Adriaen Boelens - De bedrogen vryer

Adriaen Boelens: De bedrogen vryer. 1649.
Uitgegeven door drs. G.C. van Uitert
Red. dr. A.J.E. Harmsen, Universiteit Leiden.
Ceneton01012 - Ursicula
In deze uitgave zijn evidente zetfouten gecorrigeerd en gemarkeerd met een asterisk. Vs. 143 en 144, die niet rijmen, hebben wij als twee afzonderlijke verzen beschouwd, terwijl vs. 140, 141 en 142 over twee typografische regels lopen.

[fol. A1r]

A.B.

KLUCHT

Van de Bedrooge Vryer.

Gespeelt op de Schouwburgh.

[Vignet: In Liefd’ Bloeyende]

t’AMSTERDAM,
_________________________

By Dirck Cornelisz. Houthaeck, Boeckverkooper op de hoeck van de Nieuwe-zijds Kolck. Anno 1649.

[fol. A1v]

Aen
MARTEN KRETZER,
en
JAN MEURS.
Beyde Regenten der Schouburg van Amsterdam.

WAERDE VRIENDEN,

Ick offer U.L. hier gheen treffelijck Treurspel, noch uytmuntent Blyspel, maer eenige vermaeckelijcke vaersen, die ick noyt ghedacht hadde voor den dagh te brengen; doch geparst door eenige quaetgunstighe, heb ick dese mijne tweeden doen verschijnen, om mijnen eersten te doen echten, die by sulck een volckjen, wiens snateren ick weynigh acht, voor onecht ghehouden wiert, of het henlieden behaeght of niet ’t is my al eens, als het U.L. behaeght, reecken ick mijne moeyten genoeghsaem beloont: hoopende met den eersten yets grooters voor den dagh te brengen, om mijn geringh werckjen te bevestighen, en om U.L. met gheen noodtloose praetjes op te houden, versoeck ick dat U.L. gelieve dese mijne Bedrooge Vrijer met redelijcke en gunstige oogen t’aenschouwen, ende het sal mijn genoegh zijn, ende hier door verbonden worden te blijven U Lieder

Dienaer en Vriendt
A. BOELENS.
________________________________________

PERSOONEN.

Remmert Lubbertsz.
Iannetje Smickbuyls.
Tjemke.
Kolijne.

Roncifox,
Knipperdollingh,

}

Twee Speelluy.

Advokaet.
Droncke Gerritje Procureur.
Floris de Steeboô.
Schout.
Iaspertje.
Gerbrech.

[fol. A2r]

Eerste Uytkomst.

Remmbert Lubbertsz.

Ick kom hier als verbaest, en heymelijck uytghetooghen,
Om mijn ghesette tijdt en Lief te sien voor ooghen,
Ghelijck sy heeft bestemt de tijdt van hallef acht,
Dies ick haer met vermaeck hier op dees plaets verwacht,
(5) Die nu soo ick vertrouw mijn klacht en smart sal hooren,
En dencken op mijn min so minnelijck uytverkooren:
Waer is ter Wereldt oyt voor Minnaer meer verdriet,
Als dat men van sijn Lief geen wedermin gheniet,
Dan staet men als versuft, men soeckt staegh yet te maecken
(10) Om met gheluck aen ’t endt en minlust te gheraecken. Jannetje uyt.
Maer sacht, daer komtse aen, ghebloost en wel ghestelt,
Ist wonder dat die schoone eens menschen hart beknelt?
Jan. Wel Vryer benje daer, ’t verdrietje al te wachten;
Trouwen ten is niet laet, ’t is eerst by hallef achten,
(15) Juyst de bestemde tijdt: nou, nou, weest wel te vree,
’k Weet daer een Minnaer wacht daer staet benaeutheydt mee.
Rem. Soo langh u soet ghesicht en’t glinstren van uw’ ooghen,
My sonder veynsen voor u Minnaer kan ghedooghen,
Soo is benaeutheydt wegh, mijn hart is dan vol vreught,
(20) Van uwe minn’lijckheydt, en eerelijcke deught;
Je siet ommers hoe veel ick uwenthalven doe.
Jan. Ick hoop je selt wel beter weeten,
Men schaeckelt soo niet aen malkaer als schaeckelen van een ysere keten:
Maer soo je bemint wilt zijn, soo stelje wat eerbaer en zedigh in,
Denck datje veur mijn doet, reeckent dat veur jou eyghe ghewin.
Rem. (25) Maer hoor Liefstentje, ick lief jou hartelijck na de wet te reeckenen.
Jan. Sou ’t soo weesen?
Soo hoordenwe malkaer eens in ’t heymelijck de wet te veuren te leesen.
Rem. Dat is byloo gheen dooven gheseydt, ick meen ’t jou uyt te legghen, o bloet!
Laet ick het bladt van jou ghenadighe vrolijckheydt eens omslaen, doe ickje nou gheen goedt?
Jan. Hoorje wel jy most wat suyverder te werck gaen of wy souden malkaer de deur wijsen.
Rem. (30) Wilje mijn niet lecker in de liefde opvoen, soo wiltme sleghs met droogh broodt spijsen.
Jan. Houd jou handen t’huys, wat dese Geck met sijn ghevoel.
Rem. Vergunme dat ick mijn gloeyende kool, in jou vervroren water-emmer wat verkoel.
Jan. Stelje wat wijslijck an, foey, foey, hoe sou men dus mallen.
Rem. Gut meysje waerje een plasje bier, en ick een vliegh, ick souwer over hals en hooft in vallen,
(35) Hoor Jannetje ick wod wel dat jy een Olifant en ick de snuyt waer, ackerloot dan schoot ick het rondt;
Want soo ras als icker een koeckje of andre snoepery in kreegh ick stack’et strack in jouw mondt.
[fol. A2v]
Ian. Je hebt een vuyle beck, en daer schijt het Lieuwtjen in, verstaje dat wel?
Hoor Rem-Oom ick moet een reys achter gaen, blijf hier soo langh staen. bin.
Rem. Als ick seecker zel.
Ick moet een reys volgen en sien watse doet. O bloet wat viel daer een slagh-reghen,
(40) Gans bloedt daer gingh een schot-deur open.

