2r]

OPDRACHT
AAN ALLE
VRYERZIEKE
VRYSTERS,

Die zo wat kort van hielen, en licht van deugd zyn.

GEriefelyke Schepsels, neemt het niet qualyk dat deze Klucht, van Ik kenje niet, aan u opgedragen werd: het geschied om dat gy ’er uit zoud leeren, hoe dat het quaad altyd hare Meesteressen loond: en hoe dat een Jonge Dochter, die haar Trouwtje verquakkeld heeft, door een Knecht, welke Pekelharing genoemd werd, opgelicht wierd. Ik wil niet ontkennen dat het maar al te veel gebeurd, dat zommige Jonge Dochters, door vleyen, en mooy praten, van ondeugende Schoften, die ’er maar op toeleggen, om d’een of d’ander in ’t verdriet te brengen, bedrogen werden. Hier gebruiken zy veeltyds de duurste eeden des Waerelds toe: en zo dra als ’er wil van zodanigen Dochter hebben, dan gaan ze flinken heen, en kyken ’er niet meer na om, dan of zy ’er niet kenden. Dit ’s niet pryselyk, en wel voornamentlyk zo ’t een Dochter is, daar niet op te zeggen valt. Maar dit ’s ook maar al te wel bekend, dat zommige [fol. A2v] Schot-beesten (die bij de even genoemde niet in comparatie komen) en daar dikwils twee à drie stukken uitgevallen zyn, mede allerley listen en lagen aanleggen, om d’een of d’ander Perzoon aan ’er snoer, of in ’t net te krygen; ’t gebeurd zomtyds dat het haar gelukt, en wel niet ook. En hoe ellendig dat men dan zit en kykt, dat weet gy Plattinnen best, die zulks ondervonden hebt. Hierom gy Karonjens, oneerlyke Scheuken, en ’k mach ’er wel by voegen Schot- en Akerbeesten, verlaat die slingze gangen, en gaat rechte wegen, beteugeld en bedwingd u weelig vlees, en spiegeld u aan de Molenaars Dochter Eyt. Dit doende zult gy weldoen. Neemt ondertusschen deze vermaning ten goeden, en zo niet, al evenwel Oremis zeide de Paap, en hy stak zyn elleboog door den Kansel.
                                                                    Vaar wel.


[fol. A3r]

TOE-GIFT.

        ’t KUsse, soene, ’t streele, likke,
        ’t Onbehoorlyk klikkebikke,
            Dat valt veeltyds zeer slecht uit,
            Want ’t ontvrysterd, en ’t ontbruit.
        (5) Al die zulken compost saayen,
        Wurmen met ruig hoofden maaien.
            En dus raakt men (is ’t geen schand).
            Tot een spot van den Gallant.
        Hierom Dochters wil je trouwen,
        (10) So wilt dit voor al onthouwen,
            Dat gy door den Echten-staat
            U bevryd, van hoon, of smaat.
        Anders zult ’t gy ’t u beklagen
        Jaren, maanden, weken, dagen,
            (15) Of wel licht u levens tyd
            ên verdriet, en jammer slyt.
        Pekelharing zal ’t u zeggen,
        Hoe dat hy ’t heeft aan gaan leggen
            Met Joost Kruk en Dochter Eyt;
            (20) Daarom wacht je voor het feyt.
        Hoe hy d’Advocaat bedrogen,
        Braaf betaalde met een logen,
            En hoe dat hy met de Schout,
            Zo wat wisje wasjes broud.
        (25) Hoe hy met den Boer Kees Hodde
        Als een quidam, quast, of kodde,
            Omsprong. Hierom voor u ziet,
            Let op ’t Woord, Ik kenje niet.


[fol. A3v]

PERSONAADJEN.

                JAN MAAT.
                PEKELHARING.
                JOOST KRUK. Molenaar.
                BEATRIX, Zyn Wyf.
                EYT. Haar Dochter.
                KEES HODDE. Een Boer.
                ADVOCAAT.
                SCHOUT.
                DIENAAR.

                Het Speeld tot Haarlem.

Continue
[fol. A4r]

IK KENJE NIET.

KLUCHTSPEL.
_______________

EERSTE TOONEEL.

JAN MAAT.

MEn rust by een, men kust, men blust de lust, men swygt
Zo lang, tot eens het dier de buik vol beenen krygt,
Noch trekkebektmen, ja noch koyt men met malkander.
En altyd werd de schuld geschoven op een ander,
(5) Ter week een dukaton van d’eene, en d’and’re Vaâr.
Tot voeding van het jong! ô lompen Molenaar!
Hoe is jou Eyt op hol? ’t is altyd weêr an geft hem,
Het kint is voor de Moêr, weg met de Vaar het treft hem
In ’t minste niet, daar zyn goê ryke Kievits veur.
(10) Zo Eyt, zo! zetje schrap, en spaar een achter deur.
De Scheeps vracht is gelost, ty op een nieu aan ’t laden,
Voor my ik weet van outs, men kan geen Zwyn verzaden,
Hola!

TWEEDE TOONEEL.

PEKELHARING. JAN MAAT.

