A.L.F en A.P.S. - Dichtoeffening - 1731

Continue

Proeve van Dichtoeffening, bestaende in Herderszangen,
Brieven, Klink- en Mengeldichten door A.L.F. en A.P.S.
Leyden, By De Janssoons vander Aa, 1731.
UBL 1204 F 13 en KBH 839 G 29.
A.L.F. en A.P.S. zijn Jacob Elias Michielsz. en Theodoor van Snakenburg.

Uitgegeven door A.J.E. Harmsen, Universiteit Leiden.
Bevat een bewerking van De haan naar Somnium sive Gallus van Lucianus (Ceneton000080).
In de afdeling ’Brieven’ van deze bundel staan tien heldinnenbrieven (Jakob aen Rachel, Rachel aen Jakob, Mordochai aen Esther, Esther aen Mordochai, Reinhart aen Eelhart, Eelhart aen Reinhart, Adelbert aen Hillegond, Hillegond aen Adelbert, Dafnis aen Chloé en Dibutadis aen Polemon), en twee vertaalde brieven van Horatius (Epistula I, 4 en 10).
Verder bevat de bundel zeven vertalingen van Horatius’ Odes: Ode I, 4, 11 en 32; Ode II, 3; III, 9; en Ode IV, 3 en 13).

JAKOB
AEN
RACHEL.

Op myn verzoek brengt u thans Bilha deezen brief,
U, die ’k in vryheid als myn eige toe moest spreeken,
Zo niet uw Vader zyn belofte, waerde Lief,
Waer door gy myne waert, had trouw’loos durven breeken;
(5) Indien my Lea, die ik nimmer heb bemind,
Niet was in uwe plaets ter bedgenoot gegeeven;
Zo ’k niet bedrogen was in ’t loon van myn bewind,
Maer Rachel had omhelst, nooit had ik u geschreven;
Nu doe ik ’t, om myn min te zuiv’ren van de blaem,
(10) Waer door uw Vader haer misschien tracht zwart te maelen,
Op dat hy dus zig zelf mag vryen, en den naem
Van trouw’loos, doe op ’t hart van uwen Jacob daelen,
Als of het hadt gestemd in die verwissesling
Der Zustren, zyne zucht aen Lea opgedraegen,
(15) Zy Rachel afgestaen, zyn wellust, zyn beding,
Het langverwachte loon van zoo veel slaefsche daegen,
Als ik in Labans dienst met zorg heb doorgebragt:
Maer ’k ben de zelfde noch: ’t is waer, ik ben bedrogen
Uw Zuster heeft de bloem van myne mannekracht
(20) Genoten, doch ik zy onschuldig in uwe oogen;
[p. 76]
Want nimmer heet myn hart een and’re zucht gevoed,
Dan die, waer door ik eens aen Rachel was verbonden;
Ik heb zelfs deezen nacht met u myn’ lust geboet,
Ach! dat ik Lea niet had by den dag gevonden!
(25) Want door uws Vaders list in ’t minste niet beducht,
Meende ik geen and’re vrouw dan u, myn Lief, te streelen;
Ik dacht niet, dat men u deeze eerste liefdevrucht,
En my myn hoogsten wensch op aerde zou ontsteelen.
Ach! zo ik u een schets dier weelde geeven dorst
(30) Die myn verliefde ziel heeft deezen nacht genoten,
En welk een drift ik wêer gevoelde in myn borst,
Zo ras ik Lea in myn armen zag besloten,
Hoe schichtig ik haer zyde ontsprong van ’t huwlyksbed,
Hoe vinnig ik door spyt de Maegd heb toegesproken,
(35) Die zuchtend wierp de schuld op haeren Vaders wet,
Myn gramschap naeuw’lyks door haer tranen heeft gebroken,
’k Zou u niet haet’lyk zyn, myn Rachel, myne min
Wierdt door u vry gekend, gy zoudt myn’ staet beklaegen,
Daer ’k uwe zuster heb, maer met een’ tegenzin
(40) Die my de grootste smart der waereld doet verdraegen;
Doch ’t geen my ’t meest drukt, ’t gewisse klaegt my aen,
En komt my zyne magt op ’t onvoorzienst verklaeren;
(Hoe kan het een bedrog zo net op ’t ander slaen?)
Ik zie des Heeren hand bestiert myn wedervaeren.
(45) Ik ben door moeders list in mynen Broeders recht
Getreden, op haer raed verkreeg ik zynen zegen,
’t Is waer, het was my reeds by Godspraek toegezegt;
Maer ’k heb den Heere niet betrouwd in zyne wegen,
’k Heb op bedrog gesteund,om dus zyn raedsbesluyt
(50) Te dwingen, ’t is gelukt, maer ach! ik zie myn vonden
Veroordeeldt, ach! het blinkt voor my te helder uyt,
Dan dat ’k niet merken zou de straffe myner zonden.
[p. 77]
Daer ik door Moeders hulp myns Vaders zwak gezicht,
Bedroog, dien ’k door myn tael wist verder te overreeden
(55) Wreekt thans uw Vader dien geschonden kinderplicht,
Terwylge uw zuster ziet in uwe rechten treeden,
Die meer bejaerd dan gy den eerstgebooren wreekt,
(Hoe kan het tegenbeeld naer ’t voorbeeld meer gelyken?)
Zo Esau door myn list ’t geboorteheil ontbreekt,
(60) Gy moet in uwe min voor uwe zuster wyken.
Doch hoe myn Rachel dit mag treffen, myne ziel
Gevoelt den zwaersten slag, doordien van de ongelukken
Die ik verdiende, een deel op myn Geliefde viel,
Wat kan een’ minnaer meer bezwaeren, feller drukken?
(65) Verschalkte ik Isaks lust door ’t smaek’lyk huisgebraed,
Daer hy het wildbraed dacht van Esaus hand te ontvangen,
Versterkt in zyne waen door ’t riekend veldgewaed,
Dat ik uit voorzorg om myn leden had gehangen?
’k Werd ook in myne drift te schandelyk verrast,
(70) Want na den maeltyd van uw vrienden afgescheiden,
Op datze als ’t naer gebruik van deeze landen past,
De Bruid naer ’t huw’lyksbed in ’t duister mogten leiden,
Verwachte ik uw komst, en toen uw zuster quam,
Omhelsde ik straks de maegd, ja: zonder arg te vreezen,
(75) Volgde ik de driften in van myne liefdevlam,
Gerust in uw bezit; en ach! wie zou ’t niet weezen,
Die ’t hart der dochter heeft, en steunt op ’s Vaders woord?
Ik kuste u in den geest, terwyl ik Lea streelde,
Wat heeft zy menigmael, ach! Rachel lief! gehoord?
(80) ’t Geen onbeantwoord bleef, waer uit ik my verbeeldde,
Dat reine maegdeschaemte uw’ mond gesloten hadt,
En zegende uwe deugd, toen quam in myn gedachten
De droom, die my verscheen op reis naer deeze stad,
Als ik in ’t open veld moest buiten Luz vernachten.
[p. 78]
(85) Ik zag u in myn hoop bereids als moeder aen
Van ’t rykgezegend zaed, het geen my daer beschoren,
By ’t god’lyk raedsbesluyt het aerdryk zal bestaen,
En werdt ten erfbezit der heerschappy verkoren.
Daer uwe zuster nu de hoop voedt in het hart,
(90) Dat uit haer lendenen die heilstam voort zal spruiten,
Hoe zal zig Esaus ziel verquikken in myn smart,
Hoe wil hy, als hy ’t hoort, zyn wreede blyschap uiten?
Maer ach! hoe zou ’t myn ziel verquikken, mogt ik my
Noch vleien, dat het u, myn Rachel, zou behaegen,
(95) Dat ’k op een nieuwe beding aen Labans veinzery
Om onzer liefde wil myn’ trouwen dienst mogt waegen;
Uw Vader, toen ik hem zyn ontrouw straks verweet,
Waer door ik in myn’ loon zo hae’tlyk ben bedrogen,
Werdt eenigszins naer ’t schynt met onze min, en ’t leed,
(100) Dat ik door zyne list verdragen moet, bewogen,
Hy heeft u op den prys van noch een’ dienst gesteldt,
Ik bid u stem het toe! ik zal hem weêr vertrouwen,
Zyn schaepen wederom bewaeken in het veld,
Zo ik my van uw gunst slechts mag verzekerd houwen.
(105) Hy heeft my ’t lief genot van uw gezicht ontroofd,
En dreigtme, dat ik u niet eerder toe zal spreeken,
Dan dat ik hem den eisch ten vollen heb beloofd,
Hy vreest, dat ik my zelf van zyn bestaen zou wreeken,
Myn eygen rechter zyn in dien geleden hoon,
(110) Verlaeten ’t oude kroost, en met de jongste vluchten.
Nu zyt gy wederom, indien gy wilt, de loon,
Van Jakobs slaverny en zyn verliefde zuchten,
Die, schoon het Leaes hart deedt barsten aen den spyt,
Gy daeg’lyks hooren zult myn tedre ziel ontglippen,
(115) Als ik in weerwil van uw Zusters minnenyd,
Myn liefde met den dauw zal voeden uwer lippen.
[p. 79]
Zo moet gy ’t onderscheid bevinden van een’ echt,
Uit ongedwonge zucht en neiging voortgesproten,
En dien, wiens grond alleen in Labans listen legt,
(120) En na ’t voltrekken is uit enkelen dwang gesloten!
’k Heb u dan deezen brief, op dat ik weeten mag,
Hoe gy, myn zielsvriendin, gezind zyt, toegezonden.
(’k Wil niet dat Rachel door het vaderlyk gezach
Maer door haer’ vrye keur zy in myn’ echt verbonden.)
(125) ’k Wacht antwoord naer myn’ wensch, of zoud ik in uw oog
Niet meer de zelfde zyn? ik hoop vergeefsch te vreezen:
Daer ’k eens uw heusch gemoed tot wedermin bewoog,
Zou ’t buiten onze schuld van my afkeerig weezen?
Neen Rachel, neen, gy zult standvastig myne min
(130) Waerdeeren, mynen ramp met uwe gunst verzachten,
’k Leed anders dubb’le straf, zoo ik met tegenzin
Uw Zuster houden moest, en niet op u mogt wachten.
Wreek dan myn’ broeder niet, maer wreek u zelf, myn Lief,
Herstel u in uw recht, ach! mogt ik op uw zinnen...
(135) Maer ’k neem geduld, en sluit al hoopend deezen brief,
Dat ’k gunstig antwoord van myn Rachel zal verwinnen.

A.L.F.

RACHEL
AEN
JAKOB.

Myn dienstmaegd bragt aen my den tolk van uw gedachten,
O Jakob, die u thans zo schandlyk ziet misloond.
Niets minder durfde ik van de teedren zucht verwachten,
Die gy zo ongeveynsd my altoos hebt betoond.
(5) Vergeefsch onschuldigtge u. Ik ken de kuysche liefde,
Die u aen my verbindt met een’ onslaekbren band.
Ik weet dat ik alleen uw zuyvre ziel doorgriefde,
Ik weet dat die alleen om myhne schoonheid brandt.
Myn Vader kan my nooyt een kwaed gevoelen geeven
(10) Van hem, die my bemindt gelyk het levenslicht.
Hy draegt de schuld alleen van ’t geen hier is bedreven:
Gy zyt onnoozel, en getrouw in uwen plicht.
’k Herdenk den tyd met vreugd toen gy my ’t eerst ontmoette,
Wanneer gy vluchtte voor het broederlyk geweld:
(15) Toen gy zo minnelyk my met een’ kus begroette,
En heete traenen schreyde, en scheent in ’t hart ontsteld.
Toen u myn Vader kwam met blyschap tegentreeden,
En als zyn vleesch en been omarmde: toenge als knecht,
U zo gewillig woudt in slaverny besteeden,
[p. 81]
(20) Zo maer zyn jongste spruyt aen u werdt toegezegt.
’t Verdrag ging aen; en ik, door heymlyk vuur aen ’t blaeken
Stemde in den loon dien gy begeerde voor uw’ dienst.
Ach! dacht ik dat die vreugd zo haest ten eynd zou raeken!
Dat al ons heyl dus zou vergaen op ’t onvoorzienst!
(25) Hoe vroolyk sleeten wy die lange reex van dagen,
Daer naeuwlyks ende aen scheen, door zoete hoop gevoed!
Wat hebtge een trouwe zorg voor Labans vee gedraegen!
Met welk een vlyt hebt gy zyn kudde steeds gehoedt!
Het heugt my hoe uw hand my door het veld geleydde,
(30) Daerge in de boomeschors dit vaers gesneeden hadt:
Eer derve ik ’t zonnelicht, eer ik van Rachel scheyde.
Hier straf de Hemel my, eer ik myn trouw beklad.
Het vrolyk pluimgediert, dat met zyn lieflyk kweelen
Den schepper looft en dankt, en onzen plicht ons leer,
(35) Verwelkomde ons zo ’t scheen met zangerige keelen,
En onze oprechte min werdt met een lied vereerd.
O lief herdenken van een onbesprooken weelde,
Waervoor al ’t hartenleed verdwwn in ydle lucht!
Gelukkig leven, dat zo vaek myn zinnen streelde,
(40) Waer zyt gy heen gevlucht? waer zyt gy heen gevlucht?
De hoop van eyndlyk eens het heuchlyk uur te aenschouwen,
Waerop myn vader moest gestand doen woord en plicht;
Waerop gy welvernoegd myn rechtehand moest trouwen,
Maekte uwe dienstbaerheyd en alle zorgen ligt.
(45) De zon, met neuwen glans gereezen aen de kimmen,
Brengt eyndelyk den dag van uw vergelding aen.
Nu waenden wy ten top van alle heyl te klimmen.
Gy vergtme aen Laban af: ik worde u toegestaen.
De maeltyd wordt bereyd. De bruyloftgasten komen.
(50) Men wenscht ons vrede en veugde en ongestoorde rust.
Een gulle blyschap heeft de harten ingenomen.
Men denkt om leed noch ramp. Elk zwemt in weelde en lust.
[p. 82]
De nacht genaekt, en gy zoudt myne komst verbeyden
In ’t huwlyxbed; maer ach! men brengt my aan een’ kant.
(55) Ik moest myn zuster zien in myne plaets geleiden.
Myn vader wil het dus. hier baet geen tegenstand.
Gy krygt haer in uw’ arm, en waent uw lief te ontfangen.
Geen mensch merkt deeze list. De duysternis gaf klem
Aen dit doorstoken werk. Gy bluschete uw heet verlangen.
(60) Gy spreekt haer aen; maer zy verandert haere stem,
Of zwygt, op dat zy niet zichzelve mooge ontdekken:
O Lea, moest gy door zo snoode een trouwloosheyd
’t Rampzalig werktuyg van ons ongeluk verstrekken!
Gy hebt door uw bestaen ons ten bederf geleyd.
(65) Maer zacht. Myn yver dwaelt. Kan ik wel schuldig noemen
Een die gehoorzaam volgt haers vaders wil en woord?
En kan ik de ontrouw ook van Laban wel verdoemen,
Die de eerstgeboorne geeft het geen haer toebehoort?
Ach Jakob, hadt gy noch uw’ vader niet bedrogen,
(70) Noch ’t recht van Esau en den zegen hem ontrooft;
Of hadtge, toen gy kwaemt naer Haran opgetogen,
Voor zeven Jaeren dienst aen Lea u verlooft;
Wy waeren beyde niet gevallen in dees plaegen!
Dan waerom noem ik u den oorsprong deezer smart?
(75) Veel eerder miest myn pen uw ongeluk beklaegen,
Daer u ’t gewisse pynt en drukt het bange hart.
Schep moed, verlege ziel! Al wostelt gy met rampen,
Al zyt gy fel gehoond, schep moed! noch is ’er kans.
Uw heylzon zal eerlang door nevelen en dampen
(80) Heenbreken, en haer licht verspreyen met meer glans.
Gy schryft my, dat uw oom op nieuw aen u beloofde
Dat hy voor noch een’ dienst u Rachel af zou staen:
Wel, schoon hy u ’t genot van myn gezicht ontroofde,
Gy weet den weg om u van deezen dwang te ontslaen.
[p. 83]
(85) Ik sta u alles toe. Durft gy op hem vertrouwen,
En wilt gy wederom gaen hoeden ’t wollig vee,
Ik zal u volgen door de weelige landouwen,
En treeden aen uw zyde, als ik voorheenen deê.
Stem, stem dan in zyn’ eysch, en ik zal de uwe weezen.
(90) Gy hebt myn hart alreets verwonnen door uw min.
Ik ben dezelve noch. Vergeefsch is a uw vreezen.
Gy heerscht, o Jakob, steeds in myn’ verliefden zin.
Het vaderlyk gezach zal nooyt de zucht verminderen
Die ik u droeg en draege, in weêrwil van den nyd.
(95) Geen ongeval, geen dood zalze immer kunnen hinderen.
Ze is onvergangkelyk, hoe zeer ’t myn zuster spyt’.
Hoop dan op myn bezit. Gy zult, na veel verlangen,
U eyndlyk zien gered uyt alle leed en druk.
Ach! dat uw heyl alleen van Rachel af mogt hangen,
(100) Hoe haest bereydeze u een wenschelyk geluk!

A.P.S.

MORDOCHAI
AEN
ESTHER.

De trouwe Hatach heeft my dikwils aengeweest
Dat ik hem de oorzaek van myn droefheyd zoude ontdekken.
Hy kwam door uw bevel verneemen wat myn geest
Tot mymeren, myn oog tot schreyen kon verwekken.
(5) Ik moest zyn’ wil voldoen. O roem van ons geslacht,
O lieve Nicht, die hier het eynd van uw verlangen.
Gy zult, dewyl gy daer zo yverig naer tracht,
Gy zult met deezen brief het waer bescheyd ontfangen.
Dees lettren melden u in welk een’ veegen staet
(10) Myn kwynend leven is, dat schielyk loopt verloren;
Want Haman heeft, helaes! dus verre strekt zyn haet,
Den ondergang van ons en al ons volk gezwooren:
Hy is een gunsteling des Konings, die in’t hof
Hem heeft tot zulk een’ rang en waerdigheyd verheeven,
(15) Dat elk die hem genaekt moet knielen in het stof,
Ja dat gansch Suzan schynt voor zyne magt te beeven.
Doch ik, die mynen God en zyn geboden eer,
En nooyt daer buyten treed maer wandel in zyn wegen,
Ik toonde dit ontszach dien trotsen nimmermeer.
(20) Myn edelmoedig hart stondt zulk een lafheyd tegen.
[p. 85]
Dit heeft zyn grootsch gemoed in vuur en vlam gezet.
Hoe? zegt hy, zal een slaef braveeren myn vermogen,
Dat vrygeboornen zelf Assuerus wil en wet
Gehoorzaem volgen, en, ter aerde neêrgebogen,
(25) My dienen? neen! hy moet gestraft zijn voor dien hoon.
Dus rast hy, en bedenkt hoe hy zich best zal wreeken.
Hy nadert onbeschaemd den koninglyken troon,
En steunt op ’s Vorsten gunst, zo meenigmael gebleeken.
Hy diendt hem aen hoe dat door ’t gansche koningryk
(30) Een zeker soort van volk verspreydt is, welker zeden
Heel anders zyn dan hunne’ een volk dat blyk op blyk
Gegeeven heeft van twist en wederspannigheden.
Een volk van elk gevloekt, gehaet van d’onderdaen,
Die zulk een muytery niet langer kan verdragen,
(35) En anders niet en wenscht als hen te zien vergaen.
Des bidt hy dat het aen Assuerus moog’ behaegen,
Bevel te geeven om hem allen aan een’ kant
Te helpen, eer dit kwaed tot erger uit mogt spatten.
Daerby belooft hy noch, tot ’s Konings onderstand,
(40) Een ongemeen geschenk van zilver uyt zyn schatten.
Zyn’ wensch word toegestaen, en wy, in zyn geweld
Geleevert, zien den dag van onzen val voorhanden.
Zo wordt de onnozelheyd bespot, ten toon gesteldt,
En door een’ vuylen wrok geboeyt in yz’ren banden.
(45) Nu triomfeert die snoode, en maekt zich vast bereyd
Om zyn vervloekt besluyt ten eerste te voltrekken.
Hy heeft den zegelring van zyne Majesteyt,
Die tot een zeker blyk van zynen last kan strekken.
Ik scheurde myn gewaad op ’t hooren van die maer.
(50) Ik strooyde ’t hoofd met asch, en liep langs merkt en straeten,
’k Zocht alle middlen tot verhoeding van ’t gevaer:
Maer ach! hoe ik my kweet, het mogt my weynig baten.
[p. 86]
De droefheyd treft elx hart. Men hoort een naer gerucht,
Een ysselyk geluyd van kindren, mans en vrouwen.
(55) Het klaegen en geschrey doorsnydt de dunne lucht.
Wat mensch kan zonder schrik zo droef een’ ramp aenschouwen
Helaes! is dit de loon van myn’ getrouwen dienst?
Is dit tot dank dat ik des Konings lyf behoedde,
Wanneer my Barnabas ontdekte op ’t onvoorzienst
(60) Dat Bagato zich zocht te wentlen in zyn’ bloede,
Door Theodestes arm gesterkt in dit besluyt?
Toen werd ik aengezien als een der gunstelingen;
Nu leg ik als een slaef, en schrey myne oogen uyt.
O wisselvalligheyd der ondermaensche dingen!
(65) Doch, schoon een zékre storm myn brosse levenskiel
Vol woede en razerny aen splintren dreygt te stooten;
Een flikkering van hoop blyft echter in myn ziel,
Zo gy, die zo veel gunst hebt van dien Vorst genooten,
Zo gy, gelyk voorheen, ons noch genegen zyt.
(70) Gy hebt my dikwils blyk van uwe zucht gegeeven.
Ik minde u als myn kind, geduurende al dien tyd
Dat my was opgelegt te zorgen voor uw leven.
Hoe aengenaem streeldt noch die heugnis mynen geest!
’k Zag u met vrolykheyd de plaets van Vasthi erven;
(75) Die, toenze onwillig was te komen op de feest,
Door raed van Memuchan in ballingschap moest zwerven.
Uw schoonte, uw zedigheid, uwe onbevlekte deugd,
Die elk met hellen glans ziet schittren uyt uw oogen,
Bekoorden strax den Vorst. Gy waert zyn lust en vreugd.
(80) Gy hebt zyn grootsche ziel tot tedre min bewoogen.
Bedien, bedien u thans, o Esther, van die magt,
Die gy op hem verkreegt, en redme uyt alle zorgen.
Ontdekt hem eyndlyk dat gy zyt van ’t Joodsch geslacht,
’t Geen gy, door myn bevel, tot nochtoe hield verborgen.
[p. 87]
(85) ’t Is waer, my is bekend dat hy verboden heeft
Dat iemand hem genaeke op zynen troon gezeten,
Ten zy hy eerst daer toe vokomen orde geeft;
Maer echter, zo gy u zo veel slechts wilt vermeeten,
Ik durf my vleyen datge uw’ wensch verkrygen zult.
(90) Stel hem de wreede wet van Haman toch te voren.
Vertoon, vertoon hem dat wy lyden zonder schuld;
Gy zelf gaet anderzins gelyk met ons verloren.
Ik wacht bescheyd hierop, en zal terwyl aen God
Den uytslag van dit werk beveelen, vol verlangen.
(95) Die stiere uw tong, en geev’ dat gy ons droevig lot
Verwisslen moogt in vreugd; de rampen die ons prangen
Verdryven door uw bede; en alles, lieve Nicht.
Herstellen in dien staet waerin het was voordeezen.
Vaer eeuwig wel, en wees gedachtig aen uw’ plicht:
(100) Zo trotsenwe alle leed. Zo staet ons niets te vreezen.

