Pieter A. Codde: Alfreda. Amsterdam, 1641.
Uitgegeven door drs. G.C. van Uitert.
Red. dr. A.J.E. Harmsen, Universiteit Leiden.
Ceneton019680 — Facsimile bij Ursicula
In deze uitgave zijn evidente zetfouten gecorrigeerd en gemarkeerd met een asterisk.
Continue
[fol. A1r]

P. A. Codde.

ALFREDA.

Droef-Eyndend’-Toneel-Spel.

Non Hospes ab Hospite tutus.

[Vignet: Wapen van Amsterdam]

t’AMSTERDAM,
________________________________________
Gedruckt by Nicolaes van Ravesteyn,
________________________________________
Voor JACOB HEERMAN, Boeckverkooper op den
Dam, in’t Kruydt-boeck. Anno 1641.


[fol. A1v: blanco]

[fol. A2r]

TOE-EYGENINGE,

Aen den seer vermaerden en deftigen

IOOST vanden VONDEL.


MYN HEER,

Uwe geestige invallen, sinrijcke woorden, en soetvloeyende gedichten, waer van uw’ noyt-genoegh gepresen Tonneel-speelen vervult sijn, hebben mijn lust ende pennen spooren gegeven om na het voorbeeld van soo konstigen Meester inde Nederlandtsche Dicht-konst mijn Jeuchts proef te doen, en de klanck van uwe klinckende vaersen van verre na te volgen, ghelijck in de Troyaensche brand, ende verwoestinge, de jonge Ascanius sijn vader Aeneas na gingh, met ongelijcke schreden; streckende maer alleen om mijn ledige uren in dese vermakelijcke tijd-kortinge te oeffenen, de ledigheyd uyt te sluyten: En alsoo de grage smaeck die ick ghekregen hebbe door het lesen en aenhooren van soo veel treffelijcke en wel door-wrochte Treur-speelen by uw uytnemend verstand gebaerdt, en by ons Vertoonders op het Schouburgh met lust en eere toe-ghesteldt, en uyt-ghevoert, door hun bloeyende yver, die door de wercken van u E. daghelijcks noch ontsteecken worden. Die selve smaeck heeft my oock aengedreven dit hoop-werck in Rijm te stellen, en door de Vertoonders te laten uytbeelden. Het is de Engelsche Alfreda by Polydorus Virgilius van Urbin beschreven, dewelcke ick wel weet dat geen groote luyster in d’aensienders ooghen, noch soet geluyt in aendachtighe ooren van haer gheven sal, nochtans sal ick haer vertoonen in ’t openbaer, niet om mijn konst, [fol. A2v] maer om mijn gheneghentheydt tot dien eynde aen een yeder te doen blijcken, ende op dat sy dan te vrypostiger haer intreede in het parck magh doen, levere ick de selve naer schults vereysschingh en belofte in uw’ handen ende bescherminge, om onder de vleugelen van alsulcke borstweeringh, de pijlen van belasteringh en opspraeck te ontduycken, daer zy van bevrijd sal wesen wanneer zy U E. maer aenghenaem mach zijn, het welcke zijnde, twijffele ick niet of zy zal andere meer gevallen: Even gelijck de Roomse Burgers hun vernoeghden, dat zy Caesar behaeghden, om dat zy dan meer andren oock behaeghlijck zouden zijn, also sal ick my mede vergenoeghd vinden te behagen, U, die onder de Nederduytse Dichters sonder pluymstrycken, een Caesar ende Adelaer geacht werdt. Door schuldts vereyschingh en betalinge sal dese Alfreda tot uwaerts komen, daer sy oock t’ huys behoort, alsoo U E. door zijn aenlockende Gedichten, mijn lust om haer aen den dagh te brengen, als de eerste oorsaeck, verweckt en aengeprickelt heeft, ende gelijck alle dingen, volgens Natuurs beloop, hun eerste oorspronck soecken, ende alle groote en kleyne wateren na haer beginsel ende Moeder de Zee komen af-sacken, also komen oock mijn Gedichten, door de uwe ontfonckt zijnde, naer behooren, weder tot hun eerste Bron ende opgangh, te weten aen U E. dien ick bidde dese mijne tijdtquistinge in danck aen te nemen, en my, en alle Lief-hebbers van de Dicht-konst door nieuwe Ghedichten aen te porren, en t’uwaerts, en tot de konst noch meerder te verbinden. Vaert wel

P. A. CODDE.

            In Amsterdam den 8. Maert 1641.



[fol. π1r]

INHOUD.

EDgar, van die naem de eenighste, Koningh van Engeland, alreeds bejaerd, door zijn Staten aengezocht zijnde, om zich, hen te gevalle, tot den staet des Huwlicx te begeven, neemt dit zelve in zijn beraed. Word daer na, door het aenhooren van het verhael der schoonheden van Alfreda, Dochter van Marcomir Grave in Walles, op de zelve, onbeziende, verliefd. Gevende an den Raedt zijn besluyt te kennen, heeft daer op, nae hun welgevallen, een Gezant naer haer Vader afgevaerdight, welcke (zoo wanneer hy Alfredaes schoonheyd, met het geruchte daer af bevond over een te komen) haer als dan, en anders niet, uyt zijn Meesters naem, voor den Koningh ten Echt zoude verzoecken, en op zijn weder-koomst haer konterfeytzel an den verlangenden Minnaer medebrengen. Maer den afgesonden Grave aldaer komende, vergeet zijn behoorelijcke plight, en trouw, word, door de bevalligheden van deze uytmuntende, tot min ontsteken, en neemt voor, den Koningh zijn Heer, door een Schildery, van weynigh schoonte, van Alfreda af te leyden, ’t welck hy te wege brenght. En daer en boven met brieven en ord’re van den Koningh, haer voor zijn eygen perzoon op-eysschende, bekoomt zijn begeerte. Doch alsoo hy haer in Engeland moeste over brengen, verzoeckt an den Koningh, om, van de Hof-dienst ontslagen, met zijn Huysvrouw op zijn Landt, en Erf-huys in stilte te mogen woonen. Welck hem den Koningh toe laet. Maer den Baron, die aldereerst haer naem, en hoedanigheden hadt op gehaelt, en overzulcks in ongenade by den Koningh was, hoorende het bedrogh des Graefs uyt de mond van verscheyden Edelen, welcke de uytnementheden van Alfreda gezien hadden. En hier over met hen in zamen-sprekinge zijnde, word hier op van den Koningh bekipt. Waer an hy zigh, door het getuygen, der voorzeyde Edelen, verontschuldigt, en den Graef Gezanter, verdaght maeckt, door bewijs der valsheden by hem in het vertoonde konterfeytzel gepleeght. Makende, tot verzekeringe van het zelve, den Koningh op, om, nevens de verklaerders, Alfreda, onder schijn van lust tot de Zwijnen Iaght, te beoogen, waer toe den Koningh door zijn Kamerlingh den Grave laet aen zeggen om zijn avondmael by hem te [fol. π1v] komen houden. Van welcke tydingh hy zigh gedwongen vind om zijn schelmstucken aen zijn Huys-vrouw te biechten, en genade te verzoecken, biddende haer, haer kostelijck gewaet af te leggen, en sleghter dan gemeene kleederen an te trecken, om alzoo de luyster van haer schoonheyd voor de oogen des Konings te verduysteren, ’t welck zy belooft, doch niet nakoomt. Maer beweeghd den Koningh, door het antrecken van haer beste Bruylofs-çieraden, terstont tot liefde, waer over zy met hem zamenspand om haer Man, des anderen daeghs op de Iaght, door een krackeel, van twee opgemaeckte veghters, om te brengen, op beloften dat den Koningh haer als dan tot zijn Huysvrouw zoude trouwen, en Koninginne laten kroonen. Welcke anslagh in ’t werck gestelt, en uytgevoert zijnde, heeft zy, nae geveynsde rouw-klaghten, haer ten Hove by den Koningh begeven, doch alzoo zy vreesde, door de traegheyd des Konings, tot haer voornemen, niet te geraecken, heeft zy eindelijck voor genomen haer hier over an den Koningh te wreecken, waer toe zy een van heur oude Vryers in den arrem neemt, verhoopende daer door tot haer voornemen te geraken, de welcke, door het veynzen van met haer eens te zijn, en daer na met haer te zullen Echten, uyt haer verstaet hoe dat zy den Koningh door list met vergif in zijn drinckbeecker zoeckt te vergeven, waer op hy dit den Koningh andient, die zulcks, door onderzoeck, bevind waer te wezen, dwinght derhalven het bereide fenijn Alfreda zelfs in te drincken. Naer wiens doodt hy, als gewaerschouwt zijnde, voorneemt, gelijck hy volbrenght, nimmermeer te huwen, &c.
____________________________________________________________

Aen Dr. Pieter Codde

Op zijn’ ALFREDA.

HOe ’t eertijds ging ten Hoov’, en hoe ’t daer daeglijcx gaet,
Wat, geyle min, bedrogh, en wat de wraeck kan wercken:
Hoe d’een door ongeluck van andren raeckt tot staet,
Dat zal een yeder, die Alfreda leest, licht mercken.


[fol. A3r]

Aen

Dr. P. A. CODDE

Op zijn schoone, doch bedriegelijcke,

ALFREDA.

ICk zach Alfreda eerst, mijn Vrund, zoo schoon geschilderd
    Op wit veranderd doek, door uw geplitst pinceel,
Dat all’mijn zinnen, door de zindlijkheid verwilderd,
    Haer kipten uit voor puik: maer toen ik haer geheel
(5) Van Top tot Tee bekeek, bevond ik my bedroogen,
    En riep, wat Tigerin staet hier dus braef gemaeld!
Toch hier in speeld de kunst, wanneer de gaeuwste oogen
    Verblind door ’t CODDIG werk, in oordeel zijn verdwaeld.
Zoo smoorde Arthur, toen zy Edgars hart bekoorden,
    (10) En sloot’et in de klem van heur beveinst gelaet:
Maer zooze Britten driegd, en loerde op listig moorden,
    Bewijstze, door heur dood, hoe CODDIG dat het gaet.

I. Soet.


[fol. A3v]

Sprekende Perzoonen.

EDGAR, Koningh van Engeland.
LUDOVAL, Prins van Walles.
EDMUND,
ARTHUR,		}Graven.
RIDZARD,
TRISTAN,
GILBERT,
HOUMFRID,		}
}		Ridders en Edellieden.
ALFREDA, Dochter van Graef Marcomir.
BETTE, Staet-Ioffer van Alfreda.
KAMERLINGH des Koninghs.
PAGIE van Grave Arthur.
Continue

[fol. A4r]

ALFREDA.

Droef-Eyndend-Tooneel - Spel.

EERSTE TONEEL.

Koningh met het volle Parlement.