PEKELHARING.
        NEen nimmermeer; ik trouwje niet, wel hoe!
Ik Taat? hoe weets’er dan zo menig ander toe?
[fol. A4v]
(15) Zoud ik de Vader zyn van dien ik niet gemaakt heb?
JAN MAAT.
Hem. Pekel, luyster wel hoe ik uw Eyt gelaakt heb:
s’Is achterklappig, vals, hoerachtig, dra verstoort,
Zy klampt het eerste Schip, dat over komt, aan boort;
Wie zyt het feit van Eyt, datze onlangs dard bedryven?
(20) Ik klap niet, hoe ze weet, twee, drie, voor een te schryven;
Dat gants de Kruis-straat waagt van zulken Tover-hoer,
De snootste Duivelin die yemant overvoer.
Maar, Maat, indien j’er meent ten Huwelyk te houwen,
Dat’s mits, zy beeld haar in een Prince-Zoon te trouwen.
PEKELHARING.
(25) Indien my zulk geluk gebeurde!
JAN MAAT.
                                                        Vulnis-baart,
Gy zyt die brave Meit op ’t honderste niet waart;
Wat? zo een bolle Tas, die voor het werkje goet is?
PEKELHARING.
Maat Jan, wat meenje dan, dat Pekel maar een bloet is?
Weg, weg met ’t basterd-goed; hy is te diep gezengt
(30) Die zich met ’t eerloos lyf van zwarte Hoeren mengt.
JAN MAAT.
Zie toe dan, Haring Neef, de Molen is aan ’t drayen.
PEKELHARING.
Het hooft dat draytmen ook.
JAN MAAT.
                                            Het zal ’er euvel wayen
Zo jy niet toe en tast; is ’t mêe al eens genoeg?
Het Meisje is bestruift:
PEKELHARING.
                                Wat doet ze met de ploeg
(35) Van Adam in ’er Land, en altyd even wakker?
Dit ’s nu de derde dracht der vruchten op haar Akker.
JAN MAAT.
Is ’t kint jouw kint niet?
PEKELHARING.
                                    Neen.
JAN MAAT.
                                              Wiens dan?
[fol. A5r]
PEKELHARING.
                                                                ’t Kint van de Moer.
JAN MAAT.
De Vader?
PEKELHARING.
                  Vraagt dat eens een uitgerolde Hoer.
JAN MAAT.
Ik zweerje Pekel, benje maar een borst met eeren.
PEKELHARING.
(40) Ik ben ’t, maar heb den bras van op myn eer te sweren.
JAN MAAT.
Myn insicht is, dat gy voorzichtig wezen moet.
PEKELHARING.
Indien ik Vulnis ben, men trap my met de voet.
Hoor Jan Maat, heb ik lust met Eyt in ’t bed genoten,
Ik heb geen Maagt verkragt; de Vaders mogen loten
(45) Wie ’t Kind de kost beschaft; ik steun op myn geluk,
En lukt het niet? ik blyf de Swager by Joost Kruk,
Zoon van een Molenaar, en Vader van drie Kinderen,
En Pekelharings deugt die kan doch niet verminderen.
Nu, Jan-Vrind, zyt gerust, en d’alderbeste man,
(50) En, wilje niet? ik zeg, dat ikje niet en kan;
Ik kenje wel, maar heb yet anders in de sinnen.
JAN MAAT.
Dat komt van lossigheit, en ongeregeld minnen.
PEKELHARING.
Zeg eens; wat zal ik doen? de teerling leit ’er al.
JAN MAAT.
Doet ’t geen een borst betaamt, vryt Eytje van ’er val.
PEKELHARING.
(55) Hoe! meenje dan dat ik myn onderlaag wil vleyen?
JAN MAAT.
Neen; zegt, je zyt men Sant, zo vleyje met jou beyen.
PEKELHARING.
Myn Vrint, ik bidje datje my het hoofd niet breekt.
JAN MAAT.
’k Geloof zy staat gereed als Pekelharing spreekt.
PEKELHARING.
Zy doet al watze doet, s’en zelme niet bewegen.
[fol. A5v]
JAN MAAT.
(60) Vaar wel dan Pekel-maat.                                binnen.
PEKELHARING.
                                              Het loopt men alles tegen.
Och! is hier niet een Haan die Pekel redden wil?
Niet eene? neen niet een; nu zwygd een yder stil.
Schoon ik verzekert ben, dat myn gevoelen waar is,
Schoon ik verzekert ben, dat d’een of d’aar de Vaâr is,
(65) Zo roep ik evenwel, in ’t midden van ’t verdriet,
De Drommel schen de Pry, loop Snol, ik kenje niet;
Maar, Pekel, jy zyt Knecht, en zal je dienen dueren.
Wis wordje Vaâr van ’t Kind met al jou nagebueren.
Komt dit van troetel-sucht, om-arming, en gestreel?
(70) En valt eens anders schult, myn droevig lot ten deel.

DERDE TOONEEL.

JOOST KRUK. BEATRIX. EYT. PEKELHARING.