A.P.S.

ESTHER
AEN
MORDOCHAI.

’k Verstond uyt uwen brief der Joden ondergang
Besloten by een’ Vorst op onzen stam gebeten,
Die ’t koninklyk gezag houdt onder zyn bedwang,
En acht zich op den troon van ’t Persisch ryk gezeten,
(5) Terwyl hy naer zyn’ lust met ’s Konings zegelring
Mag speelen, zyne magt kan schikken naer zyn drigen.
Ik ken den boozen aerd van deezen Hoveling;
Maer nu ’k den inhoud weet van zyn vervloekte schriften,
Zal ik niet rusten, eer ’k der Joden rust herstel.
(10) De telg van Amalek uyt Agag voortgesproten
Ontbreekt noch aen de vloek van ’t Goddelyk bevel.
Zo moet der Jooden heil myn heil en roem vergrooten!
Maer ach! wat kan ik doen? ik ben te nauew bepaeld:
Want mogt een Koningin den troon in vryheid nad’ren,
(15) Ik had bereids den Vorst ons ongelyk verhaeld,
Den dollen Haman straks als ’t hoofd der ryksverrad’ren,
Beschuldet, wyl hy nooit de scha vergoeden kan,
Doe ’s Konings schatkist lydt, indien de Joden sterven,
Hy geeve wat hy wil: dar ’k Mordochai, den Man
(20) Om wien hy ’s Heeren volk voor eeuwig wil bederven,
[p. 89]
Geroemd zou hebben al ontdekker van ’t verraed
Op ’s Konings lyf gesmeed door twee der Kamerlingen:
Op dat ik Haman dus ’t besluit van zynen haet
En uitgebarsten spyt mogt voor den kop doen springen.
(25) Nu vast ik, en ik heb ’t myn Maegden ook belast,
Drie dagen zullenwe ons van spys en drank onthouwen,
Nu wil ik, dat gy ook met allen de onzen vast.
Ik zal my na dien tyd op ’s Heeren gunst betrouwen.
Zo val door myn bestier en ’s Konings ongena
(30) De Vyand van Gods volk! Zo moet een vrouw hem dooden!
En hy in wreedheid zo gelyk een Sisera,
Moet in zyn sterven dus gelyk zyn aen dien snooden,
Die viel door Jaëls hand, het edelmoedig wyf,
Wier lof, van Debora en Barak opgezongen,
(35) Noch heden zweeft en leeft tot roem van haar bedryf
In volle heerlykheid op aller Jooden tongen.
Haar voorbeelt wekt my op, en, zo ik sterven moet,
Ik sterve voor het heil van myne stamgenooten,
Ik zal den Koning zien, en zeggen uyt wat bloed
(40) (Het bloed dat Haman zoekt) zyn Esther is gesproten.
’t Moet blyken, wie het meest op ’s Voesters hart vermag,
De Hoveling of ik; De Heere stier myn wegen
Heeft die my niet vergeefsch gestelt in ’t hoogst gezag,
Zo zy ’t, opdat myn volk mag deelen in den zegen.
(45) Zoud ik den ondergang van d’onzen kunnen zien,
En hoopen, dat my ’t Hof een schuilplaets mogt verstrekken.
Waer ik in Haman zoude en myne dood ontvliên?
Neen Mordochai! uw Nicht zal nooit haer eer bevlekken
Door zulk een laffe hoop; Neen, denk vry datme heugt
(50) Hoe gy, wanneer de zorg voor onze ted’re jaren
Aen u was toevertrouwt, een yver tot de deugd
Hebt in myn borst gequeekt: die moet zig openbaeren.
[p. 90]
Niets schrikt my verder af, vergeefsch word myn gemael
By ’t volk een’ Leeuw genaemd. Het leeuwenhart moet breeken.
(55) Ik heb myn hoop gevest tot vollen zegeprael
Op hem, die ’Vorsten hart kan leyden als de beeken.
Verwaeten Haman steun, want wy staen moedig pal,
Steun op uw ’s Meesters gunst, gy zult ons weynig deeren,
Dees* grootste gunsten gaen meest even voor den val.
(60) Dit had u ’t voorbeeld van Vrouw Vasthi kunnen leeren;
Maer ’t schynt, hy ’s door den glans van zyn geluk verblindt,
En kent geen hoger magt dan die van aerdsche Goden,
Wier gunst geen erfgoed is, maer draeit gelyk de wind.
Ons is een vaster steun, een sterker gunst van noden.
(65) De Bondgod Israëls behoede ons van ’t verderf,
Verydel ’t moordbesluit der booze vloekverwanten,
Geef, dat ’k genade in ’t oog van mynen Heer verwerf,
Opdat geen vyand meer zich tegen ons durf kanten:
Zo die ons hoort, verkeerdt het rouw in feestgewaed
(70) Het zuchten in gezang. ’k zal dan de hairen vlechten,
Die nu met asch bestrooit glans hebben noch sieraed,
De gouden maen en ring aen hals en ooren hechten.
Dan zal hem voor zyn hulp een eeuwig feesttyd zyn
Geheiligt, om den Jood verheugd te doen gedenken,
(75) Aen ’s Heeren werk: opdat de ryke op spys en wyn
Zyn vriend onthael, en help den armen met geschenken.
Ach Mordochai! zo eens dit woord een Godspraek was!
Wie weet het, of hy niet zyn volk slechts wil beproeven?
Zo dit het oogmerk is, zyn goedheid zal ons ras
(80) Verlossen uyt de hand van hun, die ons bedroeven.
Vaerwel dan Yveraer. ’k zal denken aen myn’ plicht,
En als de laetste dag vervult is van myn vasten,
Zal ikme niet ontzien den Koning in ’t gezicht
Te treeden, en myn hart naer uwen raed te ontlasten.

A.L.F.

REINHART
AEN
EELHART.

’t Is langgenoeg gezwegen,
Beminde Zangodin.
Vanwaer komt u dees tegenzin?
Heb ik u ooyt gehoont,
Dat gyme uw hulp niet meer betoont?
Nooyt was ik zo verlegen.
Waerom wilt gyme vliên?
Gy hebt my dikwils troost gegeven,
O wellust van myn leven!
Als ik naer bystand om moest zien.
Gy zalfde in leed of smarte
Altoos myn jeugdig harte.

[p. 92]
Helaes waer wil dit heenen!
Wat traagheyd dooft myn geest?
Wat maekt my zonder reên bevreest?
De heylge Poëzy
Heeft thans geen zoetheyd meer voor my.
Haer glans heeft uytgeschenen.
’t Is nacht voor myn gezicht
Ik moet myn vlyt en arbeyd staeken,
En kan geen stuk volmaeken.
’t Is alles kreupel wat ik dicht.
’t Rym weygert met de Reden
In naeuw verbond te treeden.

O zorgelooze dagen,
Waerin ik heb met lust
Der Zanggodinnen mond gekust,
Waer vliegt, waer vliegt gy heen?
Ik tradt op roozen zo het scheen,
In eyndeloos behaegen.
Hoe kort viel my de tyd!
Nu kon my VONDELS lier bekooren;
Nu streelde HOOFD myne ooren;
Terwyl myn jonge ziel, verblyd
Op ’t klinken hunner snaeren,
Ten hemel scheen te vaeren.

[p. 93]
Thans tracht ik weer de boeken
Van vorst Justiniaen
Met d’ouden yver op te slaen.
Vrouw Themis lacht my toe:
Zy schept vermaek in ’t geen ik doe,
En noopt myn drift in ’t zoeken.
Heur minnelyke tael
Wil my Apollo doen verlaeten.
Zy dwingt my hem te haeten,
En dryft my naer heur drokke zael.
Ik kan my naeuw verschoonen
Aen haer myn’ plicht te toonen.

Geliefste myner Vrinden!
In zulk een’ vreemden stand,
Verwachtte ik daeglyx dat uw hand,
met aengenaemen zwier,
Door klanken van uw gouden Lier,
Myn zorg zou doen verzwinden.
Maer edler bezigheyd
Verbood u Helikon te naeken.
Dit deedt my vruchtloos haeken
Naer ’t geen ik my had toegeleydt.
Dit noopte tot dees klagten
Myn mymrende gedachten.

[p. 94]
Hoe wentel ik in weelde,
Wanneer uw blyde kunst,
Zo mild bestraelt van Febus gunst,
My door de zinnen speelt,
En vrolyk hart en ooren straalt!
Hoe juychte ik als gy kweelde!
Ik volgde uw toonen nâ,
n wensch dooru, gelyk voordeezen,
Myn vlyt te zien herreezen.
Ey kom datn, eer het is te spâ,
Zo u geen zorgen perssen,
Ey kom myn’ geest ververschen.

A.P.S.

EELHART
AEN
REINHART.

Hoe kan het moog’lyk weezen,
Dat uwe Zanggodin
U met zo straffen tegenzin
Thans aenziet? Neen, hou moed.
(5) Die lieve Maegd is immers goed.
Gy zult haer wel beleezen.
Uw vaerzen vloeien zacht,
Ik hoor geen toonen, die my stuiten,
Wat doet u dan besluiten
(10) Tot zulk een jammerlyke klagt,
Als of gy om haer vluchten
Zoudt eeuwig moeten zuchten?

[p. 96]
Helaes! waer wil dit heene?
Ach! welk een naere toon?
Me dunkt ik hoor DON DIEGOS Zoon,
Wanneer hy tot zyn smart
Het stael moest stooten door het hart
Des Vaders van CHIMENE.
Is ’t ook van minnepyn?
Neen: by de dood der arme DIDO!
Ik wacht me voor KUPIDO.
Wat mag dan uwe quelling zyn?
’t Rym weigert met de reden
In naeuw verbond te treeden.

Ai dichters valt aan ’t schreien!
Der jonger Dicht’ren roem,
Die honig las uit elke bloem
Met onvermoeide vlyt,
Den Vluggen REINHART raekt gy quyt.
Zyn dichtgeest wil verscheien,
En hy aen VONDELS lier
Niet langer greetig blyven hangen,
Noch op des DROSSAERDS zangen,
Zo hoofsch, zo grootsch, zo ryk van zwier
Verrukt ten hemel vaeren.
De roest dreigt zyne snaeren.

[p. 97]
Hy tracht nu uit de wetten
Van THEODORAES man
De kunst van Meester GRAPIGNAN
(Eene onvolpreze kunst
Die vaek steunt op LAVERNAES gunst)
Met yver voort te zetten;
’t Za REINHART! Ga maar voort!
Volg, volg die ed’le rechverkeerdheid
Voor d’ydle dichtgeleerdheid
Die eerst uw zinnen hadt bekoord.
De klank van zilvren keelen
Zal haast uw ooren streelen.

Laetst wilde ik antwoord schryven
Aen uwen MORDOCHAI;
Maer nu myn vriend den PAPAGAEI,
De GROOT en MERULA
Verkiest, volg ik zyn voetspoor na,
En laet den dichtkunst dryven.
Ik leen de tong veeleer
Aen een bedroge kappezetster,
Dan dat ik denk om ESTHER;
Want dat geeft geld, en geld is meer
Dan schraele lauwerblaeden,
Die beurs noch maegt verzaeden.

[p. 98]
O trouwste myner vrinden!
Zo spreekt ORESTES mêe,
In d’ aenvang van ANDROMACHE,
Als hy zyn’ PYLADES,
Na ’t afzyn van een maend vyf, zes,
Te BUTROT komt te vinden.
Ach woorden van fluweel!
Hoe juichte ik EELHART, toen gy queelde!
Hoe wentelde ik in weelde!
Wie zou op zulk een zagt gestreel
En ted’re liefdeblyken
Van vreugde niet bezwyken?

Gy grimlacht onder ’t leezen,
En denkt vast, Ha! de vriend
Is met den wierook fraei gediend:
(Zie eens de onnozelheid)
Hy merkt niet, dat hy word gevleid,
En waent te zyn gepreezen;
Ja REINHART, ja, ’t is waer,
Het oor naer vleiery te neigen
Is vaek den Dichter eigen;
Ik echter bid en smeek u, spaer,
Ei! spaer uw lofgedichten,
Zo gyme wilt verplichten.

[p. 99]
Wat wiltge my verleien,
Die ’t voor geen vriendschap neem,
Wanneer my zo de honigzeem
Wordt om den mond gesmeerd?
Myn Vader heeftme lang verleerd
Te luist’ren naar het vleien.
Dus heb ik, Vriendje lief,
Tot wederschryven ongenegen
Een ruime poos gezwegen,
En boert nu met uw’ schoonen brief.
Doch eer ik af zal breeken
Wil ik eens ernstig spreeken.

De persing myner zorgen
Vermindert op ’t gezicht
Der fraeye vaerzen die gy dicht.
Op ’t leezen vliegt zy voort
Als ’t licht der starren door de poort
Des hemels in den morgen.
Gy moet dan (zo ’t u lust
Myn’ traegen dichtgeest op te wekken)
My door uw voorbeeld trekken.
Of anders houde ik myne rust,
En REINHART in ’t verlangen
Naer hunne kunstelooze zangen.

A.L.F.
MDCCXXII.

ADELBERT
AEN
HILLEGOND.

Ontsteld, verbaesd, ontroerd door ’t vonnis, dat uw mond
My gistren avond gaf, volmaekte Hillegond,
Heb ik den bangen nacht in naeren druk gesleten.
Ik deed myn best, maer ach! ik kon het niet vergeeten.
(5) Vertrek, en kom nooyt weer, of vrees myn toorn en haet!
Rampzalige Adelbert! hoe droevig is uw staet!
O welk een bitterheyd! o wat barbaersche woorden,
Die myn verliefde ziel als met een’ schicht doorboorden!
O wrange tael! kan ’t zyn, dat een die ik bemin
(10) Myn’ trouwen dienst vergeldt met zulk een’ stuurschen zin?
Duld dat ik met de pen hier van my moog beklaegen.
Deed ik een’ enklen stap dien u niet kon belaegen?
Ben ik te ver gegaen? heb ik u ooyt gehoond?
Heb ik u myn ontzach niet klaer genoech betoond?
(15) Kentge iemand in dees stad, die ik met zo veel zorgen
Gediend heb en geviert, van d’avond tot den morgen?
Geen schoonheyd, hoe zy ook behaegde aen myn gezicht,
Kon uw’ oprechten slaef doen wank’len in zyn’ plicht.
Gy zyt, en waert altoos, de wellust van myn leven.
(20) Ik durfde om u alleen myn’ vader tegenstreeven,
[p. 101]
Die my vereenen wou met geestige Amarant.
Om u schoof Adelbert haer’ rykdom van de hand.
En thans, nu hy ontdekt den grond van zyn gedachten,
Moet hy zo trots en fier zich zien van u verachten!
(25) Nu stoot gy hem, helaes! onwaerdig voor het hoofd!
Vergeef my dat ik ’t zeg: dit had ik nooyt geloofd.
Het heugtme, toenge op ’t land uzelve gingt verluchten,
Dat gy getroffen waert door myn bedroefde zuchten:
Gy stondt my toe met u te wandlen door het woud,
(30) En luysterde veel min naer ’t vriendlyk onderhoud
Der zoete Jufferschap, die ons aldaer verzelde,
Dan naer het geen ik u in eenzaemheid vertelde.
De Bloemgodin ontsluyt ten tweede mael haer’ hof,
Sint my dat heyl gebeurde, en gyme gaeft verlof
(35) Dat ik u nu en dan mogt aen uw huys bezoeken,
Waer toe ik, zonder dat, my nimmer dorst verkloeken.
Toen swcheen het dat ik u niet onverschillig ws.
Bedriegelyke hoop, acht wat verdwynt gy ras!
Zo lang een teedre schroom myn lippen hieldt gesloten,
(40) Heb ik by Hillegond een zoet vermaek genoten:
Maer ’k meld maeuw dat ik nooyt gelukkig weezen kan,
Zo zyme weygren blyft den waerden naem van man,
Of al die vruegd heeft uyt. die wellust is verdweenen.
Men sluyt voor my de deur. men zendt my troostloos heenen.
(45) Men roept, als ik vertoon myn’ jammerlyken staet:
Vertrek, en kom nooyt weer, of vrees myn toorn en haet!
Verdiende ik dan uw toon, om dat ik u beminde?
Haet gyme, wreede, om dat ik geen genoegen vinde
an slechts by u alleen? o welk een onbescheyd!
(50) Kunt gy beletten dat uw lieve aenvalligheyd
My trof? kunt gy my wel met recht of reden doemen,
Dat ik u overal verheffen ga en roemen?
[p. 102]
De keur is immers vy: en schoonge my niet mint,
Mag Adelbert daerom tot u niet zyn gezint?
(55) Maer ’k merk wel wat u tot dees gramschap heeft gedreeven:
Gy wraekt het echtverbond, en wilt in vryheyd leeven.
Misleyde! waent gy dan, alsge iemand geeft uw hand,
Dat gy uw vryheyd hebt verloren of verpandt?
Doch ’t zy zo. smaekt men niet een heuchelyker blyheyd
(60) In zulk een slaeverny, dan in die doodsche vryheyd?
De trouw is heylig, en door de onbepaelde wet
Van Hem, die ’t al bestiert, gestaeft en ingezet.
Zy zal, op deugd gegrond, de kuysheyd nooyt bevlekken.
Hoe kanze dan een maegd tot schande of oneer strekken?
(65) Wat voordeel geeft de zwier, u door Natuur verleend,
Zo gy dien niet gebruykt? Ik denk niet dat gy meent
Dat u de hemel heeft met zulk een’ schat beschonken,
Om elk te blaeken door uw toverende lonken,
En zelf steeds even koel en even straf te zyn.
(70) Gaf uwe schoonheyd niet een’ aengenaemer schyn?
Zou zy niet blinken met veel meer bevalligheden,
Indien uw ziel, gehuyst in netgevormde leden,
De strengheyd afleyde, en een’ zachter aerd verkoor?
Gewis, myn Hillegond. gy zyt alleen niet voor
(75) Uzelf geboren, neen. het moet u niet verveelen
Deeze edle gaeven met een wederhelft te deelen,
Terwyl de tyd u noch tot kuyschen wellust noodt.
Beschouw hoe eene roos, die, uyt den vruchtbren schoot
Der aerde voortgeteeld, elx oogen kan behaegen,
(80) Door d’allerminsten wind geveld legt en verslaegen,
Indien zy niet van pas geplukt wordt van haer’steel.
En denk, dat dus het schoon, ’t geen u zo mild ten deel
Gevallen is, ook zal verwelken met de jaeren.
De blos en ’t blank verdwynt. Het Gouddraed uwer hairen
[p. 103]
(85) Ontfangt een andre kleur. De loddelrlyke pracht
Van uw Lente, die zo minlyk lonkt en lacht,
Verwisselt haeren aerd, ontvlucht uw frissche kaeken,
En ruymt den winter plaets. Dan zal geen jongling haeken
Naer iets, dat hy weleer met ernst heeft aengebeên.
(90) Besteed uwe uuren dan: zy glippen vruchtloos heen,
Zo gyze slyten wilt afkeerig van het minnen.
die zachte hartstoche moet vermeestren uwe zinnen.
Dit eyscht Natuur, dit eysche vrouw Venus, dit haer Zoon,
En gy vindt u verplicht te volgen hun geboôn.
(95) Waer dwaelt myn yver? ach! ’k zal u noch meer verstooren.
’k Moest weeten dat gy van geen min begeert te hooren.
Ik moest uw laeste reên herroepen, en myn hart
Aldus bevryden van een dwaeze en ydle smart.
’k Moest, volgens uw gebod, u nimmer weer aenschouwen,
(100) En op myns vaders wil met Amarante trouwen:
Of zoeken naer een maegd, die niet zo wreed als gy,
Myn klagten geeft gehoor, en duldt myn vryerry.
Maer kan dit Hillegond van heuren minnaer denken?
Zoude ik, om datge my uw hand noch niet wilt schenken,
(105) Zo laf zyn van uw beeld te rukken uyt myn ziel!
Neen. ’k acht u veel te hoog. Zy, die my ééns beviel,
Bevalt my eeuwig. ’k Wil u steeds standvastig blyven,
Of schoonge met myn leed bestaet den spot te dryven.
My is bekent: geen boom valt met den eersten slag;
(110) Des hoopt uw Adelbert op heuchelyker dag.
Herroep alleen, herroep het vonnis dat gy velde.
Verbreek die straffe wet, die my zo zeer ontstelde.
’k Zal boeten myne schuld, en nimmer word één woord,
Dat u verstooren kan, voortaen van my gehoort.
(115) Ik zal myn vlam met vlyt voor uw gezicht verbergen.
’k Zal u nooyt lastig zyn. ’k zal nooyt uw heuscheyt tergen.
[p. 104]
Hou my ten minsten voor uw dienaer en uw vriend,
Zolang, tot dat ik door myn’ yver heb verdiend
Dat gyme uw’ minnaer noemt. myn daeden zullen toonen,
(120) Dat deugd en eerlykheid in mynen boezem woonen.
’k Verveel u langer niet. Vaerwel myn Engelin.
Ban ’t geen’er is gebeurd voor altoos uyt uw’ zin.
Ik sluyt myn brief, en kus de lettren, vol verlangen,
Om dat zo lief een hand dezelven zal ontfangen.
(125) Maer, eer ’k een eynde maek, vergeef myn stoute drift.
Ik moest myn wanhoop u doen leezen in dit schrift.
Dit eenige had my uw strafheyd niet verboden.
’k Heb my daervan bediend. Ach! gaf het Hoofd der goden
Dat schoone Hillegond hier door getroffen werdt,
(130) Wat wenschelyk geluk! wat heyl voor ADELBERT!

HILLEGOND
AEN
ADELBERT.