Ko. DE Stave van dit Rijck geswaeyd by mijn Voorzaten,
Uw’ oude Koningen, my wettigh nagelaten
Als naeste erfgenaem; zo veel niet van de kroon
Van Brittenland, van Naem, van Scepter, en van Throon,
(5) Als van rechtvaerdigheyd, tot welvaert van deez’ Landen;
Om eeuwigh over vreê Peck-tonnen te verbranden;
Ten waer een buyten Vorst des vrundschaps breydel brack,
En in zijn nabuurs schoot te wijdt zijn armen stack;
Of dat d’oploopende Gemeente t’zaem wou kleven:
(10) Tot die te dwingen is my ’t lange zwaerd gegeven.
’k Weet anders niet, of ’k heb van beyds voldaen voor my,
En hou derhalven my van alle opspraeck vry.
Wat vryicheên heb ick de Standen niet vergonnen?
De helf te grooter is, door my, de Stadt van Lonnen.
(15) ’t Geen ick u heb belooft, dat hield ick altoos vast.
Wie heeft u minder oyt met schattingen belast?
Ghy weet Prins Ludoval hoe ick de vette weyen
Bevrijd heb, niet alleen; maer oock de dorre heyen
Gezuyverd van den Wolf, u stellende tot paght
(20) Om uyt te roeyen al dit schadelijck geslacht,
Op dat zy niet meer uw Schaeps kooyen komen quellen,
Een jarelijckzen tol, drie honderd Louwen vellen.
[fol. A4v]
Dit ’s al de cijns daer ’k heb de Wallen meê belaên.
Lu. Grootmaghtigh Heer, ghy hebt ten vollen hen voldaen.
(25) Niet waerd is hy den naem van Engelsman te dragen,
Die over u, mijn Heer, of u bestier zou klagen.
Ko. Al ’t geen was in mijn maght heb ick voor u gedaen.
Ed. Nochtans Heer Koningh zoo ontbreeckter noch wat aen.
Ko. Te weten, is’er yets dat u mishaeght mijn Heeren?
(30) Tot onderrightingh wil ick garen van u leeren.
Ed. Doorlughtigh Heer, met alle onderdanigheyt
Wy buygen voor de voeten van uw’ Majesteyt.
Om uyt gemeene naem een beê van u te smeken,
Indien ghy toelaet dat wy daer af mogen spreken.
Ko. (35) Eysch op. Wat is u beê? ’k geef niet alleen verlof,
Aen u om spreken; maer de minste van het Hof,
Aen hoogh en laegh van staet, aen oude en Jongelingen.
Ick stop mijn ooren noyt, al was ’t voor vreemdelingen.
Sta op, en maeck het kort, spreeck uyt uw’ borsten stout.
(40) Wat feylt’er aen u Heer? Lu. Dat hy niet is getrouwd,
Ach! wist ghy Heer hoe dat wy al te zaem verlangen,
En met wat vreughde dat uw’ Bruyd zou zijn ontfangen,
Daer ghy by teelen zoud een weerdigh erfgenaem.
Ghy weet het sellefs Heer, hoe lief en aengenaem
(45) Ghy by u volcken zijt, en dees landts onderzaten,
Hoe kund ghy die dan noch in die benautheydt laten?
Zoo ghy hen dit onthouwdt; op wie zal dese Kroon
Versterven? Heer op wie? Och! had ghy maer een Zoon.
d’Inbeeldingh van deez’ anghst ons aller hart doet scheuren.
(50) Ach! is ’t gemeene roep, moght ons een Prins gebeuren!
Ach! roepen zy, dat dien gewensten dach eens quam.
Ghy zijt Heer Koningh d’alderleste van uw’ Stam.
’t Was jammer, schade en zond dat die zoo zou vervallen.
Trouw Heer, en wind een zoon, en noemd die Prins der Wallen.
(55) Ick ben toch oud bejaerd, en zonder Kind of Neev’;
Dies ick mijn Heerlijckheydt aen uwen Zoon begeef.
[fol. B1r]
Met dit bespreck, op dat het alle man mach weten,
Dat d’oudste Koninghs zoon zal Prins van Walles heten.
Zoo langh de kroone van het Brittenland zal staen.
(60) Dees titul eeuwigh zy in ’t rijck van nu voortaen.
Edm. Vergun ons doch, ô Heer! ’t Geen uw Landzatens tranen,
En bit’re klachten, u ten besten, staegh vermanen.
Ko. Het was mijn meeningh niet dat ick my met een Vrouw
Om minne-lusten, inden Echt verzamen zouw,
(65) En in die strakke band verslijten zou mijn leven,
En ken oock tot dat Juck mijn zinnen niet begeven.
Lu. Ghy zijt het schuldigh Heer te doen, ’t is meer dan reght
Dat ghy op ons verzoeck u koppeld aen de Echt.
Ko. Genomen, dat ick wou, aen wie zoud ghy my raden?
Ar. (70) Mijn Heer, ay! zijt met deze zorge niet beladen.
Volgh maer uw zindlijckheyd, en ons niet meerder vraeghd.
Die geen behaeghd ons, die uw Majesteyt behaeghd.
Lu. Verkies uyt Engeland. Verkies uyt vreemde Landen,
Zoo veer den Oceaen de wereld overspanden.
Edm. (75) Kies uyt het Lely Hof, der oude Francken wijck;
Of van de grootste stam uyt ’t machtigh Duydze rijck;
Of uyt de Schotze buurt, dat ghy daer mede sliste
Door Huwelijcx verdragh uw aengeboren twisten.
Lu. Het is ons even veel. Die ghy verkiezen zult
(80) Zal Koninginne van uw Staten zijn gehuld.
Ko. Ghy koomd de zaken my zoo schoon te vooren stellen
Dat ick, als tegen wil, daer naer begin te hellen.
Na dien de Staten die eenparigh zoo verstaen.
In Godes naem, ick zal mijn daer eens op-beraên,
(85) En als ick ben bedoght, zal dadelijck u lieden
Op de verklaringh van mijn zindlijckheyd ontbieden.
Lu. Wel aen grootmachtigh Vorst. Laet ons maer doen de weet.
Edm. Wy wachten u bevel, en houden ons gereed.
Binnen.
[fol. B1v]
Ridzard, Tristan, Houmfrid, Gilberd, Koningh.
Ri. HOe luckigh na ons wensch, en buyten yders hoopen,
(90) Is heden ’t Parlement zoo wonder af geloopen?
Wie van ons had gedocht dat oyt de Koningh zouw
Ons hebben toegestaen te trouwen met een Vrouw?
Gelijck hy heeft belooft, en zoo ’t Godt wil gehengen
Dat hy met zegen die beloften zal volbrengen.
Tr. (95) Het is een groote zaeck. Wie had dit oyt gedacht?
Ho. Voorwaer deez’ blyde tijdingh koomt wel onverwacht.
Gi. De Raed heeft nimmer yet zoo dienstigh door gedreven.
Ri. Geluckigh zijn wy dat wy deze tijdt beleven.
Tr. Hoe zal de Faem met vreughd vervullen ’t gantsche Land,
(100) En d’Ingezetenen doen klappen in de hand?
Ri. De heele wereld zal hier weten af te zeggen.
Tr. Op wie doch meent ghy dat hy zal zijn min anleggen?
Ri. Zoo ick hem ken te recht, of ymand van u liên,
Verzekert zijt, hy naer de hoogheyd niet zal zien;
(105) Maer wel na ymand die met heur bevalligheden
Uytmuntende is, en brald met schoon gevormde leden.
Gi. Daer is hy keurigh op. Ho. Zoo lijd Rosette last.
Tr. Of de bekoringh van Emilia gaet vast.
Gi. De gaven van deez’ twee zijn wel van groot vermogen:
(110) Doch Celia, die zou het winnen met heur oogen.
Ri. Daer leyt de min zijn kracht. Zoo ghy Heer Tristan, of
Een ander van uw liên, verkeerd hebt in het Hof
Van Marcomirus Graef; Daer zoud ghy, jonge Helden,
Met oogen meer zien als uw tongh zou konnen melden.
(115) Ick heb, gelijck ghy weet, door wandelt menigh rijck,
Veel vrouwen oock gezien; doch niemand van gelijck
In schoonheyd als des Graven Dochter is. Te weten
Alfreda, zoo zy by haer voornaem word geheeten.
Een die met haer gelonck een yders hart bekoord.
Tr. (120) Ick heb, behoudens uwe reên, daer af gehoord.
[fol. B2r]
Ri. Ick voelde oock die kracht; toch ’t was vergeefs te treuren,
En wachten, na een dingh dat nimmer zou gebeuren.
Zy was te hoogh van huys na mijn geringe staet;
Maer zoo de Koningh eens haer Goddelijck gelaet
(125) Beschoude, en haer tael en woorden aen mocht hooren,
Hy waer gevangen, en zou in deez’ zoetheyd smooren.
Gi. Hoe! munt zy dan zoo uyt? Ri. Gelijck den uchtend star
Zijn mede-broêrs verdooft in ’t tintelen van var,
En met zijn gulde glans vlamd op Auroraes kaken,
(130) En streckt den Reyzer, en den Zeeman voor een baken.
Gelijck de helle zon den Lucifer verdooft,
Zy andre schoonen van heur schoonheyd oock berooft,
Als zy daer is ontrent. Gi. Ghy hebt haer wel geprezen.
Misschien zy in uw zin zoo overschoon mach wezen,
(135) En in een anders niet. Hoewel ick uyt uw reên
Bespeuren kan dat zy yet meer heeft als gemeen.
Ri. De leugentael moet altoos voor de waerheyd buygen.
Treck darwaerts heén mijn Heer, de zaeck zal zelfs getuygen.
Gi. Het was de reys wel waerd, indien de zaeck zoo leyd?
Tr. (140) Heur schoonheyd is genoegh de wereld door verbreyd.
Ri. Zoo haest als ghy haer ziet zoo zult ghy haer beminnen.
Tr. Het was veel beter wou de Koningh dat beginnen.
Hola! daer is hy zelfs.
Koningh uyt.
Ko. WAt maeckt ghy Heeren hier?
Ri. Uw Majesteyt zou ons zoo wel verrasschen schier.
Tr. (145) ’t Is goed dat wy geen quaed en hebben op ons leden.
Ko. Wie zou dat weten? zegh wat had ghy hier voor reden,
En heymelijcke zamen-sprekingh met malkaer?
Ri. Niet anders als een dagelijcks vry praetjen maer.
Tr. Een yder is gewend te spreken van zijn dingen.
(150) De Schippers van de wind, de Zangers van hun zingen,
[fol. B2v]
Den Harder van zijn vee, en van het groene veld,
Een Krijghsman al zijn daden en zijn wonden teld.
Wy Hovelingen zijn gewend doorgaens te spreken
Van ’t Hof, van de Matres en van de minne-treken.
(155) Gelijck het voorviel, of het juyst voor vallen wouw,
Dat onze reden waren van een schoone Vrouw.
Ko. Daer was al meerder by. Wat wiltge dit verbloemen?
Heb ick terstond u niet den Koningh hooren noemen?
Ri. Heeft dan sijn Majesteit ons praetjen angehoord?
Ko. (160) Ick heb het duydelijck verstaen, van woord tot woord.
Tr. Indien hier yet mijn Heer is buyten plight bedreven?
Wy bidden wil het ons genadelijck vergeven.
Ri. Al ’t gene dat ick heb vrypostigh uytgezeyd
Koomt uyt geen dubbel hart; maer uyt genegentheyd
(165) Tot u, en tot uw volck, waer voor ick lijf, en leven,
En al wat in mijn maght is, wil ten besten geven,
Als een trouw onderdaen, en dienstbereyden knecht.
Ko. Maer zegh my, kend ghy dan Alfreda wel te recht,
Daer ghy zoo hoogh van roemd? ’t Gezight dat kan bedriegen,
(170) En van te hooren zeggen pleeght men vaeck te liegen.
Ri. Zoo gaet het oock met my: want ick het thiende deel
Noch niet genoemd heb van heur gaven; dit verscheel
Is tusschen ’t geen ick zegh, en dat ick niet kan zeggen;
Vermidts daer meerder deughden inde Jofvrouw leggen.
Ko. (175) In dien ’t zoodanigh is Heer Ridder, ick beken
Dat ick alrede met heur min getroffen ben
Door ’t hooren van heur lof, niet tegenstaende d’oogen
De vensters zijn waer door de min word ingetogen,
Zoo is het nochtans nu, dat minne, door ’t gehoor
(180) Verweckt, heur ingangh heeft gevonden door het oir.
Uw’ woorden, zoet van kracht, zoo diep mijn hart anraeckte,
Dat in een ommezien mijn ziel van binnen blaeckte.
O groote minne-kracht! Nu zal ick eer geen rust
Gevoelen voor dat ick genoten heb mijn lust.
[fol. B3r]
(185) Ick zal de Raed op ’t alderspoedighst doen vergaren,
En de gelegentheyd van zaken openbaren
Of dees verbintenis hen aenstaen zal, of niet.
Tr. Zy zullen wenschen dat het langh al was geschied.
Ri. Ghy zult een yder een op ’t hooghst aen u verbinden.
Ko. (190) Ghy Heeren zult aldaer u mede laten vinden. Binnen.
Ludoval. Ridzard.
Lu. IS ’t mooghlijck Ridder! is den Koningh dan beraên?
Ri. Hoe leyd het by mijn Heer? Lu. Het staet my heel wel aen.
Den Raed zijn voorneem, en verkiezingh hoogh zal prijzen,
En hun vernoegingh met gemeene vreughd bewijzen.
(195) Ick haeck maer naer het uur dat ons bescheyden is
Te komen op het Hof. Ri. Mijn Heer het is gewis
Indien den Koningh maer de minste Brief wil schryven
Aen Marcomir, of anderzins de zaeck wil dryven,
Hy Bruydegom zal zijn al eer hy ’t zelver waend.
Lu. (200) Het dient wel ernstelijck op nieuw te zijn vermaend.
Ri. Daer toe weet ick wel raed, laet my daer meê bemoeyen,
Ick neem die last op my. Lu. Ick zal daer onder roeyen,
Zoo veel anraden, of afraden helpen kan.
Ri. Dat past u alderbest. Lu. Ick zal het uyten dan.
Ri.(205) Doe zoo, en ick zal u de wagen helpen kruyen.
De Prins ken minnen aerd, en weet hoe ras die buyen
Veranderen heur loop in ’t menschelijck gemoed.
In kleyne niet zoo zeer, als wel in Vorsten bloed.
’t Is noodigh wy zijn vuur, dat eerst begint te roken,
(210) Door stijf anblazen, tot een lichte vlam opstoken;
Eer dat deez’ nieuwe min uyt zijn’ gedachten raeckt.
Lu. Daer dient niet in verzuymd. Het uur alreê genaeckt
Om in het Parlement den Koningh by te woonen.
Koom gaenwe naer ’t Paleys om ons daer te vertoonen. Binne.
[fol. B3v]
Koningh met het gantsche Hof.
(215) MYn jonghste afscheyd, op uw voor-gestelde vraegh,
Rijcx Vorsten, die ick in mijn hart en oogen draegh
Was deze, aengezien de Heeren my zoo baden
Om Huwelijcx besluyt, dat ick my zou beraden,
Dat is geschiet: want ick heb eyndelijck besluyt
(220) Genomen wie ick zal verkiezen tot mijn Bruyd.
Waerom dat ick u weder hier heb doen vergaren
Om u heur naem, en mijne meeningh te verklaren;
Doch ick betrouw en hoop, dat zy u Heeren al
Gelijckze my gevald, oock zoo behagen zal.
(225) Ick heb haer uyt ’t getal der eelste uytverkoren,
En van geen lage; maer van hooge stam geboren.
Zoo dat de liefde my zoo zeer niet heeft verblindt
In kiezingh van perzoon, het is een Graven kind.
Alfreda is heur naem, en Marcomir heur Vader
(230) U wel bekent. Heur lof en schoonte bey te gader
Zijn prickels van mijn vlam, heur Vaders naem niet min
Uytoemende in zijn deughd en prachtigh Hof-gezin,
En als een lidtmaet van dit Koninghrijck beschreven;
Doch om zijn ouderdom en zwackheyt t’huys gebleven.
(235) Wat dunckt den Raed hier van, behaeght het hen of niet?
Edm. Ons past gehoorzaemheyd, den Koningh het gebied.
Al wat uw Majesteyt begeert dat zal geschieden.
Ar. Hy heeft met ’t minste woord zijn dienaers te gebieden.
Ri. Behalven dat, zoo is by ons oock geen verschil
(240) Van uwe Majesteyts versoeck en van zijn wil.
Edm. De Koningh laet zijn wijsheyd in ’t verkiezen blijcken
Van een die hem en ons het beste zal gelijcken.
Ar. Die gene die ghy hebt verkoren door uw min
Zal de Landt-zaten zijn een waerde Koningin.
Ri. (245) Vernoeght is yder een, de hooge en lage bancken
Van deez’ Vergaderinge u Majesteyt bedancken,
[fol. B4r]
Van zoo een spoedigh en zoo loffelijck besluyt.
Tr. Wy wenschen u geluck, en voorspoed met u Bruyd.
Gi. De Hemel stort op u, en oock op haer zijn zegen.
Ko. (250) Hoe Prins! wel spreeckt ghy niet! of hebt ghy daer wat tegen?
Lu. Alleen dit, dat ghy dat niet eerder hebt gedocht,
En ’t Koninghrijck met dees verbintenis verknocht,
Gelijck ghy nu verbind ’t geheele landt, midsdezen
Dat oock het zelve overlangh geschiet mocht wezen.
(255) Dewijl dat niet kan zijn, zoo bidt ick Heer, indien
Het wezen kan, zoo laet uw Bruyloft voort geschiên.
’t Beginzel is wel goed, wy garen ’t eynd oock zagen,
En ’k wenste dit te sien noch in mijn oude dagen.
Zoo veel de Bruyd belanghd van afkoomst en van staet
(260) Is onberispelijck, doch eer en vroomheyd gaet
De rijckdom en ’t geslaght, in Vrouwen veel te boven.
Schick derwaerts Heer, segh ick, schick na heurs Vaders Hove,
En stel het niet langh uyt, ick bid u schickter om,
Zend een Gezanter uyt uw braven Edeldom
(265) Om uwe Koningin in ’t Vaderland te halen.
Ko. Nu dan Prins Ludoval, ick zal mijn schuld betalen;
Gelijck een Koninghs woord en zijn beloften voeght,
Het is my lief dat ick zie al den Raed vernoeght.
Lu. Die niet vernoeght alleen; maer oock het Rijck der Yren
(270) Die jarelijcks dien dagh als heyligh zullen vyeren.
Ko. Dat is my aengenaem, en iss’er noch yets meer
Dat ghy verzoeckt op my? verklaer dat an uw Heer.
Edm. Ghy hebt ons al voldaen, en wy niet meer begeeren,
Wy wenschen dat ghy mooght in luck, en kroost vermeeren.
Ko. (275) Ick danck u al te zaem; doch Ridzerd u voor al,
Die met Alfredaes lof uw Koninghs hart zoo stal.
Lu. Zijn Majesteyt kan daer den Ridder voor beschencken.
Ko. In tijds gelegentheyd zal ick op Ridzerd dencken.
Ghy Heeren, nademael dees tijdt niet meer vereyst,
(280) Ick yder geef verlof dat hy naer huys toe reyst;