JOOST KRUK.
NU zinje recht vernoegt, niet waar? nu Eyt een Kind heeft.
PEKELHARING.
Wiens schuld is het dat zy ’er beter niet besint heeft?
BEATRIX.
Dat is de Vaders schuld; de Vader dat bin jy.
PEKELHARING.
Eyt, zeg jet ook, dat ik de regte Vader zy?
EYT. knielende.
(75) Myn Pekelharing lief wat meugj’ al overhalen?
Jy weet ons mallen wel als Vader was aan ’t malen,
Ik maalden, en gy meê; de liefde was de wind,
Hier zieje Pekels meel, dit wel gebore Kind.
PEKELHARING.
Kniel niet, ey! ryst dog op om praat-al te verblinden;
(80) Rep jy van malen? jy? die maalt met alle winden?
Indien ik heb gemalt, en jy gemaalt, geen nood,
[fol. A6r]
Geen noot myn Meulensteen, elk zoekt zyn eige brood,
Ik maal eens anders Graan, jy malt met alle menschen.
’k Voldeê* jouw graagte, en schafte Peper op de Pensen.
(85) Jy weet wel, Eyt, dat ik een Pekelharing ben.
EYT.
Jy weet wel, Pekel-lief, dat ik het niet ontken.
PEKELHARING.
Zo ik een Haring ben, hoe kan ik kinders maken?
BEATRIX.
Vraagt dat het zagte Bed, en aan ’t gekreukte Laken.
JOOST KRUK.
Veel kaklens helpt hier niet, jy, Pekel, zyt men knegt,
(90) En ik jouw Meester.
PEKELHARING.
                                        Ja.
BEATRIX.
                                              Ik Vrouw.
EYT.
                                                                Ik Eyt.
PEKELHARING.
                                                                              Dat’s regt.
JOOST KRUK.
Het past een eerlyk knegt, na zynen Heer te luisteren.
PEKELHARING.
Indienje maar myn eer niet eerloos wilt verduisteren.
JOOST KRUK.
Je weet wel dat je myn Stiefdochter hebt onteert.
PEKELHARING.
Zy weet wel datze zulk onteeren heeft begeerd.
(95) Joost Kruk, ik neemt ’er by: jy mocht een Vryer wezen,
Een Maagt verzocht jou in ’er levend boek te lezen,
En Baas jy sloeg’et af; waar op de zoete Meid,
Vuur-gloejend in haar hart, dees woorden had gezeit:
Jy Pekelharing zelt myn warrem bloed verkoelen,
(100) Ik wil het; zouje meê niet schieten na de doelen,
Daar ’t zwart het wit of is? ’k heb, Meester, zo gedaan.
EYT.
En zieje nou noch wit, noch zwart, noch doelen aan.
PEKELHARING.
Die doelen, Eyt, deed my gelyk een dol-os dolen.
EYT.
Maar ’t huis is afgebrant.
PEKELHARING.
                                        Zo warmje by de kolen.
EYT.
(105) Jy bint de stoker, door jou schoonheit, van dat vuur.
PEKELHARING.
Is Pekel schoon, ik schoon? hoe mengje zoet met zuur.
Zo doej’ aan yder een, en Pekel kan niet stinken,
Maar zoekj’ een Vaâr van ’t kind? ga heen na Kievits-vinken.
Ik schud ’er ’t hachjen uit, en ben dit warren moe.
(110) Vaar wel, ik tre zo naar een and’re Meester toe.
JOOST KRUK.
Hoor, Pekel, hoor, een woord: wy moeten ons verdragen.
Dies zal ik jou een ding in zuivre vrintschap vragen:
Heb jy iet goeds in ’t zin? spreekt.
PEKELHARING.
                                                        Ja ik.
JOOST KRUK.
                                                                Wel, zo trouwt
Myn Dochter, eer het werk zyn eyge Meester rouwt.
BEATRIX.
(115) Dan selje Swager, met jou Eyt in vreugde leven,
En wat ik geven kan dat zel ik altyd geven.
EYT.
Ja tot je schoenen toe beloof ik, Pekel-lief,
Te boenen, en in als u wezen ten gerief.
Wanneer je wenkt zel ik gelyk een Arend vliegen.
PEKELHARING.
(120) ’t Is nu St. Jan, men zoekt de Haring te bedriegen.
JOOST KRUK.
Heb jy geen goed in ’t zin, ’k loop regelregt na ’t regt.
BEATRIX.
Ik meê Vaar.
EYT.
                    Soete Man, je zaken staan te slecht.
Loopt, breekt de Duivel ’t hoofd, ik kan ’t niet langer lyen,
Of jy me schoon dat kind bestaan hebt op te stryen
(125) Non sluytibus me gat, ik lach ’er meê, en jy
Durft zeggen noch dat ik de rechte Vader zy,
Zo loopt dan aan de Galg met al jou Hoere-vruchten.
EYT.
Ik mach dan eeuwiglyk alleenig gaan, en zuchten.
O Pekel! was ik jou tien maanden zo getrouw?
(130) En nu niet waardig dat ik zy een Harings Vrouw?
Ey lieve, om dit kind het maakzel uwer leden
’t Gelykje, of het was jou trony uitgesneden,
Twee drupplen waters zyn malkander niet zo na,
Als dit gezicht by ’t jou. Al waar ik ga of sta
(135) Jy speeld men in de zin. Ik kan niet langer zwygen.
Zal ik geen traantjes dan uit Pekels oogjes krygen?
PEKELHARING.
Daar valtme recht wat in als drollen in ’t zekreet;
En wyl ik je bemin is ’t billyk dat je ’t weet.
De by-slaap van me gat die noemje Pol, en lelyk;
(140) Maar wachtje voor jou eer, hy is te Duivels smelyk.
Ty ja aan ’t huilen Eyt? och! och! wat zel ik doen?
EYT.
Ja, Ja ik hebje lief, ey! weigerme geen zoen.
PEKELHARING.
Dat ’s weêr an Stroo by ’t vuur, ga dan, ga na jou Ouwers.
Zeg dat ik trouwen zal, de ouwe kouwe klouwers
(145) Draygatten aars na ’t Recht.
EYT.
                                                      Indienje trouwen wilt
Zo is de peis gemaakt, en myn gemoed gestilt,
Tot flus toe dan myn ziel, myn Harinkje myn Pekel,
’t Zel ’t Vader zeggen gaan.                                          binnen.
PEKELHARING.
                                              Jou eersgat op een hekel.
Men dunkt je zyt al me van ’t zwarte zwyn ’er volk
(150) Met al haar gorlegoy, en snoeren op de kolk,
Quansuis die is me rein, maar wie ’t verschil zal schelen
Van tusschen Man en Vrou, neem acht op drie bordelen,
Die ze oprecht als hy rust, en diend het Vaderland,
Wyl Delft, en Rotterdam tuigt van haar ritse brand,
(155) Maar Eyt schoon datje zyt een helsch en eerloos braakzel,
Ik achtje meer noch dan dat Portugese maakzel,
’t Welk van het Koren-huis houd Hoer-huis op de kolk.
Maar zacht, hier komt op nieu een andre donkre wolk.

