Jacobus Cornelius Lummenaeus a Marca: Bustum Sodomae. Gent, 1615.
Uitgegeven door drs. G.C. van Uitert.
Red. dr. A.J.E. Harmsen, Universiteit Leiden.
Ceneton060680 — Facsimile bij Ursicula — books.google
In deze uitgave zijn evidente zetfouten gecorrigeerd en gemarkeerd met een asterisk.
Continue
[fol. A1r]

BUSTUM

SODOMAE

Tragoedia sacra,

AUTORE

CORNELIO

A

MARCA.

[Vignet: typografisch ornament]

GANDAVI,
Apud Cornelium Marium.
–––––––––––
M. DC. XV.


[fol. A1v: blanco]
[fol. A2r]

AMPLISSIMO

ET

REVERENDO

ADMODUM DOMINO,

D. ANTONIO

DE WINGHE,

ABBATI LAETIENSI, &c.

Salutem & obsequium.

BUSTUM Sodomae, quod in hoc theatro scenis exagito, tragico syrmate eventilo, sub auspiciis Amplitud. V. luce donare volui, cùm ut sinceri mei ergà Ram V. adfectus cer- [fol. A2v] tum hoc symbolum omnibus constaret, tum ut Amicorum desiderio satisfacerem, qui hanc scenam publicam esse voluerunt, quae ut propudiosae Gentis illius ulcus praecipuè tangat, hos etiam mores & haec tempora, & tot carcinomata saeculi nostri, veluti quodam scalpello non leviter perstringit, in quo nimio ferè luxu & licentiâ quadam peccandi, Sodomae quoque scelus multi proximè aemulantur, quibus feralem illam noxam ominari & interminari possum, & hanc vere tragicam catastrophen, quam iusto Deo debent. Utinam vel uno saltem epiphone- [fol. A3r] mate impudentiam feriam & prosternam. Faxit Deus, qui mortificat & vivificat, deducit ad Inferos & reducit, qui te Rde atque Amplissime Domine Belgicae saluti atque Ordini nostro incolumem diu servet, & oneri parem, quod in humeros tuos declinavit. Raptim è Musaeo meo proprid. Kalend, Decemb. anno 1614.

        V. Ampliss. Dominat. servus
            in Christo

                    CORNELIUS LUMMENAEUS
                        à Marca, Sacerd.


[fol. A3v]

IN

BUSTUM  SODOMAE

CORNELI  A  MARCA

V.  CL.

INfames Sodomae poenas, & triste reorum
    Supplicium, & laeso fulmina missa Deo,
Quaeque Gomorrhaeos cineravit flamma penates,
    Quisque Adamae claras ignis adussit opes,
(5) Sulfura, quae dirus patulo bibit ore Cinaedus,
    Damnatae Veneris nexibus implicitus;
MARCANUS tragico declamat percitus oestro,
    MARCANUS patriae fama decusque suae.
Inclyta queîs feriit Superûm pater opida telis,
    (10) Quam docet altiloquo Melpomenaea stilo.
[fol. A4r]
Forsitan impuros hoc vertet carmine mores,
    Territa Divinis cladibus improbitas.
Cernite qui sanctae veneranda repagula matris
    Rumpitis, obscaeno turba operata malo.
(15) Infandi, turpes, Sodomae praegnantis alumni,
    Orbem qui sacro crimine polluitis,
Ite, Palaestinis contermina visite regnis,
    Quaeque olim Abramius sedit ad arva nepos,
Hîc, ubi turritum caelo caput extulit alto
    (20) Sodoma finitimis invidiosa locis,
Hîc, ubi (sic iusto Nemesis rotat omnia fato)
    Laeta Gomorrhaei sceptra habuere duces,
Hîc, ubi nectareo decurrens flumine Iardis,
    Roscida divitibus prata beabat aquis,
(25) Hîc, ubi felices tellus dotabat alumnos,
    Omniparo tellus luxuriosa sinu,
[fol. A4v]
Exhalant putrem letalia stagna mephitim,
    Atque olidus tetro sulfure stillat ager.
Nulla dies meritae tollet documenta ruinae,
    (30) Vindictae eripiet symbola nulla dies.
Discite Iustitiam moniti, & non temnere Divos
    Horrida qui Sodomae funera conspicitis.

    ANTONIUS SANDERUS POS.


[fol. A5r]

IN

BUSTUM SODOMAE

TRAGOEDIAM

CL.  V.

CORNELI  LUMMENAEI

A  MARCA.

QUis docta te post Orgia, cothurnos graveis,
Lususque sacros carminum perennium,
Devota IEPHTHAE Pignora, ABRAMIDUM scelus
Tetro expiatum CARCERE, ultorem Deum:
(5) Post ingementis aridâ lentam Styge
Sitim NEMEUSI, post cavae LESSUS lyrae,
Quis te beatus retulit in Scaenam calor?
Iuvet ut disertâ nunc ferire Barbito,
SODOMES scelestae FUNERA, ardentem ROGUM.
(10) Lacusque diros ultimâ è voragine
ASPHALTIS undae? Sat tuis laboribus
Risere Musae: sat tuae partum comae,
[fol. A5v]
Lauri pudicae est. quid moraris otio
Merito fruisci, & patrio Lyram tholo
(15) Dicare tandem nominis satur tui?
Sed qualis axe Phoebus in gyrum levi
Per aurea nitens Templa, nunc blandam Chelyn,
Nunc saeva Nepae terga, mox Ursam videt,
Nunquam quieto semper invictus iugo,
(20) Novosque semper suppetens laboribus,
Sic ista magni vis perennis ingenI,
Foecunditatis limitem nescit suae,
Novosque Patriam semper in titulos rapit.
Ut quà remotas cúnque Sol ducat vias
(25) Tuum ille nomen nôrit, & GANDAE decus.

                        IUSTUS RYCQUIUS

                                ’Εσχεδίασε LovanI.


[fol. A6r]

ARGUMENTUM.

OFfensus Deus scelere Sodomitarum, destinat Angelos ad Abrahamum, qui hospitio apud eum excepti, & liberaliter habiti, Sodomae excidium denunciant. Inde Sodomam divertentes, & Loti humanitate refecti, Sodomitis stuprum & violentiam interminantibus, Lotum cum suis vicinae stragis immunem statuunt, & porrò Sodoma cum aliis opidis loco & improbitate confinibus, sulfure & incendio vastatur.


[fol. A6v]

PERSONARUM
NOMINA.

 Divina Neme-   
    sis.
Abrahamus.
Sara.		     Lotus.
    Iphilla.
    Angeli.
    Chorus.
Continue
[p. 1]

ACTUS PRIMUS.

Divina Nemesis.