Jannetje goyt hem met Pis in d’oogen.

Ian. Siet daer jou reeckel, zie daer jou buls-kop, nou kenje te deghen
Sien wat ick gemaeckt heb, daer hebje de vijf zinnen al te hoop;
Sie daer ruyckt, en voelt, en proeft, en hoort, en ziet het, jou onbeschaemde buffel, loop:
’k Sel jou leeren de Meysjes te volgen alsse heur maeghdelijcke water uytstorten; o jou schellem. binnen
Rem. Ick magh nu met eeren een Curassier worden, want ick ben nu ghekroont met een Tinne water-helm.
(45) Hey jou kronje, dat jou potsnickel schen, hier jou jonghe overgeven hoer,
Doe op jou vertwijfelt varcken, of ick loop de deur op de vloer,
Hier verantwoorje jou swijns-hooft.
Ian. Wel buls-kop wat is je segghen? flucx segh ick pack jouw spillen en gaet jouw ’er weegen.
Dat rae ick jou, soo jy jou leven lief hebt soo gaet ’er van daen, of ick selder jou van daen veegen.
Rem. Sie daer dat gingh deur jou koonen, had ick jou slechts hier een reys.
Ian. (50) Hoe veel hebje van ’t dozijn, segh Markolfus? ja, ja, kijck hier achter heb ick ’t dickste vleys.
Rem. Hier jou seventhien-jarige-hoer, hier jou varcken, hier segh ick, komter onder.
Ian. Ja wel vrienden kijck, dit is de breur van de stiene Roelandt, die met een flits-boogh vocht tegens de donder:
O jou schelm, dat sel ick jou verlieren datje met jou voeten op mijn deur loopt,
Hangen sel jou veurlandt wesen.
Rem. ’t Is geen manier datmen een man om een leur en seur op-knoopt.
Ian. (55) Dat geltje na de Schout. binnen
Rem. Ja bruyt vry veur den droes.
Dat de Duyvel dat varcken hael; gut de kop is me soo kroes.

Tjemke uyt.

Tjem. Wel hoe ist hier gestelt Rem-Oom, vechtje tegens jou eygen schaduw’?
Rem. Ay Tjemke ick ben malcontent, ick ben geafgronteert in superlativo gradu.
Wat meent die hoer dats’ een Leeckebreur veur het, dats mis, ick ben een Studioos,
(60) ’k Heb wel een half jaer Latijn gheleerdt by Magister Stephanus Ingelheim, in de witte vergulde Roos;
Daer is mijn Susters Seuntje die in ’t Groot-school gaet, die sal mijn getuyge wesen,
[fol. A3r]
Want ick kan hier en daer al een heele regel in sijn Grammatica ten naesten by vol uyt lesen;
Wat ofse dan mient dat het slecht voer is? O neen moer, ’t is al van ’t puyck.
Sie by gort hoe mijn dat varcken toegemaeckt het, ay lieve Tjemke ruyck.
Tjem. (65) Maer lieve deught wat stanck is dat, wat isset?
Rem. Wel hey kanje dat niet gissen?
Hoor ick seltje seggen: sy liep nae achteren om een reys te pissen,
En ick volghde heur uyt nieusgierigheyt, en daer wierdt die moers-kous soo quaet,
En goot my al den horlement over ’t lijf, ay lieve siet een reys hoe ’t staet;
Maer had ickse onder mijn kluyven ghekregen, ick hadse gelijck Braed-Ael ghekurven.
Tjem. (70) Nou, nou vaer, je moet op mijn Buur-vrijster soo gram niet wesen.
Rem. Bloet hetse dan mijn kliet niet bedurven?
Tjem. Tut, tut, wat is doch daer aen, wel wat is dat?
Maer laet ick eens sien Rem-oom, ist oock in jou aensicht gespat?
Rem. Wat was daer aen gelegen?
Tjem. Wel benje noch soo slecht?
’t Maegde-water is soo scharp als Loogh, ’t sou al het vel van jou aensicht af bijten, mijn lieve knecht,
(75) Ja jy sout ’er als een Lazarus uyt sien.
Rem. Och wat raet mijn alderliefste Tjemke? Och wat raet, de droely!
Tjem. Geen noot vaer, ick heb noch een compositie of een salfje van Foely,
Van ouwe verdrooghde Mannetjes-Neuten, gemenght met oly quater cluniom en conserf van broot:
Och vaer, al waerje soo schubbigh als een Hondt, en al hadje een aensicht soo roodt
Als Pater Dijckmans gat, dat hy somerdaegs met Kaers-smeer moet smeeren,
(80) Ja geen gout soo goet, dees salf kan ’t altemael wegh nemen en verteeren.
Och ’t is sulcken kostelijcken recept, mijn Over-Bestemoer heeft ’et van de Gravin van Oost-Vrieslandts Vroe-moer geerft.
Rem. Och mijn goude Tjemke stelt het toch stracks in ’t werck, eer my de Hoerenspiegel heel en al verderft.
Tjem.Nou ick sel heen gaen hoorje wel vaer. Maer ick wed ick jouw sulcken salfje sel koocken
Datje jou wel wachten selt hier weer in de buurt te komen spoocken.
(85) Nou staet ’er een beetje, selje? ick komje terstont weer by. binnen
Rem. Dat sal ick doen mijn extraordinare Tjemke; wat dunckje van die loose pry?
Ick meen die Janne sou my so bedurven hebben dat ick mijn leven geen mensch meer souw ghelijcken,
Maer geen noot, ick sel dat varcken ter gelegener tijdt weer eens wacker deurstrijcken.

Tjemke uyt.

O bloedt Tjemke benje daer? Och dat is te byster wel.

[fol. A3v]
Tjemke wrijft hem met seep om sijn aensicht.