VIERDE TOONEEL.
KEES HODDE.
PEKELHARING.

KEES HODDE.
ACht Guldens, voort, schafgelt.
PEKELHARING.
                                                    Wat zyt de neutekraker?
KEES HODDE.
(160) Acht guldens voor men Kalf.
PEKELHARING.
                                                      Zin jy een Kalve-maker?
KEES HODDE.
Ach guldens, hoorje niet? nou Pekel geefme geld.
PEKELHARING.
Ik wenschte datje ’t geld voor ’t Kalf was uitgeteld.
De Kalve-vader raast, maar evenwel jy Kalf-vaâr
Ging ’t redelyken ik betaalde ’t Kalf half maar.
KEES HODDE.
(165) zo krygje straks een Boô.
PEKELHARING.
                                                Wagt dog een oogenblik,
Ik haalje daatlyk geld:                                                    binnen.
KEES HODDE.
                                  Die bly is dat ben ik.                        binnen.
Hem. Pekel.

VYFDE TOONEEL.
ADVOCAAT.
PEKELHARING.

PEKELHARING.
                    KLuchtig, dat die Vent my raad zou geven
ADVOCAAT.
Een Mandement penaal aan ’t Hof.
PEKELHARING.
                                                        Nu wil hy weven.
ADVOCAAT.
Myn harssens werken.
PEKELHARING.
                                    Gun dat ik een woordje spreek.
ADVOCAAT.
(170) Avans den Carabyn. Wie leerden u de streek
Van zulk een Compliment? hoe ziej’er zo bedeest uit?
PEKELHARING.
Een derelyke zaak my vinnig op de geest stuit,
Ey! Heer, ey! helpmen, of ik sterf de bittre dood.
ADVOCAAT.
Wat is ’er gaans?
PEKELHARING.
                            Hoe komt nu Pekel uit de nood?
ADVOCAAT.
(175) Wat mangelt ’er, of hebje een Dogter dood gesteken?
PEKELHARING.
Gesteken, maar niet dood, dit ’s even noch gebleken,
Vermits zy levend is; maar, Heer, dat is het niet,
Daar ’s iets gewichtigers in deze Stad geschied.
Beatrix Dochter, die Joost Kruk heeft tot een Vader.
ADVOCAAT.
(180) Ik weet, de Molenaar.
PEKELHARING.
                                          Maar zinje geen Verrader?*
Zo zeg ik je rond uit het geen ik niet ontken.
ADVOCAAT.
Wat is het?
PEKELHARING.
                    Dat ik Knecht, en Pekelharing ben.
En dat ik, hartjes dag, tien maanden nu geleden,
Myn Suiker-gatje-lief zach in den Bogaard treeden,
(185) Alwaarze aalbessen at, die eindlyk lydig haar
Opbraken, even als ’t Kind van de Molenaar,
Neen, Heer, neen, het is Eyt, die over tien paar weken,
Een vruchje kreeg, dat voort heeft in de Zon gekeken.
En zeg ik wat: ja ja is ’t antwoord: zoet, en prat,
(190) En praatse weêr, zo is haar antwoord, ja me gat.
ADVOCAAT.
Waar drommel ryje heen? van d’eene op d’andre Juffer?
PEKELHARING.
Met kyven geefje raad.
ADVOCAAT.
                                      Je raaskalt als een suffer.
Spreekt op, zegt waartje schort; geef ik met kyven raat?
Zo denk ook dat ik ben meer Heer den Advocaat.
PEKELHARING.
(195) Men Heer den Advocaat, ik heb, ’k en durf niet zeggen,
Ik hebme by Joost Kruk zen Dochter eens gaan leggen.
Nu is ’er, ô! waar heen met Pekelharings hoofd,
Nu is et, zoje my, Heer Advocaat geloofd;
Een Pekeltje, zo klein, uit Eytjes Ton gevallen,
(200) En ’t schreeuwt gelyk een mensch.
ADVOCAAT.
                                                                Dat komt van eerloos mallen.
Halex, si Pater es bewaart het Kind, si non,*
Verlaat de Haring met de lekke Haring-ton.
Het kinder-maken maakt gemenelyk verzakers.
PEKELHARING.
Hier neffens plaagtme noch de snootst der Pinke-makers,
(205) En maantmen om een Kalf, of om het geld van ’t Kalf.
ADVOCAAT.
Die wonden zyn vry groot, maar stryktse met myn Salf,
So hebje gantsch geen nood, ik ben de man, ja, ego,
Die Pekelharing raad altyd te zeggen, nego.
Jy, Eyt, ik kenje niet; en schoon het is geschied,
(210) Dat jy het Kalf kocht, zegt: Boer ik kenje niet.
PEKELHARING.
Hoe zoek jy uit het spoor ter wimpel heen te rennen?
Of ’k haar niet kennen wou, zy zouden my wel kennen;
Ik heb by Eyt op ’t bed gelegen; ’k heb gekust,
Zy heeft weêr mond aan mond met Pekeltje gerust.
(215) Ik heb den Boer zen Kalf gekocht, en opgegeten,
En al den horlement is helsch op my gebeten.