QUICUNQUE scelerum monstra vipereo sinu,
Et nutrit hydros, noxiam Inferni luem,
Criminibus urget funera, & nunquam boni
Securus animi lubrico passu labat.
(5) Seu Phoebus altos lustrat in gyrum polos,
Seu Luna fratris aemulas implet faces,
Carpit diurnos, sive nocturnos miser,
Versatque manes, mortis & vitae anxius:
Nusquam quies post scelera: crudeles minae,
(10) Larvae, tumultus, & catenatus pavor,
A tergo anhelant; nec sibi fidit satis,
Tam dirus agitat terror ancipitem fugae,
Et quâ citatos exuat latebrâ metus.
Sodoma! rebellis Sodoma! quid primum querar?
(15) Incaesta, abominata, noxae dedita,
Quo te nemore, quâ valle, quo illatebres specu,
Ut tibi minantes fortè defendas rogos?
[p. 2]
Damnata meretrix! si quis aut sontes ferit,
Aut pertinaces exigit noxas Deus,
(20) Supplicia pendes, dira tum armabit meam
Fulgetra dextrâm, & lapsa flagranti impetu
Vastabo trepidos undique à fundo lares.
Non me cadentûm gemitus, & passim obrutae
Lamenta turbae, nulla me vota aut preces,
(25) Aut noxiae tunc lacrymae incaepto abstrahent,
Ibo per omnes, atque pernicie vagâ
Miscebo strages, funera, & flammam & Stygem.
Tunc ut nefandae Veneris in gremio sedens
Turpis Cynaedus hauriet praesens malum
(30) Laetâ abstinebit tibiâ, & citharae leves
Tenore verso lugubre exodium dabunt;
Tunc ut Venereus helluo repetet schyphos
Vino sepultus, sulphur ut nectar bibet;
Tunc ut recentes mane purpureo rosas,
(35) Et quaeret umbras criminis testes sacri
Audax Iuventus, fulmine obliquo cadet,
Et quos morantes sprevit, inveniet Deos.
Illa, illa, & illa Sodoma! non florens magis,
Opulenta, delicata, luxuriae scatens,
(40) At sulfure atro sordida & stagnans palus,
Tumulabit omnes & putri merget vado.
Et te Gomorrha luridum involvet malum,
[p. 3]
Teque Adama, teque Seboim flammae induent
Vicina Sodomis opida & scelere & loco:
(45) Tunc ut remotis accubans in vallibus
Timidi magister pecoris aspiciet procul
Serpere favillas, & gravem nebulâ diem,
Tonantis ira fulmina, horrendas faces,
Corripiet agilem tramite ambiguo fugam,
(50) Nec flectet oculos, at prece & votis Deum
Pre se fatigans, Sodoma non quaeret magis:
Tunc ut recurvâ Iardis in ripâ sedens
Piscator; hamo doctus & nassâ brevi
Captare praedam, fortè pinnigero gregi
(55) Tendet perîclum, non satis gnarus sui
Flammam undique, & flammam undique, undantes rogos,
Et fulminantis Angeli gliscens malum
Spectabit amens & brevem faciet moram.
Heu quòd timendos nemo tam novit Deos,
(60) Quam qui probavit! Sodoma luxuriae parens
Foeta peregrinae! Sodoma, non Sodoma magis!
Iam te meto, quid obstat? an gemitum dedit?
An imminentes lacrymis flexit Deos?
Risit etiam & bacchatur, hoc deerat quoque
(65) Ut provocaret Numinis lenti impetum.
Dehisce Tellus, tuque Taenareae potens
Regnator aulae, sulfur, & flammam vome.
[p. 4]
An fallor? ánne sibilo rictu cavùm
Insonuit? ánne signa mugitu dedit?
(70) Agnosco, specto nebulam & obscuro halitu
Fumare campos: qualis ubi radit solum
Chelydrus audax, ardet ac signans viam
Comitante nebulâ luridam caudam trahit.
Agnosco, diras facibus instructae manus
(75) Eumenides adsunt; Sodoma iam praegnans malum est,
Et quà pudendum flamma purgârit nefas,
Lethaea vivi sulfuris stabunt vada,
Et olentis Erebi grande fumabit chaos.

CHORUS.

    Heu quod nulla voluptas,
    (80) Rebus nata secundis
    Froeno temperet aestum!
    Heu quod damna pudoris
    Nullo sentiat ictu!
    Foelix Sodoma, si non
    (85) Spurco lubrica lecto,
    Heu rerum ordine spreto,
    Divûm cogeret iras!
Foelix iterum, cum nec vetitos
Arsit amores, atque indignas
[p. 5]
(90) Forti exclusit pectore flammas,
Cum nec memores oblita Deos
Sola pudici gaudia thalami
Legit, & illum nesciit ignem,
Qui Lethaeo gurgite tinctus
(95) Enervatos, canceris instar,
Serpit in artus, & non uno
Tramite gliscens polluit orbem.
Tum prima malo semita ducta est,
Cum securi fertilis agri
(100) Ubere fluxit copia cornu,
Cum terra parens sponte benigno
Largas fudit gremio segetes,
Et luxuries ponè secuta est,
Tot diversis horrida formis,
(105) Quot foeta malis; tunc exeso
Mollis arator vomere sedit
Nubensque caput vernante rosâ
Longo segnes ordine lusus,
Longo choreas agmine duxit,
(110) Et quos Iuvenis riserat olim,
Horrida sparsus tempora canis
Flevit amores: facilè externum
Marcida fugunt ocia virus,
Haustâque semel labe veneni,
(115) Animus caeco carpitur igni,
[p. 6]
Et defixo saucius oestro,
Quocumque urget malesuadus amor,
Protinus instat, patiensque mali
Flectere dociles nescit habenas.
(120) Ocia tollas, periêre vagi
Semina luxus, & dirus amor
Truncus geminis concidit alis;
Ocia tollas, vivet Sodomae
Nobile regnum,
(125) Illa, illa Dei distincta manu
Gratia nemoris, Sodoma Tempe,
Cum vere novo viror informes
Induit alnos, cum formosus
Pubuit annus, gracilesque rosas
(130) Natura novo murice tinxit,
Ille, ille nitor puberis agri,
Qui Paradisi ruscula vincat,
Quamvis rigui fontis in umbrâ
Frugum saturos nutriat hortos,
(135) Quamvis vitreae flumina lymphae
Tot diversis digerat oris,
Quot mundus habet,
Dum mihi viridi crispulus undâ,
Iardes genitor temperet aestum,
(140) Et vicinos impete facto
Diluat agros, non ego Nili
[p. 7]
Ostia quaeram, vel quae tumidus
Ruperit Indus, vel qui Assyriis
Dominatur aquis, vel qui Tygridis
(145) More citatas proripit undas.
O si iustos nunquam Superos
Nostra acuissent scelera, & laesi
Damna pudoris, saltem vetiti
Intrà thalami septa manerent,
(150) Nec aperta forent omnia, forsan
Etiam calidae parceret irae,
Qui vaga torquens sidera terret,
Iracundo fulmine Gentes.
Et nunc librat missile telum,
(155) Et Taenareo sulfure coctum
Mandat liquidas ire per auras,
Mandat Sodomae vertere muros,
Mandat Sodomae vellere turres,
Sodomae foetos urere campos,
(160) Heu incastos vastare thoros,
Heu, heu olidos lambere cineres,
Atque aeternum condere bustum.
Hîc, ubi laeto cespite ridet
Distinctorum gratia florum,
(165) Hîc, ubi geminae margine ripae,
Semper vernae rident violae,
Hîc, ubi plenos olim calathos
[p. 8]
Struximus, isto margine & isto,
Hîc, ubi totas sedula noctes
(170) Attis anhelat,
Hîc, ubi viduus coniugis altùm
Deflet querulâ turtur ab ulmo,
Hîc, ubi patria gremio silvae,
Quà propter aquas porrecta iacet,
(175) Plurima nidos instruit ales,
Et secretos operit foetus.
Hîc in riguâ valle, sub illâ
Rupe, sub istis montibus; eheu!
Ignea current flumina, & alto
(180) Sulfure stagnans inamaena palus,
Latè cultos obruet agros.
Tunc ut vastam viderit urbem,
Si quis rapidos fugerit ignes,
Campis Sodomam quaeret in istis,
(185) Et nulla videns signa, sepultam
Dicet, & atram spectans caelo
Serpere nebulam, Sodoma bustum
Indice prodet.
Continue
[p. 9]

ACTUS SECUNDUS.