Tjem. (90) Nou kom aen mijn vaer. Rem. O mijn je doet mijn seer.
Tjem. O ja, sta stil of ick scheyer uyt. Rem. Ick sel.
De Drommel moetje met jou salf halen, gansch lijden is dat bijten,
Je wrijftme soo hart of je me al ’t vel van ’t aensicht woud’ rijten.
Tjem.Hoe staet de Geck en springht als de Veulen in de way.
Rem. Ick heb de bruy van ’t wrijven, houje hande verstaje dat wel.
Tjem. (95) Rijdt jou de kay?
Rem. Rijdt jou de Duyvel; segh Kronje? of scheerje de Geck mit mijn, sou ick hoopen,
Je smeert my bylo soo vet als een Oostinjes schip dat ierst van de werf sal lopen,
Bruy wegh mit je backen, mitje salf, of ick geefje een klinck veur jou beck.
Tjem.Ho, ho, komt het mal boven, wel hey, wat bruydtme dese Geck.
Rem. Wel wat bruydt mijn jou oock, d’een is soo goedt als d’aer, je bent Hoeren met malkander.
Tjem. (100) Jeminy Wijs-hooft hoe kenje ook, neen borst je bent vry loos en schrander.
Rem. Har, har jouw Hoer, pack je biesen, of ick selje helpen packen.
Tjem. Wat wou jy toch doen.
Rem. Dat souje wel sien.
Tjem. Jy meughtse bekacken,
Kijck Hanne met sijn Veur-broeck, wegh Sot, wegh Geck, weg Neske-bol, jou jou. binnen
Rem. Sieje het wel d’een bruydt sijn deur toe, hoe Duycker heb ick het nou,
(105) Mijn aensicht is soo glat of het met siep ghesmeert was, en ten scheelt soo veel niet,
Ja werentigh ’t is siep, die verbruyde Meer, ’t is sijn leven niet meer geschiedt,
Daer selder meer als ien veur halen, ’t is soo glat om mijn muyl dat icker self in verwildert ben,
Ay lieve Vrienden segh een reys of ick bescheten of beschildert ben,
De Duyvel hael de Hoer, dats de tweede van dien naem die my soo bedrogen het,
(110) Ick selter, dat sweer ick by kris en kras, na draghen, soo langh alsse in’er boose kop ooghen het.
Die zeldermense Kronje, wat mientse wel dat het een mensch niet verdriet.
Ja wel of ick hier wat raes en bulder ten baet ’t minste niet,
Ick moey my niet meer met die musse en versoorde vellen,
Nou mach ick me met eeren te Haerlem op de blieck bestellen,
(115) Want d’een het mijn wel te deegh in de loogh gheleydt, en d’ander wacker met siep besmeert,
Trouwen gheen nood, op een quade merckt is ’t beste dat men wel teert.
De duysenter die siepsabbery bijt mijn byloo in de ooghen,
Daer sel ick veur wesen, ick sel het met mijn heldre neusdoeck weer afdroghen.

Colijntje uyt.