[fol. B4v]
Doch met voorwaerden dat ghy al u zult verbinden
Wanneer ’t mijn Bruyloft is u hier te laten vinden.
Lu. Met u verlof dan Heer, de Staten trecken heen.
Ko. Ga; doch Graef Arthur toef, en blijf hier wat alleen, Staten bin.
(285) Ick heb met u een woord in ’t heymelijck te spreken.
My is al over langh u vromigheyd gebleken,
Bestaende in uw trouw, in goeden raed, en vlijt
Gewend tot deze kroon. De snel-gewieckte tijd
Brenght alles aen den dagh, die ’t alles zal verslinden,
(290) En door beproevingh krijght men kennis van de vrinden;
Of het onpeylbaer hart al eens is met de tongh;
Wat waerheyd en wat schijn verscheeld by oud en jongh.
Om dat ick dan nu ben verzekerd van uw daden,
Moet ghy, na oudt gebruyck, my hier ten besten raden.
Ar. (295) Heb ick dan by uw Majesteyt zoo veel verdient
Den naem te dragen van zoo grooten Koninghs vriend?
’t Is al te veel, ick tracht alleen dit te verwerven
Dat ick uw Dienaer in de naem, en daed mach sterven.
Ko. Daer van genoegh. Ghy weet wat ick heb toe geseght,
(300) Den breeden Raet. Ar. Het geen dat billick is en recht.
Ko. Het woord de Princen bint. Ar. En moet zijn waergenomen
Om dat Alfreda hier van sellef niet zal komen,
Ten zy ghy haer ontbied, en ymand darwaerts zend.
Ko. Wie zou dat zijn? Ar. Die geen die’t u belieft. Ko. Ghy bent
(305) Mijn dagelijcks Gezant in vreemde Princen Hoven;
’t En waer geen reden van dit ampt u te berooven;
Mits ick geen oirzaeck heb, en niemand van u klaeghd;
Maer aengezien de Prins van Walles Ridzerd draeghd,
En nae my dunckt zoo zou wel wezen zijn begeeren
(310) Dat men den Ridder mocht met deze staet vereeren;
Mits hy den oirsprongh is en stoker van mijn min
Die uyt zijn mond en reden schepten haer begin;
Te meer, hy is bekend by haer, en by heur vrinden,
En oversulcks bequaem om dit te onderwinden.
[fol. C1r]
(315) Het is een hovelingh, geboren van natuur
Tot vryery, die oock gesmaeckt heeft van heur vuur.
Ar. Onder verbeteringh mijn Heer, alleen die reden
Zijn machtigh om aen hem die last niet te besteden:
Want heeft hy haer voor dees gemind, des mins bedrogh,
(320) En pijlen, en Alfredaes oogen wercken noch.
Alwaerd schoon dat zijn min geheel was wegh gezoncken
Zy heeft noch stofs genoegh om die weer te ontvoncken.
Ko. Zoo moet ick lijckwel hem een and’re staet anbiên.
Ar. Niet eerder voor dat ghy Alfreda hebt gezien.
Ko. (325) Ick zie heur wezen in de spiegel van mijn harte.
Ar. Wat ziet ghy anders daer, als ’t geen dat voed uw smarte?
Ko. Een smarte die haest zal veranderen in lust.
Ar. Wat kennis hebt ghy van dat u is onbewust?
Ko. Inwendigh zie ick haer door het uytwendigh hooren.
Ar. (330) Door light gelooven, Heer, gaet menigh man verloren.
Ko. Hoe, meent ghy dat Alfreda dan zoo schoon niet is?
Ar. Dat niet, ick zagh noyt haer, noch heur gelijckenis.
Ko. Ick oock niet, anders als met Ridzers tongh beschreven.
Ar. Misschien gepluymstrijkt, en dat scheelt noch veel van ’t leven.
Ko. (335) Zou daer dan twijffel zijn of dit waerachtigh waer?
Ar. Misschien de min hem dat gelooven doet van haer.
Ko. ’t Is zeker dat hy daer al langh van is ontbonden.
Ar. Noyt word een kercker schoon, noch lelick lief gevonden.
Ko. Ick weet gewis als dat die liefde is gedaen.
Ar. (340) Wel meent ghy Heer dat hy haer daerom zou versmaen?
Ko. Den eersten stoot is ’t quaedst, en die is met hem over.
Ar. Neen, Heer, de tweede kool maekt vuur en vlam noch grover.
Ko. Ick weet niet hoe ick zal. Wat raed Graef Arthur mijn?
Ar. Dat ghy voortaen zoo slecht niet van geloof moet zijn.
Ko. (345) Gelijck of ongelijck zal by de stucken blijcken.
Ar. Dan is ’t eerst tijdt om daer een vonnis van te strijcken.
Ko. Treck ghy dan nae haer toe, ick geef u volle last;
Maer dat ghy eerst de zaeck ter degen ondertast:
[fol. C1v]
Want wort heur schoonheyd zoo uytnemend niet bevonden
(350) Als wel ’t gerucht gaet, ben ick daer niet an gebonden,
En Min die door mijn ooren in mijn boezem vloogh,
Zal haest dan vinden weer heur uytgangh door het oogh.
Ar. Ick vrees Heer Koningh als ghy uyt die minne scheyden
Wy eeuwigh zouden na uw Bruylofs dagh verbeyden.
Ko. (355) ’t Zal evenwel geschien. Doch ick begeer dat ghy
My mede brengen zult des Jofvrouws schildery,
Na ’t leven afgemaeld; en of ick dan verander,
Is ’t met Alfreda niet, zoo trouw’ ick met een ander.
Uw brieven van bevel, waer na dat ghy u hebt
(360) Te regulen, zal ick doen maecken reed, doch rept
Aen haer niet van mijn Min, veel minder an de Vader;
Of let op alles wel, en onderzoeckt het nader.
Ar. Dewijl uw Majesteyt my daer bequaem toe acht,
Neem ick met danck-zegh aen die opgeleyde macht,
(365) En hoop my in die zendingh na mijn plicht te quijten,
Dat niemand mijn versuym of slofheyd heeft te wijten.
Ko. Maeck u dan voort gereed, ghy zult niet wachten naer
Uw Brieven van bescheyd, zy zullen wezen klaer;
Doch tweederley. De een raeckt zaken van de landen,
(370) De tweede slaet op Min, en huwelijckze banden.
Zoo dan heur schoonheyd zoo verheven niet en gaet,
Dan overleverd maer den zend-brief van den staet,
Doch zoo schoon zijnde, zult ghy Grave daer beneven
De minne-brief an haer, en an heur Vader geven;
(375) Mitsgaders daer by uw verklaringh na den eysch,
Dus maeck u vaerdigh heen, en spoed u op de reys.
Binnen.
[fol. C2r]
TWEEDE TONEEL.
Ridzard.
’t IS waer, Graef Arthur heeft de reys al angenomen,
En mach, by avontuur, al ginder zijn gekomen.
Hy heeft met looze list en handel my ontleyd
(380) ’t Geen my was van de Prins van Walles toegezeyd.
Fy! u ghy snoden Graef! die met u valsche woorden
My onderkropen hebt het geen my toe behoorden,
En niemand anders. Doch vertrouw wat op een vriend.
Is dit de loon van een die trouw zijn vrienden diend.
(385) Heb ick u niet beschut, en menighmael ontdragen
Uyt doods noot, daer ghy anders lange waerd verslagen?
Vergeld ghy my dit zoo? denckt ghy niet dat deez’ zaeck
Van zellefs spreeckt, en oock rechtvaerdigh roept om wraeck?
Meent ghy my door geveynsde vruntschap te verblinden,
(390) Ick zweer u Graef, dat ghy u zult bedrogen vinden.
Waer toe draegh ick ’t Rapier! alleen niet tot beschut
Mijns eygen lijfs; maer oock tot Ridderlijcke stut.
Van yder die men pooght met onrecht t’onderdrucken,
En ’t heyligh reght voorstaen met eed’le wapen stucken.
(395) Oock an te tasten die ons eer hebben misdaen,
En na het kreucken van ons naem en glory staen.
Dit zult ghy Arthur op uw wederkoomst beproeven,
Ick zal het in uw borst tot op het heft in schroeven.
Za koom verrader, koom, koom Arthur wees niet schuw,
(400) Hier is uw ontrouws loon. Dees welkoomst past op u.
Alfreda. Bette. Arthur.
Al. DAt de gemeene liên op aerd voor luckigh achten
Als rijckdom, groote staet en hoogheyd van geslachten,
En houden die als aerdze Goden hier te zijn,
Die zulcke schelen in hun oordeel veel van mijn.
[fol. C2v]
(405) ’t Is waer, ’t is loffelijck van grooten stam geboren,
En dat de minst geacht gaet aldereerst verloren;
Maer, laes, wat helpt my of ick schoon was Koningin!
Geen lijfwacht iss’er voor de dood noch voor de min,
Van dood weet ick noch niet; maer dat mijn wilde zinnen
(410) Geheel genegen zijn, en hangen na het minnen:
Doch minne die te zware palen zijn gezet,
En minne die an ons het minnen zelf belet.
De slechtste Borger is geoorlooft uyt te keuren,
En vryen daer ’t hem lust, ons mach dat niet gebeuren.
(415) Wy zijn gebonden an die slavelijcke wet
Die ons verhindert, en ontzeyd het Bruylofs bed.
d’ Echts minne-vreughde mach by ons niet zijn genoten
Als by ons staets gelijck, by ymand van de Grooten,
En of ’t min is of niet, of voeght of niet en voeght,
(420) Wy moeten echter met zulck een noch zijn vernoeght.
Is ’t niet veel beter dan van lage stam geboren,
En dat men keuren mach van wie men word verkoren?
Dan datmen oud by jongh, het lelick met het schoon
Te zamen koppeld, als een levend met een dôôn,
(425) Gelijck nu vaeck gebeurd, en ’t zou light konnen wezen
Dat ick niet zonder reên zou voor die pijnbanck vreezen.
Bette uyt.
Be. MEvrouw, een Eedle Graef en Konincklijck Gezant
Versoeckt gehoor, en dat hy kussen mach uw hand.
Al. Van waer is hy, van ’t Frans, of Duytze Rijck, of Spangien?
(430) Van wien is hy Gezant? Be. Mevrouw van groot Brittanien.
Al. Uyt ’t zelve Hof aldaer stond my een Ridder aen;
Doch, om de wet voorzeyd, moest troost’loos van my gaen.
Laet komen hier de Graef. Be. Ick ga om hem te halen. Bette bin.
Arthur uyt.
Ar. AY my! wat helder light, wat Goddelijcke stralen
[fol. C3r]
Van Adamante kracht zy in heur oogen draeght;
En met heur flickeringh mijn ingewant doorzaeght.
(435) Mijn tongh word machteloos, belemmerd om te spreken,
Geboeyd, en ’t schijnt dat al de krachten my ontbreken.
Al. Wat let u Heer? zijt voor Alfreda niet bevreest
Om dat ghy noyt in heur gezelschap hebt geweest,
Verflaut doch daerom niet. Den aerdt van de Jonghvrouwen
(440) Is niet zoo quaet als heur daer zommigen voor houwen.
Ar. O hoogh beroemde Vrouw! Vergun an my die eer
Dat ick an u de groet mach bieden van mijn Heer.
Den Koningh Edgar, vooghd van alle dees Eylanden
Die toe behooren ’t rijck van de Brittanze stranden,
(445) Nu Engeland genoemd, het oude Albion
Tot an de grenzen van ’t volckachtigh Calidon,
Die van den Oceaen heeft ’t opperste gebieden,
Heeft my belast zijn groet te schikken an u lieden.
Al. Den Koningh zy gedanckt, en die de boodschap doet,
(450) Gelief uw Koningh weêr te eeren met een groet
Uyt mijne naem. Ar. Ick danck Me-vrou van ’s Konings wegen.
Al. Heb ick des Koninghs gonst zoo heb ick veel verkregen.
Ar. Ach wist ghy wat behagen Edgar in u had!
Ghy zoud dan oock Princes. Al. Mijn Heer hoe zeght ghy dat?
Ar. (455) Zal ick het zeggen! Ja, ick kan niet: want de minne
De overhand alreeds heeft in mijn eygen zinnen.
Ick wil het zeggen, Ja, en heeft mijn Meester niet
En ’t Koninghlijck gebod het alderhooghst gebied!
Zal dan een gayle-lust mijn vroom gemoed verleyden,
(460) En Arthur van zijn plight, en van de deughd afscheyden!
Dat duld God nimmermeer; maer is het oock geen God
Die ’t minne-jaght bestuerd, en minder zijn gebod.
Wil ick tot voordeel hier van Koningh Edgar spreken
Zoo zal ick het gebod van God Cupido breken.
(465) Wel Graef hoe dus! Hoe dus! Waer heen reyst u gemoed,
Ick doe des Koninghs last, daer tegen tuyghd mijn bloed
[fol. C3v]
Dat ziedend koockt en schuymt van ingezopen minne.
Neen, wegh, wegh dart’le min, ick zal dat niet beginnen.
Haesop ghy stoke-brand, het zy u leed of lief,
(470) Ick zal haer leveren mijns Heeren minne-brief.
Ick heb my weer bedocht. De Min wil ’t niet gedogen.
Al. My dunckt Heer dat ghy in gepeyns zijt opgetogen,
En om de liefste denckt. Men hout het voor gewis
Dat waer de liefste, oock ’t hart van den minnaer is.
Ar. (475) Mevrouw heeft wel geraên. Al. Die spykers kan ick raken.
Misschien dat ick daerom den Graef niet kan vermaken,
Om dat een schoonder hem in ’t Engels Hof behaeghd.
Ar. Ick sagh, ontschuldigh my, als u, noyt schoonder Maeghd.
Ach tongh! spreeck overluyd. Neen klapper laet die woorden,
(480) Nu reden en getrouwheyd bind hem met uw koorden.
’t Is best dat ick vertreck, en nader my bera.
Mevrouw ’t zal zijn met u believen dat ick ga.
Al. De Hemel u geley en vorder uwe wegen.
Dat uwe lief, en wensch oock haest mach zijn verkregen.
Ar. (485) Ick danck u voor die wensch en ga te blijer heen. Arthur binn.
Al. Wat liefde of de Graef mach leggen op de leên?
Hy was beteuterd, en bleef in zijn woorden steken,
Dat ’s minnaers eygenschap, ick weet daer af te spreken.
De deernis die ick met hem, door meêlijden, had
(490) Was zoo groot dat ick schier mijn zelleven vergat,
En was den Graef van hier zoo schielick niet vertrocken,
Hy had Alfreda licht tot zijne Min getrocken;
Zoo teder is mijn hart; doch dat heb ick gemeen
Met alle vrouwen meest, en ben het niet alleen. Binnen.
Houmfrid. Arthur.
Ho. (495) MYn Heer ’t geen ghy verhaeld klinkt vreemt in Houmfrids ooren.
Hoe kan een wulpze Min zo groten ziel bekoren?
Denck op uw lange trouw. Denck op uw plicht, en eer,
En stel uw Min niet voor de diensten van uw Heer.
[fol. C4r]
Ghy hebt my voor uw raed, en reys-broêr meê genomen;
(500) Doch raedsman in het goed. Waer toe zijt ghy gekomen!
Meent ghy Graef dat ick u in ’t quaed yets raden zal?
Die hebt ghy niet aen my. God hoê my voor die val,
En u voornamelijck. God hoê ons alle beyden.
Het is noch tijdt van u voornemen af te scheyden.
Ar. (505) Uytscheyden, neen, ick wensch ick volgen kon uw raed.
Ho. Om sich te beteren is ’t nimmermeer te laet.
Ar. ’t Onzet te spa koomt als de stadt is ingenomen.
Ho. Maer ’t is, God danck met u zoo veer noch niet gekomen.
Ar. ’t Is omgekomen daer de Min heeft overhand.
Ho.(510) Die reden plaets geeft zet Cupido haest an kant.
Ar. De wijste Koningen hen wel te buyten gingen.
Ho. Tot spiegel voor de eeuw, en gruwel zulcker dingen.
Ar. Een spiegel wel te recht, door spiegelen ben ick
Van heur gesichte vast gevangen in dees strick.
Ho. (515) Ontward u daer uyt, zet de spiegel van uw oogen.
Ar. Door d’spiegels afsijn, word de Min noch meer bewogen.
Ho. Nochtans gemeenlijck dat zoo niet bevonden werd.
Ar. Die uyt de oogen is, is daerom niet uyt ’t hart.
Ho. Laet Heer uw ziel doch door onkuysheyd niet verov’ren.
Ar. (520) ’t Is al geschied. Die sal mijn sinnen niet betoov’ren.
Ho. Denck dan ten minsten Graef wat hier zal volgen naer,
Wat stelt ghy uw perzoon, en leven in gevaer.
Vreest ghy den Koningh niet? weet ghy niet dat de Grooten
Langh-handigh reycken veer. Zy speelen met geen kooten.
(525) Zoo ghy zoo voort vaerd Heer u naeckt groot ongeval,
’t Zwaerd hanght u boven ’t hoofd, en eens betaeld het al.
Ar. Ick voor Mins ongena, meer als voor Edgar vreeze,
Dus quel mijn geest niet meer, maer laet my in mijn wezen.
Alfreda is te diep in Arthurs borst gegrift.
Ho. (530) De pest in u verstand en doodelijck vergift.
Ick bidt u andermael verlaet die booze lusten.
Ar. Ick bidt u andermael dat ghy my doch laet rusten.
[fol. C4v]
Ho. Hoe? is u edel breyn door Venus roock ontroerd.
Hoe? heeft de razerny uw wijsheyd wegh gevoerd,
(535) Dat ghy vergeet uw God, uw Koningh, eer en leven.
Waer is de goê-raed die ghy and’ren plagh te geven,
Jae anden Koningh zelf? U hoofd is op de loop.
Uw oordeel wegh, en al uw zinnen overhoop.
Bedaer, bedaer mijn Heer. Ar. Ick weet van geen bedaren.
Ho. (540) Hoe zult ghy ’t eyndelingh doch met den Koningh klaren?
Ghy brenght gewis, mijn Heer, u zelven in de ly.
Ar. De Koningh my beval dat ick de schildery,
En Beeldenisse van Alfreda mee zou dragen.
Ho. Die zal voorseker dan den Koningh wel behagen.
Ar. (545) Daer zal ick in voorzien. Een ander beeldenis
Ick brengen zal, en zeggen dat ’t Alfreda is,
En zal den Koningh hier meê vast in ’t slapen wiegen.
Ho. Wie zult ghy meerder dan hem of u zelfs bedriegen?
En of den Koningh schoon die logen al geloofd’,
(550) En hier om deze min al stelden uyt zijn hoofd.
Wat middel voor u om Alfreda dan te krijgen?
Ar. Daer weet ick raed toe om op deze trap te stijgen.
Wanneer hy afstand doet ick hem bepraten zal.
Ho. Als ghy stijght naer die trap, zoo waght u voor de val.