Ofschoon ’t een maegd niet voegt haer’ minnaer weer te schryven,
Ik wil u evenwel geen antwoord schuldig blyven.
De heusheyd, die ’k voorheen heb in uw doen gespeurd,
Stelt my gerust dat gy dit niet onbillyk keurt,
(5) Of aenziet voor een daed die de eerbaerheyd kan krenken.
’k Heb lang, eer ik besloot, hierover zitten denken.
Tot driemael greep ik reeds de veder in de hand:
Tot driemael wierp ik haer gramstoorig aen een’ kant.
Ik wist niet hoe ik best zou eynden, hoe beginnen.
(10) Doch, ondanks al myn vlyt, ik liet my overwinnen.
’t Is vast dat gy dit niet van Hillegond verwacht,
Die noch zo onlangs u versmaed heeft en veracht.
En, ken ik u te recht, gy zult niet zonder vreezen
Myn’ brief ontsluyten, en daervan den inhoud leezen.
(15) Uw handen beeven, wyl gy ’t zegel opendoet;
Dan hier is geen gevaer. Ga voort, en gryp een’ moed.
’t Papier is met geen gal of doodlyk gif bestreken.
Myn lettren zullen thans de ronde waerheyd spreeken*
En u doen zien hoe zy inwendig is gesteld,
(20) Die gy door smart verrukt, voor onrechtvaerdig scheldt.
[p. 106]
Ja Adelbert, ik wil den grond van myn gepeynzen
Ontdekken in het eynde. Ik kan niet langer veynzen.
Het trots bescheyd, dat ik u gistren avond gaf,
Verdroot my zelfs op ’t hoogste, en ik beken, ’t was straf;
(25) Maer als gy weet wat my daertoe wist aen te spooren,
Geloof ik dat het u zo zeer niet zal verstooren.
Van d’eersten stond dat my uw byzyn viel te beurt,
Heb ik u daedelyk voor andren uytgekeurd.
Iet, ik en weet niet wat, kon my in u behaegen.
(30) Ik sleet met u een deel der lieve zomerdagen
Niet ver van daer de Ryn Minerves stad bespoelt.
Myn achting voor uw deugd werdt door geen’ tyd verkoelt.
En ’k merkte aen uw gelaet, schoon gy het niet ontdekte,
Dat uw genegenheid zich ook te mywaert strekte.
(35) Ik heb twee jaeren lang verwacht uyt uwen mond
Dat gy bekennen zoudt dat ik u had gewond.
Maer sint een maend of drie is deeze waen vervlogen.
’k Begon u aen te zien met onverschillige oogen;
Want ’k wist dat Amarante uws vaders keur beviel:
(40) Zo dat ik myne drift voor u verborgen hiel,
Om, was het moogelyk (de Min is loos en schrander)
Te letten hoe gy u zoudt draegen by malkander.
Ik vond my overal, daer ’k wist dat gy zoudt zyn.
Ik sloeg u altyd gade, en zag, dat ik door schyn
(45) Niet was bedrogen, maer dat ik u zeer verveelde,
En dat gy Amarant, meer dan te pas kwam, streelde.
Steeds zy gy nevens haer, en als zy uyt zou gaen,
Boodt gy aen heur de hand, en lietme alleenig staen.
’t Gezelschap merkte dit, en wist het dus te voegen,
(50) Dat gy hierin genoot uw wenschelyk genoegen.
Dit kweekte in myn gemoed een heymelyke spyt,
En ’k voelde my verheerd door toorn en minnenyd.
[p. 107]
Hoe! sprak ik, kon ik dit van Adelbert gelooven?
Is hy bekwaem zo haest de zuyvre vlam te dooven,
(55) Die ’k uyt zyn oogen las, toen hyme op ’t eenzaem land
Verzelde, daer het scheen dat nimmer de echteband
Hem met eene andre zou, dan Hillegond, vereenen?
Ben ik de zelve niet die ’k altoos was voorheenen?
Heb ik hem ooyt belet met my meer om te gaen?
(60) Hy zag, wanneer hy kwam, myn huys steeds openstaen.
Of heb ik my te veel verbeeld van zyne elifde.
O ja. ’t is zeker dat ik nooyt zyn’ boezem griefde.
Hy hieldt my slechts voor spel. Een ander heeft zyn hart.
In dees gedachtgen bleef uw Hillegond verward.
(65) Dit kwelde my zo lang, tot ik niet kon bedenken
Wat u belette uw trouw aen Amarant te schenken,
En tot gy gistren my kwaemt zeggen gansch, ontsteld,
Dat u myn jong gelaet in boeyen hieldt bekneld,
En datge zonder my onmoogelyk kost leeven.
(70) O Hemel! wordt dan noch met my den spot gedreven?
Meent Adelbert dat my zyn min verborgen is?
Dit hoont myn achtbaerheid. Hy moetme voorgewis
Niet kennen, of voor een onnoosle maegd verslyten,
Dat hy niet vreest dat ik zyn ondaed hem verwyten
(75) Em klaer bewyzen zal. Maer dit was niet genoeg.
Eer my de gouden zon van ’t zachte bed afjoeg,
Werd my uw’ brief gebragt. ik las hem, en moet zeggen,
Dat gy met aerdigheyd de schuld op my kunt leggen.
Hoe durft gy reppen van standvastheyd in uw min?
(80) En dat gy niemand ooyt met zo genegen zin
Hebt opgepast als my? hoe durft gy u beklaegen
Dat ik uw stout verzoek zo fier heb afgeslagen?
Had ik geen reden u te handlen op die wys?
Ga slechts in uw gemoed: indien my dat mispryz’,
[p. 108]
(85) Ik ben bereyd terstond myn vonnis in te trekken.
Maer neen. dat zal u haest uw snood bedryf ontdekken.
Doch neem eens, dat ik al geloof sloeg aen uw schrift:
Dat ik misleyd was door myn al te blinde drift,
En dat gy Amarante alleen wat woudt vertellen
(90) Om ’s Vaders wil: Moet zulx my wel te vreede stellen?
Moet ik gelooven dat gy nooyt met meening spraekt?
Dat gy naer heur niet, maer maer myn bezitting haekt?
Neen Adelbert, o neen. ik laet my zo niet doeken.
Ik wil de gansche zaek eerst naeuwer onderzoeken,
(95) En ’k stap niet van myn stuk, voor ik u heb beproefd.
’k Verbied myn byzyn u, hoe zeer ’t u ook bedroeft,
(Ten minste zo het schynt) ’k wil van geen vriendschap hooren.
Uw zuchten, uw geween, uw smeeken is verloren.
Gy zult dit gansche jaer uytwachten, en met vlyt
(100) U hoeden, dat gy nooyt in myn gezelschap zyt.
Dus zal ik zien waernâ ik my voortaen moet schikken.
’k Zoek u nochtans hierdoor van my niet af te schrikken;
Neen. zo myn waen niet op de waerheyd is gevest,
(Als gy verzeekren wilt) zo doe al voort uw best.
(105) Betoon my met de daed dat ik my heb bedrogen,
En blyf van Amarante. Ik zal met Argus oogen
U overal bespiên. Zo haest ik merken kan
Dat gy aen haer uw hand niet geeven wilt als man,
Word ik dezelzve weer die ’k eertyds plag te weezen.
(110) Ja, dan zal ik misschien uw minnewond geneezen:
Herroepen ’t vonnis, dat ik billyk heb geveld:
En (hangt uws vaders hart alleen niet over ’t geld,
Maer is hy met het geen dat ik bezit te vreden)
Indien het u behaegt, met u in ’t huwlyk treden.
(115) Nu ziet gy dat de zucht tot stilte en eenzaemheyd
My d’echt niet haetlyk maekt. Nu weet gy hoe het leyd,
[p. 109]
En dat de jalouzy alleen my heeft gedreeven,
Om u een antwoord, dat u zo verveelt, te geeven.
Vaerwel, de schaemte verwt myn wang’ doch ’t is ’er uyt.
(120) ’t Is best dat ik myn pen in haeren yver stuyt.
’k Was haer geen meester, en hoe zeer ik haer wou dwingen,
Myn zuyvre min kon haer dot dees bekentnis dringen.
Ik moest u doen verstaen dat ik uw’ handel wist,
En datge my niet kunt misleyden door uw list.
(125) Doch (ik herhael ’t noch eens) kunt gyme klaer betoonen
Dat gy onschuldig zyt, en my nooyt zocht te hoonen,
’k Zal u ook doen verstaen op d’eygen tyd en stond,
Dat gy de ziel bezit der trouwe HILLEGOND.

DAFNIS
AEN
CHLOÉ.

Dewyl ik ondervind dat gy niet wordt bewogen
Door alles wat ik u met ongesloten oogen
En wakker heb gezegt, maer dat gy even trots
En even moedig blyft, gelyk een harde rots,
(5) Die, hoe de wind ook raes, van buygen weet noch zwichten;
Wil ik eens zien of ik wat meerder kan verrichten
Wanneer ik slaep: en dus ontfangt gy hier ’t verhael
Van ’t geen ik heb gedroomd, na my de laetste mael
Uw byzyn viel te beurt, en ’k durf met reên vertrouwen
(10) Dat gy dit nevens my zult voor iet wonders houwen.
My dacht dat ik my in een welig dal bevond,
Niet lang na ’t ryzen van den blyden morgenstond,
Alwaer een zilvren vliet, die langsaem speelde en vloeyde,
Met mommelend geruysch het malsche gras besproeyde.
(15) Hier ademde ik alom een’ liefelyken geur.
Het aerdryk was bezaeyd met allerhande kleur
Van bloemgewas, ’t geen zich verdubbelde in de stroomen.
Aen wederzyden lag een dreef met lindeboomen,
Wier groene kuyven zich verhieven tot de lucht.
(20) De telgen scheenen meer met vogelen bevrucht,
[p. 111]
Dan met de ligten last van schduwryke bladen,
En ’t zangerig geluyd weergalmde in alle paden
Waer ik myn voeten zette, en streelde hart en oor.
Nooyt kwam my, dat ik weet, een plaets zo heuchlyk voor,
(25) En ik geleek die strax by de Elizynsche wouden,
Daer zich de schimmen in een zaelge rust onhouden.
Ik had myn treden pas nu hier dan ginds gewend,
Of ik ontdekte voort een Tempel, aen het end
Van een de diepe laen, die my een schets vertoonde
(30) Der oude Bouwkunst, welke in al zyn deelen woonde:
Nochtans hy was vol pracht, en naer de regelmaet,
De top des gevels droeg Saturnus, in dien staet
Gelyk de Dichters ons den gryzen Tyd verbeelden.
Terwyl myn oogen zich met dees beschouwing streelden,
(35) En haer nieuwsgierigheyd voldeeden, werd ik ras
Hier af gerukt door iets dat vy wat schooner was
Dan alles ’t geen ik noch gezien had van te voren.
Gy zyt begeerig om dit ook van my te hooren;
En zeker denktge dat geen voorwerp mynen geest
(40) Zo zeer kon treffen, zo gy ’t zelf niet waer geweest.
Ja, Chloé, ja, gy waert dat voorwerp, hoog te roemen.
Ik zag u sluymren in het midden van de bloemen,
By ’t leevend kristalyk door ’t bruyne loof gedekt.
Uw armen lagen schier tot d’oever uytgestrekt,
(45) En Dafnis mogt naer wensch uw hagelblanke leden
Beschouwen, en dien schat van lieve aenvalligheden,
Die hem verborgen is wanneer gy wakker zyt.
Hoe! sprak ik, rust zy noch, die elk de rust benydt:
En slaept zy zonder zorg, die zo veel zorg en smarte
(50) Door haere strafheid stort in ’t minaner teder harte!
Maer wyl zich myn gemoed met dees gedachten kwelt,
Verneem ik inderyl een sterk en groot geweld,
[p. 112]
Het geen veroorzaekt werdt door ’t oopnen van den Tempel.
Ik zag in menschenschyn twee godheên, die den drempel
(55) Aftraden, de eerste omringt met eenen strael van licht,
Wiens purpre weerglans blonk en flikkerde in ’t gezicht.
De tweede zwaeyde een toorts. Zy volgden na malkander:
En ’k merkte dadelyk dat de een de JEUGD, en de ander
De LIEFDE was, die ons in zulk een’ staet bezocht.
(60) Wat werden op hun komst al wondren uytgewrocht!
De bloemen schenen met een schooner schyn te bloeyen.
Het dicht geboomte stond veel weeliger te groeyen;
En ’t vrolyk pluymgediert, geprikkeld door de min,
Vloog met zyn wederpaer de takken uyt en in.
(65) Kortom, Natuur hadt zelf een’ nieuwen glans gekregen.
De godheên kwamen pas daer gy waert neergezegen,
Of voegden zich tersond aen een’ byzondren kant.
Dees nam de recht, en die verkoos de slinke hand.
Nu was een eedler zwier in uw gelaet te leezen.
(70) Gy scheent iets meerder dan een sterflyk mensch te wezen.
Maer, ’t geen my ’t meest van la verwonderde op dien tyd,
Gy bleeft wel vast in slaep, schoon deeze twee hun vlyt
Besteedden, om te zien of zy u konden wekken.
De JEUGD begon hierop haer wieken uyt te strekken,
(75) (Dieze op haer aenkomst adt verborgen voor myn oog)
Waermede zy gezwind door ’t ruym des hemels vloog.
De LIEFDE bleef ons by, en liet de gouden straelen
Der heldre toorts somtyds op uwe leden daelen,
Waer van gy eyndelyk ontwaekte, gansch verstoord;
(80) Want in de plaets dat gy hier door moest zyn bekoord,
Greept gy de fakkel aen, en wierpt haer in de stroomen.
De MINNEGOD, die naeuw zyn gramschap kon betoomen,
Begluurde u van ter zyden, en volgde voort de JEUGD.
Toen zag ik alles ’t geen nog flus my hadt verheugd,
[p. 113]
(85) In eenen oogenblik verandren en verdwynen.
’t Werd donker, doodsch en naer. de zon vergat het schynen.
Een spook kwam op ons af, ’t welk met een bleek gezicht,
Zyn treeden niet zo haest naer d’ oever hadt gericht,
Of ’k merkte dat het strax het water deedt bevriezen,
(90) En ’t spikkelryk gebloemt zyn’ geur en kleur verliezen.
De boomen werden kael. ’t Gevogelt, dat weleer
Zo lieflyk zong, viel dood voor zyne voeten neer.
Dees teeknen deeden my met zekerheyd vertrouwen
Dat ik dit yslyk spook voor D’OUDERDOM moest houwen.
(95) Gy schrikte op zyne komst, en wilde zeer verbaest
Hem vluchten, maer vergeefsch. Hy greep u met ’er haest,
En nam u in den arm. Nu kunt gy zelve denken
Of ook het schoon, waarmeê Natuur u wou beschenken,
Niet dadelyk verkeerde in droeve afschuwlykheid:
(100) Of niet de gloed, die op uw wangen was verspreydt,
Verbleekt, en of gy al wu’ glans niet hadt verloren.
Wat my belangt, gy kwaemtme in zulk een’ staet te voren,
Dat ik hem u niet durf verbeelden in dit schrift;
Beducht dat gy misshien, vervoert door uwe drift,
(105) My meerder haeten zoudt dan gy wel deedt voordeezen.
Na dat ik, klam van zweet, was uyt den slaep gereezen,
Herdacht ik mynen droom, zo vol geheymenis,
Dat zonder twyfel iets daerin verborgen is,
’t Geen gy ligt beter weet dan ik het u kan zeggen.
(110) Ik hoop dat gy ligt beter weet dan ik het u kan zeggen,
En deeze hoop alleen is de oorzaek dat ik schryf.
Vaerwel, en denk dat ik uw grouwen dienaer blyf.

Uyt den Spectator.

DIBUTADIS
AEN
POLEMON.

Men zegt dat Dibutades van Sicyon de Beeldhouwkunst uytvondt.
Zyn Dochter schetste op een’ avond de omtrekken der scha-
duwe van haeren minnaer aen den wand, waeropze zich by
het licht van een lamp vertoonden; en dit gaf Dibutades de
eerste gedachten om een steen tot een mensch te vormen. Hier
wordt verzierd dat deeze dochter, een treffelyk beeld van haer
vaders handwerk gezien hebbende, aen haeren minnaer schryft.
De naemen van Dibutadis en Polemon zyn verdicht.

Polemon, ’k voel myn’ geest door nieuwe vreugd gedreeven,
En ’k wil u met de pen hiervan de kennis geeven.
Myn vader heeft my flus een treflyk beeld vertoont,
Waer in die zachte zwier en juyste houding woont,
(5) Die door Natuur alleen zyn aen het vleesch geschonken.
Wie moet, wanneer zyn oog die leevendige vonken
In marmer ziet geprent, niet gansch verwondert staen?
Voor my, het is niet vreemd dat zulx my heeft voldaen,
En zo ’k my niet bedrieg, gy zelf begrypt de reden.
(10) Nooyt vond ik in een’ steen zo veel bevalligheden,
Indien de Liefde hier niet onder hadt gespeelt.
Dit heerlyk meesterstuk heeftme een schildry verbeeld
Van die gewenschten nacht, dien ’k nimmer kan vergeeten:
Toen gy, terwyl ik was aen ’s vader zy gezeten,
[p. 115]
(15) My onderhouden kwaemt van uw standvaste min,
En toen een kleyn verlies verkeerde in groot gewin.
Het byzyn van dien man, schoon ’t hem niet kan verstooren
Dat gy zyn dochter dient, kon u geenzins bekooren.
Een derde strekt altyd den minnaar tot een last,
(20) En de oude walgt van ’t zoet dat aen den jonge past.
Een enkel woord of twee, als by geval gesproken,
Werdt door een diep gezwyg geduurig afgebroken.
Ons onderhoud was koel. de tong sloeg geen geluyd,
Maer ’t wederzydsch gezicht drukte onze meening uyt.
(25) Een doove en flauwe lamp verlichtte ons met haer straelen.
De weerschyn van de vlam begon uw schim te maelen
In ’t midden van den muur, daer ’k tegen over zat.
’k Was hier zo door verrukt, dat ik veel moeyten had
Om, vol nieuwsgierigheyd, niet steeds daerop te staeren;
(30) Want alles zal de ziel een bly genoegen baeren,
Indien het slechts verbeeldt het voorwerp datmen mint.
De schaduw zelf van hem, tot wien wy zyn gezind,
Kan in ons teder haert een’ lieven wellust wekken.
Ik peynsde, en wou hieruyt een wenschlyk voordeel trekken,
(35) En deeze vlugge schim, eer zyme weer ontvloog,
(Opdat ik haer altoos mog houden voor het oog)
Bewaeren op die plaets. De Liefde scherpt de zinnen,
En deedt ten eerste my dit loflyk werk beginnen.
Ik nam een’ staf, wiens punt, bestiert door myne hand,
(40) De beeldnis volgde, om haer te hechten in den wand.
’k Maek dus van u een schets, die ruw en onvolslaegen,
Myn oogen evenwel volkoomen kon behaegen:
En wyl myn vader let op ’t geen de Liefde doet,
Voelt hy terstond een trek gerezen in ’t gemoed,
(45) Om aen deez’ harden steen een’ beetren vorm te geven.
En dus, Polemon, dus begon die kunst te leeven,
[p. 116]
Die, schoon de dood ons treft, ons steeds doen leeven zal.
Ik schep een zoete hoop, en dank haer ’t bly geval,
Dat ons voortaen noch tyd noch bitse nyd zal schaeden.
(50) Geen grafkuyl smoort den roem der dappre heldendaeden:
’t Zeeghaftige bedryf stapt over de eeuwen heen;
En alsmen dat verheft, verheft men ook meteen
Onze onderlinge min. Wat werdt ’er niet vergeeten!
Wat zyn ’er halve goôn, waervan men niet zou weeten;
(55) Wat voorbeeld zou niet ras verstuyven als de wind,
Zo Dibutadis nooyt Polemon hadt bemind!
Maer gy, indien ge naer die minnaers woudt gelyken,
Die na een’ korten tyd in hunne trouw bezwyken;
Die spotten met hun eed, en hunnen pligt verraên;
(60) Zoudtge uw gezicht wel op de werken durven slaen,
Die deeze schoone kunst eerlang staet voort te brengen?
Zy zouden hunne klagt met myne klagt vermengen,
En gy ontfingt van haer een spraekeloos verwyt,
Dat gy zeer slecht voldoet het geen gy schuldig zyt
(65) Aen de oorzaek, die haer eerst heeft voor den dag doen komen.
Maer ik beleedig u, en heb die niet te schroomen.
Uw ziel blyft even vast aen myne ziel verknocht.
Ik ben u lief en waerd; des haet ik de achterdocht
Waeruyt gesprooten zyn deeze ydele gedachten;
(70) Want daer de Liefde zelf het marmer kan verzachten
Door haer geheyme kunst, die alle kunsten tart,
Heeftze ook voorzeker dit vermogen op huw hart.

Gevolgt naer het Fransch van
den Heer de Fontanelle.

IV. BRIEF van het I. BOEK

Van HORATIUS

Aen ALBIUS TIBULLUS.

Myn Albius, die my, met openhartigheyd,
Uw oordeel mededeeld omtrent myn Hekeldichten;
Wat moet ik denken van het leven dat gy leyd?
Wat moogt gy op uw plaets by Pedum toch verrichten?
(5) Zoekt gy, door ’t groot getal van uwe werken, daer
Parmenser Cassius naer zyne kroon te steeken?
Of neemtge in eenzaemheyd den loop der dingen waer,
Terwylge in ’t heylzaem bosch, by ’t ruysschen van de beeken,
De pligten van een wys en eerlyk man beschouwd?
(10) Gy zyt een vat dat hol en ydel is van binnen.
De goden hebben u veel rykom toevertrouwd,
Maar stortten ook meteen de kunst in uwe zinnen
Om uwe schatten wel en deftig te besteên.
Hierby zyt gy versierd met schoone en frische leden.
(15) Wat kan een minnemoêr haer’ voedsterling met reên
Meer wenschen, die nu reeds verstand gebruykt en reden;
Die alles zeggen kan het geen hy denkt; die prys
En achting heeft by elk; wien geene midlen faelen;
Die met gezondheyd, op een welgeschikte wys,
(20) Zyn vrienden toeven kan, en aen zyn dis onthaelen?
Verbeeld u steeds, wyl gy, geslingerd als een bal,
Vast tusschen hoop en zorg en gramschap word gedreeven,
Dat deeze dag de laetste uws levens weezen zal.
Dan zal u yder uur een nieuwe vreugde geeven.
(25) Om dat het onverwacht u toekomt. Hebt gy lust
Tot lachen, kom by my, o liefste myner vrinden.
Gy zult my dik en vet, gezond van kleur, gerust,
En even als een zwyn van Epikurus vinden.

X. BRIEF van het I. BOEK

Van

HORATIUS

Aen

FUSCUS ARISTIUS.