Gants eleweecken dats eerst een schoon Juweel, wat moyer meydt is dat!
(120) Och! hoe gheluckigh sou ick wesen, dat ick soo een Schelmpje in mijn bed hadt,
Och waer is mijn Danaë, waer blijftse, waer is mijn Goude reghen?
Och de liefde kruypt mijn over ’t hart als een Slack, daer heb ickse weer in ’t versier ghekreghen,
[fol. A4r]
Lieve deught wat is de liefde oock een wonderbaerlijcke wennis,
Ick stoot wel lichtelijck tot’er in, en maeck een praetjen sonder kennis.
(125) Of het een Moffin is datse sulcke langhe panten draeght,
Ick sel mijn reverentie op sijn Mofs gaen doen, en sien of haer dat behaeght.
Wol edle, zarte, tugenthafte und auszerwelte, ubermaszen schöne Jonffer,
Ich bitte ewer tugenthafte und auszerwehlte, sie wollen dieser lomfer,
Und geringer, jedoch grosser, veramorirter, nicht abslagen, ein wenich ausz zu spazieren,
(130) Verstehet das mein tugentsame Jonfer nicht? So wil ich al so bald in ein ander Spraach mir ihr discuriren.
Wat ick loof dat het een Engelsche Wom is, ick spreecker nou een reys op zijn Enghels toe.
Melady: Ay bin jour Servent, Servent, houdje jou doe,
Och wen jour precently belief my als my ons fries Marry doet,
Haf jour contemples in mijn continans? Ai dat is truw, dat is ferry goet,
(135) O Lord Cupido! jour haft etackt in dis world al mey solaes,
Dat ey mus liep bakke send de wom, als de doghe na de haas;
O pacx mey desolaet ’s jentelman! ey mus besink, Robbert taak my ey kno no reet,
Ey zel despereet my self behenck, of ey sel kot of my heet,
Mey swiethart wol jour goo mit mey in de blancke kats ont drincke a koppe seck?
(140) De Deyvel taack mey ey sel pey voor al to gidder.
Col. Wel Markolfus wat schort ou payse kick, wordy geck?
(141) Lessez cela, lessez cela.
Rem. Wat Duycker seydtse daer, ’k loof sy spreeckt Frans. Ho Madame, parle* bien francoy,
(142) Ha mon belle, Mon Coeur.
Col. Hout ouwe handen t’huys, hoorde dat wel ghy rechte Kay,
(143) Voorts segh ick laet mey vertrecken, en gaet ouwes weeghs.
Rem. (144) Antre Madame, s’il vous plais, je vous suiz vray.
Col. (145) Wa wildy van my hebben? hoe sta ick ou an, segghet eens ghy snaeckse vent.
Rem. Froyde* comme la glace, claire comme un Cristal, & pure comme si l’argent.
Il m’en faut boire aussy: vrayement e la bongous.
Col. Breeckt mijn hooft niet ick moet’er op sitten. Rem. Wel hoe
Duycker oft hier is, verstaet sy my noch niet, wat benje veur een Landsvrouw verschoon mijn vraghen.
Col. (150) Mijn vriendt ick ben van Brussele, maer ’k hee langh in Vlaendren verkeert.
Rem. Wel hebje van alje daghen
Soo botte vent, als ick ben ghesien, de duysenter kon ick dat aen u l. visimus niet sien.
Ick heb, behoudens jou propoost, langh op de Vlaemsche en Brabandtsche Kamers verkeert, ick ben een expert Retrosien.
Col. Rethorica siet ou ten ooghen uyt, ghelijck de Beul de ghenade,
Nou mijnen vrient, hout ouwe handen t’huys, gaet ouwes weegs het wort spade,
(155) Ay laet my gaen.
Rem. Och ghy hebt mijn hart verovert, ay laet ick het ransoeneren met een kus.
Och hoe heeft my de min getroffen, als de bijl een boer-Os. Col. Wacht tot flus,
Wat sou men hier staen soenen en lacken op de straet, het volck sleget wel.
Rem. O Cupido, Cupido, o jou kleyn Schelmpje, hoe valje me soo rebel,
Gut hadt ickje hier, ick trokje vleugels uyt en verkoftse aen de pen en inkt man,
(160) Och of ick’er hartje winnen sel, lieve jongetjen so segt het me met een wink dan,
[fol. A4v]
Hoor, wil je ’t mijn seggen of niet, ick selt je maer driemael vragen:
Sel ickze hebben? dats eens, sel ickze hebben? dats twies, sel ickze hebben? dats dries, nou krijghje de huyt vol slagen,
Soo ickje in mijn kluyven krijgh, dat beloof ick jou, jou eerloose guytsack.
Col. Affronteert de Goyen niet soo ghy wijs zijt.
Rem. Ja dat ick in jou huyt stack
(165) Soo sou ick jou verstandt hebben, maer nou heb ick de bruy van de Jongen.
Col. Hoor, steckte ghy in een Ezel, soo steckte ghy in ou breur, waer toe dese kromme sprongen?
Rem. Nou mijn beckje, ’t schiet maer uyt een courtozy, beliefje dat ick u l. geley?
Col. ’k En waer geen honneur waert, mijn Heer, soo kick ou sulcx ontsey.
Rem. Belieft U L. mijn U E. handt te gheven. Hy gaet aen de rechte zijde.
Col. Hoe nou? Honneur de Dame,
(170) Sulde my aen de lager-handt laten gaen, ghy onbeleefde bloedt, ghy hoort u te schamen.
Rem. Pardonne moy Madame, de liefde had my schier blindt gemaeckt.
Col. Nou mijn vriendt ick heb ou te bedancken, ick ben, hier soo ’t schijnt aen mijn huys geraeckt:
Bon soir Monseur.
Rem. Bon soir Madame, ick hoop ten sal u niet verveelen,
Of ick hier te nacht door d’authoriteyt en liberteyt van de liefde een aubade quam speelen,
(175) Soude het U L. aenghenaem zijn.
Col. Mijn Heer, soo ’t u belieft, ons manier
Is sulcx niet te commanderen, maer doet ou playsier,
’t Is tijdt te vertrecken, ick wil ou den Heer beveelen.
Rem. Laet sien wat krijgh ick best voor een Speulman om dese Aubade te speelen, binnen.
Ja ick weet, Meester Ronsifox en Knipperdolling dats volxken daer wat aen is,
(180) Dats goet want ick weet dat d’ien soo wel as d’ander een kluchtige haen is.
Och namseme voor haer Serviteur, veur haer slaef, jae veur haer Schoevager.
Wel hey! wat wil dese Steeboo, of wel te seggen dese Roedrager. Steeboô uyt.
Flor. U L. naem mijn Heer is die Remmert Lubbertsz. met verlof, dat ick’et jou vraegh?
Rem. Jase. Flor. U E. wort ghedachvaert uyt de naem van Jannetje Smickbuyls van den Haegh,
(185) Margen te negen uuren voor den Rechter op ’s Heerendeel te compareren,
U E. neemt dese boodtschap aen, en sal sijn schade soecken te keeren. bin.
Rem. Ja bruy jy veur den Duyvel, jy en die Karonje,
Bloedt hadt ick mijn moet meugen koelen, gantsch wonje,
Had ick my selver niet ontsien ick sou hem leeren wat een harck of harcken is,
(190) Wat bruy mijn die Jannetje Smickbuyls oock, of dat gien snoo Varcken is,
Hey wat bruyt mijn die Hoer oock, ik wilt met mijn Brabanse Tanneke houwen,
Eerst het geluck waer-genomen, en ongeluck sel hem van selfs waerschouwen,
Ick selt veur den Rechter wel goet maken hoe schoon datse oock kalt,
Ick peurje naer de Speulluy toe, me dunckt dat den avondt al valt. bin.

Jannetje, Gerbrechje en Tjemke uyt.