Abraham, Angeli.

EX quo reliqui patrios Hurae lares,
(190) Chaldaea latè iugera, Assyrias opes,
Semper benignus sequitur à tergo Deus,
Semper beato copiae cornu pluit,
Et Chananaeis accolam terris beat.
Mecum inter alios Lotus imperium tulit,
(195) Mecum aegra Coniunx legit auspicium Dei,
Annosa Saré, lassa connubii & fugae,
Cuius senectam miseror & curas graves,
Tot lustra passae taediosi temporis,
Tot noctium suspiria, & cassas preces,
(200) Et heu! pudendam segnis invidiam thori.
Et me illud olim conficit thalami probrum,
Fastidiumque; nempe dum nullus meam
Haeres flagellet aream, sanguis tuus
Saré, meusque, Gargara haec frustrà meto,
(205) Frustra uda quercus melle & ambrosiâ scatet,
Et rupe durâ balsami sudat latex.
Heu fida Coniunx! heu! quod amplexu meo,
Heu me! quod uteri vota non stringo tui!
[p. 10]
Nullus paternos ducet in campum greges,
(210) Blaesaque anhelus fistulâ chorum reget
Laetos herilis inter armentarios
Et coget agmen; Ismael Servae est puer,
Et vultu & oculis pellicem Agaram refert,
Heu ore toto matris apparent notae,
(215) Et non decorae plusculum impudentiae,
Nihil est Hebraeum, scilicet Abrâmi nihil,
Et tetricâ istâ fronte mentitur patrem.
An ille stellas stemmate aequabit suo,
Oceani arenas, caeruli conchas sali?
(220) Aut me ista fallit indoles, aut non erit
Generosus ille, femore nec dignus meo.
Heu stolida semper vota! cum agnatam mihi
Iungeret Aramus Virginem, & non mobili
Connubiorum lege fecisset virum,
(225) Sperabam amoeni flosculos consortij
Vernantis uteri germina, agnomen Patris,
Natosque Natorum & Nepotes posthumos,
Examina ampli generis & stabilem domum.
Coniunx fefellit, nempe cui foetos sinus
(230) Obstruxit ille, cuius arbitrio fluunt
Mortalis aut spatia & humanae vices,
Qui prole laetâ complet aut viduat thorum,
Et nuptiis signavit hoc olim meis;
Nec abominamur Genitor, & sequimur tuum
[p. 11]
(235) Numen volentes, nempe sic visum est tibi,
Et forte tabulis scribis hoc olim tuis,
Quos nulla series temporum mutat loco,
Et condit aeviternitas fixo situ.
Saré ferendum est, nemo colluctans Deo
(240) Palmam meretur, Manibus forsan meis
Hoc demet olim, Manibus Coniunx tuis,
Qui post opaca nubila serenat diem,
Et fulminantem tergit à nimbo manum.
Sed lassat oculos taedium & somnus meos,
(245) Hîc, ubi profusas dividit latè comas
Mambraea quercus, pectoris curas domo.
An ludit oculos somnium? an visus stupet?
Speculor euntes; currite, ô Vernae mei,
Properate & illos huc mihi conducite,
(250) Quos ista vertit semita ambiguos viae.
Salvete Iuvenes, si placet vobis locus,
Mecum cubate frondeo accubitu pares,
Prandete, bibite, media nunc urit dies,
Et tempus hic quiescere & suadet viror.
Angelus: (255) Quid stamus etiam? mandat hîc requiem Deus.


[p. 12]

CHORUS.

Turbatur intrò, Sara laetitiae vacat,
Iuxtim senex accumbit aequali thoro,
Interque laetos hospites libat merum;
Quorum ille princeps entheo obtutu micat,
(260) Et maius aliquid homine mortali sonat;
Sed floret aliis vultus & florent genae,
Et nescio quid simile. Coelicolis gerunt.
    Sic puniceis inducta rosis
    Lilia splendent, sic in croceis
    (265) Amaranthus hiat, sic Oebalio
    Quicquid vernum spirat in ostro,
    Quicquid laeves tingit violas
    Latè riguâ valle iacentes,
    Quà lenè scatet rivus in herbâ,
    (270) Et secretas ducit ad umbras:
    Quicquid cultis eminet hortis,
    Cum vere novo foetos iterum
    Tendit calices purpura florum,
    Et virgineos gramine laeto
    (275) Natura parens stipat calathos
    Dulcè ambrosios humecta sinus:
    Talis placidis obvia radiis,
    Iris varios mille colores,
[p. 13]
    Late picto colligit arcu,
    (280) Nubemque cavo tramite signat:
    Talis Libyci gemma profundi,
    Indusque adamas, & Sardus onyx,
    Et fulva nimis semper Iaspis,
    Non obtuso lumine vernant:
    (285) Talis laevi candore gravis,
    Et depressas fibulat aures,
    Et dispositos unio crines,
    Aut qui Tyrio volvitur alto,
    Aut qui Ormusiâ natus in algâ
    (290) Ditat gravido litore Persas:
    Talis Siculi vena coralli,
    Pontum roseo murice sternit,
    Semper teneris grata puellis.
    Foelix Abraham, qui pennigeras
    (295) Stringit Iuvenes hospite tecto,
    Nec tantum istâ divite mensâ,
    Largo hospitij munere, quamvis
    Omnia puri nectaris irent,
    Quantum niveo pectore lactat.
    (300) Olim aeterni saturos epuli,
    Quòd divino rorat gremio,
    Et tot Genios implet hiantes:
    Quisquis Superis ritè litatis
    Vitae innocuus transigit aevum,
[p. 14]
    (305) Caeli natos colligit hospes,
    Et securo ludit thalamo;
    Non ille avidos sentiet hydros,
    Non mordacis virus Echidnae,
    Non tot miseros undique Manes,
    (310) Semperque boni conscius animi
    Mentem patriis inseret astris.
    Illîc vigiles condet ocellos,
    Et terrenis faecibus exstans
    Ignea penitus lumina figet.
    (315) Et tu Abrâmi sedula Coniunx,
    Chaldaeorum nobile germen,
    Rides placidos inter Ephebos,
    Et casta genis oscula libans
    Socias fidos laeta susurros.
    (320) Quis iò Superi! taliter arsit?
    Nullo numero atque ordine mille,
    Et mille iterum basia stringit,
    Et virgineis haeret in ulnis
    Nunquam saturis ebria votis.
    (325) Quod tamen isto spirat ab igni,
    Non est Veneris murice tinctum;
    Non est Superis grata libido,
    Et vindicibus mergitur undis,
    Quicquid Cyprio sordet oleto.
    (330) Ridet castis, casta voluptas,
[p. 15]
    Et divinos inter amores
    Larga ambrosiae fercula miscet.
    Foelix Abraham, foelix Saré,
    Si non sterili damnata thoro
    (335) Plangeret orbae fata senectae,
    Et ranciduli taedia lecti.
    Saré infoelix! & tu Genitor
    Grandaeve senex, qui Chaldaeis
    Natus in oris, hîc tua condis
    (340) Moenia, nostris accola terris,
    Nuper trepidae vindex Sodomae,
    Quando Vernas inter ovantes
    Caesum spoliis exuis hostem,
    Lotumque tuum compede solvis,
    (345) Quo nec spirat iustior alter,
    Nec magis aequis carus Superis,
    Eheu! Sodomae tutela meae,
    Si fors Sodomis parcere vellent,
    Aemula pravae Numina Gentis.
    (350) Abraham infoelix! caetera sospes,
    Foelix etiam, si te pulchrâ
    Saré faceret prole parentem,
    Optima Saré, saepè iugalem,
    Exosa thorum, saepè marito
    (355) Quaesta improbulae iurgia Servae,
    Quae foeta, sui vota cubilis,
[p. 16]
    Nimium cupido solvit Abrâmo,
    Et spem generis ferre moroso.
    Nunc à thalamo floridus isto
    (360) Hybrida superat pusio, & animis
    Turgida, Dominae non aequa suae,
    Opprobrat etiam garrula pellex;
    Heu nimis utero confisa suo,
    Sortem indocilis ferre benignam!
    (365) Falleris Agar, non hic patrium
    Scandet solium, nec sceptra geret
    Olim totis inclyta terris,
    Qui complexu prodiit isto,
    Non sua quondam stemmata ceris
    (370) Scribet Proceres inter avitos,
    Quos Deus alio semine finget.
    Quisquis placidum navigat aequor,
    Librans tepidis carbasa Zephyris,
    Et purpureo Tethyos udae,
    (375) Nimiùm facilis ludit gremio,
    Olli subito caerulus imber
    Congeret atros undique fluctus,
    Et malè fidas sparget habenas:
    Nihil heu! satis est undique tutum
    (380) Quocumque loco peiora time:
    Quo fortè minus turbine credis,
    Sublapsa cadent omnia, & ille
[p. 17]
    Pusio, thalami pignus herilis,
    Verna ille tuus Pusio, quis scit?
    (385) Stolidos vernas inter adultus,
    Heu maternae victima noxae!
    Atae iaculo saucius, avidum
    Pascet gelido funere Ditem,
    Quem nec redimas pellice vultu,
    (390) Nec Cimmerio perdita limbo,
    Aut restituas putribus umbris.
    Uno miseri sternimur ictu,
    Et damnato cogimur Orco.
    Nec fas ulli remeare viam,
    (395) Aut immites flectere Parcas.
    An te ignoras barbara Pellex?
    Desine vanis turgere animis,
    Et servilem tollere fastum,
    Contrahe ventis vela secundis,
    (400) Ne fortè tuis manibus addat
    Ille aeterni rector Olympi,
    Ille, ille Deus, mundique oculus,
    Quòd nunc Saré languida moeret.
    Ah! ne Superis omnia pendas,
    (405) Nati orba simul, simul & thalami
    Limine Phariam pulsa Canopum!
Continue
[p. 18]