O Fuscus, ’k wensch u heyl, die ’t stads gewoel bemint,
Daer ik op ’t eenzaem land myn’ zoetsten wellust vind’.
In deeze zaek alleen zyn wy van aerd verscheyden;
In al het overig als broeders met ons beyden
(5) Volkomen eensgezind, wat d’eenen tegenstaet,
En kwaed keurt, keurt ten eerste ook de andere voor kwaed,
Wat de een verheft en pryst, zal de ander mede pryzen.
Wy roemen, ’t geen gy roemd; terwyl wy ’t all’ verwyzen
Wat gy verwyst. Aldus gelykt men ons het best
(10) By oude duyven. Gy blyft zitten op het nest:
Ik min de beekjes die de weelige akkers scheyen,
Bemoschte klippen, ’t Bosch, en vette klaverweyen.
Zyt gy nieuwgierig om te weeten wat ik doe?
Sint ik de stad verliet, die gy ten hemel toe
(15) Verheft, leeve ik gerust, en heersch hier als een koning;
Den slaef gelyk, die, uyt de Priesterlyke wooning
Geloopen, n niet meer naer de Offerkoeken haekt,
En maer wat broods begeerd, het geen hem beter smaekt
[p. 119]
Dan ’t lieffelykst gebak. Indien wy willen leeven
(20) Naer de eedle regel door Natuur ons voorgeschreeven,
En grond verkiezen om te timmren; zeg, wat stand
Is eygener daertoe dan ’t rykgezegend land?
Waar gaetge daer de koude u minder zal verveelen?
Waer zal een zachte koelte u aengenaemer streelen,
(25) En ’t branden van den Leeuw, de hitte van den Hond
Meer maatigen dan hier? waer wordtge, alsge op de spond’
Van ’t bed legt uytgestrekt, voor ’t krieken van de morgen,
Oot minder in uw’ slaep gestoord door vaele zorgen?
Is ’t water, dat gy door uw looden gooten leydt,
(30) En in uw bakken sluyt, van meerder helderheyd,
Dan ’t geen wy zachjes zien in onze beeken vloeyen?
De kruyden, die op ’t land zo zoet en weelig groeyen,
Zyn die van slechter reuk dan ’t Libysch marmersteen?
Word niet te Rome een huys, dat door de groente heen
(35) En langs de velden ziet, geprezen boven allen?
Ja, moet het niet ons oog ten uyttersten gevallen,
Als tusschen ’t grootsch gebouw ’t geboomte staet geplant,
En dat aldus de wys wordt nagebootst van ’t land?
Zoek vry Natuur met kracht te drukken, te overwinnen:
(40) ’t Zal alles vruchtloos zyn wat gy ook wilt beginnen:
Zy komt allengs weêr op, en triomfeert altyd
Van uw’ bedorven lust, hoe ’t u inwendig spyt.
Geen dwaeze handelaer, die zich in vreemde landen
’t Aquynsche purper voor het Tyrisch in de handen
(45) Laet steeken, werpt zich in zo zeker een gevaer,
Als hy doet, die het valsch niet scheyden kan van ’t waer’.
Dien zyne voorspoed heeft het hart met waen ontsteeken,
Dien zal ’t in tegenspoed steets aen geduld ontbreken.
Al ’t geen waer overge u verwonderd, word met smart
(50) Van u verlaten. Ban de grootheid uyt uw hart.
[p. 120]
Men leeft gelukkiger in een geringe wooning
En onder ’t rietdak, dan de gunstling van een’ Koning,
Ja, dan een Koning zelfs. Een Hert, dat op den stryd
Was afgerecht, verdreef een Paerd, op zeekren tyd,
(55) Uyt de algemeene wey; het dier, nu overwonnen,
Begaf zich in de magt eens Ruyters, om te konnen
Gewroken worden; ’t neemt den teugel in den bek,
Maer wenscht wel haest dien last weer van zyn’ vryen nek,
Toen ’t, tot zyn wraek, het Hert hadt op zyn’ beurt verdreeven.
(60) Dus, die zyn vryheyd maer eens over heeft gegeeven,
Zyn gouden vryheyd, meer dan alle schatten waerd,
Moet eenen meester van een overtrotsen aerd
Naer de oogen zien, en tot de slaverny zich voegen,
Omdat hy zich niet wist met weynig te genoegen.
(65) Het goed, wanneer ’t niet wel besteed wordt en gebruykt,
Is net gelyk een schoen, die ons den voet verstuykt,
En vallen doet, zo hy te wyd is: daerentegen,
Van pyn doet klaagen, is hy te eng. Gy zult te degen
En wyslyk leeven, myn Aristius, zo gy
(70) Vernoegd leeft, en u schikt naer uwen staet. Laet my
Uw straf ook ondergaen, wanneer gy zult ontdekken,
Dat ik veel meer, dan ’t geen kan tot myn nut verstrekken,
Verzamele. Het geld gehoorzaemt of gebiedt
Zyn’ meester, maer ’t is best dat nooyt het laetst geschied’,
(75) En dat het luystre naer den toom van zynen heere,
In plaetse dat het zelf dien handele en regeere.
Dit schryf ik, vrolyk en luchthartig, bly van aerd,
Omtrent den tempel van Vacuna, wydvermaerd.
Doch nu verwoest. Mogt ik u byzyn hier genieten,
(80) ’k Was blyer, en de tyd zou minder my verdrieten.

GOED VOORNEMEN.

Ach Kloris! zult gy dan myn lyden nooyt verzachten?
Ik heb u nu zo lang gediend, gevierd, gevleyd;
’k Heb alles ondergaen met veel standvastigheyd;
En gy blyft even trots myn tedre min verachten.

Ik heb u opgepast by dagen en by nachten,
En waende datge my uw gunst hadt toegeleyd:
Maer gy onthaeld my steeds met byster onderscheid.
Gy lacht wanneer ik ween, en spot met myne klagten.

Dus sprak Filander, op zyn minnaeres verstoord,
En voegde ’er by: welaen, zo gyme niet verhoord,
Ik zal, dat zweer ik u, een ander werk beginnen.

Ik bid u, zey de Nimf, ontdek my uw besluyt,
En zeg, wat zult gy doen? hy, met een gram geluyd,
Antwoordde: ik zal voortaen ophouden u te minnen.

[...]

[p. 185*]

DE
BEHENDIGE
RECHTER.

[Cf. Voltaire, Zadig, Chapitre X.]
Een Turk stond vaerdig om een lange reys te doen,
En sprak in ’t heymelijk tot een’ van zyne vrinden,
In wien hy waende een’ vroomen aerd te vinden:
Gy kunt gemakkelyk bevroên
(5) Dat ik door tyd en vlyd een zoete som vergaerde:
Maer iets is u noch onbekend,
’t Welk is, dat my by testament
Een diamant van groote waerde
Te beurt viel, dien gy, lieve vrind,
(10) Indienge myne rust bemind,
Zult onder uw bewaering neemen.
Hier op beloofd hem de ander trouw,
En dat hy, eer hy zich dien liet ontvreemen,
Zyn leven liever missen zou.
(15) Men neemd voorts afscheyd van malkander.
De Reyzer keerd, na langen tyd in ’t land,
En gaet by zynen vriend, en eyscht zyn’ diamant.
Hoe! waarvan spreekt gy toch? zegt de ander.
’t Is u geslagen in ’t verstand,
(20) Of gy zoekt wat met my te gekken.
Wat ’s dit! heb ik, voor myn vertrekken,
U geen juweel ter hand gesteld,
Hervat de Reyziger, en zoekt gy met geweld
[p. 186]
Die zaak te ontkennen? ’k zweer, het zal u geenzins baeten.
(25) ’k Zal daedlyk naer den Kady gaen,
Om hem dit stuk te doen verstaen.
Ik volg u, zegt de fiel: en, zonder lang te praeten
Vervoegden zy zich tot Ben-Haly (dit ’s de naem
Des Kadys, groot van faem)
(30) De aenklaeger legt zyn eyschen open;
Maer zyn ontrouwe vriend ontkendze stout en sterk.
Helaes! wat uytkomst kan hy hoopen,
Die geen getuygen* noch kontrakt heeft om het werk
Waerschynelyk te maeken.
(35) Ach! riep hy, dat de boom kon spreeken, by wiens stam
Wy rusten, toen ik van deez’ guyt myn afscheyd nam,
Gy zaegt de grond haest van de zaeken.
Zo haest als dit de Kady hoord,
Bedenkt hy zich niet lang, maer vat terstond het woord,
(40) En vraegd den Reyzer of hy had dien boom gevonden
In d’ eygen staet als toen hy ’t land verliet.
Ja heer, was ’t antwoord, hy ’s noch gaef en ongeschonden,
En naer ik merken kan deerd hem het minste niet.
Ga, zegt de Rechter, ga daer van twee takken haelen,
(45) Doch draeg wel zorg niet lang te draelen.
Gy zult haest zien van welk een kracht die zyn.
Een weynig tyds hierna scheen Haly zeer verleegen,
Om dat de Reyziger zo lang bleef onderwegen,
En sprak tot zyn party: die boom, naar allen schyn,
(50) Is ver van hier. Of moetm’, om dicht daer by te komen,
Ook zwemmen met de stroomen?
Misschien beschaduwd zy een’ zilvren watervliet.
Neen heer in ’t minste niet,
Zegt, zonder achterdocht de Schelm: hy staet in ’t midden
(55) Van ’t bosch, ontrent een myl van deeze plaets van daen.
[p. 187]
Nu zult ge uw’ ondergang ontvluchten noch verbidden
Uw eyge mond doet my uw schuld verstaen.
Dus sprak de Kady, vol van toren.
Het vonnis is geveld, gy zyt verloren.
(60) Zo even wist gy nergens van;
Thans weet gy net de plaets te noemen.
’k Zal toonen hoe ik een verrader straffen kan.
Uw trouwloosheyd, wel waerd te doemen,
Uw handel boos en valsch,
(65) Moet gy betalen met den hals.

LUCIAEN VAN SAMOSATES

DROOM

OF DE

HAEN.

[p. 260: blanco]
[Buiten de collatie: titelprent door Jan Wandelaar naar Frans van Mieris]

Onderschrift: “LUCIAENS DROOM of de HAEN”

LUCIAENS

DROOM, OF DE HAEN.

Dat u de donder slae, wylge u zo vroeg laet hooren,
En met uw boos gekraei myn’ zoeten slaep koomt stooren,
Waerdoor ik buytens tyds gewekt, vervloekte Haen,
Myn’ droom, en met den droom myn vreugde zie vergaen.*
(5) ’k Had rykdom eer en magt, ik leefde in volle weelde;
Al wat myn hart begeerde, en zig myn lust verbeeldde,
Genoot ik: maer het schynt, dat gy niet lyden kunt,
Dat zelf de nacht iets goeds aen uwen meester gunt.
Dus kan ik tot myn spyt de plaegen nooit ontvluchten
(10) Der armoe dieme drukt, en meer dan gy doet zuchten.
’t Is alles noch in rust, en naer ik aen de kou,
Die in den morgenstond veel feller nypen zou,
Kan merken (want het is een gansch onfeilbaer teken,
Dat dan de dageraed in ’t kort staet door te breeken)
(15) Is ’t noch geen middernacht: en deeze wachter maekt,
(Als of het gulden vlies wierdt door zyn zorg bewaekt)
Reeds zulk een huisgerucht; doch uw ontydig kraeien,
Ik zweer het, wyl ik u den hals meen om te draeien,
Zultge als de dag verschynt bezuuren, want het is
(20) Vergeefsch, dat ik u zoek in deeze duisternis.
[p. 262]

Mykillus, lieve baes, gy moet myn drift verschoonen.
Ik waende u dienst te doen, en wou myn’ yver toonen.
Ja: ’t is uit loutre zorg, die ’k voor uw welzyn draeg,
Dat ik voor dag en daeuw u uit het bedde jaeg,
(25) Want lap maer eenen muil eer andren werk beginnen,
Het haelt straks zo veel uit om uwen kost te winnen.
Doch, hebt gy niettemin in ’t slaepen meerder lust,
Ik zwyg gelyk een vis, en laet u voorts gerust.
Maer schoonge u in den droom met schatten moogt verblyden,
(30) Wat baet het, zoge ontwaekt moet scherper honger lyden?

Keer, keer o Jupiter, de rampspoed, die ons dreigt!
En gy, o Herkules, tot ’s menschen heil geneigd,
Behoed ons voor ’t gevolg van zulke vreemde spooken!
Een haen, helpt Goden, helpt! heeft als een mensch gesproken.

(35) Is dit zo vreemde zaek, en die iets quaeds beduit,
Dat ik zo wel als gy myzelf verstaenbaer uit?

Ach! dat de hemel slechts het onheil van ons wendde,
En gy geen voorboo waert van duldelooze elende!

Uw groove onweetenheid verbaestme waerlyk zeer.
(40) Zoge ooit geleezen hadt de dichten van Homeer,
Daer hadt gy kunnen zien, hoe ’t puik der Grieksche paerden,
De Xanthus van Achil, by ’t blinken van de zwaerden
[p. 263]
En midden in den kryg zyn oude moedertael
(Het briesschen) achterliet, om door een fraei verhael
(45) Van ’t geen gebeuren moest, trots alle wichelaeren
Het nootlot van den held in vaerzen te openbaeren;
En echter deedt het niets (hoe vreemd en ongemeen
Zyn doen ook weezen mogt) dat zo verbaezend scheen;
Achil bestraft het ros van onbezonnen yver,
(50) Maer keert zyn rede niet tot ramp- of spookverdryver.
Indien de kiel van ’t schip, dat Argo werdt genaemd,
En door held Jazons tocht naer Kolchis is befaemd,
U aengesproken hadt, (’t was een der beukenboomen
Van ’t Dodoneesche woud, daer werdt zy uitgenomen,
(55) En tot een kiel gehakt) wat hadt gy dan gedaen?
Haer Godspraek deedt gewis uw hair te berge staen.
Of zo gy eens den huid van reeds gevilde koeien
Zaegt kruipen; of het vleech der ossen hoorde loeien,
Daer ’t voor en over ’t vuur gebraên werdt en gekookt,
(60) Hoe zoudt gy schreeuwen helpt O Goden! helpt! het spookt?
Maer ’t wasme weinig kunst der menschen tael te leeren:
Byzitter van Merkuur, die best kan redeneeren,
En ook het meeste praet van ’t gansche Godendom,
Heb ik het straks gevat. ja: schoon ’k noch eens zo stom
(65) Geweest waer, dan ik was, dewyl wy ’t zamen leeven,
En gy een snapper zyt, ik waer niet stom gebleven.
Dan zo gy ons belooft dat gy het zwygen zult,
En slechts naer myn bericht wilt luistren met geduld;
Zo moogt en kunt gy straks de waere reden hooren,
(70) Waerom my ’t spreeken zy zo goed als aengebooren.

Ik weet waerachtig niet, of ik thans droom of waek,
Zo ben ik in den dut om deeze ’t zamenspraek,
[p. 264]
Een haen, een haen die spreekt! ik kan het niet vergeeten,
En wenschte by Merkuur, den grond daervan te weeten.
(75) Des wacht ik van uw gunst, dat gy ’t geheim ontdekt,
Want, dat ik zweeren zou te zwygen, is volstrekt
Onnoodig, wyl my elk zou voor een’ stoknar schelden,
Zoras ik uw gesprek aen iemand quam te melden.
Men zou toch geen geloof aen myn vertelling slaen,
(80) Al zwoer ik, dat het my verhaeld werdt door een’ haen.

Mykillus, ’t zal gewis u vreemd in de ooren dondren,
Dewyl ’t een keten is van ongehoorde wondren,
Het geen gy weeten wilt: men houdt my voor een beest,
(’t Is waer ik schyn een haen) maer ben een mensch geweest.

(85) Ik heb eens iets gehoort, daer ’t ligt op uit zal koomen,
Hoe Mars een’ jongen hadt, met wien hy, ingenomen
Door liefde dronk en klonk, en speelde en alles deedt,
Gelyk als Jupiter met zynen Ganimeed.
Zo dikwils de Oorlogsgod by Venus ging vernachten,
(90) Moest Haen, (dus hiet de knecht) hem aen de deur verwachten,
Want, nademael hy steeds beducht was, dat de Zon,
Die van het starrendak hem best verspieden kon,
Hem by de Schuimgodin op ’t bedde mogt verassen,
Werdt Haen de wacht betrouwd om op de Zon te passen,
(95) En als hy d’ eersten strael gewaer werdt aen de lucht,
Zulks aenstonds zynen Heer te ontdekken door gerucht.
Nu is het eens gebeurd, dat Haen vermoeid van ’t waeken,
Viel in een’ diepen slaep, en geen gerucht quam maeken,
Terwyl de Zon, eer Mars het merkte, die gerust
(100) Op ’t sein van zynen knecht, met Venus, niets bewust
[p. 265]
Van ’t naekend onheil, sliep, de lieven quam betrappen,
En ’t aen den manken smit terstond liep oversnappen,
Waerdoor zy onvoorziens zyn onder ’t net geraekt,
Dat tot dien aenslag lang voorheenen was gemaekt.
(105) Dit heeft den fellen Mars tot in de ziel gespeten,
Waerdoor hy, op zyn’ vriend den armen Haen gebeten,
Zo ras men uit de knel en weêr in vryheyd quam,
Hem in een’ vogel heeft veranderd, die de kam
Thans op heeft voor ’t helmet, wiens beenen, als te voren
(110) Toen hy een krygsman was, gewaepend zyn met spooren.
Waerom gy allen ook, die van zyn nakroost zyt,
Uw best doet, doch te laet, door nodelooze vlyt
Uw overgrootvâers schuld by Mavors uit te wischen;
Want als men naeuwlyks kan uit eenig teken gissen
(115) Dat Febus uit den schoot van Thetis ryzen zal,
Zytge aenstonds in de weer, en maekt een groot geschal.

Ja Baes, dit wordt verteld: maer ’t is niet lang geleden
Dat ik een vogel werd uit een gansch andre reden.

Spreek op, ik ben benieuwd te hooren wat het was.
(120) Het schynt een wondre zaek.

Kent gy Pythagoras?

Meent gy dien viezen Griek, die alles wou bedillen,
En ’t volk, indien het slechts gehoord hadt naer zyn grillen,
[p. 266]
Verplichten nimmer vleesch te proeven, nooit den mond
Te zetten aen een boon, een spyze, zo gezond,
(125) En (’t geen den armen baet) voor weinig geld te krygen?
Die wysneus, die elk riedt vyf jaeren stil te zwygen?

Den zelven, die voorheen Euforbus is geweest,
En met den Troyer was, maer van den Griek gevreesd.

Ja: zeg vry, die berucht van valsche en vreemde greepen,
(130) Op snoode toverkunst by uitstek was geslepen.

Ik ben Pythagoras, ik zelf, ei! laet dan af
Van schelden, wyl ik u geen stof tot schelden gaf:
Ook zyt gy, naer ik hoor, onkundig van myn zeden,
Dus is het, zo gy toch wilt schelden, zonder reden.

(135) Dit ’s noch een vreemder spook! een haen die lessen geeft
Gelyk een Filosoof! wie heeft het ooit beleefd?
Maer nu, roemruchtig man, die eertyds tot uw’ vader,
Mnesarchus hebt gehadt, verklaer de zaek eens nader,
Hoe dat gy uit een mensch van Samos, lang daer na
(140) Een haen geworden zyt gepikt in Tanagra,
Het vruchtbaer vaderland van kloeke en sterke haenen:
’t Is ongelooflyk, ja: ik zou ’t schier logen waenen,
Omdat ik in uw doen twee dingen heb bespeurd,
Die by Pythagoras steeds werden afgekeurd.
[p. 267]

(145) Zeg welke?

Nu voor eerst het roeren van den snaeter;
Want deeze Wysgeer was niets minder dan een praeter.
Die zig by hem ter school besteedde, zweeg den tyd
Van vyf jaer achtereen, daer gy een schreeuwer zyt.
Ten tweede, (dat geheel is strydig met uw wetten)
(150) Toen ik u gist’ren niets dan boonen voor kon zetten,
Doordien my garst ontbrak, vrat gy die even graeg,
En eer ik ommezag, zy waeren in de maeg.
Dus is uw gansch verhael een openbaere logen,
Of zo gy waerheid spreekt, men zou u zeggen mogen,
(155) Gy hebt een stuk bestaen, dat al zo schendig is,
Als ofge uws vaders kop bereid hadt tot den disch.

Gy weet de reden niet: het leven, dat wy leiden
Als Filosoof of Haen, is hemelsbreed verscheiden;
In ’t eerste proefde ik niets dat met myn wetten streedt,
(160) Daer ik thans onbeschroomt, ja: gaerne boonen eet.
’t Geen dikwils aen den mensch met reden wordt verboden,
Kan aen een ander dier ten hoogsten zyn van noden.
Maer eindlyk luister toe, indien gy wilt verstaen,
Hoe ’k uit Pythagoras veranderde in een’ haen,
(165) Ik zal u, wat my goed of quaed is wedervaeren
In elk byzonder soort van leven, openbaeren.
[p. 268]

Ik bid u gae maer voort, en hou my zeer verplicht,
Ja: weet niet wat ik zou verkiezen, uw bericht
Te hooren, of myn’ droom, met zyne weelde en schatten
(170) En eer en hoogen staet te mogen straks hervatten;
Want, naer ik merken kan, uw levensloop is vreemd,
Zodat hy naer den droom in alle deelen zweemt,
En ik den een’ niet graeg om d’ andren zou verliezen.
Maer ach! de droom is heen: des valt’ er niet te kiezen.

(175) Wat maelt gy van uw’ droom, een ydel herssenbeeld,
Dat met een’ valschen waen de zinnen vleit en streelt,
Een schim, die straks verdwynt met haere schyngelukken,
En die gy echter wilt in uw geheugen drukken?

Neen denk niet, dat ik ooit, al wierd ik noch zo oud,
(180) Het geen ik in den droom gevoeld heb en beschouwd,
Vergeeten zal. een vreugd, die niet is uit te spreeken!
Maer ’t is of my de slaep met honig heeft bestreken
Aen ’t een en ’t ander oog: de leden kleeven noch
Als op malkander vast: gy noemt hem een bedrog,
(185) Het zy zo, maer nochtans kon hyme bet bekooren,
Dan of ik met een pluim geketeld wierd in de ooren.

Die droom bemint u wis met ongemeene zucht,
Want, daer hy vleugels heeft, en aenstonds op de vlucht
[p. 269]
Moet tyen, als de slaep de menschen heeft begeeven,
(190) Zo is hy, schoon gy waekt, u echter bygebleeven,
En zweeft voor uw gezicht; gy roemt nog op zyn zoet
Als of het honig waer, ’t geen ons verlangen doet
Om in ’t vermaek, dat u de zinnen wist te streelen,
Ja: thans noch lieflyk streelt, door uw verhael te deelen.