Ar. (555) Den teerlingh is gesmackt ick zal de kans oock wagen.
Ho. Mijn Heer gedenk de spreuk dat ’t eynd den last moet dragen.
Binnen.
DARDE TONEEL.
Alfreda. Bette.
Al. ICk kan met sinnen niet bevroeden hoe het quam
Dat de Brittanse Graef zoo haest zijn afscheyd nam,
Het scheen als of zijn komst niet veerder en zou strekken
(560) Als sleghs te komen om dat hy weer zou vertrekken.
[fol. D1r]
Wat mach de oorzaeck zijn, die zoo de vlught vereyscht.
Weet ghy daer oock yet af? Be. Graef Arthur is verreyst.
Al. ’t Is waer dat hy van my zijn afscheyd heeft genomen
Onder beloften dat hy eerst-daeghs weêr zou komen.
(565) Doch waerom, zeyd hy niet. ’t Leyd evenwel by mijn
Dat het om zaken van gewight te doen moet zijn.
Wat daer van wezen wil zal ons de tijd wel leeren
Wat zijn anbrengen dan zal zijn in ’t weder keeren;
Maer koomt hy by de alderliefste by-geval
(570) Zoo zal hy vinden die hem daer op-houden zal.
Wat dunckt u van de Graef, hoe staet hy in uw zinnen?
Be. Als een die waerdigh is dat Juffers hem beminnen.
Al. Zoo mach hy, nae ick hoor, zijn min an u wel biên?
Be. Me-vrouw hoe praet ghy dus, hy zal zoo laegh niet zien.
Al. (575) Men ziet nu hedens-daeghs wel vreemder dingh gebeuren.
Be. Maer dat geluck klopt niet an alleman zijn deuren.
Al. Ach onbedreven Maeghd! Hoe weynigh weet ghy dat
De minne-vlam alree Alfreda heeft gevat,
Daer zy zoo langen tijd zal meê beladen wezen,
(580) Tot weerkoomd die alleen heur quellingh kan genezen.
Doch hy is wegh gereyst. Graef Arthur die is heên,
Zoud hy wel dencken op het weder-komen! Neen,
O neen! Hy is maer eens voor al van hier gevaren.
Had ick hem mijn geheym en minne gaen verklaren
(585) Misschien om mijnent wil had hy noch wat getoefd.
Be. Hoe word Me-vrouw dus haest veranderd en bedroefd?
Is dan ons praetjen uyt? Waer waren uw gepeynzen.
Al. Een hart dat minne-draeght hoe qualijck kan dat veynzen;
En nochtans moet het zijn. Ick acht niet dat het kleynst
(590) Van veynzen is zigh zoo te veynzen datmen veynst.
Wat wil ick mijn gemoed met voordaght langer quellen.
Wat wil ick oock mijn min op zulck een vryer stellen
Die met een ander haest in d’Echt zal zijn gepaerd,
En had hy my bezind hy had het wel verklaerd,
[fol. D1v]
(595) Daer ick hem tijd genoegh, en plaets heb toe gegeven.
Ick bie na ’t Schip dat schier zoo goed is als gebleven.
Koom Bette laet ons gaen. Dat men de Koets-kneght prest,
My lust te rijden uyt. Be. Mevrouw dat is u best.
Koningh. Kamerlingh. Arthur. Pagie. Houmfrid.
Ko. ’t VErlangen na den Graef, wiens komst dat ik verwachte,
(600) Verlangt my ook den tijd. De dagen schynen nachten,
En dan de nachten, die ick zoud in slaep besteên,
My duncken duyzend Jaer, of eerder eeuwigheên.
O tijdt! die ons zoo haest in voorspoed gaet begeven.
O tijdt! van wie men roept, waer is de tijdt gebleven.
(605) O tijdt! ô zelve tijdt! van wien men klaeghd, waerom
Duurt deze tijdt zoo langh, en koomt den tijdt niet om.
’t Was wel een lange naght, en langer dan veel jaren,
Die van een Jonghman kon een ouden grijzaerd baren,
Doen hem de Rechter, om een quaed bedreven feyt,
(610) Des morgens had den dach des hooghsten aengeseyd.
Zoo kunt ghy vlugge tijdt den minnaer oock verdrieten,
En eeuwigh duncken, als hy ’t zijn niet kan genieten.
Voor my, ick weet wel dat het an den Graef niet schort,
Den tijdt van zijn vertreck en uytblijf is noch kort;
(615) Dan door’t verlangen word zy langh by my genomen. Ka. uyt.
Ka. Mijn Heer ick brengh de mie, Graef Arthur is gekomen.
Ko. Waer zaegt ghy hem? zegh op, en maeck uw teem niet langh.
Ka. Ontrent de Pauwels Kerck. Hy was al op de gangh
Om uwe Majesteyt op heeter daed te groeten.
Ko. (620) Het is my lief. Ick prijs de snelheyd van uw voeten.
De tijdingh die ghy brenght is my zeer angenaem.
Ka. Daer is hy zelf. Ick ga en laet u bey te zaem. Kamerlingh binn.
Ko. Zijt wellekoom Heer Graef. Met blijschap en verlangen
Ick als een waerde gast u by de hand ontfange.
(625) t’ Zints wanneer is de koomst? Ar. Zoo daedlick ick aftrat
Van ’t moede Paerd dat my besweet broght in de Stadt.
[fol. D2r]
Ick heb om beters wil de postloop gaen verkiezen
Om wegh te spoeden Heer, en geen tijdt te verliezen.
Ko. ’t Is wel gedaen: want ick zie garen trouwigheyd,
(630) Verzeld met ’t halve werck, dat ’s vlijt en naerstigheyd.
Zegh op hoe dat het met Alfreda is gelegen,
Wat u ervaren is, en wat ghy brocht te wegen.
Ar. Zoo haest uw’ Majesteyt zijn dienaer had vereerd
Met het Gezantschap, en anstandelijck begeert
(635) Dat ick heen trecken zou. Dat heb ick angenomen
En uytgevoerd. Ick ben by Marcomir gekomen,
En by Alfreda oock, die ick zoo schoon niet vond
Als zy gepresen wierd van Ridzers losse mond.
Veel minder oock als ’t geen dat ghy u in ginght beelden,
(640) En dat gestadigh zoo vast in uw zinnen speelden.
Zoo haest kneust logentael ’t geloof der goede liên
Op goed betrouwen. Doch voor ’t zeggen gaet het zien.
Ko. En is die schoonheyd, die eer ’s Koninghs hart doorwonden
Door ’t hooren, in ’t gezicht zoo schoon dan niet bevonden?
Ar. (645) Het geen ick zegh is waer. Gelooft ghy Arthur niet,
Geloof uw oogen als ghy zelf heur beeld bezied.
Ko. Des Schilders hand misschien heeft hier in konnen dwalen.
Ar. Zoo schoon zy daer staet kan heur schoonheydt niet ophalen.
Ko. Natuurs verschil is groot by konst en schildery.
Ar. (650) Heur beeld, als Ridzerd, is vol van pluymstrijckery.
Ko. Zoo zou het beeld dan na Alfreda niet gelijcken.
Ar. Dit doen de Schilders, Heer, om ’t werrick te verrijcken.
Ko. Heeft dan Alfredaes beeld ’t blancketzel oock van doen?
Ar. Gelijck die gene daer men ’t minst zou op vermoen.
Ko. (655) Zy is nochtans zoo schoon in mijn harts plaet gesneden.
Ar. Daer ’t niet langh blyven zal, daer is al voor gebeden.
Zoo ghy haer maer alleen om heur gedaente mind,
Doch haest verandren zal, zoo haest ghy anders vind;
Maer waer toe dientmen van die zaeck zoo veel te spreken
(660) Voor dat uw Majesteyt het beeld eerst heeft bekeken,
[fol. D2v]
Dan zal de Koningh haest, als hy dit blijck-stuck ziet,
Zijn oordeel geven of ick heb gelijck of niet.
Ko. Laet dan ’t paneel, of doeck, of wat het is, hier komen.
Toon my de schildery, zoo raeck ick uyt het droomen.
Ar. (665) Ga Pagie, hael het nieuw geschilderd vrouwen beeld;
Op dat mijn Heer mach zien wat roem en daed verscheeld.
Pa. Ick vlie mijn Heer. Ar. Vlied ras, laet ons niet lang verbeyden.
Dit beeld zal ons de logen van de waerheyd scheyden,
Nu zult ghy Heer oock zien wie van ons twee, of ick
(670) Of Ridzerd met u scherst, in ’t aenstaende oogenblick.
Daer is de Pagie weer. Pa. Ick koom uyt al mijn machten
Geloopen, om mijn Heer niet langh te laten wachten.
Ar. Ghy hebt uw plicht volbroght. Hoe staet het beeld u aen?
Ko. Ick twijfel of het al na ’t leven is gedaen.
Ar. (675) De Juffers, Heer, doorgaens de Teecken-Meesters loonen;
Om schoonder als zy zijn in ’t schilderd-berd te toonen.
Ko. Of, na u zeggen, hier dit zelve was geschied.
Ar. Dit moght wel waer zijn Heer, en ’t scheeld de hellift niet.
Ko. In dien ’t zoo is, zy heeft van schoonheyd niet te boogen.
Ar. (680) ’t Is minder in der daed als ghy ziet voor uw oogen.
Ko. Ick zie hier gantsch niet dat bewegen kan mijn min.
Ar. Dit zwijmd’ haer op en top, van neus, van mond, van kin.
Ko. De trony is gemeen, en luttel van vermogen.
Ar. Zoo is heur wesen, en het opslagh van heur oogen.
Ko. (685) Zoo ben ick wonder in de biezen dan geleyd.
Ar. De Koningh kan hier zien het naeckt en klaer bescheyd.
Ko. Ick zie hier al te veel. Ick meen de vrouw te staken:
Want ick hier niet en vind het geen my kan vermaken.
Ar. Bedenck u eens. Beschouw het beeld te degen aen.
Ko. (690) Hoe ick dat meer zie, hoe mijn lusten meer vergaen.
Ar. Of schoon den koop u van Alfreda was berouwen
Laet daerom dan niet Heer een and’re Maeghd te trouwen.
Ko. Waerom zegt ghy dat Graef? Ar. Vermits Heer dat het schijnd
Dat uw genegendheyd tot huwen oock verdwijnd,
[fol. D3r]
(695) Gelijck Alfredaes min, de welck ick niet wil laken,
Veel minder trachten om heur schoonheyd wars te maken,
Alleen zegh ick het geen, gelijck heur beeldenis
Wel tuyghd, gelijckmen roept dat zy zoo schoon niet is;
Maer dat ick anderzins de Jofvrouw zou verachten
(700) Tot nadeel van heur eer, quam noyt in mijn gedachten:
Want dat ick heb gedaen, en dat ick heb gezeyd
Is tot voldoeningh van ’t geen my was op-geleyd.
Doch anderzins mijn Heer, het zou my eeuwigh rouwen
Dat ick was oorsaeck dat de Koningh niet zou trouwen.
(705) En of heur schoonheyd juyst u zoo zeer niet behaeghd,
Alfreda dat vergeld met deughden, die zy draeghd
Besloten in ’t gemoed, des ziels opreghtste vrinden.
Ghy zult, in wie het zy, oock geen volmaecktheyd vinden.
Ko. Ick heb an ’t beeld genoegh. Het zal my zijn een leer
(710) Na dezen dach zoo haest niet te gelooven meer.
Heb ick hier op mijn hart, en zinnen zoo gaen hangen
Aen haer, en mijn gemoed gepijnight door ’t verlangen.
En Ridzers flickeflooy, ick wijzen zal, ick zweer,
Dat het geen geck-spel is te spotten met zijn Heer.
Ar. (715) Meent ghy dan t’ eenemael Alfreda te verlaten?
Ko. Ick wil oock van Alfreda niet meer hooren praten.
Ar. Van haer niet die u van te vooren zoo bevil,
Waerom Heer Koningh doch? Ko. Zoodanigh is mijn wil.
Ar. ’t Was beter Heer dat noyt die min was aengedreven.
Ko. (720) Dat vetjen wil ick graegh een ander Vryer geven.
Ar. Is ’t ernst Heer? Ko. Ick meent, en zal wel zijn te vreên
Dat met een ander zy in ’t Bruylofs bed gaet treên.
Ar. Zoo dat uw meeningh is zoo zult ghy oock wel lyen
Dat yemandt op die voet, uw Meesteres gaet vryen.
Ko. (725) Van mijnent wegen wel. Waerom zou hy niet. Ar. Of
Na haer stond een perzoon van Koningh Edgars Hof
Zou uwe Majesteyt zich daer niet tegen-stellen?
Ko. Ick wil mijn zinnen met Alfreda niet meer quellen.
[fol. D3v]
Laet vryen wie haer wil. Ick treck het my niet aen.
Ar. (730) Zoo mach men zonder schroom dat werck dan vaerden aen.
Ko. Jae vryelijck. Is u daer zoo veel aen gelegen?
Ar. In ’t wel nemen, ick ben tot haer perzoon genegen.
Ko. Hoe kan dat wezen: want heur schoonheyd haeghd u niet.
Ar. Ick min in haer de schoonheyd die men niet en ziet.
Ko. (735) Ga met uw zaken voort, Ar. Niet als met u begeeren.
Ko. Volvoer het dan met wil, en kennis van uw Heere.
Ar. Op dat mijn ankomst dan haer zy te meerder lief,
’t Zal u gelieven my te helpen met een Brief:
Want anders derf ick my die zaeck niet onderwinden.
Ko. (740) Die zult ghy by den grooten zegel-meester vinden.
Ick wensch u veel geluck en voorspoed op uw toght.
Ar. Ick danck u Majesteyt. Wie had dit oyt gedocht, Koningh bin.
Gelijck ’t zomtijds gebeurd, daer men het minst zou gissen,
Dat in die zelven stroom men vanght de meeste visschen.
(745) Zoo slaght-boeghd ’t my hier buyten achterdocht en hoop,
De Koningh geeft my buyten gissingh beter koop.
Nu brald mijn glory tot den alderhooghsten Hemel,
En ’t aerdrijck wagen zal met wonderens gewemel;
Mits Arthur ’t hooghste lot van schoonheyt met hem draeght,
(750) En tart Helena met de glans van deze Maeghd. Houmfrid uyt.
Ho. Mijn Heer hoe dus verblijdt? Ick wensch u goeden morgen.
Ar. O waerde vrund! voor wie ick niet en hou verborgen.
Ghy koomt hier wel te pas, en ter gewenschter tijd;
Om in mijn opper-vreughd met my te zijn verblijd.
Ho. (755) Wat is dat Graef? Ar. Ick heb den Koningh zoo belezen
Dat hy my heeft zijn Bruyd Alfreda toe gewezen:
Want toen ick hem het beeld van haer voor oogen hingh
Van stonden aen zijn vuur en minne kracht vergingh.
’t Was hem al eveneens of vrund of vreemdelingen
(760) Naer huwelijck en min van zijn Alfreda stingen.
Die slagh nam ick doen waer, en eyschte haer voor my,
En dadelijck won ick des Koninghs gonst daer by.
[fol. D4r]
Hy zal my helpen in het geen dat ick behoeve.
Ho. Ick heb voorwaer wel stof Graef om my te bedroeven
(765) Met u, en met uw zaeck die niet en mach bestaen,
En tegens Gods, en ’s Koninghs dienste wort gedaen.
Ar. Het heeft het al; de kloot die is nu al an ’t rollen.
Ho. Hoe nu toe Heer? Hoe zijn uw zinnen dus op ’t hollen?
En word ghy niet gewaer hoe slim die wegh daer gaet!
(770) Dit is een schellemstuck. Dit is een snood verraed.
Een smet Heer die oock uw na-neven zal bevlecken.
Ar. Ick noem het gauwigheyd. Gelieft u meê te trecken
Als Heymraed van mijn hard en Reys broêr, Kammeraed?
Ho. Meent ghy deelachtigh my te maken van die daed.
(775) Het eerelooste feyt, dat Godvergeten drochten
Door Duyvels argelist, en raed, ter wereld brochten,
En is ’t u niet genoegh dat ghy uw plight afgaet;
Maer tracht een ander noch te troonen tot het quaed.
Neen Graef daer hebt ghy ’t niet. Ghy moogt u netten spreyen;
(780) Maer veer daer af om my van ’t rechte padt te leyen.
Ar. Het is maer een verzoeck, en wilt ghy niet meê heen,
Blijf hier. Bewaer het huys. Adieu. Ick treck alleen.
Ho. Loop daer ghy wilt ghy zult uw plagen niet ontloopen,
Hoe bitter, en hoe duur zult ghy dit noch bekoopen,
(785) En of ghy schoon het oogh des Koninghs al ontvlied,
Daer boven is noch een die alle dingen ziet,
Uyt wiens gezicht ghy u niet wegh zult konnen packen,
Zijn scharpe prickel zal u volgen op de hacken,
Die schelmen straft met strop en roê en honden ras
(790) En noyt in boeven t’ achterhalen kreupel was.
Mitsgaders dit, zoo let en slaet acht op de handen
Van al de geen die ghy hier door maeckt tot vyanden.
De Hemel dreyghd u met een droevigh overval
Ghy zijt alreê in ’t oogh. Het Hof bespied u al.
Ar. (795) Des Koninghs gonst, en woord voor Arthur zullen strijden,
En voor de lagen en bespieders hem bevryden.
[fol. D4v]
Ho. Op wat onvaste grond dat ghy Casteelen bouwt
Die u op Vrouwen, en op ’s Koninghs woord vertrouwd
Ghy zult het, t’ uwer scha, laes, al te vroegh bevinden
(800) Dat hun gonst-molen draeyd met alderhande winden,
Nu reghts, dan slincx. Die hen eerst spreeckt die heeft hen lest,
Zy micken naer het Oost, en schieten naer het West,
En slaen noch achter uyt. Wie is de spreuck vergeten
Dat het gevaerlijck is met henliên kriecken eten.
Ar. (805) Ick acht mijn lijfs gevaer, en alle rampen niet
Als ick alleen maer sleghts Alfredaes min geniet.
Wat voort de rest belanghd, de wereld staet by ’t liegen,
En meenigh Huwelijck gemaeckt* word met bedriegen.
In Heeren Hoven gaet getrouwigheyd vermomd.
(810) Ick voegh my na de tijd. Ho Zie hoe het u bekomd. Binnen.
Ludoval, Edmund, Ridzerd.
Lu. WAt vreemdigheyd, mijn Heer, dat ons terstont ontmoeten
Zoo als wy quamen om den Koningh te begroeten
Van wegen Arthurs koomst, en wegen zijn verright.
Hy met een koel gelaet, en statelijck gezight,
(815) Vat ons op ’t eerste woord, en zey zijt niet beladen
Met noodelooze zorgh. Ick heb my weêr beraden;
Hoewel dat ick den Graef heen naer Alfreda zond;
Maer overmits dat hy de Maeghd zoo schoon niet vond,
Ben om die oorzaeck uyt die vryery gescheyden.
(820) Dus hebt ghy Heeren naer heur koomst niet te verbeyden.
Dat meer is, ick heb haer met Koninghlijck gezegh
Den Grave toe-gezeyd, die al is op de wegh
Om voor zijn zelfs perzoon Alfreda te verzoecken
Ten Huwelijck. Hoe duyster zijn der Heeren boecken.