Jan. (195) Neen, och neen mijn liefste Tjemke, wat meughje praten,
Of mienje dat ick met de kop gebruyt bin, sou ick het daer by laten,
[fol. B1r]
Neen wis niet, Gerbrech-buur is mijn getuygh, niet waer Moer?
Gerb. Als ’t is Moer, daer staen ick jou goet veur.
Foey hy hoort hem te schamen, sou hy op een eerlijcke Dochters deur
Soo met voeten loopen, ick sweer wy sullen hem die parten wel uytwringen.
Ian. (200) Nou kyeren je bent alle bey mijn getuygen.
Tjem.’k Weet nieuwers of.
Ian. Soo sel ick het op jou eedt dringen,
Al benje nou soo hailigh, je hebt wel eer een eedt om een struyf of pannekoeck gheswooren.
Tjem.Nou word ick wat ouwer en wijser, en denck een eedt gheswooren een ziel verlooren.
Och! och! die hier soo lichtveerdigh een eedt sweert, hy selder hier naer soo dapper veur bloen.
Gerb. Maer heer Tjemke, je bent oock soo conscientieus, wat je meught dat met recht en met eeren doen.
(205) Tut, tut, ick swoer wel een eedt en dat uyt hooren seggen,
Ick heb mijn leven wel hondert certificatien en attestatien, helpen beleggen.
Al had ick geen kennis aen de luy, al wist ick van de saeck niet een beet,
Ick deed het uyt een vroom Christelijck gemoet, datje het weet,
Ick selt uyt gien valsch hert doen, ick weet van gien loose treken,
(210) Ick leef slecht en recht gelijckje weet, dat ick altijt een uur of twee voor ’t preken
In de Kerck kom, trouwen eygen lof stinckt, ick selme in de aerdsche wellust niet vergapen,
Ick ben ’s morgens voor ’t eerste geluy op, en genomen of ick onder ’t preken altemet begin te slapen,
Wat is daer toch aen ghelegen, ’t beurt de beste altemet,
Maer daer is niemandt die mijn bewijsen kan dat ick gheslapen heb in ’t veur of na Ghebedt,
(215) Dan trouwen daer is niemandt die my wat geeft, en daerom maeck ick ’er oock niet veel werck van,
Als alleenigh van een Sinjeur van onse kennis, och ’t is sulck een goet Kercksman,
En die sel my, soo langh als ick hier op dese bedroefde werelt leef, mijn noodruft wel verschaffen,
Daerom acht ick al de luy die seggen dat ick een geveynsde Kerck-pylaer bin, als honden die ’er blaffen.
Nou Tjemke, wat seghje, selje mee helpen certificeeren?
Tjem.(220) Ick macht voor dese tijdt doen, maer ick kom seecker soo no veur de Heeren,
En oock seker hy het sijn deel wel gehadt, wy hebben hem genoegh weer gequelt,
Sy met Water en ick met Ziep. Gerb. Tut, tut, hoe leyt dit swaerhooft en lelt,
Flucx segh ick gaet met Jannetje binnen, of je selt ons datje niet hebt sien laten,
Nou Jannetje vat’er by de handt.
Tjem.Me dunckt ick laetme oock bepraten.
Jan. (225) Hoor Tjemke, ick sel mijn kaper op setten, en sal na een Procureur van mijn kennis gaen,
Siet ten kan niet schaden dat ons de goede luy een beetje ten beste raen.
Gerb. Als ’t is Moer, je spreeckt wijsselijck, wel ick sou het oock daer mee houwen. binnen

[fol. B1v]
Remmert, Jasper, Meester Ronsifox, en Knipperdolling Speelluy uyt.

Rem. Ackermasten je bent brave borsten, op sulcke karels mach men hem byloo vertrouwen,
Ick sou om de wapens niet eens ghedacht hebben hadje het mijn niet gheseydt,
(230) ’t Is my een reys vertelt datter een Sinjeur die een aubade liet speulen wierdt neergheleydt:
Hou waar Jaspertje bewaer mijn Rondas met mijn Hellebaert, daer sel ick mijn Moriljon neerleggen.
Ron. Selwe speulen Heerschop?
Rem. Neen byloo, wacht soo lang tot dat ick ’t jou sel segghen.

Hy haelt refereyntjes van sijn gordelen leest.

Eerbaer, Gratieus voorwaer, schoon maeghdelijck greyn, als Venus amoureus.
Jas. Oom wat is dit veur goedt?
Wat doeje met al dese seeltjes en papiertjes? Rem. Jou slechte bloedt,
(235) Dat zinne refereynen, sonnetten, keten-* en kreefdichten en rondelen,
Die ’k noch bewaert heb, doe ’k in Brabandt en Vlaendren pleeg te spelen,
Sta ruym op dat ick beginnen mach, en als ick op hou te pronunceren,
Soo moetje elcke reys pause maecken, en wacker musiceren.

Een ghebedt tot de Godinne der Liefde, te weten Vrou Venus.

O Venus puurlijck!
(240) Aenhoort mijn klagen,
Die ick soo suurlijck
By nacht en daghen,
Als regen-vlaghen,
Moet storten siet:
(245) Mijn liefde muurlijck,
Hoort mijn ghewaghen,
Is onverduurlijck,
Ick moet vertsaghen,
Soo u behaghen
(250) Mijn gheen troost biedt. Dats pause.

Knip. O Heerschop datje nou de snaren een reys smeerde, se souden klincken als een boerepoock in een vilthoedt.
Ron. Nou je bloedtbeulingh vraeghje dat, je weet dat hy dat garen en mildt doet.
Rem. Hier Jaspertje, lustigh als een man, schenck de Musicanten een reys, selje.
Knip. Gans bloedt dat smaeckt, avous Meester Ronsifox, daer is de botelje,
(255) Wel moet het jou bekoomen, Ron. Knipperdollingh ick danck jou seer,
Dat kindt sie ick garen in sijn gat, avous mijn Heer,
Al quam’er honderdt mael ’s daeghs sulcken reghen-vlaegh, ’k wedtse my niet sou verveelen.
Bloedt Heerschop datje reys met een roemer wijn op de ghesontheyt van je Matres woud rondeelen.
Rem. Dat sel ick doen, mijn goede maet Ronsifox, maer ofse my ondertusschen sag,
(260) Oordeel jy een reys of sulcken acten op mijn rondelen wel passeren magh.
Knip. Passeeren Heerschop, soo goedt als yemandt op de Schouburgh sou doen mit ghedachten.
Rem. Dats goedt, sta ruym mannen, ay wilt een weynigh wachten.
[fol. B2r]
Dit vaersje zy ghesproocken egael,
Ter eeren van Bachus, en mijn Matres Royael.
(265) AL zijn ons gheest en lichaemen ghescheyden,
Soo dient nochtans gheconsidereert,
Dat sy haer t’samen noch kosten vermeyden,
Daerom ons liefde niet gheheel renuncieert,
Noch oock mijn liefde niet t’eenemael abandonneert,
(270) Vermits gheen liefde in mijn lichaem sterft,
Want hy nu in eeuwigheydt triumpheert,
Soo lang als hy gratie van uw verwerft,
Mijn hittighe liefde niet en versterft,
Maer slacht de Oyevaers, Mussen en Kranen,
(275) En meer veramoureerde voog’len, gelijck Hanen en Swanen.
Wat dochtje daer van? Ron. Dat gingh Homerus te boven,
Al hadtje mijn gheswooren Heerschop datje soo dichten kost, ick sou het naeu ghelooven.
Rem. Hoe weynigh weet jy Sotte-bollen by wat vollick ick daghelijcx verkeer,
Jou botte Esels-koppen. Ron. Ay, ick bidt jou excuseert my mijn Heer,
(280) Ist ook pause? Knip. Gut Miester Ronsifox wat benje oock een domme Drommedaris,
’t Heerschop moet eerst op de wijn en sijn Juffrou rondelen. Rem. Knipperdollingh seydt dat waer is.
Een rondeel gesproocken fijn,
Ter eeren mijn Matres en dese roemer wijn.
MYn lieveken Royalijck
Verheught mijn sinnen,
(285) Ghelijck de wijn specialijck,
Mijn lieveken Royalijck
Ist eynde van mijn verdriet finalijck,
Sy ontsteeckt het harte van binnen,
Mijn lieveken Royalijck
(290) Verheught mijn sinnen.
Wat duncktje daer van? Rons. Sijn leeven noyt beter. Rem. Nou is het pause.
Knip. Gans felten Heerschop daer is jou liefste. Colijne in de venster.
Rem. O Hemelsche sause!
Ghy die de cause*
Weet van mijn verdriet,
(295) O Venus bedause!
O Cupido krauwse!
Op datse mijn liefde biedt.
Col. Wel Jonghman zijdy daar? naer bedt en speel den slaper.
Rem. Och was ick nou een Uyl, en jy Juffrou de Gaper,
(300) Ick sat een heelen dagh gheduurigh in jou mondt.
Gut Jaspertje spreeckt Latijn, maer maeckt het niet te bondt,
Ick sel het jou van tutteltje tot tutteltje, van mannetje tot mannetje na segghen.
Ias. Ja, maer waer verschuylick mijn best? Rem. Ga hier after mee legghen.