(195) Ik zal ’t gewillig doen, en ’t hart brandt in myn lyf
Om zelf, terwyl ik u myn nachtgezicht beschryf,
Die zoetheid andermael te smaeken. ach! de vreugde
Waer van te korten duur, indien men ’t nooit geheugde
Of navertelde. maer Pythagoras, wanneer
(200) Vermeldt gy ’t lief en leed van uwen levenskeer?

Mykillus, als uw droom geheel is wechgevlogen,
En gy het honigzeem gevaegd hebt uit uw oogen.
Doch ondertusschen vriend, spreek eerst, opdat ik hoor
Wat poort hy in zyn’ weg naer uwen geest verkoor,
(205) ’t Zy die van elpenbeen, of horen.

Geen van beiden.

Homeer noemt slechts die twee.
[p. 270]

Och ! laet u niet verleiden
Door zulken beuzelaer, een Dichter inderdaed
Die van veel zaeken spreekt, waer van hy niets verstaet.
Schoon ’t wel uyt armoe kan gebeurd zyn, dat de droomen
(210) Tot deezen blindeman zyn langs dien weg gekoomen;
Of mooglyk, (’t geenme dunkt, dat zeer waerschynlyk is)
Dat hy die poorten dus genoemd heeft by de gis.
Maer gy myn nachtvermaek quaemt door gansch andre wegen.
’k Heb door een gouden poort een gouden droom gekregen,
(215) Die in het goud gedost, een byster zwaere vracht
Van goud, van klinkklaer goud heeft in myn huis gebragt.

Ei liefste Midas! ei! hou op met zo te praeten!
Gy hebt u in den wensch eens Goudnars uitgelaeten,
(De reden, dat ik u den naem van Midas geef)
(220) Waerdoor zelf in uw’ slaep dat denkbeeld leevend bleef;
Toen zytge met den geest door ’t schyngoud heen gezwurven,
En ’t goud blyft, schoon gy waekt, u in den mond besturven.

’k Heb zo veel goud gezien, zo veel, Pythagoras,
Zo schoon, en van een’ glans die heerlyk schittrend was.
(225) Maer zeg wat Pindarus heeft van het goud geschreven,
Het zal indien gy ’t weet, my groot genoegen geeven,
Hy roemt het water eerst en boven alle ding,
Doch valt straks op het goud in zyn bespiegeling,
Dus heeft hy eenen, ja: den besten zyner zangen,
(230) Ten zy myn oordeel faelt, voortrefflyk aengevangen. [p. 271]

Gy meent ligt ’t best op aerde is ’t water, doch het goud
Gaet boven allen schat, die grootscheid onderhoudt,
En moed geeft aen den mensch, gelyk als in het duister
Niets dan een glimmend vuur het oog trekt door zyn’ luister.

(235) Dat is ’t by Jupiter! Want Pindarus verheft
Het goud, het edel goud, dat alles overtreft;
Als of hy zelf myn’ droom gezien hadt: leen uw ooren,
O allerwyste Haen, indien ’t u lust te hooren
Waeruit flus tegen u myn ongenoegen sproot,
(240) En welk een zoete weelde ik in den slaep genoot.
’k Heb gistren, als gy weet, hier niet in huis gegeeten,
Want Eukrates, by ’t volk de Rykeman geheten
Sprakme op het marktveld aen: hy zei, gae, baed u vast,
En koom dan tydig weer, gy zyt van daeg myn gast.

(245)Gewis het heugtme wel. de trouwe Haen moest vasten
Zolang Mykillus zig vermaekte by de gasten,
Ja ’t ging reeds naer den nacht (de dag is toch te kort,
Wanneer men slempen mag, en vry den beker stort)
Toen ik u wêer in huis zag koomen dicht beschonken.
(250) Doch eer gy in het bed den wyndamp uit gingt ronken,
Ontving ik van uw hand quansuis myn avondmael,
Vyf boonen, naerme dunkt, geen al te breed onthael
Voor zulken braeven haen als ik ben, die voordeezen
Plag in het worstelperk een rustig held te weezen,
(255) En op ’t Olympisch feest, geroemd van oud en jong,
Vaek naer de olyvenkroon met alle krachten dong.
[p. 272]

Ik dan, zo ras als gy bezorgt waert, neergelegen,
Ben voorts in slaep geraekt, en heb een’ droom gekregen,
Die, als Homeer getuigt, moet godlyk zyn geacht,
(260) Dewyl hy aenvang nam met d’ ambrozynen nacht.

Ei! meld eerst, wat gy hebt by Eukrates genoten;
Wie van ’t gezelschap u behaegt hebbe of verdroten,
En wat ’er verder wierdt verhandeld: laet uw’ geest
Noch eens de vrolykheid genieten van de feest;
(265) ’t Is immers al zo goed, als van uw’ droom te maelen,
Uzelven door ’t verhael als in een’ droom te onthaelen.

Onzeker, of gy waert op dat bericht gesteld,
Het geen gy thans begeert, heb ik u niet vermeld,
Hoe ’t op den maeltyd ging, ik dacht het mogt verveelen,
(270) Maer zal ’t u, des vermaend, gewillig mededeelen.
Hoor dan Pythagoras. Dewyl ik nimmermeer
Voordeezen had gespysd by een vermoogend Heer,
Deedt gistren ’t goed geluk my Eukrates ontmoeten.
lk liep voorts om den man op ’t nederigst te groeten,
(275) En boogme tot den grond, waerna ik, als ’t betaemt
Aen menschen van myn staet, op dat hy niet beschaemd
Mogt worden, zo een man met sleters om de leden
By zyn gevolg verscheen, straks van hem af wou treeden:
Maer neen, hy roeptme toe: Mykillus, hoor eens hier,
(280) Dewyl ik ’t jaergety van myne Dochter vier,
[p. 273]
En een’ heb in den hoop van myn genoode vrinden
Die zig niet by de feest zal kunnen laeten vinden,
Vermits ik tyding kreeg dat hy onpaslyk is,
Zoo baed u, en vervul zyn plaets aen onzen disch,
(285) Tenwaere (wyl hy ’t eer in zyn beraed genomen,
Dan glad geweigerd heeft) hy zelf ons by mogt koomen;
Ik nam myn afscheid gansch eerbiedig op dat woord,
En bad vast in myn hart: o Goden! o verhoort
De wenschen, die ik doe in deeze omstandigheden!
(290) Ach! dat een koude koorts hem rille door de leden!
Een zwaere pleuris hem geboeid houde op het bed!
Of ’t smertlyk podagra zyn komst op ’t mael belett’!
’k Wierd anders in de plaets van een’ der feestgenooten
Te weezen, uit den rang en uit de vreugd gesloten.
(295) Dat dan uw goedheid slechts voor eenen dag verzwaer
De quaelen van dien bloed en armen sukkelaer!
Uw vriendlyk gunstbewys, O Goden! zy geprezen,
Zo ’k aen de tafel mag zyn stedehouder weezen.
De tyd scheen onderwyl volkomen stil te staen;
(300) Want ach! hoe meenigwerf, eer ’k naer het bad kon gaen,
Heb ik met mynen voet de schaduw afgemeeten
Des wyzers, daer ik pleeg myn uuren aen te weeten?
Nochtans de zonnenkar ging altyd even stram,
Zoo dat die schoone tyd op traege wielen quam.
(305) Doch eindlyk, want hy kon niet eeuwig agterblyven,
Begon hy uit het bad elkeen naer huis te dryven,
En my naer Eukrates: ik ging niet, maer ik vloog,
Vry netjes opgeschikt, en zinlyk voor het oog;
Want om myn oude schabbe een beter schyn te geeven,
(310) (Een schamel mensch zoekt list om Ryken na te streeven)
Heb ik haer omgekeerd, en dus het geen gevlekt
Of al te haevloos scheen geflenterd, fraei bedekt.
[p. 274]
’k Was naeuwlyks aen het huis van onzen vriend gekoomen,
Of heb ’er voor de deur een groot getal vernomen
(315) Van gasten, maer ik zag ook daedlyk myne kans
Door de onverhoopte komst des krankgezegden mans
Wiens plaets ik vullen zou, oneindig afgeslaegen.
Vier karels droegen hem, en ’t bleek wel aen het klaegen,
En steenen ’t geen hy deedt, aen ’t bleek en bol gelaet,
(320) Dat verder niet veel goeds voor hem te wachten staet.
Hy hoeste en kuchte steeds om van de taeie fluimen,
Zoo veel het mooglyk was, de schraele borst te ruimen.
Voeg daer een ouderdom van zestig jaeren by,
En zeg, of zulk een gast een gast met eere zy.
(325) Hy noemt zig Filosoof, maer is niet veel byzonders:
Een ernstig beuzelaer, die grillen voor wat wonders
Loopt veilen by de jeugd: een snapper, min vermaerd
Door deugd en weetenschap, dan door zyn bokkenbaerd.
Dus zou ’t een wysgeer zyn, zoo ruigbewassen kaeken
(330) En redenloos gezwets een’ wysgeer konden maeken,
Want hoor eens, wat bescheid de steiloor geeven dorst
Aen Arts Archibius, die rustig uit de borst,
Gelyk het Artsen past, den zieken heeft bekeven,
Dat hy zig dus gesteld hadt in de lucht begeeven.
(335) Met reden blyft een mensch, voor al een Filosoof
Als ik ben, voor den raed van duizend Artsen doof,
Indien hy plichtverzuim by vrienden na zou sleepen,
Ja: schoon ik noch zoo fel wierd door de pyn genepen,
Zy wederhieltme niet, nu zulk een lieve vriend,
(340) Door zyn beleefd verzoek schynt met myn komst gediend;
Want ligt nam Eukrates het weigren voor versmaeden.
Dit (zeide ik) is het niet, hy zelf hadt u geraeden
Veel liever in uw huis te stikken aen een fluim,
Dan uit een ydle vrees voor haetlyk plichtverzuim,
[p. 275]
(345) In zulken veegen stand, de vreugd te koomen stooren,
Die zyn gulhartigheid den gasten hadt beschoren.
Maer hy, die op dien schimp uit loutre grootscheid zwygt,
Ontveinst quansuis den steek te voelen, dien hy krygt.
Een kleine poos daerna is Eukrates gekoomen,
(350) Die daed’lyk, toen hy heeft Thesmopolis vernomen,
Zoo heet de Filosoof) hem aensprak, zytge daer?
Ha Meester dat is braef! hoewel ’er geen gevaer
Voor uw gerichte was, al waert gy ’t huis gebleven,
Dewyl ik reeds bevel had aen den kok gegeeven
(355) (Te zorgen, dat ’er niets werde op den disch gebragt,
Waervan Thesmopolis niet ryklyk zy bedacht.
Voorts heeft hy op dat woord den wysgeer, die vast kreunde
En magteloos op ’t lyf van zyne knechten steunde,
Eer die hem antwoord gaf, in alle vriendlykheid
(360) Genomen by de hand, en in zyn huis geleid.
Ik dacht, hoe kan ’t geluk den mensch zoo tegenloopen?
Wat zal, wat wil ik doen? hier valt niet meer te hoopen.
De tafel is toch vol. Dus meende ik heen te gaen,
Maer Eukrates keek om, en zagme droevig staen.
(365) Hy stondt door dat gezicht gelyk als opgetogen;
Want na een ruimen tyd te hebben overwogen
Hoe dat hy ’t stellen zou, heb ik dat hemelsch woord,
Mykillus blyf maer hier, en eet met ons, gehoord.
Ik wil voor deeze reis myn’ zoon in ’t vrouwentimmer
(370) (Want, dat gy troosteloos zoudt heen gaen, lyde ik nimmer)
Dus sprak de goede man, doen eeten by myn wyf,
Op dat ’er plaets voor u aen tafel open blyf.
Dit luwde, daer het eerst niet anders stondt geschaepen,
Dan of ik, als de wolf vergeefsch zou blyven gaepen,
(375) Aen wien het schreeuwend kind beloofd werdt door de moêr,
Maer die, naer ’t sprookje luidt, des niet te beter voer.
[p. 276]
Doch schoon ik blyven mogt, het heeftme zeer verdroten
Dat ik den zoon van ’t huis scheen uit zyn plaets te stooten.
Als dan een wyl daer aen het eeten opgedischt
(380) Zou worden, werdt ’er eerst een’ grooten tyd verquist,
Om onzen Filosoof, opdat hy minst mogt kreunen
En kuchen, ’t zwak gestel met kussens te ondersteunen,
Naerdien ’t hem anderzins onmooglyk waer geweest
Om ’t in bequaemen stand te harden op de feest.
(385) Waeraen vyf jonge maets, die ons ten dienste stonden,
Schoon kloek van lyf en leên, geen kleine moeite vonden.
Toen werd ik nevens hem aen eenen disch geplaetst,
Terwyl ’er niemand was der andren, die zig naest
Den ouden rochelaer, door al zyn talmeryen
(390) En grillen afgeschrikt, aen tafel wilde vlyen:
Die ryklyk werdt verzien met alles, ’t geen men eel
En kostlyk noemen kan. De spyze was geheel
In zilver opgezet, men dronk uit gouden schaelen:
In ’t kort. opdat ’er niets aen onze vreugd mogt faelen,
(395) Werdt ieder hoofd voor hoofd gediend door eenen knecht
By uitstek rad en schoon, en grondig afgerecht
Op ’t wenken van zyn’ Heer; men hoorde steeds de keelen
Der zangers, of men zag de bootzemaekers speelen,
En loeg om ’t aerdig volk. Het vrolyk onderhoud
(400) Der dischgenooten was besprengd met Attisch zout;
Zodatmen alles hadt het geen ons kon vermaeken.
Alleen Thesmopolis deedt my van gramschap blaeken
Door zynen kinderklap; hy stoorde alleen myn vreugd,
En heeft, ik weet niet wat, gesnapt van zek’re deugd,
(405) Waer van ik d’ eigen naem ten eersten heb vergeeten.
Dan was ’t, Mykillus hoor, dit dientge noch te weeten,
Dat tweemael neen zoo wel bevestigt als eens ja;
En voorts, het is geen nacht als ’t dag is, doch daerna
[p. 277]
Bestondt de beuzelaer my ernstig op te dringen,
(410) (’t Is immers om van spyt schier uit zyn vel te springen)
Dat ik gehoorend was. Het geen men nooit verloor,
Dus sprak hy, heeft men noch; dierhalven gaet het door
Dat, nademael gy nooit de hoornen hebt verloren
Gy noch gehoorend zyt. Dit alles moest ik hooren,
(415) Ik, die geen eene boon om al die grillen geef,
En liever by de vreugd dan by de wysheid leef.
Dus werdt, dewyl de gek my telkens heeft gehinderd
Te luistren naer ’t muzyk, myn vreugde zeer verminderd.
Nu Haen, dit is ’t verslag der maeltyd.

Die gewis
(420) U zeer verdrieten moest, naerdienge aen uwen disch
Dien gryzen babbelaer, wiens buurschap ieder schroomde
Tot uw gezelschap hadt.

Ei! hoor nu wat ik droomde.
De schatryke Eukrates sint onlangs, zome docht,
Geworden kinderloos, en verder onverknocht
(425) Aen maegen naer zyn hart, lag buiten hoop van leven,
Door zyne Medicyns eenstemmig opgegeeven:
Hy heeftme in deezen staet ontboden voor zyn bed,
En met de veege hand als in het goed gezet;
Want naeuwlys hadt de man zyn’ laetsten wil getekend,
(430) Of elk, naerdien ik reeds een heerschap werd gerekend,
Dong yvrig naer myn gunst, vooral wanneer de dood,
Een korten tyd daeraen, voor goed hem de oogen sloot
[p. 278]
En ik als erfgenaem den boedel mogt aenvaerden.
Toen kreeg ik huis en hof, bedienden, koets en paerden.
(435) ’t Was of ik louter goud en zilver uit de bron
Van mynen overvloed als water scheppen kon,
Dat met een’ ryken spring geduurig op quam schieten.
By Morpheus, die my deedt zoo groot een heil genieten,
Ik wenschte dat gy eens myn schatten had gezien!
(440) Dan zoudt gy zeker zyn dat ik geloof verdien,
En van een groote zaek gansch matig heb gesproken.
Een ander had u wis geen kleintje ’t hoofd doen rooken
Met zwetsen op ’t verschot der kleedren die ik vond,
En uit wat kostlykheid de gansche boel bestondt,
(445) Als bekers, tafels: maer: van al die pracht en weelde
Was niets, waervan ik my een grooter vreugd verbeeldde,
Dan dat ik dag aen dag de witte hengsten zou
Doen spannen voor de koets, en vaeren daer ik wou,
Terwyl ’er voor het oog van duizend, die ’t benyden,
(450) Een groote vriendenstoet te paerd zou naestme ryden,
Of volgen; maer die vreugd is in de hoop gesmoord;
Want toen ik alles had geëigend als ’t behoort,
Zoo wilde ik voor myn geld een vrolyk leven leiden,
En liet op staenden voet een kostlyk mael bereiden,
(455) Om myne vrienden eens te onthaelen naer myn’ staet.
Ik hadme straks gekleed in ’t prachtigst feestgewaed
Van onzen Eukrates, met agt of negen ringen
Aen elke hand versierd; geen slechte beuzelingen,
Maer ieder om het zwaerst en naer de kunst gewrocht.
(460) De vrienden, die ik heb tot deeze feest verzocht,
Zyn allen, want het gaet vry schielyk in het droomen,
Ten eersten aen myn huis, en hebben plaets genomen,
Naerdien hen ’t eeten stondt te wachten op den disch.
De wyn, die toch de ziel van alle feesten is,
[p. 279]
(465) Werdt daedlyk op myn’ wenk den gasten ingeschonken,
Dien ’k uit een gulden schael heb hartig voorgedronken.
Maer toen het nagerecht ter tafel was gebragt,
En midden in ’t gewoel van dien gewenschten nacht,
(Een nacht, die voor het minst in plaets van weinige uuren,
(470) Zo ’t aen myn wenschen hing, een dag drie vier zou duuren)
Hebt gy door uw gekraei de tafels omgegooid,
De gansche feest gestoord, myn rykdom zo verschooid,
Als of die ’t eenemael was in de lucht verdwenen;
Des, wyl myn gramschap u onreedlyk heeft geschenen,
(475) Indienge in zulken droom ontydig waert gestoord,
Wat vloeken hadt men niet uit uwen mond gehoord?

Hoe kan de glans van ’t goud uw oogen zo verblinden
Mykillus, dat ge waent het hoogste goed te vinden
In rykdom? neen: uw drift gaet verre boven peil.

(480) Nochtans Pythagoras, zo ’k in myn keuze feil,
Ik ben het niet alleen, ja kan ’er duizend noemen,
Die nevens my het lot der geldbezitters roemen,
En door de snoo fortuin zyn schendig misgedeeld.
Gy zelf, die nu zoo fraei den strengen tuchtheer speelt,
(485) Deedt, toenge Euforbus waert, en zoudt den Griek bevechten,
De lokken van uw hair met goud en zilver vlechten,
En gingt dus opgepronkt ten stryde, daer het stael
Den krygsman beter voegt dan alle pracht en prael,
Ja zo ’kme niet bedrieg, is dit alleen de reden,
(490) Waerom Homeer den zwier der drie Bevalligheden
[p. 280]
Tot een gelykenis van uwe lokken neemt.
En wyl het goud haar glans verheerlykte, is ’t niet vreemd
Dat haer een Dichter heeft den luister toegeschreeven,
Wiens roem met beter recht wierdt aen het goud gegeeven.
(495) Noch dat toen ’t lyf des zoons van Pantho uwe ziel
Gehuisd heeft, dit metael u matig wel beviel,
En gy den hairbos droegt gesierd met gouden trenssen,
Daer aller Goden hoofd, de Vader aller menschen,
Dien Rhea haeren man Saturnus heeft gebaerd,
(500) Toen Danaë, die streng bewaekt werdt en bewaerd,
Opdat geen minnaer haer ooit zien mogt of genaeken,
Hem door haer schoonheid deedt in heete liefde blaeken,
Den vryen toegang zocht door eene onfeilbre list,
Spyt wacht en koopren burgt, geen nader middel wist,
(505) Dan dat hy in den schyn van vloeibaar goud herschapen,
En door het dak gedaeld, de vryster quam beslaepen,
Waerdoor Akrisius zyn zorg verydeld zag.
Zo ’k verder melden wou hoe veel het goud vermag,
Hoe ’t schoonte en wysheid geeft, hoe ’t zyne gunstelingen
(510) Weet in den stoel van eer en hoog gezach te dringen,
En midden uit het schuim van ’t volkje zonder naem
Een heerlyk voorwerp weet te scheppen voor de faem,
Ik had een ruime stof om zyn waerdy te roemen.
Nu zal ik slechts myn’ vriend en buurman Simon noemen,
(515) Myn’ ouden kunstgenoot, die onlangs op de feest
Der vrye wintermaend hier is te gast geweest;
Me dunkt ik zie hem noch het waermoes, dat met brokken
Van koepens was gekookt, heel gulzig binnen schokken.

Ik ken den platneus wel, die toen voor uwen dank
(520) Het laetste kruikje stal uit onze pottenbank,
[p. 281]
En heeft het in de plooi van zyne mou versteeken.
Ik heb het zelf gezien.

Maer kost gy toen niet spreeken?
Want Haen, indien gy straks het schennis had beklapt,
Gewis, ik had den guit op heeter daed betrapt,
(525) Nu zwoer hy eed op eed, en wilde niets belyden,
Schoon ik hem ernstig zocht den diefstal op te stryden.

Ik kraeide uit al myn magt, want spreeken kon ik niet.
Maer nu die Simon? ei! wat is hem toch geschied?
Gy schynt ons van den vent iet vreemds te willen zeggen.