ACTUS TERTIUS.

Sara, Abraham.

ERgone iterum vivimus Abrâm,
Et connubij copula nostri
Solido Divûm munere vernat?
(410) Quis mihi rugas expolit istas,
Atque exsuccos imbuit artus?
Fallor? an iterum redeunt calidae
Vota Iuventae, labemque uteri
Natura parens florida terget?
(415) An quae roseae nunc lucis egens,
Pendet gelido marcida lecto,
Pronuba nobis taeda virescet?
Credite populi, credite Gentes;
At nunc memorem vellicat aurem,
(420) Et iubet uti parciùs istis,
Qui promissum fallere nescit.
Quid te ambiguo turbine versas,
Semper fidei languida Saré?
Non est Superûm, captare dolis,
(425) Aut damnosas nectere fraudes:
[p. 19]
Quisquis potuit fidere caelo,
Et patienter ferre Tonantem,
Nunquam surdas flevit ad auras:
Nam tarda licet gratia, votis
(430) Aequa, piorum levat aerumnas,
Nunquam miseris sera querelis.
O mihi similes semper veniant,
Lautia tales nostra frequentent,
Qui nos tanto munere donant!
(435) O quandò iterum pascimus istos,
Quandò amplexus inter amicos
Stringimus aulae limine fessos!
Venient olim, venient, & tu
Condictum uteri pignus habebis,
(440) Et nunc etiam nobilem Isaccum
Tolles avidis mater in ulnis,
Qui te tanto tempore clarat,
Tam conspicui nominis haeres,
Quam perpetuae Gentis alumnus,
(445) Quae stirpe bonâ sidera vincat.
O si ille meis rideat oculis,
Et materno ludat in ostro!
O si teneris nunc pressa genis
Oscula figam! nequeo Superi,
(450) Nequeo tacitum condere votum,
Et mea rimas gaudia ducunt.
[p. 20]
Sed nunc etiam turbidus Abraham,
Quid sollicito pectore volvat,
Nescio, certe deperit aliquid,
(455) Et frons iterum nubila ducit:
Adeò nihil est undique faustum,
Nihil ex omni parte beatum;
Heu quod semper tristia laetis
Miscet dubiâ callidus urnâ,
(460) Cuius nutum pronus adorat,
Quisquis Superos noverit aequos,
Et cuique vicem promere iustos.
Quodcunque doles Abraham, cordis
Pars illa mei est, quodcumque iubes
(465) Plangere, reperis ecce vacantem,
Promptam in questus ire Maritam,
Et cordolium mulcere tuum.
Si connubij foedera servas
Mecum pariles distrahe curas,
(470) Quicquid pateris, divide mecum
Unà meliùs fortè feremus.
En sollicitâ prodiit aulâ,
Et collectis passibus haeret,
Moeret, dubitat, pallet anhelat,
(475) Lacrymat, urget, supplicat, eheu!
Quaenam est Abrahae fortuna mei,
Aut cui lessum digerit istum?
[p. 21]
    Salve Marite, cur tibi madent genae?
Cur ista frons tam nubila & rugas trahit?
(480) Cur luror oculis, pectore adspirat dolor?
Aut quam reliquit hospes offensam Deus?
Abrahamus: Quid te fatigas mulier? haec cura est mea.
Sara: Quod te fatigat, Coniugi inprimis dolet.
Abrah. Sed tu dolorem pone, non tangit larem
(485) Haec cura nostrum, qui mihi cumque est labor,
Aliunde serpit, graviter affligit tamen.
Sara: Sed unde? sed cur penitus in fibras abit?
Nec leve, nec illud vile, quod graviter ferit.
Deprome curam, saepè se exonerat dolor
(490) Fidas in aures, gliscit occultum malum,
Et mole pressâ cordis angustat sinum.
Abrah. Heu Sodoma! Sara: Cur deplangis? an Loto doles?
Abrah. Heu Sodoma! Sara: Quid turbaris? Abrah. Heu Sodoma! Sara: Quid est?
Abrah. Sodoma peribit! Sara: Scilicet. Abrah. Certum est nimis.
Sara: (495) Parcius Abrâme, forsan ignoscet Deus,
[p. 22]
Veniae profusus. Abrah. Sodoma non stabit magis.
Sara: Quis nunciavit? Abrah. Angelus. Sara: Parce, ô Deus!
Sodoma peribit? Abrah. Sodoma! Sara: Quid Lotus meus?
Heu me! quid ille? servat insontem Deus?
Abrah. (500) Non vapulabit iustus & recti tenax,
Interque flammas medius atque inter faces,
Tutum levabit verticem impavidus mali.
Sara: Heu, heu! dillum liberet saltem Deus,
Interque avaros vendicet nobis rogos.
(505) O si ille vivat! Abrah. Parce nunc isto metu.
Sara: Sed timeo, semper pendet infoelix timor.
Abrah. Quicumque vitae purus observat Deum,
Servabit illum promptus in laevis Deus,
Tutanus ille, cuius auspicio tuus
(510) Lotus furentes ignium vincet globos.
Sara: An ergò fixum est? Sodoma supplicium dabit?
Ah! Sodoma in ignes? Lotus ut vivat precor.
Taedae perennes parcite, ô caelum! ô Deus!
Taenareus ille sulfuris vivi liquor,
[p. 23]
(515) Ah! ne perurat! vivat, ô frater meus!
Bustoque superet, dignus est vita frui.
At si quid ultra liceat, atque aurem Deus
Inclinat istis, Sodoma ne tanto luat.
Abrah. O misera! sic decrevit aeternum Deus,
(520) Etiam rubentem dexteram strinxit quoque,
Ut perduelles feriat, invictum est malum;
Curare Lotum desine, immunis manet.