Ias. Ego pauper, miser, commiseratione dignus & contemptissimus asimis, orò tuam millies vitiatam, perditam, profligatissimum, (o) puella virginitatem, ut meam impudentim & enormem ruditatem respisias oculis maxime meretricis aqui solem evanescere & retrocedere cogunt basilisci in tuitu, uno quia potes viribus à medusa acceptis vivos enecarè ut me serves à potentium te Domicellarum favore ab amorè [fol. B2v] fido, adivitiis, aut quicquid hominem hic maxime beat, sic me feceris asinus mancipium, canem venaticus, uno excubitorem, nocturnus sterquilinii tui purgatorem, & per cujus ob ventrem exomeres in omnibus quae inpotestatae mea erunt.

Rem. Wat dunckt jou liefstentje van mijn gheleertheyt mach dat niet wel passeren?
Col. (305) ’t Is seer extravagant. Rem. Pause de bruy, het behaeght’er.
Col. Ick bid mijn Heer ghelieft hem een weynigh te verneeren,
En gaen wat aen een zijde, eer dat mijn Oom dit hoort.
Heeft Dido, Venus of Thisbe oyt beter vryer ghehadt als ick rechtevoort
Heb? soo wil ick certeyn mijn hoot en leeven verliezen,
(310) Dat ick de keur van hem, en een Deensche Os had, ick weet niet wie ick van bey sou kiesen.
Hoort daer, dats een Musicael deuntje, dat komt seer net,
Weest maer te vreen, ick sal ou terstondt trompetten leeren, op dees’ mijn trompet.
Rem. Wat dunckt jou van onse aubade? magh het deur den beughel?
Col. Ja wel zydy gheen Soon van Pallas, so zydy een broetsel van haren veugel.
Ron. (315) Een Uyl wilse segghen, dat komt seecker snaecks.
Rem. Kan ick u l. erghens in behaghen? Col. Noyt meer vermaecks
Kundy my doen, indien u l. het niet verveelde,
Dan datge een deuntje op dit scharmaytje speelde,
Se seggen dat het van ’t haut gemaeckt is, daer den Satir Marsias aen gevilt is.
Rem. (320) Ick sal doen het gheen u l. belieft, dewijl ick bespeur dat u l. soo mildt is.
Wel dat is kluchtigh, ick blaes dat ick barst, en ick en kan gheen gheluyt horen.
Col. Troost ou met het ghesicht, al hebdy ’t ghehoor verlooren,
Al wie ou siet sal oordeelen, sonder hooren, wat ghy voor een Speel-man zijt.
Rem. Wat Duyvel, hebje mijn swart ghemaeckt? Col. Ay mijn Vriendt, ’t is tijt,
(325) Datge slapen gaet, en ick raed ou wilt gy voortaen de Juffers harten winnen,
Soo converseert, en leert haren handel, soo kendy hare sinnen.
Rem. Caronje dat souje my te veuren gheseydt hebben, wat bruyt me jou, jou Brabandtsche Hoer.
Col. Wat schort ou te hoeren, segh eens ghy onbeleefde Boer,
Laet op een ander tijdt eerlijcke dochters met vreeden, en gaet ouwes weghen.
Rem. (330) ’t Is wel Varcken, had ick jou hier, ick wed ick sou jou oock te deeghen
Wijs maecken, laet los de bruy, ick wil die Mot-huyf aen boordt,
Col. Al recht mijn vrindt, maeck vry ou gheschut klaer, ick open vast mijn poort.
Rem. Sie dat sou deur jou backhuys gaen, jou Tovenaerster, kon ick jou maer veroveren.
Col. Dat lieghdy dat ick een Tovernaerster ben: maer dit venster kan toveren,
(335) Dat sal ou leughenachtigh maecken, sny nou vry toe, en siet dat ghy u best doet.
Rem. Hier jou hoer kom beneden, hebje het hart wel in jou vleys en bloet.
Ron. Wel hoe Heerschip, hoe raesje dus, wat isser aen gheleghen,
Benje swart ghemaeckt, dats niet, je kunt het haest weer of veeghen.
Knip. Ay Heerschip tier jou soo mal niet, vondtje de Wacht se schovenje mee.
Ias. (340) Ay Remmert-Oom, ay lieve hou togh je rust, en weest togh te vree.
Rem. Sou ick te vreeden wesen, wat bruy me jou luy, ick wil mijn revensy soeken.
Knip. Ick bidje bedaer mijn goede man, al dit schelden, al dit vloecken,
Is toch nerghens veur. Rem. Je weet niet watje seght.
Knip. Ick weet het wel, was ick als jy ick riep haer voor het recht.
Rem. (345) Dat’s goet Knipperdolling, en Meester Ronsifox, ja wel het schijnen dromen,
Had ick nou Jannetje Smickbuyls loogh, en Tjemkes siep ’t sou men wel te pas komen,
[fol. B3r]
Ron. Kom Heerschop gaenwe eer men jou verrast,
Je siet’er uyt als de Duyvel, ’t is tijdt dat men jou wat af wast.