ADVOCAAT.
Zy neurjen wat haar lust, zing jy een ander lied,
Al zwollenze als een pad, zeg jy: ik kenje niet.
Zie by gelykenis, en let wel op myn praten:
(220) Ik leenje deze beurs met zeventig Ducaten,
Hou vast.
PEKELHARING.
                Wel nou?
ADVOCAAT.
                                ’k Zeg u, let op myn reden wel,
En volgje stip men raat, zo zyje vry;
PEKELHARING.
                                                        Ik zel,
Zo veel het mooglyk is, my na u woorden voegen.
ADVOCAAT.
Zo veel het moglyk is, wil ikje vergenoegen.
(225) Heer Pekel, ’k wensch dat jy myn eis niet qualyk houd.
PEKELHARING.
Hoe zo?
ADVOCAAT.
              Ik eys de beurs met het geleende goud.
PEKELHARING.
Daar isse.
ADVOCAAT.
                Plompen Sot, wel heb ik van men leven!
Al vraag ik na de beurs, jy moet de beurs niet geven.
Maar wilje vry zyn van jou uiterst Ziel-verdriet,
(230) Zo neem noch eens het goud, en zegt: ik kenje niet.
PEKELHARING.
Ik kenje niet, na ’k hoor, zou my tot voordeel strekken,
Maar, door ik kenje niet moet ik met yder gekken.
ADVOCAAT.
Ja, Pekel, daar, vat aan de beurs weêr, en het goud.
PEKELHARING.
Nou hou ik ze.
ADVOCAAT.
                        Dat ’s goed, zy zyn u toevertroud.
(235) Pas op. Myn Heer, gy hebt Ducaten tienmaal zeven
Ter leen van my, geliefd die werderom te geven,
PEKELHARING.
Ik kenje niet
ADVOCAAT.
                    Dat ’s goed.
PEKELHARING.
                                          Zo dunkt men ook.
ADVOCAAT.
                                                                          Noch eens.
Laat vry de Boer van ’t Kalf, en ’t Kind dat buiten beens
Geformt is, onbeschoft u komen overvallen,
(240) Let op ik kenje niet, gy vreest ’er geen van allen.
Noch eens: ik spreek hem aan die myn Ducaten heeft.
En ’k eisch hem vriendelyk dat hy ze wedergeeft.
PEKELHARING.
Wie meenje?
ADVOCAAT.
                    Ik meen u.
PEKELHARING.
                                          Ik kenje niet.
ADVOCAAT.
                                                                Puik eerlyk.
Oordeel nu of myn raad, niet gunstig is, en heerlyk.
PEKELHARING.
(245) Ik ken jou snoeven niet.                    zoekt te vertrekken.
ADVOCAAT.
                                        Zo, Pekel, zo, dat ’s goed,
Stoot nu het Hoere-kint, en ’t Kallif met de voet.
Waar Duivel wilje heen?
PEKELHARING.
                                    Na huis.
ADVOCAAT.
                                                    Beurs en Ducaten.
PEKELHARING.
Ik kenje niet.
ADVOCAAT.
                    ’t Is mooy, maar laat ons anders praten
Gy weet doch, hoe ik meen, en wat de rest belangt,
(250) Blyft by ik kenje niet, op dat je niemand vangt
Indien Partyen u te lydig willen krenken,
Kom, Haring, kom, de Beurs. Wat staje te bedenken?
Of is myn leer te slecht, dat gy zo deerlyk ziet?
Geef woorden, en de Beurs met Goud.
PEKELHARING.
                                                                Ik kenje niet.
ADVOCAAT.
(255) Ad leges & ad rem
PEKELHARING.
                                      Dat gat zel jy niet boren,
Ik kenje niet.
ADVOCAAT.
                    So leit men Esels by de ooren.
PEKELHARING.
Men dunkt, dat Pekel reê een gat in ’t onluk ziet.
ADVOCAAT.
Geen zorg, geef maar de Beurs, en ’t Goud.
PEKELHARING.
                                                                        Ik kenje niet.
ADVOCAAT.
Houd Beurs, en Goud, ik sweer men zal u mores leeren.
(260) En leeren wat het zy met Wysen te verkeeren.
Gy stort u in een kuil van jammer, en verdriet
Indienje ’t geld niet geeft.
PEKELHARING.
                                        Myn Vriênd, ik kenje niet.
Wat geld; wat goed? wat goud? vaar wel Maat ik ty henen,
ADVOCAAT.
En ik zo na de Schout.
PEKELHARING.
                                  O ho! hier zyn ook benen.
(265) Wie eerst komt die eerst maalt, ik volg den schelmzen raad.
Schyt Eyt, schyt Boer, ja schyt den wyzen Advocaat.

ZESDE TOONEEL.
SCHOUT.
ADVOCAAT.
JOOST-KRUK.
EYT.
BEATRIX.
             
KEES HODDE.