Edm. (825) Dit is wel haest verkeerd. Hoe slaet het blad dus om?
De Koningh scheyd’er uyt, en Arthur Bruydegom?
Lu. En Ridzerd, die zoo schoon Alfredaes gaven stelden
Zal ’t moeten met een wrock, en ongena ontgelden.
[fol. E1r]
Edm. Dat is ’t slot van de zaeck. Indien hy schuldigh is
(830) Zoo reed hy an dat Schip. En ziet mijn oogh niet mis
Zo is de man daer zelfs. Lu. Hy is ’t. Laet ons hem horen. Ri. uyt.
Van waer is uwe koomst? Ri. Van de gevangen Tooren,
Daer ick een Edelman van kennis heb bezoght
By ons gevangen in de leste Schotze toght.
Edm. (835) Die zit niet op den hals. Dat is met geld te boeten.
Lu. Vreest Ridzard niet dat hy daer oock haest in zal moeten?
Ri. Ick moeten! waerom dat, wat heb ick dan misdaen?
Edm. Dat zult ghy t’uwer scha, en eer ghy ’t meend verstaen.
Ri. Een die zigh vry kend mach zijn hooft gerust opluycken.
Lu. (840) Zoo langh tot datmen hem die kop doet onder duycken.
Ri. Dan drenckt hy noch niet in het midden van de Zee.
Edm. Een stoute zwemmer drenckt in Engeland wel meê.
Ri. ’t Is wel gebeurd. Wat wil de Prins hier mede zeggen?
Wat stucken gaetmen my nu dan te laste leggen?
Lu. (845) Zijt ghy ’t niet die den Koningh an Alfreda ried,
En tegens mijnen danck. Ri. Dat stuck ontken ick niet.
Is dat een schellem-stuck? zoo heb ick van mijn leven
Meer schellem-stucken als ick noemen kan bedreven.
Is ’t anders niet. Zoo hou ick Heer my zelven vry,
(850) Ick zie nu wat het is. U Hoogheyd scherst met my.
Lu. Dat waer my leed. Ri. Hoe zijn de zaken dan gelegen?
Lu. Alfredaes schoonheyd staet den Koningh grondigh tegen.
Ri. Dat is mijn schuld niet. Edm. Ghy hebt haer hem op gedaen.
Lu. En nu ’t al omme koomd nu staet zy hem niet aen.
Ri. (855) Kan ick gebeteren dat Koningen veranderen,
En dat zy noch de schuld dan schuyven gaen op anderen?
Edm. Het is dat niet. Ghy hebt Alfredaes waerdigheyd
Te hoogh by hem verheft, en ’t schoonste voorgeleyd.
Lu. In ’t kort, ghy hebt uw Heer en ’t gantsche Hof bedrogen,
(860) Die u zoo kundelijck nu kippen op de logen.
Ri. Bedrogh noch loogens-vonden quamen noyt in mijn,
Alfredaes schoonheyd mach t’ zints wel veranderd zijn.
[fol. E1v]
De mensch vervalt zoo wel als zomerdaeghs de bloemen,
Veel grooter is ’t getal dan ick zou konnen noemen,
(865) Die ick schoon heb gekent, met wien het is gedaen
Al even eens als dorre struycken zonder blaên.
Edm. Dat maeckt uw zaeck niet goet. Seer groote haperingen
Voor u te wachten staen uyt dees veranderingen.
Lu. Het jammerd my van u, om dat ick u bemindt,
(870) Tot noch toe, Ridzerd, heb gelijck mijn eygen kindt.
Ri. Mijn Heer ick ben getroost de uytkoomst te verwachten.
Edm. Bedenck u wel, ghy moet dit zoo geringh niet achten.
Ri. Als ick my wel bedenck, naer ’t vylen van mijn schaef,
Zegh ick dat hier verschuyld een treck van Arthur Graef;
(875) Om zoo des Koninghs gonst van my-waerts af te keeren.
Looft ghy mijn woorden niet! ick zou wel durven zweeren
Dat ’t conterfeytzel, of dat die gelijckenis
Die Edgar heeft gezien, Alfreda niet en is.
Lu. Naer wie gelijckt het dan? Ri. Dat weet ick niet mijn Heeren.
Edm. (880) En waerom zeght ghy ’t dan? hoe zult ghy dit verweeren.
Lu. Hoe zoud ghy op den Graef zoodanigh feyt vermoen?
Ri. Zou ick niet durven dencken! dat de Graef derft doen.
Edm. Dat is vry veel gezeyd. En gaet u niet te buyten.
Ri. Een reyn gewisse durft haer meeninge wel uyten.
Lu. (885) Bewijs dat, zoo ghy kend, en diend het Edgar aen.
Ri. Als ick geroepen word zal ick ter vierschaer staen.
Edm. Doe zoo gelijck ghy zeght, en neem ’t ons af ten goede,
Belegh uw zaken wel, en weest wel op uw hoede. Binnen.
Arthur. Alfreda.
Ar. DAnck heb de koker-Godt, en Moeder vande Min.
(890) Danck zy den Koningh, Grootste danck hebt Koningin
Wiens liefd’ door trouws verbonden minne heeft genoten,
En nagelvast met zoete grendels houd beslooten.
O dagh van vrolijckheyd! ô dagh van geen berouw!
O dagh waer in ick kreegh Alfreda tot een Vrouw!
[fol. E2r]
(895) Geen Vrouw, maer een Goddin, en schoonder dan zy allen,
Daer Venus t’ onpas koomt om met heur pruyck te brallen.
Hoe is ’t al waerde lief? Al. Gelijck een Huysvrouw voeghd
Te wezen met heur Man, en Ega wel vernoeghd,
En als de romp van ’t lijf zich onder ’t hooft moet stellen,
(900) En onderdanigh diens geboden en bevellen.
Ar. Ach hoe verblijdt ghy my! hoe vrolick word mijn geest.
Mevrouw met reen heb ick altoos bedeest geweest
Om yet verborregens aen u, lief, te ontdecken.
Al. Wat is dat Heer? zegh op. Ar. Mijn zon, ick moet vertrecken.
(905) De Koningh met bevel, en Brieven my ontbied.
Al. En zal Alfreda dan den Graef verzellen niet?
Ar. En zou zy niet! ick dorst alleen daer niet van praten,
Want ’t u hart vallen zal uw Vader te verlaten.
Al. Zoo is ’t, en evenwel moet uw begeert geschiên.
Ar. (910) Ghy zult misschien uw Vader niet weêr levend zien,
Die oud, en bedt-rêe leyd als Gods gevangen slave,
En met het eene been alreê treed in zijn grave.
Al. Daer ghy woond is mijn Vader, en mijn Vaderland,
Of het geviel dat ick hem niet weêr levend vand.
Ar. (915) Zoo zijt ghy dan beraên om met my te vertrecken?
Al. O ja! en waer dat oock uw reys zou mogen strecken.
Ar. Wel, maeck u dan gereed. Nu heb ick ’t geen ick wouw
Verkregen, ’s Koninghs gonst, en minne van mijn Vrouw.
Koom hart, koom laet ons gaen en van mijn Heer uw’ Vader
(920) Ons afscheyd nemen, en uw Broeders al te gader.
Al. Naer uwe wil Heer Graef, ick mijne wille voegh.
Ar. Daer mooghd ghy meê bestaen, uw wil is my genoegh. Binne.
VIERDE TONEEL.
Ridzerd. Tristan. Gilberd. Koningh. Kamerlingh.
Ri. IS ’t waer dat u de Graef met zijn Gemael quam tegen?
Hy was het zelf. Ri. Zaegt ghy Alfreda wel ter degen?
[fol. E2v]
Tr. (925) Jae wel bescheydelijck. Ri. En was zy niet vermomd?
Tr. Voorzeker. Ri. Waer bejegend? Gi. In een achter-kromt,
Een padt dat eenigh is daer zelden reyzers rijden,
En afgezonderd van de Heerewegh, ter zijden.
Ri. Dat was met voordaght. Zegh hoedanigh was de stoet?
Tr. (930) Alfreda was gekleed in wit Damast, de hoed
Van Bever-hair, was zwart, de koord-band gouwd, de Pluymen
Spier wit. Het moedigh Paerd met ginneken en schuymen
Gingh danzend over wegh, een moorze Hackeney
Bereed zy, op wiens draf haer volghden een Lacquey
(935) In ’t groen, met geel geboord, de zael met goude strepen.
En ’t Paerd dat hy beschreed, zijn manen scheen te slepen,
En was van schimmel kleur. De vorder deel des stoets
Gezeten was by de Staet-Joffers in de koets.
’t Was of ’t Godt hebben wou dat wy hen daer ontmoeten,
(940) Dies ons de reden dwongh hen na behoor te groeten.
Wy lichten elck den hoed. Zy strijckt heur maskus af,
Daer zagh ick ’t schoonste schoon dat oyt de Hemel gaf.
Gi. Ick diergelijcke noyt anschoude met mijn oogen.
Ri. Bekent ghy Heeren dan dat ick niet heb gelogen?
Tr. (945) Dat wel de zaeck zoo klaer gelijck het dagh-light leyd.
Gi. De Koningh is wel dwaes dat hy daer zoo van scheyd.
Tr. Dat dunckt my zeker oock. Wat of hem mach bewegen?
Gi. Hy is nochtans een man die straten kent voor stegen.
Tr. Die Heeren schrift al leest die ken het niet verstaen.
Gi. (950) Zwijg stil daer af. Daer komt de Koning zellif aen. Konin. uyt.
Ko. Wat is hier weer te doen? Dit heymelijck vergaren
Plaght zelden voor het Rijck, of my yets goets te baren.
Wat is hier gaende weêr? Hoe zwijght ghy nu zoo stil?
Voort Ridzard zegh het my, want ick het weten wil.
(955) Zegh my wat gaet’er om? Ri. Heer niet dan beuzelingen.
Ko. Reght anders hoord’ ick, want ghy spraeckt van groote dingen.
Tr. Van ’t geen wy zagen Heer was juyst ons onderhoud.
Ri. ’t Was van Alfreda die met Arthur is getrouwd.
[fol. E3r]
Ko. Meent ghy op nieuw, my om een daghscheer heen te zenden?
Tr. (960) Niemand van allen dacht oyt zullicx voor te wenden.
Ko. En deed het Ridzard niet, toen hy my maeckte wijs
Als dat Alfreda met heur schoonheyd won den prijs
In ’t Vrouwelijck geslaght. Het welck ghy hebt gaen zuygen
Uyt vingers en uyt duym. Ri. Dees Heeren zullen tuygen
(965) Wat van de zake is. Ko. Wat zullen tuygen zy?
Ri. Het geen zy zagen Heer. Ko. Wel dan verklaert het vry.
Zaegt ghy Alfreda, spreeckt. Tr. Haer en Graef Arthur mede.
Ko. Was zy dan schoon of niet. Tr. Zy was volmaeckt van leden.
Ko. Ghy zeght het Tristan. Heeft haer ymand meer gezien,
(970) Wie was daer meêr by? Tr. Heer wy waren met ons drien.
Dees Heer, ick, en een knecht, die zullen ’t oock verklaren,
Men moet voor u mijn Heer de waerheyd nimmer sparen.
Ko. Ten is niet raedzaem oock. Hoe was Alfreda dan?
Tr. Veel schoonder Heer als ick of ymand zeggen kan.
Ko. (975) Ghy droomd. Hoe zullen wy het hebben met den ander!
Of is ’t hier van de geck, of scheeren wy malkander!
Ick heb heur schildery, en yder die het ziet,
Vind daer noch aerdigheyd noch schoonheyds schatten niet.
Tr. Ick droomde niet, daer ick het zagh met open oogen.
Ko. (980) Het alderklaerst gezight word wel door schijn bedrogen.
Ri. Zoo gaet het hier met u. Wiens scharpe oogen braef
Begogeld worden van een eerelooze Graef,
Die door een valsche vond u goedheyd gaet misleyden.
Ko. Spreeck niet te stout, het konterfeytzel zal ons scheyden.
Ri. (985) Dat wensch ick maer te zien. Tr. Zoo vindmen t’onderscheyd
Wat van de logen of de waerheyd word verbreyd.
Ko. Dat zult ghy haest bezien. Ri. Dan zullen haer de treken
Van Arthur, en de bommel t’eenemael uytbreken.
Ko. Ga Kamerlingh, en hael Alfredaes schildery.
(990) En klopt u hart noch niet, zegh, van verradery
Een Grave van zijn hals zoo schendigh te betighten.
Ri. Mijn hart gerust, dat weet van kloppen noch van zwighten,
[fol. E3v]
Dat laet ick doen die met verradery omgaen.
Ko. Daer is de Schildery, blijf wat van verre staen.
(995) Light noch wat hooger op. Ri. Hy hoeft zoo niet te reycken,
Ick zie het wel. Ko. Gelijckt het haer. Tr. Gelijck een eyken
Een Karze boom. Ko. Ay! wat voor een gelijckenis
Ghy lieden maeckt van haer, en van heur beeldenis.
Ri. Het lijckt haer, als gelijckt een Ancker by een Heugel,
(1000) Of als een bonte Koe by een gepluymde Veugel.
Zou dit Alfreda zijn, de minste oogen treck
Is schoonder als dees gansche schilderijs besteck:
Uw Majesteyt nu let of ick hem heb bedrogen,
En of ick, of den Graef, mijn vyand, heeft gelogen.
Ko. (1005) Wat zal ick zeggen! nu, ick sta geheel verbaest
En kan u noch zoo niet gelooven inder haest,
De Graef heeft my zoo vaeck zijn trouwigheyd doen blijcken,
Zoo dat ick nu niet kan zoo haest een vonnis strijcken.
Ri. Geloof uw oogen bet als verruw’-doeck of papier:
(1010) Heur woonplaets, Heer, die is geen hondert mijl van hier,
Ghy kund daer minder dan in zeven uren komen;
Dan ziet ghy wat het is en raeckt zoo uyt het dromen.
Ko. Des Graefs verzoeck op my een achterdencken geeft
Dat min of meêr hy schult an de betightingh heeft.
Ri. (1015) Wat was dat hy verzocht? Ko. Om t’huys te mogen woonen
Veer van het Hofs geraes. Ri. Om haer niet te vertoonen.
Ko. Om in gerustheyd daer te leven met zijn Bruyd.
Ri. Om dat de baken zoo niet zouden breken uyt.
Ko. Om, zoo hy zeyd, in stilt en vreê te leven mogen.
Ri. (1020) Om dat zijn Vrouw u niet zou komen onder d’oogen.
Ko. Wat raed geeft ghy my dan? Ri. Zend eenigh Hovelingh
Naer ’t Slot toe van de Graef, of zend uw Kamerlingh,
En laet by dien den Graef en oock zijn Huys-vrouw weten
Dat ghy deez’ avond noch by hen zult komen eten,
(1025) Dat hy uw plaets berey, en met uw Stoet verwacht,
Dat ghy des daeghs daer an zult rijden op de jacht.
[fol. E4r]
Dit moet de boodschap zijn, en ghy zult onderwijlen
Hem volgen op het spoor, en maecken korte mijlen.
Dat eer hy tijdt heeft om te schicken wegh zijn wijf,
(1030) Ghy hem op ’t onverzienst mooghd wezen op het lijf,
Eer hy de snof heeft wegh, of hoord de honden bassen,
Uw Majesteyt die znoo bedrieger mach verrassen.
Tr. Wy zullen met u gaen en zetten voet by steck,
Zoo ziet ghy klarelijck aen wien dat het gebreck
(1035) Van waerheyd mangeld. Ko. Het behaeghd my boven maten
Het geen dat ghy my raed, ick zal optomen laten
De Paerden metter vaerd, en ’t geen daer toe behoord,
Mijn Kamerlingh gezwind zal ick afzenden voort.
Ri. Hoe onverwacht zal hem dit zelschap overkomen,
(1040) Hoe zal hy zonder slaep noch van den Duyvel droomen. Binnen.
Arthur. Alfreda. Kamerlingh.
Ar. HOe staet Mevrouw dees plaets en dit gewest al aen?
Al. ’t Gevalt my wonder wel, dees schaduwrijcke paên
En dalen vol vermaecks, en dight geboomde lanen,
En klare bronnen, die een springh-vloet uyt heur kranen
(1045) Op kaetzen in het oogh des buyten mans wat vreems,
En rollen hun kristale droplen in de Teems.
Ar. Voorwaer Mevrouw mits ick ben tot uw dienst genegen
Heb ick dees plaets tot u vermaeck en lust verkregen;
Om dat de Londze stadt, en ’t woeligh Hofs kryoel,
(1050) U moght doen dencken op uw Vaderlijcke stoel,
Die ghy om mijnent wil zoo rustigh hebt verlaten;
Gelijck ick oock om u het Hof, en al mijn staten,
Heb opgezeyd, en dat om oorzaeck dat een Man
Twee Heeren op een tijdt van pas niet dienen kan,
(1055) Den Koningh en de Min. Dus moest een overwegen.
Ick my genoegen laet met u, en met uw zegen.
Nu zult ghy waerde Vrouw by uwen Arthur zijn
Als Koningin, en ick my tot uw dienst verpijn.
[fol. E4v]
Al. Het dienen past de Vrouw. De Mannen het gebieden.
Ar. (1060) Wie komt daer naer ons toe, wat of dit wil bedieden? Kamer. uyt
Des Koninghs Kamerlingh die afgezonden werd
Tot my. Wat of dit wil! niet goed betuyghd mijn hart.
Ka. Mijn Heer de Koningh laet na groet den Graef anzeggen
Dat hy zijn avondmael by u zal komen leggen;
(1065) Om morgen met den dagh te rijden* op de Jaght.
Ar. Hy zal my welkoom zijn. Na mijn geringe maght
Ick hem onthalen zal, en statigh rijden tegen.
Keer weêr, en boodschap dit u Heer van mijnent wegen. Kam. bin.
Hoe nu toe bange ziel! hoe haest verkeert het luck!
(1070) Hoe ras verjaeght men oock de blijschap door de druck!
Ha onverwachte bôô! zult ghy dees tydingh brengen,
En zoo mijn zuyckre Wijn met gal en edick mengen?
Wat raed nu om ’t gevaer en plagen te ontgaen?
Zal ick noch durven voor des Koninghs oogen staen.
(1075) Voor my is kleyne vrees. Maer komt hy te beschouwen
Het aengezight en de schoonheden van mijn Vrouwe,
Zoo is ’t met my gedaen. Een droevigh eynd my naeckt,
Alfreda is te schoon, heur schoonheyd is volmaeckt,
En niemand van die geen die haer gezight beoogen
(1080) Zal anders zeggen, als, de Koningh is bedrogen,
En zellefs ziet hy ’t best. Waer dan met Arthur heên!
Hem levend branden of van lidt tot lidt ontleên.
’t Is best dat ick zijn komst, en tooren ga ontloopen;
Eer ick de wreedste dood van allen moet bekoopen;
(1085) Doch ’t is geen vluchtens tijdt, de Koningh nadert vast,
En heeft my al zoo goet als met zijn klauwen vast.
Wat doe ick dan! ick moet nochtans een uytkomst vinden,
Wie ken my helpen, hier is niemand van mijn vrinden;
Alleen Alfreda kan my helpen uyt die nood,
(1090) Zoo veer zy wil dat ick ontduycken zal de dood.
’t Is best dat ick haer dan de zaeck te kennen geve:
Want tegenwoordigh hanght aen haer mijn dood of leven,
[fol. F1r]
En dees tijds overval geen uytstel en verdraeght.
Al. Wat deerd uw liefste dat ghy dus inwendigh klaeght,