Advocaet en Jannetje Smickbuyls, Tjemke en Gerbrich uyt.

Jan.Goeden dag mijn Heer Advocaet, ’t is heel wel, wy sullen jou raet in acht nemen,
(350) Gut krijght hem de Schout in de neus, hy sel hem soo onsacht neemen.
Adv. Doet soo, en komt mijn flus eens seggen wat de Rechters hem hebben geseyt,
Ick wedt hy sel dan wel hooren wat het te segghen is te stooten op de veur-deur van een soete meydt,
Nou ick ga wederom naer huys, en neemt toch mijn raet wel in acht:
Want daer en is gheen slimmer tijdt verquist als dat men over die saeck al te lang wacht.
Jan. (355) ’k Wed sy brenghen hem naer de Boeyen toe, die overgheve Guyt,
Ick meen Meester Hans de Haerlemmer Leertouwer sel hem die Buffelse-huyt
Te deghen touwen, en bereyen. Gerb. Dats recht mijn Moer.
Jan. Sie daer komt hy aen. Gerb. Niet waer, ’t is Dirckje Drol sijn broer,
’k Meen droncke Gerritje het Procureurtje van qua saecken,
(360) Daer hebben wy ses schellinghen van consultasy gheldt ghegheven, wat mochten wy maecken,
Deese man sou ons wel soo veel raedts ghegheven hebben voor een half mutsje brandewijn, of een pijntje bier.
Ger. Wel Gerbrechje buur, ouwe kennis, wat doeje hier?
Trouwe je meught segghen wat roert het jou, of wat letje te vraghen.
Gerb. Dese dochter is gheweldt gheschiedt, en daer willenwe over klaghen.
Ger. (365) Hy heeftse niet verkracht deynck ick.
Gerb. Neen hy toch niet: maer by liep met voeten op haer deur,
Verkrachten daer had hy gheen nood van, daer was een eycken schut veur.
Ger. Maer wie is toch dese haen, segh is hy oock van mijn kennis?
Soo bid ick veur hem, dat jy luy gheen schennis
(370) Hem aen doet, wie isset?
Gerb. Wie sou ’t wesen, Remmert Lubbersz. heeft dit werck soo moytjes geklaert,
Ger. Dat docht ick wel, dat mal by puur mal was vergaert:
Maer wat hebje nou met hem in de sin? Gerb. Dat kan jy lichtelijk overwegen,
Hem aenklaghen van kracht en gheweldt, op dat hem de beul de schouwers wat magh veeghen.
Ger. (375) Byloo dats te hart gheprotesteert, ay vrijster hoe benje soo wreedt van aerdt,
Deynckje niet dat het je conscientie wroeghen sel.
Tjem. Och Jannetje ick vind’er my in beswaert.
Mijn ghemoedt vermach het niet. Gerb. Hoe benje dus ongalijck.
Tjem. Ick bin mijn leven niet veur de Heeren gheweest, en kom ick’er nou veur ick weet dat ick soo qualijck
Sel worden dat ick daer heene stort. Gerb. Wat een praet,
(380) Je hebt’er gheen noodt van Tjemke buur, kom mijn moer, ick weet raedt,
Wy sellen eerst een soopjen Genever gaen drincken, en dat sel al de beschaemtheydt stelpen.
Ger. Tut, tut, gheen onkosten, ick weet een ander remedie omje te helpen,
Sie daer, alsje veur den Rechter komt, soo snuyft hier een beetje van, soo de beschaemtheydt niet wegh gaet,
En sooje niet soo stout als de Drommel wordt, en klappen sult als een Advocaet,
[fol. B3v]
(385) Soo wil ick myn hals verbeuren, want ick gebruyck het altijt onder ’t pleyten, mijn goede Giertje.
Gerb. Myn naem is Gerbrech, maer dat is even eens, geef ons elck wat in een Pampiertje.
Ger. Sie daer hebje wat, maer bewaert het als Bagijne-koeck.
Gerb. Wy bedancken jou hartelijck Sinjeur Gerardus.

Remmert en Jaspertjen.

Rem. Ja hier vind ick de rechte man die ick soeck,
Wie drommel is daer by hem, dat moet ick eens beloeren,
(390) Ale keecken, Jannetje en Tjemke, hier jou overgeven vertwijfelde Hoeren,
Sta vast den bruy, nou seljer of hebben al was Belsebuyk jou Bestevaer.
Jan. Dat leggen wy in kennis, dat zelje rouwen, Jannetje, Tjemke, en Gerbrech bin.
Ger. Wel Rem-oom wat sal dit wesen, goe Man hou jou gemack segh ick, bedaer.
Rem. Sy hebben my bedrogen. Ger. Beklaeghtse voor de Heeren:
Wat hebben sy jou ghedaen?
Rem. d’Een begoot my met Pis, en d’ander ging my met Ziep besmeeren,
(395) En dan was’er noch een Brabantse Hoer die maeckte my soo swart als de Droes,
Trouwen ick heb haer mee voor ’t Recht ontboon, gut de kop is my soo kroes
Dat ick wel plockhayren zou willen, hoe pocken sal ick my best aen tieren
Als ick op ’s Heeren deel kom. Ger. Wel jy moet jou selven best bestieren.
Rem. Wist ick maer wat raedt voor d’oploopentheydt.
Ger. Sie daer mijn goede man,
(400) Neem jy dit busjen als jy voor den Rechter komt, en snuyft’er altemet een reys an,
Dat wy Procureurs dese remedie niet gebruyckte wy souden altemet plockharen:
Sie daer, neem jy het op mijn woordt.
Rem. Hou waer Italiaensche Waersegger, daer is een vaen,
Ick sel jou ’t Doosje wel weer beschicken: kom Jaspertje laet ons gaen. bin.
Ger. Ick gheloof vastelijck dat voor dees tijdt gheen van beyden het proces sullen verliesen,
(405) Dat sel een schoon pleydoy wesen wanneerse elck om ’t seerste beginnen te fniesen.