SCHOUT.
SO raakt de Guit in ’t gat.
ADVOCAAT.
                                          Heer Schout, jy weet maar hallif
Syn siele-stukken; Kees verkocht aan hem een Kallif,
En ’t geld blyft onbetaald; hy bracht Eyt in ’t verdriet,
(270) Spreekt men hem aan? hy zeid ront uit, ik kenje niet.
Flus koomt hy in men huis, om yet wes zo te praten,
Daar steelt hy uit ’t Kantoor een zakje met Ducaten,
Het is waarachtig Heer; dit feit is my geschiet:
Eis ik s’hem wederom? hy zeit: ik kenje niet.
SCHOUT.
(275) Joost Kruk, Beatrix, jy Kees Hodde is dat zeker?

Roepen gelykelyk.
Ja ’t Heer.
SCHOUT.
              Gaat naar huis; Laat my met dien Apteker
Omspringen.                                Allen binnen behalven Eyt.
EYT.
                    Hoor, Heer Schout, en help my uit gequel,
Verschoon myn Pekeltje, want hy me trouwen zel.
Kan ikje met myn goed, en bloed ooit dankbaar wezen,
(280) Vertrout me trouwigheit; heeft Pekel iet voor dezen
Ongaâlykheits getoond, d’aanklagers liegen noch
De meeste helft daar by: haar mond is vol bedrog.
SCHOUT.
Dat zeg jy, maar wie meer?
EYT.
                                          So dienj’er op te letten.
SCHOUT.
Maar drie Getuigens zyn heel qualyk te verzetten.
EYT.
(285) Ik bid, Heer Schout, schaf hem genade, en geen recht.
SCHOUT.
Hoe zinje dus verzot op zo een schurfden knecht?
EYT.
Sie daar; zo ik hem mis, daar ’k zo meê plag te wroeten,
Ik kruip naar Amsterdam op handen, en op voeten;
Men schent hem achter rug, dat hy Pasquillen dicht,
(290) En komt hy in Perzoon dan is ’t dat yder zwicht.
O! ’t is een nooblen Baas, en trouw in zynen wandel,
Dat zag ik in men kraam aan al zyn doen, en handel,
Ik lag heel ziekelyk, toen zetten hy zich schrap,
Verbedde my, en gaf myn Freriks Klaasje pap.
SCHOUT.
(295) Ik zal ’t om uwent wil ten besten leeren schikken,
Zyt maar gerust, ik pas op liegen, noch verklikken.
EYT.
’k Dank jou rechtvaard’ge Schout.
SCHOUT.
                                                    Weet dat ik eerlyk ben.
Maar weet ook dat ik vry al wat begeerlyk ben.
Ik ga, gedenkt myn voort.                                                    binnen.
EYT.
                                          Daar loopt hy hene zakken
(300) Ik denk om van de kolk d’Egtschenster weg te pakken,
Als lestmaal is geschied, toen hy in ’t wapen quam,
Waar in drie Kruizen staan, de roem van Amsterdam.
Maar zacht, men dunkt ik hoor myn zoete Pekelhaantje,
Dat staatme beter aan als ’t kot van Ariaantje;
(305) O! neen, hy is het niet; ik wacht den bloed in huis,
En wacht met eenen een verlichting voor myn kruis.     binnen.

ZEVENDE TOONEEL.
PEKELHARING
, zingende.

Op de Wys: Jan Smit was Bruidegom.

’k LAg op de tipjes
Van ’er Melkvaatjes neer,
En ik drukte Mont aan Lipjes,
(310) En me Gatje drukte weer:
Wyl ik daalde na de Pronk
Van ’t Juweeltje, dat een vonk
In myn Boesem had ontsteken,
Naar een minnelyke lonk.

    (315) 2. Haar Engel Oogjes
Rolden onder ’t werken om,
Zuivere Zonnen by twee boogjes.
Zy was Bruid ik Bruidegom:
Maar, eylacy, toen zy zag
(320) Dat een and’re by me lag,
Is ’er liefde weg geweken,
Juist op myn geboorten dag.

    3. Zie die drie Hoeren,
En haar trekken hangen aan,
(325) Merken wel dat zy Boeren
Liever als by Steêluy gaan,
Diefse Lyn, en pokkige An,
Swyntjes die ik niet en kan,
Wilje met je Boeren boren?
(330) ’k Houwer Pekelharing van.

    4. Weg dan met Jaje,
Die zo licht by yder koyd.
Die zo greetig op het naje
Nu eens my, dan and’re vloyd,
(335) Die op een onnosele nacht,
Heeft haar Pekeltje verkracht.
’t Geeft dan rede dat myn Liefde
Nimmer Marry Snyers acht.

’k Zing niet meer, maar laat die Beesten in haar vrede,
(340) ’k Zou anders wel myn tyd aan and’re gaan bestede.
De schele Jakemyn kreeg ook haar wisse deel,
Maar neen, die Dieve-moêr die hout ’er nu te heel,
En yder doet haar faam genoeg in d’ooren luien,
’k Mag tot goê tydverdryf myn Pekeltje gaan suyen*,
(345) En wiegen ’t in de slaap; maar zacht, ik word schier kout
Van schrik, men Haring beest; daar komt de kleyne Schout
Met d’ingevalle neus, die lest zyn hoed verdobbelde,
En doen zen mantel, en daar na met Bachus hobbelde
Zo ongelukkig, dat hy bracht zyn kling te berd.
(350) Wie door een wyze tong, wel onderwezen werd
Komt alle ding te sta dies zel ik ’er of zwygen,
En zien of ik pardon kan van men Heer verkrygen.

ACHTSTE TOONEEL.
SCHOUT
met DIENAARS.
PEKELHARING.