(1095) Uw harts benauwtheyd doet Alfredaes oogen leken.
Ar. Zal ick het zeggen; Ja, ach! stomme tongh wilt spreken.
Helaes! het kan niet zijn. Al. Ay zegh het my, mijn Heer,
Uw pijn dat is mijn pijn, uw zeer doet my oock zeer,
Misschien door eenigh raed dat ick u wond mocht stelpen.
Ar. (1100) Och ja! mijn waerdste, als ghy wilt, ghy kond my helpen.
Al. Verzwijghd ghy dit dan noch? Nu Arthur zegh het dra.
Ar. Voor eerst zoo bid’ ick dan Mevrouw mijn lijfs gena;
Alzoo ick tegens u op ’t hooghste heb gezondight.
Al. Waer in doch? Ar. In het geen ick u noyt heb verkondight.
Al. (1105) Wat is dat Heer? rijs op. Ar. Dat past de schelmen niet,
Als my, en mijns gelijck; doch ’t geen dat is geschiet
Geschiet moet blyven. Wilt een heete min vergeven
’t Geen ick, geprickeld door zijn sporen, heb bedreven.
Al. Ick weet niet wat ghy zeght. Al ’t geen ghy tegens mijn
(1110) Door min bedreven hebt zal u vergeven zijn.
Uw min dat is mijn min, zijt niet te onverduldigh,
Is daer yet in mildaen, zoo zijn wy beyde schuldigh.
Sta op, sta op mijn Heer; of laet my toe dat ick
U knielend’ dienen mach nu van dit oogenblick;
(1115) Wat leyd u op het hert? Ar. Het geen ick niet kan uyten.
Al. Mijn Heer ick kan uyt deze reden niet besluyten.
Ar. Zoo weet dan dat ick heb het snoodste feyt volbracht
Dat oyt verradery zond ymand in ’t gedacht.
Al. Wat is dat? Ar. Toen ick van het machtigh Hof van Londen
(1120) Naer uw Heer Vader van den Koningh was gesonden
In Ambassaetschap, om een huwelijcks verbond
Met u en met mijn Heer te sluyten, als ick vond
Zoo schoon te wezen u, als ’t Hof toen van u waeghde,
Doch overmits dat ghy mijn oogen zoo behaeghde,
(1125) Heb ick mijn Koninghs last te buyten durven gaen,
En deed’ den Koningh door een looze treck verstaen
[fol. F1v]
Dat ghy zoo schoon niet waert. Oock ben ick met believen
Des Koninghs weêr verreyst naer u, en door zijn brieven
Verkregen u tot Vrouw naer mijn verliefde lust,
(1130) En heb zoo eyndelijck mijn minne-brand geblust.
Al. Wat hoor ick van u Graef! dat al uw vryerijen
Niet anders steunden als op snôô bedriegerijen?
Ar. Mevrouw het is geschiet. Nu ’t aêrs niet wezen kan,
En ghy mijn Vrouw zijt, en ick uw getroude Man,
(1135) Wy hebben beyd belooft te leven en te sterven,
En zoo ghy my bederft, ghy zult u oock bederven.
Nu kniel ick andermael, en val voor u ter neêr,
Bevry uw Bedgenood, bevry uw Man, en eer.
Mijn schuld is groot en znood, dat wil ick wel bekennen:
(1140) Maer teysterd ghy uw neus ghy zult uw aenzight schennen.
Vergeef het my Mevrouw, dees eerste en leste schuld
Die ghy bevonden hebt, of oyt bevinden zult
Aen my, die nu alleen op uw’ gena moet leven,
Medogende Gravin, wist het uw Graef vergeven.
Al. (1145) ’t Is haest vergeven, datmen niet zoo haest vergeet.
Ar. Geloof Mevrouw dat het my meêr als u is leet.
Al. Dat ’s niet te weten Heer. Hier helpen beên noch klagen;
Het geen geschiet is moet ick met geduld verdragen.
Ar. Is ’t dan vergeven, lief? Al. Heb ick zoo niet gezeyd.
Ar. (1150) Zoo is de zwaerste rotz’ my van het hart geleyd.
Al. Ghy zijt wel van de rotz’; maer dobberd noch in ’t midden
Van de Zee baren. Laet dit knielen en het bidden.
Ick zegh u Grave noch het geen ick zeyde flus,
En al de schuld word u vergeven met dees kus.
Ar. (1155) O roem-vermaerde Vrouw! noch moet ick yet begeeren
Op u. Ghy weet het wel hoe dat de schoone kleeren
Op-toyen een perzoon, die daer door schoonder rijst,
Gelijck een Schildery verçierd word van de lijst.
Het kleedt dat maeckt de man, en die het meeste brallen
(1160) In kleedingh, daer op zietmen dat de oogen vallen.
[fol. F2r]
Op dat uw schoonheyd dan van niemand word bespied,
Zoo treck voor al aen ’t lijf uw schoonste kleeren niet.
Ick weet wel raed om dit by Edgar goet te maken,
Ghy zijt bekommerd met het huys en koken zaken.
(1165) Al zijt ghy niet gepronckt na staet en waerdigheyd
Men schrijft het toe uw vlijt, en uw’ zorghvuldigheyd.
Dit is het geen dat ick op u had te verzoecken,
Ghy kent u na de tijdt, en na mijn aenzight doecken.
’t Is overtijdt dat ick zijn Majesteyd begroet.
Al. (1170) Ga heen gerust, en treck uw Koningh te gemoed.
Aen my, noch aen mijn wil, en zal ’t u niet ontbreken.
Ar. Met vryer harten ga ick dan den Koningh spreken.
Al. Hoe sleght de man is die de vrouwen zoo geloofd.
Ar. Adieu Gravin, adieu. Al. Adieu Graef zonder hoofd. Art. bin.
(1175) Waend ghy, ô schellem die uw Heer zoo hebt verraden,
Dat ghy volstaen zult met mijn woorden van genaden!
Daer zy het ver af. Een die zijn Heer meesters trouw
Te leur zet, is niet waerd getrouwheyd van een Vrouw.
Wel hoe! Alfreda dan dus schandelijck bedroogen,
(1180) En van den Koningh, van mijn Bruygom af getoogen!
Een Graven Dochter die moght wezen Koningin
Van Engeland, dan nu niet meer als een Gravin,
En inder daed Slavin, die hy houwd als gevangen,
Met jalouzy, onnut, en achterdocht, behangen.
(1185) Meent hy dat ick, gelijck een slet-vinck van de straet,
Verschynen zal in een verachtelijck gewaed,
Besleurt, bestort, begruyst, van ragh en asch bestoven,
Om zoo my voor zijn Heer van schoonheyd te berooven?
Dat doet Alfreda niet, zy treckt van stonden aen
(1190) Het beste dat zy heeft, heur bruylofts kleedren aen,
En zal haer met juweelen op het rijckst behangen,
En met aentrecklijckheyd, den Koningh zien te vangen.
Op dat getuygenis van my de wereld geeft,
Dat zich Alfreda met groot reght gewroken heeft. Binnen.
[fol. F2v]
Arthur. Koninck. Alfreda.
(1195) NAer plight, en naer mijn staet koom ick u hier ontmoeten,
Om met een welkoomst en geluckwensch te begroeten.
Gelijck het blijckt, zoo heeft mijn Heer wel wegh gespoeyd,
En is uw Majesteyt van ’t reyzen niet vermoeyd?
Wy naderen ons Slot, daer plaets zal zijn te rusten.
Ko. (1200) Ick ben gansch niet vermoeyd, ick reed de wegh met lusten,
En was nieuws-gierigh hoe dat ik u vinden zouw,
In deze nieuwen staet, huys houden met uw Vrouw.
Ar. Het gaet wel, na de tijdt, en zoo gelijck wy wenschen,
Wy leven met in elkaer als twee vernoeghde menschen.
Ko. (1205) Dat lusten my te zien, oock heb ick langh getracht
Ontrent u huys my te vermaken met de Jacht
Van ’t Bos-zwijn, alzoo haest ’t my eenighzins mocht beuren,
Om dat onzaght uyt zijne morgen-slaep te steuren,
En zijn slagh tanden scharp den vorcken spits te biên,
(1210) En met een jaght-spriet hem te klouwen in zijn knien.
Ar. Ghy koomt dan recht te pas. Ick heb alreê de honden
Met het gereetschap, naer het Bos voor uyt gezonden;
Doch nu van avond niet meer om de Jaght gedocht:
Maer deze tijdt met vreughde en lusten door gebrocht.
Ko. (1215) Alfreda zal ons dan gezelschap moeten houwen,
Ick ben begeerigh om mijn oude lief t’aenschouwen.
Ar. Zy is ’t bezien niet waerd, wat wil de Koningh zien?
De schoonheyd van mijn Vrouw heeft doch niet te bediên.
Ko. Voor ’t geen dat zy dan is zal ick haer oock bekijcken.
Ar. (1220) Mijn Heer dan zien zal dat hem niet en zal gelijcken.
Zy neemt de huys-dienst waer, en is heel ongezien,
En ongehavend om uw wellekoom te biên,
Ja zou van schaemte, na u drie woorden kunnen spreken. Alf. uyt.
Och hier koomt zy gelijck een Venus uyt gestreken.
(1225) O Godt! ick ben om hals. Daght ick dat my een Vrouw
Zoo listelijck behalen en verraden zouw.
[fol. F3r]
Ko. Wat zeght ghy Graef. Ar. Ick zegh dat Vrouwen haer vergeten
In hooverdy, niet doen het geen haer word geheeten.
Ko. De Vrouwen niet alleen: maer Graven doen dat oock.
Ar. (1230) Hoe zeght ghy Heer. Ko. Wat heeft Alfreda met de roock
En koken lught te doen om in die dienst te smoren,
Tot welcke vuyligheyd zy niet en is geboren.
Is dit uw Huys-vrouw Graef?. Ar. Dit isse die ghy ziet.
Ko. Wel zeper zy is noch zoo bijster lelijck niet:
(1235) Maer reedlijck in mijn oogh. Hoe kan zy met heur loncken
Noch verre van hem af, een Koninghs hart ontvoncken!
Ar. Ach lichte kooy! hoe dapper pijnight ghy mijn geest.
Ko. Ghy hebt zoo qualick noch te marrickt niet geweest:
Want in uw Huys-vrouw oock al schoonheyds glinsters leggen.
Ar. (1240) Uw Majesteyt geliefd dat spotswijs zoo te zeggen.
Al. Heer Koningh wellekoom, den langh gewensten dagh
Datick in goeden doen mijn Heer den Koningh zagh.
Die ick vaeck heb gewenscht ten dienst te mogen wezen,
Tot welck my het geluck den wegh nu baend by dezen.
Ko. (1245) Gravin ick danck u zeer. Hoewel ick Koningh ben,
Ick u nochtans voor mijn dienersse niet en ken:
Maer voor vriendinne. Dat ghy altoos zult bevinden,
Gelijck u Man oock is een van mijn beste vrinden.
Ar. ’t Is onverdient mijn Heer. Ko. Uw deughd en uwe trouw
(1250) Verdienden dat by my. Ghy hebt een brave Vrouw.
Ar. Zijn Majesteyt gelief met ons liên niet te spotten,
Die zijn gezondheyd heeft mach by zijn buren vlotten.
Ko. ’t Behaeghd my wel dat ghy uw Vrouw zoo deftigh kleed.
Ar. Aen zulcken is de praght en preutsheyd best besteed.
(1255) Die gene die natuur niet wel heeft konnen raken
Die moeten ’t door de konst in kleedingh weer goet maken.
Ko. Zeer zelden schoone kleeren Vrouwe-liên misstaen,
En die de kleeren heeft die treckt de kleeren aen.
De kleederen oock wel wat vreemts te wege brachten.
Al. (1260) O eerdief! derft ghy nu mijn schoonheyd noch verachten
[fol. F3v]
In ’s Koninghs byzijn, en der Edellieden hoop,
En Huysgezin, en geeft ghy noch geen beter koop.
Ick zweer, ghy zult eer langh een ander deuntjen zingen.
Ar. Met oorlof Heer ick ga. Ko. Ga oock ghy Hovelingen.
(1265) Alfreda hoor, een woord, en schick u by my neêr.
Al. Ontschuldigh my hier van. Ko. Neen, kom ’t is mijn begeer.
Al. Om dan uw Majesteyts gebodt niet te verachten
Wil ’k liever onbeleefd als wederspannigh’ slachten,
En zitten by mijn Heer, midts ’t is des Koninghs wil.
Ko. (1270) Alfreda ’t valt my in, of eenighzins verschil
Was tusschen u en tusschen uwen Man gerezen.
Ontken het niet, ick kan het uyt uw aenzight lezen.
Al. Mijn Heer, wat zou het zijn, de schoonste Zomer-daegh
Word menighmael vermenghd met zware donder vlaegh.
(1275) ’t Is altoos niet voor wind. Geen dingh hier stand kan houwen,
Den Echten-staet is oock met zoet en zuur gebrouwen.
Ko. Maer wêe hem die den eersten grond-steen daer af leyd,
En oorsprongh is van tweedracht en oneenigheyd.
Ick weet hy heeft u tot misnoegen, reên gegeven.
Al. (1280) Daer is wat an, men moet vergeten en vergeven.
Ko. Niet altoos: want men terght de goeden wel te veel.
Al. ’t Gedenck van ongelijck maeckt zwaerder het krackeel.
Ko. De naeu beslooten vlam in ’t eynd noch uyt moet barsten,
En pezen van een boogh te langh gespannen, knarsten.
Al. (1285) De reedlijckheyd die temd ’t oploopende gemoed.
Ko. Een aengedane spijt verdraeght geen edel bloed.
Of weet ghy noch niet hoe ghy van hem zijt bedroogen?
En hoe hy my heeft van uw minne af getogen
Door Schilderijs bedrogh, en glimp van trouwigheyd?
Al. (1290) Ick weet het al te wel. My is genoegh gezeyd.
Ko. Is zulck een booze daed geen quade straf dan waerdigh?
Al. Die om zijn misdaed lijd, mijn Heer, die lijd reghtvaerdigh.
Ko. Zoo maghmen dan uw Man die straffe wel doen aen?
Al. Na zijne wercken zal hy dan zijn loon ontfaen.
[fol. F4r]
Ko. (1295) Zoud ghy Alfreda, van u lief zoo konnen scheyden?
Al. Ja, waerom niet mijn Heer, ick na die tijdt verbeyde.
Ko. Wat dunckt u, dat ick u nam tot mijn Koningin.
Al. Dat heeft voor dezen oock geweest des Koninghs zin.
Ko. Dat is het noch. Ghy hebt my t’eenemael betooverd.
Al. (1300) Uw Majesteyt heeft oock Alfreda heel veroverd.
Ko. Geeft het u wonder dat ick zulcke schoonheyd min?
Al. Het is al Koninghlijck dat ick in u bevin.
Ko. Maer Goddelijck dat in Alfreda word gevonden.
Al. En Edgars lof en kan de wereld niet verkonden.
Ko.(1305) Laet my die lieve mond de terger van de mijn
Eens kussen voor het eerst. Al. Het zal de lest niet zijn.
Ko. Dat hoop ick oock dat wy die dickmaels zullen plucken.
Al. En dat niet als de dood ons ’t kussen zal ontrucken.
Ko. Daer moet dan ’t zegel by zijn van ons tweede kus.
Al. (1310) Waerom de darde niet? ick zoo mijn brand niet blus.
Ko. Een kus en blust geen vlam, maer doet die meer ontsteken.
Al. De minne doet den eenen vlam door d’ander breken.
Ko. Op nieuwe reeckeningh. Die kus my leven doet.
Al. Ach zoo, mijn Heer, ach zoo, dat doet mijn zieltjen goed.
Ko. (1315) Alfreda, by dees kus, en by mijn Kroon ick zweere
Dat al het geen dat ghy van Edgar zult begeeren
Ghy dat verkrijgen zult. Al. Ick ken my dan zoo kloeck
Dat ick uw Majesteyt zal vergen een verzoeck.
Ko. Is dat niet Arthurs hoofd. Al. Ghy zult niet meer eerst raden.
Ko. (1320) ’t Is u geschoncken. Ick ontzegh hem mijn genaden.
Al. Of hy dit hoorden dat wy spraken dus van hem?
Ko. Zoo hoord hy dan zijn vonnis van des Koninghs stem.
Al. Wat vreughde zullen wy niet uyt zijn dood be-erven.
Ko. Daer om gedocht mijn hart. En laet den booswicht sterven.
Al. (1325) Een dingh verzoeck ick Heer, dat hy door u gebodt
Naer zijn verdiensten, niet gedood wort op ’t Schavot.
Ons beyder eer en kan die schande niet gehengen.
Ko. Wat ander middel om hem dan om hals te brengen?
[fol. F4v]
Al. Wat raed en weet geen Vrouw: zo haest als ’t morgen daeght,
(1330) En hy benevens u gezelschap mede jaeght,
Doet om een haver stroo twee van uw Jonckers vechten,
Zend hem dan darwaert heen die moeyten te beslechten.
Ghy hebt wel onder u die onder dat beleyd
Waer nemende den leus, den Graef dan nederleyd.
Ko. (1335) Ick heb hier gasten die dit zullen klaren aerdigh,
Hoewel zijn schellem-stuck een grooter straf is waerdigh.
Ick vollegh u gebodt, en geef van stonden aen
Dit een oft twee van mijn getrouwtste te verstaen.
Al. Eerst noch een kus, eer dat wy van malkander scheyden,
(1340) Ick zal u onderwijl in ’t eet zalet verbeyden. Binnen.
Ridzard. Tristan.
Ri. HEer Tristan, onder ons een woord in vryigheyd.
Zoud ghy uw Koningh wel ten dienste zijn bereyd
In een byzonder stuck? Tr. Dat hoeft ghy niet te vragen.
Ick voor den Koningh ben gewend mijn lijf te wagen.
(1345) Wat is ’t dat hy begeerd? Ri. Eer hy an tafel gingh
Ontbood hy my by hem door zijnen Kamerlingh.
Hy heeft my daer volmaght, en oock de last gegeven
Om onzen waerd, den Graef te brengen om het leven.
Ick heb een man van doen, die ’t met my t’ zamen spand,
(1350) En mits ick niemand daer bequamer toe en vand
Als u, heb ick u tot mijn nood-hulp uytverkooren.
Tr. Ick ben tot ’s Koninghs dienst, en tot den uw gebooren.
Hoe zou dit toegaen? Ri. Broêr, de tijdt gedooght het niet
Dat ick het u verhael. Licht ymand ons bespiedt.
(1355) Ga met my op een plaetz’ daer ick u zal ontdecken
Hoe dat het daerom leyd. O Graef! uw herzebecken
En heele lijf, zie ick van nu af leggen dood,
Zoo haest als ’t purper van des uchtens sluyer, bloot
Over het bruyne net van ’t aerdrijck op zal steken
(1360) Zal Ridzard zich oock van zijn grootste vyand wreken.
[fol. G1r]
Dit is mijn opzet. In die schoenen ga ick vast,
Bequamer niemand oyt tot zulck een grage last. Binnen
Arthur. Koningh. Ridzerd. Tristan. Kamerlingh.
Ar. HOe sparteld mijn gemoed, wat ysselijcke dromen,
Met trillende anghst, en schudden my te voren komen!
(1365) Terwijl een ander rust, als Meester, en als Knaep,
Ja stomme Beesten, hen verquicken met de slaep,