CHORUS.

Nemo tam Divos habuit secundos,
Semper ut possit sibi polliceri
(525) Lenè currentis spatium iuventae,
Semper ut Manes procul, & dolorum
Saeva tempestas procul, inquieti
Cordis aerumnae procul exulantes
Liberum curis animum relinquant.
(530) Laeta miscentur tragicis & udae
Occupant risum lacrymae, dolorque
Gaudio fidus comes, imminentes
Ducit Erynnes.
Nulla tam pura est animi voluptas,
(535) Ut nihil fellis tegat aut laboris.
Semper in paenas aliquid superstat,
Semper in questus aliquid perennat,
[p. 24]
Et flagris cinctae posuêre sedem in
Limine Dirae.
(540) Cum tibi nutum radio serenat,
Laeta Fortunae facies, amicam
Stringe, nam cursum rapiet citatum
Tetrica, & semper facilis ruinae,
Et rotâ nunquam stabili quiescens.
(545) Semper hunc axem malefida torquet,
Et situ tollens miseros, superbos
Deprimit, rebus, nimium secundis
Asperam frontem caperans, severo
Turgida fastu.
(550) Donec humanam patiêre sortem
Corporis vinctus loculo tenaci,
Non bibes puri latices Olympi,
Fonte Divino generosa nullis
Vena distillat, vitiatur haustu,
(555) Et stupet primis etiam labellis,
Ne se in humanis animus saginet,
At Deum gnavo repetat volatu,
Unde primaevos tulit exul ortus.
Hîc nihil pulchrum quod amare possis,
(560) Nil & integrum maculae videtur:
Talis in scitâ facie notatur
Naevus, & bellum micuit leporem:
Talis in caelo speculum Dianae
[p. 25]
Vernus infuscat vapor, & nitentes
(565) Condit in nubem radios, amaenis
Aemula stellis.
O mihi semper liceat tueri
Igneum caeli iubar, ah nitentem
Aureo vultu Superûm Parentem!
(570) Nulla quem labes violavit unquam,
Cuius aeternam speciem cadentes
Mille tormentum Genij salutant;
O si ibi pura laticem scatebrae
Hauriam & plenos calices, & udum
(575) Nectar, & rorem phialae meracum,
Quam Deus semper cupidis propinat,
Et tamen semper sitiunt bibentes.
Quicquid hîc specto nihil est, & uno
Liquitur puncto, modò laeta duris
(580) Temperant, laetis modò dura, miscent
Omnia Divi.
Sara florescens utero, Marito
Gratulans, laetis animata votis,
Repperit curis gravibus sepultum,
(585) Et pio luctu Sodomis dolentem.
Illa funesto iacet icta lesso,
Et litat versâ Sodomis Camoenâ.
Sodoma! heu nostro saturanda luctu!
Sodoma! heu semper scelerum redundans!
[p. 26]
(590) Heu nimis diro tumulanda busto!
Sodoma! heu tanto peritura damno!
Iam tuos specto cineres, & illud
Triste mirâclum patriae cadentis,
Heu manum nimbo gravidam, tonantis
(595) Dexterae fulmen nimiùm coruscum,
Sulfur & flammas Erebi trisulcas,
Et graves quicquid Superi minantur!
Nempe non vives magis, & tuorum
Scena mutata est scelerum, nec ultrà
(600) Ludis infandas Veneres, perenni
Dedita noxae.
Et Gomorrhaeis venit hora fatis,
Impio nexu Sodoma iugalis
Civitas, tetro furiata luxu
(605) Ibit in flammas, nec habet medelam
Vulnus oblaesae meretricis ullam;
Sentiet taedas Seboin, & illud
Adamae sacrum scelus expiabit,
Dura laesorum Nemesis Deorum.
(610) Quisquis insuevit vitiis, & Orco
Saepè damnavit caput impiatum,
Sentiet tandem Superos, & inter
Fulmina atque inter tonitrus, & illud
Dexterae robur nimiùm rubentis
(615) Anxiam versans animam, cadensque
[p. 27]
Induet tetrum chaos, & pudendo
Exitu fastos memores notabit.
Ludite, ô stulti Iuvenes, & inter
Lilia & vernas violas cupitos
(620) Stringite amplexus, tonuit severum
Numen & caecas gradiens per umbras
Coget inferno scelera & nocentes:
Quisquis insano studio secutus
Ocium, segnes tumulavit horas,
(625) Cam semel iustam subiit bilancem,
Taenaro vinctus sedet inquieto,
Heu! ubi longas vigilare noctes
Cogitur, saxo domitus vel urnâ,
Et nimis lentos satiare Divos.
(630) Heu! ubi nullos rosa pingit hortos,
Nulla secretas agit arbor umbras,
Unde vel stringas geniale sertum,
Vel renidentes abacos corones,
Aut tui sternas thalami cubile,
(635) Rancidum foedis nimis exoletis,
Et peregrino camarinae hiatu.
Ocium & segnes fuge promptus horas,
Ocio sentina fluit malorum,
Ocio ludit Venus, & Cupido
(640) Spiculum & nexos medicatur hamos.
Heu! graves semper stimulos inerti
[p. 28]
Subdit infamis scelerum libido,
Et movet lentos Superos trisulcum
Stringere telum.
Continue

ACTUS QUARTUS.

Lotus, Angeli.