(530) Na dat zyn zusterling het hoofd quam neer te leggen,
De ryke Drimylus, die in de gansche stad
In snoode gierigheid geen wedergade hadt,
En by zyn leven nooit, hoe zeer de nood mogt prangen,
Tot Simons onderhoud een stuiver wilde langen:
(535) Maer ook hoe kon de vrek iets geeven, die aen ’t geld
Nooit hand sloeg, als hy ’t eens hadt in de kist besteld?
Zoo ras nu Drimylus, (om weer ter zaek te koomen)
Van hier naer Overstyx de reis hadt aengenomen,
Zag Simon onverwacht, als naeste van het bloed
(540) En wettig erfgenaem, zig meester van het goed.
Waerop hy, die voorheen gansch haevloos in de lappen
By zyne buuren plag de potten uit te schrappen,
[p. 282]
Of op den driestal zat te bochlen om dem kost,
Gaet als een magtig Heer in ’t purper uitgedost.
(545) Zyn tafels rusten thans op elpenbeenen voeten.
Nu kan hy, lust hem iets, zyn lusten daedlyk boeten,
En mag zig onbeschroomd, wanneer hy drinkt of klinkt,
Beroemen, dat het al van goud is, dat ’er blinkt.
Hy wordt van elk gevierd; de zwier van zyn bedienden
(550) Steekt allen in het oog; hy kent geen oude vrienden,
Want als ik voor een wyl het heerschap tegen quam,
En groette by den naem van Simon, werdt hy gram,
En heeft aen zyn gevolg dit schoon bevel gegeeven:
Gae naer dien bedelaer, zeg, dat de fielt mag beeven,
(555) Zo ooit myn naem door hem verkleind wordt, ieder weet,
Dat ik geen Simon ben, maer Simonide heet.
Nu verder, ’t geenme best van alles zou behaegen,
Het vrouwvolk doet hem nooit van heure fierheid klaegen.
Die zoeters vryen zelfs, en spaeren vlyt noch kunst,
(560) Om, waer het mooglyk, diep te deelen in de gunst.
Hy leeft ’er aerdig meê, ’t is immers om te lachen!
Die zal hem vruchteloos om wederliefde prachen,
Tewyl hy vriendlyk koost met andren, stoeit en malt.
In ’t kort hy handelt haer zoo als ’t hem welgevalt.
(565) Daer is ’er, die noch laetst by hel en hemelgoden
Hem zwoeren, datze straks zichzelven zouden dooden,
Naerdien hy haer zoo trots verachtte; maer hy scheen
Het hart voor deezer klagt te hebben als een steen.
Zo zietmen, dat het goud, de bronaer van ’t genoegen
(570) Die al wat wenschlyk is den menschen toe kan voegen,
En geenzins voor den riem der blonde Venus zwicht,
Een frissche schoonheid geeft aen ’t leelykst aengezicht.
Hoor eens der Dichtren tael: O goud, gy hemelgaeve!
Gy zyt het heerlykst deel der tydelyke haeve.
[p. 283]
(575) Dus ook: Het goud regeert met onbepaelde magt
Den sterveling. Maer Haen, zeg, waerom datge lacht.

Om uwe onweetenheid, die door den schyn bedrogen,
Der Ryken zwier en pracht beschouwt met nydige oogen,
Zo als het dom gemeen; want denk vry dat uw staet
(580) Den hunnen in geluk zeer veel te boven gaet.
Ik zelf, ik heb ’t verschil dier beiden ondervonden,
Ben ryk en arm geweest, en spreek op vaste gronden,
Dewyl ik goed en quaed van alle staeten ken;
Maer wacht, gy zult in ’t kort zoo wys zyn als ik ben.

(585) Ik ben ook lang genoeg gehouden ín ’t verlangen:
’t Is tyd om uit uw’ mond het vreemd verhael te ontvangen,
Hoe gy veranderd zyt� en wat in elke soort
Van leven u het meest bekoord hebbe of verstoord.

Nu luister; maer ik diende u eerst bericht te geeven,
(590) Dat ik geen menschen ooit gezien heb, welker leven
Zoo heilryk was als ’t uw.

Als ’t myn is? Haen gy spot;
Of zo gy ’t ernstig meent, zoo wensch ik, dat het lot,
’t Welk gy zoo heilryk vindt, u haest te beurt mag vallen.
Gy zoudt een’ eerlyk man doen vloeken om uw kallen,
[p. 284]
(595) En redenloos gesnap; maer ’k zal dit overslaen;
Ei lieve! doeme nu de wegen eens verstaen
Die uwe ziel verkoos, toenze uit dien braeven kryger
Euforbus overging in ’t lichaem van den zwyger,
Pythagoras genaemd, en hoe gy met den tyd
(600) Uit deezen Filosoof een haen geworden zyt.
Gy moet toch in die reeks van lyfsverwisselingen
Getuige zyn geweest van honderd wondre dingen,
En hebben byster veel geleden. Ei! voldoe
Aen myn nieuwsgierigheid nu eens ten einde toe.

(605) Dat eertyds myne ziel van God Apol gekoomen,
In ’t lichaem van een’ mensch haer woonplaets heeft genomen,
Toenze uit haer’ eersten stand op de aerde was gedaeld,
Tot straf van wanbedryf, dient hier niet aengehaeld.
’t Is een verborgenheid, die niemand aen mag hooren,
(610) En ik voor eeuwig moet in mynen boezem smooren;
Maer toen ’k Euforbus was...

Och! hoogverlichte geest,
Verhael my eens voor af, wie dat ik ben geweest,
Eer dat ik deeze ben geworden, ’k wou graeg weeten
Of ik zoo wel als gy veel lyven heb versleten.

Wie was ik dan, ei! breng het aen den dag,
Indien gy ’t zeggen kunt, en ik het hooren mag.
[p. 285]

Eene Indiaensche mier, gewend in ’t goud te graeven.

Ach! waer ik wys geweest, ik hoefde niet te slaeven,
Noch om den schraelen kost te wurmen! arme bloed!
(620) Ach, ben ik in het goud voordeezen opgevoed,
En heb ik zo verzuimd myzelven ryk te maeken!
Indien ik slechts een klomp... Maer na gedaene zaken
Is ’t vruchteloos gezucht; dierhalven, bid ik u,
Ontdekme, want gy moet zulks weeten, wat ik nu
(625) Zal worden na myn dood; zo ’k meerder heil mag hoopen,
Zult gyme aen deezen balk my daedlyk op zien knoopen.

Gy vraegt naer een geheim dat niemand melden kan.
De tyd heeft daer alleen den rechten sleutel van,
Dus zal ik myn bericht vervolgen van ’t voorleden.
(630) Ik heb, Euforbus zynde, in Ilium gestreden:
Doch als ik door het zwaerd van Menelaüs viel,
Heb ik een’ langen tyd (verstae dit van de ziel,
Die op zich zelf bestaet) ik weet niet waer gezworven,
Eer dat ik tot myn huis het lichaem heb verworven,
(635) Waervan de goede man Mnesarchus bouwheer was.
Hier ben ik ingegaen, en werd Pythagoras.
[p. 286]

Maer hebtge in al dien tyd geen spys of drank genoten?

Zulk een staet had my gewis verdroten.

O neen: naerdien een geest die zonder lichaem zweeft,
(640) Al duurde ’t eeuwen lang, geen voedzel noodig heeft.

Maer heeft zig alles juist, (dit had ik noch te vraegen)
Gelyk Homeer beschryft voor Troye toegedraegen?

Nooit heeft hy ’t waer bericht ontvangen van den stand
Dier zaeken, wyl hy toen in ’t Baktriaensche land
(645) Een kemel is geweest. Ik kan ’t u beter geeven;
Want alles, wat hy heeft van dat beleg geschreven,
ls lustig opgeschikt: zelf Ajax, dien hy noemt
Een’ held, zo groot als Mars, is veel te hoog geroemd.
En wat Heleen betreft, ik ken veel schooner vrouwen,
(650) Indien ik eenigzins mag op myn oog vertrouwen.
’t Is waer, heur hals was blank en ryzig, daer de waen
Uit voorsproot, datze was de dochter van een zwaen,
[p. 287]
Maer verder zag ik niets bekoorlyks, wyl haer jaeren
Met die van Hekuba bynaer eentallig waeren;
(655) Want reken eens: zy werdt door Theseus eerst geschaekt,
Die in Afidne haer zyn byzit heeft gemaekt;
Nu weet gy, dat die held geleefd heeft in de tyden
Van Herkules, die de eerste ons Troye quam bestryden,
En ’t ingenomen heeft, ’tgeen immers is geschied
(660) Toen Vorst Laomedon zat in het ryksgebíed,
De Vader van den Vorst, die in myn’ tyd regeerde,
En onder wiens gezach ik ook de stad verweerde;
Want Pantho heeftme zelf verzekert, zome heugt,
Dat hy dien Herkules gekend hadt in zyn jeugd.

(665) Maer nu Achil? was die zo groot een held der helden,
In alles zo volmaekt als deeze schriften melden?
Of is zulks ook verdicht?

Ik heb nooit lyf om lyf
Gevochten met den man, en weet van ’t krygsbedryf
Der Grieken niet te veel; hoe kan ’t ook anders weezen,
(670) Dewyl ik vyand was? maer schoon ik nooit met deezen
Gestreên hebbe, echter is na kleine tegenweer
Zyn halsvriend Patroklus geveld door myne speer.

Hoe kleinen tegenstand u toenmaels wierdt geboden,
Gy liet u ruim zoo ligt door Menelaüs dooden.
(675) Maer al genoeg hiervan: ’t is tyd dat gyme zegt
Ofge in Pythagoras iet vreemds hebt uitgerecht.
[288]

Ik was, en hoef ’er thans geen zwachtel om te winden,
Een Wysgeer in den schyn, een van de naemgezinden,
Die kunstig myn verstand deed dienen om geëerd
(680) Te worden, voor de rest noch lui noch ongeleerd;
Want door den grooten roem der schrandre Egyptenaeren
Getrokken, heb ik jong (trots alle lyfsgevaeren
Den vreemdelingen steeds te vreezen op den tocht)
Die wyzaerds in het hart huns heiligdoms bezocht.
(685) Daar mogt ik ’t hemelsch boek van Koning Orus nadren,
Met voorrecht om het schrift van Isis door te bladren;
Daer heb ik zoo den grond van hun geheim gepeild,
Dat, toen ik naderhand te rugge was gezeild,
Om in Italië ook een deftig school te queeken,
(690) Ik straks de vreemde leer den Griek wist aen te preeken,
Met zo veel redenschyn, en zulk een wys beleid,
Dat overal myn naem als godlyk wierdt verbreid.

Dit heb ik meer gehoord, en hoe gy veeler oogen,
Als van de dood quansuis verrezen, hebt bedrogen,
(695) Die nu en dan aen ’t volk vertoonde een gouden dy.
Maer zegme liever eens wat of de reden zy,
Want ik begrypze niet, datge in uw zedenwetten
Den mensch ’t gebruik van vleesch en boonen woudt beletten.
[p. 289]

Wat ik u bidden mag, Mykillus, staek, ei staek
(700) Dit vraegen.

Ik schaem my deezer zaek,
En zou niet graeg den grond ontdekken zulker grillen.

Zoudt gy ’t uw’ huisgenoot en vriend niet melden willen?
’t Zy verre dat ik my voortaen uw’ meester noem.

Het was, naerdien gy wilt dat ik u niets verbloem,
(705) Geen vrees voor ziekte of zucht, die ’t lichaem konden schaeden,
Noch inzicht om den mensch de onkuischeid af te raaden;
Maer nademael ik niets dan eer en aenhang zocht,
Stondt my geen nader weg te kiezen, zome docht,
Dan aen het volk iet vreemds en bysters voor te draegen.
(710) Het schept toch in ’t gemeen een wonderlyk behaegen
In alles, dat het nooit te voren heeft gehoord,
De schyn der nieuwheid is ’t die hen het meest bekoord;
Want die den slenter volgt zal weinige achting winnen,
Dies wilde ik op myn beurt iet ongewoons verzinnen,
(715) En melden aen geen’ mensch de gronden myner leer. [p. 290]
Het isme wel geslaegd, elk yverde even zeer
Om uyt het grondloos diep van myn geheimenissen
Een’ ingebeelden schat van wysheid op te visschen,
Gelyk men naer den zin der duistre orakels wroet.
(720) Zy keurden, door ’t ontzag verbysterd, alles goed.

Hoe nu! gy spot met ons als eertyds met de helden
Van Kroton, of het volk dat op de ryke velden
Van Metapontus teerde en smeerde, of in de stad
Tarentum zorgeloos in weelde en wellust zat;
(725) Met allen, die zig noch aen uw gezwets vergaepen,
En treeden in uw spoor als onvernufte schaepen.
Maer zeg eens waer uw ziel uit deezen wysgeer voer.

’k Werd toen Aspasia, de Melitenzer hoer.

Wech logenaer! vertel die sprookjes aen een’ ander.
(730) Pythagoras, een man, zoo matig, wys en schrander
Veranderd in een wyf! wech, wech! het heeft geen’ schyn,
Of zultge braeve Haen ook haest een leghen zyn,
Gy die reeds lang voor heen in ’t kraembed hebt gelegen,
Naerdien Aspasia, gewoon haer’ lust te pleegen
(735) Met Perikles, door hem bevrucht werdt? maer ik zou
Graeg weeten, ofge toen ook aen het weefgetouw
Gestaen hebt, en aen ’t wiel gezeten om te spinnen.
Want ongetwyffeld waertge om minnaers aen te winnen
Door alles, wat slechts zwier kon geeven aen den tooi,
(740) Gehuld en opgeschikt gelyk een ligtekooi.
[p. 291]

’t Is billyk, dat men elk in alle vryheid gunne
Te leeven naer ’t verschil van lichaem, staet, en kunne,
Gelyk Tiresias, veranderd in een wyf,
Zig aenstonds heeft geschikt naer ’t vrouwelyk bedryf.
(745) Maer ’t kroost van Elatus, op ’t onvoorzienst besprongen,
En door Neptuin verkracht, hadt naeuwelyks bedongen
Een man te zyn, of wierp de spinrok aen een’ kant,
En voerde een taeje speer in zyne rechtehand.
Des zo ’t u lust het hart met schertsen op te haelen,
(750) Kuntge op dien wichelaer en deezen Coeneus smaelen.
Pythagoras voelt slechts den weerstuit van de blaem:
De slag, indien hy treft, valt eerst op deezer naem.

’t Kan weezen. Maer ik ben nieuwsgierig om te hooren
Wat trant van leven u het meeste kon bekooren,
(755) Toenge als een man voldeedt aen uwen minnelust,
Dan toen u Perikles gestreeld heeft en gekust.

Gy weet, ik mag u niets van dit geheim verklaeren,
Tiresias is daer te qualyk by gevaeren.

Wel nu wat scheelt het ons? want of gy ’t zwygt of meldt,
(760) ’t Is door Euripides genoeg in ’t licht gesteld,
Die liever driemael wou met zynen vyand stryden,
Dan eens in baerensnood de pyn des arbeids lyden.
[p. 292]

Gy moogt het gissen, maer ei lieve! heb geduld,
Ik zweer u, dat gy haest een kraemvrouw worden zult,
(765) Ja dikwils in de keer en wederkeer der eeuwen;
My dunkt, ik hoor u al, Help! help Lucyne! schreeuwen.

Maer zeg eens, hangt u zelf geen rampspoed over ’t hoofd,
Die zulken dageraed aen uwen vriend belooft,
En meent noch, dat gy elk, gelyk den stedelingen
(770) Van Samos en Milete uw grillen op kunt dringen?
Neen Haen, die tyd is uit, wy hebben vaek gehoord,
Hoe zelf Pythagoras, misschien door ’t goud bekoord,
Het geen gy thans veracht, zyn welgeschaepen leden
Ten misbruik aen een Vorst van deugdelooze zeden,
(775) Vergunde, als ofge toen reeds eene Aspasia
Geweest waert: maer wat lyf bezielde gy daer na?

Van zekren Filosoof, die Krates was geheeten,
Wiens soort by ’t Grieksche volk voor hondsch word uitgekreten,
Naerdien het leert, voor ’t oog van geenen mensch beschaemd,
(780) Dat al wat ergens past voorts overal betaemt.

By Pollux met zyn broêr! ik stae als opgetogen,
En waer ’t geen haen die ’t zegt, ik hield het voor gelogen.
Die lichaems wisseling is te onbedenklyk vreemd.
Wat heeft een hoertje toch, dat naer een’ wysgeer zweemt?
[p. 293]

(785) Ik ben, na dat de dood myn laetstgemelde wooning
Ten onbruik hadt gemaekt, geweest een magtig Koning,
Uit wien ik overging in iemand, die de kost
Met schooien haelen moest. Na deezen was ik Drost.
Nu ben ik eens een paerd, dan weêr een kaeuw geworden:
(790) Ja ’theugtme, dat ik ook, wanneer de vorschen morden
En knorden, als een lid van heur gemeenebest
Myn Beerekikquak zong in ’t kroozig moddernest.
Maer ’t zoume wis aen tyd, en u aen aendacht faelen,
Indien ik een voor een myn levens op moest haelen,
(795) Dit echter mag ik niet verzwygen, dat ik meest
Een haen was. o! gy kent het heil niet van dat beest.
Wat heb ik al vermaek in deezen schyn genoten!
Nu diende ik slechte liên, dan leefde ik by de grooten.
’k Had laest een’ ryken heer, en thans een’ armen baes,
(800) Om wien ik lachen moet, wanneer ik hem zo dwaes
En ongeduldig hoor (als of hy alle plaegen
Der waereld lyden moest) zig van zyn’ staet beklaegen,
Terwyl hy, want de vriend kent hunne rampen niet,
Door een wangunstig oog der ryken schynheil ziet.
(805) Wist gy slechts ’t minste deel der zorgen, die hen prangen,
Gy zoudt zo naer ’t bezit van schatten niet verlangen.
Maer lachen om uzelf, die eertyds hadt gemeend,
Dat geld en waer geluk onscheidbaer zyn vereend.

Nu dan Pythagoras! of zo gy liever naemen
(810) Moogt hebben, want ik zou onmooglyk kunnen raemen,
Welke u het best bevalt in die verscheidenheid,
En raekte ligt verward.
[p. 294]

Ik maek geen onderscheid,
Dus noem my zo gy wilt, gy zultme niet verstooren,
’k Zal naer Pythagoras, en naer Euforbus hooren,
(815) Noem my Aspasia of Krates, ’t is al een,
Wyl ik die allen ben; doch echter, naer ik meen,
Zal ’t best zyn, want gy mogt den edlen vogel hoonen,
Wiens lyf, (geloof het vry) de zielen thans bewoonen
Van zo beruchte liên, dat gyme nu voortaen
(820) In deeze t’zamenspraak niet anders noemt, dan Haen.

Betoog dierhalven eens, wyl gy na zoo veel zweevens,
En zwervens goed bericht bynaer van alle levens
Kunt geeven, want gy hebt de meesten zelf beproefd,
Wat is het dat het hart der ryken toch bedroeft?
(825) Opdat ik klaer mag zien, of ik myn’ staet moet looven.
Gy dryft het, Haen, maer ’t gaet myn klein begrip te boven;
Dat zulk een schamel man, als ik ben, meer geluk
Zou hebben, minder zorg, last, quelling, leed en druk