SCHOUT.
HOe! stapje na my toe gy Goddelooze Gast?
En vreesje noch Schavot, noch Beul, noch roe, noch bast,
(355) Gy die Beatrix Eyt zo schendig hebt bedreten?
PEKELHARING.
’t Is van haar eyge drek, ze mag ’t ook zellef vreten.
Ik bidje, Schout, hoort toe: zy trekt geld van twee Vaars,
Kan ik dan schender zyn van Eytje Molenaars;
SCHOUT.
Swyg Guit, de Boer, en ’t Kalf, en ’t zakje met Ducaten,
(360) Zyn u die onbekent?
PEKELHARING.
                                        Ik lach met Advocaten;
Altoos met zulk een Schoft, die om ’t genot van ’t goed
My leerd ik kenje niet te zeggen: myn gemoed
Was vol. De Boer die drank had door zyn hals geslingerd
Die eist men geld van ’t Kalf, ik zy: jou rechten Dwingerd,
(365) Vertoef een ogenblik, ik zelje binnen ’t uur
Voldoen; daar loop ik heen.
SCHOUT.
                                          Het zoet verzeld het zuur.
Gy hebt Goud uit ’t kantoor van d’Advocaat gestolen.
PEKELHARING.
O! dat ’s een Schelm, hy liegt.
SCHOUT.
                                            En zoekt u in ’t verholen
Te brengen aan de pley, met hulp van d’andre vier.
PEKELHARING.
(370) Zie daar is zak en goud, wie water draagt, en vier,
In d’een, en d’ander hand; gebruikt geveinsde reden,
’k Sal met de waarheit, zonder logens voor u treden.
Sit neer, Heer Schout, sit neer.
SCHOUT.
                                              Wel, open dan de mond.
PEKELHARING.
’k Sal u de waarheid van den Advocaat doen kond.
SCHOUT.
(375) Spreek korte woorden, maar ik zweer u, wilt gy liegen,
Men zal u door de strop in Jaffa laten wiegen,
Door hennip in het graf.
PEKELHARING.
                                    Eer zel den Olifant
Verstikken aan een Vloo, en eer den Beer aan strand
Met Tyger-pooten gaan de duine zantjes tellen,
(380) Eer zel men tellen ook de bloedelooze vellen
Van het al-oud Geslacht, dat niemant krenkt, maar byt,
Nou weetje wel, Heer Schout, zo jy een rader zyt,
Dat ik de waarheit sweer; eer zullen schurft, en luyzen,
En lange nagels van een Bedelaar verhuizen,
(385) Eer zel me gat om peys by schelen Engel gaan;
Eer zel een Jeude-hoer in Pekels gracy staan;
Eer zel ik ’t Bosje van me Bosjes Kind vergeten;
Eer ’k jou voor liegen zel.
SCHOUT.
                                          Ik moet de waarheid weten.
                                                    binnen, en weer zamen uit.
De droes haal d’Advocaat.
PEKELHARING.
                                          Zo jy me helpen kunt
(390) De hellift van het Goud is wilig u gegunt.
SCHOUT.
Ik sta gelyk versuft, wel, heb ik van myn leven!
PEKELHARING.
Ik zelje je driemaal tien, en vyf Ducaten geven,
Dat’s de gerechte helft van zeventig, en ziet.
Hoe ik me redden zel door ’t woord: ik kenje niet.
(395) Zo jy myn helpen wilt, en om dat jy ze waardig,
En onbelogen in jou ampt houd, en rechtvaardig,
Zo hoor na Pekels woord, die zich zyn doen vermeet,
Indien de Schout zich eens in Harings kledren kleet.
SCHOUT.
Wat Duivel zou dat zyn?
PEKELHARING.
                                    Myn insicht is te pryzen.
(400) Zeg jy, ik kenje niet, en laat my ’t vonnis wyzen,
Dus blyfje vry van ’t Recht, ey lieve, volgd myn raad,
Zo weet ik noch van Kind, noch Kalf, noch Advocaat,
Sta jy maar aan een zy.
SCHOUT.
                                          ontkleet zich.
                                  De Grootste konnen mallen.
’k Moet eens zien, om dat Goud, hoe ’t werkje uit zal vallen.
(405) Is d’Advocaat een Schelm? wat leit ’er aan een Schelm?
Ga jy om Joost, en Kees, en Advocaat.
                                                                Dienaar binnen.
PEKELHARING.
                                                            Myn helm
Voorzeid my goed geluk in ’t heerlyk kinder-maken.

NEGENDE TOONEEL.
DIENAAR.
JOOST KRUK.
BEATRIX.
EYT.
met ’er KIND
   
ADVOCAAT.
SCHOUT.
en
PEKELHARING
verkleed.