En brengen wel gerust de nachten aen den morgen,
Zoo blijf ick wakend, en bedoven in de zorgen.
De koude vrees, helaes! blijft my gestadigh by
(1370) Hoewel ick uytgestreckt lagh aen Alfredaes zy.
Het koude zweet barst uyt, en an mijn hairen hangen
Geparste droppelen, en big’len op de wangen.
Een spoock waerd in mijn breyn, hoe dat ick werd geleyd
Ter plaetze daermen had voor my de dood bereyd.
(1375) Twee Honden, die als kacks getrouwe vrunden speelden,
En met hun vleyery met tongh en staerten streelden,
My brachten in een Bosch, daer hoord ick een geschreeuw,
En ’t brullen van een felle Tyger en een Leeuw,
Die beyde my op ’t lijf verbitterd quamen stoten
(1380) En voort vernielden met hun tanden en hun poten.
De Honden tasten toe, een yder even graegh
Hun darmen vulden en hun hongerige maegh
Met mijn verpletterd vleysch, en reten ’t met hun tanden
By lappen van malkaer en brochten ’t voort te schanden.
(1385) Dees vreezelijcke droom die was zoo haest niet uyt,
Een ander volghd’er op, daer lagh een nieuwe Schuyt,
De Schipper en zijn maet my beyde quamen bidden
Om meê te varen, en zy zetten my in ’t midden.
Door ’t grijpen van het zeyl en sling’ren van de koord,
(1390) Zoo raeckten onverziens een Bootsman buyten boord.
Ick sprongh hem na, alzoo de man niet zwemmen koste,
En zonder mijn behulp gewis verdrencken moste;
[fol. G1v]
Doch zoo ick meende hem te bergen op het land
Wierd ick verradelijck van dien Matroos vermand,
(1395) Een ander schiet’er toe, en doet my onderduycken,
Alwaer ick tegen wil mijn oogen toe moest luycken.
Hy stouwd my onder stroom. Het nat verstickt mijn mond,
En ick geraeckte zoo om ’t leven aen de grond.
De Schipman en den ander deelden voort mijn kleeren,
(1400) En eygenden den buyt, en pronckten met mijn veeren.
Dees droomen luyden vreemd, en ick niet anders ken
Hier uyt besluyten, als dat ick verlooren ben.
De Koningh vrees ick heeft mijn doen wel konnen mercken,
Alfreda zal misschien hem in dit stuck oock stercken.
(1405) Maer aengezien dat zy my beyde goet gelaet
Tot noch toe blijcken doen, ducht ick van hen geen quaet;
Hoewel dat ick misschien my hier in kan bedriegen:
Want ’t uyterlijck gelaet van Princen wel kan liegen,
Het leyd my op de leên dat d’een of d’ander dagh
(1410) Ick noch ten duursten zal betalen het gelagh.
Wat hoor ick voor gedruys? Het vollick komt van boven,
En zijn vroegh in de weêr om op het wilt te rooven.
Koninck met sijn Staet uyt.
De Koning komt daer oock. Heer hebt ghy wel gerust?
Ko. Zoo tusschen beyden, mits de overgroote lust
(1415) Van jagen, daer mijn zinnen waren meê behangen,
Was oorzaeck dat geen slaep my deze nacht kon vangen.
Ar. Gelieft mijn Heer, dat wy op-nemen het onbijt.
Ko. Het is my noch te vroegh. Ri. ’t Is geen ontbytens tijd.
Tr. De tijdt te dierbaer is om die zoo te verliezen.
Ar. (1420) Wel aen wy willen dan de naeste wegh verkiezen.
Ko. Koom Arthur leyd ghy ons, ghy kend de wegen best.
Ri. Hoe weynigh weet ghy dat ghy jagen zult voor ’t lest.
Tr. Hoe weynigh weet ghy dat ons netten zijn gehangen,
En dat wy passen maer alleen om u te vangen.
Ar. (1425) In ginze schuur daer is de Wildt-schut en het ruygh,
Met de bloet-honden en de bracken, en al ’t tuygh
[fol. G2r]
Dat daer toe hoort. Ri. Het tuygh en al de haze winden
Zijn hier al vaerdigh om den Jager te verslinden.
Ar. Wat zeght ghy Ridzerd? Ri. Niet, als van de wayery,
(1430) En van het wilt gediert. Ko. Nu laet de honden vry
Elck een pas op zijn waght, hier dient geen tijdt verlooren.
Ar. Za mannen wacker aen. Steeck op den toeters Hooren.
Ri. Op dat uw uytvaert met Kornetten word beluyd.
Tr. Is ’t noch geen tijdt. Ri. Het doet, za treck den degen uyt.
Tr. (1435) Verweer u dan. Ri. Ick zweer ghy van mijn hand zult sterven.
Ko. Hoe is het daer te doen met houwen en met kerven?
Wie is zoo stouwt dat hy hier trecken durf van leer.
Ga Arthur al uw best en legh die twist ter neêr.
Ar. Ick ga. Houw op van u geveght en strijd ghy Heeren,
(1440) Hou op uyt ’s Koninghs naem. Hou op ’t is zijn begeeren,
Hou op, houd mannen op, hou op van dit bedrijf.
Ay my! wie rijght my daer een lemmer door het lijf?
Ri. Leer Arthur door bedrogh den Koningh te verleyden.
Vraeght ghy noch wie het doet? wy doen het met ons beyden.
(1445) In ’t scheyden van de marckt men best de Koopliên kend.
Ar. Dit ’s weer een nieuwe steeck die ghy my Ridzard zend.
Tr. Waer is den znorcker nu, dien schuyfel-bouwt gebleven,
Die zoo onnoozel broght dees eed’le Graef om ’t leven?
Ri. Ach wat heb ick gedaen! de steeck is my gemist,
(1450) En heb getreft daer ick het niet had op gegist.
Ka. Is daer geen raed toe om den Graef zijn wond te stelpen?
Ar. Ach neen, ’t is al te laet, en niemand kan my helpen.
Ick voel de dood genaeckt. Vergeef mijn schulden Heer
Gelijck als ick vergeef mijn schuldenaren weêr.
Ri. (1455) Hy heeft het af geleyd, hoe zullen wy ’t nu maken?
Tr. Ick weet het niet. Ko. Hoe staet het ginder met de zaken?
Ka. Mijn Heer heel droevig. Ko. Hoe? Ka. De Graef die hen verbood Het vechten uyt uw naem bleef in het scheyden dood.
Ko. Wat droeve maer is dit! hoe zal Alfreda klagen,
(1460) Wanneer men aen haer huys dees tydinge zal dragen?
[fol. G2v]
Hou op van jagen. Hoe verkeerd dit spel in rouw!
Ick ga weêr naer het Slot en troost de Weduw-vrouw.
Dit ongeluck, voor haer niet over is te komen.
Daer zy voort acht op den handdadiger genomen,
(1465) En wie de Moorder zy. Ka. ’t Is onverhoeds geschied.
Ko. Het is dan even veel of onverhoeds of niet.
En die schuld hebben, zal ick straffen aen den lijve,
De dood van Arthur zal niet ongewroken blijven.
Brengh ’t lijck naer binnen toe, en spiegel u hier aen
(1470) Hoe haestigh dat het met de menschen is gedaen. Binnen.
VYFDE TONEEL.
Houmfrid. Pagie.
Ho. UW Heer is dan zoo dood, en alles gaet verlooren?
Ick heb hem wel gespeld die rampen van te voren.
Pa. Hoe dat mijn Heer? misschien ghy eenigzins verstand
Van ’t lezen des geboorts, of ’t raden uyt de hand,
(1475) Of andre konsten weet, of het bescheyd der droomen.
Ho. Ick zach zijn val allenskens van te voren komen.
Hoe gaet het met de Vrouw? Pa. God beter, niet te wel.
’t Schijnd schier dat mijn Heer is vermoord door haer bevel,
Of met opzette wil, ten minsten met voorweten.
Ho. (1480) Hoe dat, en heeft zy dan den dooden niet bekreten?
Pa. Zoo haest d’ontzielde Graef, op een verheven baer
Wierd treurigh thuys gebroght, zy maeckte zulck misbaer,
Dat zy een steenen hart beweeghde tot ontfarmen.
Het schreyen hield niet op, noch ’t zuchten noch het karmen.
(1485) Zy krabd heur wangen op, de handen van malkaêr,
De oogen in de lucht, de nagels in het hayr.
Wat troost de Koningh gaf, zy wou naer hem niet hooren,
Zy wenschte menighmael in druck te mogen smooren.
Het huys was vol geweens, vervuld met klaght en rouw,
(1490) Begaen met Meesters dood, begaen oock met de Vrouw.
[fol. G3r]
Waer men zich wende was verdriet aen alle zijden,
Een yder een hadd’ met de Weduw medelijden.
Ho. Is ’t wonder daermen is dat Man en Huys-vrouw scheyd,
Datmen als dan beweeghd word tot meédogentheyd!
Pa. (1495) Het doode lichaem werde na gebruyck en waerde
Met groot gesleep in zijn Kapel gebrocht ter aerde.
De Koningh, zoo het scheen, deed’ oock een vrunden proef,
En gingh, benevens andre Grooten, meê te groef.
’t En leed niet langh daer na, Alfreda laet heur wooningh,
(1500) En koomt tot Londen daer huys-houden by den Koningh.
Heur naem aldaer geeft niet den alderbesten lught,
Een vreemde spraeck van haer verspreyd, zich door ’t gerucht,
Of zy met Edgar wel den doodtslagh hadt beschoren,
En t’ zamen tot den Graef zijn ondergangh gezworen,
(1505) Te meer zy anders niet dan haere wellust schept,
En van den dooden, noch de moorder niet eens rept,
Die zoo verzoght hadt datmen Arthurs dood zou wreken
Die hoordmen nu van ’t een noch van het ander spreken.
Ho. Hoe weet ghy al dit werck? Pa. Ick trock met de Gravin
(1510) Als zy in ’t heymelijck opbrack haer huysgezin,
Om het gezelschap van den Koningh te verkrijgen,
En ’t geen dat ick wel meer gezien heb zal ick zwijgen.
Ho. Ick had Alfreda zullicx nimmer toe vertrout;
Dan menigh doet te voren dat hem namaels roud.
(1515) Zijt ghy noch in haer dienst? Pa. Ick heb heur dienst verlaten.
Ho. Waerom doch? Pa. Om dat ick haer doen en handel hate.
Ho. Waer treckt ghy nu naer toe? Pa. Heer, naer mijn Vaders huys
Ontslagen van het Hof, en al het Hoofs gedruys,
En midts ick wesen most, mijn Heer, in dese hoecken
(1520) Kon ick nalaten niet u hier eens te bezoecken,
Om d’oude kennis, en de vruntschap van mijn Heer.
Ho. Het geen ghy seght is klaer, en ’t doet my oock noch zeer,
Ons vrundschap was seer groot, en zou misschien ons leven
Niet hebben af gegaen, zoo Arthur waer gebleven
[fol. G3v]
(1525) De man, en zulck een vriend als hy te voren was,
En over die tijdt is al langh gewossen gras.
’k Zegh dit alleen. Was hy den Koningh trouw gebleven
Ick had zijn huys en vrundschap nimmermeer begeven.
Pa. Na dat uw zeggen is, zoo had mijn Meester schuld.
Ho. (1530) Hy was niet vry daer af. Mijn voorzegh is vervuld,
Als dat hy aen een quade dood doch zoud’ geraken;
Dan nu, het schijnt wel, ’t is ’t beloop van ’s werelt zaken,
Altoos veranderlijck, en nimmer in een doen.
Gaen wy, ’t is Tafel tijdt, de Zon is over noên.
(1535) Wy zullen over ’t mael daer breeder af gaen teemen.
Ick overdenck wat eynd Alfreda oock zal nemen. Binnen.
Alfreda. Ridzard.
Al. AL ben ick schoon ten Hoof geacht als een Gravin,
Ick ben daerom nochtans geen Edgars Koningin.
Of wel de Koningh my beloften deed van trouwen,
(1540) Zoo twijffel ick nochtans of hy zijn woord zal houwen;
Om dat hy uytstel zoeckt van tijdt, van dagh tot dagh,
En echter hoor ick noch van trouwen geen gewagh.
Was Arthur niet om hals; was Arthur niet om ’t leven,
Ick by den Koningh my zou nimmermeer begeven.
(1545) Wat voordeel heb ick van hem, anders dan het bedt
Dat dagelijcks hy met zijn hoeren noch besmet.
Alfreda is ’t met u dan oock zoo verd gekomen
Dat ghy zult onder dat getal zijn angenomen!
Zoo zy het Godt geklaeght. Die wal moet zijn gestut,
(1550) En voor de stormen, die haer naderen, beschut.
Ben ick dan van mijn hoop, en van de Kroon versteken?
Zoo zweer ick dat ick my zal aen den Koningh wreken.
In wiens by-slapen dat ick niet gevinden kan
Het geen dat ick genoot by mijn gewezen Man.
(1555) Ach! met verwisselingh heb ick te veel verlooren,
En in de plaets van die my liefhadt, en verkooren,
[fol. G4r]
Een die my voor een hoer en scheuck zal schieten op,
En walgende op ’t lest noch geven zal de schop.
Neen dat zal zoo niet gaen. De Koningh zal eer sterven,
(1560) En die de meeste maght heeft zal de Kroon dan erven.
Al is ’t een stout bestaen, den stouten helpt ’t geluck,
De bloode kreupels krijgen slagen met de kruck.
Wil ymand in dit stuck de hand my helpen houwen
Zijn loon zal zijn dat hy zal met Alfreda trouwen. Ridzard uyt.
(1565) Daer koomt de rechte man, zoo die my by wil staen,
Zoo zijn mijn zaken klaer en zoo goed als gedaen.
Ick meen voor deze visch te zetten zoo mijn fuycken
Dat hy mijn schakels, noch mijn hoeck niet zal ontduycken.
Ri. Het schijnt Mevrouw dat ghy met droefheyd zijt belaên.
Al. (1570) Met ’t geen Heer Ridzard dat ghy licht zult konnen raên.
Ri. Leyd Arthur noch in ’t hart? is die noch niet vergeten?
Al. Zijn geest gestadigh noch door wandelt mijn geweten.
Ri. Zoo klaegh dan over my, ick ben daer oorzaeck van.
Al. Dat onheyl, Heer, mijn hart u niet toe schryven kan.
Ri. (1575) Om dat het onverdaght, en heel onwetend beurden.
Al. Dat ick, helaes! met al mijn huysgezin betreurden.
Ri. ’t Geen ick opnoozel dee, ick bidt my dat vergeeft.
Al. Dat doe ick garen aen een die geen schuld en heeft.
Ri. Die schuld heb ick, dat hy door my is dood gebleven.
Al. (1580) Hy schuldigh is die u daer last toe heeft gegeven.
Ri. Daer weet ick heel niet af. Van dat woord ick verschrick.
Al. Schrick daer af niet. Ghy weet het alzoo wel als ick,
En beter oock, wie dat die last u hadt bevolen.
’t Is qualick manck te gaen verby de kreupel scholen.
Ri. (1585) Wie is het dan Mevrouw? Al. Degene die ghy diend,
De Koningh uwen Heer, kent ghy hem niet, mijn vriend?
Ri. Ick ken den Koningh wel; maer niet in zulcke zaken.
Al. De Koningh zeyd het zelf, wat wilt ghy doch missaken.
Ri. Zijn Majesteyt zeyt dit uyt boerterye sleght.
Al. (1590) Zoo lieght dan een van tween, de Meester of de Knecht.
[fol. G4v]
Ri. Dat past ons geen van beyd’. Al. Nu Ridzerd laet dat steken,
Ick ken uw wel van ouwts, ’t zijn noch uw oude treken.
Ri. Met slimme treken heb ick nimmer om gegaen.
Al. Wat ick u vragen zou, wilt ghy uw’ woord noch staen?
Ri. (1595) Wat woord Mevrou? Al. Of ghy Heer Ridzard noch op heden
Zoud willen met my in den Echten staet te treden.
Ri. Wat reden doch Mevrouw, zou my dat lusten niet.
Al. Te meerder om dat u Alfreda ’t zelve bied.
Ri. Te minder daerom, doch ick moet dees Vrouw uyt hooren,
(1600) Naer ’t geen zy my aenbied en hangen niet mijn ooren.
Al. En waerom spreeckt ghy niet? Ri. Ick ben te zeer verblijdt,
Ick ken niet schreyen en oock lacchen op een tijdt.
Al. Hoe koomt dat hier te pas? Ri. Met reden, ick beklage
Dien tijdt toen Arthur had Alfreda my ontdragen,
(1605) En tranend overdenck: maer deze lieve dagh
Met vreughde vleyd mijn hart, en port my tot een lach.
En mits recht tegen een dees twee partijen streden,
Zoo was mijn tongh daer door belemmerd in zijn reden.
Al. Nu heb ick eerst den grond, en redenen verstaen,
(1610) Uw hart was te gelijck met vreughd en rouw belaen.
Ri. Ick zegh de rouw goe nacht, ick mach die wel ontbeeren.
Al. Ick oock het rouw gewaed, en deeze zwarte kleeren,
Zoo ghy de koop nu met Alfreda aen wilt gaen.
Ri. Die koop is al te eel om daer op te beraên.
(1615) Wat werrickt valsch bedrogh en min al in de Wijven?
Al. Wat zeght ghy Ridzard? Ri. Dat ick u getrouw zal blijven.
En blyven by tot aen het eynde van uw dood.
Al. Zoud ghy u dan voor my wel stellen in de nood?
Ri. Ick bid u wilt hier in, doch niet bekommerd wezen.
Al. (1620) ’k Vertrouw u Ridzard wel; doch niet te min ick vreeze.
Ri. Waer vreest ghy voor? Wat of hier noch zal komen uyt!
Al. Zult ghy het doen mijn lief? Ri. Och ja mijn waerde Bruyd.
Al. Zoud ghy om mijnent wil mijn vyand durven keelen?
Ri. Wie dat het wezen mach, het zal my niet verscheelen.
[fol. H1r]
Al. (1625) Belooft ghy dat te doen zoo geef daer op de hand.
Ri. Wel nu. Wie is het dan? Al. De Koningh moet van kant.
Ri. Wat heeft zijn Majesteyt doch tegens u bedreven?
Al. Veel meerder als ick kan, of als ick wil vergeven.
Ri. Alfreda lief zet zulcke dingen uyt uw’ hooft.
Al. (1630) Wilt ghy na komen niet het geen ghy hebt belooft?
Ri. Zoud ick het Koninghs bloed met deze handen plengen?
Al. Indien ghy wild met my het huwelijck volbrengen.
Hoe staet ghy of ghy weêr verloren had uw spraeck?
Ri. Den Koningh te verdelgen is geen kleyne zaeck.
Al. (1635) ’t Was oock geen kleyne zaeck indien uw Min verdorde.
Hoe is het Ridzard, is een man een kind geworden?
Is ’t met uw mannen kraght en dapperheyd gedaen?
Ri. Dit is een stuck dat ick niet durven zal bestaen.