Laet ons de gansche zaek eens ernstig overweegen.
(830) Mykillus zyt gy ooit in uwen staet verlegen
Wanneer een los gerucht des vyands inval meldt,
Of dat hy waerlyk ’t land in rep en roeren stelt?
Zytge ooit voor uwen oogst bekommerd, alsze stroopen,
En dreigen huis en hof roofzuchtig af te loopen?
(835) Vernielenze ooit de vrucht van uwen wyngerdrank?
Hebt gy wel ooit gebeefd op ’t hooren van den klank
[p. 295]
Der dolle krygsklaroen? maer liever mogt ik vraegen
Of haer geluid wel ooit zo verre toe kon draegen?
Gy hebt slechts voor uw lyf te zorgen in ’t gevaer,
(840) En zoge een schuilplaets zoekt, gy vindt die hier of daer,
Terwyl in tegendeel de ryken alles vreezen.
Geen sterk bemuurde stad doet hen geruster weezen.
Het snydt hun door de ziel, als op ’t verwoeste land
Hunne eigen have wordt geplunderd of verbrand.
(845) Zy voelen al ’t gewigt der drukkende oorlogslasten,
Zy moeten in de beurs met ruime handen tasten,
En geeven wat men eischt, want als ’er geld ontbreekt,
Het moet ’er zyn, zo ras de schattingmeester spreekt.
Zy immers zyn het ook, die voor des vyands woede
(850) Meest bloot staen in den stryd, daer gy in de agterhoede
Of onder ’t gros van ’t heir, slechts met een teenen schild
Ligtvoetig toegerust kunt vluchten, waerge wilt,
Indienge u anderzins zoudt moeten overgeeven
Om buiten ’t Vaderland in slaverny te leeven.
(855) Dus moetge, omdat men nooit aenzienlyk krygsgezach
In eenig leger geeft aen volkske van uw slag,
Niet klaegen, beste maet; gy zoudt gewis verliezen,
Indienge u by geval ten Hopman zaegt verkiezen
’t Zy van de ruiterye of ’t voetvolk, gunt die eer
(860) (Hy kooptze dier genoeg) vry aen een’ ryken Heer.
Daer gy, wanneerze ’t feest der overwinning vieren,
En de Opperveldheer ’t hoofd omvlochten met laurieren
Den hemel plechtig dankt voor zyne zegeprael,
Gerust zyt, datge uw deel zult hebben van ’t onthael,
(865) Het geen hy schuldig is aen zyne tochtgenooten,
Want niemand, klein of groot, wordt uit de vreugd gesloten.
Wie speelt in vredens tyd den dwingland? immers gy,
Die telkens, als quansuis een lid der burgery,
[p. 296]
De ryken overschreeuwt, en zoze tegenspreeken,
(870) U houdt, als ofge voorts hun stondt den hals te breeken,
Opdatze door den schrik in ’t angstig hart bekneld,
U gifte op gifte doen tot afkoop van ’t geweld.
Wat kosten doenze niet met spelen aen te richten!
Gy zietze hier een bad, en gints een schouwburg stichten
(875) Tot uw vermaek en dienst, zy spaeren geld noch kunst,
Om waer het mooglyk, zig te dringen in uw gunst;
Gy wilt hun echter nooit de minste gunst betoonen,
Noch de allerkleinste feil in hun gedrag verschoonen,
Maer smaelt, en schimpt, en scheldt op hunnen handel, ja,
(880) Gy stapt hen overal met looden schoenen na,
Gereed om, zoge meent datze in hun plicht bezwyken,
Als of gy meester waert, hen vinnig door te stryken,
Zelf zo u hier of daer een deftig Heer ontmoet,
’t Zal veel zyn zo gy hem begunstigt met een groet.
(885) Maer ’t koomt ’er bet op aen, wen u (om zo te spreeken)
De horzel recht begint in ’t korzel hoofd te steeken,
Dan valt hun onverwacht een dichte hagelbui
Van steenen op het lyf, dan is ’er niemand lui
Om aen ’t verwaeten mensch zyn’ dollen moed te koelen,
(890) Daer vaek de kindren zelfs der oudren vloek gevoelen;
Want schoon het kroost somtyds in ’t leven werd’ gespaerd,
Wat baet het, zo men ’t goed des vaders buit verklaert?
Gy hebt voor ’t halsgerecht u nimmer vry te pleiten;
Terwijl een ryke vaek met vuilverdichte feiten
(895) Door snoode lasteraers, als of hy eed en plicht
Vergeeten ’t vaderland verraên wou, wordt beticht.
Die geld heeft mag het huis met dubble voorzorg sluiten,
Hy krygt toch meenigmael ’t bezoek van slimme guiten,
Door roofzucht aengenoopt, zy graeven door den muur,
(900) Of breeken door het dak op een ontydig uur;
[p. 297]
Maer gy, gy kunt gerust met oopen deuren slaepen.
Hy is genoeg gedekt voor d’ aenslag deezer knaepen
Die op de kleine winst van eenig handwerk leeft,
Geen goud, geen zilver, ja: die niets van waerde heeft.
(905) Gy hoeft uw schatten niet te tellen, noch te zorgen,
Hoe datge by verval van schuldenaer en borgen
Uzelven redden zult: geen Rentemeester zoekt
Door streeken, daer de schalk den gaeuwsten mee verkloekt,
Uw wettige eigendom in zyn bezit te krygen,
(910) Om door uw’ ondergang tot hooger staet te stygen.
Nu leeft gy zo gerust, zo zorg- en kommerloos
Als iemand leeven kan, en slaept ’s nachts als een roos,
Zo datge ’s morgens weer met frissche moed en zinnen
De hand aen ’t werk kunt slaen om uwen kost te winnen,
(915) Waer toe gy dag voor dag niet meerder hebt van doen
Dan datge uw’ loon ontvangt voor ’t maeken van een schoen,
Een stuiver agt of tien; dan eerst naer ’t bad geloopen,
En vorder naer de markt om grundeling te koopen
Of haring met ajuin, waer op gy vrolyk zyt
(920) En onder ’t eeten zingt een deun van d’ ouden tyd.
De wysgeer mag ons ’t heil der armoe doen beseffen,
Elk liedje, dat gy zingt, kan bet haer’ roem verheffen,
Wyl ’t als een lofzang is, die onbetwistbaer toont,
Dat vreugd geen balling is, daer eerlyke armoe woont.
(925) Maer zoo gy weeten wilt, waer aen gy dank moet weeten
Den welstand van uw lyf, uw graegheid in het eeten,
’t Is de arbeid, dien gy doet, die maekt uw lichaem hard,
Zoo dat het weer en wind en scherpe koude tart;
Niets heeft ’er vat op u, wat kuntge niet verduuren
(930) ’t Geen andren meenigmael te jammerlyk bezuuren?
Die ’t minste toeval brengt op d’ oever van de dood,
Daer gy naeuw buigen zoudt voor een veel harder stoot.
[p. 298]
Wat ziektens zyn ’er niet, wat duldelooze pynen,
Die dikwils jaeren lang hun lichaem ondermynen,
(935) Waer van gy moogelyk niet eens de naemen weet?
Zoge al een koortsje krygt, het middel is gereed,
Waerdoorge zonder hulp van eenig artzenyen
U in een’ korten tyd moogt van die quael bevryen,
Gy vast slechts, en daer op een weinig uitgerust,
(940) Vlucht straks de koorts daer heen: zy heeft toch geenen lust
Om ergens, daerze slecht onthaeld wordt, lang te blyven.
Gy eet u voedzel koud, dus zult gyze eer verdryven,
Dan of gy dag aen dag het uitgeparste sap
Van honderd kruiden dronkt, en naer het grootsch gesnap
(945) Der artzen luistren woudt, die alles samen mengen,
Onweetend welk een gif het mengsel voort zal brengen,
Dewyl iets in zigzelf kan goed zyn, ’t geen gepaerd
(Voor al wen ’t zaeken zyn gansch strydig uit den aerd)
Een monster baeren zal, ligt ruim zo veel te vreezen,
(950) Ja: slimmer dan het quaed het geen men wil geneezen.
Een ryke voel het wee van teering, waterzucht,
Graveel of podagra, de smartelyke vrucht
Van zyne onmatigheid, gy immers wacht uzelven
Van daeglyks met de tong uw eigen graf te delven,
(955) Gelyk een dronkaerd doet, of onbezinden vraet,
Met lyf en ziel verslaefd aen doodlyke overdaed
Dierhalven laetze zig verheffen op de vlerken,
Als Ikarus weleer, zy zullen haest bemerken,
Dat hunne vleugels niet bestand zyn, om zo dicht
(960) Te naadren aen de Zon, het wasch versmelt te ligt.
Dus vallenze uit de lucht, zo ras het log gevaerte
Van ’t vadzig lichaem wordt gelaeten aen zyn zwaerte,
En storten in de zee, daer hen de dood verwacht:
Maer zy, die op ’t gevaer, als Dedalus, bedacht,
[p. 299]
(965) Niet al te roekeloos naer eer en hoogheid streeven,
Doch laeg, als in de buurt der aerde, blyven zweeven,
Opdatze, zo de Zon te vinnig branden mogt,
Het wasch van tyd tot tyd eens harden in de vocht
Van ’t zilte waterveld, datze over moeten rennen,
(970) Voleinden hunne reis met ongezengde pennen.

Gy spreekt van wyze liên, en die met goed beleid,
Zig schikken naer de wet der gulden matigheid.

Maer ach! Mykillus, zie, hoe veelen zig bedrogen,
Die met een woeste drift, zyn in ’t verderf gevlogen.
(975) Zie Kresus, die de spot der wrevle Perzen wordt,
Die uit zyn’ hoogsten vaert elendig nederstort,
En op de houtmyt valt; hadt hy zig wys gedraegen,
Zyn vyand hadt hem nooit de wieken lam geslaegen.
Zie Dionysius den tweeden, die gy weet
(980) Dat zo te Syrakuze als Lokren, gruwzaem wreed
Geheerscht heeft, maer in ’t eind als balling zyne staeten,
Indien hy ’t leven niet wou quytgaen, moest verlaeten:
Korinthe nam hem in, daer hy den kleinen staf
Gevoerd heeft in de school, en daeglyks lessen gaf
(985) Aen de onbedreven jeugd, die hem als meester eerde,
Zo lang hy haer om geld de lees- en spelkunst leerde.

Maer toen gy Koning waert, ei lieve! zeg eens Haen;
(Gy hebt toch, zoo ik u niet qualyk heb verstaen,
[p. 300]
Ook op den hoogen troon gezeten) was dat leven
(990) Niet lustigh naer uw’ zin? toen waertge wis verheven,
Of ik bedriegme zeer, ten toppunt van ’t geluk,
En t’ eenemael bevryd van onlust, leed en druk.

Ai! zwyg Mykillus, zwyg. Ik mag ’er niet van hooren.
Zou my het lastig juk dier slaverny bekooren?
(995) De naerheid van dien staet, ik zie ’t wel, kent gy niet.
Eens Konings leven is een leven vol verdriet.
Het schynt wat voor het oog, maer ’t kan my noch bedroeven,
Wanneer ik overdenk, hoe ’t hart als tusschen schroeven
Door een ontelbaer heir van zorgen wierdt geprangd.
(1000) Hy weet niet wat hy wenscht, die naer de kroon verlangt.

Eens Vorsten leven is vol zorgen angst en naerheid,
Zoo ’k u gelooven mag; maer ’t heeft geen schyn van waerheid.

En echter is het waer, ik deed ’er af noch by.
Doch om u eens den last dier grootsche slaverny
(1005) Te toonen, zal ik u, de zorgen, dieme quelden,
In een beknopt verhael myns eigen levens melden.
Het was geen handvol lands, daer ik het hoogst gezach
Gevoerd heb, maer een land waer op ik roemen mag.
Een schoone en vruchtbaere oord daer alles weelig groeide:
(1010) Daer landbouw, koopmanschap, daer kunst en neering bloeide.
De steden waeren elk om ’t heerlykst groot en grootsch.
Waer iemand reizen mogt, hy vondt het nergens doodsch,
[p. 301]
Maer dik en dicht bewoond. Hier zag men uit de stroomen,
En ginder uit de zee de schepen binnen koomen;
(1015) Want in het gansche ryk was schier geen eene stad,
Die niet een goede reede of ruime haven hadt.
Ik kon een magtig heir van snelle ruiterbenden
Of voetvolk met een woord op ’s vyands bodem zenden,
Terwyl een gansche vloot galeien, uitgerust
(1020) Tot kloeken tegenweer, de wacht hieldt op de kust.
Ik was, waer dat ik ging, bestuwd aen alle kanten
Door een aenzienlyk tal van vlugge lyftrouwanten.
Het heeftme nooit aen geld gemangeld, nooit gefaeld
Aen iets dat vorstlyk is, en schoon in de oogen straelt.
(1025) De toestel, dien het lot gewoon is uit te deelen
Aen eenen, dien het wil die zwaare rol doen speelen,
Daer was ik magtig ruim en ryklyk van voorzien,
Elk die my nadren zou, viel neder op de knien,
En quam ik buiten ’t hof, straks moest zig ieder buigen,
(1030) Als of men aen een’ God zyne eerbied zou betuigen.
’t Was alles op de been, ryk, schamel, oud en jong.
Elk moest den Koning zien: de sterkste stiet en drong
Den zwakken over hoop, om zig ruimbaen te maeken.
Hoe meenig is ’er niet geklommen op de daken,
(1035) Te vreden, zoo hy slechts met zyn nieuwsgierig oog
De gulden praelkoets mogt beschouwen van om hoog,
Of tellen paar voor paer den stoet der hovelingen,
Die voor, die naest de koets, of die ’er achter gingen.
Een die den tulleband of ’s Vorsten opperkleed
(1040) Gezien had, hieldt zyn’ tyd byzonder wel besteed,
Terwyl ik dacht, bewust, hoe my de zorgen knaegden,
En uit myn hart de vreugde, en ’t waer genoegen vaegden,
Gy kent, onnozel volk, den last niet, dien ik torsch,
Maer oordeelt van den boom naer ’t aenzien van de schors,
[p. 302]
(1045) Dierhalven is het u niet qualyk af te neemen,
Datge onzen staet naer ’t heil der Goden waent te zweemen.
Maer ach! ’t verscheelt te veel; ja zeker: wantwe zyn
Het Reuzenbeeld gelyk, dat heerlyk in den schyn
Een’ Jupiter verbeeldt, die met zyn bliksemstraelen
(1050) Al wat hem tegenstaet tot stof en gruis zal maelen,
Uitwendig opgesierd met goud en elpenbeen:
Het zy ’t een Fidias, of Myron heeft gesneên,
Of een Praxiteles van marmer uitgehouwen:
Gy kunt noch zulk een beeld hier op het slot beschouwen,
(1055) Datge aen de breede borst, het zeewier om de kruin,
En aen den drietand zult erkennen voor Neptuin.
Want schoonze voor het oog zo glansryk staen te pryken,
Indien men eens het hoofd daer in stak, om te kyken
Hoe ’t binnen zy gesteld, men zag het volgestampt
(1060) Met al wat lelyk is, met bouten vastgeklampt,
Met spalken opgezet, zo door en door genageld,
Als (by gelykenis) of ’t spykers hadt gehageld,
Met hars en pek besmeerd; ik zwyg van rat en muis,
Van wezel, spin, en vlieg, of diergelyk gespuis
(1065) Waervan het altyd krielt: men kon u van het leven
Der Vorsten, zome dunkt, nooit beter schetse geeven.

’t Mag weezen; maer gy noemt die scherpe nagels niet,
Die klampen, vuiligheid, noch spalken van ’t gebied,
Die u in ’t staetsbestier zo gruwlyk deeden klaegen;
(1070) Want voor het oog des volks te worden omgedraegen,
Een onbepaeld gezach te voeren, als een God
Te worden aengebeên, is geen verwenschlyk lot,
Des moet ik ’t ryksgevaerte eerst in zyn binnenleden
Beschouwen, eer ik recht en op gegronde reden
[p. 303]
(1075) Het vonnis stryken mag, of uw gelykenis
Op voor en tegenbeeld in geene deelen miss’

Mykillus, ach! waer kan, waer zal ik eerst beginnen?
Zal ’t weezen van de vrees en argwaen, die de zinnen
Beheerschten? van den drang der zorgen, van den haet,
(1080) Dien ’k in myn vrienden zelfs bespeurde, van ’t verraed,
Het geen zy onderling in duizend vaten gooten,
Om onverwachts den Vorst van zynen troon te stooten,
Die met een angstig hart gemeenlyk slaepeloos
De nachten overbragt, of, zo hy voor een poos
(1085) Zyne oogen luiken mogt, een reeks van moordenaeren
Met pooken in de vuist zag om de sponde waeren,
En in dien droeven stand schier ieder oogenblik
Met een onsteld gemoed ontwaekte door den schrik,
Die wat hy deedt of liet den zoeten slaep moest derven
(1090) En al zyn wenschen zag in hun geboorte sterven?
Zal ’t weezen, hoe ik nooit in ongestoorde rust
Mogt leeven, nooit den tyd besteeden naer myn’ lust?
Hier badt men, dat ik iets goedgunstig toe wou stemmen,
’t Geen voorts een ander zocht door myn gezach te stremmen.
(1095) Een derde vroeg een ampt, maar deeze had een schets
Ontworpen van een werk, dat (zo ik naer ’t gezwets
Slechts ooren had geneigd) gewis de volgende eeuwen
Zou doen verbysterd staen, en alles overschreeuwen
Dat ooit een Koning hadt in vroeger tyd gesticht.
(1100) Dit had ik naeuw gezien, of moest straks naer ’t gericht,
Om in de duisternis van honderd pleitgeschriften
Het onrecht uit het recht, en ’t valsch van ’t waer te schiften.
Dan naer den oorlogsraed, en vlytig onderzocht,
Hoe ’t heir van alles best bezorgd werde op den tocht;
[p. 304]
(1105) Want in een leger is van alles veel van nooden;
Of wat men op ’t bericht des Veldheers aen de boden
Tot antwoord geeven zal, opdat hy zig gedraeg
Naer ’t voorschrift van den Vorst, en de aenslag veiligst slaeg.
Hier had ik een verbond te sluiten, daer gezanten
(1110) Te hooren, nu den pols van onze krygsverwanten
Te tasten, dan een wet ten welzyn van ’t gemeen
Te staeven, al die last koomt op den Vorst alleen.
Ja ’k mogt, dus werdtme steeds de rust en lust benomen,
Zo lang ik heb geheerscht niet eens geneuglyk droomen;
(1115) Gelyk de strydbre Zoon van Atreus, ’t opperhoofd
Der Grieken, dag en nacht door zorgen afgesloofd,
Terwyl de krygsman ronkte op harde legermatten,
Op ’t allerzachtste dons geen’ zoeten slaep kon vatten.
Voeg hier nu noch een reeks van zwaerder rampen by,
(1120) En oordeel, of het lot, der Grooten wenschlyk zy.
De stomme Zoon bedroeft den Vorst der Lydiaenen.
Geen Artaxerxes kan zyn ryk ooit zeker waenen,
Zoo lang Klearchus leeft, en volk voor Cyrus werft,
Een derde staet van angst te beeven, hy besterft
(1125) Als Dion eens aen ’t oor der Syrakuzers fluistert.
Zelf`Alexander acht zyn’ roem geheel verduisterd,
Wanneer Parmenion door Klitus wordt geroemd,
Die door den wyn verhit de waerheid niet verbloemt.
Perdikkas vreest den Zoon van Lagus, deeze weder
(1130) Seleukus. Och! het heil der Vorsten is zo teder
Als ’t allerdunste glas; de minste weigering
En onlust eener boel, of, zo de Lieveling
Zig niet gewillig toont, doet straks het argste denken:
Maer, zo zy ’t lyfsgenot ooit aen een’ ander schenken,
(1135) Het onverduldig hart, dat eerst door minnenyd
Geknaegd werdt, wordt verscheurd door doodelyke spyt.
[p. 305]
Ja, schoon men wyzer is, wat heeft men niet te duchten?
Uitstrooisels van ’t gemeen, en losse straetgeruchten
Ontzetten even zeer als de allerklaerste blyk.
(1140) Hier staet een veldheer reed ten afval van het ryk,
Daer zag men twee of drie de hoofden ’t zamen steeken,
Ginds d’ eenen lyfwacht stil met zyne makkers spreeken,
’t Gaet zeker, datmen iets tot ’s Konings nadeel brouwt.
Doch ’t slimst is, dat zy zelfs, op wien hy meest vertrouwt
(1145) Vaek meest te vreezen zyn; want veelen zyn vergeeven
Door hunnen gunsteling, een ander raekt om ’t leven
Door heerschzucht van zyn’ zoon: de boelschap van het wyf
Drukt deezen onvoorziens den moordpriem in het lyf.

Wie zou niet op ’t verhael van zulke gruwlen yzen?
(1150) Neen Haen, ik voel het hair van schrik te be rgen ryzen.
’t Is ’t veiligst, dat ik my blyf houden aen de leest;
Want leef ik ongeacht, ik leef weer onbevreesd.
Men zal my geen vergif in gulden schaelen mengen:
De wilde kervel zal my nooit de keel verengen,
(1155) En voorts den ademtocht beneemen: ’k heb geen nood
Dat iemand om myn goed zal trachten naer myn dood.
Wech wech dan met een’ staet verknocht aen zo veel rampen!
Want zo ik by geval het snymes af laet schampen,
’t Geen al van ’t moeilykst is dat my gebeuren kan,
(1160) Ik heb ’er weinig leed en weinig letsel van.
Het gaet pas door het vel der langste vingertoppen,
Of zo het bloeden mag, men weet het voort te stoppen,
En woelt slechts om de wond een braeve spinneweb,
Of pekdraed, die ik hier in ruimen voorraed heb.
(1165) De Grooten moogen dan (ik zal ’t hun nooit benyen)
Zig keetlen in de vreugd van hunne gasteryen;
[p. 306]
Het lust Mykillus niet te leggen aen een’ disch
Daer dikwils de eerste toog den drinker doodlyk is.
Zy moogen voor het volk in ydle grootscheid praelen,
(1170) Ik zal zo lang ik leef naer kroon noch schepter taelen;
Want vallenze onverhoeds, straks blykt het datze zyn
Slechts Grooten in den naem en Helden in den schyn.
Dus zag ik meer dan eens op onze schouwtooneelen,
Hoe een, die daer de rol van Sisyfus moet speelen,
(1175) Van Cekrops, Telefus, of Atreus, lustig prykt,
Zoo lang hy aen ’t gewaed naer deez’ of dien gelykt.
De tulband siert het hoofd, hy draegt aen zynen degen
Een elpenbeen’ gevest, en kan zig naeuw beweegen,
Of ’t hair zwiert langs het lyf met lokken zonder tal,
(1180) De krygsrok kraekt van goud; maer zo by ongeval,
Het geen hy meenigmael onmooglyk kan vermyden,
Hem midden in het spel de voet koome uit te glyden,
Legt zyne kroon in ’t zand; de kyker lacht ’er om,
Voor al zoo ’t waere hoofd door ’t breeken van de mom
(1185) Gequetst wordt, ’t praelgewaed gescheurd of opgeschoten,
Het haevloos onderkleed koomt voor het oog te ontblooten,
En de afgezakte laers met platte hiel en neus,
Die naeuwlyks passen zou aen voeten van een’ Reus,
Haer wangestalte toont, waer op hy noch daareven
(1190) Was tot de schyngestalte eens grooten helds verheven,
Dus ziet gy, beste Haen, dat ik een leerling ben
Dieme aen de spreekmanier des meesters ras gewen.
Gy hebt by overdragt geredend van de zaeken
Die ’t leven van een’ Vorst, zyn’ druk en quelling raeken
(1195) Ik heb ’t u nagedaen; maer zeg eens, toenge een paerd,
Een hond, een stomme visch, een naekte kikvorsch waert,
Ging alles in dien tyd volstrekt naer uw behaegen?
Of hebbenze ook gevoel van onrust, druk en plaegen?
[p. 307]

Het waer een lang vertoog, en koomt hier niet te pas:
(1200) Dit zeg ik dan alleen: wat dier ik immer was,
Ik sleet myn levenstyd geruster dan de menschen,
Die nooit te vreden zyn, en steeds naer meerder wenschen.
Een beest in tegendeel voelt nimmer lust noch trek
Dan die natuurlyk is, dus heeft het geen gebrek
(1205) Aen al het vreemd bejach der dwaeze menschen kindren
Waer mee zy onderling malkanders rust verhindren.
Het paerd heeft nooit gezocht op een gestrenge wys
Een redenlooze pacht te vordren van de spys,
Die ieder voeden moet: dus weeten ook de kikkers
(1210) In haeren burgerstaet van kraejers noch verklikkers,
Of diergelyke ruicht. Ik zag nooit dat een kaeuw
Door valschen redenschyn, een wysgeer acht zig gaeuw
(*Indien hem dit gelukt) haer grillen deedt gelooven.
Geen vloo zal als een kok staen bakken, braên en stooven,
(1215) En pochen op haer kunst, indienze een sausje maekt,
Schoon noch zo ongezond, ’t geen ’t heerschap lekker smaekt.
Een haen stelt in een’ dag een hen vyf zes te vreden,
Maer zal uit geilheid nooit zyn kamgenooten treeden,
Ook vindt men onder ons die vuile lusten niet,
(1220) Waervan men onder u zo veele slaeven ziet.

’t Kan waerheid weezen; maer ik schaem ’t my niet te zeggen:
Die aengebooren zucht tot rykdom af te leggen
ls buiten myn bereik. my dunkt zelf, datme thans
Myn droom voor de oogen zweeft, en d’ aengenaemen glans
(1225) Van ’t edel goud vertoont; dit zoume niet verdrieten,
Maer dat die schelmsche vent, die Simon kan genieten
[p. 308]
Al wat zyn lusten streelt, en leeven als een heer
Op ’t goed van Drimylus, verdriet en spytme zeer.

Ik zal u van die quael in korten tyd geneezen.
(1230) Koom volgme, wyl de nacht ons noch kan gunstig weezen:
Wy zullen aen het huis van Simon gaen bezien,
Hoe vrolyk dat men leeft by zulke ryke liên.
Koom gaenwe, want de nacht, naer ’k zien kan aen de starren,
Heeft noch geen uur te goed, dus valt ’er niet te marren.

(1235) Een ydel voorstel! want de deuren zyn noch toe;
Of wilt gy, looze Haen, dat ik een huisbraek doe?

Gy hebt geen nood; Merkuur, aen wien ik ben geheiligd,
Heeft my een kunst geleerd, die ons genoeg beveiligd,
Zo ’k slechts de langste veer, die week is en gedwee,
(1240) Laet trekken uit myn’ staert.

Gy hebt ’er zulke twee.

Het moet de rechte zyn; als ik u die wil schenken
Vermoogt gy onbeschroomd, en zonder ’t slot te krenken,
De deuren open doen, zo lang als ’t my behaegt.
Gy zult ook bovendien, wanneer gy deeze draegt,
[p. 309]
(1245) Onzichtbaer zyn voor ’t oog der menschen.