DIENAAR.
HIer komenze alle vier tot redding van ’er zaken.
PEKELHARING.
                                          op de stoel.
Ik weet uw klachten wel, maar ’t klagen dat is niet,
(410) ’t Zyn vuile brillen daar geen gaauwe door en ziet.
Staat achterwaard, die gy zo vinnig komt betyen,
Seid dat hu u niet ken, en wil ’er tegen stryen.
BEATRIX.
Hy liegt het.
PEKELHARING.
                    Zwyg jy stil, ’t en past geen Vrouwe-tong
Te spreken, schoon men haar al naar het garen dong.
JOOST KRUK.
(415) Hy heeft myn Dochter Eyt bezwangerd, en geschonden.
SCHOUT.
Ik kenze niet.
PEKELHARING.
                    Gy spreekt vast uit verscheide monden.
SCHOUT.
Heer Schout, verstaat me wel, de slang schuil in het riet,
Kruk is myn Meester, maar ik Eytjes Vryer niet.
KEES HODDE.
Je zyt een hoofd vol winds, in alles een verzaker,
(420) Geld voor men Kalf.
SCHOUT.
                                        Ik ken noch Kalf, noch Kalve-maker.
EYT.
Maar Pekel-lief, men Kint, en jy, en ik, ey! zegt
Ken jy me?
SCHOUT.
                    Ja, maar geen die by een ander legt:
Ik kenje met het oog, en anders niet; ik kenje:
Maar, Eyt, niet vleeschelyk.
EYT.
                                          O Schelm! de Drommel schenje
(425) Eylaas! waar kom ik toe? Recht, Heer, en geen gena,
Recht Schout.
PEKELHARING.
                    Van waar quam jou het pekel-nat zo na?
Kom hier, laat zien het Kind. ’t Zyn Pekelharings oogen,
Ontkenje dat.
SCHOUT.
                      Ja ’k Heer.
PEKELHARING.
                                        Zo heefts’ al meê gelogen.
Hem! Dienaar, zie vry toe, de vogel is gekipt,
(430) Zyt wel voorzichtig, dat u Pekel niet ontslipt.
Nu Haring is in ’t net, egut! hoe zal hy lyen,
Maar ’t schynt, ik kenje niet, gaat d’arme bloed bevryen
Beatrix, Kruk*, Eyt, Kees! koom binnen, ’t is hoog tyd,
Waar blyfje? hou! ’t is tyd dat jy voorzichtig zyt.
(435) Waar zinje?
                    Sy komen alle binnen roepende.
                            Heer, alhier.
PEKELHARING.
                                                ’k Heb alles overwogen,
Maar, na dat Pekel zyd, zo is jou klagen logen,
’k Loof dat hy schuldig is; maar loop jy lompen Boer
Bewaar het tweede Kalf; en Pekel wil geen Hoer,
Joost Kruk, hoe legj’et an? en jy, ó Doctor Juris!
(440) By wie een weinig raads te lydelyken duur is,
Wat meenje, dat ik zot, of zonder kennis ga?
Gy leende, en gaaft ’em ’t Goud, dat komt hem nu te sta,
Hy zeid: ik kenje niet; ’t zyn Advocate-trekken,
Maar volgt nu eens myn raad, indien je jou wild wreken.
(445) Zyt gy tevreden?
                                        Seggen zamen.
                                    Ja Heer Schout,
PEKELHARING.
                                                            ’k Ben ’t klagen moe,
Ik zal vertrekken, ga, dek jy hem dichjes toe
Met vuisten op zen bast zo murw als rotte peren,
’k Ontslaje van je boete, en zelje nimmer deren.
Hem dienaar.
DIENAAR.
                      Heer, wat is ’t.
PEKELHARING.
                                              Laat Pekelharing los.
                                                                Dienaar binnen.
(450) Ik ga na ’t slot. De droes, daar vald hy als een Os,
Nu is het reppens tyd.

TIENDE TOONEEL.
JAN MAAT.
PEKELHARING.

JAN MAAT.
                                  HOe lichtje zo jou hielen?
PEKELHARING.
’k Ben Pekelharing, Maat, ze zelleme vernielen,
’k Heb geld, ga meê ter plaats daar ik u leiden zal.
JAN MAAT.
Kom, ras dan Pekel-vriend.
PEKELHARING.
                                          Dat ’s gang na Blommendal,
(455) Alwaar gemeenelyk de Kinder-makers wonen,
Ik ben ’er een, maar noem geen andere perzonen,
Nu Jan Maat, laat ons gaan. Zeid imand die ons ziet,
Jou Schout- en Hoere-beul? ik roep: Ik kenje niet.

ELFDE EN LAATSTE TOONEEL.
SCHOUT.
geslagen en gequest.
JOOST KRUK.
KEES
HODDE. BEATRIX.
ADVOCAAT.
EYT.

JOOST KRUK.
Bin jy den Officier? dat mach de Duivel weten,
SCHOUT.
(460) Zo ben ik ’t aldermeest van alle noch bescheten.
Hy heeft myn mantel om, hoed op, en degen an,
En zulk een part gespeeld, die ik niet uiten kan:
Zie eensjes hoe ik bloed, ey! houme recht, ’k vergeef je
Jou misdaad j’hebt geen schuld. Je Dochter, Kruk, dat teefje
(465) Is d’oorzaak van myn pyn, schoon datze ’t niet en weet.
BEATRIX.
Jou ongeluk, ô Schout! is ons van harten leet.
SCHOUT.
Beatrix gaat men eens een Brandewyntje halen,
En brengt ’et in myn huis, ik zal ’t zoopje zelf betalen.
BEATRIX.
Wel Heer.                                                    Binnen met Eyt.
SCHOUT.
              ’k Wed, zo dra myn Wyf ’er Man besiet,
(470) Zy zeggen zal: weg schurk, ga heen, ik kenje niet.
Oei! leyme zachjes. Zo! hoe meugje doch zo huilen,
Jy hebt geen schuld, maar ik ben oorzaak van de builen.
Die gy geslagen hebt; en Pekel van ’t verdriet,
Door d’Advocate-les, dat helsch: IK KENJE NIET.

                EINDE.


Continue

Tekstkritiek:

vs. 84: Voldeê er staat: Voedeê
vs. 180: Verrader er staat: Varrader
vs. 201: non, er staat: non.
vs. 344: suyen er staat: fuyen
vs. 433: Kurk er staat: Kruk