Al. Ghy zijt niet waerdigh dat ghy voerd een Ridders wapen.
(1640) Onwaerdigh oock om by een Edel vrouw te slapen.
Ghy zuffen bloed. Ri. O God! ô Hemel lijdt ghy dit?
Hoe, zou zijn Majesteyt van my in ’t onderspit
Geraken, door een geyle byzits hoererijen!
Dat wil den Hemel, noch mijn kuysch gemoed niet lijen.
(1645) Dan nu noch wat geveynst. Mevrouw ick weet geen raed.
Ick ben te bloode om uyt te voeren zulcken daed.
Al. Daer mannen raed ontbreeckt, en als de Ridders schromen,
Zoo moet een vrouw dan met heur kraght te voorschijn komen.
Dan weet ick noch wel raed. Ri. Mijn lief wat zou dat zijn?
Al. (1650) Om den tyran in haest te dooden met Fenijn.
Ri. Hy heeft zijn Proevers tot drinck-bekers, en spijs vaten.
Al. Al ’s werelts Proevers zaem die kunnen hem niet baten.
Ghy weet hoe dat hy alle nachten is gewent
Als hy te rust leyd in zijn Koninghlijcke Tent,
(1655) Te drincken aen zijn bedt. Dan zal ick op hem wachten
De eerste reys als ick by hem koom te vernachten,
En mengen in zijn kroes een doodelijck vergift.
Ri. Wat gruwlen dat den Zatan in de Vrouw niet zift.
Al. Hoe zeght ghy Ridzard? Ri. Dat ick u begrijp moet prijzen.
Al. (1660) Nu zal Alfreda met die kloecke daed bewijzen
[fol. H1v]
Hoe lief dat zy u heeft, en liever Barones
Met u wil wezen als met Edgar Land-vooghdes.
Ri. Ick danck u lief, doch het en zal zoo langh niet duren
Als ’t heeft geduurt, ick zweer ghy ’t eerder zult bezuren
(1665) Als ghy u voor laet staen. Al. Wat zeyt mijn zoete hert?
Ri. Dat ’t geen ghy voorslaet by my goet gevonden werdt.
Al. Wie weet of wy oock niet wel an de Kroon en komen?
Ri. Wat zullen noch op ’t lest de vuyle feecxzen droomen.
Ick Koningh in de plaets van Edgar. Koningin
(1670) Alfreda. Dit geeft haer de groote Duyvel in.
Ick zal den Koningh al dees schelmery ontdecken,
Alfredaes min die kan my tot geen voordeel strecken.
Als zy den Koningh hadt, gelijck den Graef, vermoort,
Als ’t haer geviel zou den Baron oock moeten voort,
(1675) Daer zal ick in verzien, en noch zoo doende maken
Dat ick door ’s Koninghs gonst tot hooger staet zal raken.
Al. Wat zeght ghy binnens monds? ick kan u niet verstaen.
Ri. Dat ghy uw zaken met beleyd moet vaerden aen.
Al. Hebt ghy geen zorge, laet Alfreda maer gedyen.
Ri. (1680) Ach Hemel! doet doch straf op deze valsche prije.
Al. Hoe zeght ghy dat? Ri. Ick zegh dat in een uur een Vrouw
Meer vinden kan, als wel een Man zijn leven zoud’.
Al. Dit meester-stuck zal ick al voort te werrick stellen.
Ri. Dit meester-stuck dat zal de Meesteres beknellen.
Al. (1685) Heer Ridzerd ick verzoeck, indien de zaeck quam uyt
Uw bystand in de nood. Ri. Indien de aenslagh stuyt
Ick zal uw hulper zijn, en met mijn klingh verweeren
Voor alle ongeval, en niemand zal u deeren,
Stel u daer in gerust. Ick moet ten Hove gaen.
(1690) Vaer wel, mijn lief, vaer wel. Al. Nu komt mijn vreugd eerst aen.
’k Heb Ridzard op mijn zy, den Koningh in mijn handen
Met wien ick haest zal doen den Hel een Offerhande,
Nu Ridzard heeft belooft dat hy my by zal staen,
Nodat beschickt is, nu zal oock de rest wel gaen. Binnen.
[fol. H2r]
Koningh. Ridzard. Kamerlingh.
Ko. (1695) ’t IS vreemt het geen gy zegt. Ri. Het is nochtans waerachtig
Mijn Heer die heeft my noyt bevonden leugenachtigh,
Of valsch van mond te zijn. Ko. Zoo veel belangd uw’ trouw
Is my genoegh bekend, maer dat Alfreda zoud’
My trachten om mijn Kroon en leven te berooven,
(1700) Dit kan ick dezer tijdt zoo licht noch niet gelooven,
’t Strijd tegens mijn gemoed, ick neem ’t niet aen, ’t en waer
Ick ’t met mijn oogen zagh, en als den dach zoo klaer.
Ri. Heer Koningh, wel is waer, dat doen zy my dit zeyden
Daer niemand by en was als wy liên met ons beyden.
(1705) Ick daerom Heer dit uyt een Schaeps-hooft niet en zuygh,
De waerheyd, waerheyd blijft al heeftze geen getuygh.
Ko. En of ’t de waerheyd is, Alfreda zal ’t mis-zaken.
Ri. Ick maeck my sterck daer voor dat ick het waer zal maken,
Zoo niet, zoo hou my voor een logenaer, en boef.
Ko. (1710) Van dezen avond zal ick nemen dan de proef.
Ick peylen zal de grond, en slot van haer geweten,
Hoe wel het maeltijdt word, dit lust my meer als eeten.
Waer is mijn Kamerlingh? Ka. Wat wil uw Majesteyt?
Ko. Ontbie Alfreda hier, en brengh my voort bescheyd
(1715) Van d’antwoord die zy geeft. Ka. Ick zal terstond weêr keeren.
Ko. Wat van de zake is dees avond ons zal leeren.
Indien zy schuldigh is, zoo zal zy zulck een straf
Ontfangen dat Brittanien daer zal wagen af,
En valt het anders uyt ick zal ’t op u verhalen.
Ri. (1720) Doet zoo, die schuldigh is laet die de schuld betalen.
Daer is den Kamerlingh. Ka. Alfreda is bereyd
Te komen t’aller stond wanneer ghy haer verbeyd,
Zy koomt oock dadelijck om lust by u te rapen.
Ko. Dat al de Jonckers flus op-passen in de wapen.
(1725) Ghy Kamerlingh, neem op het Hof en Poorten acht.
Bestelt ghy Ridzard dat verdubbeld zy de Wacht.
Ick zal Alfreda in de neder Zael vertoeven,
Wanneer ick treck de bel, weet ick dan hulp behoeve,
[fol. H2v]
Koomt in de Kamer dan. Ri. Wy zullen Heer zoo doen.
Ka. (1730) Wat wonder of’er uyt dees handel noch zal broên? Binnen.
Alfreda. Koningh.
Al. NU zal den hoeren dop, die zoo te leur my stelden,
Nu zal het Koningh Edgar met de doodt ontgelden.
Nu zal Alfreda niet meer van hem zijn getrotst;
Maer zelf hy van zijn stoel, en leven af gebotst,
(1735) En of ick dan al schoon geen Koningin en werde,
Ick zal nochtans in ’t geen, mijn meyningh is, volherden.
Het luck dat valt my toe, als of den avond stond
Tot ondergangh en eynd van hem geschapen stond.
De Hemel knickt my toe, en met een vollen zegen
(1740) Schijnd tot des Koninghs plaegh te wezen oock genegen.
Hier in dit peper-huys draegh ick des Koninghs doodt.
Hier in is starck vergif, ’t weeght anderhallif loodt.
Al was hy noch zoo hard, al was hy d’alderharsten,
Al was hy van metael zoo zal hy moeten barsten,
(1745) Daer helpt geen bidden voor zijn zaeck is af gedaen:
Maer of het wezen wil hier koomt hy aen gegaen.
Ko. Alfreda zijt gegroet, mijn ziel heeft leggen haken
Naer u bywezen, of zich daer in te vermaken.
Al. Noch haeckt de mijne meer. Ko. O neen! de mijn voorwaer
(1750) Verlanght meer als de uw; doch ghy weet niet waer naer.
Koom laet ons gaen te bedt, en daer ons tijdt an hangen
Aen ’t gene daer ons beyde zielen na verlangen. Binnen.
Koningh. Alfreda. Kamerlingh. Ridzard. Tristan. Gilberd.
Ko. HOe zwemmen nu ons zielen midden in genoght?
Al. Voor my, ick wenschte dat het eeuwigh duren moght.
Ko. (1755) Het is het meest dat ick op aerden zou begeeren.
Al. De vreughde zal voor u wel haest in rouw verkeeren.
Ko. Hoe zeyd mijn troost? Al. Ick zegh mijn Heer dat my is leed
Dat ick mijn Maeghdom aen mijn lief niet heb besteed.
Ko. Uw’ wil is my genoegh. Al. Die kan ick niet volbrengen.
Ko. (1760) Men kan niet veerder als de Pols reyckt overspringen.
[fol. H3r]
Doch of ’t u errenst is het gene dat ghy zeght,
Daer van zal ick terstont bet wezen onderreght:
Alfreda zegh my eens wie zoud ons konnen scheyden?
Of wat zaeck, zoud u mogen van mijn min afleyden?
Al. (1765) Dat weet ick niet mijn Heer. Uw’ Koninckrijck en maght,
Noch nijd, noch tegenspoed en hebben zoo veel kraght
Niet, dat zy my van mijn beminde zouden trecken,
Als ick den Koningh voor een ander mach verstrecken.
Dit woud’ ick zeggen Heer, het bed is altoos vry;
(1770) Waer om ick oock nu die vrypostheydt neem op my,
Op hoop dat ghy mijn beê met ’t jaewoort zult vereeren,
’t Geen ghy toe zeyden my met loven en met zweeren.
Ko. Wat heb ick u belooft? Al. Dat ghy my Echten zoud.
Ko. Zeght ghy dat Edgar zijn beloften dan niet houd?
Al. (1775) Dat zeg ick niet mijn Heer. Ko. Ghy zijt nochtans t’onvreden,
Of slaet ghy twijfel aen des Koninghs woord en reden?
Al. Geenzins mijn Heer. Ick wensch maer dat het was gedaen.
Ko. Stel u gerust dan ick zal mijn beloften staen.
Al. Al ’t geen dat ick belooft heb, en my voor verbonden,
(1780) Dat hebt ghy immer aen Alfreda zoo bevonden.
Ko. Zoo zal ’t met my oock zijn. Nu tot een vaster band
Geef ick u weêr op nieu de trou-gift van mijn hand,
En is dat niet genoegh? ick zal, door minne reeglen,
Het zelve op uw lip, en met een kus bezeeglen.
Al. (1785) Het is het eerst niet dat ghy my dat hebt belooft.
Ko. Wat zeght ghy daer? Al. Dat ick vermoên zet uyt mijn hoofd.
Ko. Neen, dat en zeyd ghy niet, ick voel dit paerd gaet hincken,
Alfreda ick heb dorst, lief geef my eens te drincken.
Al. Nu is ’t de rechte tijdt, nu koomt hy zelf aen boord.
(1790) Dit stof moet in de kroes, en daer meê moet hy voort.
Ko. Hoe toeft mijn troost zo lang? Al. Mijn Heer ik ben al vaerdig.
Ko. Een dronck, gelijck men zeyd, is wel een zitten waerdigh.
Alfreda brenght het my. Al. Mijn Heer dat is geen wijs.
Ko. Het is gebruycx genoegh wanneer dat ick het prijs.
Al. (1795) Noyt pryzelijck en was de stoutheydt in de Vrouwen.
Ko. Noch minder dat zy van heur Mans begeert niet houwen.
[fol. H3v]
Laet komen van uw’ handt, zoo stel ick my gerust.
Al. Wat zal ick drincken Heer daer my geen drincken lust.
Ko. Meent ghy dat ghy daer door verkorren zoud’ u leven?
(1800) Of dat ick uyt ben om mijn by-slaep te vergeven?
Al. Ick weet wel beter Heer. Ko. En waerom dan getoeft?
Ick bid u om ons Min Alfreda dat ghy ’t proeft.
Al. Die niet en dorst behoordmen met geen dranck te vergen.
Ko. Hoe zal ’t hier wesen Vrouw, wilt ghy mijn goetheydt tergen?
Al. (1805) O neen, ick bid dat ghy maer ongemoeyd my laet.
Ko. Ick bid u weder, drinck, in ’t nat schuyld doch geen quaed.
Al. Daer is de kop mijn Heer ick heb daer uyt gedroncken,
Is nu uw’ wil volbroght? Ko. Nu merck ick eerst de voncken.
O neen Gravin, ghy hebt uw’ deel noch niet gehadt.
(1810) Hebt ghy gedroncken? hoe, uw’ lippen zijn niet nat,
De Kroes is boorde vol. Al. Ick kan niet meer verswelgen.
Derhalven bid ick u dat niet te willen belgen.
Ko. Ghy zult nochtans daer aen, nu wacker wilt u spoên.
Nu gaet’er voort mee, of ick zal ’t u leeren doen.
Al. (1815) Wil dan de Koningh vrouwen tot het zuypen dwingen?
Ko. Met zulcke zuypsters weet ick heel wel om te springen,
Nu zult ghy ’t doen of niet? flucx zegh ick doe het dan,
Om dat ick het gebiêd als Koningh en als man.
Al. Helaes! Wat is een Vrouw al dwingen onderworpen.
Ko. (1820) Voort, voort, en maeck het kort, ghy moet de vogt inslorpen.
En past ghy noch niet op het Koninghlijck bevel?
Zo weet ik raed daer toe. Waer hangd de Kamerschel? Hy scheld.
Ka. Wat wil uw’ Majesteyt? Ko. Gaet voort mijn lijfwagt halen.
Ka. Die is al by de hand, en staen voor de portalen.
Ri. (1825) Wat of hier is te doen? Al. O Ridzard! zijt ghy daer?
Betoon nu hier dat wy beloofden aen malkaêr.
Nu heb ick in het doodts gevaer ontzet gekregen.
Ko. Koom herwaerd Ridzard, en legh af dien blooten degen,
Ri. Daer light het zwaert mijn Heer, wat wil uw’ Majesteyt.
Ko. (1830) Zegh hier, wat schult hebt ghy Alfreda opgeleydt?
Al. Wat hoor ick Ridzard, ach! hebt ghy my gaen beklappen.
Ko. Ick rijs, ’t is nu geen tijdt te leggen op de lappen.
[fol. H4r]
Volherd ghy Ridzard noch? Ri. Heer Koningh ick verblijf
By al het geen dat ick gezeght heb van dit wijf,
(1835) Als dat zy met vergif uw’ nacht-dranck heeft gaen mengen,
Van zins op die manier den Koningh om te brengen.
Ko. Alfreda is dat waer? Al. Ick weet daer gantsch niet af,
Ick tot zodanigh stuck noyt raed noch daed en gaf.
Ko. Ja zo ghy zegt. Ri. Mijn Heer de waerheyd zal hier blincken.
Ko. (1840) Waerom dan weygerd ghy den Beker uyt te drincken?
Het blijckt hier openbaer, zy is aen ’t schennis vast.
Tr. Wat kan het schaden datmen haer eens ondertast?
Misschien wy ’t een of ’t ander noch by haer wel vinden.
Ko. Ick geef u last. Al. Helaes! en heb ick hier geen vrienden?
Ri. (1845) Ja wel gehad, nu niet. Tr. Wat drommel hebt ghy hier?
De Koningh zie, hier is ’t vergif noch in ’t papier.
Ri. Dat ick Alfreda was ick zou het noch ontkennen.
Al. Ach Ridzard! zult ghy oock uw’ handen aen mijn schennen?
Ri. Ick doe gelijck betaemt een’s Koninghs trouwe knecht.
Al. (1850) Heer Koningh ick verzoeck genade en geen recht.
Ko. Het geen dat ghy verzoeckt dat zult ghy niet verwerven.
Ghy hebt de doodt verdiend, ghy zult die oock besterven.
Al. De dood te sterven laes! de dood te sterven. Ko. Ja.
Al. Verschoon my Heer. Ko. Wegh, wegh, voor u is geen gena.
Gi. (1855) Smack haer voort in de Teems, en laet het Varcken zincken.
Ri. Of laet haer liever deze koude schael uytdrincken.
Ko. Alfreda tast het aen, en maeck hier geen getier;
Of anderzins ick laet u slepen naer het vier.
Tr. Alfreda beter die pottagie ingenomen.
Al. (1860) Elendige Gravin, waer toe zijt ghy gekomen?
Tot zulck een droevig eynd, voor Moorderes en hoer
Gestraft te worden. Wat sal Borreger en Boer
Nu zeggen van dien daed als zy dit zullen weten?
Mijn Vader nimmer zal dit ongeval vergeten.
(1865) My Broeders, Zusters en die van mijn Vaders huys,
Wat zullen zeggen die? Ri. Als dat ghy waert onkuys.
Ko. Alfreda langer niet. Hier helpt beklagh noch dralen.
Ri. Nu louter wilt daer een getrouwe teugh uyt halen.
[fol. H4v]
Al. O ghy verklicker valsch! spot ghy noch met my? Guyt.
Tr. (1870) Alfreda gae uw’ gangh en drinck het schoontjes uyt.
Gi. Nu zonder zetten, zonder schroomte, zonder vreezen,
Ghy ziet doch wel dat het hier anders niet kan wezen.
Al. Het moeten is geweldt. Doch als het zoo moet zijn,
In Godts naem. Ri. Joffrouw wel bekoomt u dat fenijn.
Al. (1875) Ghy Lasteraer, zult ghy uw’ Bruydt noch zoo uytstrijcken
Den welcken ghy belooft hadt nimmer af te wijcken?
Ri. Soo doe ick zeker oock, betrouw’ het vry op my,
Ick blijf u immer tot de leste doodt-snack by.
Al. Ay my! de doodt genaeckt, de krachten my begeven.
Tr. (1880) Daer valt zy plat ter neêr. Gi. Is zy noch niet om ’t leven?
Ri. Daer is noch adem in. Tr. Met die znack is zy wegh.
Gi. Waer heen met ’t Lijck? Ko. Sleept naer de gallig dees diefech.
Ka. Zy heeft heur rechte loon. Ko. Wat dunckt u nu ghy Heeren?
Behoordt een yder uyt dit voor-beeldt niet te leeren,
(1885) Hoe dat de deugd zyn man met deughds weldaden kroond,
En hoe het schellem-stuck met straf zijn Meester loond?
Het is oock niet genoegh het quaedt alleen te straffen,
Rechtvaerdigheydt moet oock den goeden loon beschaffen.
Alfreda heeft geleên. Heer Ridzard, vroomen Held,
(1890) ’t Is reden dat uw’ trouw van my oock wordt vergeld.
Ick maeck u tot een Graef in ’t Koninghrijck van Britten,
Ghy zult het goed van wijlen Arthur Graef bezitten.
Ri. Ick danck den Koningh zeer. Ko. Leer hier nu hoe ’t berouwt
Datmen, licht van geloof, op ymandt zich vertrouwdt.
(1895) Ghy Heeren hebt verzocht als dat ick my zou paren;
Doch nu voortaen mooght ghy die moeyten wel besparen.
Ick heb te wel besoght aen deze lichte Tas,
Al eer die pappe-koockster noch mijn Huysvrouw’ was,
Wat had het dan geweest? Ick was mijn lijf niet veyligh.
(1900) ’k Heb mijn bekomst wel aen ’t mirakel van een heyligh,
Het kan ’t hem zoo wel doen, mijn lust niet meer daer aen,
My ongetrouwdt is best. Ghy Heeren mooght wel gaen.
UYT.
By tijden Coddigh.
Continue

Tekstkritiek:

vs. 808 gemaeckt er staat: gemaeck
vs. 1065 rijden er staat: tijden