(645) INcaesta semper Sodoma! quid primum querar?
Aut unde lessum fessus abrumpet labor?
Eloquar? an ora comprimam? libet loqui,
Iuvat tacere: mutus est omnis dolor,
Quicumque magno victus incubuit malo;
(650) Sed fervida indignatio luctum exprimit,
Bilem refundit: saepè lenimen fuit
Vulgare, quicquid pectoris claudit sinus.
Sentio mephitim, sentio; heu tragicum scelus!
Heu Sodoma! non tam verna deliciis tuis,
(655) Quàm foeta scelerum, tabe funesta, horrida,
Vitiosa semper, sive cum luxu ebria
Laxas habenam, sive cum diras sequens
Tentas & audes omnia, ah Veneris probrum!
[p. 29]
Et quicquid ultrà candidus celat pudor.
(660) Gliscit voluptas fraena non docilis pati,
Et non lúpatos audit, ut sonuit flagro,
Quicumque nostrum mulcet arbitrium Deus.
O lenta semper Numina! at quàm suspicor,
Ne fortè celeri Sodoma momento cadat,
(665) Seu mersa Ponto, sive flammarum globis,
Ut fortè iaculum strinxerit vindex Deus,
Quod ille trifidum vibrat, incoctum ignibus,
Et sulfure atro, sequitur immanis fragor,
Nubemque hiulcans impetu certo ferit.
(670) Gravis ira Superum, lenta vindictae quidem
Et tarda ad ignes, sed moram poenae gravi
Damno rependit, fulmine & flammis agens
Quicquid tonanti dexterae & pugnat polo.
Nec stabis ultrà Sodoma, quid celebras tuum
(675) Vaesana crimen? nobilem scenam facis,
Quam nemo lusit hactenus, dignam rogo
Et cinere, dignam sulfure & busto luem?
Nec tu moveris, caecus est omnis furor,
Quicumque Veneris saevit in campo, magis
(680) Quàm taurus actus stridulâ corno, magis
Quam flamma pressis abdita eluctans focis.
Furiosa Venus est, illa praesertim sacros
Quae iunget & foedare complexus docet,
[p. 30]
Quam nulla satis incendia & flammae doment,
(685) Vel uda Tethys mergat Oceano satis,
Flammis tamen perire, vel dignam salo.
Specto ruentem nubilo condi diem,
Totumque fusco syrmate induci polum:
Et inter ista nescio quid luridum
(690) Absterret oculos, sulfuris cocti globos
Specto; & comantes sideris diri faces,
Et gelidus artus pallor incurrit meos:
Qualis ubi Tyrij marmoris conchas legit
Piscator audax, stupuit undosum cavo
(695) Trepidare Pontum, litore hiberno leves
Gestire fulicas, spectat Halciones fugam,
Fixos echinos brevibus aut scopulis notat,
Quod si reducat lumina, impendent quoque
Coelestia olli monstra, & horrificant magis,
(700) Confusus aether, turbidum Cori gelu,
Et gravida nubes, candidum eripiens diem.
Tum verò litus celere remigio legit,
Spumasque torquens caerula & pontum fugit.
Tales Gomorrhae pastor in convallibus
(705) Corniculam ulmo garrulam, aut mergos timet
Campoincubantes, aut tepentes naribus
Auras trahentem buculam, & tonitru cavo
[p. 31]
Perculsus hyemem pallido vitat metu.
Et fugimus etiam Sodoma, quò fugimus tamen?
(710) Aut quò familiam ducimus? durum est nimis
Fugere, manere taedium; ô Divûm Pater
Nutu labantem dirige, auxilio tege,
Atque eripe istis; taedet ah Sodomae nimis,
Taedet meorum civium, & perij quoque,
(715) Dum metuo, ne cubile sordescat meum,
Et fortè labes aliqua commaculet thorum,
Quem nulla praeter Coniugem novit Venus.
Vicina quando tecta depascit lues,
Res agitur & periculum incubuit meum.
(720) An fallor? an me dubia caligo tenet?
An hebetat oculos vesper illunis meos?
Quis misit istos? ô Deus! Sodomae hospites?
Aetate vernâ floridos, vultu probos
Facie nitentes? ô Deus! serva hospites.
(725) Lassi appulistis, si mei rident lares,
Divertite intrò, sera devergit dies,
Et alta fumant culmina à villis procul.
Angelus: Scio, hospitalis signat has genius fores,
Comitemur, ille vultus hoc suadet viri,
(730) Et nota probitas, & quod excellit, Deus.


[p. 32]

CHORUS.

AUdax Terrigenum genus,
Seu cum frugibus imminet,
Lectae frugibus arboris,
Nostro crimine nobilis;
(735) Cum serpens male perfidus,
Servans herbida pascua,
Evae credidit auribus
Primae vota superbiae;
Heu! cum pellice sibilo
(740) Curas insatiabiles
Nostri pectoris imbuit,
Semper ludere callidus,
Semper laedere promptulus,
Virus fundere blaesulum,
(745) Et nos prodere simplices
Fidus Lucifero comes.
Nunc alvum quoque lubricat
Terrae faecibus & Deo
Detestabilis undique
(750) Prono pectore rasiles
Spiras implicuit solo.
Nos verò gravis exilî
Longa & longa necessitas,
[p. 33]
A tergo sequitur reos,
(755) Et nos destinat Inferis.
Nec sic corrigimur tamen,
Semper degeneres, malo
Procedente licentius,
Postquam oblivo Numinis
(760) Ostendit sceleri viam.
Cain aemulus optimo
Fratri, non tenuit diu
Conceptam rabiem ferus,
Verè ferreus, & vagus
(765) Terris omnibus exulat.
Iam ferro hauserat ilia
Tacto sanguine luridus,
Pastus livida viscera,
Cùm caelo micat aureo,
(770) Et miscet tonitru Deus
Verbis grande sonantibus:
Quò tu corripis hanc fugam,
Vel quò dirigis improbe?
Cur frater lateri tuo
(775) Non haeret placidus comes?
Dic quo lanigeros greges
Secreto silvae tegat,
Dic quo sidat in arbuto,
Vel quo monte mihi litet,
[p. 34]
(780) Mentis munere candidae,
Aut castas numeret preces;
Quâ valle aut scopulo refer,
Curas fletibus expleat.
Quid te pallidus occulis?
(785) Quid circumspicis? ah scelus!
Vidi, cùm trepido metu
Lassum traxit anhelitum,
Cum pressus genibus tuis,
Campo procubuit miser,
(790) Alto vulnere saucius,
Membris morte gelantibus.
Quo nunc supplicio cades?
Nec plura addere sustinet;
Ille obmutuit, anxius
(795) Tanti criminis & fugae,
Desperat tamen undique,
Non dignus veniâ frui.
Restant omnia Posteris,
Nec tantum quoque sanguinis
(800) Uno vulnere liquitur,
Quanto progenies luit
Olim obnoxia funeri.
Sed non constitit hîc malum,
Crevit dira licentia,
(805) Vel non conscia Numinis,
[p. 35]
Vel contemnere pertinax
Torti spicula fulminis,
Et quicquid tegit ignea
Molles empyreo sinu.
(810) Tantum suppliciis Noë
Placat Numinis, impetum,
Nec placabilis est tamen,
Quem circùm feriunt latus,
Et circum caput impiae
(815) Gentis mille piacula;
Tum putres Hyadas vocans,
Caeli nubila sidera,
Mandat solvere turbines,
Heu foedas hyemes cavo in
(820) Terram ducere nubilo,
His iungit comites Notum &
Crebrum fluctibus Africum,
Et foeto scelerum hispidos
Mundo desinat alites.
(825) Illi pervolitant citò
Pennis usque madentibus,
Et coelum undique languidum
Densis impediunt aquis.
Tum facto simul impete
(830) Tempestas sonat horrida,
Atque inter vaga fulmina
[p. 36]
Terris omnibus incubat.
Tum passim sata florida,
Et laetas segtes, & ô
(835) Quicquid purpureo Ceres,
Aut tellus gremio fovet,
Inter caerula fluctuum
Pontum voluere cerneres.
Tum summâ haesit in arbore,
(840) Glauci squammigerum pecus,
Tunc inter capreas lupus
Fessam corripuit fugam;
Tunc Luscinia perditum
Flevit lugubris Itylum,
(845) Et Terêo magis horridos
Vidit gliscere vortices,
Et Prognen gemitu vocans
Clausit luctisonum vale.
Vix nubem gravidam Deus
(850) Desiccaverat, & suo
Pontum litore strinxerat,
Vix collegerat impetum,
Cum nec dira minus patrat
Humani generis lues:
(855) Nemrotthus scelerum artifex,
Iusti Numinis aemulus,
Nimborum & pelagi metu
[p. 37]
Molitur stolidam Pharon,
Et stellis caput inferit.
(860) At qui sidera vendicat,
Et caelum imperio suo,
Stricto fulmine Barbarum
Ausis arcuit impiis,
Et ne luderet ampliùs,
(865) Confundens operas simul
Linguarum chaos intulit.
Pendent undique & undique
Ingentes operum minae,
Et plangunt humiles solum
(870) Caeli haud scansilis hospites.
Sed peius Sodomâ nihil,
Nec vidit magis improbum,
Qui flammas simul, & simul
Spissi nubila gurgitis,
(875) Torquet purpureo sinu,
Voluit caeruleo sinu,
Nec toto Oceano satis,
Nec purget satis ignibus
Nostri crimina saeculi.
(880) Eheu! quis scelerum modus?
Heu quam dira catastrophe
Nostris imminet urbibus!
Heu quantum Stygis & luis
[p. 38]
In cervicibus incubat!
(885) Ah parce! ô Deus! ô Pater!
Aut si te Sodomae nihil,
Aut Gentis miseret, tamen
Lotum subtrahe funeri,
Quem non commaculat probrum,
(890) Probrum Gentis inhospitae,
Dignum fulmine vel mari.
Continue