Dat ’s al aerdig!
Gy zyt met dat geheim uw garst en boonen waerdig.
Ik wist waerachtig niet, datge in de toverkunst
Zo wel bedreven waert: het is een groote gunst,
Die u Merkuur bewees, maer ’k zou u lustig pryzen
(1250) Zo gyme, lieve Haen, ook woudt een gunst bewyzen,
En leenen deeze veer, om zonder veel gedruisch
Al ’t goed, dat Simon heeft, te brengen in myn huis;
Hy mag dan, als hem ’t hart van honger zou verflaeuwen,
De kanten van het leer met graege tanden knaeuwen,
(1255) En drinken om den dorst te lesschen, die hem steekt,
Het water uit de ton, waer in men ’t zoolleer weekt.

Het waer een schendig stuk eens anders goed te rooven:
Myn schutgod heeft my ook by eede doen belooven,
Dat zo ik iemand vond, die zulke guitery
(1260) Wou pleegen (breng u dan niet roekloos in de ly)
Ik hem ten eersten zou ontdekken door myn kraeien,
En maeken, dat hy ’t slot niet weer kon opendraeien,
Om zyn verdiende straf te ontvluchten. o! gy zoudt
Straks zichtbaer zyn, zoge u liet kennen aen het goud.

(1265) Haen, Haen, gy zoektme slechts wat op de mou te spelden.
Merkuur, gelyk ik meer dan eenmael hoorde melden,
Is zelf een dief, doch wil niet dulden, zo gy zegt,
Dat iemand steelen zal! dat ’s immers al te slecht:
Maer laet ons gaen; ik moet die rykaerds eens beschouwen,
(1270) En zal, zo ’t mooglyk is, my trachten vroom te houwen.
[p. 310]

Welaen dan neem de veer, maer wat of dit beduidt?
Ik sprak van eene, en gy, gy trektze beiden uit!

’t Was om de zekerheid. ’t zou ook een misstand geeven,
Indien aen d’ eenen kant die puikveer was gebleven,
(1275) Nadat ik de andre had getrokken uit uw staert.
Nu zal men ’t weinig zien, want alles blyft gepaerd.

’t Is wel: maer zullenwe eerst by Simon binnen treeden,
Of elders heenen gaen? want ik ben wel te vreden
Hoe gy ’t ook schikt, noem slechts een’ ryken, dien gy wilt
(1280) Verspieden, maer de tyd dient langer niet verspild.

Gewis by Simon eerst, die zo veel lettergreepen
Thans achter zynen naem gelyk een staert laet sleepen,
Als daer die voormaels uit bestaen heeft, want hy stelt
Zyn’ roem, dewyl hem ’t hart van ydele eerzucht zwelt,
(1285) Ook in een’ grootschen naem. geen kleine zou hem passen,
Die door zyn’ rykdom ons is boven ’t hoofd gewassen.
Maer zeg eens, wylwe hier aen ’t huis zyn van dien zot,
Wat zal ik verder doen?

Steek voort de pen in ’t slot.
[p. 311]

O groote Herkules! wie hadt zulks durven hoopen?
(1290) De deur gaet met de pen als met een’ sleutel open.

Gae, gae nu voorwaarts aen. Hy zit in gindsche hoek
Te mymren, met het oog gestadig op het boek
Waerin hy is gewoon zyn renten aen te teeknen.
Dus zit hy meenigmael den ganschen nacht te reeknen.

(1295) Ik zie by Jupiter! ik zie hem, daer hy zit
Te leezen by de lamp, die met een drooge pit
Om olie zucht en schreeuwt. Wat heeft hy doodsche kaeken!
Wat is hy dor en schrael! dit koomt hem van het waeken
En zorgen, want hy was voordeezen wel gedaen,
(1300) En, waer hy ziek geweest, ik had het ras verstaen
Van d’ een of d’ andren vriend. Een ryke mag niet klaegen
Of aenstonds zal ’er ’t huis, de buurt en stad van waegen.

Daer spreekt hy, luister toe, dan zult gy in het kort
Zo klaer zien als den dag, wat ziekte Simon schort.

(1305) Waer deeze zeventig talenten zyn versteeken
Zal niemand klappen; want de bedstee kan niet spreeken:
Dus zou het wonder zyn, indien haer iemand vondt,
Daer ikze daedlyk heb gedolven in den grond.
[p. 312]
Die andre zestien, ach! datze ook zoo veilig scholen!
(1310) Maer neen, die ben ik quyt, ze zynme wis ontstolen.
De stalknecht Sosylus, die looze en luie boef,
Zagme aen de kribbe staen, daer ik haer onder groef,
Want sedert is de guit noch traeger in het werken,
En ruim van geld voorzien, ik heb het kunnen merken;
(1315) Dierhalven vrees ik noch voor zwaerder ongeval,
En dat de deugniet my vry wat meer ontstal,
Dewyl hy anderzins zoo geen mooi weer zou speelen.
Hy heeft by Thibius, die mooglyk mee zal deelen,

Zich op een schoone zoo van zouten visch onthaeld,
(1320) ’k Meen dat het gistren was, en onlangs noch betaeld
Vyf drachmen voor een snoer, die hy zyn wyf vereerde,
’t Zou fraei zyn, als men dus myn kostlyk goed verteerde!
Ai my rampzalig mensch! waer kan ik mynen schat
Van goud en zilverwerk verbergen? zoze een gat
(1325) Bestonden in den muur van ’t naet[??]st vertrek te graeven
Was ik ’er deerlyk aen; ik vrees myn eigen slaeven,
Ik vrees myn buuren, ja: ik ben voor elk bevreesd,
Wyl elkme thans benydt, maer voor Mykillus ’t meest.

Dan moest ik zo als gy al fyntjes zyn geslepen,
(1330) Vervloekte pottendief, op averechtsche greepen.

Zwyg toch Mykillus, zwyg; want zo gy ons beklapt,
Zal ’t schynen dat men u op diefstal heeft betrapt.

’t Zou best zyn, ja, gewis zal ’t best zyn, dat myne oogen
Zig houden uit den slaep, dan word ik minst bedrogen.
[p. 313]
(1335) Ik wil voorts ronde doen. Muurbreeker, Moordenaer!
Ik zie u, ach! dat luwt, het was de deurpilaer.
Ik zal het schoone goud weer uit zyn kerker haelen,
En tellen alles na, daer mogt eens iet aen faelen,
O Goôn! men slaetme weer. Hoe word ik thans geplaegd!
(1340) Aen allen kant benard, en van elkeen belaegd!
Waer is myn degen? hei! zo ’k iemand kan ontdekken...
Doch laet ik eerst den schat uit zynen schuilhoek trekken.

Mykillus zietge nu, hoe wel dat Simon leeft,
En welk een schoon genot hy van zyn rykdom heeft?
(1345) Maer laetenwe in den tyd, dien ons de nacht wil gunnen,
Toch zo veel rykaerds gaen beschouwen, alswe kunnen.

Armhartig schepsel, ach! die dus het leven slyt:
Myn vyand werde zoo gelukkig, als gy zyt.
Hy echter, eer ik gae, moet op zyn schraele wangen
(1350) Myn afscheid met een’ slag van deezen vuist ontvangen.

Help! help! wie heeftme daer geslaegen? ach myn hoofd!
Helpt slaeven! buuren helpt! myn goed wordt wechgeroofd.

Ja, huil vry snoode vrek, ik wil u niets ontneemen,
Maer hoop, dat uwe kleur in ’t kort naer ’t goud zal zweemen,
(1355) En uwe geldzucht haest een geelzucht worden mag,
Bewaer uw schatten, ja, bewaekze nacht en dag.
[p. 314]
Nu wenschte ik, dat wy voorts den woekeraer bezochten;
’k Meen Gnifon, want daer zyn geen snooder wangedrochten,
En die meer schade doen dan deezen aen ’t gemeen.
(1360) Maer zie, de deur gaet op, dus laet ons binnen treên.

Wat heeft de guit het drok, met waeken en bewaeren!
Hoe zorgt hy, dat zyn geld weer ander geld mag baeren!
Hy rekend de inschuld na op vingers, die reeds krom
En styf zyn, als gy ziet, door jicht en ouderdom.
(1365) Maer wat hy scheert of schraept� het zal hem weinig baeten,
Die immers, eer hy ’t waent, dit alles zal verlaeten,
En straks na zyne dood, zo ikme niet bedrieg�
Verhuizen in een vlo, een schieter of een vlieg.

1k zie die laffe ziel, dien geldwolf zonder schaemte,
(1370) Dien schraeper zonder trouw, dat dor en schrael geraemte
Door ’t waeken uitgeteerd, niet leevende als een man,
Maer ruim zo arg als vlo of schieter leeven kan.
Naer wien ligt nu de reis?

Zo gy het goed wilt keuren
Naer uwen Eukrates. ei! zie eens, hoe de deuren
(1375) Zig oopnen op uw komst, treed in dan onbevreesd.

Al wat ik hier beschouw is straks het myn geweest.
[p. 315]

Zult gy dan eindeloos van geld en schatten droomen?
Of hebt gy Eukrates noch niet in ’t bed vernomen,
Die van een’ ouden knecht...

Och Haen! ik ben beschaemd,
(1380) Ik zag iets, dat gewis geen deeglyk man betaemt.
En hoe den vuilen kok, tot geile min genegen,
Vergund wierdt door het wyf met haer zyn’ lust te pleegen.

Mykillus, zeg dan eens, naerdien hy, die het goed
Wil erven, ook den last daer nevens erven moet�
(1385) Of gy, indien ’er een der ryken quam te sterven,
Al waer het Eukrates� het goed zoudt willen erven?

En in de strengste kou geen kleeren, vuur, noch dek,
Ik zou den angst, de smaed, noch onrust willen lyên.
(1390) Wech! wech dan met het goud! wech met de gasteryen!
Twee stuivers, die een man met eere heeft vergaerd,
Zyn in myne oogen meer dan hunne schatten waerd.
Ik vrees myn buuren niet, ik vrees niet, dat de slaeven
By ontyd door den muur, uit rooflust zullen graeven.
[p. 316]

(1395) Nu spreekt gy naer myn’ zin. Maer wyl de nacht verdwynt
Voor ’t licht der Morgenzon, die tegen ’t westen schynt,
Zo zullenwe ons naer huis begeeven om te rusten,
En gaen weer op den tocht zo ras het u zal lusten,
Op datwe verder zien, al wat van deeze zaek
(1400) Niet afgehandeld is in onze ’t zamenspraek.

A.L.F.

NAVOLGING

VAN DEN IV. LIERZANG UYT HET I. BOEK

VAN

Q. HORATIUS FLACCUS.

De felle winter is ontdooyt,
De Lente, sierlyk opgetooyt,
Schenkt groente aan bosch en heyden.
Het drooge schip verkiest de zee.
(5) De boer verlaet zyn stulp, en ’t vee
Gaet in de klaver weyden.
Vrouw Venus heft haer reyen aen,
By ’t schynen van de nieuwe maen.
De drie Bevalligheden
(10) En Nimfen dansen hand aen hand.
Vukanus steekt de smis in brand,
Terwyl zyn reuzen smeden.
Nu is het tyd de nette pruyk,
Te sieren met een’ mirtestruyk,
(15) Of met een bloem te kroonen.
’t Is tyd dat wy den God van ’t woud,
Die ’t oog op onze welvaert houdt,
Onze achting gaen betoonen;
[p. 318]
Het zy men hem een bok vereer,
(20) Of dat hy liefst een lam begeer,
’t Geenwe op zyn outer slachten.
Myn waerde vriend, geniet dees vreugd,
Eer dat uw onverlepte jeugd
Verlies haer frissche krachten;
(25) De dood werpt alles in het stof.
Zy klopt zo wel aen ’s Konings hof,
Als aen de laege hutten.
Geen eer, geen staet, geen magtig geld,
Geen armoê kan voor haer geweld
(30) Den sterveling beschutten.
Wy leeven al te kort een’ tyd,
Dan dat zich onze hoop zeer wyd
Of ver zou kunnen strekken.
Vertoef een poos, de naere nacht
(35) Zal uw gezicht, gansch onverwacht,
Met duister schaduw dekken.
Dan daeltge in Plutoos aeklig huys:
Alwaer geen vrolyk feestgedruys
Uw zinnen kan vermaeken.
(40) Alwaer geen wyn de zorgen sust;
En daer geen zoete minnelust
Uw’ boezem zal doen blaeken.

NAVOLGING

VAN DEN XI. LIERZANG UYT HET I. BOEK

VAN

Q. HORATIUS FLACCUS.

Onderzoek niet welk een lot
Ons beschoren zy van God;
Iris, laet het ons genoegen
Zo als ’t hem geliefdt te voegen,
(5) Laet ons steeds gehoorzaam zyn,
En met zorgen, angst noch pyn
Aengedaen, om net te weeten,
Uyt het loopen der planeeten,
Of men lang noch op deeze aerd
(10) Zal in ’t leven zyn gespaerd.
’t Moet ons onverschillig weezen.
Staek dan al uw ydel vreezen,
Iris, en besteed uw jeugd
In een aangenaeme vreugd.
(15) Denk: de tyd heeft vlugge veeren.
Nimmer zal hy wederkeeren.
Doe uw voordeel met deez’ dag,
Of uw oog geen’ andren zag.
Och! het is een dwaes verkiezen,
(20) Dat men ’t zeker wil verliezen,
Om te zoeken ’t ongewis,
En dat noch toekomende is.

NAVOLGING

VAN DEN XXXII. LIERZANG UYT HET I. BOEK

VAN

Q. HORATIUS FLACCUS.

O Lier, gezelschap myner jeugd!
Hebtge immermeer myn ziel verheugd,
Als ik, in lommerryke streeken,
Somtyds uw snaeren heb doen spreeken;
(5) Welaan, hef op een nieuwe wys,
Waerdoor myn naem ten hemel ryz’’;
Een wys, die my doe eeuwig leeven.
De Lesbische Poëet, gedreven
Door heylgen yver, heeft uw klank
(10) Het eerst gepaerd met zyn gezangk.
Gy waert altyd zyn lust en weelde:
’t Zy hem een zachte vrede streelde,
Het hy in de wapens was.
Het zy op d’ongemeeten plas,
(15) Of op het landt, hy bleef u minnen
En kweelde van de zanggodinnen,
Van Venus en haer dartel Wicht,
Van Bachus, die de zorg verligt,
En Lykus, schoon van hair en oogen.
(20) Jupyn, die in de hemelboogen
Zo diep in ’t goud gezeten is,
Verwelkomt u aen zynen disch.
Gy houd Apolloos naem in achting,
Gy geeft in zwaerigheyd verzachting.
(25) O Lier, uw lieffelyk geluyd,
Dat al myn ongenoegen stuit,
En vrolyk kitteld hart en ooren,
Zal my, zo lang ik leef, bekooren.
Gy zyt het, die ik overal
(30) Het meeste en vierigst minnen zal.

NAVOLGING

VAN DEN III. LIERZANG UYT HET II. BOEK

VAN

Q. HORATIUS FLACCUS.

Uw ziel zy steeds gelyk in voor- en tegenspoed,
O Delius, en welk een lot u ook ontmoet’,
Laet u de droefheyd niet geheel ter neder drukken,
Noch hef uw hart te hoog in wenschelyke vreugd.
(5) Het zy de schoonste wyn uw’ doffen geest verheugt,
Het zy ge uw dagen slyt in ramp en ongelukken,
Gy kunt den fixen pyl ter dood toch niet ontgaen.
Leef vrolyk. Laet een krans van koele roozeblaên
En glanke leliën uw blonde kruyn versieren.
(10) Zet u ten disch in een genoeglyk paviljoen,
En onder lommer van het eerstontloken groen,
Of aen een beek, die vloeyt met onbedwongen zwieren,
Gebruyken wy den tyd, die schielyk ons verlaet,
Terwyl de Schikgodin spind onzen levensdraed;
(15) Want als die breekt dan moet men alles hier verlaeten:
Dees dichte bosschen, aen den Tiberstroom geplant,
Die grootsche huyzen en paleyzen, hof en land.
Men zy of ryk, of arm, het kan ons weynig baeten.
Het graf maekt ons gelyk. De dood velt knecht en heer,
(20) En vorst en onderdaen, of vroeg, of laet, ter neêr.

NAVOLGING

VAN DEN IX. LIERZANG UYT
HET III. BOEK

VAN

Q. HORATIUS FLACCUS.

TITIR, ROZEMOND.

Zo lang als gy me minde, ontrouwe Rozemond,
Zo lang als ik my mogt op uwe gunst beroemen,
Kon ik met volle recht myn lot gelukkig noemen,
En ’k had geen wedergade op ’t gansche wereldrond.

(5) Ligtvaerdig Minnaer, hoe onbillyk is uw klagt!
Zo lang uw hart zich in zyn slaverny vermaekte,
Zo lang ’t in wederzydsche en zuyvre liefde blaekte,
Heb ik, zoo wel als gy, alle ander heil veracht.
[p. 323]

Om my te wreeken van uwe onstandvastigheyd,
(10) Weet Fillis door haer schoonte en geest myn ziel te treffen.
Wy hooren elk den glans van haer gelaet verheffen;
En mooglyk datze my haer weêrmin niet ontzeydt.

De jonge Damon , die de fierste Herderin
Door zyn bevalligheyd en zeden kan bekooren,
(15) Die heusche en schoone knaep, uyt braaven stam gebooren,
Streelt dikwils mynen hond, [sic, hand?] en spreekt my van zyn min.

Hoe zeerge my ontruft door uwen lossen aard;
Hoe zeer my Fillis met haer’ lieven luister griefde;
Indien ik wist dat gy me oprecht en teder liefde,
(20) Uw gunst was my zo veel als ooyt voordeezen waerd.

Schoon uw getrouwheyd is veel ligter dan een veer,
Schoon Damon om zyn deugd geloofd wordt en verheeven.
Ach Titer! zo gy noch met Rozemond wilt leeven,
Zy is bereyd om u te minnen als weleer.

NAVOLGING

VAN DEN III. LIERZANG UYT HET IV. BOEK

VAN

Q. HORATIUS FLACCUS.

Geleerde en lieve Zanggodin!
Nooyt zal een van uw voedsterlingen
Naar andere eer of glory dingen,
Zo gy hem slechts verheugd van zin,
(5) Beschynen wilt met uwe straelen.
Geen worstelperk maekt hem vermaerd.
Hy zal op geen luydbrieschend paard
Den Delfischen lauwrier behaelen.
Geen Mars, geen woedende Belloon
(10) Behaegen hem; maer ’t loof der boomen,
De zilverklaere waterstroomen
Doen hem gelyk zyn aen den Goôn.
Daer steld hy de aengenaeme snaeren
Van zyne lier tot uwen prys.
(15) Daer kan een toverende wys
Zyn’ naem voor ondergang bewaeren.
[p. 325]
Het volk van Rome teldme alreeds
By zyn doorluchtige Poëeten.
De nyd, weleer op my gebeeten,
(20) Vervolgt my nu met minder leeds.
O Zanggodin, die met uw vingeren
Zoo lief de gouden citer streelt,
Gy doet, het zyge zingt of speelt,
Elk op uw’ edlen klank verslingeren.
(25) Gy geeft den stommen visch een stem:
En zo ik immer, onbedwongen,
Iets heb, dat lof verdient, gezongen,
Gy gaeft alleen myn zangen klem.
Ja, worde ik om myn kunst verheeven,
(30) Behaege ik aen een keurig oor,
Ik dank ’er u aleenig voor.
Gy hebt my dat geluk gegeeven.

KEERDICHT

VAN DEN VOORGAENDEN

LIERZANG.

Hy, wienge, o Venus, met uw’ glans
Bestraelt van ’s hemels gouden trans,
Zal naer geen’ andren rykdom haeken.
Geen Bachus zal hem vrolyk maeken.
(5) Gy slaet, in ’t blaekend oorlogsvier,
Naer geen’ bebloeden krygslauwrier.
Geene eer noch aenzien kan hem treffen.
Hy wil zyn’ naam niet zien verheffen
Door Wysheyd, Weetenschap, of Kunst.
(10) Nu Rozemond haer lieve gunst
My toont, houde ik my wel te vreden,
En word’ door haet noch nyd bestreden.
Dione! groote Koningin!
o Moeder van de kuysche min!
(15) Dit is uw werk. Dat myne smarte
Het schoone Nimfje gaet ter harte;
Dat elk my met den vinger wyst,
En myn triomf verheft en pryst;
Dat ik met blyde en vriendelyke oogen
(20) Beschoud word’, dank ik uw vermogen.
Behaege en leeve ik, wel te vreên,
’k Behaege en leef door u alleen.

NAVOLGING

VAN DEN XIII. LIERZANG UYT HET IV. BOEK

VAN

Q. HORATIUS FLACCUS.

Myn wenschen zyn in’t end verhoort. O ja, de Goôn
Verhoordenze. Gy zyt vereerd met gryze hairen,
Kaliste; en wilt nochtans dat elk u houd’ voor schoon,
Hoewel uw schoonheyd met uw jeugd is heengevaeren.
(5) Vergeefsch tracht uwe stem, met eenen schorren zang,
Kupido wederom te roepen. ’t mag niet baeten.
Hy vlucht u, en verspreydt op Amarillis wang
Dien lieven luister, die uw wangen heeft verlaeten.
Hy houd zich nimmer op by eenen dorren trunk.
(10) De groene mirte kan zyn oog alleen behaegen.
Het bloemgewas, dat in de Lente staet te pronk,
Verrukt hem: maer de sneeuw, de felle hagelvlaegen,
Den winter, die de kruyn verzilverd, vliedt hy steeds.
Geen kostelyk fluweel, geen edele robynen,
(15) Geen paerlen zyn bekwaem om de overmaet des leeds,
’t Welk u bestrydt, te doen vermindren of verdwynen.
Men kent uw jaeren, en de beevende ouderdom
Is leelyk, schoon versierd met prachtige gewaeden,
Die mengeling van roos en leliën, die drom
(20) Van zoete aenvalligheên, die lokkende sieraeden,
Die braeve leest, die my betoovren kon weleer,
ln ’t kort, al wat met recht geroemd wordt en gepreezen,
Al wat een’ minnaer kan bekooren, is niet meer.
Myn Iris , die misschien zo schoon niet was van wezen
(25) Als gy, zag in haer lent haer levens toorts gebluscht;
Zy sturf, en moest daer om haer lot gelukkig achten:
Daer gy u thans door smart en zorgen ziet ontrust,
En wreeder kwelling, dan de dood zelf, hebt te wachten.
Terwyl de jeugd, die u eerst onderdanig was,
(30) Een vlam bespot, verkeert in vuylen rook en asch.

Continue

Tekstkritiek.

p. 105 spreeken er staat: spreeken.
p. 185 (paginacijfer) er staat: 181
p. 186 geen getuygen er staat: geen geen getuygen
p. 322 ROZEMOND. er staat: ROZEMOMD.