Colijntje uyt.

Col. Met verlof dat ick u lieden vraegh, weet u lieden my niet te recommanderen aen een goet Procureur?
Ger. Heeft mijn Juffrouw een van doen, ick ben van dat ampt om u te dienen, sie hier jou Serviteur:
Wat is de questi Juffrouw?
Col. Dat sal ick ou verhalen:
Nu te nacht heeft een vremde Quidam voor mijn venster leggen malen,
(410) Seggende dat hy op my verlieft was, en kick heb hem nau eens ghesien,
En om dat kick hem wat swart ghemaeckt heb, doet hy my voor den Rechter ontbien;
Nu wilde kick ou lieden gevraeght hebben of hier oock swarigheydt uyt ontstaen soude.
Ger. Maer Juffer, wat is het voor een snaeck?
[fol. B4r]
Col. Mijn Heer het was een oude en mikanike Vent, hy hay een hooge Hoedt,
(415) Een Wambays met een timp, een knorrepot.
Ger. Gans bloedt!
Dats Rem geweest: neen Juffrouw, wilt niet schroomen,
Ick sta jou borgh voor al de swarigheydt die’er af mocht koomen,
Gelieftme Juffrouw mee te gaen? Ick heb dat werckje soo mooy gewracht,
Dat hy wel te deegh van den Rechter sal worden uyt-ghelacht.
Col. (420) Ghy looft het inder waerheydt soo.
Ger. Ghy kondt soo ’t u belieft, het selfs aenschouwen.
Col. Soo gae kick mede, en sal my op u goede gratie vertrouwen. binnen

Schout en Floris de Steeboô.

Schout. Ga Floris, ick ben gereet, en roep de partyen binnen.
Flor. Jannetje Smickbuyls, Remmert Lubbertsz. en Kolijne Pottiers.

Remmert al fniesende uyt, Jannetje, Tjemke en Gerbrech fniesen oock. Droncke Gerritje en Colijntje mede uyt.

Rem. (425) Met verlof Heerschop, holla! ick soume soo wel versinnen.
Schout. Wie is hier de aenklager?
Jan. Ick mijn Heer,
Dese Remmert heeft mijn gewelt gedaen.
Rem. Onwaerachtigh, maer deuse Meer
Die het...
Schout. Wat hetse?
Rem. Gans lichters is dat fniesen!
Mijn reputatie.
Schout. Wat reputatie?
Rem. Eerloos doen verliesen.
Jan. (430) Dat ontken ick, maer hy heeft...
Schout. Wat het dit fniesen te beduyen? spreeck uyt je mondt.
Jan. Hier zijn mijn getuygen.
Gerb. Ja die eer-vergeeten hondt...
Schout. Wat is hier te honden?
Tjem. Maer inder waerheyt mijn Heer hy heeft...
Schout. Wat heeft hy gedaen?

Hier beginnense te fniesen datse nau spreken konnen, de Schout wort quaet en gaet wech, en beginnen altemael op droncke Gerritje in te vallen.

Schout. Ben ick hier met gecken gebruyt: kom Floris laet ons gaen.
Rem. Ay myn Heer, noch maer een woordt.
Schout. (435) Steeckje den Draeck mit mijn, vlucx laet my los, ick wil voort. bin.
Ger. Kom Juffrouw laet ons gaen, ick sorgh ’t sel hier op ’t landt weyen.
Gerb. Hier jou eer-vergeete hont, hier jou droncke Gerritje, meen jy so te scheyen:
Kom Jannetje helpme, soo Tjemke, bonst hem op zijn sack.
Rem. Hier jou Brabandtse Karonje, kom hier jou eer-vergeeten pack.

Sy slaen malkander wacker en loopen binnen.

[fol. B4v]
Droncke Gerritje weer alleen uyt.

Droncke Ger. (440) Dat spulletje had ick gherockent, wat dunckje mocht het niet passeeren?
’k Wed ick morghen een paer blaeuwe ooghen sel hebben, de duycker is dat af-smeeren,
Ik mis wel drie of vier handen vol hayrs uyt mijn hooft, en mijn halve baert,
Trouwe, sulck speelen gaen is met recht wel een Bilslagh waert.

UYT.

[Vignet]

Tekstkritiek:
parle er staat par le
Froyde er staat Froy de
cause er staat lause
keten- er staat ketel

A.B.KLUCHTVan de Bedrooge Vryer.Gespeelt op de Schouwburgh.

t’AMSTERDAM,_________________________By Dirck Cornelisz. Houthaeck, Boeckverkooper op de hoeck van de Nieuwe-zijds Kolck. Anno 1649.

Aen MARTEN KRETZER, en JAN MEURS. Beyde Regenten der Schouburg van Amsterdam.

PERSOONEN.

Eerste Uytkomst. Remmbert Lubbertsz.

A.B.

KLUCHT

Van de Bedrooge Vryer.

Gespeelt op de Schouwburgh.

t’AMSTERDAM,
_________________________

By Dirck Cornelisz. Houthaeck, Boeckverkooper op de hoeck van de Nieuwe-zijds Kolck. Anno 1649.

Aen
MARTEN KRETZER,
en
JAN MEURS.
Beyde Regenten der Schouburg van Amsterdam.

Eerste Uytkomst.

Remmbert Lubbertsz.