ACTUS QUINTUS.

Lotus, Iphilla, Angeli.

FEralis axe pallet Eöo dies,
Et lassa tepido sidera incumbunt salo,
Et tu peribis Sodoma; quid rides meos
(895) Vaesana questus? Sodoma! non ludes magis,
Et te pudendae Veneris, ah! taedet loqui,
Et te pudendae Veneris abripiet scelus.
Quid ringeris furiosa? non stabis magis,
Ah! quid minaris? tota non ibit dies,
(900) Et tu cineribus condita, ô bustum! ô dolor!
Immanis irae sulfur & flammam indues,
Tot decora Gentis lurido involues situ,
[p. 39]
Regumque turres, quid stupes? lapsu gravi
Vis dira laevi fulminis sternet solo.
(905) Heu dura Nemesis! nempe maturum est malum,
Et sentio atrum fulmen, & mistum putri
Sulfure bitumen naribus capto meis.
Vae Sodoma! quid turbaris? an sonuit Deus?
An fulminavit? ánne mugitum dedit?
(910) An fallor? an nunc icta fulmineâ manu
Sodoma dehiscit? Sodoma non superat magis?
Quid loquor? & ubi sum? nunquid haec Sodoma est mea?
Et nunquid in liminibus hîc ploro tuis
Infausta meretrix? fallor? an vivo quoque?
(915) An somnium oculos mersit aut lethum meos?
Sed recipe mentem Lote, quid stupes miser?
Quodcumque statuit Numine aeterno Deus,
Certè ferendum est; Sodoma vindictam luat,
Sat lenta venit; quid mihi rursum imperas,
(920) Anime? dolorem tegere non possum meum.
Iterum calentes lacrymas voluit sinus,
Iterum madentes fletibus turgent genae,
Et temperare nescio, iterum plangimus
Sodoma, nec aliquid gaudij aut spei est super.
(925) Sodoma peribis! lacrymis saltem meis
Lenire possem incendia & Manes tuos!
[p. 40]
Non possum, amores flamma consumet vagos,
Et quicquid olim tabidos vitiat lares
Depascet ignis, ah! bidental hîc erit,
(930) Ubi tot amoenis Zephyrus adspirat comis,
Vernamque pubem mulcet ambrosio halitu.
Hîc, hîc bidental, si quid exstabit tamen,
Ubi illa fati signa scribantur tui,
Non erit & olim spurca stagnabit palus,
(935) Semper redundans sulfure atque olidâ Styge.
Quò tu malorum conscia? Iphilla: O Lote! Lotus: O Deus!
Iphill. O Deus! Lot. Iphilla! Iphill. Lote! Lot. Nil superat magis,
Sodoma dehiscet. Iphill. Saucias iterum. Lot. Hoc erit.
Iphill. Crudescit aegrum vulnus. Lot. Hoc erit tamen.
Iphill. (940) Ploremus oculi, Sodoma non vivet super!
Heu Sodoma! florens opibus, & florens viris,
Regina magnarum urbium. Lot. Heu Sodoma! heu lares!
Heu nemora verni rusculi! Iphill. Hei viola! hei rosae!
Et quicquid olim floruit campis tuis
(945) Formosa regio! Lot. Sodoma nunc striges alet,
[p. 41]
Et quicquid opicas moeret inter alites,
Heu illa culti picta luxuries soli
Lentum bitumen volvet, & quicquid rogo
Erit superstes; undique horrendum chaos
(950) Incumbet istis, sulfur & nebulam vomens.
Angel. Quid statis etiam languidi? impendet malum,
Properate, rapite, trahite, nunc ferio. Iphill. Deus!
Lot. Parce, ô Deorum quisquis es. Angel. Rapite fugam.
Quid te fatigas Lote? nequicquam facis.
(955) Laxabo gravidam sulfure & nimbo manum,
Et stabit ignis Sodoma, nec stabit magis.
Lot. Quo fugere mandas? Angel. Montis exoso specu
Arce perîclum. Lot. Timeo spelaeo nimis.
Si forte nostri placuit hospitij focus,
(960) Concede Segor Angel. Accipe, intactam dabo,
At cum sonantes flamma devolvet rogos,
Oculos tenete, mandat hoc vobis Deus.
Heu fugite! manibus fulmen exsiliit meis,
Et tota diram Sodoma concepit facem.
[p. 42]

CHORUS.

(965) Quis vidit unquam? Sodoma! quis vidit regos,
Aut simile bustum? scelera consequitur lues,
Semperque magno noxa respondet malo.
Compressit ignem flamma, pugnavit Deus
Sodomae rebelli, Sodoma succubuit Deo.
(970) Heu! quàm ille valido fulmine invadit reos,
Quàm dira stringit iacula, quam certâ manu!
Sed quò libraret, illa nunc scopus fuit,
Et vile stuprum sulfure, & nimbo luit.
Hinc nulla restat Sodoma, non Seboim manet,
(975) Non Adama, non Gomorrha, & ô vernum nihil
Mundo superstat, Sodoma non floret magis.
Flemus Sodomae fata sepultae,
Flemus patriae busta ruinae,
Flemus cineres Regina tuos,
(980) Omnia flemus.
Vidimus atram serpere nebulam,
[p. 43]
Vidimus avidum gliscere nimbum,
Vidimus ignes, vidimus hausto
Sulfure flammas ire citatas,
(985) Heu Taenareo mersa profundo
Lubrica nostrae culmina Gentis!
Et nunc Sodomae quodcúmque manet,
Aut damnato volvitur Erebo,
Aut Cimmerio stagnat hiatu;
(990) Caetera tulerunt omnia Divi.
Quis tunc fremitus, quis terror erat,
Heu! sulfureos lapsa per ignes,
Desperatae naenia turbae!
Tum primùm amens flevit Sodomé,
(995) Et Taenareis mersa caminis,
Frustrà calidas imbuit auras:
Nulla est istis gratia lacrymis,
Et cum misero cogimur Orco,
Casso gemitu vota feruntur.
(1000) Cùm tibi iaculum strinxit Erynnis,
Et te gelido vulnere stravit,
Frustrà precibus Numina tentas,
Debes iustis omnia Superis,
Et funestis omnia flammis,
(1005) Lugubris Atae victima solves.
Cùm tibi verni temporis aevo,
Hebé virides sospitat artus,
[p. 44]
Cùm stant solido corpore nervi,
Placare Deum saepè memento,
(1110) Stipare piis sidera votis,
Et nectareo tergere fletu
Olidae nimium crimina noxae.
Frustrà metuit triste bidental,
Qui tam molli tempore flevit,
(1115) Et secretâ solus latebrâ
Vitae naevos exuit omnes,
Tunc cum roseis vixit in hortis,
Tunc cum violis lilia nupsit,
Et composuit nexile sertum.
(1020) Tunc cum laeto gramine sedit,
Et damnatos inter Ephebos
Dulcia blandae carmina citharae
Temulenta vagas lusit ad auras.
Tunc, cùm varia fercula caenae
(1025) Ubere struxit copia cornu,
Cum luxuries risit in auro,
Et divitiis Sodoma crevit,
Potuit veniae captare locum,
Potuit calidos promere fletus,
(1030) Potuit lentos flectere Superos,
Et maturum delere nefas,
Quod modo & olim flebile restat.
Tu nunc olido clausa sepulchro,
[p. 45]
Heu me! aeternis mersa ruinis!
(1035) Sed plura vetat laxare dolor:
Talis picto murice turget
Flos egelido natus Zephyro,
Risuque hilaro pascit ocellos,
Mox cùm tumidus flaverit Auster,
(1040) Laeso tantùm caudice marcet,
Et roris egens, pubem ingenuam
Declinat humi, nec se rursum
Flectit in auras.
Talis querulo murmure laetùm
(1045) Vernat Aëdon, quam ferus auceps
Avidâ nimium cuspide figit,
Illa infausto languida ramo
Volvitur, & nîl addere meminit
Obvia letho.
(1050) Heu quam simili marcida fato
Omnis Sodomae gloria fumat,
Omnis Sodomae gratia moeret!
Olim rapidi caerula ponti
Misit trepidis obvia terris
(1055) Pallida Nemesis, leviore tamen
Noxia damno, nec sulfureos
Miscuit ignes, nec Tartareas
Ebria flammas, nec tam diras
Prompsit pharetrâ Diva sagittas.
[p. 46]
(1060) Heu quod Sodomis omnia prompsit!
Sulfur & atrae fumum nebulae,
Et qua miseros undique cingunt
Superat busto Lotus, & agras
Lassat miseris questibus auras,
(1065) Et divino munere servat
Inconcussae moenia Segor,
Nec satis audet fidere monti,
Qui vicino limite scandit,
Et Taenareas vidit gelidus
(1070) Serpere taedas.
Heu quàm incertis omnia fatis
Natura regit!
Iussa ambiguos servare oculos,
Quandò tonitrus inter & ignes,
(1075) Mersum est Sodomae turpe cadaver,
Iussa attonitos abdere vultus
Nostri Coniunx sedula Loti,
Non continuit lumina, & udo
Frigida saxo nimis incautos
(1080) Induit oculos, quae nunc salsis
Stillat lacrymis, Lotoque dolens
Toto scopulum pectore gestat,
Ille amplexum iungere tentans,
Miscet lacrymas, oscula miscet,
(1085) Lessuque avido, longùm & longùm
[p. 47]
Formosa vale, dixit, Iphillé,
Atque in scopulo pallidus haeret,
Vix iam Sodomae memor, & tutam
Sulfure & igni visere Segor.
(1090) Foelix Segor & vicinae
Ruscula sylvae, nec funereis
Obvia flammis, nec contiguis
Hausta ruinis;
Foelix Segor, donata Seni,
(1095) Et suspectis empta perîclis
Montis opaci.
Venient olim tempora, & omnes
Undique terras ignis habebit,
Cum terrifico stridula cantu
(1100) Buccina clanget, lateque ciens
Digeret aegro classica mundo,
Cùm Terrigenas agmine denso
Coget trepidam lictor ad urnam,
Cum laxato Tartarus Orco
(1105) Demugitas polluet auras,
Et Taenareum sparget hiatum.
Cum pennigeros inter Ephebas
Chlamydem roseo murice pictus
Iudex variâ nube sedebit,
(1110) Et censuram dividet aequam.
Tunc in pullo syrmate, nigris
[p. 48]
Tincta favillis Sodoma planget
Nobile crimen, frustrà ingeminans
Desperatae vota querelae,
(1115) Nec se cupido differet Erebo
Iustum arbitrium lassa tueri.
O si fisso monte liceret
Sulcare fugam, scindere latebram,
Quâ se penitus mergere posset!
(1120) Nusquam effugimus, cum caeruleo
Directa volant fulmina nimbo,
Nequicquam agimus, quocumque loco
Divina tenet dextera sontes
Nunquam innocuum fulmina terrent,
(1125) Et si gravidus mugiat aether,
Fidens animi nimbum & flammam,
Et torquentem nubila spectat,
Et si dederit forte ruinam
Flamma impavidum lurida stringet,
(1130) At tu Sodomé dilecta iaces,
Sodomé! hei Sodomé! longùm & longùm
Semperque iaces! hei mea Sodomé!
Tu praesidium, tu murus eras,
Atque invictae gloria Gentis;
(1135) Nunc sulfureo mersa barathro,
Heu funestum & triste bidental!
Et venturis olim populis
[p. 49]
Flebile bustum.
Longùm & longùm, longùmque vale,
(1140) Sodomé! hei Sodomé! Sodomé! hei Sodomé!
Hei mea Sodomé! Sodomé! hei Sodomé!
Longùm & longùm, longùmque vale.

FINIS.


[p. 50]

APPROBATIO.

Bustum hoc Sodomae perlegi, & dignum reperi quod ad divinorum iudiciorum considerationem sedulam in animis hominum excitandam, praelo committatur.

                                      L. Beyerlinck S.T.L. Canon.
                                          Archipresbyter, & Censor
                                          libror. Antverp.

[p. 51 en 52: blanco]

Continue

Tekstkritiek:

De tekst van het toneelstuk is cursief gedrukt. Wij hebben omwille van de leesbaarheid juist de niet-cursieve toneel- en sprekersaanduidingen cursief gezet.
8